ND-32-10-500-NL-C
Uitgever............................................................ Europese Commissie Hoofdredacteur................................................ Catie Thorburn Winnaar Coverwedstrijd................................. Adelina-Ioana Ardelean Projectpartner: Generation Europe Foundation Chaussée St. Pierre, 123 B-1040 Brussel, België
[email protected] www.generation-europe.eu
© Europese Unie, 2011 Reproductie is toegestaan, behalve voor commerciële doeleinden, mits de bron wordt vermeld. Dit document is geproduceerd en gefinancierd door de Europese Commissie onder contract met de Generation Europe Foundation. Het is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden en bevat geen officiële richtlijnen van de Commissie met betrekking tot de interpretatie van EU-wetten of beleid. De Europese Commissie is niet aansprakelijk voor de inhoud van de websites waarnaar wordt verwezen in deze uitgave, afgezien van de eigen website. Websites van derden worden uitsluitend genoemd ter illustratie en bevatten geen uitputtende lijst of specifieke aanbeveling. In deze editie van de Europese Schoolagenda vindt u naast informatie over nationale feestdagen informatie over een aantal religieuze feest- en gedenkdagen. Er is grote zorgvuldigheid betracht om te kunnen garanderen dat de gegevens die hierin staan juist zijn. De uitgever aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor onjuiste gegevens. Bovendien moet u er nota van nemen dat het niet de bedoeling van deze Europese Schoolagenda is om een uitputtende lijst te verschaffen van alle feestdagen van alle religieuze en levensbeschouwelijke gemeenschappen. www.europadiary.eu Gedrukt in Italië ISBN 978-92-79-17407-0 ISSN 1830-8309 doi: 10.2772/45853
Projectpartner in Nederland: Calendars & Diaries International Postbus 3471 NL-4800 DL Breda Tel 076-5964676 Fax 076-5964770 Contactpersoon: Barend Westerveld
[email protected] www.bertelsmannkalenders.nl
Europese Schoolagenda Achternaam.............................................................................................................. Voornaam................................................................................................................. Geboortedatum........................................................................................................ Adres........................................................................................................................ ................................................................................................................................. Land......................................................................................................................... Telefoonnummer....................................................................................................... Mobiel nummer......................................................................................................... E-mailadres..............................................................................................................
Naam van de school................................................................................................. Adres........................................................................................................................ ................................................................................................................................. Klas.......................................................................................................................... Klassenleraar...........................................................................................................
In noodgevallen waarschuwen................................................................................. Telefoonnummer.......................................................................................................
1
Inhoud Voorwoord ..............................................3
Over de Europese Unie De EU in het kort.....................................4 In historisch perspectief – de tijdlijn van de EU.............................6 Hoe past de puzzel in elkaar?.................8 Laten we een deal sluiten!.....................11 Hoe komen wetten tot stand..................12 Geld houdt de wereld draaiende...........14 Bruggen bouwen met een gemeenschappelijk budget................18 Migratie: uitdagingen worden kansen....20 Verenigd in regionale verscheidenheid................................22
M ijn opleiding, mijn toekomst Een totaal nieuw hoofdstuk...................25 Studeren in een ander land of een internationale loopbaan?............28 Studie kiezen? Aan de slag!..................29 Is Europa spannend genoeg voor jou? Kom in actie met Youth in Action!......30 Hoe kunnen we bouwen aan de toekomst van Europa?..........32 Gezocht: ideeën voor een betere toekomst..........................33 Op banenjacht.......................................34 Kijk vooruit.............................................38
Mijn rechten, mijn keuzes Grondrechten voor iedereen.................39 Een winkelgids voor consumentenrechten.........................42 Tevredenheid gegarandeerd?...............44 Geldlessen............................................46
2
De kleine lettertjes.................................48 Bellen zonder grenzen?........................49 Zorg dat je reis geen nachtmerrie wordt......................50 Een ‘poetsploeg’ voor het internet.........52 Wat zijn je rechten op het internet?.......53 Wie trekt er bij jou aan de touwtjes?.....54
Mijn milieu We hebben maar één aarde!.................56 Verbonden door leven...........................58 Doe meer met minder............................60 Boodschappen voor onze aarde...........62 Onderzoek helpt de bescherming van onze aarde..................................63 Onbegrensde mogelijkheden................66 Duurzaam zaaien en oogsten...............68
M ijn gezondheid, mijn veiligheid Wat eten we vandaag?..........................73 Zeldzame ziekten en de zorg................74 Kanker – verklein het risico...................75 Het gaat in rook op................................76 Schoonheid tot elke prijs?.....................77 Wat zei je?!............................................78 Gezonde vooruitgang voor onderzoek..................................79 Veilige seks: wat zijn de kansen?..........80 Ben jij te veel online?............................82 Je leven online......................................84 Net echt.................................................86
Buiten onze grenzen Handelspartners....................................87 Let’s embrace space.............................90 Help anderen zichzelf te helpen............92
Voorwoord Hallo iedereen! Ik hoop dat jullie deze Europese schoolagenda waarderen. Hij staat vol informatie om jullie voor te bereiden op de toekomst. De agenda is samengesteld door een groot team van mensen - inclusief jullie medescholieren en medewerkers van de Europese Unie, zoals ik. Mijn naam is Neelie Kroes en ik ben de Nederlandse vertegenwoordiger in de Europese Commissie, het uitvoerende orgaan van de Europese Unie. Jullie kunnen mij op Hyves, Facebook en Twitter vinden of type simpelweg mijn naam in op een zoekmachine om meer te weten te komen. Bij de Europese Unie maken we beleid en regels om Nederland, Europa en de rest van de wereld beter te laten functioneren. Als jullie bijvoorbeeld een vriend of vriendin in het buitenland bellen, muziek downloaden of op vakantie gaan, zorgen wij ervoor dat dit zo goedkoop mogelijk kan. Wij voeren ook spannend onderzoek uit naar de toekomst van onder andere auto’s, medicijnen en robots. Daarnaast verdelen wij het geld dat nodig is voor de bescherming van ons milieu, onze voedselketens en arme landen die in de problemen zijn geraakt door aardbevingen, overstromingen en droogtes. Ik hoop dat jullie door de informatie in deze agenda beseffen dat er duizenden mogelijkheden zijn om te studeren en werken in heel Europa en de rest van de wereld. Pak je kans en ervaar het! Denk groot en word geïnspireerd door wat je echt graag wil doen in je leven. De Europese Unie geeft ons vrede en een beter leven – maak er het beste van!
Neelie Kroes
Europees Commissaris voor de digitale agenda
3
De EU in het kort De Europese Unie (EU) is heel bijzonder: anders dan de Verenigde Naties is het geen internationale organisatie en de EU vervangt ook niet de regeringen van haar lidstaten. Wat is de EU dan wel? De EU is opgericht door nationale overheden om samen beslissingen te kunnen nemen over specifieke kwesties. Het gaat hier om kwesties waarbij het voor alle landen logischer is om samen te werken dan om op eigen houtje actie te ondernemen.
Liever samenwerken dan concurreren Na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog waren de Europeanen vastbesloten om ervoor te zorgen dat er nooit meer op dergelijke schaal dood en verderf gezaaid zou kunnen worden. In plaats van met elkaar te concurreren, besloten de regeringen van zes landen om samen te werken op het gebied van handel en economie. Door hun voorraden kolen en staal - grondstoffen voor het maken van wapens - bijeen te brengen, verminderden ze de dreiging van oorlog, en werden zij elkaars belangrijkste handelspartners. Met de EU brak een periode aan van vrede en voorspoed. Tegenwoordig telt de EU 500 miljoen inwoners en neemt zij beslissingen over zaken die van invloed zijn op het dagelijkse leven van haar burgers. Bij alle beslissingen moet de EU het volgende in acht nemen: 1. De Europese Unie kan alleen handelen op beleidsterreinen die onder haar bevoegdheid vallen. De nationale overheden hebben besloten welke dit zijn. 2. De EU mag alleen maatregelen nemen als die doeltreffender zijn dan wanneer ze door de nationale overheden zouden worden genomen. 3. De landen van de Europese Unie omvatten verschillende culturen, tradities en talen, alsook gemeenschappelijke waarden zoals democratie, vrijheid en gerechtigheid. De Europese Unie moet dit erfgoed beschermen, verdedigen en uitdragen.
Heb je nog vragen over de EU? Je kunt bellen met Europe Direct of een bezoek brengen aan een informatiecentrum in je eigen omgeving (de adressen vind je op de site). E-mailen kan ook. 00 800 67 89 10 11 http://europa.eu/europedirect/index_nl.htm
4
Jouw kans om een verschil te maken Wat je ook vindt van politiek, het is nu eenmaal een feit dat bijna alles in ons leven bepaald wordt door wetten en die wetten komen tot stand in het politieke proces. Daarom is het zo belangrijk dat je deelneemt aan de besluitvorming. Maak zodra je kunt gebruik van je stemrecht – in gemeentelijke, provinciale, nationale en Europese verkiezingen. Zelfs in een grote democratie als de EU telt elke stem en heb jij wel degelijk invloed op de uitslag van de verkiezingen. Je verantwoordelijkheden als burger gaan verder dan alleen het uitbrengen van je stem. Een gezonde democratie vraagt meer van haar burgers dan één keer in de vier of vijf jaar jaar een stembiljet invullen. Politici zouden niet alleen aan de volgende verkiezingen moeten denken, maar ook aan de volgende generatie. Je hoeft niet te wachten tot je stemgerechtigd bent om een mening te hebben en die te laten horen! Technologie heeft ervoor gezorgd dat je als burger nu rechtstreeks met ambtenaren kunt communiceren. Doordat de tussenschakels nu weg zijn is deze relatie erg veranderd. Je kunt via internet rechtstreeks contact krijgen met instellingen en politici. De EU is zelfs te vinden op populaire sociale netwerksites! http://europa.eu/take-part/
Europese Jongeren Site Veel organisaties behartigen de belangen van Europese jongeren. Op deze website vind je een goed overzicht vol met informatie over studeren, werken, vrijwilligerswerk, reizen, etc.: http://europa.eu/youth
Wil je meer weten, kijk dan op:
http://europa.eu/euinyourcountry/ http://ec.europa.eu/youreurope/index_nl.html > Burgers
www 5
In historisch perspectief – de tijdlijn van de EU In de nasleep van de Tweede Wereldoorlog begon de opbouw van de Europese Unie. Het doel van de EU was het verzekeren van veiligheid en welvaart in Europa. Meer dan vijftig jaar later wordt hier nog steeds aan gewerkt. Alle Europese burgers kunnen hun bijdrage leveren aan dit proces.
1968
1945
De douane-unie komt tot stand: alle invoerrechten tussen de zes landen van de EEG worden afgeschaft.
Na bijna zes jaar oorlog in Europa komt er een einde aan de Tweede Wereldoorlog.
1950
De Franse minister van buitenlandse zaken Robert Schuman presenteert een plan voor samenwerking tussen de staten van Europa: de Schuman-verklaring. In april 1951 leidt deze verklaring tot het Verdrag van Parijs en de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Zes landen tekenen het verdrag: België, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland en de Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland). Binnen de Gemeenschap zijn deze landen gelijkwaardig en werken ze samen via gedeelde instellingen.
1945
1957
1950
1957
De eerste verkiezing van het Europees Parlement vindt plaats door middel van rechtstreekse verkiezingen.
1986
1968
België, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland en West-Duitsland ondertekenen het Verdrag van Rome, dat de aanzet vormt tot de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (EAEC of Euratom). Er wordt ook een gemeenschappelijke markt opgericht waarbinnen vrij verkeer is van goederen, diensten en personen.
6
1979
1979
1986
De Europese Akte wordt aangenomen. Het doel is om voor 1 januari 1993 een gemeenschappelijke markt tot stand te brengen.
© The Council of the European Union
2002
Invoering van eurobankbiljetten en –munten in een aantal lidstaten. Nationale munteenheden verdwijnen geleidelijk. Steeds meer EU-landen voeren de euro in. Estland was het zeventiende en laatste land dat voor de euro koos .
2009 2009
2002
2001
1997 1992 1989
Het Verdrag van Lissabon treedt in werking. Het maakt de EU een belangrijker speler op het wereldtoneel en versterkt de democratie: het Europees Parlement, de nationale parlementen en de burgers krijgen meer te zeggen.
2001
Ondertekening van het Verdrag van Nice. Hierdoor worden de instellingen verder hervormd en het betekent een versterking van de grondrechten, de veiligheid en defensie, en de justitiële samenwerking in strafzaken.
1997
Het Verdrag van Amsterdam wordt ondertekend. Het versterkt het GBVB en het beleid rond werkgelegenheid en sociale bescherming.
1992
Ondertekening van het Verdrag van Maastricht dat het begin is van de Europese Unie (EU). De doelstellingen zijn ambitieus: een monetaire unie in 1999, Europees burgerschap, nieuwe gezamenlijke beleidsmaatregelen – waaronder een Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid (GBVB) – en samenwerking op het gebied van interne veiligheid.
1989
De val van het IJzeren Gordijn biedt kansen op een verenigd Europa. Dit leidt op 3 oktober 1990 tot de hereniging van Duitsland. Democratie schiet wortel in de landen in Midden- en Oost-Europa.
Wil je meer weten:
www
http://europa.eu/index_nl.htm > Over de EU > Geschiedenis
7
© European Parliament
Hoe past de puzzel in elkaar? Hoe passen alle stukjes van de internationale puzzel in elkaar om Europa te laten werken?
Het Europees Parlement – de stem van het volk Het Parlement is de stem van het volk. Hier worden samen met de Raad van de Europese Unie de Europese wetten aangenomen. Ook staat het Parlement garant voor democratisch toezicht en openbare debatten over alle aspecten van het werk van de EU. Om de vijf jaar kiezen stemmers in de EU-lidstaten vertegenwoordigers om in het Parlement te zitten. De laatste verkiezingen zijn in juni 2009 gehouden. De burgers kozen 736 leden van het Europees Parlement (Europarlementariërs), dat het grootste multinationale parlement ter wereld is. Ze komen bijeen in Straatsburg in Frankrijk en soms in Brussel. De parlementsleden zijn gegroepeerd naar politieke overtuiging, niet naar het land waar ze vandaan komen. Een paar van deze groepen zijn de Europese Volkspartij (christendemocraten en conservatieven), Partij van de Europese Sociaaldemocraten (PES), Partij van Europese Liberalen en democraten, Groene Partij en andere partijen, om maar niet te spreken van de Europarlementariërs die tegen de Europese eenwording zijn. www.europarl.europa.eu
De Europese Raad – politiek leiderschap Ten minste vier keer per jaar komen de regeringsleiders van de lidstaten – de premier of de president, afhankelijk van het land – bij elkaar in Brussel om de belangrijkste onderwerpen van dat moment te bespreken en het algemene beleid van de EU aan te sturen. De voorzitter van de Europese Raad is een president die twee en een half jaar deze zetel zal bekleden. www.european-council.europa.eu
8
De Raad van de Europese Unie – de stem van de lidstaten Hier kunnen de nationale regeringen hun zegje doen. De Raad zorgt samen met het Europees Parlement voor nieuwe wetgeving. De bijeenkomsten van de Raad zijn in Brussel en worden bijgewoond door de ministers van de lidstaten die bevoegd zijn in het onderwerp dat besproken wordt: ministers van financiën, vervoer, landbouw, enz. De meeste beslissingen worden genomen door een meerderheid van de leden. Een grote lidstaat als Duitsland heeft meer stemmen en daardoor meer macht in de Raad dan een klein land als Malta. Het stemsysteem zorgt er trouwens wel voor dat de kleinere lidstaten niet worden overstemd door hun grotere buren. Als er bijzonder gevoelige onderwerpen besproken worden, zoals belasting en defensie, moet de Raad tot een unaniem besluit komen. Dit is niet altijd even gemakkelijk als er zoveel verschillende landen en belangen om de tafel zitten! www.consilium.europa.eu
De Europese Commissie – het algemeen belang De Europese Commissie is gevestigd in Brussel en is de uitvoerende tak van de EU. Dit betekent dat alleen de Commissie wetsvoorstellen kan indienen, waarover het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie vervolgens stemmen. De Commissie is ook de ‘politie’ van de EU en zorgt ervoor dat nationale overheden de regels naleven. Als de regels overtreden worden, heeft de Commissie het recht om landen voor het Europese Hof van Justitie te dagen. De voorzitter van de Commissie leidt een team van commissarissen, één voor elk van de lidstaten. Elke commissaris heeft een eigen vakgebied (onderzoek, milieu, enz.), wat vergelijkbaar is met de taken van ministers in nationale regeringen. Commissarissen moeten plechtig beloven dat zij zullen handelen in het belang van de gehele Europese Unie, niet alleen in dat van hun eigen land. De EU heeft ook een hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, die alle acties van de EU op het internationale podium leidt en vice-voorzitter is van de Commissie. Er werken ongeveer 32.000 mensen voor de Europese Commissie. Het merendeel werkt in Brussel, maar er zijn ook mensen die werkzaam zijn op kantoren verspreid over de lidstaten en de rest van de wereld. http://ec.europa.eu
9
Het Europese Hof van Justitie – de rechtsstaat Het fascinerende aan wetten is dat ze op verschillende manieren uitgelegd kunnen worden. Het is de taak van het Hof om ervoor te zorgen dat de wetten in de Europese Unie correct en op dezelfde manier worden geïnterpreteerd. Het Hof is gevestigd in Luxemburg en elke lidstaat levert hiervoor één rechter aan. De uitspraken van het Hof zijn bindend en zijn leidend voor nationale rechtbanken van de lidstaten! De uitspraken van het Hof zijn daarom van groot belang. http://curia.europa.eu
De Europese Rekenkamer – waar voor je geld krijgen Het geld voor de Europese Unie wordt bijeengebracht door belastingbetalers. Er moet worden gecontroleerd of dit geld wel op de juiste manier wordt uitgegeven. De Europese Rekenkamer, ook gevestigd in Luxemburg, controleert de rekeningen van de Commissie en publiceert elk jaar een verslag over de manier waarop het geld is uitgegeven. http://ec.europa.eu
Andere EU-instellingen zijn: »» Het Europees Economisch en Sociaal Comité – www.eesc.europa.eu »» Het Comité van de Regio’s – www.cor.europa.eu »» De Europese Centrale Bank – www.ecb.int »» De Europese Investeringsbank – www.ecb.int
Wil je meer weten:
http://europa.eu/about-eu/
10
www
Laten we een deal sluiten! Tot een besluit komen wanneer je met veel mensen een debat houdt, kan een tijdrovende en lastige klus zijn. Of zijn er dan gewoon te veel kapiteins op het schip?
“De Europese Unie brengt mensen bij elkaar.”
27 nationale regeringen, 736 Europarlementariërs van verschillende politieke kleur, talloze lobbyisten en belangengroeperingen die zich allemaal willen laten horen en hun stempel op de besluitvorming willen drukken En dan zijn er nog de 500 miljoen burgers van de EU – jij dus! Heb jij eigenlijk ook nog iets te vertellen? Jazeker. Jouw belangen worden behartigd door de gekozen vertegenwoordigers, maar daar blijft het niet bij. Je kunt ook zelf het woord nemen! Zeg wat op je hart ligt en sluit je aan bij plaatselijke organisaties! Je kunt je stem laten horen in Brussel, bij het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC), waar maatschappelijke organisaties meepraten over de EUwetgeving. Het besluitvormingsproces zou misschien wat sneller kunnen, maar het is natuurlijk geen wedstrijd! Het doel wordt wel gehaald: alle verschillende meningen zo goed mogelijk samensmeden tot een compromis waarin iedereen zich kan vinden.
Wil je meer weten: www.eesc.europa.eu
Jouw Europa, jouw mening! Wil jij je politieke krachten eens meten? Je debatvaardigheden aanscherpen? Elk voorjaar nodigt het EESC drie leerlingen uit elke lidstaat uit voor een plenaire jongerenvergadering in Brussel, waar gediscussieerd en gestemd wordt over een echt advies van het Comité. Vraag je docent om je school online in te schrijven, dan maak je kans op deelname!
www 11
Hoe komen wetten tot stand De EU is een politieke arena waar voorstellen worden gedaan, belangen worden verdedigd en compromissen worden gesloten. Vanuit dat gezichtspunt lijkt de besluitvorming op Europees niveau wel op de nationale politiek. Neem bijvoorbeeld...
Het ‘telecompakket’ Met de groei van internet en andere nieuwe technologieën werd telecomwetgeving onderwerp van gesprek en kwam er een roep om verandering. De Europese Commissie luisterde in november 2007 naar de argumenten en stelde nieuwe wetgeving voor om de telecommarkt te hervormen. Dit wetsontwerp maakte later deel uit van een debat over het online delen van bestanden. Een bepaling die de rechten van internetgebruikers aanstipte werd een belangrijke bron van zorg: wanneer kan iemand worden afgesloten van internet? In werkelijkheid ging het debat over het terugdringen van illegale downloads. Zouden er meer mensen bereid zijn voor muziek te betalen als de mensen die de illegale kopieën maakten als straf van internet zouden worden afgesloten? Terwijl het Europees Parlement het hele zogenaamde ‘telecompakket’ bij de eerste lezing in september 2008 goedkeurde, waren de ministers van de verschillende landen het er in de Raad op verschillende hoofdpunten niet mee eens, zoals de beveiliging van internettoegang. De twee instellingen probeerden een compromis te sluiten. Maar in mei 2009, te midden van protesten op straat en op internet, stemde het Parlement met een grote meerderheid voor een amendement dat tegengesteld was aan het standpunt van de Raad.
Is de toegang tot internet een recht? In het debat kwamen veel verschillende standpunten naar voren, waaronder: overheden die in eigen land probeerden toe te zien op een effectieve naleving van de wetgeving op het gebied van auteursrechten, parlementariërs
12
die vonden dat internet van wezenlijk belang is voor de vrijheid van meningsuiting, mediabedrijven die beweerden dat hun omzet leed onder het illegaal delen van bestanden, en consumentenorganisaties die vreesden dat mensen ten onrechte werden beroofd van hun toegang tot internet. En er zijn altijd mensen die vinden dat de wetgever een kader moet bieden voor een eerlijke maatschappij, en anderen die denken dat alles beter gaat als de wet zich niet teveel bemoeit met het leven van het individu.
Elkaar tegemoetkomen Om een uitweg te vinden uit deze impasse kwam er een verzoeningscomité bij elkaar dat bestond uit vertegenwoordigers van het Parlement en de Raad. Het comité heeft met moeite een compromis kunnen uitwerken, waarin werd vastgelegd dat internetgebruikers die verdacht worden van het overtreden van de wet, niet zonder behoorlijk proces van het internet kunnen worden afgesloten. Dat betekent dat internetgebruikers voor onschuldig worden gehouden tot het tegendeel bewezen is en het recht hebben zichzelf te verdedigen en alleen kunnen worden afgesloten als daar een ‘eerlijke Naast het veiligstellen van de en onpartijdige procedure’ aan vooraf is toegang tot internet versterkte het gegaan. ‘telecompakket’ de bescherming van consumenten ook op andere manieren, In november 2009, meer dan twee zoals de verbeterde toegang van het jaar na het voorstel, werd over het Europese alarmnummer 112 door het ‘telecompakket’ een akkoord bereikt. gebruik van nieuwe technologie.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/yourvoice/index_nl.htm http://ec.europa.eu/information_society/index_en.htm > Telecommunications and Networks
www 13
Geld houdt de wereld draaiende Wat zit er in jouw portemonnee? Voor miljoenen Europeanen is dat één munt – de euro – die door heel Europa in vele landen wordt gebruikt. De afgelopen tien jaar heeft de grootste wissel van munteenheden in de geschiedenis van het continent plaatsgevonden. In deze periode hebben 17 van de 27 EU-landen de euro als hun officiële munt ingevoerd. Zo kan de euro nu gebruikt worden in een gebied dat van de Middellandse Zee helemaal tot aan de poolcirkel reikt. En meer EU-landen zullen meedoen wanneer zij er klaar voor zijn.
Een wereldwijde munt Bijna 331 miljoen mensen gebruiken nu dagelijks de euro. Na de Amerikaanse dollar is het de op één na grootste reservevaluta. Ongeveer 26% van alle reserves over de hele wereld zijn nu in euro’s. De euro is de valuta waar ter wereld op één na het meest in wordt gehandeld. De euro wordt gebruikt in ongeveer 40% van de dagelijkse transacties op buitenlandse valutamarkten. De euro is niet alleen praktisch handig, maar is ook een van de meest tastbare tekenen van Europese eenwording. En omdat het zo’n belangrijke munteenheid is, heeft de EU dankzij de euro meer te zeggen in de wereldeconomie.
Belangrijke data 1999 – De euro wordt ingevoerd als virtueel betaalmiddel. 2002 – Eurobankbiljetten en -muntstukken worden in 12 EU-landen ingevoerd. 2007 – Slovenië voert de euro in. 2008 – Cyprus en Malta voeren de euro in. 2009 – Slowakije voert de euro In. 2011 – Estland voert de euro in.
14
De voordelen van een gemeenschappelijke munt Dat klinkt allemaal wel mooi en aardig, maar hoe zorgt een gemeenschappelijke munt in de praktijk voor meer handel en economische groei? Om te beginnen is het voor consumenten gemakkelijker om prijzen te vergelijken tussen landen in de eurozone en dit leidt weer tot een eerlijker concurrentie tussen bedrijven. En omdat de risico’s en onzekerheden die verband houden met wisselkoersen nu door de komst van de euro zijn verdwenen, maakt de euro ook het internationaal zakendoen goedkoper. Bovendien heeft verstandig beheer van de euro gezorgd voor lage inflatie en lage rentetarieven. Deze stabiliteit zorgt samen met de grootte van de eurozone niet alleen voor meer buitenlandse investeringen, maar maakt de economie ook beter bestand tegen onaangename verrassingen van buitenaf.
Een zegen voor toeristen… Een reisje naar het buitenland betekende vroeger ook bezoekjes aan het wisselkantoor. Vervolgens moest je tijdens het winkelen allerlei ingewikkelde sommetjes maken om te kunnen terugrekenen. Wanneer je thuis kwam, zat je altijd met een bonte verzameling aan briefjes en muntstukken waar je nooit meer iets mee deed. Binnen de eurozone zijn al deze problemen verleden tijd. Dat maakt het voor ons allemaal een stuk gemakkelijker en bespaart ons ook nog eens een hoop geld!
Een geschiedenisles in je portemonnee? Op de eurobiljetten worden verschillende bouwstijlen afgebeeld uit de zeven eeuwen van Europa’s culturele geschiedenis. Zo krijg je een snelcursus in geschiedenis en architectuur. De munten worden voor elk land apart geslagen, in hoeveelheden volgens de grootte van de economie van het land (er zijn dus meer euro’s met een Duitse afbeelding dan met een Maltese opdruk). De munten hebben aan de ene kant een standaardafbeelding en aan de andere kant het eigen nationale ontwerp. Alle eurobankbiljetten en -munten kunnen in elk land in de eurozone worden gebruikt.
15
Achter de mooie buitenkant De meesten van ons kijken alleen naar de hoeveelheid euro’s die ze in hun portemonnee hebben, maar er schuilt wel degelijk een belangrijk systeem achter de glanzende buitenkant. De sterkte van een valuta van een land houdt nauw verband met de economische stand van zaken. Daarom gelden er belangrijke regels als we onze economieën met een gemeenschappelijke munt onderling verbinden. Een monetaire unie kan alleen werken als de economieën in de eurozone ongeveer gelijkwaardig zijn, vooral als het gaat om openbare financiën en concurrentievermogen.
Wie mag meedoen? Alle EU-landen moeten meedoen met de euro zodra ze aan de zogenaamde ‘Criteria van Maastricht’ voldoen, behalve het Verenigd Koninkrijk en Denemarken. Deze beide landen hebben de mogelijkheid gekregen om niet mee te doen met de euro, maar ze kunnen daar in de toekomst alsnog voor kiezen.
De ‘Criteria van Maastricht’ Dit zijn regels (‘convergentiecriteria’) die in 1992 in het Verdrag van Maastricht zijn vastgelegd. Zij beschermen de stabiliteit van de euro door ervoor te zorgen dat landen alleen de euro invoeren wanneer hun economie daar klaar voor is. Deze landen moeten ook specifieke wetten doorvoeren met betrekking tot hun centrale banken en geldzaken.
De Criteria van Maastricht Wat wordt er beoordeeld
16
Hoe wordt het beoordeeld?
Convergentiecriteria
Prijsstabiliteit
Geharmoniseerde consumentenprijsinflatie
Maximaal 1,5 procentpunt boven het gemiddelde van de drie lidstaten die het best presteren
Gezonde staatsfinanciën
Overheidstekort als % van BBP
Referentiewaarde: niet meer dan 3%
Duurzame staatsfinanciën
Overheidsschuld als % van BBP
Referentiewaarde: niet meer dan 60%
Duurzaamheid van convergentie
Lange-termijn rentevoet
Maximaal 2 procentpunt boven het gemiddelde van de drie lidstaten met de grootste prijsstabiliteit
Stabiele wisselkoers
Afwijking van een centrale koers
Twee jaar deelname aan het Europees Wisselkoersmechanisme
Wie heeft er nu de touwtjes van de eurozone in handen? Voordat de euro werd ingevoerd, was elk land verantwoordelijk voor zijn eigen valuta en monetair beleid. Met een gemeenschappelijke munteenheid moet dit worden overgedragen aan een centrale instantie – anders wordt het net een orkest met De Europese Centrale Bank (ECB) in verschillende dirigenten. Frankfurt is onafhankelijk en vrij van politieke invloeden. Het belangrijkste Hoe wordt toegezien op de doel is op de middellange termijn de naleving van de regels? inflatie onder, maar dichtbij de 2% te houden. www.ecb.int Hoewel de ECB als enige het monetaire beleid in de eurozone bepaalt, is elk euroland nog steeds de baas over zijn eigen economie en neemt het zelf beslissingen met betrekking tot belastingen en uitgaven. Het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) is ingevoerd om ervoor te zorgen dat individuele landen geen beslissingen nemen die de hele eurozone zouden kunnen ontwrichten.
De Europese Commissie houdt de overheidstekorten en schulden in de gaten. Deze moeten respectievelijk minder dan 3 en 60 procent van het bruto binnenlands product (BBP) zijn. Wanneer een land over deze grenzen heen gaat, kan de Raad procedures tegen het betreffende land starten. Als uiterste middel kan de Raad ook financiële sancties opleggen. http://ec.europa.eu/economy_finance/sgp/index_nl.htm
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/euro/index_nl.html http://ec.europa.eu/economy_finance/index_nl.htm www.rijksoverheid.nl > onderwerpen > Euro: biljetten en munten
17
Bruggen bouwen met een gemeenschappelijk budget Vrijwel het hele Europese beleid, waarover je in deze agenda nog veel meer kunt lezen, is gebaseerd op het EU-budget. Het beheer van dit publieke geld is een belangrijke verantwoordelijkheid. Maar hoe wordt het budget van de EU eigenlijk besteed? De EU moet zorgen dat het jaarlijkse budget (voor 2011 was dat €141,9 miljard) op een evenwichtige manier wordt verdeeld tussen de verschillende met elkaar concurrerende belanghebbenden. Het EU-budget vertegenwoordigt maar ongeveer 1% van het vermogen van de Unie, en daarom is het van groot belang dat dit geld daar wordt geïnvesteerd waar het de meeste toegevoegde waarde heeft. De Europese Unie streeft er naar de ondelinge verschillen tussen de lidstaten te effenen - de sterke lidstaten ondersteunen de zwakkere. Deze uiting van solidariteit is goed is voor de economie in haar geheel en voor het welzijn van alle burgers. Daarnaast financiert de EU grensoverschrijdende projecten waarin verschillende landen worden samengebracht rond een gemeenschappelijk doel. Dit zou niet mogelijk zijn zonder een gemeenschappelijk budget.
Een gebalanceerd budget Het EU-budget hanteert het equilibrium-principe. Dit betekent, kort gezegd, dat de Europese Unie alleen geld kan uitgeven dat de Unie ook echt heeft. Dat houdt ook in dat de EU geen schulden kan hebben, omdat de Unie geen geld kan lenen. Misschien iets om in gedachten te houden bij het regelen van je eigen geldzaken!
Waar komt het geld vandaan? De EU heeft verschillende inkomstenbronnen. Verreweg het meeste geld wordt gedoneerd door de nationale regeringen. »» »» »» »»
18
1% 75% nationale bijdragen, gebaseerd op het bruto nationaal inkomen. 13% importbelasting op goederen die van buiten 11% de EU worden geïmporteerd. 11% een klein percentage van de belasting 13% toegevoegde waarde (BTW) die door de EUlanden wordt ingenomen. 1% Overige: belastingen die door het EUpersoneel worden betaald, boetes die bedrijven betalen als ze de wet overtreden, enz.
75%
En waar gaat het naar toe? De bestedingsprioriteiten van de EU zijn vastgelegd in het Meerjarig Financieel Kader (MFK). Het huidige kader loopt van 2007 tot en met 2013. Voor deze periode wordt het totale budget geschat op €976.000.000.000 – iets minder dan een biljoen euro! Toch moeten er keuzes worden gemaakt. In 2011 wordt het geld als volgt besteed: »» »» »» »» »»
46% Duurzame groei en banen: Om te kunnen blijven concurreren, investeert de EU veel in onderwijs, opleiding, onderzoek en infrastructuur. Daarnaast helpt de Unie ook de mensen die achtergesteld zijn. 41% Natuurlijke grondstoffen: Steun voor de landbouw, waar in het verleden kritiek op is geweest, moet worden afgewogen tegen nieuwe initiatieven om klimaatverandering tegen te gaan. 6% EU als wereldwijde partner: De EU is de grootste hulpverlener ter wereld en biedt zowel noodhulp als ondersteuning op de lange termijn voor ontwikkelingslanden. 6% Overige: Deze post omvat voor het grootste gedeelte de administratieve kosten van de EU-instellingen. 1% Burgerschap, vrijheid, veiligheid en rechtspraak: Naast de bewaking van de grenzen en het behoud van de volksgezondheid, geeft de EU ook financiële steun aan culturele evenementen en activiteiten voor jongeren.
