MVO zonder grenzen Lerende netwerken MVO in Belgische KMO s en Kamers van Koophandel

MVO zonder grenzen Lerende netwerken MVO in Belgische KMO’s en Kamers van Koophandel

RSE sans frontières la responsabilité sociétale des entreprises au coeur des PME belges et leurs Chambres de Commerce

1 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

[ Voorwoord ] Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is al niet meer weg te denken uit de dagelijkse realiteit van elk bedrijf dat voorbereid is op de uitdagingen van morgen. En die uitdagingen zijn er - denk maar aan de klimaatverandering! MVO zonder grenzen Het bewust werken aan duurzame energievoorzieningen en productontwikkeling, (her)gebruik van grondstoffen, sociale gelijkheid bevorderen, voedselveiligheid waarborgen en rechtvaardige handel creëren vragen een andere en vernieuwende aanpak. Ondernemingen krijgen te maken met veranderde verwachtingen en wensen vanuit de samenleving. Bedrijven worden meer bevraagd, treden meer in dialoog, evolueren tot nieuwe samenwerkingsverbanden. MVO betekent aldus dat bedrijven over de grenzen van het eigen bedrijf en de regio durven te kijken, alsook grenzen verleggen. Bedrijven en ook andere organisaties dragen zodoende positief bij aan de duurzame ontwikkeling van onze samenleving door de negatieve impacten van hun kernactiviteiten op de omgeving terug te dringen en de positieve effecten te vergroten. MVO is daardoor ook ondernemen voor de toekomst. Het is vooruitkijken, competitief blijven en met de bedrijfsactiviteiten bijdragen aan een gezonde, schone en solidaire samenleving. Met MVO verzekert een bedrijf zich ook van een markt voor de toekomst. MVO mag dan wel een steeds bekender begrip zijn, dat wil nog niet zeggen dat ondernemers voldoende zicht hebben op wat dit concreet betekent. De centrale vraag voor ondernemers die concreet aan de slag willen gaan, is dan ook: ‘Hoe kan ik MVO integreren in mijn bedrijf, zowel wat betreft de strategie als de dagelijkse operaties?’ Quadrant-BEL - Lerend Netwerk MVO Belgische Kamers van Koophandel Quadrant startte reeds in 2004 in Voka – Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen op initiatief van Marc D’Hoore en in samenwerking met het MVO strategisch advies- en studiebureau Sustenuto. Dit Lerend Netwerk MVO bracht ondernemers samen in een aantal sessies onder begeleiding van een MVO deskundige. Er werd kennis overgedragen, ondernemers leerden MVO te begrijpen en te verbinden aan het eigen bedrijf of organisatie en kwamen tot een actieplan dat werd uitgevoerd via een peter/meterschapsformule. Deze nieuwe praktische benadering van MVO bleek een schot in de roos: ondernemers leerden al doende wat MVO inhield en hoe dit in het eigen bedrijf te implementeren. Federaal minister van Pensioenen, Maatschappelijke Integratie en Grote Steden, Marie Arena, heeft in het kader van het federale MVO Actieplan (25 oktober 2006, Actie 6) dan ook besloten om Belgische KMO’s en sociale economiebedrijven hierbij te ondersteunen. In navolging van het succes van het Lerend Netwerk MVO Quadrant werd beslist het concept uit te rollen over heel België. Midden 2007 besloten tien Kamers van Koophandel in België hieraan deel te nemen onder coördinatie van de Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België. Het unieke aan dit Quadrant-BEL project is dat het op twee fronten tegelijk werkte. Twee types MVO-leertrajecten werden parallel opgezet: één voor de Kamers van Koophandel zelf en één voor de bedrijven per deelnemende Kamer. Dit laatste leidde tot zeven lerende netwerken voor bedrijven waaraan meer dan 70 KMO’s en sociale economiebedrijven uit verschillende sectoren deelnamen. De leertrajecten werden verzorgd door een samenwerking van de MVO adviesbureaus Sustenuto (in Vlaanderen) en CAP conseil (in Wallonië). Het evenement ‘MVO zonder grenzen’ van 23 oktober 2008 vormt de officiële afsluiting hiervan. Deze afsluiting is echter ook een nieuwe start. Er is veel geleerd en gedaan door de ondernemers. Het enthousiasme is groot en de MVO-weg die voor ons ligt is duidelijk. Net zoals de definitie van MVO start met ‘het is een vrijwillig proces…’ zullen wij dit proces met veel plezier in de toekomst verder blijven uitbouwen. De nieuwe ideeën en initiatieven van sommige Kamers liegen er niet om. Een CO2 neutrale werking van de Kamer ambiëren, duurzame bedrijventerreinen ontwikkelen, … Wij kunnen maar hopen dat dit ook ieder ander, die het resultaat van dit leerproces in dit boek leest, inspireert tot nieuwe MVO-daden. Veel succes!

John Stoop Voorzitter Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

[ Préface ] Plus une entreprise désireuse de relever les défis de demain ne questionne la pertinence de sa Responsabilité Sociétale des Entreprises (RSE), car de nombreux défis lui sont lancés - pensez aux changements climatiques ! RSE sans frontières Pour travailler concrètement à des mesures énergétiques, à la création de produits durables, à la (ré)utilisation de matières premières, à l’amélioration de l’équité sociale et à la garantie d’une sécurité alimentaire, une méthode de travail différente et innovante s’impose. Les entreprises sont confrontées à de nouvelles attentes et souhaits émanant de la société. Les entreprises sont interrogées, elles entament un dialogue et évoluent vers d’autres types de collaboration. Pour une entreprise, la RSE signifie donc oser regarder au-delà des barrières, voire dépasser les frontières de son organisation et de sa région. Les entreprises contribuent activement au développement durable de notre société en limitant les impacts négatifs de leurs activités principales sur l’environnement et en en optimisant les effets positifs. La RSE est alors également synonyme d’entreprendre pour l’avenir. Il s’agit d’anticiper, de rester compétitif et de favoriser - par le biais des activités principales - une société en bonne santé, performante et solidaire. Avec la RSE, une entreprise s’assure un marché futur viable. La RSE est peut-être une notion de plus en plus répandue, ce n’est pas pour autant que les entrepreneurs visualisent concrètement en quoi elle consiste. La grande question que les entrepreneurs ambitieux se posent donc est la suivante: ‘Comment puis-je implémenter la RSE dans ma société, tant au niveau stratégique que dans les activités quotidiennes ?’ Quadrant-BEL – Réseau d’Apprentissage RSE Chambres de Commerce belges Quadrant a été lancé en Flandre en 2004 par la Chambre de Commerce Voka – KvK Oost-Vlaanderen. C’était une initiative de Marc D’Hoore, réalisée en collaboration avec le bureau d’étude et de conseil Sustenuto. Ce Réseau d’Apprentissage RSE a réuni des entrepreneurs lors de différentes sessions et sous l’égide d’un expert en RSE. Lors de ces séances, des connaissances ont été partagées, les entrepreneurs ont pu comprendre en quoi consistait la RSE et de quelle façon ils pouvaient la mettre en pratique dans leur organisation et, finalement, un plan d’action a été mis sur pied et exécuté grâce au système de parrainage. Cette approche innovante a été un coup dans le mille. A la suite de cela et dans le cadre du Plan d’action fédéral belge RSE (25 octobre 2006, Action 6), la ministre de l’Intégration sociale, des Pensions et des Grandes villes, Marie Arena, a décidé de soutenir les PME belges et les entreprises d’économie sociale allant dans cette direction. Après le succès du Réseau d’Apprentissage RSE Quadrant, la décision fut prise d’étendre le concept sur toute la Belgique. En 2007, dix Chambres de Commerce belges ont choisi d’y participer sous les auspices de la Fédération des Chambres de Commerce et d’Industrie de Belgique. Le caractère exceptionnel du projet Quadrant-BEL s’explique par le fait qu’il œuvre simultanément sur deux fronts. Deux trajectoires ont été créées en parallèle : une pour les Chambres de Commerce elles-mêmes et une pour les entreprises membres de chaque Chambre participante. Résultat : un réseau pour les Chambres et non moins de sept réseaux pour les entreprises, auxquels ont participé plus de 70 PME et entreprises d’économie sociale émanant de différents secteurs. Les réseaux ont vu le jour grâce à une coopération entre les bureaux de conseil Sustenuto (en Flandre) et CAP conseil (en Wallonie). L’événement ‘RSE sans frontières’ du 23 octobre 2008 clôturera officiellement le projet. Cette clôture est en même temps un nouveau départ. Les patrons ont beaucoup appris, échangé, essayé, réalisé. L’enthousiasme est débordant et la trajectoire RSE qui se présente à nous est clairement définie. Comme l’indique le début de la définition pour la RSE ‘l’intégration volontaire…’, nous continuerons à déployer ce processus dans le futur avec beaucoup de plaisir. Les nouvelles idées et initiatives de certaines Chambres en sont la preuve: viser un fonctionnement neutre en émission de CO2, développer des zonings industriels durables, etc. Nous ne pouvons qu’espérer que toute personne parcourant ce livre et découvrant le résultat de ces réseaux d’apprentissage, y trouve de l’inspiration pour de nouvelles actions RSE. Bonne route !