De uitsplitsing van het EU-budget verschilt gedurende de looptijd van het MFK een klein beetje van jaar tot jaar. De debatten over het budget voor de volgende periode van het MFK zijn nu gaande. Hoe vind jij dat het geld zou moeten worden besteed? Wat zouden de prioriteiten moeten zijn? Wil je weten hoe geld van de EU bij jou in de buurt wordt gebruikt? Ga dan naar http://ec.europa.eu/beneficiaries/fts/index_nl.htm en zoek op je eigen postcode.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/budget/index_nl.htm
www 19
Migratie: uitdagingen worden kansen We hebben migratie nodig voor ons economisch en sociaal welzijn. Migratie biedt ook kansen, omdat de bevolking van Europa in de toekomst zal verouderen en krimpen. Het feit dat Europa de afgelopen tien jaar een belangrijke migratiebestemming is geworden, levert soms uitdagingen op, vooral in economisch moeilijke tijden. De EU zoekt naar oplossingen voor de problemen en probeert de kansen te benutten die migratie biedt. Hiervoor is niet alleen samenwerking nodig tussen de landen van de EU, maar moet de EU ook de dialoog aangaan en samenwerken met de landen van herkomst. Dit is de reden dat de Europese Unie een uitgebreid migratiebeleid kent, dat duidelijke en eerlijke regels geeft voor legale migratie, waarmee illegale migratie wordt aangepakt en waarmee integratie wordt bevorderd.
Integratie: tweerichtingsverkeer Mensen in Europa hebben verschillende achtergronden en komen uit verschillende culturen. Dat is goed, omdat diversiteit onze maatschappij verrijkt en onze horizon verbreedt. We zien niet altijd welke toegevoegde waarde deze verscheidenheid voor ons heeft: het kan moeilijk zijn om te integreren in een nieuwe cultuur, en het kan moeilijk zijn om je aan te passen aan een toenemende verscheidenheid. Daarom is integratie de kern van het immigratiebeleid van de EU. Integratie betekent niet alleen een versterking van de gelijke kansen die er voor iedereen zijn. Het zorgt ook voor meer begrip voor migratie en versterkt de samenhang in een samenleving die niet ten prooi mag vallen aan discriminatie en racisme. Op Europees niveau helpt de EU lidstaten om op het gebied van integratie van migranten informatie uit te wisselen en om best practices op dit gebied te ontwikkelen en die te vergelijken. Er is een voor iedereen toegankelijk forum geopend – de Europese website over integratie – waar honderden best practices worden uitgewisseld, wat vaak leidt tot nieuwe ideeën en projecten.
20
Illegale immigratie aanpakken Een andere uitdaging voor de EU is iIllegale immigratie, die vaak ten koste gaat van mensen. Veel migranten – onder wie vrouwen en kinderen – zetten hun leven op het spel als ze via gevaarlijke routes Europa proberen te bereiken. Ze worden uiteindelijk vaak uitgebuit door mensenmokkelaars en -handelaars. Het bestrijden van deze criminele netwerken is een speerpunt voor de EU, waarbij de nadruk ook ligt op het beheer van de buitengrenzen van de EU. De EU heeft voor dit doel het agentschap FRONTEX opgericht. FRONTEX coördineert de operationele samenwerking tussen de lidstaten rond het beheer van de buitengrenzen. Tegelijkertijd willen de meeste mensen, net zoals jij en ik, gewoon in hun eigen land blijven. Daarom omvat het migratiebeleid van de EU ook de samenwerking met landen buiten de EU om migratie Europa zou een multiculturele en beter te kunnen beheersen en gevarieerde samenleving moeten de onderliggende oorzaken zijn, waarin verschillen als iets als armoede en oorlog aan te positiefs worden gezien. - André, 18, Portugal pakken.
Een veilige haven voor asielzoekers Asiel is anders dan andere vormen van migratie, omdat het wordt verleend aan mensen die in hun eigen land vervolgd zullen worden. Europa mag trots zijn op de humanitaire traditie waarin asiel wordt verleend aan vluchtelingen. Maar omdat asielaanvragen in de lidstaten van de EU tegenwoordig niet altijd naar dezelfde maatstaven worden beoordeeld, kan een asielaanvraag in het ene land worden afgewezen terwijl die in het andere zou worden toegewezen. Daarom streeft de EU naar gemeenschappelijke regels en asielprocedures waardoor ook het misbruik van het systeem zal worden verminderd.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/index_en.htm > Policies > Immigration or Asylum http://ec.europa.eu/ewsi/ www.frontex.europa.eu
www 21
Verenigd in regionale verscheidenheid De EU is een enorme lappendeken van regio’s. We hebben allemaal een bepaalde nationale identiteit, maar voor velen van ons is de regio waar we vandaan komen net zo belangrijk. Veel regio’s hebben hun eigen speciale tradities zoals voedsel, klederdracht, muziek en dans. Maar afgezien van de culturele aspecten spelen de verschillende regio’s ook een belangrijke economische rol.
Groeimachines Het gebeurt uiteindelijk allemaal in de regio. Hier beginnen kleine plaatselijke bedrijven te groeien, waardoor er meer werkgelegenheid ontstaat en de economische groei wordt versterkt. Met de juiste steun kunnen deze bedrijven een broedplaats worden van dynamiek en innovatie. De EU wil deze geweldige kansen niet onbenut laten en voert daarom een beleid waarin de regio’s worden gesteund door lokale partners. Alle 271 regio’s in de EU vallen onder dit beleid, maar extra hulp is beschikbaar voor degenen die dit het hardst nodig hebben.
Dicht bij huis In totaal is er voor de periode 2007-2013 €347,4 miljard beschikbaar voor de ontwikkeling van de regio’s. Het geld wordt hoofdzakelijk via de volgende drie kanalen verdeeld: het Cohesiefonds, het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en het Europees Sociaal Fonds. Alle drie doen zij investeringen op allerlei gebied, van wegen en bruggen tot snelle internetverbindingen en hernieuwbare energie. Regio’s in Nederland ontvangen meer dan €1,9 miljard van het totaalbedrag. Wordt dat geld wel goed besteed? Om erachter te komen hoe het geld in jouw omgeving wordt besteed kijk je op: http://ec.europa.eu/regional_policy/atlas2007/index_nl.htm
22
Het 18 Septemberplein, een van de belangrijkste pleinen van Eindhoven, onderging een ingrijpende verandering met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Het plein springt door zijn ontwerp en de ondergrondse fietsenkelder enorm in het oog en biedt plaats aan de wekelijkse markten, maar ook aan grootschalige evenementen.
De kloof overbruggen
Wist je dat?
Eén op de vier De kloof tussen rijke en arme regio’s in Europa is regio’s heeft groot: het gemiddelde inkomen in de Bulgaarse regio een BBP per Severozapaden is maar 26% van het gemiddelde in de EU, terwijl dat in het centrum van Londen 334% is. hoofd van de bevolking onder Een van de belangrijkste doelen van het regionale 75% van het beleid is de ongelijkheid tussen de verschillende EU-gemiddelde. gebieden te verminderen en de armere regio’s te helpen om weer ‘in te lopen’ op de gebieden waar het beter gaat. Dit wordt gedaan door vernieuwing te ondersteunen en werkgelegenheid te scheppen. Op deze manier probeert de EU solidariteit tussen de regio’s en tussen de mensen op te bouwen. Herken jij dit gevoel van verbondenheid?
Leven aan de grens ‘Het buitenland’ is vaak dichterbij dan we denken. Meer dan een derde (37,5%) van de EU-bevolking woont in grensregio’s. Deze regio’s liggen vaak aan de rand van het eigen land, maar hebben hun inwoners dankzij grensoverschrijdende mogelijkheden veel te bieden op het gebied van werkgelegenheid en dienstverlening (onderwijs, gezondheidszorg, talen en cultuur, enz.).
23
Over de schutting reiken Terwijl de EU de specifieke problemen van iedere regio probeert aan te pakken, overstijgen veel van de uitdagingen vandaag de dag de regionale grenzen. Regio’s werken samen in het zoeken naar gezamenlijke oplossingen voor gezamenlijke problemen, met hun naaste buren of met Het project Northern Maritime regio’s elders in Europa. Regio’s worden Corridor, dat betrekking heeft sterker, aantrekkelijker en concurrerender als op 20 regio’s die grenzen ze samenwerken en leren van de ervaringen aan de Noordzee en de in andere landen. noordelijke rand van Europa, heeft gezorgd voor betere De Europese Unie stelt voor de periode kortevaartverbindingen en een 2007-2013 €8,7 miljard beschikbaar voor vlottere bereikbaarheid voor de interregionale samenwerking. Daarnaast is betrokken regio’s. er ook geld beschikbaar voor buurlanden van de EU.
Als het noodlot toeslaat Overstroomde kelders, gebouwen die zijn ingestort door aardbevingen, bosbranden die onze steden bedreigen... natuurrampen komen overal in Europa voor. De gevolgen zijn verwoestend en kunnen hele gebieden lamleggen. De kosten van de wederopbouw kunnen enorm zijn. Het is belangrijk om snel en efficiënt de voorziening van de eerste levensbehoeften en slachtofferhulp op poten te zetten, maar dit kan te veel vragen van de nationale reserves. Gebieden die zwaar getroffen zijn door natuurrampen kunnen rekenen op extra hulp van het Solidariteitsfonds van de EU.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/regional_policy/index_en.htm http://europa.eu/pol/reg/index_nl.htm
24
www
Een totaal nieuw hoofdstuk Je tijd op school schiet al op. Ben je eraan toe om de bladzijde om te slaan en aan een totaal nieuw hoofdstuk te beginnen? Waar wil jij heen als je je losrukt uit je vertrouwde omgeving en het huis uitgaat? Wat wil je gaan doen? Weet jij hoe je de koppeling maakt tussen wat je leuk vindt en waar je goed in bent met alle mogelijkheden die je hebt? Ook al lijkt het je nu misschien nogal saai om verder te studeren aan een universiteit of beroepsopleiding, toch zul je waarschijnlijk merken dat je hiermee in de toekomst meer en betere kansen voor jezelf schept.
Wist je dat? De gemiddelde Europeaan gaat op zijn 25e het huis uit. De Finnen zijn het snelst: de helft is op zijn 21e het huis al uit, terwijl de helft van alle Slowaken pas na zijn 31e het huis uitgaat.
Zin in een andere omgeving? Als EU-burger heb je het recht om in iedere lidstaat te studeren en er zijn voldoende programma’s die je daarbij ondersteunen, hoe vergezocht het idee ook klinkt! Als je een tijdje in het buitenland zit leer je niet alleen de taal van dat land beter, maar maak je ook kennis met een andere cultuur en doe je waardevolle ervaringen op. Of je nu nog op het voortgezet onderwijs zit, op het beroepsonderwijs of hebt gekozen voor de universiteit, er is altijd een uitwisselingsprogramma dat bij jou past. Leren doe je je leven lang. Het begint thuis, maar daar eindigt het zeker niet mee! Wat wordt jouw volgende stap?
Op bezoek bij een partnerschool! Als jouw school meedoet aan het Comeniusprogramma, zou je een partnerschool kunnen bezoeken, of buitenlandse leerlingen op jouw school kunnen ontvangen. Vraag je docent om na te gaan wat de mogelijkheden zijn. Er zijn landen waar je zelfs zonder je klas naar toe kunt gaan. Ook wanneer een echte uitwisseling niet mogelijk is, kun je nog altijd via internet met leerlingen uit andere landen in contact komen. Dat kan via het ‘eTwinning’ portaal op www.etwinning.net.
25
Studeren aan een buitenlandse universiteit! Sinds het Erasmusprogramma bijna 25 jaar geleden begon, hebben meer dan twee miljoen studenten de kans gegrepen om een semester of twee in het buitenland te studeren of om een buitenlandse stage te lopen. Als Erasmus-student hoef je geen collegegeld te betalen aan de buitenlandse universiteit en tellen je buitenlandse studiepunten gewoon mee voor je eigen studie.
Een stage in het buitenland! Ben je stagiaire of volg je een beroepsopleiding, dan is er ook voor jou een geschikt uitwisselingsprogramma! Het Leonardo da Vinci programma biedt je de mogelijkheid om in een ander EU-land op een technische opleiding meer praktijkervaring op te doen of om daar stage te lopen. Zo doe je extra vaardigheden op die je van pas kunnen komen als je een baan zoekt!
Nu begrijpen we elkaar! In de Europese Unie worden officieel 23 talen gesproken, van Frans tot Fins en Maltees. Het Duits wordt het meest als moedertaal gesproken, maar het Engels wordt door de meeste mensen gesproken, als moedertaal of als tweede taal. Als je een of meer vreemde talen beheerst, heb je meer mogelijkheden om in het buitenland te studeren en te werken, met nieuwe mensen te communiceren, om ideeën over heel Europa te verspreiden en krijg je kansen die je anders niet zou hebben gehad. Iemand die zijn leven lang leert weet nooit welke talen in de toekomst nog eens van pas kunnen komen: als je eenmaal de basisbeginselen van een vreemde taal onder de knie hebt, is het makkelijker om later ook andere talen te leren.
26
“Als je begrijpt, weet je. Als je we et, win je.”
Seya, België
Maar hoe leer je alle 23 talen zodat je optimaal gebruik kunt maken van alles wat Europa te bieden heeft? Maak je geen zorgen: ook anderen zijn druk bezig met het leren van vreemde talen, waaronder die van jou! Er zijn ook veel mogelijkheden om in het buitenland te studeren en te werken, zelfs als je de plaatselijke taal niet spreekt.
Youth in Action
“Wonen en stude ren in Oostenrijk, het ku nnen communiceren, lez en en denken in een an dere taal – dat alles heeft mi jn leven echt veranderd!”
Margherita, Italië
Met Youth in Action kun je meedoen aan een uitwisseling van een jongerenorganisatie of aan een uitwisselingsprogramma uit het buitenland – niet alleen binnen Europa, maar over de hele wereld! Zoek jij naar andere manieren om meer te leren over andere culturen? Vrijwilligerswerk in het buitenland biedt je die kans! Het is een geweldige manier om ervaring op te doen, anderen te helpen en meer te leren over jezelf en over het land waar je werkt. Als jij je wilt inzetten als fulltime vrijwilliger in het buitenland, betaalt de European Voluntary Service (Europees Vrijwilligerswerk) jouw onkosten. EVS maakt deel uit van het programma Youth in Action.
Wil je meer weten:
http://europa.eu/youth/ > Europese Jongeren Site www.youthinaction.nl http://europa.eu/youthonthemove/index_en.htm www.na-lll.nl Of bezoek ‘Youth on the Move’ op Facebook
www 27
Studeren in een ander land of een internationale loopbaan? Misschien zit je op een school die tweetalig onderwijs (tto) of Elos - grensverleggend onderwijs aanbiedt. Daar kun je een internationale leerroute volgen die je voorbereidt op studeren en werken in het buitenland. Heb je die kans niet, dan kun je zelf je internationale vaardigheden vastleggen in je Europass. Europass is een Europees portfolio, dat dankzij de Europese Commissie in alle Europese landen en talen beschikbaar komt. Zoek je een (vakantie) baan in het buitenland of wil je in een ander land stage lopen of studeren? Met een persoonlijk Europass vergroot je je kans op succes.
Hoe werkt Europass? Europass bestaat uit vijf onderdelen. De onderdelen Europass CV en Europass Taalpaspoort kun je gratis online invullen en voor je zelf printen. Twee andere onderdelen, het Europass Certificaatsupplement en de Europass Mobiliteit moeten gevalideerd worden. Na een klassenuitwisseling legt je docent vast wat je hebt geleerd. Volg je een beroepsopleiding, dan beschrijft de beroepsorganisatie in een Certificaatsupplement je opleiding. De stagegever in het buitenland kan zo inschatten of jij de geschikte kandidaat bent. Als je naar Duitsland verhuist, dan kun je in het taalpaspoort aangeven op welk niveau je Duits spreekt. Een Duitse school weet immers niet wat een Nederlands rapportcijfer betekent, maar kan wel uit het steeds meer gebruikte ‘Europese Referentiekader voor Talen’ (CEFR) opmaken wat jij talig ‘waard’ bent.
Niet over de grens? Ook als je in Nederland blijft, is Europass handig. In het Europass CV vul je standaardrubrieken in; je kunt dus niets vergeten en het CV wordt meteen netjes opgemaakt. Werkgevers zullen steeds vaker naar het Europass CV vragen, wanneer zij een vacature plaatsen. Je Europass gaat een leven lang mee. Met het laatste onderdeel, het Diplomasupplement, voeg je later een standaardbeschrijving toe van de inhoud, het niveau en het verloop van je studie op HBO of universitair niveau. Werkgevers en onderwijsinstellingen – zowel in Nederland als in het buitenland – kunnen daarmee de waarde van je diploma beter inschatten. In Nederland werken verschillende organisaties aan Europass, waaronder het Europees Platform. Het Europees Platform bevordert internationalisering op scholen in opdracht van het Ministerie van OCW en de Europese Commissie. Inmiddels hebben veel scholen in Nederland een coördinator internationalisering. Als je besluit dat ook jij stage wilt lopen of lessen wilt volgen in het buitenland, dan is deze coördinator het aanspreekpunt.
Ga voor meer informatie naar: www.europeesplatform.nl www.europass.nl
28
www
Studie kiezen? Aan de slag! Weet je al wat je gaat doen na je eindexamen? Jouw studie is jouw keuze. Studiekeuze123.nl helpt bij je keuze. Op www.studiekeuze123.nl vind je een overzicht van alle opleidingen op hogescholen en universiteiten en veel meer handige informatie!
Maak een interessetest Wat vind je leuk om te doen? Wat vind je belangrijk in je toekomstige opleiding? Waar ben je goed in? Maak eens een interessetest om erachter te komen. Op www.studiekeuze123.nl/interessetest staan verschillende testen die je helpen om erachter te komen welke opleiding bij jou past.
www.studiekeuze123.nl Op www.studiekeuze123.nl kun je meer dan 2500 erkende opleidingen aan hogescholen en universiteiten met elkaar vergelijken op verschillende punten, zoals de kwaliteit van het onderwijs, baankans, startsalaris en studentenoordelen. Op Studiekeuze123.nl vind je ook tot welke opleiding je toegang hebt met jouw havo- of vwo-profiel en je vindt er bachelor-master aansluitingen.
Alle open dagen op een rij Neem er alvast een kijkje bij een opleiding en proef de sfeer. Ga daarom naar verschillende open dagen, loop een dagje mee of ga eens een dag proefstuderen. Je kunt dan studenten en docenten spreken en een goed beeld krijgen van wat een studie inhoudt. Een actueel overzicht van alle open dagen, meeloopdagen en proefstuderen vind je op www.studiekeuze123.nl/opendagen. Meld je gelijk aan om actuele open dagen van jouw keuze per e-mail te ontvangen.
29
Is Europa spannend genoeg voor jou? Kom in actie met Youth in Action! Youth in Action is een Europees subsidieprogramma voor projecten voor jongeren. Bij ons kun je geld aanvragen voor een project in je eigen buurt (een jongereninitiatief), een uitwisseling opzetten met Nederlandse jongeren en jongeren uit een ander Europees land (een jongerenuitwisseling) of een tijdje vrijwilligerswerk doen in het buitenland (Europees vrijwilligerswerk).
Heb je een goed plan waarmee je je eigen buurt of stad eens wakker schudt? Zet dan een jongereninitiatief op! Voorbeeld: Utrecht is Europeser dan je denkt?! Voor dit culturele project maakte Fleur Jansen samen met vijf andere meiden vier audiovisuele portretten van Europese artiesten uit Utrecht. Deze korte films werden uitgezonden via de lokale tv, internet en op middelbare scholen in hun stad. Op deze manier lieten ze het publiek kennismaken met wat er gedaan wordt door deze buitenlandse kunstenaars. Zelfs op het Utrechts filmfestival werden de films vertoond.
Kijk voor meer informatie over jongereninitiatieven op onze website www.youthinaction.nl/projectopzetten.
Wil je een uitwisseling opzetten met Nederlandse jongeren en jongeren uit een ander Europees land? Voorbeeld: Art2B (included) Zes groepen jongeren uit Nederland, Spanje, Italië, Polen, Portugal en Duitsland organiseren in Stede Broec (NoordHolland) een festival over samenleven en discriminatie, met theater, circus en workshops. Tijdens de voorbereidingsweek voor het festival delen de jongeren hun ervaringen, meningen
30
Foto: Roel van der Aa
en visies op samenleven met elkaar. Voor het festival nodigen ze omwonenden uit en confronteren hen met vooroordelen en stereotypen. De deelnemers nodigen met name omwonende jongeren uit probleemgezinnen, jongeren met een fysieke handicap en migrantenjongeren uit om deel te nemen aan de workshops en activiteiten. Zo zetten ze de jongeren op een vernieuwende manier aan het denken over hun eigen rol en verantwoordelijkheden en stimuleren ze hen actief te worden in de buurt. Het festival is een spetterende afsluiting van de intensieve voorbereidingsweek. Kijk voor meer informatie over jongerenuitwisselingen op onze website www.youthinaction.nl/jongerenuitwisselingen.
Met Europees vrijwilligerswerk kun je bijna kosteloos tussen de twee en twaalf maanden naar het buitenland om als vrijwilliger mee te werken bij een project dat je zelf hebt uitgekozen. Er is veel mogelijk, bijvoorbeeld helpen bij archeologische opgravingen, activiteiten verzorgen in een kindertehuis, workshops organiseren in een jongerencentrum, educatieve programma’s uitvoeren op een kinderboerderij, of een theaterproductie maken. Je kunt kiezen uit 4.000 projecten in 30 landen!
Kijk voor meer informatie over Europees vrijwilligerswerk op onze website www.youthinaction.nl/europeesvrijwilligerswerkdoen.
Wil je Europa in? Ga naar www.go-europe.nl! Ben je op zoek naar informatie over: vrijwilligerswerk school of studie taalcursus uitwisseling… in Europa?
stage vakantiebaan au-pair
Begin dan je oriëntatie op de Go Europe website van Eurodesk. Eurodesk verstrekt informatie over allerlei Europese mogelijkheden voor jongeren.
Kijk voor meer informatie op www.go-europe.nl.
Youth in Action en Eurodesk worden gefinancierd door de Europese Commissie en uitgevoerd door het Nederlands Jeugdinstituut.
31
Hoe kunnen we bouwen aan de toekomst van Europa? Of Europa in de toekomst succesvol zal zijn hangt af van de vernieuwingszin en de creativiteit van onze onderzoekers en ondernemers. Zij gebruiken de vooruitgang op het gebied van informatie- en communicatietechnologie (ICT) niet alleen, maar moeten die ook verder ontwikkelen. Heb je er ooit aan gedacht om een apparaatje uit te vinden dat duizenden levens kan redden of dat ervoor kan zorgen dat wij op een nieuwe manier kunnen reizen? Heb jij ooit gedroomd van je eigen bedrijf of heb je ooit gedroomd dat jij iets kon veranderen aan de manier waarop de zaken in onze wereld zijn geregeld? Misschien is onderzoek en innovatie dan wel iets voor jou! Europa heeft een tekort aan gekwalificeerd personeel in de ICT-sector. De poort staat open – misschien is dit jouw kans om het verschil te maken!
Waar blijven de meisjes in de ICT? Het is een hardnekkig stereotype: de deskundigen die rijen codes zitten te bestuderen of die computernetwerken met elkaar verbinden zijn mannen. Het idee dat een loopbaan in de ICT saai is en te technisch voor vrouwen wordt door dit beeld alleen maar versterkt. En dat terwijl sommige van de beste computerfreaks vrouwen zijn! Wil je weten hoe het eigenlijk is om bij een vooraanstaand technologisch bedrijf te werken? De EU biedt jonge vrouwen de gelegenheid om een dagje mee te lopen met een vrouwelijk rolmodel of om haar te ‘schaduwen’. Als je meer wilt weten, kijk dan op http://ec.europa.eu/itgirls.
Martha Lane Fox Martha heeft geschiedenis gestudeerd en is daarna gaan werken bij een ICT-bedrijf in Londen. Toen ze 25 was heeft ze een website gemaakt over reizen en cadeaus. Deze site www.LastMinute.com werd een icoon van het internettijdperk. Tegenwoordig is Martha de ‘Digitale kampioen’ van het Verenigd Koninkrijk: ze vindt dat het voor iedereen beter is om online te zijn. En ze voert een campagne om dat doel te bereiken.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/information_society/index_en.htm www.womenontheweb.nl
32
www
Gezocht: ideeën voor een betere toekomst Heb jij een nieuw, innovatief idee? Wees niet zo bescheiden – de EU heeft meer dan ooit creatieve geesten nodig! Innovatie is niet een of andere loze modekreet, maar kan ons als burger, consument en werknemer veel echte voordelen bieden. Het is niet alleen de sleutel naar meer werkgelegenheid, een groenere samenleving en een betere kwaliteit van Kijk eens op de website van de ‘Innovation leven, maar ook naar het handhaven Union’. Daar kun je bijvoorbeeld zien wat van onze concurrentiepositie op de ‘augmented reality’ inhoudt. Of speel het wereldmarkt. gratis spel ‘innovation union lab’ (ook als download verkrijgbaar in de App Store)! Ook al is de EU de grootste economie http://ec.europa.eu/innovation-union/ ter wereld, op het gebied van innovatie blijven we achter bij grootmachten als de Verenigde Staten en Japan. Wat kunnen we nou doen om deze kloof te overbruggen?
Het stimuleren van innovatie De EU wil met de nieuwe plannen voor een ‘Innovatie Unie’ het beste jongetje van de klas worden op het gebied van onderzoek en innovatie waarbij ook gebruik wordt gemaakt van haar diversiteit en creativiteit. Een deel van deze strategie is dat de EU wil bereiken dat er in 2020 fors meer zal zijn geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling. Dat betekent ook dat er nieuwe banen zullen zijn gecreëerd en dat de economische groei is aangewakkerd. Naar schatting zullen er meer onderzoekers moeten komen om dit doel te bereiken en daarom staan onderwijs en opleiding in dit EU-beleid bovenaan. Als je het slim speelt, zou jij één van deze onderzoekers kunnen zijn!
Wil je meer weten:
dan een miljoen nieuwe Ik vind onderzoek erg belangrijk, zelfs in crisistijd, omdat onderzoek een prikkel is voor de economie.
- Gregory, 20, België
http://ec.europa.eu/research/index.cfm?lg=nl
www 33
Op banenjacht Er komt een moment dat je schooltijd achter je ligt en wat dan? Heb je er wel eens over gedacht om bij de zoektocht naar je eerste baan ook eens in het buitenland te gaan kijken?
Gelukkig zijn er ook na je school- en studietijd nog genoeg mogelijkheden om te reizen en in het buitenland te wonen. Als EU-burger heb je het recht om in elk ander EUland te werken. Werkvergunningen en medische keuringen zijn geen belemmering meer; binnen de EU heb je recht op een gelijke behandeling als het gaat om werknemersrechten, met alle sociale en belastingvoordelen die daarbij horen – zelfs een werkloosheidsuitkering!
De eerste stap Waar begint jouw zoektocht? Probeer het eens bij EURES, het Europees portaal voor beroepsmobiliteit. Je kunt er je CV uploaden en zoeken tussen de ongeveer 1 miljoen vacatures die er door werkgevers en bemiddelaars uit heel Europa worden geplaatst. Maar EURES is meer dan alleen een website waar je banen kunt vinden. Het is een netwerk waarin alle publieke diensten voor arbeidsbemiddeling binnen de EU bij elkaar komen, zoals het Centrum voor Werk en Inkomen in Nederland. Meer dan 850 EURES-adviseurs staan voor je klaar om je te informeren en adviseren over het leven en werken in een ander EU-land. http://eures.europa.eu
34
Wist je dat? Een peiling van Eurobarometer wees uit dat 17% van de Europeanen zichzelf in de toekomst wel in het buitenland ziet werken.
‘U hoort van ons…’ Je hebt de EURES-database doorgespit en eindelijk die baan in het buitenland gevonden waar jij naar wilt solliciteren. Welke stappen moet je nu gaan zetten? Misschien is de sollicitatieprocedure wel heel anders dan in Nederland. In de folder ‘U hoort nog van ons…’ geven EURES en de Europese Commissie antwoord op deze en andere vragen– voor elk EU-land! Je kunt een gratis exemplaar bestellen op: http://bookshop.europa.eu
Europees Sociaal Fonds De EU kan je misschien helpen als je werkloos bent geworden of als het tegenzit met je banenjacht. Het Europees Sociaal Fonds (ESF) investeert in plaatselijke projecten die mensen helpen hun vaardigheden en arbeidsmogelijkheden te verbeteren. Veel van deze projecten zijn speciaal opgezet voor mensen die anders moeilijk aan een baan zouden kunnen komen, zoals jongeren. Maar het ESF kan je in iedere fase van je leven helpen– dus als je bijvoorbeeld besluit voortijdig van school te gaan, dan kun je later altijd nog je opleiding afmaken. http://ec.europa.eu/esf
Nieuwe vaardigheden voor nieuwe banen Heb je over 5, 10 of 15 jaar nog iets aan de vaardigheden die je nu op school leert? Door de snelle ontwikkeling van de technologie en door de sociale veranderingen is het antwoord op die vraag moeilijk te voorspellen. Wat nu belangrijke kennis is, zou in de loop van jouw carrière wel eens onbelangrijk kunnen worden. Het werk zal zich moeten aanpassen aan de veranderende behoefte en de EU zal – via het ESF – de mensen helpen om hun vaardigheden te ‘upgraden’.
35
Ondernemingsgeest Heb jij een geweldig idee op zakelijk gebied dat je maar niet uit je hoofd kunt zetten? Als je liever voor jezelf werkt kan het ESF je ook helpen om je ideeën verder te ontwikkelen. Kleine ondernemingen zijn een belangrijke motor voor economische groei en werkgelegenheid, en het zijn ook broedplaatsen Wist je dat? voor innovatieve ideeën. Bijna de helft van alle Het gebrek aan financiële ondersteuning is Europeanen zou graag echter een van de grootste belemmeringen voor zichzelf beginnen. om een eigen bedrijf te beginnen. De EU heeft een nieuw initiatief ontplooid waarbij banken en microfinanciers worden ondersteund om de helpende hand te bieden aan startende ondernemers. De hulp bestaat uit microkredieten – leningen tot een bedrag van €25.000. Dit programma is bedoeld om mensen te helpen die anders moeilijk een lening zouden krijgen, zoals jongeren, en om te voorzien in de specifieke behoeften van kleine ondernemingen met minder dan tien werknemers. Het klinkt goed om te kunnen zeggen dat je eigen baas bent en het opzetten van een eigen bedrijf heeft veel voordelen. Je krijgt bijvoorbeeld de kans: »» »» »» »» »» »»
Om helemaal zelf iets tot stand te brengen. Om te doen wat je echt leuk vindt. Om beslissingen over je eigen leven te nemen. Om steeds nieuwe dingen te leren en nieuwe mensen te leren kennen. Om voor jezelf te werken en voor niemand anders. Om niet ‘klem’ te raken in de hiërarchie van een bedrijf.
Toch is ondernemerschap niet alleen belangrijk voor ondernemers: het laten zien van ondernemingsgeest is in elke werkkring een pluspunt! Creativiteit, ondernemingszin, zelfvertrouwen, het kunnen taxeren van risico’s en het nemen van gecalculeerde risico’s zijn belangrijke vaardigheden en kwaliteiten die in elke loopbaan bijdragen aan succes.
36
Het ESF in actie Gerard had er zo langzamerhand genoeg van om telkens een uur in de auto door te brengen op weg naar zijn werk in Leeuwarden. Zeker met zijn twee kleine zoontjes thuis. Dankzij flexibele werktijden die mede gefinancierd worden door het ESF, kan hij nu een deel van de week thuis werken en zo meer tijd aan zijn gezin besteden.
‘Een helpende hand’ Ivana, Nataline, Alex en Dimitra zijn allemaal op zoek naar een nieuwe richting in hun leven. Ze hebben allemaal te maken met persoonlijke uitdagingen en tegenslagen op hun werk. Hun levens kruisen elkaar wanneer ze allemaal hulp krijgen van het Europees Sociaal Fonds. Je kunt hun vier verhalen lezen in het stripboek ‘Een helpende hand’, dat je gratis kunt bestellen of downloaden op http://bookshop.europa.eu.