John Stoop Président Fédération des Chambres de Commerce et d’Industrie de Belgique [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

[ Inleiding ]

MVO lerend netwerk - Wat is er gedaan en geleerd? Druk bezet als ondernemers nu eenmaal zijn, was het de uitdaging in zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk te doen. Met als belangrijkste doel: samen leren hoe met MVO concreet aan het werk te gaan in het eigen bedrijf. Kortom, theorie en kennis meteen in de praktijk gebracht! Het leerprogramma bestond uit zes sessies van een halve dag gedurende bijna een jaar. De invulling werd zoveel mogelijk afgestemd op het leerproces, de samenstelling en wensen van elke groep. In de eerste sessie werd kennis gemaakt met het theoretische kader van MVO. Op een interactieve manier werd gewerkt rond ‘Wat betekent MVO?’ Belangrijke begrippen, evoluties en goede praktijkvoorbeelden passeerden de revue. Elke deelnemer startte met een MVO-zelfevaluatie (via Albatros). Dit was de eerste mogelijkheid om diverse MVO-aspecten in het eigen bedrijf onder de loep te nemen en na te gaan waar men stond. Het was een handig middel om alvast mogelijke leerpunten te identificeren. • Duurzaamheidsanalyse Vanuit een beter begrip van wat MVO betekent, groeide de interesse om de koppeling te maken naar de eigen onderneming. In de tweede sessie stond dan ook ‘Wat betekent MVO voor mijn bedrijf?’ centraal. Dit werd door de deelnemers ingevuld via een duurzaamheidsanalyse, een door Sustenuto en CAP conseil ontwikkelde methode. Iedere ondernemer ging hiermee aan de slag in het eigen bedrijf met als resultaat een MVO-actieplan. Elke ondernemer engageerde zich om tijdens de looptijd van het MVO lerend netwerk minstens één MVO-actie van het plan op te nemen. • Samen leren Een belangrijk en succesvol onderdeel van dit project was het samen leren. Dit gebeurde op twee manieren: 1. De leergroepen bestonden, zoals u verder in dit boek kunt zien, uit een grote verscheidenheid aan bedrijven, elk met hun specifieke expertises. In elke trainingssessie was er ruim tijd voor ervaringsuitwisseling. 2. Het peter/meterschap. Elke ondernemer had in de groep voor de uitwerking van zijn gekozen MVO-acties een peter of meter en was op zijn beurt peter/meter voor een andere ondernemer. Iedereen was aldus tegelijk klankbord, raadgever en stimulator om met het proces bezig te blijven. • MVO en sleutelthema’s In het Belgisch MVO Referentiekader (2006), dat in een stakeholderproces met meer dan 40 Belgische organisaties tot stand is gekomen, wordt MVO als volgt gedefinieerd: “MVO is een proces waarbij ondernemingen vrijwillig streven naar verbetering op bedrijfs- en maatschappelijk vlak door op systematische wijze economische, milieu- en sociale overwegingen op een geïntegreerde en coherente manier in de gehele bedrijfsvoering op te nemen waarbij overleg met stakeholders of belanghebbenden van de onderneming deel uitmaakt van dit proces.” MVO betekent eigenlijk: bewust bezig zijn met wat duurzaamheid concreet betekent voor het bedrijf en met de uitdaging om de maatschappelijke verwachtingen en noden te vertalen naar de eigen managementstrategie en dagelijkse werking. Om die connectie met de maatschappij te maken, gaat een organisatie na: • wat dit concreet betekent voor haar kernactiviteiten, producten, processen en diensten doorheen de hele keten, voor vandaag en morgen; • met wie ze daarover in dialoog gaat; • hoe ze samenwerkingsverbanden aangaat; • welke verbeteren vernieuwingsprocessen nodig zijn; • hoe ze hierover, op een geloofwaardige manier, verantwoording aan stakeholders aflegt.

[ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Per sessie werden twee MVO-sleutelthema’s verder uitgediept. Deze thema’s vertrekken niet zozeer vanuit het klassieke model van ‘people, planet, profit’ of ‘mens, milieu en economie’, maar zijn gebaseerd op een geïntegreerde visie op MVO. Binnen elk van die thema’s kwamen diverse subthema’s aan bod. De zes thema’s werden behandeld op basis van volgende vragen: 1. Hoe krijg ik betrokken en tevreden medewerkers? Hier werd ondermeer ingegaan op wat dit betekent voor leiderschap van managers, verantwoordelijkheden opnemen door managers en werknemers, ethiek, personeelmanagement en wat MVO betekent voor werving & selectie en introductie van nieuwe medewerkers, loopbaanontwikkeling, continu leren en interne communicatie. 2. Hoe bouw ik MVO in de keten? Wat betekent dit voor ketenmanagement, de productieprocessen, de samenwerking en dialoog met stakeholders en leveranciers, het opzetten van gedragscodes, het gebruik van internationale labels en standaarden, en duurzaam aankopen door alle ondersteunende functies van de bedrijfsvoering? 3. Kan ik mijn energie- en milieuperformantie verbeteren? Hier werd nagegaan wat men kan doen aan eco-efficiëntie, eco-design, duurzame energie bij transport en gebouwen, CO2-neutraliteit en het gebruik van milieuzorgsystemen. 4. Hoe ontwikkel ik mijn producten en diensten ten opzichte van toekomstige verwachtingen? Dit is de volgende stap in MVO en betekent grenzen verleggen en innoveren op diverse niveaus. Hoe neemt een bedrijf productverantwoordelijkheid, beheert het materialen duurzaam, hoe kan het producten en diensten ontwikkelen die volledig veilig zijn, een oplossing bieden voor de uitdagingen van morgen en bijdragen aan het realiseren van de Millenniumdoelstellingen? Dit kan door concepten als ‘Cradle to Cradle’ of industriële ecologie toe te passen. 5. Hoe veranker ik MVO in mijn organisatie? Eens men beter vat krijgt op MVO in de eigen onderneming wil men het ook verankeren. Hoe kan men MVO systematisch integreren en op welke niveaus? Wanneer creëert men een MVO werkgroep en is het zinvol om zich in te schrijven in een SA8000 of ISO26000? Hier spelen ook bedrijfsethiek, interne en externe gedragscodes, corporate governance en duurzaamheidsrapportering (GRI) een belangrijke rol. 6. Waarom en hoe ga ik stakeholderdialoog en partnerships aan? Hoe gaat men een dialoog aan met geïnteresseerde en betrokken partijen en hoe identificeert men belangrijke stakeholders? Wat is de meerwaarde van multi-partijsamenwerking? Tenslotte wordt ingegaan op de functie van effectieve externe communicatie en marketing.

Wat vindt u in dit boek? Uit eerste hand vindt u de boeiende getuigenissen, interessante MVO-acties, leerrijke ervaringen en nuttige tips van zowel de KMO’s en sociale economieondernemingen in België als van de deelnemende Kamers van Koophandel.

Een MVO dat de grenzen van bedrijven en regio’s overstijgt ... … MVO zonder grenzen!


[ Introduction ]