Kijk uit voor ongelijkheid Vrouwen en mannen krijgen nog steeds niet hetzelfde salaris voor hetzelfde of gelijkwaardig werk. De cijfers verschillen nogal per land, maar je kunt wel zeggen dat vrouwen in de EU gemiddeld 17,5% minder verdienen dan mannen. Dit kan komen door rechtstreekse discriminatie, het onderwaarderen van het werk dat vrouwen doen, de scheiding op de arbeidsmarkt, de hardnekkigheid van stereotypes of doordat het voor vrouwen moeilijker is een balans te vinden tussen werk en privé. De EU is actief aan het werk om deze ongelijke beloning van mannen en vrouwen te bestrijden. Wat zou er volgens jou nog meer aan kunnen worden gedaan? De toekomst van Europa hangt af van de jongeren. ‘Youth on the Move’ is het programma waarmee de EU iets wil doen aan de problemen waarmee jongeren tegenwoordig te maken hebben op het gebied van onderwijs, mobiliteit en werkgelegenheid. http://europa.eu/youthonthemove/
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/social/ www.facebook.com/socialeurope www.cgb.nl – www.cwi.nl > Baan zoeken in Europa
37
Kijk vooruit Als EU-burger mag je in elk EU-land wonen en werken. Eigenlijk zou het dus gewoon een kwestie moeten zijn van verhuizen en je ergens vestigen, toch? Niet helemaal, maar wel bijna… Voor sommige banen geldt dat je in een ander EU-land meteen aan het werk kunt. Voor andere geldt dat je er eerst voor moet zorgen dat je diploma’s worden erkend in het andere land. Dus als je het nest wilt verlaten is het handig om vooruit te denken en op tijd informatie in te winnen! Als je arts zou zijn, was het gemakkelijk: je zou overal binnen de EU profiteren van de ‘automatische erkenning’ van je beroepskwalificaties. Dat is omdat EU-landen minimale opleidingseisen hebben afgesproken voor artsen en zes andere beroepen – architecten, verpleegkundigen, verloskundigen, tandartsen, dierenartsen en apothekers. Voor leraren ligt het wat ingewikkelder. Lesgeven is een van de 800 zogenoemde gereglementeerde beroepen die in de EU vallen onder de ‘niet-automatische erkenning’. Wat moet je in dit geval doen? Eerst moet je contact leggen met het andere land en vragen of ze je beroepskwalificaties willen controleren. Het kan zijn dat je wordt gevraagd een proeve van bekwaamheid af te leggen of een aanpassingsstage te lopen voordat je echt aan het werk kunt. Stel nou dat je reisgids bent en alleen maar twee weken lang een reisgezelschap wilt begeleiden naar een ander EU-land. In dit geval zou je vallen onder het systeem van de ‘tijdelijke mobiliteit’. Dan hoef je alleen maar aan de overheid in het andere EU-land te laten weten dat je komt. Inpakken en wegwezen!
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/internal_market/index_en.htm > Living and working in the Single Market > Professional qualifications www.europass.nl
38
Grondrechten voor iedereen De Europese rechtssystemen zijn gebouwd op een aantal principiële vrijheden en rechten waaraan niet te tornen valt. Grondrechten zijn gebaseerd op waarden en normen die we met elkaar delen en houden rekening met verscheidenheid. Ze bevestigen de waarde en waardigheid van ieder individu. Ze komen voort uit het gelijkheidsbeginsel: ook al zijn wij allemaal verschillend, we kunnen toch allemaal een beroep doen op dezelfde grondrechten.
Het Handvest van de grondrechten De rechten van ieder mens binnen de EU zijn beschreven in belangrijke documenten, zoals de oprichtingsverdragen van de Europese Unie en nationale grondwetten of grondwettelijke gewoonten.
Artikel 21(1) van het Handvest
Omdat deze rechten op verschillende momenten, op “Elke discriminatie, met name op grond van verschillende manieren en in geslacht, ras, kleur, etnische of sociale afkomst, verschillende vormen waren genetische kenmerken, taal, godsdienst of vastgelegd, besloot de EU overtuiging, politieke of andere denkbeelden, duidelijkheid te scheppen en het behoren tot een nationale minderheid, al deze rechten op te nemen in vermogen, geboorte, een handicap, leeftijd of één document: het Handvest seksuele gerichtheid, is verboden.” van de grondrechten van de Europese Unie. De instellingen van de EU en de lidstaten moeten zich houden aan de rechten die in het Handvest staan. Dat betekent bijvoorbeeld dat je het recht hebt om naar een ander land in de EU te verhuizen en dat je niet gediscrimineerd mag worden. “Dit zijn je belangrijkste rechten, je hebt ze echt nodig en kunt niet zonder.”
– Een Nederlandse jongere
39
Denk na voordat je deelt! Volgens de huidige EU-wetgeving is gegevensbescherming een grondrecht. Maar als je zelf je persoonlijke gegevens bekendmaakt – bijvoorbeeld op sociale netwerksites als Hyves en Facebook – kan iedereen ze zien: mensen op je school of je toekomstige werkgever. Dus: hoe veel informatie is te veel? Internet biedt veel nieuwe mogelijkheden, maar we zijn nog steeds op zoek naar de grens tussen wat openbaar mag worden en wat privé moet blijven. In het algemeen zou het zo moeten zijn dat niemand jouw persoonlijke gegevens kan zien of gebruiken zonder dat jij dat weet. Je moet dan zelf ook toestemming aan je vrienden vragen voordat je hun persoonlijke gegevens met anderen deelt. Op de meeste sociale netwerken kun je zelf instellen met wie je welke informatie wilt delen. Het is verstandig om hier gebruik van te maken. Het kost je misschien wat tijd om alle verschillende instellingsmogelijkheden te vinden, maar dan kun je tenminste zelf bepalen wie welk deel van je profiel kan bekijken en of je wilt dat je naam opduikt in zoekresultaten. Toch blijkt dit vaak niet voldoende te zijn. Uiteindelijk is het je eigen verantwoordelijkheid om te bepalen welke gegevens je deelt.
EU-burgerschap Als je burger bent van een EU-land ben je ook automatisch Europees burger. Dit houdt ook in dat je extra rechten en plichten hebt. »» »» »»
40
Je hebt het recht om te reizen, wonen, werken en studeren in iedere lidstaat van de EU. Als je in een ander land dan je eigen EU-land woont, mag je stemmen bij lokale en Europese verkiezingen. Ben je buiten de EU, op een plaats waar je eigen land geen ambassade heeft, dan heb je recht op de hulp van de ambassades van andere EUlanden.
De rechten van jongeren Jongeren hebben dezelfde grondrechten als volwassenen, maar daarnaast worden ze nog extra beschermd. In juridische stukken, zoals het Handvest van de grondrechten, worden deze de rechten van het kind genoemd. Onder kind wordt verstaan: iedereen onder de 18 jaar. Het handvest baseert zich hierbij op het Verdrag inzake de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties. Alle landen van de EU hebben beloofd dat zij instaan voor de bescherming van de rechten van het kind. Ondanks deze beloftes wordt er in het dagelijks leven thuis, op school en op straat niet altijd rekening gehouden met de rechten zoals ze in de officiële stukken staan beschreven. Soms begrijpen mensen deze rechten niet, soms worden ze niet toegepast en soms weten mensen niet eens dat ze bestaan. Zo blijven kinderen onbeschermd en kwetsbaar. Wil je meer weten over jouw rechten, kijk dan op www.ec.europa.eu/0-18.
Wanneer volwassenen beslissingen nemen voor en over kinderen moeten ze daarbij altijd rekening houden met de belangen van die kinderen. Dit kan alleen maar bereikt worden als er mogelijkheden komen waarmee kinderen kunnen laten weten wat “Mensenrechten ze vinden en wat ze willen. Het zijn de rechten die iedereen recht om je visie te geven heeft, man of vrouw – dat wil zeggen dat iedereen gelijkwaardig is en dat elk betekent dat je iets te zeggen individu gerespecteerd moet worden. Voor hebt over beslissingen die kinderrechten geldt hetzelfde.” invloed hebben op jouw – Een Franse jongere leven. Bij dit recht hoort ook een plicht. Aan de ene kant heb je het recht op vrije meningsuiting maar aan de andere kant moet jij ook de rechten van anderen respecteren.
Wil je meer weten:
http://europa.eu/youthonthemove/index_en.htm http://fra.europa.eu www.mensenrechteneducatie.nl www.art1.nl
www 41
Een winkelgids voor consumentenrechten Welke rechten heb je als consument? Of het nu gaat om kleding, mobiele telefoons of vakantiereizen, de Europese wetgeving zorgt ervoor dat iedereen dezelfde eerlijke overeenkomst krijgt en dezelfde rechten en bescherming heeft. Het maakt daarbij niet uit waar je je in de EU bevindt. Binnen de EU kun je ‘winkelen tot je erbij neervalt’ – je kunt kopen wat je wilt, waar je wilt zonder dat je je druk hoeft te maken over invoerrechten of andere belastingen als je weer naar huis gaat. Of je nu naar een ander land gaat om daar te winkelen of dat je iets bestelt via internet, post of telefoon, steeds gelden de volgende consumentenrechten: »» »»
»»
»»
»»
42
Transparantie: Volgens EU-wetgeving moeten verkopers hun volledige personalia geven, de volledige gegevens van wat ze verkopen en hoeveel dat dan kost (inclusief belastingen en bezorgkosten). Kwaliteit: Als je iets koopt dat kapot blijkt te zijn mag je het Welke regels gelden er als iets in de aanbieding terugbrengen en heb je is? Welke risico’s loop je als je meedoet recht op reparatie of een aan een loterij op internet? Hoe ziet een nieuw exemplaar. Als verkoopovereenkomst er eigenlijk uit? Maar 2% reparatie of vervanging van de consumenten in de EU weet precies wat niet mogelijk is kun je zijn rechten zijn. De antwoorden op deze en vragen om korting of je andere vragen kun je vinden op ‘Dolceta’, een kunt je geld terugvragen. website van de EU met specifieke informatie Voorwaarden in voor Nederland. Je kunt hier ook testen wat je overeenkomsten: De zelf weet over consumentenrechten. EU-wetgeving verbiedt www.dolceta.eu > Nederland > oneerlijke voorwaarden in Consumentenrechten overeenkomsten.
Weet wat je rechten zijn!
Veiligheid: De landen in de EU stellen hoge eisen aan de productveiligheid. Hiermee behoren ze tot de strengste ter wereld. Prijsvergelijking: Supermarkten moeten de ‘eenheidsprijs’ van een product vermelden: hoeveel kost het per kilo of per liter? Zo kun jij beslissen bij welk product je de meeste waar krijgt voor je geld.
Overlevingstips voor winkelen op internet Zoek je naar de grootste collectie en de laagste prijzen? Dan moet je op internet zijn! Je kunt lekker vanuit je eigen huis winkelen en hebt tijdens het rondneuzen geen last van overvolle winkels. Maar is het winkelen op internet wel zo gemakkelijk als je zou mogen verwachten? Veel consumenten blijven op hun hoede als ze hun bankgegevens op internet verstrekken, winkelen in een andere taal en aankopen doen in een ander land. Het positieve is, dat als je iets koopt op internet, je net zoveel rechten hebt als in een gewone winkel. Verder heb je het recht om binnen een wettelijk vastgestelde termijn van ten minste zeven werkdagen van de aankoop af te zien. Om de meeste waar voor je geld te krijgen en te profiteren van alle voordelen van het winkelen op internet moet je zorgen dat je weet wat je rechten zijn en daar ook gebruik van maken. »»
Zoek uit wie de verkoper is en hoe je hem kunt bereiken.
»»
Zorg dat je een website gebruikt waar je veilig kunt betalen en kijk op de afrekening van je creditcard of het juiste bedrag is afgeschreven.
»»
Ga na wat er bij de prijs is inbegrepen. Kijk uit voor bijkomende kosten.
»»
Controleer de privacyvoorwaarden en wees voorzichtig met je persoonsgegevens.
www Wil je meer weten:
http://gimmetheinfo.eu http://ec.europa.eu/consumers/index_nl.htm > Informatie voor consumenten www.consuwijzer.nl
43
Tevredenheid gegarandeerd? Je vlucht is geannuleerd, je hotelkamer valt tegen, je fototoestel doet het niet – je vakantie lijkt wel een nachtmerrie! Inderdaad, wat je wordt voorgespiegeld is niet altijd wat je uiteindelijk krijgt, maar daarmee is nog niet alles gezegd… Het eerste wat je moet doen is met je aankoopbon teruggaan naar de winkel en uitleggen wat het probleem is. Als je dan nog niet tevreden bent kun je contact opnemen met het hoofdkantoor van het bedrijf. De contactgegevens staan meestal op internet. Bel, schrijf of stuur een e-mail en noteer de tijd, de datum, de naam van de persoon met wie je hebt gesproken en schrijf ook op wat er is besproken.
Hoe moet je een klacht indienen? Een stappenplan »» »» »» »» »» »» »»
Wees niet bang om te klagen. Als je een probleem hebt ontdekt, kom dan snel in actie. Zorg dat je weet wat je rechten zijn voordat je begint. Blijf kalm en blijf bij de feiten. Maak duidelijk wat je verwachtingen zijn. Wil je excuses, wil je dat het product wordt vervangen, wil je je geld terug, wil je een betere service of wil je compensatie? Zorg ervoor dat je iemand spreekt die bevoegd is om actie te ondernemen. Vraag, als dat nodig is, naar de manager. Bewaar alle informatie die je nodig hebt: bestelbonnen, kassabonnen, garantiebewijzen, betalingsbewijzen, brieven, data van gesprekken en de namen van de mensen die je hebt gesproken. Bewaar zelf altijd de originelen.
Als je niet tevreden bent met de afhandeling van je klacht, neem dan contact op met ConsuWijzer. Dat is het informatieloket voor consumenten van de Nederlandse overheid. Op www.consuwijzer.nl vind je informatie over je rechten en plichten als consument, tips, voorbeeldbrieven en doorverwijzingen naar relevante instanties. Je kunt uiteindelijk ook naar een geschillencommissie of de rechter stappen om tot een oplossing te komen. Heb je een klacht over een overheidsinstantie, dan kun je terecht bij www.ombudsman.nl.
Wie kan je nog meer helpen? Elke lidstaat van de EU heeft zijn eigen consumentenorganisatie. In Nederland is dat bijvoorbeeld de Consumentenbond. Het is hun taak om consumenten te informeren en adviseren over hun rechten en om ze te helpen, niet alleen vóór maar ook nádat ze iets hebben gekocht. Doordat ze vergelijkende warenonderzoeken uitvoeren en als ‘waakhond’ optreden hebben de consumentenorganisaties veel invloed. Doordat ze hun ervaring vanaf de basis hebben opgebouwd kunnen ze bijdragen aan de ontwikkeling van consumentenrechten en consumentenbeleid.
44
Problemen in het buitenland? Als je een probleem hebt met een product of dienst van een bedrijf in een ander EUland, dan kun je contact opnemen met het Netwerk van Europese Consumenten Centra (ECC-Net). Dit netwerk behandelt per jaar meer dan zestigduizend zaken van EU-consumenten die hulp of advies zoeken over winkelen in het buitenland, zowel online als wanneer ze zelf naar het buitenland zijn geweest. Het netwerk behandelt veel verschillende klachten, onder andere over: »» »» »» »» »»
Aankopen die gedaan zijn via internet, de telefoon, per post, of per fax Reizen, inclusief geannuleerde of vertraagde vluchten Elektronische goederen Kaartjes, boeken, tijdschriften, cd’s, etc. Oplichterij met prijzen, wedstrijden en loterijen
Waar klagen mensen over? De aard van de klachten die in 2009 bij ECC-Net binnenkwamen kan als volgt worden uitgesplitst: Producten/service: ..................................................29% Levering: .................................................................21% Contractvoorwaarden: ............................................18% Prijs/betaling: ..........................................................11% Verkoopmethodes/oneerlijke handelspraktijken: ......9% Anders: .....................................................................9% Vergoedingen: ..........................................................3% 0
5
10
15
20
25
30
Goed vergoed! Vijf consumenten hadden via een Spaanse website vluchten geboekt van Sofia naar Barcelona. Na een week was de bestemming niet meer beschikbaar en de consumenten vroegen de kosten van hun tickets terug. Na zeven maanden hadden ze nog steeds hun geld niet teruggekregen. Na tussenkomst van de ECC zijn ze alsnog volledig schadeloos gesteld.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/consumers/ecc/index_nl.htm
www
45
Geldlessen Wat doe jij met je geld? Stop je het onder je matras of zet je het veilig op de bank? Geef je het meteen uit of investeer je in je toekomst?
Een bankrekening openen Voor allerlei betalingen is een eigen bankrekening erg handig. Krijg je studiefinanciering, dan moet je er echt een hebben. Tot je 18de heb je toestemming nodig van je ouders om een bankrekening te openen. Wil je ook zelf betalingen doen via die rekening, dan moet je daarvoor apart toestemming hebben van je ouders. Banken moeten jou alle beschikbare gegevens over kosten en rentetarieven verstrekken, zodat jij de verschillende rekeningen met elkaar kunt vergelijken.
Lenen is een dure zaak Er zijn verschillende manieren om geld te lenen: leningen bij de bank, rood staan en creditcards. Maar de geldverstrekkers doen dit niet uit liefdadigheid – ze willen er geld aan verdienen! Het bedrag dat je moet betalen om te lenen wordt rente genoemd en het is een percentage van het bedrag dat je hebt geleend (‘hoofdsom’ genoemd). Bovendien is er vaak ook nog een vast bedrag dat je voor een lening moet betalen.
Hoe rente wordt berekend Het jaarlijks kostenpercentage (JKP) is de prijs van een geldlening waarin de rente en alle andere kosten zijn meegenomen. Met het JKP kun je gemakkelijk de kosten van verschillende leningen vergelijken. Gewoonlijk betekent een lager JKP een betere aanbieding. Als je uitrekent wat je in totaal moet betalen voor het geld dat je leent, kun je de beste keuze maken.
Jouw kredietgegevens Jouw kredietgegevens omvatten onder andere het totale bedrag van je huidige leningen, of je je leningen uit het verleden hebt afgelost of dat je in verzuim bent (dat betekent dat je niet hebt betaald) en of eerdere leningsverzoeken van jou zijn afgewezen. Als je een lening aanvraagt zal de kredietverstrekker met al deze factoren rekening houden bij zijn beslissing jou al dan niet geld te lenen. Je kunt bij Bureau Krediet Registratie (www.bkr.nl) een kopie krijgen van je kredietgegevens. Dit kan vóór je een lening aanvraagt of nadat jou een lening is geweigerd.
46
Verschillende manieren om geld te lenen Leningen bij de bank Als je geld wilt lenen van een bank moet je kunnen aantonen dat je het geld terug kunt betalen. Dat kan door te laten zien dat je een vast inkomen hebt. De bank stelt een overzicht op waarin staat hoeveel je iedere maand moet terugbetalen en hoe lang je dit moet doen.
Rood staan bij de bank Rood staan kan zijn toegestaan of niet zijn toegestaan. Als rood staan is toegestaan hoef je er meestal niets voor te betalen en is meestal van tevoren afgesproken hoeveel je rood mag staan (dat wordt je ‘kredietlimiet’ genoemd) en wat het rentetarief zal zijn. Maar het kan ook zijn dat je meer geld opneemt van je rekening zonder dat je daarvoor van tevoren toestemming hebt gekregen van je bank. In dat geval zul je een boete moeten betalen en de rente over het bedrag is erg hoog.
Lenen per sms Deze sms-leningen zijn een soort minileningen waarbij je via een sms van een kredietverstrekker een klein bedrag kunt lenen dat je binnen een paar weken terug moet betalen. Het JKP kan wel rond de 1000% liggen!
Creditcards en klantenkaarten Met creditcards en klantenkaarten kun je dure spullen kopen en de betaling spreiden over een aantal maanden, waarbij je elke maand een minimumbedrag moet terugbetalen. De maatschappij die de kaart uitgeeft zal je elke maand rente in rekening brengen over het bedrag dat je nog moet terugbetalen. Je betaalt meestal meer rente dan bij banken.
Blijf financieel gezond Stel jezelf de volgende vragen voordat je een lening aanvraagt: »» Hoe sta ik er financieel voor: kan ik me deze schuld veroorloven? »» Weet ik wat de totale kosten van deze lening zijn? »» Heb ik de kleine lettertjes gelezen en begrepen wat er staat?
Wil je meer weten:
www
www.dolceta.eu > Nederland > Financiële Diensten http://ec.europa.eu/consumers/index_nl.htm > Informatie voor consumenten > Financiële dienstverlening of Consumentenkrediet www.wijzeringeldzaken.nl – www.nibudjong.nl
47
De kleine lettertjes Is jou wel eens iets ‘gratis’ aangeboden, terwijl je later alsnog verborgen kosten en servicekosten moest betalen? Steeds meer consumenten zijn het slachtoffer van zulke trucs en zwendel. In een poging dit probleem aan te pakken, heeft de EU misleidende en agressieve handelspraktijken verboden. Wees bijvoorbeeld op je hoede voor: 1.
Lokadvertenties – een product aanbieden en het vervolgens omwisselen met een ander product. 2. Zogenaamde ‘gratis’ aanbiedingen, zoals gratis ringtones voor je mobiel. 3. Valse beweringen over geneesmiddelen tegen ziekten, misvormingen en lichamelijke gebreken. 4. Advertenties vermomd als gewone tijdschrift- of krantenartikelen. 5. Valse ‘beperkte aanbiedingen’ – waarin wordt gezegd dat een product slechts een beperkte tijd te koop is. 6. Ongevraagde toezendingen – een product leveren dat niet besteld is en betaling eisen. 7. Ten onrechte beweren dat na de aankoop service wordt geleverd in andere EUlanden. 8. Nepclaims waarin gezegd wordt dat je een wedstrijd hebt gewonnen. 9. Misleidende bestelformulieren. 10. Emotionele druk om een aankoop te doen.
Als gratis niet echt gratis betekent De achttienjarige Lotte maakte een nieuw emailadres aan en zag een kleine advertentie onderaan het scherm waarin reclame werd gemaakt voor gratis ringtones. Ze volgde de instructies op en kreeg een sms’je waarin stond dat ze geregistreerd was en dat de kosten €3,50 per week bedroegen. Ze ging terug naar de website om het te controleren en zag dat er in hele kleine letters inderdaad op de site stond dat het een betaalde dienst was. Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, is het dat meestal ook!
Wil je meer weten:
www
www.isitfair.eu http://ec.europa.eu/consumers/index_nl.htm > Informatie voor consumenten > Mijn rechten www.consuwijzer.nl
48
Bellen zonder grenzen? Onze mobieltjes zijn onze trouwe metgezellen geworden: we gebruiken ze dagelijks om contact te houden met familie en vrienden. Toch kan het gebruik van een mobiele telefoon een dure hobby zijn, vooral als je naar het buitenland gaat. ‘Piep, piep’. Het bekende geluidje van een binnenkomend berichtje is tegenwoordig binnen de EU vaak nog het enige teken dat je een landsgrens passeert. Maar let op – deze berichtjes geven aan dat je bent overgegaan op een ander netwerk. Ook al heeft de EU beperkingen gesteld aan wat je in rekening kan worden gebracht, toch is het nog steeds duurder om in het buitenland te bellen, te sms’en of te internetten.
Nieuwe tarieven voor roaming (exclusief BTW) Bellen
Gebeld worden
SMS versturen
SMS ontvangen
35 cent per minuut
11 cent per minuut
11 cent per bericht
gratis
Als je vanuit het buitenland belt betaal je na de eerste 30 seconden per seconde. Als je in het buitenland wordt gebeld betaal je vanaf de eerste seconde. Denk eraan dat dit alleen binnen de EU geldt – buiten Europa is het nog duurder!
De schok van de rekening! Als je op vakantie bent denk je niet aan de kosten als je met je telefoon aan het mailen bent of foto’s uploadt. Om jou te beschermen heeft de EU ervoor gezorgd dat bedrijven jouw downloadgebruik moeten beperken tot 50 euro per maand (exclusief BTW) tenzij jij ze toestemming geeft om de limiet te verhogen.
Wat staat ons te wachten? Je zou je kunnen afvragen waarom er eigenlijk roamingtarieven in Europa zijn. Hoewel het bellen nu al 73% minder kost dan in 2005, zou er in 2015 vrijwel geen prijsverschil meer moeten zijn tussen wat je thuis betaalt en wat je vanuit de rest van de EU betaalt.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/roaming www.facebook.com > Zoek naar ‘Sea, Sun and SMS’ www.consuwijzer.nl
www 49
Zorg dat je reis geen nachtmerrie wordt Het is de nachtmerrie van iedere reiziger: je staat op het punt te vertrekken en je komt tot de ontdekking dat je vlucht is geannuleerd of dat je trein vertraging heeft. Maar laat dit niet het begin van je vakantie verpesten en bedenk dat jij ook rechten hebt!
Vliegen Iedere vliegtuigpassagier in de EU heeft rechten met betrekking tot vluchten vanaf vliegvelden in de EU of, als het gaat om vluchten vanuit een ander land naar de EU, vluchten door Europese luchtvaartmaatschappijen. Als je deze regels niet kent kun je altijd meer informatie vragen bij de luchtvaartmaatschappij of de nationale overheid. De belangrijkste rechten die jij als vliegtuigpassagier hebt zijn: »» »» »»
»»
»» »»
50
Assistentie: Bij annulering, vertraging of overboeking is de luchtvaartmaatschappij verplicht om je te helpen en indien nodig zelfs te zorgen voor voedsel en accommodatie. Overboeking: Je hebt recht op compensatie afhankelijk van de vluchtafstand en de vertraging die je oploopt door het nemen van een nieuwe vlucht. Vertragingen: Je mag een financiële vergoeding van je ticket aanvragen wanneer de vertraging langer is dan vijf uur, maar alleen als je besluit niet verder te reizen. In bepaalde gevallen heb je bij een vertraging bij aankomst van meer dan drie uur recht op compensatie. Annulering: Als je vlucht is geannuleerd heb je recht op een vergoeding van je ticket of op ander vervoer. In sommige gevallen heb je recht op financiële compensatie, tenzij de luchtvaartmaatschappij niks kan doen aan de redenen voor de annulering. Toegankelijkheid: Passagiers die minder mobiel zijn of een handicap hebben, hebben recht op bijzondere assistentie en zij mogen niet worden gediscrimineerd bij het reserveren of het inchecken. Bagage: Wanneer je bagage is zoekgeraakt, beschadigd is of later aankomt, kun je de luchtvaartmaatschappij daarvoor aansprakelijk stellen. Zorg wel dat je dat snel doet, want er gelden strikte regels bij het indienen van een klacht!
Reizen per trein Treinreizigers hebben nu dezelfde basisrechten als luchtvaartpassagiers, zoals: »» »» »» »»
Aansprakelijkheid: In geval van een ongeluk is het spoorwegbedrijf aansprakelijk voor letsel of schade. Vertragingen/annuleringen: Je hebt recht op een vergoeding of een nieuwe reis en ook op compensatie als je door vertraging of annulering van internationale diensten je aansluiting mist. Kaartjes: Spoorwegbedrijven en kaartverkopers moeten als dat kan ‘doorreisbiljetten’ aanbieden als de reis over verschillende spoornetwerken gaat. Klachten: Spoorwegbedrijven zijn verplicht om een klantenservice op te zetten om klachten af te handelen.
Online kaartverkoop Als je je kaartjes online koopt, moet duidelijk op de website staan wat de uiteindelijke prijs daarvan is (er mogen dus geen verborgen kosten of heffingen zijn!), en wat de voorwaarden en bepalingen van de overeenkomst zijn.
Ben je ziek? Vergeet je Europese Gezondheidskaart (EHIC) niet als je binnen Europa reist! Met deze kaart heb je dezelfde rechten op gezondheidszorg (toegang tot artsen, apotheken, ziekenhuizen) als de inwoners van het land dat je bezoekt. Je kunt de kaart opvragen bij je ziektekostenverzekeraar. http://ehic.europa.eu
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/transport/passenger-rights/ http://ec.europa.eu/consumers/index_nl.htm > Informatie voor consumenten > Vliegreizen
51
Een ‘poetsploeg’ voor het internet Heb je wel eens het internet afgespeurd naar een kaartje voor een optreden van je lievelingsartiest, en kwam je van een koude kermis thuis toen het optreden werd afgelast? In reactie op een groeiend aantal klachten heeft de EU een onderzoek ingesteld naar de kaartverkoop op internet – kaartjes voor culturele- en sportevenementen horen tot de meest verkochte artikelen op internet. De uitkomsten van het onderzoek waren alarmerend: van de 414 onderzochte websites hield maar 40% zich aan de regels voor consumentenbescherming! Welke websites zijn betrouwbaar? En wie houdt de digitale marktplaats in de gaten?
Hoe kun je jezelf beschermen? Lees eerst goed wat er op de website staat voordat je iets op internet koopt. Let goed op: »» Prijzen: zijn alle belastingen en kosten inbegrepen? »» Beschikbaarheid: geldt het aanbod nog? »» Contractvoorwaarden: zijn er bijzondere voorwaarden of beperkingen? Bij kaartverkoop: krijg je je geld terug als het evenement niet doorgaat? »» Informatie: zijn de contactgegevens van de handelaar vermeld?
Opruimen De EU voert de regie over de verschillende nationale instanties die internetbedrijven doorlichten en actie ondernemen tegen die bedrijven die in strijd met het consumentenrecht handelen. Deze zogenoemde ‘sweeps’ richten zich op websites die populaire consumentenproducten verkopen. »» Vliegtickets (2007): 94% van de 422 gecontroleerde websites houden zich nu aan de regels. »» Mobiele telefoondiensten (2008): 70% van de 301 websites die eerder onregelmatigheden bevatten zijn gecorrigeerd. »» Elektronische goederen (2009): 84% van de 369 onderzochte sites zijn schoongemaakt.
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/consumers/pro/index_nl.htm > Handhaving > Grote schoonmaak boekingssites www.mijndigitalewereld.nl
52
Wat zijn je rechten op het internet? Het is soms lastig om te achterhalen wat je rechten en plichten zijn als je het internet gebruikt. Een vuistregel: wat zou je doen in een vergelijkbare situatie in het ‘echte’ leven? In het algemeen kun je zeggen dat de regels op internet en in het ‘echte’ leven dezelfde zijn, maar sommige zaken doen zich alleen online voor en daarom is het belangrijk dat je ook in die gevallen op de hoogte bent van je rechten…
Junkmail Spam is niet alleen irritant maar kan ook gevaarlijk zijn, zowel voor jou als voor je computer. Wees voorzichtig als je e-mails opent van onbekende afzenders. Volgens EU-wetgeving heb je het recht om je op een makkelijke manier af te melden voor mailinglijsten.
Privacy – denk na voor je iets online zet! Velen van ons gebruiken sociale netwerken om te communiceren. We delen veel informatie met elkaar, zoals foto’s en we laten iedereen weten waar we uithangen. Denk goed na voordat je persoonlijke gegevens online zet: je gegevens blijven daar waarschijnlijk heel lang staan en je kunt nooit weten wie ze in de toekomst gaat bekijken!
Downloaden en uploaden – hoe zit het nu precies? Het is soms lastig erachter te komen wat je nu wel mag kopiëren en delen en wat niet. Het downloaden van muziek- en filmfragmenten uit illegale bronnen is in Nederland voor privégebruik niet verboden. Toch kun je maar beter niet het risico lopen op een geldboete of erger – zoek eerst goed uit hoe het zit! Maak alleen gebruik van legale winkels en diensten. Vaak zul je moeten betalen maar sommige mensen delen hun werk gratis en maken gebruik van de licenties van Creative Commons. Toch moet je altijd de voorwaarden en bepalingen lezen omdat je sommige bestanden alleen onder bepaalde voorwaarden mag gebruiken.
www
Als je de foto’s, teksten of filmpjes die iemand anders heeft gemaakt op jouw blog wilt zetten, zorg er dan voor dat je van tevoren toestemming hebt om dat te doen.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/eyouguide/ – http://creativecommons.org www.pro-music.nl – www.nvpi.nl > Rechten en wetten
53
Wie trekt er bij jou aan de touwtjes? Toen je nog een luier droeg keek je al tv, op het gebied van sms’en hoeft niemand jou nog iets te leren en je bent zo’n beetje afgestudeerd op Facebook – dus al dat gepraat over mediawijsheid is verspilling van jouw tijd, toch?
Nou, eigenlijk… Mediawijsheid is zoveel meer dan alleen het kunnen aanzetten van je computer. Het gaat erom dat je in staat bent om met gebruikmaking van verschillende communicatiemiddelen toegang te krijgen tot berichten, deze kunt beoordelen en ze ook zelf kunt maken – dit alles is in het informatietijdperk belangrijker dan ooit. Natuurlijk is het belangrijk dat je je lievelingsmuziek kunt downloaden, maar het is net zo belangrijk dat je weet hoe de media gebruikt kunnen worden om jou te manipuleren. Dat kan door beïnvloeding, door verhalen te produceren (‘spinnen’) of door regelrechte propaganda.
Wie vertrouw jij? In het internettijdperk lijkt het wel alsof zoekmachines het antwoord op zo’n beetje iedere vraag hebben. Vroeger duurde het soms weken om iets uit te zoeken en nu vind je met een paar muisklikken de informatie die je zoekt. Aan de ene kant maakt dat ons leven gemakkelijker, maar anderzijds brengt het ook nieuwe gevaren met zich mee. Het wordt steeds moeilijker om onderscheid te maken tussen onpartijdige en betrouwbare informatie en valse of gekleurde informatie (zelfs professionele nieuwsaanbieders zijn wel eens het slachtoffer geworden van een hoax op internet). Het punt is dat letterlijk iedereen een mooie website kan maken, waarbij niet duidelijk is welke belangen daarachter kunnen zitten. De Europese Commissie ontwikkelt De sites kunnen leugens als waarheid samen met scholen, contentproviders, presenteren en je weet ook niet of er is burgers en groepen consumenten gecontroleerd of de informatie die op voorstellen en programma’s ter internet wordt gezet, klopt. verbetering van de mediawijsheid in de hele EU.
De EU en mediawijsheid
54
Nederlandse initiatieven In 2009 is het Mediawijsheid Expertisecentrum van start gegaan onder de naam Mediawijzer.net. Het centrum krijgt geld van de Nederlandse overheid en wil mensen helpen veilig, verantwoord en actief gebruik te maken van media. De overheid stimuleert ook scholen om mediawijsheid als vast thema op te nemen in hun lesprogramma en heeft daarvoor leerdoelen opgesteld. Leerlingen moeten in staat zijn om zelfstandig informatie op te zoeken, informatie en meningen te ordenen, te vergelijken en te beoordelen, en digitale bronnen als kennisbronnen te gebruiken.