Réseau d’Apprentissage RSE - Qu’avons-nous appris? Connaissant l’agenda fort chargé des entrepreneurs, c’était pour nous un grand défi de faire un maximum en un minimum de temps. Objectif : apprendre ensemble comment on peut concrètement implémenter la RSE dans son entreprise, en d’autres termes mettre la théorie en pratique. Le réseau d’apprentissage consistait en six sessions d’une demi-journée, étalées sur un peu moins d’un an. Les sujets ont été adaptés, dans la mesure du possible, selon les souhaits et nécessités de chaque groupe. La première session a été dédiée à la définition de la RSE et son contexte théorique. Pratiquement, les participants ont pu interagir sur ce qu’est la RSE et ont reçu un aperçu des notions, des évolutions et des bonnes pratiques. Chaque entrepreneur a commencé par faire une auto-évaluation RSE (via le diagnostic web ‘indicateurs de développement durable’ de l’Union Wallonne des Entreprises), ce qui a donné lieu à une première analyse approfondie des différents aspects RSE de cette entreprise et lui a permis d’évaluer où elle se situait. • Analyse de durabilité Au fur et à mesure que le concept de RSE devenait plus clair, l’intérêt pour le mettre en oeuvre au sein de l’entreprise grandissait. Ce dernier point fut dès lors le thème central de la deuxième session: ‘Que signifie la RSE pour mon entreprise?’. Une analyse de durabilité, établie par Sustenuto et CAP conseil, a été effectuée. Chaque entrepreneur a fait le travail pour sa propre entreprise et a conclu par l’élaboration d’un plan d’action. Il s’est ensuite engagé à en retenir au moins une action tout au long de la trajectoire RSE. • Apprendre ensemble Un élément important du succès du réseau était le fait d’apprendre ensemble, et ce de deux manières : 1. Les groupes de travail comprenaient, comme vous le lirez plus loin, une grande diversité de sociétés, ayant chacune leur propre bagage RSE. Chaque session permettait amplement d’échanger des expériences. 2. Le parrainage : chaque entrepreneur avait choisi au sein du groupe un parrain ou une marraine pour l’aider dans la mise en œuvre de ses actions RSE. En même temps, il était lui aussi parrain d’un autre entrepreneur. Ainsi, tout le monde était à la fois là pour écouter, conseiller et stimuler. • RSE et thèmes clés Dans le cadre de référence RSE belge (2006), qui a vu le jour grâce à l’intervention de plus de 40 organisations belges, la RSE se définit comme suit : “La responsabilité sociétale des entreprises est un processus d’amélioration dans le cadre duquel les entreprises intègrent de manière volontaire, systématique et cohérente des considérations d’ordre social, environnemental et économique dans leur gestion, en concertation avec leurs parties prenantes.” RSE signifie en fait: se préoccuper consciemment de ce qu’implique concrètement la durabilité pour une entreprise et relever le défi de traduire les attentes et les besoins de la société en une stratégie, un mode de gestion et de fonctionnement quotidiens adaptés en ce sens. Pour ce faire, une organisation se doit de vérifier: • ce que cela signifie concrètement pour ses activités principales, ses produits, processus et services, pour aujourd’hui et pour demain; • avec qui elle peut entrer en dialogue à cet effet; • comment elle doit nouer des liens de collaboration ou partenariat; • quels processus d’amélioration et de renouvellement sont nécessaires; • comment rendre compte, de manière crédible, des éléments ci-dessus aux parties prenantes


Au cours de chaque session, deux thèmes clés étaient examinés plus en profondeur. Ces thèmes ne proviennent pas nécessairement de la règle classique des 3P “people, planet, profit” - qui exprime la nécessité du profit, de l’attention aux autres et à la planète - mais sont basés sur une vision intégrée de la RSE. Chaque thème clé comprenait plusieurs sous-thèmes. Les six sujets principaux ont été traités sur base des questions suivantes : 1. Comment impliquer et satisfaire mes collaborateurs? Ici nous avons analysé comment les managers doivent orienter leur leadership, comment les managers et employé(e)s doivent reconsidérer leurs responsabilités, ce qu’implique la RSE au niveau de l’éthique, de la gestion du personnel et dans la sélection et l’engagement de nouveaux collaborateurs, la carrière professionnelle, la formation continue et une communication interne efficace. 2. Comment intégrer la RSE dans ma chaîne de valeurs? Que signifie la RSE pour la gestion, les processus de production, la coopération et le dialogue avec les parties prenantes et les sous-traitants, la mise en place de codes de conduite, l’utilisation de labels et standards internationaux, l’achat durable par les entreprises ? 3. Puis-je améliorer ma performance énergétique et environnementale? Lors de la troisième session, nous avons examiné comment arriver à l’éco-efficience, intégrer l’éco-design, utiliser de l’énergie durable dans le domaine du transport et du bâtiment et comment parvenir à la neutralité dans ses émissions de CO2, dans un souci du respect de l’environnement. 4. Comment développer mes produits et services en vue des exigences futures? Voilà l’étape suivante de la RSE: dépasser ses frontières et innover à divers niveaux. Comment une entreprise prend-elle sa responsabilité sur ses produits et gère-t-elle les matières premières de façon durable ? Comment peut-elle développer des produits et services sûrs, qui proposent une solution pour les défis de demain et contribuent à la réalisation des objectifs du Millénaire? C’est ici que des concepts tels que l’analyse du cycle de vie, le “Cradle to Cradle”, ou l’écologie industrielle interviennent. 5. Comment ancrer la RSE dans mon organisation? Quand on comprend mieux le concept, on finit par vouloir l’implémenter aussi dans toute son entreprise. Comment intégrer systématiquement la RSE et à quels niveaux ? A quel moment doit-on mettre sur pied un groupe de travail et est-il utile d’obtenir un label, une certification SA8000, ou de suivre ISO26000 ? Pour pouvoir y répondre, il faut notamment prendre en considération l’éthique d’entreprise, les codes de conduite internes et externes, la corporate governance et les directives pour le reporting développement durable (GRI). 6. Pourquoi et comment entrer en dialogue avec ses parties prenantes et entamer de partenariats? Comment entamer un dialogue avec ses parties prenantes externes, et comment identifier les stakeholders importants ? Quelle est la plus-value d’une collaboration multipartite ? Comment établir un plan de communication externe et un plan marketing efficaces ? Que contient ce livre? Vous y trouverez des témoignages captivants, des actions RSE utiles, des expériences enrichissantes et des conseils pratiques de première main, venant d’une part de PME et d’entreprises d’économie sociale et d’autre part des Chambres de Commerce participantes.

Une RSE qui va au-delà des frontières des entreprises et des régions… … RSE sans frontières !


[ Belgische Kamers van Koophandel ]

Belgische Kamers van Koophandel, voortrekkers van MVO.

Les Chambres de Commerce belges, pionnières en RSE.

Ook de Kamers van Koophandel hebben een MVO lerend netwerk gevolgd. In totaal hebben 10 Kamers en de Federatie deelgenomen. Net als bij het lerend netwerk MVO voor bedrijven, hebben zij eerst een duurzaamheidsanalyse van de eigen Kamer gemaakt. Vervolgens werden per Kamer mogelijke MVO-acties geïdentificeerd. Al doende ontstonden diverse ideeën om MVO verder te verankeren. Zo constateerden de deelnemers dat een Kamer niet alleen in haar eigen werking interessante MVOacties kan ondernemen, maar dat ze ook naar haar belangrijke externe stakeholders, zoals ledenbedrijven, een actieve rol inzake MVO kan opnemen. De Kamer kan bovendien zelf een voorbeeldfunctie vervullen. In het kader van dit MVO-leertraject koos elke Kamer om met één concrete MVO-actie aan het werk te gaan. Lees onderstaand van elke deelnemer: • welke actie elke Kamer heeft gekozen en waarom; • wat de doelstelling van de actie was; • hoe zij dit hebben aangepakt; • en hoe ze de rol van de Kamer inzake MVO naar de leden toe zien.

Les Chambres de Commerce ont également participé à un réseau d’apprentissage RSE. Au total, 10 Chambres ainsi que leur Fédération se sont engagées. Tout comme dans le réseau d’apprentissage RSE pour les entreprises, les Chambres ont d’abord effectué une analyse de durabilité au sein de leur organisation. Par la suite, chaque Chambre a identifié différentes actions RSE, ce qui a donné des idées pour ancrer la RSE dans leur fonctionnement. Les participants ont constaté qu’une Chambre ne doit pas se limiter à développer des actions RSE intéressantes pour ellemême, mais qu’elle peut également jouer un rôle plus actif en matière de RSE vis-à-vis de ses principaux stakeholders externes, tels que ses entreprises membres. En outre, la Chambre peut elle-même montrer l’exemple. Au cours du trajet d’apprentissage chaque Chambre a choisi une action RSE concrète à mettre en pratique. Découvrez ciaprès : • l’action que chaque Chambre a choisie et pourquoi; • quel était l’objectif de cette action; • comment l’action a été entreprise; • comment la Chambre perçoit son rôle sur le plan de la RSE envers ses membres.