Jouw plaats in de samenleving Mediawijsheid is ook steeds belangrijker om mee te kunnen doen in de maatschappij en om je stem te laten horen. We gebruiken moderne technologie in onze communicatie met vrienden, bij het op de hoogte blijven van evenementen en bij het doen van ons zegje over allerhande onderwerpen. Sommige van jullie ouders en vooral Je weet natuurlijk nooit grootouders zullen ‘digibeten’ zijn zeker of internetbronnen en niet weten hoe ze de dvd-speler betrouwbaar zijn. Ik moeten bedienen en al helemaal niet ben dus kritisch bij mijn hoe ze een e-mail moeten sturen – onderzoek en als ik bepaalde informatie kijk eens wat ze allemaal mislopen! vreemd vind, dan doe ik Het is te gemakkelijk om dit af te doen meer onderzoek. als een probleem waar alleen vorige - Nina, 20, Duitsland generaties last van hebben, omdat de technologie zich sneller dan ooit ontwikkelt. Als we daar te gemakkelijk over doen en denken dat we het allemaal wel Weten, lopen we de kans achterop te raken en op sociaal gebied buiten de boot te vallen. Mediawijsheid is dus belangrijk om op zowel professioneel als sociaal gebied te slagen.
Word jij gemanipuleerd? Mediawijs zijn betekent ook dat je ziet of informatie op een oneerlijke of bevooroordeelde manier wordt gebracht, of dat leugens worden vermomd als feiten. Je moet dus je speurneus volgen en kritisch nadenken. Geloof niet meteen alles wat je ziet of leest en controleer aan de hand van betrouwbare bronnen of de informatie klopt.
Wil je meer weten:
www.euromedialiteracy.eu http://ec.europa.eu/culture/media/ > Media Literacy www.mediawijzer.net – www.mediawijsheid.nl
www 55
We hebben maar één aarde! Als de rest van de wereld zou leven – en consumeren – als de Europeanen, dan zouden er meer dan drie werelden aan natuurlijke bronnen nodig zijn! Maar jij kunt er iets aan doen – verander mee! Reizen per vliegtuig, elke dag vlees eten, elk jaar een nieuwe mobiele telefoon… de meeste Europeanen leiden een luxueuzer leven dan ooit. Maar de toenemende behoefte aan nieuwe producten die we niet echt nodig hebben heeft een negatieve impact op de wereld om ons heen.
Beter leven binnen grenzen We kunnen niet blijven leven zoals we dat nu doen. Ons probleem in de ontwikkelde Wist je dat? landen is overconsumptie: we gebruiken Voor de productie van meer dan we eigenlijk nodig hebben. Op 1 kilo rundvlees wordt wereldwijd niveau gaat dat samen met ongeveer 15.500 liter water bevolkingsgroei en een toenemende gebruikt. Dat zijn meer dan invloed van de consumptiecultuur – 100 badkuipen vol! beide vergroten de vraag naar goederen en diensten – waardoor de grenzen aan de groei bereikt lijken te zijn. De aarde kan niet meer voldoen aan onze consumptiegewoonten. We hebben gewoon ons ecologische plafond bereikt. Natuurlijke bronnen worden schaars – de olievoorraad is waarschijnlijk aan het eind van deze eeuw uitgeput – en worden steeds moeilijker en schadelijker om te delven. Maar dit is een minder ‘ongemakkelijke waarheid’ dan het lijkt: we kunnen binnen bepaalde grenzen zelfs beter leven als we ons eigen gedrag een klein beetje aanpassen!
56
Verminder jouw effect op het milieu Als we een gezondere leefstijl hanteren en eco-producten gebruiken, kunnen we onszelf en onze omgeving beschermen. Laten we eens beginnen met aan onze toekomst te denken, laten we bewuste burgers en consumenten worden. Het is onze keus! De statistieken laten zien dat huizen, huishoudelijke artikelen, voedsel en reizen samen verantwoordelijk zijn voor 70-80% van de totale impact op het milieu. Dus, wat betekent bewust of duurzaam consumeren in de praktijk? Denk, als je iets koopt, aan de totale ‘levenscyclus’ van het product: »» Van de grondstoffen die zijn gebruikt: zijn die schaars? Zijn ze op een duurzame manier verzameld of gedolven? »» Tot de verpakking: is er onnodig veel plastic gebruikt? »» Tot het vervoer: waar komt het product vandaan? Komt het uit de buurt en is het een seizoensproduct? »» Tot het gebruik: heb ik het echt nodig? Maak ik het helemaal op? Zal ik het vaak gebruiken? »» Tot wat ermee gebeurt na gebruik: wat doe ik ermee als ik het niet langer nodig heb? Kan ik het recyclen? Als je eens op deze manier nadenkt over wat je allemaal gebruikt begrijp je beter wat onze impact op het milieu is.
Wat een verspilling! We gooien naar schatting bijna een kwart weg van het eten dat we kopen! Dat is niet alleen slecht voor onze portemonnee, maar ook voor het milieu vanwege ’onnodige’ productie, vervoer en verwerking van het ongebruikte eten. Je hoeft veel minder voedsel weg te gooien als je wat beter plant: »» Gebruik een boodschappenlijstje en koop alleen wat je nodig hebt. »» Bewaar het eten op de juiste manier zodat het vers blijft en je het veilig kunt eten. »» Bedenk nieuwe recepten met restjes eten.
Wil je meer weten:
www
www.dolceta.eu > Nederland > Duurzame consumptie http://ec.europa.eu/environment/eussd/ > Sustainable consumption and production www.eea.europa.eu/themes > Huishoudelijke consumptie www.rijksoverheid.nl > Onderwerpen > Voeding > Duurzame consumptie www.voedingscentrum.nl
57
Verbonden door leven Wat heb jij over voor de natuur? Kom op, zeg eens hoeveel! Maar sta, voordat je dat doet, eens even stil bij wat de natuur jou allemaal geeft, zonder dat ze je er iets voor terug vraagt. Hoe je het ook bekijkt, de mensheid voldoet niet aan de verplichtingen die zij de aarde verschuldigd is. Het is de natuur die daarvoor de prijs betaalt.
Kappen we in onze natuurlijke rijkdommen? Of je het nu leuk vindt of niet, de mensheid leeft niet geïsoleerd, maar maakt deel uit van een groter systeem van planten, dieren en andere organismen. Een verandering in een deel van dit ecosysteem heeft gevolgen voor alle andere delen, en omdat we maar blijven doorgaan met het aanbrengen van drastische veranderingen in de wereld om ons heen, is onze eigen toekomst onzeker geworden. De natuur geeft ons alles wat we nodig hebben om in leven te blijven, zoals frisse lucht, schoon water en voedsel – en het is allemaal gratis! Het lijkt wel alsof we dit allemaal niet waarderen maar het gewoon als vanzelfsprekend beschouwen. We zijn bezig om de bronnen waarvan wij afhankelijk zijn te vernietigen door intensieve landbouw, verontreiniging, het kappen van bomen en overbevissing van de zeeën. Nog verontrustender is het dat de vernietiging van een ecosysteem nooit meer ongedaan kan worden gemaakt. Dus met de onherstelbare schade die in een razend tempo aan de aarde wordt toegebracht, lopen we niet alleen het risico dat er op onze planeet geen planten en dieren meer kunnen leven, maar ook dat we onze eigen belangen op de lange termijn dwarsbomen.
Natura 2000: de bescherming van leefgebieden Een grote verscheidenheid aan leefgebieden in de EU – van waterrijke gebieden en bloemrijke weidegronden tot ondergrondse grottensystemen – is beschermd door het Natura 2000-netwerk. Dit betekent dat er in deze gebieden alleen ontwikkeling mag plaatsvinden als rekening wordt gehouden met de natuurlijke omgeving. Als je wilt weten waar Natura 2000-gebieden bij jou in de buurt zijn, kun je kijken op: http://natura2000.eea.europa.eu
58
Een aanval op de natuur? Het leven op onze planeet wordt van verschillende kanten bedreigd. De mens veroorzaakt veel van deze bedreigingen. Ons gebruik van fossiele brandstoffen en het kappen van bossen hebben gezorgd voor uitstoot van kooldioxide en daarmee voor de opwarming van de aarde, met ernstige gevolgen voor Het is van wezenlijk onze toekomst. Gelukkig helpt de belang om de biodiversiteit natuur zelf een handje! Ecosystemen te beschermen, omdat als zeeën, bossen en moerassen slaan mensen alleen niet kunnen overleven. Er koolstofdioxide op en verminderen zo moet een wisselwerking het kooldioxidegehalte in de lucht. Door zijn tussen alles wat leeft. deze leefgebieden te beschermen - Renata, 18, dragen wij bij aan het verminderen van Portugal het opwarmen van de aarde. Als een soort eenmaal is uitgestorven komt die nooit meer terug. Helaas zijn er nu toch duizenden soorten die hetzelfde lot dreigen te ondergaan als de dodo. De blauwvintonijn wordt bijvoorbeeld bedreigd door overbevissing. Lees het verhaal van de tonijn op www.verbondendoorleven.eu of zoek naar ‘biodiversity’ op Facebook.
Wat kun jij doen? Wees voorzichtig met de aarde! Denk bijvoorbeeld aan: »» Wat eet jij? Eet zo veel mogelijk biologisch fruit en groente die in jouw omgeving worden geteeld en gebruik seizoensproducten. »» Wat verbruik je allemaal? Denk eens na over de hoeveelheid spullen die je nu echt nodig hebt. Denk eraan dat alles uiteindelijk toch ergens moet blijven… »» Wat heb jij over voor de natuur? Behandel de natuur als iets waardevols! Ontdek de natuur en geniet ervan, maar behandel haar voorzichtig!
Wil je meer weten:
http://apps.facebook.com/biodiversity/ http://ec.europa.eu/environment/index_nl.htm > Beleidsterreinen > Natuur en Biodiversiteit
www 59
Doe meer met minder Hoe kunnen we blijven voldoen aan onze energiebehoefte en tegelijkertijd toch onze impact op het milieu verminderen? De energieprijzen stijgen terwijl wij steeds afhankelijker worden van de olie en het gas dat we invoeren uit landen buiten de EU. Ook stoten we steeds meer broeikasgas uit. Het is duidelijk dat we ons in de toekomst niet meer moeten richten op fossiele brandstoffen, maar op schone, hernieuwbare energiebronnen zoals wind en de zon. De goedkoopste en snelste manier om klimaatverandering tegen te gaan, onze energievoorraad zeker te stellen en onze elektriciteits- en verwarmingsrekening onder controle te houden, is eenvoudigweg zuinig zijn met energie. Zuinig zijn met energie betekent niet dat we moeten inleveren op comfort en gemak – integendeel!
Helder licht Neem bijvoorbeeld het lichtpeertje. De traditionele gloeilamp wordt nog steeds veel gebruikt, maar is erg inefficiënt: er gaat 9 keer zoveel energie verloren in de vorm van warmte dan er als licht wordt uitgestraald! Verlichting die energiezuiniger is levert een grote besparing op, zowel in onze CO2-voetafdruk als in onze portemonnee. Spaarlampen leveren een energiebesparing op van ongeveer 75% als je ze vergelijkt met gloeilampen. Nieuwere en nog energiezuiniger technologieën zoals lichtuitstralende diode (led) komen nu ook op de markt en de EU zorgt ervoor dat gloeilampen geleidelijk verdwijnen – eind 2012 zullen ze niet meer te koop zijn.
Bouwen aan een groene toekomst Als het gaat om energiebesparing zouden we in onze directe omgeving eens moeten kijken naar manieren om thuis en op andere plaatsen waar we dagelijks komen minder energie te gebruiken.
60
Gebouwen nemen ongeveer 40% van het totale energieverbruik in de EU voor hun rekening. Waar gaat dat allemaal naar toe? Voor het grootste deel naar het op peil houden van de temperatuur – verwarming of koeling. Als we ons gedrag een klein beetje veranderen kunnen we al heel veel energie besparen. Een verschil van 1°C in de binnentemperatuur levert al een energiebesparing op van 6%. Je kunt ook veel besparen door een combinatie van slim gedrag en eenvoudige verbeteringen zoals betere ramen en een betere verwarmingsinstallatie. Feitelijk beschikken we al over de technologie om een huis te bouwen dat meer energie levert dan het gebruikt! In de toekomst zullen alle nieuwe gebouwen binnen de EU energiezuinig moeten zijn.
Let op het etiket! De EU probeert consumenten te helpen bij het maken van verstandige keuzes en heeft daarom energielabels ontwikkeld voor autobanden en voor de meeste elektrische apparaten. Ze hebben een etiket gekregen en zijn gerangschikt op energiezuinigheid. Zo is het makkelijker om energie en geld te besparen. Ook al lijken energiezuinige producten op het eerste gezicht duurder te zijn, ze betalen zichzelf op de lange termijn terug door de kostenbesparing vanwege het lagere energiegebruik.
Eenvoudige maatregelen Televisies alleen al zijn goed voor 10% van de energierekening van het gemiddelde huishouden, en dan zijn computers en andere elektronische apparaatjes nog buiten beschouwing gelaten. Jij betaalt zelf misschien nog geen rekeningen, maar je kunt nu al wel helpen. De makkelijkste manier is gewoon de lampen uit te doen als je een kamer uitgaat en om elektrische apparaten helemaal uit te zetten als je ze niet gebruikt – laat je tv of computer niet op stand-by staan!
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/energy/index_en.htm > Energy efficiency www.milieucentraal.nl www.algemene-energieraad.nl www.rijksoverheid.nl > onderwerpen > energiebesparing
www 61
Boodschappen voor onze aarde Vind jij jezelf een slimme shopper? Er is zoveel keus in de winkels… vergelijk jij alle spullen op prijs en kwaliteit? Maak jij je druk om de effecten die producten op het milieu hebben? Om duurzamer te leven moeten wij als consumenten niet alleen letten op hoeveel we consumeren maar ook op wat we kopen: is dit boek gedrukt op milieuvriendelijk papier? Kan dat apparaatje worden gerecycled? Welk wasmiddel bevat geen schadelijke chemicaliën? Om te voorkomen dat je de volgende keer als je boodschappen doet eindeloos op zoek moet naar duurzame producten, kijk je gewoon naar producten met het bloemlogo – het Europees Ecolabel. Producten en diensten met dit label voldoen aan strenge milieueisen, van het productieproces tot en met de verpakking en het vervoer. Beter voor de aarde en beter voor jouw gezondheid!
Wist je dat? Zelfs in dit tijdperk van digitale communicatie print kantoorpersoneel in Europa iedere dag gemiddeld 30 bladzijden!
Waar kun je het bloemlabel vinden? De meeste grote winkels in Europa hebben artikelen met het Europees Ecolabel in hun schappen, inclusief schoolspullen, kleren, cosmetica en elektrische apparaten. Zelfs op reis kun je het bloemlogo tegenkomen – hotels die rekening houden met het milieu kunnen het prestigieuze Ecolabel verdienen.
‘Groene’ winkeltips »» »» »
Koop producten met het Europees Ecolabel. Verminder verpakkingsmateriaal. Gebruik een katoenen tas of gebruik je plastic zak nog een keer. Recycle. Koop alleen wat je nodig hebt.
Wil je meer weten:
www.ecolabel.eu – www.eco-label.com www.europeesecolabel.nl
62
www
Onderzoek helpt de bescherming van onze aarde Wij zijn allemaal verantwoordelijk voor ons milieu, dus laten we de wetenschap inzetten om slimme oplossingen te vinden voor een duurzame toekomst. Een aantal geweldige onderzoeksprojecten van de EU die bijdragen aan het verbeteren van onze toekomst:
De Noordpool wordt bedreigd De Noordpool is een heel belangrijk onderdeel van het klimaatsysteem van onze aarde. In de afgelopen 100 jaar is de atmosfeer er twee keer zo snel opgewarmd in vergelijking met de gemiddelde opwarming van de aarde. De poolkap is snel dunner geworden en het zou kunnen zijn dat deze aan het einde van deze eeuw ‘s zomers helemaal verdwijnt. Het smelten van het zee-ijs heeft grote gevolgen voor de leefbaarheid voor de inheemse bevolking, voor het winnen van niet-hernieuwbare grondstoffen als olie en gas, en voor de visserij en de scheepvaart. En het werpt hiermee heel belangrijke vragen op over milieu, economie en geopolitiek. Omdat we de gevolgen nu nog niet allemaal kunnen overzien, is het van wezenlijk belang dat we meer te weten komen over de Noordpool. Wetenschappers bestuderen de klimaatverandering in het Noordpoolgebied en de mogelijke gevolgen daarvan. Ze doen dit in het kader van een van de grootste onderzoeksprojecten tot nu toe die met EU-geld zijn gefinancierd. De Tara-expeditie was een belangrijk deel van dit project. Het was geen enkel schip eerder gelukt om zo ver noordwaarts te varen, tot op slechts 160 kilometer van de Noordpool! Er werd geavanceerde meetapparatuur getest in een extreem afgelegen en barre omgeving. Tegenwoordig communiceert deze apparatuur met satellieten en geeft het real time gegevens door aan wetenschappers in Europa, die hierdoor beter begrijpen wat er in het gebied aan de hand is. www.damocles-eu.org
63
Moeten auto’s op dieet? Auto’s zijn niet alleen steeds luxueuzer en veiliger geworden, maar ook steeds zwaarder: airconditioning, elektrische raambediening en airbags dragen hier allemaal aan bij. Vanwege deze extra kilo’s blijft het brandstofgebruik relatief hoog, ook al zijn de motoren van de auto’s zuiniger geworden. De Europese ingenieurs die werken aan het Super Light Car-project hebben een dieet voor moderne auto’s gevonden dat werkt: ze hebben onderdelen van zware materialen zoals staal vervangen door onderdelen van lichtere materialen, zoals aluminium en koolstofvezelversterkte kunststof. Hiervoor moesten ze eerst nieuwe manieren ontwikkelen om de materialen samen te voegen. Ook moesten ze ervoor zorgen dat de auto’s nog steeds zouden voldoen aan de normen voor veiligheid en prestatie. Lichtere auto’s gebruiken minder brandstof en stoten dus minder kooldioxide uit. De casco’s van de auto’s die door dit EUgefinancierde onderzoeksproject zijn ontwikkeld wegen 35% minder dan die van gewone auto’s. Het prototype van de Super Light Car kan over een paar jaar op de markt zijn. www.superlightcar.com
64
We vliegen steeds hoger Wat staat ons te wachten op het gebied van luchtvaart? Sinds de eerste proefvluchten aan het begin van de vorige eeuw zijn we met sprongen vooruit gegaan. Tegenwoordig bewegen de passagiersvliegtuigen zich op een hoogte van 10 kilometer voort met een kruissnelheid tot wel 900 km/u. Dat is weliswaar snel, maar lange vluchten kunnen nog steeds vervelend zijn. Sub-orbitaal vervoer belooft ons nog sneller op onze bestemming te brengen. Deze voertuigen scheren langs de randen van de ruimte – zonder dat ze de baan rond de aarde binnengaan – en zweven dan weer terug naar de aarde. ALPHA is het eerste concept dat is ontwikkeld als deel van een project dat door de EU is gefinancierd. ALPHA wordt vanaf een vervoervliegtuig gelanceerd, waarna een raketmotor ontbrandt zodat de ALPHA de dampkring kan verlaten. Het tweede concept is de SpaceLiner, een ontwerp met volledige raketaandrijving, waarmee ongeveer 50 mensen heel snel over grote afstanden kunnen worden vervoerd. www.esa.int > Space Engineering
Betaalbare groene woningen voor iedereen Gebouwen zorgen voor ongeveer 40% van het totale energieverbruik in de EU en daarom is het logisch dat duurzaamheidcampagnes zich op gebouwen richten. Binnen het SHE-project (Duurzame woningen in Europa) zijn acht projecten met duurzame woningen ontwikkeld in vier Europese landen (Denemarken, Frankrijk, Italië en Portugal). In totaal zijn er ongeveer 650 nieuwe huizen gebouwd voor gezinnen met lage en middeninkomens. De resultaten van dit mede door de EU gefinancierde project zijn veelbelovend: gemiddeld wordt er 30% minder energie en 40% minder water verbruikt als je het vergelijkt met de gemiddelden in deze landen. En… de nieuwe bewoners waren heel blij met het resultaat, dat alleen maar bevestigt dat dit project bijdraagt tot een betere toekomst voor iedereen! www.she.coop
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/research/index.cfm?lg=nl
www 65
Onbegrensde mogelijkheden Het aanbod aan amusement tijdens de vlucht houdt ons meer bezig dan wat de luchtverkeersleiding allemaal doet. Maar als je weet dat het taxiën op het vliegveld langer duurt dan de eigenlijke vlucht zou je daar misschien nog eens over na moeten denken… de EU doet er iets aan! Als je een vlucht hebt geboekt en je Wist je dat? bent klaar voor vertrek, dan kunnen nieuwsberichten over stakingen of Vanwege de versplintering in zware stormen je het zweet doen het luchtruim nemen vliegtuigen uitbreken. Maar er is nog iets dat niet de kortste route naar een voor aanhoudende vertragingen luchthaven. Gemiddeld is een – om maar niet te spreken over vlucht 49 km langer dan strikt toenemende kosten en vervuiling noodzakelijk. Dit betekent dat een – dreigt te zorgen in het steeds reis langer duurt en dat er jaarlijks voller wordende luchtruim van de nog eens 5 miljoen ton extra aan EU: het ingewikkelde Europese CO2 wordt uitgestoten. luchtverkeersleidingssysteem. SESAR is een gezamenlijke Europese onderneming van luchthavens, technologische bedrijven en nationale overheden die samen een nieuw luchtverkeersbeveiligingssysteem voor de 21e eeuw moeten gaan ontwikkelen. Een paar van de onderwerpen die hierbij aan de orde komen, zijn:
Oude technologie Het zal je verbazen dat in een tijdperk waarin sommige luchtvaartmaatschappijen hun passagiers draadloos internet aanbieden, de communicatie tussen piloten en luchtverkeersleiding nog steeds plaatsvindt met oude radiotechnologie.
66
Versplintering Het Europese luchtruim lijkt wel een lappendeken: de afzonderlijke landen hebben hun eigen leveranciers en opgeteld zijn er 650 verschillende sectoren. Piloten moeten telkens als ze een nieuwe sector binnenvliegen veranderen van golflengte en contact leggen met de luchtverkeersleiding in dat gebied. Dit kost jaarlijks naar schatting €1 miljard. In de VS, waar het luchtruim niet zo versplinterd is, kan de luchtverkeersleiding voor hetzelfde geld twee keer zoveel vluchten aan.
Eén gemeenschappelijk Europees luchtruim Met 28.000 vluchten per dag (of een ontstellend jaarcijfer van 10 miljoen) heeft het luchtruim van de EU zijn maximale capaciteit bijna bereikt. Bij dit aantal kan het huidige Europese luchtverkeersleidingssysteem nog op een veilige manier werken. Maar met de verwachte stijging van het aantal vluchten in de komende tien jaar, zijn vertragingen, toegenomen uitstoot, hogere kosten en grotere veiligheidsrisico’s bijna onvermijdelijk, tenzij er iets verandert. Met SESAR en het ‘gemeenschappelijk Europees luchtruim’ project wordt gewerkt aan het moderniseren en samenvoegen van het Europese luchtverkeersleidingssysteem. Hierdoor: »» »» »» »» »» »»
Neemt de veiligheid met een factor 10 toe Verminderen de luchtverkeersleidingkosten met 50% Zal de impact op het milieu per vlucht 10% minder zijn (meer rechtstreekse routes, minder taxiën, enz.) Zal de capaciteit in 2020 drie keer zo groot zijn Verbetert de stiptheid, komen er meer routes en meer concurrentie Zorgen investeringen in Europese technologie voor meer Europese banen
Het gemeenschappelijk Europees luchtruim zorgt ervoor dat vliegen milieuvriendelijker wordt en dat er toch meer vluchten in ons luchtruim kunnen plaatsvinden. Is dit tegenstrijdig? Welke gevolgen zal het hebben voor de keuzes die jij maakt?
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/transport/index_en.htm > Air > Single European Sky www.eurocontrol.int www.rijksoverheid.nl > onderwerpen > luchtruim
67
Duurzaam zaaien en oogsten Waar komt het eten op jouw bord vandaan? Van de boeren, natuurlijk! Ze zorgen niet alleen voor ons eten, maar ook voor ons platteland. Ze leveren de grondstoffen voor de kleding die jij draagt en voor de medicijnen die je gebruikt als je ziek bent. En ze spelen een belangrijke rol in de strijd tegen klimaatverandering. De Europese Unie staat voor nieuwe uitdagingen en we zullen de landbouw dan ook met andere ogen moeten bekijken. We moeten ervoor zorgen dat we genoeg voedsel hebben, maar we moeten dit doen in een Europa waar de mensen steeds ouder worden en dit vooral in de boerengemeenschappen. We moeten ook rekening houden met het feit dat de wereld het hoofd moet bieden aan het vooruitzicht van klimaatverandering, en een bevolking die in 2050 richting de negen miljard mensen zal zijn gegroeid, waarbij de druk op onze natuurlijke hulpbronnen toeneemt, en waar globalisering onze marktwerking heeft veranderd. Het beleid van de EU is constant in ontwikkeling om tegemoet te komen aan de behoeften van de boeren, die niet alleen tot taak hebben om voldoende veilig en betaalbaar voedsel te verbouwen, maar ook om ons platteland te beschermen. Als er iets is dat je moet onthouden over landbouw in de Europese Unie, dan is dat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB).
Waarom hebben we een landbouwbeleid nodig? Het is van essentieel belang om goed te zorgen voor onze grond en voor onze voedselvoorraad: we geven immers om onze toekomst. Bovendien hebben boeren dit beleid nodig vanwege de stabiliteit en voorspelbaarheid en Europese consumenten om er zeker van te kunnen zijn dat het voedsel veilig is.
68
Loon naar werken Van negen tot vijf? Vijf dagen per week? Lange vakanties? Dit geldt niet voor de meeste boeren. Toch betalen de Europese consumenten, als ze eten kopen, niet genoeg om een eerlijk inkomen voor de boeren te kunnen garanderen. Bij landbouw is alles afhankelijk van het weer. Zware regen in het oogstseizoen, ernstige droogte in het groeiseizoen of overstromingen kunnen de genadeklap toebrengen aan de inkomsten van een boer. Er zijn natuurlijk veel andere factoren, zoals de kosten van energie en de productie in andere delen van de wereld. In 2009 daalde het gemiddelde inkomen van de boeren in de EU met 11,9% en in sommige landen zelfs met 25%. Stel je voor dat jouw ouders je zakgeld zo zouden verlagen! Het GLB zorgt voor inkomenssteun voor boeren, zodat zij met het verbouwen van voedsel en het zorgen voor ons platteland een fatsoenlijk bestaan kunnen leiden. De EU geeft ieder jaar ongeveer €55 miljard uit aan de ondersteuning van boeren en plattelandsgebieden, wat betekent dat iedereen per dag ongeveer 30 cent bijdraagt. Vind jij dat ons geld op deze manier goed wordt besteed?
Niet iedereen heeft dezelfde maat Dus wie wordt waar beter van? Verschillende soorten boerderijen krijgen op verschillende manieren steun. Boeren in de bergen houden de hellingen gezond en biologische boerderijen leveren een bijdrage aan het behoud van natuur en milieu. Kleine boerderijen vormen de spil van nogal wat landelijke gebieden. Deze kleine boerderijen maken deel uit van de sociale structuur. Kijk eens op een plaatselijke markt en het zal je verbazen wat die kleine boeren allemaal weten te leveren.
Wist je dat? De gemiddelde grootte van een boerderij in Europa is 12 hectare of ruwweg 24 voetbalvelden. Ter vergelijking: een gemiddelde boerderij in de Verenigde Staten is 180 ha groot oftewel 360 voetbalvelden.
69
Grotere boerenbedrijven zijn ook belangrijk. Ze kunnen vaak tegen concurrerende prijzen produceren, waardoor hun producten beter te betalen zijn, en ze zorgen zo ook voor werkgelegenheid op het platteland in de productieketen in bijvoorbeeld zuivelbedrijven en molens. Onderzoek laat zien dat ons landschap zou veranderen als er geen steun zou zijn van de overheid. Kleine boerderijen zouden moeten vechten voor hun bestaan, en in sommige regio’s zou er zeer intensieve landbouw zijn en andere gebieden zouden totaal verlaten zijn. Schone lucht en schoon grondwater, biodiversiteit en de recreatieve waarde van het platteland zouden worden bedreigd.
Geen regio blijft achter De EU wil dat er een verstandige en duurzame groei komt waarbij er geen enkele regio zou moeten achterblijven. Hierom steunt het GLB projecten die zorgen dat het platteland leefbaarder wordt. Het gaat om projecten zoals het aanbieden van breedbandinternet, het produceren van hernieuwbare energie, het beschermen van vogelsoorten of het helpen van mensen bij het opzetten van nieuwe en innovatieve bedrijven.
Sterke innovatie Kun jij je een dag voorstellen zonder internet? Niet googelen, niet chatten, geen Hyves of Facebook? Toch is dat in sommige landelijke gebieden in Europa precies het geval. Tegenwoordig is de toegang tot internet een ‘must’, niet alleen om online gezellig te doen met vrienden, maar ook om op afstand te werken, vanwege de economische ontwikkeling en de uitwisseling van informatie. De EU is hierom voorstander van centra waar mensen gratis internet kunnen gebruiken en vindt ook dat er breedband moet komen in veel Europese plattelandsregio’s. In afgelegen gebieden in Bulgarije bijvoorbeeld, zijn er meer dan 100 iCentres met gratis toegankelijk internet en multimedia-apparaten (waarbij gebruik wordt gemaakt van internet met satelliettechnologie!). In Litouwen wordt een plattelands internetnetwerk opgezet waarop dorpen, scholen, bibliotheken en openbare toegangspunten worden aangesloten. En in het graafschap Cumbria (VK) is de constante promotie van breedband internettoegang al jarenlang een prioriteit, waardoor inmiddels meer dan 99% van de bevolking en het bedrijfsleven beschikt over deze toegang tot internet.
70
Een wereldwijde uitdaging Bekijk de etiketten eens in de kleding die je draagt, op de producten die je gebruikt en het voedsel dat je eet. Ze komen uit de hele wereld. Dit is het gevolg van wat we globalisering noemen. We zien de snelle uitwisseling van informatie en goederen over het algemeen als een voordeel. Maar ho eens even, denk nog eens na: wat betekent dit voor onze boeren? Ze concurreren nu met boeren van over de hele wereld, ook uit landen waar de productie veel goedkoper is doordat de salarissen voor de werknemers er lager liggen, het weer er beter is en de mensen er minder geven om dierenwelzijn en het milieu. Het GLB helpt onze boeren om beter te kunnen concurreren en om de waarde van hun productie te verbeteren, of die nu is bestemd voor de lokale, regionale of wereldmarkt. Waarom is een sterke landbouwsector van groot belang voor Europa?
Voedsel voor de wereld Volgens de voorspellingen van de Verenigde Naties zal de wereldbevolking toenemen van 6,7 miljard in 2009 naar negen miljard in 2050. Tegelijkertijd zullen mensen in landen als India en China meer vlees gaan eten, waardoor de druk op de graanproductie zal toenemen. Feitelijk zal er in de komende tientallen jaren meer voedsel geproduceerd moeten worden dan er opgeteld in de afgelopen 10.000 jaar is geproduceerd. Dat alleen al is een uitdaging. Om het dan ook nog op een duurzame manier te doen met een minimale impact op het milieu is weer een andere uitdaging. Onze boeren, maar ook onze wetenschappers en deskundigen spelen een belangrijke rol in het ontwikkelen van nieuwe manieren om ons boerenland te beschermen en om beter gebruik te maken van onze natuurlijke rijkdommen.
71
Klimaatverandering Er zitten twee kanten aan klimaatverandering. Landbouw produceert twee belangrijke broeikasgassen: stikstofoxide (lachgas) door het gebruik van meststoffen en methaan door het boeren en de winden van het vee! Tegenwoordig is ongeveer 9% van de totale broeikasgasuitstoot in de EU afkomstig uit de landbouw, maar boeren hebben hun uitstoot sinds 1990 al met meer dan 20% teruggebracht. Bovendien kunnen sommige landbouwproducten worden ingezet in de strijd tegen klimaatverandering: biomassa (organisch materiaal afkomstig van planten) wordt bijvoorbeeld gebruikt om schone en hernieuwbare energie te maken. Toch voelen boeren meer dan anderen de gevolgen van klimaatverandering. Droogte, overstromingen en extreme weersomstandigheden hebben een negatieve invloed op de landbouw. Dit wordt in de toekomst waarschijnlijk nog erger. Om deze redenen wordt een deel van het GLB-budget ingezet om boeren te helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering en om manieren te ontwikkelen om de klimaatverandering tegen te gaan, waarbij iedereen is gebaat.
Een groen platteland Daar waar boeren afhankelijk zijn van de natuur is de natuur in veel opzichten ook afhankelijk van boeren. Met hulp van EU-ondersteuningsprogramma’s bewerken boeren in heel Europa hun land op een duurzame en verantwoordelijke manier, waarbij natuur en biodiversiteit worden beschermd.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/agriculture/index_nl.htm
72
www
Wat eten we vandaag? Je ouders kregen waarschijnlijk te horen: “We eten wat de pot schaft.” Maar tegenwoordig is er zoveel te kiezen en is het de vraag hoe je uit die overvloed een gezonde keuze kunt maken. Naar schatting 1 op de 5 kinderen van 4 tot 14 jaar in Nederland heeft overgewicht. Overgewicht kan de oorzaak zijn van chronische ziekten als diabetes, hartkwalen en kanker. Ze zeggen wel eens dat je bent wat je eet en ook al is het niet zo dat goede voeding genezend werkt, het helpt je wel om deze problemen te voorkomen… Wat we eten heeft veel invloed op ons leven: Wist je dat? in Europa hebben zes van de zeven Volgens de Verenigde grootste risicofactoren die voortijdig Naties zijn er op de wereld overlijden veroorzaken te maken met meer mensen die te zwaar ons eet-, drink-, en bewegingspatroon.
zijn dan mensen die ondervoed zijn.