Antwerpen-Waasland [ Dirk Bulteel ] Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland wil haar CO2-impact reduceren. Zij wil hiermee ten eerste een duidelijk bewustmakingsproces bij al haar medewerkers bewerkstelligen. Ten tweede wenst de Kamer een voorbeeldrol te vervullen naar haar netwerk van 3000 ledenondernemingen uit Antwerpen-Waasland en wil het niet aan de zijlijn blijven staan in het grote CO2-debat. De ‘carbon footprint’ of CO2-voetafdruk zal met een externe partner worden opgemaakt. Hierbij wordt de CO2-uitstoot berekend op basis van een analyse van het totale gas- en elektriciteitsverbruik van de Kamer, alsook op basis van het wagenpark en de bedrijfsgerelateerde vliegtuigreizen. Gebaseerd op de resultaten van de analyse zullen door het studiebureau acties worden voorgesteld om het beoogde doel te bereiken. Vervolgens zal het managementcomité van de Kamer uit de voorgestelde lijst een keuze maken van concreet uit te voeren acties. Dit MVO-project zal zowel intern als extern naar ondernemingen en beleidsvoerders worden gecommuniceerd, bv. via het magazine Ondernemers. Behalve de regiefunctie in dit Quadrant-BEL lerend netwerk met de bedrijven, via het sensibiliseren tot deelname en de coördinerende en logistieke steun, wenst de Kamer zelf een voorbeeldrol te vervullen met de uitvoering van dit MVO-project.


[ Les Chambres de Commerce belges ]

Brabant wallon [ Marc Chapelle, Vanessa Pauwels, Dominique Verleye ] Nous avons décidé d’axer notre action RSE sur la politique du personnel. Parmi les différentes actions étudiées (e.a. flexibilité, télétravail…), il a été choisi de mettre en place une étude sur l’introduction d’un système de bonus. Cette action nous a semblé la plus appropriée stratégiquement, à la structure de la CCI du Brabant wallon. Cette action est susceptible de motiver le personnel à tout mettre en oeuvre pour offrir des services de qualité aux entreprises. Dans un environnement de travail agréable et moderne et évoluant dans un très bon esprit d’équipe, le salarié trouverait une satisfaction supplémentaire à répondre aux multiples demandes des entreprises membres. Notre discours est ‘pourquoi changer une équipe qui gagne ou plutôt comment lui faire gagner encore davantage de points ?’ L’implication renforcée de l’équipe entraînera à coup sûr des retombées positives sur les parties prenantes, essentiellement les membres en termes d’image de marque et de crédibilité. Nous souhaitons continuer à sensibiliser les dirigeants à la RSE en organisant chaque année un réseau d’apprentissage avec l’objectif de fournir les outils RSE à un maximum d’entreprises de notre Province.

Halle-Vilvoorde [ Ilse Balis ] Ontwikkelen en implementeren van een inforubriek over Duurzaam Ethisch Internationaal Ondernemen (DEIO) om bedrijven uit de regio op een systematische en toegankelijke wijze informatie hieromtrent te verschaffen. Steeds meer Vlaamse bedrijven zetten stappen richting MVO in een internationale context en zijn overtuigd dat een weloverwogen beleid met aandacht en respect voor mens en natuur op termijn strategisch voordeel oplevert, zowel in België als in het buitenland. Veel bedrijven weten echter niet altijd welke stappen zij in buitenlandse markten op dit vlak kunnen zetten. Voka – Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde wil de bedrijven hierbij helpen. Dit gebeurt i.s.m. stakeholders actief rond dit thema, zoals FIT, Kauri, ISEAL, enz. Hiervoor wordt ondermeer de inforubriek ‘DEIO’ in het magazine Ondernemers opgestart. Elke maand wordt een infofiche opgemaakt over de belangrijkste internationale en ontwikkelingsrelevante handelsinitiatieven waarin een interview van de betrokken organisatie en een praktijkgetuigenis van een bedrijf wordt opgenomen. Eveneens zal geïnformeerd worden over specifieke acties inzake DEIO, zoals de belangrijkste internationale handelsinitiatieven, bekendmaking beursvloer en speeddating DEIO. De Kamer wil graag een voorbeeldfunctie naar haar leden vervullen door ook intern MVO-acties op te nemen. Verder wenst het bedrijven te informeren en te sensibiliseren over het belang van MVO en ook concrete dienstverlening inzake MVO te gaan ontwikkelen.


[ Belgische Kamers van Koophandel ] Kempen [ Jef Vanhove ] De Kamer van Koophandel Kempen doorloopt met afdelingshoofden, adviseurs en de directeur het proces van de duurzaamheidsanalyse en het opstellen van een MVO-actieplan. We wilden dit proces uitgebreid doen, zodat alle medewerkers betrokken konden worden en mee zijn met de ontwikkelingen. De Kamer wil op basis hiervan een MVO-actieplan opmaken. Hiervoor is een interne werkgroep opgezet. In dit stadium zijn al diverse mogelijke MVO-acties naar voren gekomen die de komende maanden verder gestalte zullen krijgen. Om enkele te noemen: 1. In een groeipad willen we: • • •

In het bestaande milieucharter (waar bedrijven op kunnen intekenen) MVO opnemen. Een innovatiecharter ontwikkelen, waarbij innovatief gedrag binnen ondernemingen in relatie tot duurzaamheid, toegevoegde waarde, aandeelhouderswaarde en klant-leverancier relatie meetbaar worden gemaakt. Een duurzaamheidscharter ontwikkelen, geïnspireerd op ISO 26000 of andere modellen, zoals EFQM.