Het beste recept
Een evenwichtig voedingspatroon in combinatie met geregeld bewegen is het beste recept voor een gezond leven. Dat weten we natuurlijk allemaal wel, maar omdat we het zo druk hebben is het punt vaak dat we gewoon geen zin hebben om fatsoenlijk te koken of te gaan hardlopen. Het gaat om de keuzes die we maken.
Stof tot nadenken Met een gezonde levensstijl voel je je beter – je voelt je energieker en je zit beter in je vel. Dit zijn een paar tips om je op weg te helpen: »» »» »» »»
Sla geen maaltijden over Eet veel groente en fruit Drink voldoende water Gebruik geen snoep en frisdrank
Wil je meer weten:
»» »»
Eet weinig vet eten Beweeg geregeld
www
http://ec.europa.eu/health/index_nl.htm > Voeding en lichaamsbeweging www.gezondgewicht.nl www.voedingscentrum.nl > Eten en gezondheid
73
Zeldzame ziekten en de zorg Amyotrofische laterale sclerose, het Moebius syndroom, Zebra body-myopathie… Misschien heb je er wel nooit van gehoord. Dat komt omdat deze ziekten heel zeldzaam zijn. In veel gevallen zijn ze ook heel ernstig. Aan elk van deze ziekten afzonderlijk lijden maar heel weinig mensen: minder dan vijf op de 10.000 mensen. Maar opgeteld lijden er toch zo’n 30 miljoen Europeanen aan een van de duizenden verschillende zeldzame ziekten. Omdat er maar zo weinig patiënten en beschrijvingen van hun ziektegeschiedenis zijn, is er vrij weinig bekend over deze ziekten in vergelijking met aandoeningen die vaker voorkomen. Het is moeilijk om deze ziekten te onderzoeken, te diagnosticeren en te behandelen. En zelfs als er al een juiste diagnose is gesteld, is de behandeling vaak duur en moeilijk.
Ieder leven telt Zorgverzekeraars, universiteiten, ziekenhuizen, farmaceutische bedrijven en onderzoeksinstellingen worden zo met een dilemma geconfronteerd: hoe kun je de schaarse middelen het beste verdelen? Moet je ze toewijzen aan ziekten die veel voorkomen of aan buitengewoon zeldzame ziekten? Als landen in EUVia het Orphanet-internetportaal vind verband hun middelen je meer informatie over dit onderwerp, bij elkaar leggen, kan op waaronder een alfabetische lijst met een effectieve manier worden zeldzame ziekten. Zebra body-myopathie bijgedragen aan de oplossing van bijvoorbeeld is een spierziekte die haar deze netelige kwestie. De Europese naam ontleent aan de gestreepte cellen die Commissie en de 27 lidstaten je ziet in de spiervezels. www.orpha.net pakken de zeldzame ziekten dan ook samen aan, bijvoorbeeld door het delen van kennis en expertise. Doelstelling is het voorkómen van vroegtijdig overlijden, het behoud van de kwaliteit van het bestaan voor deze patiënten, en een daling in het aantal keren dat deze ziekten vóórkomen.
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/health/index_nl.htm > Zeldzame ziekten
74
Kanker – verklein het risico Kanker is de tweede doodsoorzaak in Europa. Elk jaar krijgen meer dan drie miljoen Europeanen te horen dat ze deze ziekte hebben. Kanker is de ongecontroleerde groei van abnormale cellen in het lichaam. Het is een heel ernstige ziekte, maar veel vormen van kanker zijn te genezen. Als iedereen van jongs af aan gezond zou leven kan bovendien meer dan een derde van het aantal sterfgevallen worden voorkomen. Hoe verklein je de kans dat je kanker krijgt? »» »»
»» »» »»
Rook niet: longkanker is de dodelijkste vorm van kanker. Wist je dat? Blijf in vorm en voorkom dat je te dik wordt: als je zorgt voor een goede Alleen al in 2008 zijn in algemene conditie – en geregeld Nederland naar schatting beweegt, iedere dag groente en fruit 82.784 nieuwe gevallen eet en zo weinig mogelijk voedsel eet van kanker geconstateerd. dat dierlijke vetten bevat – verklein je de kans dat je kanker krijgt. Bescherm jezelf: om het risico op huidkanker zo klein mogelijk te maken gebruik je een zonnebrandmiddel, blijf je midden op de dag uit de zon en maak je geen gebruik van de zonnebank. Vrij veilig: van sommige vormen van de seksueel overdraagbare aandoening (soa) HPV weten we dat ze baarmoederhalskanker veroorzaken. Drink met mate: buitensporig gebruik van alcohol kan – vooral in combinatie met roken – je kans op kanker honderd keer zo groot maken.
Als je er vroeg bij bent kan dat je leven redden Als je kanker hebt hoeft dat niet altijd te betekenen dat je daar dood aan gaat. Als kanker op tijd wordt ontdekt is de kans op een goede afloop van de behandeling veel groter. Bij twijfel kun je het beste naar je huisarts gaan. Als je ouder wordt is het belangrijk om je regelmatig te laten onderzoeken op bepaalde vormen van kanker.
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/health/index_nl.htm > Ernstige en chronische ziekten > Ziekten > Kanker www.kanker.info – www.kwfkankerbestrijding.nl www.kiesbeter.nl > Medische-informatie > Leefwijze > Voeding > Gezond eten
75
Het gaat in rook op Gemiddeld steekt een roker in de EU elke dag ongeveer 14 sigaretten op – dat is bijna een heel pakje. Veertien sigaretten per dag, veertien keer de beslissing om goede raad in de wind te slaan… waarom? Dit wist je al: tabaksgebruik is de belangrijkste vermijdbare oorzaak van overlijden, ziekte en invaliditeit in de Europese Unie. Ieder jaar kost het ongeveer 650.000 mensenlevens. En toch blijven mensen roken, ondanks dit wetenschappelijk bewijs.
Uit met die sigaret De EU heeft een aantal wetten aangenomen Wist je dat? die het tabaksgebruik aan banden moeten In Nederland rookt 28% leggen. Zo is het verboden om reclame van de jongeren tussen te maken voor tabak, staan er heftige 15 en 24 jaar. In de EU waarschuwingen op sigarettenpakjes, vaak is dat gemiddeld 35%. met aansprekende illustraties, en mag er (Eurobarometer, 2010) in steeds meer landen niet meer worden gerookt in openbare ruimtes. Toch blijft een derde van de Europeanen roken. Uiteindelijk ben jij het toch zelf die besluit te gaan roken, ondanks alle goedbedoelde wetgeving. Jij bent de enige die jou kan beschermen tegen de schadelijke gevolgen van het gebruik van tabak. Denk dus na voordat je er eentje opsteekt! Waarom zou je je laten leiden door groepsdwang? Is roken echt zo stoer? Interesseert het je niet dat de mensen in je omgeving moeten meeroken en dat zij daardoor risico’s lopen? Nou, wat wordt je beslissing? Ben jij al met roken begonnen en wil je daarmee stoppen, dan Ik vind dat de afbeeldingen op kun je daarbij hulp krijgen pakjes sigaretten nog wel wat via speciale telefoonlijnen, schokkender zouden mogen. artsen, professionele hulp- Juliëtte, 18, België verleners en zelfs via internet.
Wil je meer weten:
www.stivoro.nl http://europa.eu/youthonthemove/index_en.htm
76
www
Schoonheid tot elke prijs? De meeste mensen houden van de zon. De zon zorgt ervoor dat je weer voldoende energie hebt om de rest van het jaar mee door te komen. Maar doen we onszelf zo niet meer kwaad dan goed? De invloed van de zon gaat verder dan alleen de oppervlakte van de huid. Zonnestralen zorgen niet alleen voor een bruine kleur maar ook voor het vrijkomen van endorfines – de lichaamseigen stoffen die ervoor zorgen dat je je gelukkig voelt – en stimuleren ook nog eens de aanmaak van vitamine D. Wist je dat? Allemaal redenen om lekker lang in de zon Jaarlijks worden te gaan zitten, toch? Ho eens even! Deskundigen zeggen dat een zongebruinde kleur nooit gezond kan zijn. Zij stellen dat die kleur een noodsignaal is van je huid – een teken dat je bescherming nodig hebt. Teveel direct zonlicht kan schade aan je ogen, ouderdomsvlekken, sproeten, rimpels en zelfs huidkanker veroorzaken.
er in de EU ongeveer 67.000 nieuwe gevallen van melanoom (kwaadaardige huidkanker) vastgesteld – waarvan 65% verband houdt met blootstelling aan de zon. (European Cancer Observatory)
Bescherm jezelf: Wat ze ook zeggen: geen enkel product beschermt je volledig tegen de ultraviolette straling van de zon. Iedereen heeft andere risicofactoren, maar in het algemeen kun je het volgende zeggen: »» »» »»
»»
Blijf midden op de dag uit de zon. Zorg voor hulpmiddelen: hoedjes, zonnebrillen en parasols zijn er niet voor niets – gebruik ze! Gebruik zonnebrandcrème met factor 15 of hoger die je beschermt tegen zowel UVA- (‘verouderen’) als UVB(‘verbranden’) straling. Gebruik een dikke laag crème en smeer je opnieuw in na het zwemmen of afdrogen. Ga niet naar zonnestudio’s zolang je nog geen 18 bent – die straling is nog schadelijker dan die van de zon!
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/health-eu/news/sun_uv_nl.htm www.verstandigzonnen.nl – www.kanker.info
www
77
Wat zei je?! Dreunende beats en stuwende basgeluiden kunnen behoorlijk verslavend zijn. Maar als je na een concert ooit last hebt gehad van een pieptoon in je oren of als alle geluiden na afloop wat dof klonken loop je een risico op gehoorverlies… Draagbare muziekspelers, disco’s, concerten en lawaaiige werkplekken kunnen allemaal zorgen voor gehoorbeschadiging. Je loopt een grotere kans op blijvend gehoorverlies als het geluid harder is en als je er langer aan bent blootgesteld. Makkelijker gezegd: hoe harder het geluid, hoe korter je ernaar zou moeten luisteren. Daarnaast is het zo dat harde geluiden ervoor zorgen dat je niet goed meekrijgt wat er om je heen gebeurt en dat je geluiden in het verkeer en waarschuwingssignalen minder goed kunt horen. Dit veroorzaakt vooral gevaarlijke situaties op de werkplek, waar één op de vijf werknemers ten minste de helft van zijn werktijd zijn stem moet verheffen om verstaanbaar te zijn.
Wist je dat? Gehoorverlies is de meest voorkomende werkgerelateerde ziekte in de EU.
Luister! »» »»
»» »»
Blijf bij concerten en in clubs uit de buurt van de geluidsboxen. Als je vaak gaat, koop dan een paar oordoppen. Bij ‘stille’ disco’s bepaal je het volume zelf. De feestgangers krijgen allemaal hun eigen koptelefoon die ze tijdens het dansen opzetten. Je kunt dus zelf bepalen hoe hard je het geluid zet. Zo hoeven anderen niet te schreeuwen om boven de muziek uit te komen en kunnen zij het ook gezellig hebben. Als jouw draagbare muziekspeler In clubs is het het ergst, als je zelf niet het achtergrondgeluid overstemt eens kunt horen wat dan staat hij waarschijnlijk te hard. je zegt. Maar toch Niet alleen harde muziek kan vind ik het fijn om er gehoorproblemen veroorzaken. De af en toe eens naar wet schrijft voor dat werknemers toe te gaan. gehoorbescherming moeten dragen - Štefan, 19, bij een geluidsniveau van 85 decibel Slowakije of meer.
Wil je meer weten:
78
www
http://ec.europa.eu/health-eu/index_nl.htm > Mijn Omgeving > Fysische risico’s > Geluidshinder http://osha.europa.eu/nl > Thema’s > Lawaai op het werk www.oorcheck.nl – www.gooutplugin.nl – www.doof.nl/Jongeren-4.htm
Gezonde vooruitgang voor onderzoek Wetenschap is de sleutel tot langer en gezonder leven. Neem bijvoorbeeld de onderzoeksprojecten die door de EU worden gesteund.
Net echt De wetenschappers die werken aan het Europees onderzoeksproject SmartHand integreren nanotechnologie, biotechnologie, informatietechnologie en neurotechnisch onderzoek. Zo hebben ze een prototype van een nano-bionische hand ontwikkeld die beweegt, aanvoelt en zich gedraagt als een echte hand. De hersenen ‘besturen’ deze kunstmatige hand via de eigen zenuwen van het lichaam. De SmartHand heeft alle belangrijke eigenschappen van een echte menselijke hand. En de toekomstige versies ervan kunnen mogelijk de kwaliteit van leven verbeteren van mensen bij wie de hand is geamputeerd. www.elmat.lth.se/~smarthand/
Het spinnen van zijde Het geheim van de opmerkelijke sterkte en veerkracht van gesponnen zijde zit eerder in het proces dan in het materiaal zelf. Door na te bootsen hoe spinnen een web maken konden Europese onderzoekers deze techniek gebruiken waarbij ze goedkopere en minder zeldzame soorten zijde van de zijderups gebruikten. Vroeger werden titanium en ultra-duurzaam plastic gebruikt om botten te vervangen, maar zijde is een ideaal alternatief. Niet alleen omdat zijde sterk is, maar ook omdat zijde in het menselijk lichaam wordt afgebroken en het materiaal de aangroei van weefsel ondersteunt. Bovendien ontdekten de onderzoekers dat hun Silkbone-technologie ook gebruikt kan worden als vervanging van kraakbeen – en dat is een primeur in de medische wereld. Wat kan de natuur ons nog meer leren? www.silkbone.org
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/research/index.cfm?lg=nl
www
79
Veilige seks: wat zijn de kansen? Iedereen, of hij nu wil of niet, is een statistisch gegeven. Misschien ben jij wel die 1 op de 10, die 1 op de 500 of die 1 op de 100.000. Je seksuele gezondheid is een grote verantwoordelijkheid: je kunt je beter even wat ongemakkelijk voelen dan dat je een statistisch gegeven wordt. Statistiek is vaak erg abstract en moeilijk in een context te plaatsen. Toch is het belangrijk om te onthouden dat de cijfers die hieronder staan geen onderscheid maken en dat jij er zomaar tussen kunt komen te staan: »» »» »» »» »» »»
Het aantal geregistreerde gevallen van HIV/AIDS is in Europa gestegen van 44 gevallen op 1 miljoen mensen in 2000 tot 89 op 1 miljoen in 2008. In de EU en de oostelijke buurlanden krijgen ongeveer 50.000 mensen per jaar te horen dat ze HIV hebben. Chlamydia is verreweg de meestvoorkomende seksueel overdraagbare aandoening (SOA) in de EU. Het komt veel vaker voor dan gonorroe, syfilis en HIV: alleen al in 2007 werden er 257.000 nieuw gevallen geconstateerd. Chlamydia komt onevenredig vaak voor bij jongeren: tot wel 10% van de seksueel actieve jongeren onder de 25 jaar is vermoedelijk geïnfecteerd. Bij twee derde van de mensen met Chlamydia trachomatis zijn geen symptomen zichtbaar. Als de infectie niet wordt behandeld kan die later ernstige gevolgen hebben, zoals onvruchtbaarheid. Veilige seks is de beste bescherming. In Nederland loopt een op de tien jongeren die is behandeld tegen chlamydia binnen een half jaar weer een infectie op.
Je kunt het risico op een infectie zo Veel deskundigen denken dat klein mogelijk maken door het aantal het hoge aantal infecties onder verschillende partners te beperken, jezelf jongeren komt doordat jongeren geregeld te laten testen en altijd een binnen relaties niet goed kunnen condoom te gebruiken. onderhandelen. Voordat je seks hebt met elkaar, heb je het volste recht te weten of je partner een soa heeft, en wanneer hij of zij voor het laatst is getest. Het zet misschien wel een domper op de spontaniteit, maar als het de stemming helemaal verpest, is het misschien ook wel niet zo’n heel groot verlies. Veiligheid gaat voor alles.
80
De waarschuwingssignalen: »» »» »» »» »»
genitale jeuk pijn tijdens seks een brandend gevoel bij het plassen afscheiding uit de penis of een verandering in de normale vaginale afscheiding zweren, blaren, bobbeltjes of andere tekenen van irritatie rond de vagina, penis of anus.
Tips: »» »» »» »» »» »»
Zorg dat je bent ingeënt tegen hepatitis A en B en, als je een meisje bent, tegen HPV. Veel soa’s kun je ook oplopen door orale seks, dus gebruik altijd een condoom bij orale, vaginale en anale seks. Houd bij het terugtrekken altijd het randje van het condoom vast zodat die er niet af kan glijden. Gebruik condooms niet vaker dan één keer. Het gebruik van een glijmiddel tijdens seks kan voorkomen dat het condoom scheurt. Kies altijd een glijmiddel op waterbasis, want glijmiddelen op oliebasis maken het condoom minder sterk. Condooms zorgen voor een goede, maar niet voor een perfecte bescherming. Laat je testen en vraag je partner hoe bij hem of haar de stand van zaken is!
Waar kun je hulp krijgen? Je hebt er misschien veel moed voor nodig, maar zet je schaamte opzij en vraag om medisch advies. Neem dus contact op met je huisarts of de GGD. Veel soa’s kunnen gemakkelijk worden behandeld, maar als je er niet op tijd bij bent, kan de schade aan je lichaam op de lange termijn ernstig zijn.
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/health/index_nl.htm > Seksueel overdraagbare aandoeningen http://ecdc.europa.eu – www.soaaids.nl – www.netdokter.nl – www.ggd.nl
81
Ben jij te veel online? Hoe vaak controleer jij je mail, RSS-feeds, Facebook of Hyves en andere online accounts? Vind jij het moeilijk om je los te rukken van je computer of om je mobieltje weg te leggen? Het is moeilijk de verleiding te weerstaan: je kunt altijd en overal op internet en daarmee heb je altijd toegang tot een oneindige stroom muziek, video, berichtjes uit je vriendennetwerk en andere soorten afleiding. Gemiddeld beginnen Europese kinderen op hun zevende met het gebruik van internet. En als ze dan een jaar of 15, 16 zijn is bijna driekwart van de jongeren dagelijks online. Van de jeugd tussen de 11 en de 16 jaar vertoont 30% verschijnselen die te maken hebben met buitensporig internetgebruik. Artsen en onderzoekers zijn nog bezig met het onderzoek naar dit probleem, maar ze Wist je dat? gaan er wel vanuit dat er overeenkomsten zijn Europese jongeren met andere verslavingen: de zucht naar een van 15 en 16 jaar zijn ‘shot’ – om weer een update te posten of het gemiddeld twee uur per volgende level in een game te halen – en naar dag online. het gelukzalige gevoel dat je daardoor krijgt en dat het gedrag alleen maar versterkt.
Een gezond evenwicht Het is belangrijk om een gezond evenwicht Soms kun je helemaal opgaan in online games te houden. Mensen en dan heb je er alles voor over om te winnen of die verslaafd zijn aan het volgende level te halen. Je kunt verslaafd internet zijn urenlang raken aan online gamen, dus probeer paal en perk online, verwaarlozen te stellen aan de tijd die je zit te gamen… het is hun relaties in het echte tenslotte maar een spelletje! leven en zorgen slecht voor zichzelf: ze slapen te weinig, eten slecht en letten niet goed op hun hygiëne. Lichamelijke symptomen van verslaving zijn bijvoorbeeld ontwenningsverschijnselen, rugklachten, carpaal tunnelsyndroom, droge ogen, migraine en slaapstoornissen.
Als games niet leuk meer zijn
82
Heb je hulp nodig? Als je denkt dat je last hebt van je buitensporige internetgebruik, is het misschien goed om iemand hierover in vertrouwen te nemen: iemand die je in het echte leven kent, niet iemand die je alleen van internet kent! Je kunt hierbij denken aan een van je ouders, een docent, een arts of misschien een oudere broer of zus. Je kunt ook contact opnemen met een veilige internethulplijn. Je kunt er ook zelf iets aan doen: je kunt je computer van je slaapkamer naar de woonkamer verhuizen. Zo ben je niet meer alleen met je computer en kunnen ook anderen in je omgeving in de gaten houden hoe lang je online bent. Er bestaat ook software die je internetgebruik beperkt. Je kunt natuurlijk ook andere bezigheden zoeken die aansluiten bij wat je leuk vindt. Als je het bijvoorbeeld leuk vindt om online een RPG (rollenspel) te spelen, vind je het misschien ook leuk om een fantasyboek te lezen of je aan te sluiten bij een toneelgroep.
Ben jij veel online en maak je je daar zorgen over? Je kunt jezelf deze vragen stellen: »» »» »» »» »» »»
Verwaarloos je je huiswerk om maar online te kunnen zijn? Zit je tot ‘s avonds laat online? Blijf je maar zoeken op internet ook al heb je eigenlijk je belangstelling al verloren? Heb je het contact met je familie en vrienden in de echte wereld verloren omdat je liever online bent? Ben je boos, somber of snel geïrriteerd als je niet achter je computer zit? Doe je geheimzinnig over je internetgebruik en lieg je erover als iemand ernaar vraagt?
Wil je meer weten:
www.saferinternet.org www.internetondercontrole.nl www.jellinek.nl
www
83
Je leven online Terwijl wij vanuit onze veilige huizen het internet opgaan, proberen computercriminelen de gegevens van onze bankrekening of zelfs onze identiteit te stelen. Ben jij het volgende slachtoffer? Computercriminaliteit komt voor op alle denkbare gebieden. Dit zijn er een paar: »» »» »»
»»
Creditcardfraude betekent dat iemand jouw kaart of nummer steelt en daar gebruik van maakt. Identiteitsdiefstal wordt gepleegd als een dief jouw persoonsgegevens steelt en doet alsof hij jou is. Bij ‘Phishing’ worden gebruikers via e-mail naar een valse website (die een kopie is van een echte website) gelokt met daarin het verzoek om zogenaamd “de inloggegevens” te controleren of in te voeren. Grooming is het gebruik van chatrooms en sociale netwerken om contacten te leggen met kinderen of tieners met seksueel misbruik als doel.
Zorg dat je weet hoe je je hiertegen moet verdedigen. Om al deze verschillende bedreigingen voor je veiligheid op internet af te weren moet je maatregelen nemen. Voor je eigen bescherming maar ook voor de bescherming van je computer. Iedere gebruiker is verantwoordelijk voor zijn eigen veiligheid. Ben jij cyberslim? Ik gebruik de veiligheidsinstellingen op Facebook, omdat ik niet wil dat onbekenden toegang hebben tot mijn persoonlijke gegevens, foto’s en vrienden. Niet iedereen op internet is eerlijk en heeft goede bedoelingen.
- Christina, 18, Bulgarije
Cyberpesten Veel mensen voelen zich sterker doordat ze denken anoniem te zijn op internet. Ze doen dan dingen die ze in het echte leven niet zouden durven. Hieronder valt helaas ook cyberpesten: bijvoorbeeld klasgenoten lastigvallen met e-mails en berichtjes. Bedenk goed: zou je hetzelfde zeggen als je oog in oog met iemand zou staan? Waarschijnlijk niet… www.keepcontrol.eu
84
Stop. Denk. Klik. Als je op internet zit is een flinke dosis achterdocht en wat gezond verstand belangrijk. Veel bedreigingen zijn niet technisch van aard maar maken gebruik van ‘social engineering’. Dit lijkt op ouderwetse oplichterij waarbij hackers je erin luizen. Met een trucje laten ze jou je persoonsgegevens bekendmaken of lokken ze jou naar onveilige websites. Stop eens even voordat je klikt en denk na over alle plaatsen die je op het internet bezoekt, de informatie die je deelt en de mensen met wie je contact hebt. »» »» »» »»
Accepteer in sociale netwerken alleen ‘vriendenverzoeken’ van mensen die je kent. Je kunt altijd de communicatie met iemand stopzetten als je je daar niet prettig bij voelt. Je kunt die persoon blokkeren of gewoon niet meer reageren op zijn of haar berichten. Spreek nooit af met vreemden die je alleen via internet kent: ze kunnen zich online anders voordoen dan ze in het echt zijn. Gebruik een verschillend wachtwoord voor elke site, gebruik geen makkelijke woorden die iedereen kan raden en verander je wachtwoorden regelmatig.
Gezondheidscontrole voor je computer Je gaat waarschijnlijk de deur niet uit zonder die op slot te doen, maar niet iedereen is zo voorzichtig als het gaat om de bescherming van de gegevens op onze computers. Als je je computer niet goed beschermt kunnen hackers misbruik maken van programmeerfouten in je webbrowser of in andere toepassingen en zo op je computer inbreken zonder dat jij dat weet! Zorg ervoor dat al je software up-to-date is en installeer een antivirusprogramma en een firewall om indringers buiten de deur te houden.
Wil je meer weten:
www
www.saferinternet.org http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/index_en.htm > Policies > Organised crime > Cybercrime www.mijndigitalewereld.nl
85
Net echt Vroeger leek het allemaal zo onschuldig – goedkope kopieën die er duur uitzagen maar slecht van kwaliteit waren. Tegenwoordig is de namaakindustrie veel gevaarlijker omdat het om veel meer gaat dan alleen wat handtasjes. Wat nu als medicijnen de verkeerde bestanddelen bevatten, als de bedrading van elektrische apparaten niet klopt...? Dit is nu precies het probleem met namaakproducten. Gewone artikelen worden nu nagemaakt en dat kan ernstige risico’s opleveren voor de gezondheid en de veiligheid van de kopers ervan.
Waar komt het vandaan? De meeste kopieën komen uit Azië – 64% van de spullen die aan de buitengrenzen van de EU in beslag worden genomen komt uit China. Namaakgoederen worden vaak gemaakt door kinderen en andere kwetsbare groepen die onder slechte omstandigheden hun werk moeten doen, terwijl niemand zich druk maakt om hun welzijn.
Waar gaat de winst naar toe? Criminelen verdienen veel geld in de namaakindustrie terwijl ze relatief weinig risico’s lopen. De industrie is internationaal gezien goed voor ongeveer 250 miljard dollar. Criminele organisaties hebben het namaken veranderd in een ontwikkelde, wereldwijde bedrijfstak. Ze kopen de nieuwste technologische ontwikkelingen en vertrouwen op de grote hoeveelheden die worden ingevoerd om zo hun nepproducten de EU binnen te sluizen. De winsten worden gebruikt om andere vormen van criminaliteit te financieren. Ze doen het echt niet om jou een koopje te bezorgen!
Echt of nep? Als je niet weet of iets echt is of nep, stel jezelf dan deze vier vragen: »» Prijs: Is de prijs te mooi om waar te zijn? »» Verpakking: Voelt die goedkoop aan? »» Plaats: Waar zou je het product normaal gesproken kopen? »» Persoon: Wie is degene van wie je koopt?
Wil je meer weten:
www
http://ec.europa.eu/internal_market/index_en.htm > Protection of rights www.douane.nl
86
Handelspartners ‘Handel’, ‘internationaal zakendoen’ of ‘internationale economie’ – hoe je het ook wilt noemen, import en export vormen het belangrijkste contact tussen de EU en de rest van de wereld. De Europese Unie is een echte handelsgrootmacht, maar wat betekent dat nou voor ons persoonlijk? Nou, zonder internationale handel zouden de prijzen hoger zijn en zouden er minder verschillende soorten goederen verkrijgbaar zijn. Denk bijvoorbeeld eens aan een spijkerbroek: de katoen is geteeld in Mali, geweven in Egypte, geverfd met indigo uit India en in elkaar genaaid in Bangladesh, naar het patroon van een Europese ontwerper. En dan hebben we het nog maar over één kledingstuk… De EU exporteert elk jaar maar liefst €1.650 miljard aan goederen en diensten, en de importgoederen en -diensten gaan daar net overheen met een totale waarde van €1.750 miljard. Europa is zelfs ‘s werelds grootste exporteur van goederen en diensten, vooral naar de Verenigde Wist je dat? Staten, China en Rusland. Daarbij De 27 EU-landen komt dat de EU ook nog eens de grootste exportmarkt is voor zijn bij elkaar goed meer dan honderd landen. voor 18,6% van alle
import en export in de wereld – en dat voor maar 7% van de wereldbevolking.
87
De voordelen van handel Handel drijven is gebaseerd op het eenvoudige uitgangspunt dat elk land moet doen waar het goed in is. Een land hoeft niet het allerbeste product te maken, maar zolang het daar beter in is dan andere landen, heeft het voor dat land zin om zich op dat gebied te specialiseren. Handel met andere landen voorziet dan in de overige behoeften. Dit heet ‘comparatief voordeel’ en het zorgt ervoor dat alle handelspartners voordeel uit de handel halen. Vanuit dit oogpunt loont handel voor elk land dat eraan meedoet, terwijl de landen die zich afsluiten van de buitenwereld er juist op achteruit gaan. Door het verlagen van de kosten en het verminderen van andere belemmeringen voor de handel, probeert de EU nieuwe markten te openen waar Europese bedrijven op kunnen inspringen. Zo ontstaat nieuwe werkgelegenheid en wordt de economische groei gestimuleerd. Naast goederen en diensten is handel nauw verbonden met internationale geldstromen, die ook groei en ontwikkeling bevorderen. De EU investeert per jaar gemiddeld €380 miljard over de hele wereld, terwijl andere landen jaarlijks meer dan €277 miljard in Europa investeren.
Samenwerken
Volgens de regels
Omdat internationale handel zo belangrijk is, Net zoals de 27 EU-landen hebben 153 landen zich aangesloten bij de één markt en één buitengrens WTO. Deze organisatie stelt de handelsregels delen, zo delen ze ook één vast en treedt op als scheidsrechter wanneer handelsbeleid. Namens de een land van oordeel is dat een ander land zich EU-lidstaten zit de Europese niet aan de regels houdt. handelscommissaris aan de onderhandelingstafel bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) en met individuele handelspartners. De EU-landen zijn samen zo sterk dat ze in staat zijn om hun stempel te drukken op een open internationaal handelssysteem op basis van eerlijke regels – en om ervoor te zorgen dat die regels ook nageleefd worden. Naast haar belangrijke rol bij de WTO werkt de Europese Commissie rechtstreeks samen met de handelspartners van Europa, om problemen op te lossen voor bedrijven die naar deze landen uitvoeren, om nieuwe mogelijkheden voor Europese investeringen te zoeken en om het namaken en het plagiaat van Europese merkproducten tegen te gaan. Het Europees Parlement houdt daarbij steeds een oogje in het zeil, om ervoor te zorgen dat in onderhandelingen rekening wordt gehouden met de belangen van de gewone burgers.
88
Duurzame handel Het handelsbeleid van de EU is niet alleen gericht op het scheppen van banen en economische groei in Europa, maar heeft ook als doel de mensen in armere landen te helpen een uitweg te vinden uit de armoede. Daarom heeft Europa haar markten geopend voor de invoer van goederen uit de armste landen en helpt zij deze landen om meer voordeel te halen uit de mogelijkheden die de handel hen biedt. Naast het handeldrijven met onze partners, steunt de EU ook actief de internationale initiatieven om het milieu te beschermen, klimaatverandering tegen te gaan, arbeidsomstandigheden te verbeteren en om ervoor Ik wil graag weten wat ik koop te zorgen dat de producten en waar het vandaan komt, en die wij kopen en verkopen probeer geen namaakproducten voldoen aan de strengste te kopen. Als het om eten gaat, eisen op het gebied van is het belangrijk dat je weet waar gezondheid en veiligheid. het vandaan komt.
- Valentina, 18, België
Meer handel met Zuid-Amerikaanse landen Voordat de EU een handelsovereenkomst aangaat, worden de mogelijke gevolgen voor het milieu en op economisch en sociaal gebied onderzocht: wat zijn de gevolgen voor de belastinginkomsten als de handels- en investeringstroom toeneemt? En voor de werkgelegenheid? En voor het grondgebruik? De EU heeft op deze terreinen bijvoorbeeld onafhankelijk onderzoek laten verrichten als deel van de lopende onderhandelingen met Colombia en Peru. www.euandean-sia.org
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/trade/about/ www.wto.org
www 89
Let’s embrace space In het verleden verkenden Europese ontdekkingsreizigers de gebieden achter de horizon; ze kozen niet voor de makkelijkste weg. De beroemde ontdekkingsreizigers van vroeger voeren op wateren die nog niet in kaart waren gebracht en daarmee ontdekten ze nieuwe werelden, zetten ze nieuwe handelsroutes op en ontwikkelden ze nieuwe technologieën. De zoektocht naar ontdekkingen, verkenningen en vernieuwingen vormt de kern van de geschiedenis en de bevolking van Europa. Valt er eigenlijk nog wel iets te ontdekken nu onze planeet zo gedetailleerd in kaart is gebracht? Waarom zouden we nog op onderzoek uitgaan? We zijn niet meer gebonden aan de aarde, dus waarom richten we ons niet op het luchtruim? Europeanen delen immers een passie voor de ruimte. Het voortdurende Europese onderzoek naar de sterren komt voort uit de nieuwsgierigheid die zo kenmerkend is voor mensen: de vastberaden wil om te weten, te onthullen en geheimen te ontraadselen. Europa zou Europa niet zijn zonder die nieuwsgierigheid. De Europese Unie zet zich ervoor in om deze nieuwsgierigheid te stimuleren, naar de nog onbekende grenzen van de 21e eeuw. Het onderzoek in de ruimte blijft uitdagingen bieden aan wetenschappelijke research en technologische ontwikkeling. Hoewel de mogelijke resultaten van onze pogingen niet te voorspellen zijn, dringen we steeds verder binnen in het rijk van de science fiction.
De onmetelijke omvang van de ruimte: binnen jouw bereik! Je kunt nu van alles te weten komen over de ruimteprojecten van de EU! Door even je vinger te bewegen krijg je toegang tot de uitgebreide multimedia-informatie en nog veel meer. Ga naar de Apple App Store en download daar de ‘Let’s embrace space’ applicatie voor je iPhone.
90
Zoeken naar leven… Zijn wij de enigen in het heelal? Dat is een boeiende vraag waarover sterrenkundigen én filosofen discussiëren. Ruimtetelescopen hebben onthuld dat stukjes van de nachtelijke hemel, waarvan ooit werd gedacht dat die leeg waren, feitelijk zijn gevuld met duizenden melkwegstelsels en talloze sterren. En op elk daarvan zou wel eens leven kunnen zijn. Het heelal is zo enorm groot, dat het ons blijft uitdagen om te zoeken naar andere vormen van leven. We zijn ook op zoek naar andere planeten waarop menselijk leven mogelijk is. We sturen elektronische ogen en oren die ons de weg wijzen. De weg die misschien eens gevolgd zal worden door menselijke ontdekkingsreizigers en kolonisten. De ruimtewetenschap belooft ons niet alleen ontdekkingen ver weg, maar heeft ook een concrete en directe invloed op het leven hier en nu op aarde.
…en het redden van levens In de chaotische momenten die volgen op een natuurramp is de reactietijd allesbepalend. Reddingswerkers moeten de schade snel kunnen overzien. Maar het is moeilijk om vanaf de grond een volledig overzicht te krijgen van de situatie. Een camera biedt hulp. Als je zoveel macht hebt als de EU heeft, heb je ook verantwoordelijkheden voor de rest van de wereld. En als belangrijke ruimtemacht heeft de EU de technologische middelen die in andere delen van de wereld niet beschikbaar zijn. Waar een ramp ook toeslaat, of het nu een aardbeving is in Haïti of een bosbrand in het Middellandse Zeegebied: Europa kan er snel noodhulpteams naar toe sturen die beschikken over kaarten op basis van satellietbeelden. Deze kaarten redden levens omdat ze nauwkeurig aangeven waar de zwaarstgetroffen gebieden liggen en hoe je daar kunt komen.
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/embrace-space http://ec.europa.eu/enterprise/policies/space/index_nl.htm www.youtube.com/watch?v=bUJyPImLJns
www 91
Help anderen zichzelf te helpen Ontwikkelingslanden hebben te maken met zware uitdagingen, waarbij de armste landen zelfs moeite hebben om te voorzien in de basisbehoeften van hun inwoners. Zonder hulp van buitenaf kunnen veel van deze landen misschien deze armoedecirkel wel nooit doorbreken.
Wat is een ontwikkelingsland? Het is verrassend dat er geen goede definitie is van een ‘ontwikkelingsland’, maar het is duidelijk dat deze landen minder materiële rijkdom kennen dan de ontwikkelde economieën van Europa of Noord-Amerika. Veel mensen hebben een afkeer van de term ‘ontwikkelingsland’, omdat die een minderwaardige positie lijkt aan te geven in vergelijking met de zogenaamde ‘ontwikkelde’ landen, en het lijkt weinig zinvol om economische reuzen als China op een hoop te gooien met landen als Burkina Faso. Hier worden landen als China, India en Brazilië soms ‘landen met een middeninkomen’ genoemd om ze te onderscheiden van de ‘minst ontwikkelde landen’ als de Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara en delen van Azië.
Hoe werkt ontwikkelingshulp? Het doel van ontwikkelingshulp is het steunen van de eigen pogingen van ontwikkelingslanden om economische groei te verwezenlijken. Gezondheidszorg, onderwijs en infrastructuur zijn de bouwstenen die de levensstandaard moeten verbeteren en op lange termijn moeten zorgen voor minder armoede.
92
De rol van de EU De EU – de Europese Commissie samen met de 27 lidstaten – verleent meer dan de helft van alle ontwikkelingshulp ter wereld. Hier hebben niet alleen de ontwikkelingslanden profijt van, maar Europa zelf ook omdat de veiligheid in de wereld toeneemt, het milieu beter wordt beschermd en de wereldwijde economie sterker wordt.
Onderwijs voor iedereen In Europa vinden we onderwijs vanzelfsprekend. Kinderen zijn hier niet alleen verplicht om naar school te gaan, maar hebben ook ‘recht’ op onderwijs. In ontwikkelingslanden is de situatie heel anders, want op de hele wereld zijn er bijna 70 miljoen kinderen die niet naar school gaan. De EU vindt dat dit anders moet en heeft het streven naar basisonderwijs voor iedereen opgenomen als onderdeel van haar ontwikkelingsbeleid. In de armste landen kunnen kinderen vaak niet naar school omdat ze thuis nodig zijn. Ze moeten bijdragen aan het gezinsinkomen. Onderwijs biedt een uitweg uit extreme armoede, maar tegelijkertijd is de vermindering van armoede een voorwaarde voor onderwijs. Het is dus een vicieuze cirkel. De zwakke gezondheid van verarmde kinderen zorgt er ook voor dat ze niet op een goede manier kunnen leren. En ook al wordt de armoedecirkel doorbroken, dan is er nog steeds geld nodig om docenten op te leiden, scholen te bouwen en leerboeken te kopen. In landen die gebukt gaan onder conflicten moet het gebied ook eerst veilig zijn verklaard voordat de kinderen daadwerkelijk naar school kunnen gaan.
Wist je dat? Sinds 2004 hebben zich meer dan 9 miljoen mensen ingeschreven voor het basisonderwijs, met steun van de Europese Commissie.
Om dit allemaal mogelijk te maken is een allesomvattend ontwikkelingsbeleid noodzakelijk. Het is niet alleen een kwestie van het bouwen van nieuwe scholen, er moet ook gekeken worden naar het hele onderwijssysteem en naar alle factoren die bijdragen aan een goede leeromgeving, zoals het opleiden van docenten, een goed leerplan, enz.
93
Aanpak op maat Hoe zorgen we er nu voor dat er meer kinderen naar school kunnen? Om te beginnen moet je vaststellen wat de specifieke behoeften zijn van een ontwikkelingsland. Daarbij wordt de staat van het onderwijs bekeken en vastgesteld wat de problemen zijn. Iedereen die iets kan bijdragen moet een steentje bijdragen: overheden moeten het onderwijssysteem verbeteren en de maatschappelijke organisaties moeten op plaatselijk niveau actie ondernemen. Hulp bestaat meestal uit geld. Er is financiële steun voor overheidsbudgetten of een bijdrage voor specifieke projecten. De EU werkt bijvoorbeeld samen met plaatselijke overheden, niet-gouvernementele organisaties en maatschappelijke instellingen om de problemen in het onderwijs het hoofd te bieden, en probeert ervoor te zorgen dat de meest kwetsbaren ook naar school kunnen. Toch draait ontwikkelingshulp om meer dan geld alleen. Het gaat ook over efficiëntie.
Betere hulp De efficiëntie van de hulp verbeteren betekent bijvoorbeeld dat de schenkers van de hulp beter moeten samenwerken om hun steun te coördineren. Hun steun moet ook transparant en voorspelbaar zijn. Ontwikkelingshulp kan worden verbeterd door: »» »» »»
Het verbeteren van de kwaliteit van projectvoorbereiding en -uitvoering. Het verlenen van steun aan een kleiner aantal sectoren (onderwijs, gezondheidszorg, enz.). Het overdragen van verantwoordelijkheid en eigendom aan lokale partners.
Als de hulp eenmaal is verleend, is het belangrijk om te weten wat de impact ervan is. Hierom wordt voortdurend toezicht gehouden op projecten en programma’s en worden ze steeds beoordeeld om er zeker van te zijn dat ze voldoen aan vastgestelde normen.
Onvoorwaardelijke steun? Wat vind jij? Zou ontwikkelingshulp afhankelijk moeten zijn van zaken als democratie en het respecteren van grondrechten?
94
Wil je meer weten:
http://ec.europa.eu/europeaid www.undp.org/mdg
Het is voor scholieren in het voortgezet onderwijs in Honduras belangrijk dat ze goed beroeps- en technisch onderwijs krijgen. Het is belangrijk voor hun toegang tot de arbeidsmarkt en om aan de armoede te ontsnappen. Daarom heeft de EU 4.340 docenten opgeleid en gezorgd dat ze over de noodzakelijke vaardigheden beschikken.
Het opleiden van docenten in Honduras
De regering van Tanzania spant zich in om te zorgen dat er voor iedereen basisonderwijs is, maar de infrastructuur in het land is onvoldoende om ieder kind ook daadwerkelijk naar school te laten gaan. De EU heeft de bouw van 12.868 nieuwe klaslokalen betaald.
Het bouwen van scholen in Tanzania
Er zijn in Bangladesh ongeveer drie miljoen kinderen die geen toegang hebben tot de staatsscholen. De EU steunt nietgouvernementele organisaties die in het hele land onderwijscentra hebben opgezet, die onderwijs bieden aan zo’n 270.000 kinderen in de basisschoolleeftijd.
Het steunen van niet-officieel onderwijs in Bangladesh
De wereld genezen
95
Zelf je handen uit de mouwen steken Ook al zien veel mensen ‘hulp’ als iets dat ver van hun bed is, toch kunnen we allemaal een handje helpen. Maar zorg ervoor, voordat je overhaast naar Afrika vertrekt, dat je alles goed uitzoekt en een bewuste keuze maakt.
De positieve kanten Het verrichten van vrijwilligerswerk in een ander land kan een spannende en dankbare ervaring zijn. Het verrijkt je leven, verbreedt je horizon en biedt je de kans om heel veel interessante mensen te leren kennen. Bovendien doe je veel vaardigheden en deskundigheid op die werkgevers in je eigen land zeker zullen waarderen.
Wist je dat? 2011 is het Europese Jaar van het Vrijwilligerswerk. www.eyv2011.eu
…en de negatieve kanten Toch is vrijwilligerswerk niet altijd alleen maar leuk en het is waarschijnlijk zwaarder dan een rugzakvakantie door Europa. Voordat je een dergelijk avontuur aangaat moet je goed nadenken over het lijden dat je zal zien en de moeilijke omstandigheden waarin je terecht kan komen. Kun jij dit aan? Ik werk mee aan een project op het platteland in Rwanda. We leggen er elektriciteit aan. Het is een kans om ontwikkelingssamenwerking van dichtbij te zien, vanuit een ander perspectief. Het is anders om het zelf mee te maken dan er alleen maar over te horen of te lezen, dit geldt voor zowel de goede als de slechte kanten.
- Anne-Sophie, België
Het werken met straatkinderen is erg moeilijk, maar ze zijn zo hartelijk. Ik heb zoveel nieuwe dingen geleerd van mijn vrijwilligerswerk in Mexico. Het is een geweldige ervaring.
- Andrea, Slowakije
Wil je meer weten:
www
http://europa.eu/youth/index.cfm?l_id=nl > Vrijwilligerswerk/Uitwisselingen www.ifightpoverty.eu/nl > Doen
96
Feestdagen in Nederland 2011-2012
2011
2012
Nieuwjaarsdag
1/1
1/1
Goede Vrijdag
22/4
6/4
Pasen, Eerste Paasdag
24/4
8/4
Pasen, Tweede Paasdag
25/4
9/4
Koninginnedag
30/4
30/4
Bevrijdingsdag
5/5
5/5
Hemelvaartsdag
2/6
17/5
Pinksteren, Eerste Pinksterdag
12/6
27/5
Pinksteren, Tweede Pinksterdag
13/6
28/5
Kerst, Eerste Kerstdag
25/12
25/12
Kerst, Tweede Kerstdag
26/12
26/12
Uren
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Lesrooster
Uren
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Lesrooster
Uren
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Lesrooster
Uren
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Lesrooster
Cijferlijst Vak
Cijfer Rapport
Cijferlijst Vak
Cijfer Rapport
Cijferlijst Vak
Cijfer Rapport
Cijferlijst Vak
Cijfer Rapport
NEDERLAND 13
26
39 km
W
Vlieland
Eemshaven
Lauwersoog
Uithuizen
Anjum
Wehe-den Hoorn Ulrum Winsum
Metslawier
Dokkum
Slochteren
Leek
Haren
a
Den Burg Den Hoorn
0m bellow sea level
Bolsward
Hoogezand Sappemeer
Wolvega
Anna Paulowna
IJsselmeer
NOORD-HOLLAND Langedijk
Bergen
Heerhugowaard
Velsen
Zuidwolde
Kampen
Dalfsen Oldebroek
l
Hellevoetsluis
en
g
Walcheren
in
Schouwen
Oo
e
Sluis
W
IJzendijke
ZEELAND
e sBorssele te rs c
Kr
am
mer
Reimerswaal (Kruiningen)
Breda
Oosterhout
Etten-Leur
Bergen op Zoom
Rijsbergen Zundert
Elst
Waal
Neerijnen
Zaltbommel Aalburg Vlijmen
Roosendaal
Goes
Gorinchem Werkendam
Oude-Tonge
Bruinisse
e
Sliedrecht
Drunen Vught
Goirle
Uden
Boxmeer
Hulst
Groeningen Venray
Deurne
Geldrop
Waalre Eersel Valkenswaard
Someren
Horst
Asten
Maasbree
Budel
Nederweert
Beesel
Ma
Echt
DUITSLAND
Sittard
as
BELGIË
Roermond Montfort Posterholt
Geleen
Beek
Brunssum
Heerlen
Valkenburg
Kerkrade Simpelveld
Margraten Vaals
Ri
jn
Born
Maastricht
FRANKRIJK
Tegelen
Swalmen
Maasgouw (Maasbracht)
s Maa
Venlo
Helden
LIMBURG
Weert
Lys
Aalten
Gennep
Helmond
Nuenen
Veldhoven
Lichtenvoorde Winterswijk
Rij
Groesbeek
Grave
Eindhoven
Zelhem Doetinchem
Didam
Eibergen Groenlo
Ubbergen
's-Hertogenbosch
Best
Neede Borculo
Ruurlo
Losser
Enschede Haaksbergen
Rijnwarden
Heumen
St-Michielsgestel
Doesburg
Nijmegen
Wijchen
Oss
Rosmalen
Lochem
Vorden Baak
Zevenaar
Bemmel
NOORD-BRABANT Veghel Gemert Tilburg Boxtel St-Oedenrode Hilvarenbeek
h e l d e Terneuzen
Huissen
Tiel
Geldermalsen
Zutphen
Denekamp Oldenzaal
Hengelo
Goor
Brummen
Arnhem
Renkum
Borne
Deventer
Dieren Rheden
Ede
Rij n
Wijk
Buren
ZUID-HOLLAND
Alblasserdam
Dordrecht
Veenendaal
Culemborg
Schoonhoven
Krimpen
Barendrecht
Stavenisse
ld
Middelburg Oost-Souburg Vlissingen
Zierikzee ste rs
ch
Domburg
Spijkenisse
Middelharnis
el
Ijsselstein
Gouda Capelle
Tubbergen
Almelo
Wierden Rijssen
Gorssel
Gietelo
GELDERLAND
Woudenberg
OVERIJSSEL
n
Grev
Renesse
Delft
Vlaardingen
Diepenveen
Apeldoorn
Amersfoort
Zeist
Driebergen Houten Vianen
Nieuwegein
Rotterdam
Overflakkee
Utrecht
s
Hoek van Holland EUROPOORT
Zoetermeer
Rijswijk
Vleuten
Maa
Monster 's-Gravenzande
UTRECHT
Leiden
Hardenberg
Ommen Den Ham
Hellendoorn Raalte
Zandvoort Diemen Harderwijk Epe Heemstede Amstelveen Naarden Huizen Weesp Hoofddorp Ermelo Hillegom Speuld Putten Noordwijkerhout Bunschoten Hilversum Noordwijk aan Zee Nijkerk Sassenheim Uithoorn Katwijk aan Zee Mijdrecht Oegstgeest Soest Beekbergen Nieuwkoop Leiderdorp Wassenaar Maarssen Voorschoten Alphen Barneveld
's-Gravenhage (The Hague)
Lemelerveld
Heerde
Nunspeet
Almere
Oudleusen
Hattem
Elburg
FLEVOLAND
Dedemsvaart
Zwolle
Ijsselmuiden Dronten
Lelystad
Volendam Monnickendam
Coevorden
Staphorst
Markermeer
Wormerveer
Odoorn
Emmen
Meppel
Urk
Hoorn
AMSTERDAM
Haarlem
Emmeloord
Enkhuizen
Edam
Purmerend
Borger
Steenwijk
Wester Koggenland
Heiloo
lJmuiden Bloemendaal
Kuinre
I j ss e
NOORDZEE
DRENTHE
Hoogeveen
Stede Broec
Alkmaar
Stadskanaal
Beilen
Lemmer
Schagen
Castricum Heemskerk Beverwijk
Vlagtwedde
Assen
Oosterwolde
Heerenveen
Workum
Den Helder
Winschoten
Veendam
Sneek
Texel
Noorderhaaks
Egmond aan Zee
FRIESLAND
Ve ch te
100 m
Roden
Drachten
Zurich
Dollart
Groningen
Zuidhorn
Harlingen
W
De Koog
Delfzijl
GRONINGEN
Buitenpost
Leeuwarden
Norderney
DUITSLAND
d
d
n
e
e
e
Islands
an
Juist
Rottumeroog
Schiermonnikoog
Holwerd
Terschelling
z
isi
Borkum
Schiermonnikoog
Nes
Hollum Oosterend
West-Terschelling
a
Fr st
Rottumerplaat
Ameland
a
d
e
n
e
d
i
n
e
d
n
a
l
E
0 km
27 EU lidstaten
Sverige
Suomi
Eesti Latvija Danmark Éire
Lietuva
United Kingdom Nederland
Polska
Deutschland Belgique/België Luxembourg
Česká republika
Slovensko
Österreich Magyarország
France
Slovenija
Italia
România България
España Ελλάδα
Portugal Malta
2. 1.
4.
7.
3. 6. 5.
Κύπρος 1. Açores / 2. Madeira / 3. Canarias / 4. Guadeloupe / 5. Martinique / 6. Réunion / 7. Guyane
Landenprofielen van de 27 EU-lidstaten Oppervlakte (km2)
Inwoners (2010)
Hoofdstad
30.510
10.827.000
Brussel
110.910
7.563.710
Sofia
9.250
798.045
43.094
5.534.738
Kopenhagen
357.021
81.802.257
Berlijn
Estland
45.226
1.340.127
Tallinn
Finland
337.030
5.351.427
Helsinki
Frankrijk
547.030
64.713.762
Parijs
Griekenland
131.940
11.295.002
Athene
Hongarije
93.030
10.013.000
Boedapest
Ierland
70.280
4.455.780
Dublin
301.230
60.340.328
Rome
Letland
64.589
2.248.374
Riga
Litouwen
65.200
3.329.039
2.586
502.066
Luxemburg
316
412.966
Valletta
Nederland
41.526
16.577.612
Amsterdam
Oostenrijk
83.858
8.375.290
Wenen
312.685
38.167.329
Warschau
92.391
10.637.713
Lissabon
237.500
21.462.186
Boekarest
Slovenië
20.253
2.046.976
Ljubljana
Slowakije
48.845
5.424.925
Bratislava
504.782
45.989.016
Madrid
78.866
10.506.813
Praag
Verenigd Koninkrijk
244.820
62.008.048
Londen
Zweden
449.964
9.340.682
Stockholm
België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland
Italië
Luxemburg Malta
Polen Portugal Roemenië
Spanje Tsjechië
Nicosia
Vilnius
Toelichting: BBP per hoofd van de bevolking in KKS: het bruto binnenlands product (BBP) wordt gebruikt om de economische activiteit van een land in zijn geheel te meten. Omdat je in de verschillende landen verschillende bedragen betaalt voor dezelfde goederen en diensten, wordt de koopkrachtstandaard (KKS) gebruikt om de
BBP per hoofd in KKS (schatting 2009)
Werkloosheid (juni 2010)
Prijs van een postzegel Jaar van (2007, in €) toetreding tot EU
116
8,60%
0,52
1952
43 (2008)
10,10%
0,23 (2004)
2007
98
7,20%
0,34
2004
118
7,30%
0,74
1973
116
6,90%
0,55
1952
63
18,60%
0,35
2004
111
8,50%
0,70
1995
108
9,90%
0,54
1952
93
12,20%
0,54
1981
63
11,30%
0,38
2004
128
13,70%
0,55
1973
102
8,40%
0,60
1952
49
19,50%
0,29
2004
53
18,20%
0,45
2004
271
4,90%
0,50
1952
78
6,50%
0,19
2004
130
4,50%
0,44
1952
122
4,50%
0,55
1995
61
9,50%
0,55
2004
79
11,00%
0,45
1986
45
7,10%
0,24
2007
87
7,30%
0,23
2004
71
14,40%
0,47
2004
104
20,20%
0,30
1986
80
7,10%
0,27
2004
116
7,80%
0,50
1973
120
8,10%
0,60
1995
verschillen in prijsniveau op te heffen. Als de index van een land boven de 100 ligt dan is het niveau van het BBP per hoofd van de bevolking van dit land hoger dan het gemiddelde van de EU en andersom. Bron: Eurostat.
│ AUGUST │ AOÛT │ AUGUSTUS │ АВГУСТ │ ΑΥΓΟΎΣΤΟΥ │ SRPEN │ │ AUGUST │ AUGUST │ AGOSTO │ ELOKUU │ AUGUSTI │ AUGUSZTUS │
Maandag 29 augustus 2011
Dinsdag 30 augustus 2011
Woensdag 31 augustus 2011
2011 is het Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk. Wil je meer weten: www.europa.eu/volunteering/.
│ SEPTEMBER │ Meán Fómhair │ SETTEMBRE │ RUGSĖJIS │ SEPTEMBRIS │ SETTEMBRU │ │ WRZESIEŃ │ SETEMBRO │ SEPTEMBRIE │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │
week 35
Donderdag 1 september 2011
Vrijdag 2 september 2011
Agendacover
Wedstrijd
vember 2011 o n 2 1 : e n 4 li d a De11 18 formatie naar 25 oor meer in v Ga 26 27 28 29 30 u September M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
iar y.e www.europad
De culturele hoofdsteden van Europa voor 2011 zijn Turku (Finland) en Tallinn (Estland). Deze steden organiseren allerlei culturele evenementen en willen zich daarmee van hun beste kant laten zien. Kijk eens op deze websites: www.reisjewereld.nl/finland/turku/ en www.tallinn2011.nl.
│ SEPTEMBER │ SEPTEMBRE │ SEPTEMBER │ СЕПТЕМВРИ │ ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ │ ZÁŘI │ │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │ SEPTIEMBRE │ SYYSKUU │ SEPTEMBER │ SZEPTEMBER │
Maandag 5 september 2011
Dinsdag 6 september 2011
Woensdag 7 september 2011
Het duurt 4.000 jaar voordat een glazen fles door de natuur is afgebroken. Maar als je je glas naar de glasbak brengt kan het oneindig worden hergebruikt.
│ SEPTEMBER │ Meán Fómhair │ SETTEMBRE │ RUGSĖJIS │ SEPTEMBRIS │ SETTEMBRU │ │ WRZESIEŃ │ SETEMBRO │ SEPTEMBRIE │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │
week 36
Donderdag 8 september 2011
Vrijdag 9 september 2011
Weekend September M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30
Wat is de langste rivier in de Europese Unie? a) Donau b) Loire c) Theems a) Donau
│ SEPTEMBER │ SEPTEMBRE │ SEPTEMBER │ СЕПТЕМВРИ │ ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ │ ZÁŘI │ │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │ SEPTIEMBRE │ SYYSKUU │ SEPTEMBER │ SZEPTEMBER │
Maandag 12 september 2011
Dinsdag 13 september 2011
Woensdag 14 september 2011
Ga eens tien minuten eerder op pad. Omdat je je niet hoeft te haasten zul je je niet alleen minder opgejaagd voelen maar heb je, als alles goed gaat, ook nog tien minuten om je te ontspannen voor je volgende afspraak.
│ SEPTEMBER │ Meán Fómhair │ SETTEMBRE │ RUGSĖJIS │ SEPTEMBRIS │ SETTEMBRU │ │ WRZESIEŃ │ SETEMBRO │ SEPTEMBRIE │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │
week 37
Donderdag 15 september 2011
Vrijdag 16 september 2011
Weekend September M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30
15 september: Internationale Dag van de Democratie. Democratie is een bestuursvorm waarbij de bevolking zichzelf regeert. Dat kan rechtstreeks, door het referendum, of door het stelsel van gekozen vertegenwoordigers. Het woord is afgeleid van de Griekse woorden ‘demos’ (volk) and ‘kratos’ (regeren, heersen).
│ SEPTEMBER │ SEPTEMBRE │ SEPTEMBER │ СЕПТЕМВРИ │ ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ │ ZÁŘI │ │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │ SEPTIEMBRE │ SYYSKUU │ SEPTEMBER │ SZEPTEMBER │
Maandag 19 september 2011
Dinsdag 20 september 2011
Woensdag 21 september 2011
Onze gregoriaanse kalender werd door paus Gregorius XIII in 1582 ingevoerd en verving de juliaanse kalender. Het doel was om de duur van een tropisch jaar zo dicht mogelijk te benaderen. Een tropisch jaar heeft 365,242190 dagen. Als we nog steeds de juliaanse kalender zouden gebruiken, zouden we 13 dagen achterlopen.
│ SEPTEMBER │ Meán Fómhair │ SETTEMBRE │ RUGSĖJIS │ SEPTEMBRIS │ SETTEMBRU │ │ WRZESIEŃ │ SETEMBRO │ SEPTEMBRIE │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │
week 38
Donderdag 22 september 2011
Vrijdag 23 september 2011
Weekend September M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30
21 september: Begin van de herfst.
│ SEPTEMBER │ SEPTEMBRE │ SEPTEMBER │ СЕПТЕМВРИ │ ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ │ ZÁŘI │ │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │ SEPTIEMBRE │ SYYSKUU │ SEPTEMBER │ SZEPTEMBER │
Maandag 26 september 2011
Dinsdag 27 september 2011
Woensdag 28 september 2011
26 september: Europese Dag van de Talen. http://ec.europa.eu/education/languages/index_nl.htm
│ SEPTEMBER │ Meán Fómhair │ SETTEMBRE │ RUGSĖJIS │ SEPTEMBRIS │ SETTEMBRU │ │ WRZESIEŃ │ SETEMBRO │ SEPTEMBRIE │ SEPTEMBER │ SEPTEMBER │
week 39
Donderdag 29 september 2011
Vrijdag 30 september 2011
Weekend September M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30
Het draadloze Bluetooth is genoemd naar de Deense Vikingkoning Harald Blåtand (Blauwtand, in het Engels Bluetooth). Hij heeft Denemarken en Noorwegen met elkaar verbonden (vandaar het idee voor de naam: het verbinden van apparaten via Bluetooth).
│ OKTOBER │ OCTOBRE │ OKTOBER │ ОКТОМВРИ │ ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ │ ŘÍJEN │ │ OKTOBER │ OKTOOBER │ OCTUBRE │ LOKAKUU │ OKTOBER │ OKTÓBER │
Maandag 3 oktober 2011
Dinsdag 4 oktober 2011
Woensdag 5 oktober 2011
5 oktober: Wereld Leraren Dag. ‘Onderwijs is het sterkste wapen waarmee je de wereld kunt veranderen.’ (Nelson Mandela)
│ OCTOBER │ Deireadh Fómhair │ OTTOBRE │ SPALIS │ OKTOBRIS │ OTTUBRU │ │ PAŹDZIERNIK │ OUTUBRO │ OCTOMBRIE │ OKTOBER │ OKTÓBER │
week 40
Donderdag 6 oktober 2011
Vrijdag 7 oktober 2011
Weekend Oktober M D W D V Z Z
3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
24 25 26 27 28 29 30 31
8 oktober: Jom Kipoer, Grote Verzoendag, is de heiligste dag op de joodse kalender. Het is een dag waarop wordt gevast en gebeden en het valt acht dagen na Rosj Hasjana, het joods Nieuwjaar.
│ OKTOBER │ OCTOBRE │ OKTOBER │ ОКТОМВРИ │ ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ │ ŘÍJEN │ │ OKTOBER │ OKTOOBER │ OCTUBRE │ LOKAKUU │ OKTOBER │ OKTÓBER │
Maandag 10 oktober 2011
Dinsdag 11 oktober 2011
Woensdag 12 oktober 2011
Hoeveel regio’s zijn er in de EU? a) 93 b) 271 c) 315 b) 271
│ OCTOBER │ Deireadh Fómhair │ OTTOBRE │ SPALIS │ OKTOBRIS │ OTTUBRU │ │ PAŹDZIERNIK │ OUTUBRO │ OCTOMBRIE │ OKTOBER │ OKTÓBER │
week 41
Donderdag 13 oktober 2011
Vrijdag 14 oktober 2011
Weekend Oktober M D W D V Z Z
3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
24 25 26 27 28 29 30 31
De Raad van Europa is niet hetzelfde als de Europese Raad! De Raad van Europa is opgericht op 5 mei 1949 in Straatsburg (Frankrijk) en is dus ouder dan de Europese Unie. Met 47 lidstaten omvat de Raad van Europa bijna het hele Europese continent. Het doel van de Raad is het ontwikkelen van algemene democratische beginselen door heel Europa. www.coe.int
│ OKTOBER │ OCTOBRE │ OKTOBER │ ОКТОМВРИ │ ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ │ ŘÍJEN │ │ OKTOBER │ OKTOOBER │ OCTUBRE │ LOKAKUU │ OKTOBER │ OKTÓBER │
Maandag 17 oktober 2011
Dinsdag 18 oktober 2011
Woensdag 19 oktober 2011
18 oktober: Europese Dag tegen Mensenhandel. Per jaar worden tussen de twee en vier miljoen mensen verhandeld. De meesten worden met valse beloftes van goede banen gestrikt en eindigen in de prostitutie, slavernij en gedwongen arbeid. Voor meer informatie kun je kijken op: http://ec.europa.eu/external_relations/human_rights/traffic/index_en.htm en www.mensenhandel.nl
│ OCTOBER │ Deireadh Fómhair │ OTTOBRE │ SPALIS │ OKTOBRIS │ OTTUBRU │ │ PAŹDZIERNIK │ OUTUBRO │ OCTOMBRIE │ OKTOBER │ OKTÓBER │
week 42
Donderdag 20 oktober 2011
Vrijdag 21 oktober 2011
Weekend Oktober M D W D V Z Z
3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
24 25 26 27 28 29 30 31
Het devies van de Europese Unie luidt: ‘In verscheidenheid verenigd’.
│ OKTOBER │ OCTOBRE │ OKTOBER │ ОКТОМВРИ │ ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ │ ŘÍJEN │ │ OKTOBER │ OKTOOBER │ OCTUBRE │ LOKAKUU │ OKTOBER │ OKTÓBER │
Maandag 24 oktober 2011
Dinsdag 25 oktober 2011
Woensdag 26 oktober 2011
26-30 oktober: Divali/Deepavali, het feest van de lichtjes, wordt wereldwijd door Jains, Sikhs en Hindoes gevierd. Hierbij is het de gewoonte om elkaar cadeaus te geven, zoete dingen te eten, vuurwerk af te steken en olielampen te branden om de feestdag te vieren.
│ OCTOBER │ Deireadh Fómhair │ OTTOBRE │ SPALIS │ OKTOBRIS │ OTTUBRU │ │ PAŹDZIERNIK │ OUTUBRO │ OCTOMBRIE │ OKTOBER │ OKTÓBER │
week 43
Donderdag 27 oktober 2011
Vrijdag 28 oktober 2011
Weekend Oktober M D W D V Z Z
3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
24 25 26 27 28 29 30 31
30 oktober: Einde van de zomertijd. Om 3 uur ‘s nachts wordt de klok een uur teruggezet (naar 2 uur).
│ OKTOBER │ OCTOBRE │ OKTOBER │ ОКТОМВРИ │ ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ │ ŘÍJEN │ │ OKTOBER │ OKTOOBER │ OCTUBRE │ LOKAKUU │ OKTOBER │ OKTÓBER │
Maandag 31 oktober 2011
Dinsdag 1 november 2011
Woensdag 2 november 2011
Bij een dobbelsteen is de som van de ogen van twee tegenover elkaar liggende vlakken altijd gelijk aan zeven. 1 november: Allerheiligen is een christelijke feestdag die is ingesteld om alle bekende en onbekende heiligen te eren. In sommige landen bestaat de traditie om op Allerheiligen of op Allerzielen, op 2 november, de graven van overleden familieleden te bezoeken.
│ NOVEMBER │ Samhain │ NOVEMBRE │ LAPKRITIS │ NOVEMBRIS │ NOVEMBRU │ │ LISTOPAD │ NOVEMBRO │ NOIEMBRIE │ NOVEMBER │ NOVEMBER │
week 44
Donderdag 3 november 2011
Vrijdag 4 november 2011
Weekend November M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30
Op 4 november 1950 zetten de lidstaten van de Raad van Europa hun handtekening onder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De Europese Commissie voor de Rechten van de Mens en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zijn in Straatsburg opgericht om ervoor te zorgen dat de rechten van het verdrag worden nageleefd.
│ NOVEMBER │ NOVEMBRE │ NOVEMBER │ НОЕМВРИ │ ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ │ LISTOPAD │ │ NOVEMBER │ NOVEMBER │ NOVIEMBRE │ MARRASKUU │ NOVEMBER │ NOVEMBER │
Maandag 7 november 2011
Dinsdag 8 november 2011
Woensdag 9 november 2011
Wat is de grootste Europese stad? a) Londen b) Parijs
c) Berlijn
Londen vormt met 12,3 inwoners het grootste stedelijk gebied van Europa - maar dat is nog altijd maar een derde van de bevolking die in het gebied rond Tokio woont!
│ NOVEMBER │ Samhain │ NOVEMBRE │ LAPKRITIS │ NOVEMBRIS │ NOVEMBRU │ │ LISTOPAD │ NOVEMBRO │ NOIEMBRIE │ NOVEMBER │ NOVEMBER │
week 45
Donderdag 10 november 2011
Vrijdag 11 november 2011
Weekend November M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30
Oude Thomas (Vana Toomas), wellicht het beroemdste symbool van Tallinn (Estland), is een windvaan, hoog bovenop het stadhuis.
│ NOVEMBER │ NOVEMBRE │ NOVEMBER │ НОЕМВРИ │ ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ │ LISTOPAD │ │ NOVEMBER │ NOVEMBER │ NOVIEMBRE │ MARRASKUU │ NOVEMBER │ NOVEMBER │
Maandag 14 november 2011
Dinsdag 15 november 2011
Woensdag 16 november 2011
In 2007 zijn twee landen lid geworden van de Europese Unie. Welke landen waren dat?
Antwoord: Bulgarije en Roemenië
│ NOVEMBER │ Samhain │ NOVEMBRE │ LAPKRITIS │ NOVEMBRIS │ NOVEMBRU │ │ LISTOPAD │ NOVEMBRO │ NOIEMBRIE │ NOVEMBER │ NOVEMBER │
week 46
Donderdag 17 november 2011
Vrijdag 18 november 2011
Weekend November M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30
20 november: Internationale Dag voor de Rechten van het Kind. In 1959 werd op deze dag in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Verklaring voor de Rechten van het Kind aangenomen. Op dezelfde dag werd in 1989 het Verdrag inzake de Rechten van het Kind aangenomen. Lees meer hierover op: www.ec.europa.eu/0-18 en www.unicef.nl
│ NOVEMBER │ NOVEMBRE │ NOVEMBER │ НОЕМВРИ │ ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ │ LISTOPAD │ │ NOVEMBER │ NOVEMBER │ NOVIEMBRE │ MARRASKUU │ NOVEMBER │ NOVEMBER │
Maandag 21 november 2011
Dinsdag 22 november 2011
Woensdag 23 november 2011
18 november: Europese Antibioticadag. Verstandig gebruik van antibiotica kan er mede voor zorgen dat resistente bacteriën zich niet verder ontwikkelen, zodat ook toekomstige generaties antibiotica kunnen blijven gebruiken. Gebruik antibiotica alleen als de arts het voorschrijft en gebruik het precies zoals wordt voorgeschreven. http://ec.europa.eu/health/antimicrobial_resistance/policy/index_nl.htm http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/antimicrobial_resistance/basic_facts/Pages/factsheet_general_public.aspx
│ NOVEMBER │ Samhain │ NOVEMBRE │ LAPKRITIS │ NOVEMBRIS │ NOVEMBRU │ │ LISTOPAD │ NOVEMBRO │ NOIEMBRIE │ NOVEMBER │ NOVEMBER │
week 47
Donderdag 24 november 2011
Vrijdag 25 november 2011
Weekend November M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30
26 november: Het islamitische Nieuwjaar. Deze gebeurtenis hoort bij de cultuur en veel moslims gebruiken deze dag om de Hidjra te herdenken, de migratie van de islamitische profeet Mohammed naar de stad die wij nu Medina noemen. Volgens de islamitische kalender leven wij nu in het jaar 1433.
│ NOVEMBER │ NOVEMBRE │ NOVEMBER │ НОЕМВРИ │ ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ │ LISTOPAD │ │ NOVEMBER │ NOVEMBER │ NOVIEMBRE │ MARRASKUU │ NOVEMBER │ NOVEMBER │
Maandag 28 november 2011
Dinsdag 29 november 2011
Woensdag 30 november 2011
In welk land zou de godin van de liefde, Aphrodite, zijn opgerezen uit de zee?
Cyprus
│ DECEMBER │ Nollaig │ DICEMBRE │ GRUODIS │ DECEMBRIS │ DIĊEMBRU │ │ GRUDZIEŃ │ DEZEMBRO │ DECEMBRIE │ DECEMBER │ DECEMBER │
week 48
Donderdag 1 december 2011
Vrijdag 2 december 2011
Weekend December M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
Hiv/aids, malaria en tuberculose zijn drie ziekten die te behandelen en te voorkomen zijn. Toch waren ze alleen al in 2009 verantwoordelijk voor meer dan vier miljoen doden, vooral in Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara. www.who.int/topics/millennium_development_goals/diseases/en/index.html
│ DEZEMBER │ DÉCEMBRE │ DECEMBER │ ДЕКЕМВРИ │ ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ │ PROSINEC │ │ DECEMBER │ DETSEMBER │ DICIEMBRE │ JOULUKUU │ DECEMBER │ DECEMBER │
Maandag 5 december 2011
Dinsdag 6 december 2011
Woensdag 7 december 2011
3 december: Internationale Dag van de Gehandicapten. Op deze dag wordt geprobeerd het begrip voor de problemen van een handicap te bevorderen en mensen aan te sporen de waardigheid, rechten en het welzijn van gehandicapten te ondersteunen. www.un.org/disabilities/
│ DECEMBER │ Nollaig │ DICEMBRE │ GRUODIS │ DECEMBRIS │ DIĊEMBRU │ │ GRUDZIEŃ │ DEZEMBRO │ DECEMBRIE │ DECEMBER │ DECEMBER │
week 49
Donderdag 8 december 2011
Vrijdag 9 december 2011
Weekend December M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
10 december: Dag van de Rechten van de Mens. In 1948 werd in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aangenomen. In het eerste artikel staat: ‘Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.’ Meer hierover vind je op: www.ohchr.org
│ DEZEMBER │ DÉCEMBRE │ DECEMBER │ ДЕКЕМВРИ │ ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ │ PROSINEC │ │ DECEMBER │ DETSEMBER │ DICIEMBRE │ JOULUKUU │ DECEMBER │ DECEMBER │
Maandag 12 december 2011
Dinsdag 13 december 2011
Woensdag 14 december 2011
Tien procent van de jongeren zijn slachtoffer van regelmatig of zelfs dagelijks cyberpesten. Voor meer informatie over cyberpesten, hoe je ermee om kan gaan of andere vormen van cybercriminaliteit ga je naar: www.saferinternet.org en www.mijndigitalewereld.nl
│ DECEMBER │ Nollaig │ DICEMBRE │ GRUODIS │ DECEMBRIS │ DIĊEMBRU │ │ GRUDZIEŃ │ DEZEMBRO │ DECEMBRIE │ DECEMBER │ DECEMBER │
week 50
Donderdag 15 december 2011
Vrijdag 16 december 2011
Weekend December M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
In 1992 werd het eerste sms’je in het Verenigd Koninkrijk verstuurd. De tekst was: ‘Merry Christmas’.
│ DEZEMBER │ DÉCEMBRE │ DECEMBER │ ДЕКЕМВРИ │ ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ │ PROSINEC │ │ DECEMBER │ DETSEMBER │ DICIEMBRE │ JOULUKUU │ DECEMBER │ DECEMBER │
Maandag 19 december 2011
Dinsdag 20 december 2011
Woensdag 21 december 2011
21 december: De eerste dag van de winter. Op het noordelijk halfrond is midwinter de kortste dag en de langste nacht van het jaar. Vanwege de schuine as en de draaiing van de aarde om de zon krijgen het noordelijk en het zuidelijk halfrond gedurende een jaar niet elke dag evenveel licht.
│ DECEMBER │ Nollaig │ DICEMBRE │ GRUODIS │ DECEMBRIS │ DIĊEMBRU │ │ GRUDZIEŃ │ DEZEMBRO │ DECEMBRIE │ DECEMBER │ DECEMBER │
week 51
Donderdag 22 december 2011
Vrijdag 23 december 2011
Weekend December M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
25 december: Eerste Kerstdag. De geboorte van Jezus van Nazareth wordt met kerst gevierd. Gewoonlijk gebeurt dat op 25 december, maar andere data zijn 7 januari (veel orthodoxe kerken), 6 januari (Armeens Apostolische kerk) en 19 januari (Armeense kerken die de gregoriaanse kalender gebruiken).
│ DEZEMBER │ DÉCEMBRE │ DECEMBER │ ДЕКЕМВРИ │ ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ │ PROSINEC │ │ DECEMBER │ DETSEMBER │ DICIEMBRE │ JOULUKUU │ DECEMBER │ DECEMBER │
Maandag 26 december 2011
Dinsdag 27 december 2011
Woensdag 28 december 2011
честита нова година - gelukkig nieuwjaar - head uut aastat - bonne année - boldog új évet - ath bhliain faoi mhaise - laimīgu Jauno gadu - is-sena t-tajba - szczęśliwego nowego roku - la mulţi ani - šťastný nový rok - gott nytt år!
│ DECEMBER │ Nollaig │ DICEMBRE │ GRUODIS │ DECEMBRIS │ DIĊEMBRU │ │ GRUDZIEŃ │ DEZEMBRO │ DECEMBRIE │ DECEMBER │ DECEMBER │
week 52
Donderdag 29 december 2011
Vrijdag 30 december 2011
Weekend December M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
godt nytår - Happy New Year - onnellista uutta vuotta – Frohes neues Jahr - kali xronia – Felice Anno Nuovo laimingų Naujųjų Metų - e gudd neit Joër - feliz ano novo - srečno novo leto - ¡Feliz Año Nuevo! - yeni yiliniz kutlu olsun!
│ JÄNNER │ JANUAR │ JANVIER │ JANUARI │ ЯНУАРИ │ ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ │ LEDEN │ │ JANUAR │ JAANUAR │ ENERO │ TAMMIKUU │ JANUARI │ JANUÁR │
Maandag 2 januari 2012
Dinsdag 3 januari 2012
Woensdag 4 januari 2012
Sommige oosters-orthodoxe kerken gebruiken de juliaanse kalender, die tegenwoordig 13 dagen achterloopt op de gregoriaanse. Kerst valt hier dus op 7 januari.
│ JANUARY │ Eanáir │ GENNAIO │ SAUSIS │ JANVĀRIS │ JANNAR │ │ STYCZEŃ │ JANEIRO │ IANUARIE │ JANUAR │ JANUÁR │
week 01
Donderdag 5 januari 2012
Vrijdag 6 januari 2012
Weekend Januari M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
6 januari: Driekoningen of Epifanie. De laatste term is afgeleid van het Griekse woord dat ‘openbaring’ betekent. Het is een christelijke feestdag waarop wordt herdacht dat Christus aan de niet-joden is verschenen. Christus verscheen aan de Wijzen uit het oosten, de Drie Koningen. In veel culturen is het eten van driekoningenkoek een traditie.
│ JÄNNER │ JANUAR │ JANVIER │ JANUARI │ ЯНУАРИ │ ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ │ LEDEN │ │ JANUAR │ JAANUAR │ ENERO │ TAMMIKUU │ JANUARI │ JANUÁR │
Maandag 9 januari 2012
Dinsdag 10 januari 2012
Woensdag 11 januari 2012
Het heeft 7 miljoen dollar gekost om de Titanic te bouwen en 200 miljoen om er een film over te maken.
│ JANUARY │ Eanáir │ GENNAIO │ SAUSIS │ JANVĀRIS │ JANNAR │ │ STYCZEŃ │ JANEIRO │ IANUARIE │ JANUAR │ JANUÁR │
week 02
Donderdag 12 januari 2012
Vrijdag 13 januari 2012
Weekend Januari M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Sinds 1850 is het gebied in West-Europa dat door gletsjers wordt bedekt met wel 40% geslonken, en is het volume van de gletsjers met meer dan 50% afgenomen.
│ JÄNNER │ JANUAR │ JANVIER │ JANUARI │ ЯНУАРИ │ ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ │ LEDEN │ │ JANUAR │ JAANUAR │ ENERO │ TAMMIKUU │ JANUARI │ JANUÁR │
Maandag 16 januari 2012
Dinsdag 17 januari 2012
Woensdag 18 januari 2012
Hoeveel sterren telt de Europese vlag? a) 9 b) 12 c) 27 b) Twaalf. Al sinds de oudheid is dit getal een symbool van volmaaktheid en harmonie. http://europa.eu/abc/symbols/index_nl.htm
│ JANUARY │ Eanáir │ GENNAIO │ SAUSIS │ JANVĀRIS │ JANNAR │ │ STYCZEŃ │ JANEIRO │ IANUARIE │ JANUAR │ JANUÁR │
week 03
Donderdag 19 januari 2012
Vrijdag 20 januari 2012
Weekend Januari M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
De culturele hoofdsteden van Europa voor 2012 zijn Guimarães (Portugal) en Maribor (Slovenië). Om te bekijken wat er in deze steden gebeurt, ga je naar www.guimaraes.pt of www.guimaraesturismo.com en www.maribor2012. info/en/ of www.maribor-tourism.si
│ JÄNNER │ JANUAR │ JANVIER │ JANUARI │ ЯНУАРИ │ ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ │ LEDEN │ │ JANUAR │ JAANUAR │ ENERO │ TAMMIKUU │ JANUARI │ JANUÁR │
Maandag 23 januari 2012
Dinsdag 24 januari 2012
Woensdag 25 januari 2012
Onderwijs is de sleutel tot succes – voor ieder mens en voor de EU als geheel. Hoeveel besteedt ieder land in de EU aan het onderwijs van zijn bevolking? Gemiddeld 5,07% van het bnp. Van alle landen binnen de EU besteedt Denemarken het meest (8,43%) en Roemenië het minst (3,29%). Nederland zit op het gemiddelde.
│ JANUARY │ Eanáir │ GENNAIO │ SAUSIS │ JANVĀRIS │ JANNAR │
week 04
│ STYCZEŃ │ JANEIRO │ IANUARIE │ JANUAR │ JANUÁR │
Donderdag 26 januari 2012
Vrijdag 27 januari 2012
Weekend Januari M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
28 januari: Dag van de gegevensbescherming. www.dataprotectionday.eu
│ JÄNNER │ JANUAR │ JANVIER │ JANUARI │ ЯНУАРИ │ ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ │ LEDEN │ │ JANUAR │ JAANUAR │ ENERO │ TAMMIKUU │ JANUARI │ JANUÁR │
Maandag 30 januari 2012
Dinsdag 31 januari 2012
Woensdag 1 februari 2012
Wie waren de twee mannen die hebben bedacht dat een overeenkomst tussen de grote Europese machten op het gebied van kolen en staal de vrede in de toekomst veilig zou stellen? Robert Schuman en Jean Monnet.
│ FEBRUARY │ Feabhra │ FEBBRAIO │ VASARIS │ FEBRUĀRIS │ FRAR │ │ LUTY │ FEVEREIRO │ FEBRUARIE │ FEBRUAR │ FEBRUÁR │
week 05
Donderdag 2 februari 2012
Vrijdag 3 februari 2012
Weekend Februari M D W D V Z Z
1 2 6 7 8 9 13 14 15 16 20 21 22 23
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
27 28 29
Hoeveel kilobytes gaan er in drie megabytes? a) 300 b) 3000 c) 3072 c) 3072. Eén megabyte is 1024 kilobytes.
│ FEBRUAR │ FÉVRIER │ FEBRUARI │ ФЕВРУАРИ │ ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ │ ÚNOR │ │ FEBRUAR │ VEEBRUAR │ FEBRERO │ HELMIKUU │ FEBRUARI │ FEBRUÁR │
Maandag 6 februari 2012
Dinsdag 7 februari 2012
Woensdag 8 februari 2012
Hoe moet volgens het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens de mening van kinderen over zaken die hen aangaan, worden meegewogen? a) De mening van kinderen wordt nooit meegewogen b) De mening van kinderen wordt op basis van hun leeftijd en volwassenheid meegewogen c) De mening van kinderen moet altijd worden meegewogen
b)
│ FEBRUARY │ Feabhra │ FEBBRAIO │ VASARIS │ FEBRUĀRIS │ FRAR │ │ LUTY │ FEVEREIRO │ FEBRUARIE │ FEBRUAR │ FEBRUÁR │
week 06
Donderdag 9 februari 2012
Vrijdag 10 februari 2012
Weekend Februari M D W D V Z Z
1 2 6 7 8 9 13 14 15 16 20 21 22 23
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
27 28 29
8 februari: het boeddhistische Parinirvanafeest wordt gevierd op de dag waarop Boeddha stierf en het totale nirwana bereikte. Sommige boeddhisten vieren dit feest op 15 februari.
│ FEBRUAR │ FÉVRIER │ FEBRUARI │ ФЕВРУАРИ │ ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ │ ÚNOR │ │ FEBRUAR │ VEEBRUAR │ FEBRERO │ HELMIKUU │ FEBRUARI │ FEBRUÁR │
Maandag 13 februari 2012
Dinsdag 14 februari 2012
Woensdag 15 februari 2012
14 februari: Valentijnsdag. De oudst bekende valentijnskaart dateert uit 1415 en is te bezichtigen in het British Museum.
│ FEBRUARY │ Feabhra │ FEBBRAIO │ VASARIS │ FEBRUĀRIS │ FRAR │ │ LUTY │ FEVEREIRO │ FEBRUARIE │ FEBRUAR │ FEBRUÁR │
week 07
Donderdag 16 februari 2012
Vrijdag 17 februari 2012
Weekend Februari M D W D V Z Z
1 2 6 7 8 9 13 14 15 16 20 21 22 23
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
27 28 29
Wat is de langste bergketen in Europa? a) Alpen b) Dolomieten c) Pyreneeën a) Alpen
│ FEBRUAR │ FÉVRIER │ FEBRUARI │ ФЕВРУАРИ │ ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ │ ÚNOR │ │ FEBRUAR │ VEEBRUAR │ FEBRERO │ HELMIKUU │ FEBRUARI │ FEBRUÁR │
Maandag 20 februari 2012
Dinsdag 21 februari 2012
Woensdag 22 februari 2012
Denemarken is van januari tot en met juni 2012 voorzitter van de Raad van de EU.
│ FEBRUARY │ Feabhra │ FEBBRAIO │ VASARIS │ FEBRUĀRIS │ FRAR │ │ LUTY │ FEVEREIRO │ FEBRUARIE │ FEBRUAR │ FEBRUÁR │
week 08
Donderdag 23 februari 2012
Vrijdag 24 februari 2012
Weekend Februari M D W D V Z Z
1 2 6 7 8 9 13 14 15 16 20 21 22 23
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
27 28 29
Welke zes landen hebben de Europese Unie opgericht?
België, Luxemburg, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Italië.
│ FEBRUAR │ FÉVRIER │ FEBRUARI │ ФЕВРУАРИ │ ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ │ ÚNOR │ │ FEBRUAR │ VEEBRUAR │ FEBRERO │ HELMIKUU │ FEBRUARI │ FEBRUÁR │
Maandag 27 februari 2012
Dinsdag 28 februari 2012
Woensdag 29 februari 2012
Toe maar, glimlach eens! Een glimlach ontspant al je grote gezichtsspieren. Een glimlach start ook een emotionele kettingreactie waardoor je je altijd goed gaat voelen.
│ MARCH │ Márta │ MARZO │ KOVAS │ MARTS │ MARZU │ │ MARZEC │ MARÇO │ MARTIE │ MAREC │ MAREC │
week 09
Donderdag 1 maart 2012
Vrijdag 2 maart 2012
Weekend Maart M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
De bouw van het Colosseum in Rome heeft maar acht jaar geduurd. De bouw werd voltooid in 80 A.D. en het Colosseum bood plaats aan 50.000 toeschouwers.
│ MÄRZ │ MARS │ MAART │ МАРТ │ ΜΑΡΤΊΟΥ │ BŘEZEN │ │ MARTS │ MÄRTS │ MARZO │ MAALISKUU │ MARS │ MÁRCIUS │
Maandag 5 maart 2012
Dinsdag 6 maart 2012
Woensdag 7 maart 2012
c) Fleecejasjes
d) Alles wat hiervoor staat d)
Wat wordt gemaakt van hergebruikt plastic? a) Nieuwe flessen b) Tuinmeubels
│ MARCH │ Márta │ MARZO │ KOVAS │ MARTS │ MARZU │ │ MARZEC │ MARÇO │ MARTIE │ MAREC │ MAREC │
week 10
Donderdag 8 maart 2012
Vrijdag 9 maart 2012
Weekend Maart M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
8 maart: Internationale Vrouwendag. Deze dag, die door de Verenigde Naties is ingesteld en in veel landen als nationale feestdag is opgenomen, komt voort uit de eeuwenoude strijd van vrouwen om gelijkwaardig aan mannen deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Voor meer informatie ga je naar www.internationalwomensday.com
│ MÄRZ │ MARS │ MAART │ МАРТ │ ΜΑΡΤΊΟΥ │ BŘEZEN │ │ MARTS │ MÄRTS │ MARZO │ MAALISKUU │ MARS │ MÁRCIUS │
Maandag 12 maart 2012
Dinsdag 13 maart 2012
Woensdag 14 maart 2012
Hoeveel lidstaten van de EU grenzen aan de Oostzee?
Acht: Denemarken, Duitsland, Polen, Litouwen, Letland, Estland, Finland, Zweden.
│ MARCH │ Márta │ MARZO │ KOVAS │ MARTS │ MARZU │
week 11
│ MARZEC │ MARÇO │ MARTIE │ MAREC │ MAREC │
Donderdag 15 maart 2012
Vrijdag 16 maart 2012
Weekend Maart M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
15 maart: Europese Consumentendag. Wil je meer weten over jouw rechten als consument, kijk dan op http://ec.europa.eu/consumers/citizen/index_nl.htm, www.dolceta.eu
│ MÄRZ │ MARS │ MAART │ МАРТ │ ΜΑΡΤΊΟΥ │ BŘEZEN │ │ MARTS │ MÄRTS │ MARZO │ MAALISKUU │ MARS │ MÁRCIUS │
Maandag 19 maart 2012
Dinsdag 20 maart 2012
Woensdag 21 maart 2012
21 maart: Begin van de lente. 22 maart: Wereldwaterdag. ‘Wanneer de bron droogvalt, weten we de waarde van water.’ (Benjamin Franklin) www.worldwaterday.org
│ MARCH │ Márta │ MARZO │ KOVAS │ MARTS │ MARZU │
week 12
│ MARZEC │ MARÇO │ MARTIE │ MAREC │ MAREC │
Donderdag 22 maart 2012
Vrijdag 23 maart 2012
Weekend Maart M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
25 maart: Begin van de zomertijd. Om 2 uur ‘s nachts wordt de klok een uur vooruit gezet (naar 3 uur).
│ MÄRZ │ MARS │ MAART │ МАРТ │ ΜΑΡΤΊΟΥ │ BŘEZEN │ │ MARTS │ MÄRTS │ MARZO │ MAALISKUU │ MARS │ MÁRCIUS │
Maandag 26 maart 2012
Dinsdag 27 maart 2012
Woensdag 28 maart 2012
Het kost maar zeven dagen om een krant te recyclen in nieuwe papieren producten.
│ MARCH │ Márta │ MARZO │ KOVAS │ MARTS │ MARZU │ │ MARZEC │ MARÇO │ MARTIE │ MAREC │ MAREC │
week 13
Donderdag 29 maart 2012
Vrijdag 30 maart 2012
Weekend Maart M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
c) Italië c) Italië
Welk Europees land heeft de meeste vulkanen? a) Frankrijk b) Spanje
│ APRIL │ AVRIL │ APRIL │ АПРИЛ │ ΑΠΡΙΛΊΟΥ │ DUBEN │ │ APRIL │ APRILL │ ABRIL │ HUHTIKUU │ APRIL │ AUGUSZTUS │
Maandag 2 april 2012
Dinsdag 3 april 2012
Woensdag 4 april 2012
7 april: Wereldgezondheidsdag. Op deze dag worden over de hele wereld activiteiten georganiseerd om te laten zien hoe belangrijk gezondheid is voor een productief en gelukkig leven. Lees meer hierover op: www.who.int/world-health-day/
│ APRIL │ Aibreán │ APRILE │ BALANDIS │ APRĪLIS │ APRIL │ │ KWIECIEŃ │ ABRIL │ APRILIE │ APRIL │ APRÍL │
week 14
Donderdag 5 april 2012
Vrijdag 6 april 2012
Weekend April M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
8 april: met Pasen wordt de wederopstanding van Jezus herdacht, drie dagen na zijn kruisiging. Pasen valt niet op een vaste datum omdat er een verband is met de viering van Pesach, het joodse paasfeest, dat volgens de lunisolaire kalender niet op een vaste datum wordt gevierd, maar jaarlijks verschuift. Orthodoxe kerken die de juliaanse kalender gebruiken vieren dit jaar op 15 april Pasen.
│ APRIL │ AVRIL │ APRIL │ АПРИЛ │ ΑΠΡΙΛΊΟΥ │ DUBEN │ │ APRIL │ APRILL │ ABRIL │ HUHTIKUU │ APRIL │ AUGUSZTUS │
Maandag 9 april 2012
Dinsdag 10 april 2012
Woensdag 11 april 2012
Voor één kilo vlees is 15.500 liter water nodig. Dat is de totale hoeveelheid water die nodig is voor de hele productie, zoals het fokken van het dier, het vervoer en de verpakking van het vlees.
│ APRIL │ Aibreán │ APRILE │ BALANDIS │ APRĪLIS │ APRIL │
week 15
│ KWIECIEŃ │ ABRIL │ APRILIE │ APRIL │ APRÍL │
Donderdag 12 april 2012
Vrijdag 13 april 2012
Weekend April M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
In sommige lidstaten van de EU geldt een stemplicht: België, Cyprus, Griekenland en Luxemburg.
│ APRIL │ AVRIL │ APRIL │ АПРИЛ │ ΑΠΡΙΛΊΟΥ │ DUBEN │ │ APRIL │ APRILL │ ABRIL │ HUHTIKUU │ APRIL │ AUGUSZTUS │
Maandag 16 april 2012
Dinsdag 17 april 2012
Woensdag 18 april 2012
Ren voor je leven! Hardlopen is een uitstekend middel tegen stress. Het is makkelijk, je hebt er geen speciale training voor nodig en na 200 meter heeft het al effect!
│ APRIL │ Aibreán │ APRILE │ BALANDIS │ APRĪLIS │ APRIL │ │ KWIECIEŃ │ ABRIL │ APRILIE │ APRIL │ APRÍL │
week 16
Donderdag 19 april 2012
Vrijdag 20 april 2012
Weekend April M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
c) Middellandse Zee c) Middellandse Zee
Wat is de grootste zee in Europa? a) Oostzee b) Zwarte Zee
│ APRIL │ AVRIL │ APRIL │ АПРИЛ │ ΑΠΡΙΛΊΟΥ │ DUBEN │ │ APRIL │ APRILL │ ABRIL │ HUHTIKUU │ APRIL │ AUGUSZTUS │
Maandag 23 april 2012
Dinsdag 24 april 2012
Woensdag 25 april 2012
Sigmund Freud (psycholoog) – Nadia Comaneci (turnster) – Albert Einstein (natuurkundige) – Marlene Dietrich (zangeres)… Deze mensen waren allemaal vluchtelingen. De VN Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen (UNHCR) helpt vandaag de dag 22 miljoen mensen om hun leven weer op te bouwen.
│ APRIL │ Aibreán │ APRILE │ BALANDIS │ APRĪLIS │ APRIL │
week 17
│ KWIECIEŃ │ ABRIL │ APRILIE │ APRIL │ APRÍL │
Donderdag 26 april 2012
Vrijdag 27 april 2012
Weekend April M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Het woord ‘modem’ is een samentrekking van de woorden ‘moduleren, demoduleren’.
│ APRIL │ AVRIL │ APRIL │ АПРИЛ │ ΑΠΡΙΛΊΟΥ │ DUBEN │ │ APRIL │ APRILL │ ABRIL │ HUHTIKUU │ APRIL │ AUGUSZTUS │
Maandag 30 april 2012
Dinsdag 1 mei 2012
Woensdag 2 mei 2012
In meer dan 80 landen is 1 mei een nationale feestdag. Van oudsher betekende het het einde van een halfjaar winter op het noordelijk halfrond. Vandaag wordt in sommige landen de Dag van de Arbeid gevierd.
│ MAY │ Bealtaine │ MAGGIO │ GEGUŽĖ │ MAIJS │ MEJJU │ │ MAJ │ MAIO │ MAI │ MAJ │ MÁJ │
week 18
Donderdag 3 mei 2012
Vrijdag 4 mei 2012
Weekend Mei M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30 31
3 mei: Dag van de Persvrijheid. In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat: ‘Een ieder heeft recht op vrijheid van mening en meningsuiting’, waaronder ook de vrijheid om informatie en denkbeelden door alle middelen te ontvangen en door te geven.
│ MAI │ MAI │ MEI │ МАЙ │ ΜΑΪΟΥ │ KVĚTEN │ │ MAJ │ MAI │ MAYO │ TOUKOKUU │ MAJ │ MÁJUS │
Maandag 7 mei 2012
Dinsdag 8 mei 2012
Woensdag 9 mei 2012
Ierland heeft het vaakst het Eurovisie Songfestival gewonnen (zeven keer).
│ MAY │ Bealtaine │ MAGGIO │ GEGUŽĖ │ MAIJS │ MEJJU │ │ MAJ │ MAIO │ MAI │ MAJ │ MÁJ │
week 19
Donderdag 10 mei 2012
Vrijdag 11 mei 2012
Weekend Mei M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30 31
9 mei: Dag van Europa. De Franse minister van buitenlandse zaken Robert Schuman presenteerde kort na de Tweede Wereldoorlog, in 1950, zijn voorstel voor een georganiseerd Europa, onmisbaar voor de handhaving van de vrede. Zijn volledige toespraak lees je hier: http://europa.eu/abc/symbols/9-may/decl_nl.htm
│ MAI │ MAI │ MEI │ МАЙ │ ΜΑΪΟΥ │ KVĚTEN │ │ MAJ │ MAI │ MAYO │ TOUKOKUU │ MAJ │ MÁJUS │
Maandag 14 mei 2012
Dinsdag 15 mei 2012
Woensdag 16 mei 2012
In welk land ligt het grootste zoetwatermeer van Midden-Europa? a) Hongarije b) Polen c) Tsjechië a) Het Hongaarse Balatonmeer is het grootste zoetwatermeer in Midden-Europa.
│ MAY │ Bealtaine │ MAGGIO │ GEGUŽĖ │ MAIJS │ MEJJU │ │ MAJ │ MAIO │ MAI │ MAJ │ MÁJ │
week 20
Donderdag 17 mei 2012
Vrijdag 18 mei 2012
Weekend Mei M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30 31
20 mei: Europese Maritieme Dag. Het doel van deze dag is om mensen bewuster te maken van de rol van de zee in ons dagelijks leven. Wil je meer weten: http://ec.europa.eu/maritimeaffairs/maritimeday
│ MAI │ MAI │ MEI │ МАЙ │ ΜΑΪΟΥ │ KVĚTEN │ │ MAJ │ MAI │ MAYO │ TOUKOKUU │ MAJ │ MÁJUS │
Maandag 21 mei 2012
Dinsdag 22 mei 2012
Woensdag 23 mei 2012
25 mei: Internationale Dag van de Vermiste Kinderen. Wanneer een kind verdwijnt of is ontvoerd moet er meteen actie worden ondernomen. 116 000 is het alarmnummer dat in Europa dient voor het aangeven van vermiste kinderen. www.missingchildreneurope.eu
│ MAY │ Bealtaine │ MAGGIO │ GEGUŽĖ │ MAIJS │ MEJJU │ │ MAJ │ MAIO │ MAI │ MAJ │ MÁJ │
week 21
Donderdag 24 mei 2012
Vrijdag 25 mei 2012
Weekend Mei M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30 31
27 mei: Pinksteren is afgeleid van “vijftigste dag”. Op deze christelijke feestdag wordt herdacht dat de heilige geest neerdaalde op de apostelen, vijftig dagen na de wederopstanding van Christus met Pasen en deze dag markeert het historische begin van de christelijke kerk.
│ MAI │ MAI │ MEI │ МАЙ │ ΜΑΪΟΥ │ KVĚTEN │ │ MAJ │ MAI │ MAYO │ TOUKOKUU │ MAJ │ MÁJUS │
Maandag 28 mei 2012
Dinsdag 29 mei 2012
Woensdag 30 mei 2012
31 mei: Wereld Niet Roken Dag. Ieder jaar overlijden er wel 650.000 Europeanen vroegtijdig ten gevolge van tabak. Tabak is in Europa de grootse vermijdbare risicofactor voor een slechte gezondheid, omdat er een verband bestaat tussen tabak en een aanzienlijk deel van verschillende vormen van kanker, hart- en vaatziekten en ademhalingsziekten. http://ec.europa.eu/health/tobacco/policy/index_nl.htm
│ MAY │ Bealtaine │ MAGGIO │ GEGUŽĖ │ MAIJS │ MEJJU │ │ MAJ │ MAIO │ MAI │ MAJ │ MÁJ │
week 22
Donderdag 31 mei 2012
Vrijdag 1 juni 2012
Weekend Mei M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30 31
‘Soms kun je veilig je creditcardgegevens geven als daar per e-mail om wordt gevraagd.’ Waar of niet waar?
Betrouwbare afzenders zullen je NOOIT per e-mail vragen om je creditcardgegevens.
│ JUNI │ JUIN │ JUNI │ ЮНИ │ ΙΟΥΝΊΟΥ │ ČERVEN │ │ JUNI │ JUUNI │ JUNIO │ KESÄKUU │ JUNI │ JÚNIUS │
Maandag 4 juni 2012
Dinsdag 5 juni 2012
Woensdag 6 juni 2012
5 juni: Wereldmilieudag. Het Europees Milieuagentschap werd in 1993 in Denemarken opgericht. Het moet zorgen voor correcte en onafhankelijke informatie op het gebied van milieu. www.eea.europa.eu
│ JUNE │ Meitheamh │ GIUGNO │ BIRŽELIS │ JŪNIJS │ ĠUNJU │ │ CZERWIEC │ JUNHO │ IUNIE │ JUNIJ │ JÚN │
week 23
Donderdag 7 juni 2012
Vrijdag 8 juni 2012
Weekend Juni M D W D V Z Z
4 5 6 7 11 12 13 14 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
3 10 17 24
25 26 27 28 29 30
Op 7 en 10 juni 1979 werden de leden van het Europees Parlement voor het eerst via algemene verkiezingen gekozen. Tot die tijd werden de leden van het Europees Parlement benoemd door de parlementen van de lidstaten.
│ JUNI │ JUIN │ JUNI │ ЮНИ │ ΙΟΥΝΊΟΥ │ ČERVEN │ │ JUNI │ JUUNI │ JUNIO │ KESÄKUU │ JUNI │ JÚNIUS │
Maandag 11 juni 2012
Dinsdag 12 juni 2012
Woensdag 13 juni 2012
Volgens de mythe was Europa de dochter van koning Agenor. Toen Zeus, koning van de goden, verliefd werd op haar veranderde hij zichzelf in een tamme witte stier. Op een dag was Europa met haar vriendinnen bloemen aan het plukken en zag zij de stier staan. Ze ging naar hem toe om hem te aaien en klom uiteindelijk op zijn rug. Op dat moment zag Zeus zijn kans schoon en ontvoerde haar naar het eiland Kreta.
│ JUNE │ Meitheamh │ GIUGNO │ BIRŽELIS │ JŪNIJS │ ĠUNJU │
week 24
│ CZERWIEC │ JUNHO │ IUNIE │ JUNIJ │ JÚN │
Donderdag 14 juni 2012
Vrijdag 15 juni 2012
Weekend Juni M D W D V Z Z
4 5 6 7 11 12 13 14 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
3 10 17 24
25 26 27 28 29 30
Het algemene Europese alarmnummer is 112. http://ec.europa.eu/information_society/activities/112/index_en.htm
│ JUNI │ JUIN │ JUNI │ ЮНИ │ ΙΟΥΝΊΟΥ │ ČERVEN │ │ JUNI │ JUUNI │ JUNIO │ KESÄKUU │ JUNI │ JÚNIUS │
Maandag 18 juni 2012
Dinsdag 19 juni 2012
Woensdag 20 juni 2012
c) 500 miljoen c) 500 miljoen
Hoeveel inwoners telt de Europese Unie? a) 180 miljoen b) 400 miljoen
│ JUNE │ Meitheamh │ GIUGNO │ BIRŽELIS │ JŪNIJS │ ĠUNJU │ │ CZERWIEC │ JUNHO │ IUNIE │ JUNIJ │ JÚN │
week 25
Donderdag 21 juni 2012
Vrijdag 22 juni 2012
Weekend Juni M D W D V Z Z
4 5 6 7 11 12 13 14 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
3 10 17 24
25 26 27 28 29 30
21 juni: Eerste dag van de zomer. Vandaag is het de langste dag van het jaar. Op het noordelijk halfrond is deze dag het begin van de zomer, maar op het zuidelijk halfrond is dit het begin van de winter.
│ JUNI │ JUIN │ JUNI │ ЮНИ │ ΙΟΥΝΊΟΥ │ ČERVEN │ │ JUNI │ JUUNI │ JUNIO │ KESÄKUU │ JUNI │ JÚNIUS │
Maandag 25 juni 2012
Dinsdag 26 juni 2012
Woensdag 27 juni 2012
Welke lidstaat van de EU heeft als enige geen postcodes? a) Griekenland b) Ierland c) Roemenië b) Ierland
│ JUNE │ Meitheamh │ GIUGNO │ BIRŽELIS │ JŪNIJS │ ĠUNJU │ │ CZERWIEC │ JUNHO │ IUNIE │ JUNIJ │ JÚN │
week 26
Donderdag 28 juni 2012
Vrijdag 29 juni 2012
Weekend Juni M D W D V Z Z
4 5 6 7 11 12 13 14 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
3 10 17 24
25 26 27 28 29 30
Een vierde deel van Nederland ligt onder de zeespiegel.
│ JULI │ JUILLET │ JULI │ ЮЛИ │ ΙΟΥΛΊΟΥ │ Červenec │ │ JULI │ JUULI │ JULIO │ HEINÄKUU │ JULI │ JÚLIUS │
Maandag 2 juli 2012
Dinsdag 3 juli 2012
Woensdag 4 juli 2012
Wat is de grootste etnische minderheid in de Europese Unie?
De Roma. Er wonen ongeveer 4 miljoen Roma in Europa.
│ JULY │ Iúil │ LUGLIO │ LIEPA │ JŪLIJS │ LULJU │ │ LIPIEC │ JULHO │ IULIE │ JULIJ │ JÚL │
week 27
Donderdag 5 juli 2012
Vrijdag 6 juli 2012
Weekend Juli M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Het MEDIA programma van de Europese Commissie probeert te helpen door onder andere de ontwikkeling van nieuwe projecten en filmfestivals te ondersteunen. http://ec.europa.eu/culture/media/index_en.htm
│ JULI │ JUILLET │ JULI │ ЮЛИ │ ΙΟΥΛΊΟΥ │ Červenec │ │ JULI │ JUULI │ JULIO │ HEINÄKUU │ JULI │ JÚLIUS │
Maandag 9 juli 2012
Dinsdag 10 juli 2012
Woensdag 11 juli 2012
Wandelen voor je plezier. Hardlopen, fietsen of andere sporten lijken misschien een marteling, maar wandelen is makkelijk en plezierig. Loop elke dag – niet omdat dat moet, maar omdat het de meest ontspannen manier is om ergens te komen, mits je het met plezier doet!
│ JULY │ Iúil │ LUGLIO │ LIEPA │ JŪLIJS │ LULJU │
week 28
│ LIPIEC │ JULHO │ IULIE │ JULIJ │ JÚL │
Donderdag 12 juli 2012
Vrijdag 13 juli 2012
Weekend Juli M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Wat is jouw mening over je toekomst in Europa? Heb je ideeën of maak je je ergens zorgen over? Laat weten hoe jij erover denkt op http://europa.eu/youth/
│ JULI │ JUILLET │ JULI │ ЮЛИ │ ΙΟΥΛΊΟΥ │ Červenec │ │ JULI │ JUULI │ JULIO │ HEINÄKUU │ JULI │ JÚLIUS │
Maandag 16 juli 2012
Dinsdag 17 juli 2012
Woensdag 18 juli 2012
Het eerste dier in de ruimte was het teefje Laika. Ze zat in het ruimtevaartuig Spoetnik 2 dat in 1957 door de Sovjet-Unie werd gelanceerd.
│ JULY │ Iúil │ LUGLIO │ LIEPA │ JŪLIJS │ LULJU │ │ LIPIEC │ JULHO │ IULIE │ JULIJ │ JÚL │
week 29
Donderdag 19 juli 2012
Vrijdag 20 juli 2012
Weekend Juli M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
‘Dankzij de wetenschap kunnen we bewijs leveren, maar dankzij onze intuïtie doen we ontdekkingen.’ (Henri Poincaré)
Notities ConsuWijzer, dan weet je waar je recht op hebt! ConsuWijzer is het informatieloket van de overheid dat je gratis en praktisch advies geeft over je rechten als consument. Maar ook hoe je dat recht kunt halen. Kijk op www.consuwijzer.nl bel voor een persoonlijk advies naar T 088 – 070 70 70 (nationaal tarief). Op de website vind je bovendien handige voorbeeldbrieven, onder andere voor het indienen van een klacht. Hiermee kun je snel zelf aan de slag.
Nuttige informatie
Arabische Romeinse cijfers cijfers 1 I 2 II 3 III 4 IV 5 V 6 VI 7 VII 8 VIII 9 IX 10 X 15 XV 20 XX 30 XXX 40 XL 50 L 55 LV 60 LX 70 LXX 78 LXXVIII 90 XC 100 C 500 D 677 DCLXXVII 1000 M 2011 MMXI
Grieks alfabet
Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
Alpha Bèta Gamma Delta Epsilon Zèta Èta Thèta Iota Kappa Lambda Mu Nu Xi Omicron Pi Rho Sigma Tau Ypsilon Phi Chi Psi Omega
Vermenigvuldigingsfactoren 10n 1012 10
Prefix
Symbool
Naam
Decimaal equivalent
tera
T
biljoen
1 000 000 000 000
giga
G
miljard
1 000 000 000
106
mega
M
miljoen
1 000 000
10
myria
tienduizend
10 000 (ongebruikelijk)
9
4
103
kilo
k
duizend
1 000
102
hecto
h
honderd
100
10
deca, deka
da
tien
10
één
1
1
100 10
-1
deci
d
een tiende
0,1
10-2
centi
c
een honderdste
0,01
10-3
milli
m
een duizendste
0,001
10-6
micro
µ
een miljoenste
0,000 001
10-9
nano
n
een miljardste
0,000 000 001
10-12
pico
p
een biljoenste
0,000 000 000 001
Omrekenregels 1m2 1m3 1 dm3 1 cm3 1 kWh 1 bar 1 hPa
= = = = = = =
1,0 . 104 cm2 1,0 . 106 cm3 1L 1 mL 3,6 . 106 J 1,0 . 105 Pa 100 Pa
SI-basiseenheden Grootheid
SI-basiseenheid Naam
Symbool
lengte
meter
m
massa
kilogram
kg
tijd
seconde
s
elektrische stroom
ampère
A
kelvin
K
mol
mol
candela
cd
absolute temperatuur hoeveelheid stof lichtsterkte
Het skelet (van voren gezien)
Schedel
Onderkaak
Sleutelbeen Manubrium Schouderblad
Borstbeen Opperarmbeen
Ribben
Ellepijp Spaakbeen Handwortelbeen
Bekken
Vingerkootje
Heiligbeen
Middenhandsbeen Dijbeen
Knieschijf Scheenbeen Kuitbeen
Voetwortelbeen Middenvoetsbeen Teenkootje
Formules
Enkele natuurkundige wetten De algemene gaswet, ook wel ideale gaswet of Wet van Boyle-Gay Lussac genoemd, beschrijft het gedrag van ideale gassen onder invloed van druk, volume, temperatuur en aantal deeltjes. pV=nRT Daarin is: p de druk (Pa) V het volume (m³) n de hoeveelheid gas (mol) R de gasconstante T de absolute temperatuur (K) De wet van Boyle beschrijft de relatie tussen volume en druk bij constante temperatuur. pV = Constant Hierin is p de druk van het gas en V het volume van het gas. De Wet van Boyle stelt: bij constante temperatuur is de druk in een gas omgekeerd evenredig aan het volume. De wet van Gay Lussac beschrijft de relatie tussen temperatuur en druk bij constant volume: Volume = Constant Temperatuur De wet van Ohm legt een relatie tussen spanning, weerstand en stroomsterkte: De stroomsterkte door een geleider is recht evenredig met het spanningsverschil tussen de uiteinden. U=I.R Daarin is U de spanning (V), I de stroomsterkte (A) en R de weerstand (Ω ). De wet van Joule geeft het verband weer tussen de hoeveelheid warmte (energie) die in een weerstand wordt gegenereerd door een elektrische stroom. W = I2 . R . t Daarin is W energie (J), I stroom (A), R weerstand (Ω) en t tijd (s) De eerste wet van Newton (wet van de traagheid) beschrijft de neiging van een voorwerp om de snelheid te houden die het eenmaal heeft: Een voorwerp waarop geen uitwendige krachten werken is in rust of voert een eenparige rechtlijnige beweging uit. De tweede wet van Newton beschrijft het verband tussen de uitgeoefende kracht op een voorwerp en de versnelling of vertraging die het voorwerp daardoor krijgt: F = ma Daarin is F de kracht (N), m de massa (kg) en in kilogram, en a de versnelling in (m/s²).
Enkele natuurkundige wetten De derde wet van Newton: actie = - reactie Als een voorwerp A een kracht F op een voorwerp B uitoefent, gaat deze kracht gepaard met een even grote, maar tegengestelde kracht F van B op A.
ABC-formule De abc-formule gebruik je bij het oplossen van tweede graads vergelijkingen. De formule luidt: x=
- b ± b2 - 4ac 2a
De a, b en c komen van y = ax² + bx + c In de abc-formule zit de discriminant. Deze bepaalt hoeveel oplossingen er zijn De d(iscriminant) = b² - 4ac Als d>0 dan 2 oplossingen Als d=0 dan 1 oplossing Als d<0 dan geen oplossingen
Mars
[228] 6 782 km
[108] 12 100 km
[150] 12 750 km
[58] 4 880 km
Venus
Aarde
Mercurius [778] 138 850 km
Jupiter
[1 427] 114 630 km
Saturnus
[2 870] 50 530 km
Uranus
[4 497] 49 100 km
Neptunus
Het zonnestelsel
Naam van de planeet [afstand tot de zon, in miljoen km] Diameter
7
6
5
4
3
2
1
H
IA
1.00079
88.906
YTTRIUM
Y
91.224
Zr
178.49
Fr
(223)
(226)
89-103
104
(261)
HAFNIUM
RADIUM
ACTINIDEN
92.906
THORIUM
232.04
Th
90
ACTINIUM
(227)
Ac
89
ACTINIDEN
CERIUM
140.91
Ce
58
DUBNIUM
Db
(262)
TANTAAL
Ta
180.95
NIOBIUM
105
73
Nb
41
La
138.91
V
VANADIUM
Cr 95.94
CHROOM
(266)
Pr
140.91
(264)
144.24
U
238.03
URANIUM
92
NEODYME
Nd
60
BORHIUM
Bh
107
RENIUM
Re
186.21
TECHTENIUM
75
Pa
231.04
(98)
Tc
PROTACTINIUM
91
PRASEODYNE
59
SEABORGIUM
Sg
106
WOLFRAAM
W
183.84
MOLYBDEEN
74
43
MANGAAN
Mn 101.07
IJZER
Fe
55.845
190.23
(269)
(145)
(237)
NEPTUNIUM
Np
93
PROMETHIUM
Pm
61
HASSIUM
Hs
108
OSMIUM
Os
76
RUTHENIUM
Ru
44
VII B 8 26
54.938
58.993
102.91
150.36
(244)
PLUTONIUM
Pu
94
SAMARIUM
Sm
62
MEITNERIUM
Mt
(268)
IRIDIUM
Ir
192.22
RHODIUM
109
77
Rh
45
KOBALT
Co
9 27
VIII B
Lanthaniden
Overige metalen
10 28
106.42
Pt
195.08
151.96
(243)
107.87
196.97
ZILVER
(272)
AMERICIUM
200.59
112
(277)
KWIK
Hg
80
CADMIUM
Cd
112.41
ZINK
Zn
II B
65.39
157.25
96
(247)
GADOLINIUM
Gd
64
ROENTGENIUM
CURIUM
(247)
TERBIUM
Tb
158.93
BERKELIUM
Bk
97
65
UNUNBIUM
Rg Uub
111
GOUD
Au
79
Ag
47
KOPER
48
I B 12 30
63.546
Cu
11 29
Am Cm
95
EUROPIUM
Eu
63
DARMSTADTIUM
Ds
(272)
PLATINA
110
78
PALLADIUM
Pd
46
NIKKEL
Ni
58.693
Actiniden
Edelgassen
Halogenen
Niet-metalen
Aardalkalimetalen Overgangsmetalen
Metalloïden
Alkalimetalen
VI B 7 25
51.996
Mo
42
VB 6 24
50.942
LANTHANIUM
57
LANTHANIDEN
RUTHERFORDIUM
Ra Ac-Lr Rf
88
LANTHAAN
BARIUM
72
ZIRCONIUM
40
TITAAN
Ti
IV B 5 23
47.867
Ba La-Lu Hf
57-71
39
BOOR
B
10.811
CAS GROEP
III A
ELEMENT
CESIUM
137.33
Sc
III B 4 22
44.956
SCANDIUM
3 21
SYMBOOL
ATOOMNUMMER
13 5
IUPAC GROEP
RELATIEVE ATOOMMASSA
Cs
56
STRONTIUM
132.91
RUBIDIUM
87.62
Sr
Rb
38
CALCIUM
85.468
Ca
K
40.078
KALIUM
20
MAGNESIUM
39.098
NATRIUM
FRANCIUM
87
55
37
19
24.305
Mg
12
Na
22.990
Be
BERYLLIUM
II A
9.0122
Li
2 4
LITHIUM
6.941
WATERSTOF
11
3
1 1
Al
26.982
BOOR
B
69.723
144.82
Tl
204.38
INDIUM
In
162.50
Cf
(251)
CALIFORNIUM
98
DYSPROSIUM
Dy
66
THALLIUM
81
49
GALLIUM
Ga
31
C
72.64
SILICIUM
Si
28.086
118.71
TIN
207.2
164.93
Es
(252)
EINSTEINIUM
99
HOLMIUM
Ho
67
LOOD
Pb
82
Sn
50
GERMANIUM
Ge
32
14
N
74.922
FOSFOR
P
30.974
STIKSTOF
121.76
209.98
FERMIUM
Fm
(257)
ERBIUM
Er
167.26
BISMUT
Bi
100
68
83
ANTIMOON
Sb
51
ARSEEN
O
(209)
TELLUUR
Te
127.60
SELEEN
Se
78.96
ZWAVEL
S
32.065
168.93
(258)
MENDELEVIUM
Md
101
THULIUM
Tm
69
POLONIUM
Po
84
52
34
16
173.04
ASTAAT
At
(210)
JOOD
I
126.90
BROOM
Br
79.904
CHLOOR
Cl
35.453
FLUOR
F
VII A 18.998
(259)
NOBELIUM
No
102
YTTERBIUM
Yb
70
85
53
35
17
VI A 17 9
15.999
ZUURSTOF
V A 16 8
14.007
As
33
15
IV A 15 7
12.011
KOOLSTOF
III A 14 6
10.811
ALUMINIUM
13
13 5
Gassen Vaste stoffen Vloeistoffen Kunststoffen
AGGREGATIETOESTAND (25°C - 101 kPa)
20.180
HELIUM
(222)
XENON
Xe
131.29
KRYPTON
Kr
83.80
ARGON
Ar
39.948
NEON
Lu
174.97
LAWRENCIUM
Lr
(262)
LUTETIUM
103
71
RADON
Rn
86
54
36
18
Ne
10
He
18 VIII A 4.0026 2
Onregelmatige werkwoorden Vertaling
Infinitief
Verleden tijd Voltooid deelwoord
passen
fit
fit
fit
vluchten
flee
fled
fled
gooien
fling
flung
flung
vliegen
fly
flew
flown
verbieden
forbid
forbade
forbidden
vergeten
forget
forgot
forgotten
voorafgaan
forego (forgo) forewent
foregone
vergeven
forgive
forgave
forgiven
verzaken
forsake
forsook
forsaken
bevriezen
freeze
froze
frozen
verkrijgen
get
got
gotten/got
gevem
give
gave
given
gaan
go
went
gone
slijpen
grind
ground
ground
groeien
grow
grew
grown
hangen
hang
hung
hung
horen
hear
heard
heard
verstoppen
hide
hid
hidden
slaan
hit
hit
hit
vasthouden
hold
held
held
bezeren
hurt
hurt
hurt
bewaren
keep
kept
kept
knielen
kneel
knelt
knelt
breien
knit
knit
knit
weten
know
knew
known
leggen
lay
laid
laid
leiden
lead
led
led
springen
leap
leaped/leapt
leaped/leapt
leren
learn
learned/learnt learned/learnt
verlaten
leave
left
left
lenen
lend
lent
lent
verhuren
let
let
let
liegen
lie
lay
lain
aansteken
light
lit
lit
verliezen
lose
lost
lost
maken
make
made
made
betekenen
mean
meant
meant
ontmoeten
meet
met
met
verkeerd spellen
misspell
misspelled/ misspelt
misspelled/ misspelt
vergissen
mistake
mistook
mistaken
maaien
mow
mowed
mowed/mown
overwinnen
overcome
overcame
overcome
overdrijven
overdo
overdid
overdone
inhalen
overtake
overtook
overtaken
omverwerpen
overthrow
overthrew
overthrown
ontwaken
awake
awoke
awoken
zijn
be
was, were
been
verdragen
bear
bore
born
slaan
beat
beat
beat
worden
become
became
become
beginnen
begin
began
begun
ombuigen
bend
bent
bent
belegeren
beset
beset
beset
wedden
bet
bet
bet
bieden
bid
bid/bade
bid/bidden
binden
bind
bound
bound
bijten
bite
bit
bitten
bloeden
bleed
bled
bled
blazen
blow
blew
blown
breken
break
broke
broken
kweken
breed
bred
bred
brengen
bring
brought
brought
uitzenden
broadcast
broadcast
broadcast
bouwen
build
built
built
branden
burn
burned/burnt
burned/burnt
barsten
burst
burst
burst
kopen
buy
bought
bought
uitgooien
cast
cast
cast
vangen
catch
caught
caught
kiezen
choose
chose
chosen
plakken
cling
clung
clung
komen
come
came
come
kosten
cost
cost
cost
kruipen
creep
crept
crept
doorknippen
cut
cut
cut
(uit)delen
deal
dealt
dealt
graven
dig
dug
dug
duiken
dive
dived/dove
dived
doen
do
did
done
tekenen
draw
drew
drawn
dromen
dream
dreamed/ dreamt
dreamed/ dreamt
rijden
drive
drove
driven
drinken
drink
drank
drunk
eten
eat
ate
eaten
vallen
fall
fell
fallen
voederen
feed
fed
fed
voelen
feel
felt
felt
vechten
fight
fought
fought
vinden
find
found
found
Vertaling
Infinitief
Verleden tijd Voltooid deelwoord
draaien
spin
spun
spun
spuwen
spit
spit/spat
spit
scheiden
split
split
split
verspreiden
spread
spread
spread
ontspringen
spring
sprang/ sprung
sprung
staan
stand
stood
stood
stelen
steal
stole
stolen
klem zitten
stick
stuck
stuck
prikken
sting
stung
stung
stinken
stink
stank
stunk
schrijden
stride
strode
stridden
slaan
strike
struck
struck
binden
string
strung
strung
streven
strive
strove
strived
vloeken
swear
swore
sworn
vegen
sweep
swept
swept
opzwellen
swell
swelled
swelled/ swollen
betalen
pay
paid
paid
pleiten
plead
pleaded/pled
pleaded/pled
bewijzen
prove
proved
proved/ proven
plaatsen
put
put
put
opgeven
quit
quit
quit
lezen
read
read
read
bevrijden
rid
rid
rid
rijden
ride
rode
ridden
bellen
ring
rang
rung
rijzen
rise
rose
risen
rennen
run
ran
run
zagen
saw
sawed
sawed/sawn
zeggen
say
said
said
zien
see
saw
seen
zoeken
seek
sought
sought
verkopen
sell
sold
sold
sturen
send
sent
sent
zwemmen
swim
swam
swum
ondergaan
set
set
set
schommelen
swing
swung
swung
naaien
sew
sewed
sewed/sewn
nemen
take
took
taken
schudden
shake
shook
shaken
onderwijzen
teach
taught
taught
scheren
shave
shaved
shaved/ shaven
scheuren
tear
tore
torn
vertellen
tell
told
told
denken
think
thought
thought
gedijen
thrive
thrived/throve thrived
gooien
throw
threw
thrown
duwen
thrust
thrust
thrust
betreden
tread
trod
trodden
begrijpen
understand
understood
understood
handhaven
uphold
upheld
upheld
verontrusten
upset
upset
upset
ontwaken
wake
woke
woken
dragen
wear
wore
worn
weven
weave
weaved/wove weaved/ woven
ontdoen
shear
shore
shorn
afwerpen
shed
shed
shed
schijnen
shine
shone
shone
beslaan
shoe
shoed
shoed/shod
schieten
shoot
shot
shot
aanduiden
show
showed
shown
krimpen
shrink
shrank
shrunk
dichtmaken
shut
shut
shut
zingen
sing
sang
sung
zinken
sink
sank
sunk
zitten
sit
sat
sat
slapen
sleep
slept
slept
slachten
slay
slew
slain
trouwen
wed
wedded
wedded
glijden
slide
slid
slid
treuren
weep
wept
wept
slingeren
sling
slung
slung
ophalen
wind
wound
wound
scheuren
slit
slit
slit
winnen
win
won
won
neerstorten
smite
smote
smitten
onthouden
withhold
withheld
withheld
uitzaaien
sow
sowed
sowed/sown
weerstaan
withstand
withstood
withstood
spreken
speak
spoke
spoken
wringen
wring
wrung
wrung
zich haasten
speed
sped
sped
schrijven
write
wrote
written
uitgeven
spend
spent
spent
verspillen
spill
spilled/spilt
spilled/spilt
Morsealfabet Samuel Morse ontwikkelde dit alfabet in 1837. Letters bestaan uit een combinatie van punten en strepen. Je kunt berichten sturen door te seinen met lichtflitsen of geluid of door het zwaaien met een vlag (rechts van je voor een punt, links voor een streep).
A B C D E F G
●●● ●● ●● ●
●
● ● ●●
I
●●●● ●●
J
●
H
K L M N O P Q R
● ●●● ● ●● ● ●●
S T U V W X Y Z 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
●●●
●● ●●● ● ●● ● ●● ● ●● ●●● ●●●● ●●●●●
●●●● ●●● ●● ●
Brailleschrift Mensen die blind zijn gebruiken, zonder de hulp van het gezichtsvermogen, dit op tastzin gebaseerde systeem om te lezen en te schrijven. Louis Braille, een Fransman die zelf blind was, heeft dit schrift in 1821 ontwikkeld. Letters worden weergegeven door een patroon van in het papier gedrukte puntjes, zodat er verhogingen voelbaar zijn die met de vingers ‘gelezen’ kunnen worden. Elke letter of andere aanduiding bestaat uit zes puntjes, gegroepeerd in twee rijtjes van drie.
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
,
;
.
?
!
(
)
“ ”
-
ç
é
è
ë
ä
ï
ö
ü
ß
&
*
@
€
/
hoofdletterteken
permanent hoofdletterteken
Getallen
drukhersteltaalteken wisselings- wijzigingsteken teken
In het brailleschrift worden getallen aangeduid door het cijferteken van vier puntjes voor de letters a t/m j te zetten. Dit komt overeen met de getallen 1 t/m 9 (eindigend met 0). Er kunnen meer cijfers aan het getal worden toegevoegd zonder dat het cijferteken hoeft te worden herhaald.
1
2
3
10
+
4
100
-
x
:
=
5
6
7
8
9
0
Er is een speciale braillemethode voor wiskunde waarbij de volledige vergelijking op één regel moet passen, inclusief alle getallen, functies en symbolen. Zo is er ook een methode voor muziek waarbij noten en maat zijn omgezet naar braille.
Voorlopige vakantiedata voortgezet onderwijs Regio
Schooljaar 2011-2012
Schooljaar 2012-2013
noord
15-10-11 t/m 23-10-11
20-10-12 t/m 28-10-12
herfst
midden
15-10-11 t/m 23-10-11
13-10-12 t/m 21-10-12
herfst
zuid
22-10-11 t/m 30-10-11
13-10-12 t/m 21-10-12
kerst
noord/midden/zuid
24-12-11 t/m 08-01-12
22-12-12 t/m 06-01-13
voorjaar
noord
25-02-12 t/m 04-03-12
16-02-13 t/m 24-02-13
voorjaar
midden
18-02-12 t/m 26-02-12
16-02-13 t/m 24-02-13
voorjaar
zuid
18-02-12 t/m 26-02-12
23-02-13 t/m 03-03-13
mei
noord/midden/zuid
28-04-12 t/m 06-05-12
27-04-13 t/m 05-05-13
zomer
noord
14-07-12 t/m 02-09-12
13-07-13 t/m 25-08-13 of* 06-07-13 t/m 28-08-13
zomer
midden
07-07-12 t/m 26-08-12
20-07-13 t/m 01-09-13 of* 13-07-13 t/m 01-09-13
zomer
zuid
30-06-12 t/m 19-08-12
06-07-13 t/m 18-08-13 of* 29-06-13 t/tm 18-08-13
Let op: Alleen de data van de zomervakanties zijn verplicht. Voor de overige vakanties geeft de overheid slechts adviesdata. Scholen mogen hiervan afwijken. Vraag dus bij je school na wanneer deze gesloten is in verband met vakantie! Meer info op www.rijksoverheid.nl.
* Als wet niet wordt veranderd
Vakantie herfst
2011 Januari M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Mei M D W D V Z Z
Februari M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
Maart M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
28
Juni M D W D V Z Z
23 24 25 26 27 28 29 30 31
27 28 29 30
4 5 6 7 11 12 13 14 18 19 20 21 25 26 27 28
September M D W D V Z Z
Oktober Z Z M D W D V 1 2
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
1 2 6 7 8 9 13 14 15 16 20 21 22 23
3 4 5 6 10 11 12 13 17 18 19 20 24 25 26 27
26 27 28 29 30
6 13 20 27
4 5 11 12 18 19 25 26
Juli M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
5 12 19 26
28 29 30 31
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
4 11 18 25
April V Z Z M D W D 1 2 3
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
7 8 9 14 15 16 21 22 23 28 29 30
Augustus M D W D V Z Z
1 8 15 22
1 2 3 8 9 10 15 16 17 22 23 24 29 30 31
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
7 14 21 28
29 30 31
November M D W D V Z Z
1 7 8 14 15 21 22
10 6 7 8 9 17 13 14 15 16 24 20 21 22 23 27 28 29 30
December M D W D V Z Z
1 2 5 6 7 8 9 12 13 14 15 16 19 20 21 22 23 26 27 28 29 30
3 10 17 24
4 11 18 25
31
31
2012 Januari V Z Z M D W D 1
2 3 4 9 10 11 16 17 18 23 24 25 30 31
5 6 12 13 19 20 26 27
7 8 14 15 21 22 28 29
Mei M D W D V Z Z
1 2 3 7 8 9 10 14 15 16 17 21 22 23 24
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
28 29 30 31
1 2 6 7 8 9 13 14 15 16 20 21 22 23
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
27 28 29
1 3 4 5 6 7 8 10 11 12 13 14 15 17 18 19 20 21 22
2 9 16 23
Juni M D W D V Z Z
4 5 6 7 11 12 13 14 18 19 20 21
1 8 15 22
2 9 16 23
3 10 17 24
24 25 26 27 28 29 30
Oktober M D W D V Z Z
1 8 15 22
2 9 16 23
3 10 17 24
29 30 31
Maart M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
3 10 17 24
4 11 18 25
26 27 28 29 30 31
25 26 27 28 29 30
September M D W D V Z Z
Februari M D W D V Z Z
4 11 18 25
5 12 19 26
6 13 20 27
7 14 21 28
1 7 8 14 15 21 22 28 29
November M D W D V Z Z
1 5 6 7 8 12 13 14 15 19 20 21 22
2 9 16 23
26 27 28 29 30
3 10 17 24
2 3 4 5 6 9 10 11 12 13 16 17 18 19 20
1 7 8 14 15 21 22
23 24 25 26 27 28 29 30
Juli M D W D V Z Z
2 3 4 5 6 9 10 11 12 13 16 17 18 19 20 23 24 25 26 27 30 31
April M D W D V Z Z
4 11 18 25
Augustus M D W D V Z Z
1 2 6 7 8 9 13 14 15 16 20 21 22 23
3 10 17 24
4 11 18 25
5 12 19 26
27 28 29 30 31
December M D W D V Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Adres A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Adres A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Adres A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Adres A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Notities
Je kennis testen Meer begrijpen Je rechten doen gelden Je klachten kenbaar maken
Uitgever............................................................ Europese Commissie Hoofdredacteur................................................ Catie Thorburn Winnaar Coverwedstrijd................................. Adelina-Ioana Ardelean Projectpartner: Generation Europe Foundation Chaussée St. Pierre, 123 B-1040 Brussel, België
[email protected] www.generation-europe.eu
© Europese Unie, 2011 Reproductie is toegestaan, behalve voor commerciële doeleinden, mits de bron wordt vermeld. Dit document is geproduceerd en gefinancierd door de Europese Commissie onder contract met de Generation Europe Foundation. Het is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden en bevat geen officiële richtlijnen van de Commissie met betrekking tot de interpretatie van EU-wetten of beleid. De Europese Commissie is niet aansprakelijk voor de inhoud van de websites waarnaar wordt verwezen in deze uitgave, afgezien van de eigen website. Websites van derden worden uitsluitend genoemd ter illustratie en bevatten geen uitputtende lijst of specifieke aanbeveling. In deze editie van de Europese Schoolagenda vindt u naast informatie over nationale feestdagen informatie over een aantal religieuze feest- en gedenkdagen. Er is grote zorgvuldigheid betracht om te kunnen garanderen dat de gegevens die hierin staan juist zijn. De uitgever aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor onjuiste gegevens. Bovendien moet u er nota van nemen dat het niet de bedoeling van deze Europese Schoolagenda is om een uitputtende lijst te verschaffen van alle feestdagen van alle religieuze en levensbeschouwelijke gemeenschappen. www.europadiary.eu Gedrukt in Italië ISBN 978-92-79-17407-0 ISSN 1830-8309 doi: 10.2772/45853
Projectpartner in Nederland: Calendars & Diaries International Postbus 3471 NL-4800 DL Breda Tel 076-5964676 Fax 076-5964770 Contactpersoon: Barend Westerveld
[email protected] www.bertelsmannkalenders.nl
ND-32-10-500-NL-C