2. Bedrijven sensibiliseren om mee te stappen in het MVO-verhaal. Insteek is hier: problemen ombuigen in kansen en MVO kaderen binnen de globalisering en wat dit betekent voor bedrijven. 3. Marketplace logistiek, supply chain & global sourcing: een traject met bedrijven van 2-3 jaar. Hierin wordt MVO geïntegreerd. Mogelijke topics zijn: CO2-footprint maken, global sourcing, internationale arbeidsethiek, transportefficiency, multimodaal vervoer, internationaal HR-beleid, Europese wetgeving, … 4. Integratie van MVO in businessplan, waarbij ook communicatie en opleiding & coaching aan bod komen. Verder willen we nadenken over de positionering van de Kamer rond MVO binnen Voka. Hier kan gedacht worden aan het creëren van een intern en extern draagvlak binnen andere kamers, het intern vertalen van MVO, ook naar bestuurders en het vormgeven van MVO samen met managementteam en de competence centres.

Leuven [ René Leekens ] Voka – Kamer van Koophandel Leuven heeft als MVO-actie duurzaam management van bedrijvenparken gekozen. In het kader van de bestaande parkmanagementwerking wil de Kamer naast facilitydiensten ook accent leggen op MVO-acties, acties met een impact op milieu en mens. Om acties met een duurzaamheidseffect zo breed mogelijk te propageren en ingang te doen vinden kan dat het beste via gestructureerde kanalen. Aldus willen we bedrijven op bedrijventerreinen confronteren met hun maatschappelijke verantwoordelijkheid inzake milieuzorg en willen we ze de kans bieden er iets aan te doen via heel concrete acties. Op vier bedrijventerreinen werden al acties geïnitieerd, zoals de installatie van zonnepanelen en bedrijfsmilieuzorg (afvalverwerking). Voor de toekomst zijn meer acties en sensibilisering rond MVO-thema’s gepland, zoals: woon-werkverkeer (CO2-vermindering), evenwicht gezin-werk (kinderopvang), rationeel energiegebruik (energie-efficiëntie), … De realisaties in bedrijven op bedrijventerreinen staan model voor andere bedrijven. Ze kunnen dienen als voorbeeld om meer bedrijven over de brug te helpen via de disseminatie-inspanningen van de Kamer. De Kamer heeft een rol als sensibilisator voor alle thema’s die met MVO en bedrijfsmilieuzorg te maken hebben en als disseminator voor beste praktijken.


[ Les Chambres de Commerce belges ]

Liège-Verviers [ Ginette Bastin ] La CCI Liège-Verviers possède deux sièges, l’un à Verviers et l’autre à Liège. Une nouvelle implantation sur un site unique était en débat. Nous avons décidé d’adopter une approche RSE dans notre réflexion afin d’intégrer les impacts à long terme des trois volets sur le choix de la localisation de nos bureaux. L’objectif de notre démarche est de minimiser les impacts négatifs futurs de nos activités notamment en termes de mobilité des collaborateurs et des membres participants à nos activités. Nous souhaitons également mieux maîtriser les aspects énergétiques à travers des bâtiments énergétiquement efficients, tout en améliorant la qualité du cadre de travail pour les collaborateurs. Une première réflexion s’est tenue sur la pertinence de regrouper les deux sites ou non. Elle a abouti à la décision du maintien de deux entités séparées géographiquement. Chaque implantation s’inscrit maintenant dans un projet plus global de redynamisation économique avec un positionnement en espace urbain, à proximité des gares et dans des bâtiments énergétiquement performants.

Luxembourg belge [ Anne-Michèle Barbette ] La CCI du Luxembourg belge a deux projets : le premier vise à intégrer les principes de bonne gouvernance au sein du Conseil d’Administration selon les prescrits du Code Buysse, le second concerne la mise en place d’une gestion environnementale en interne et le développement d’un Système de Management Environnemental (SME). A travers une stimulation par l’exemple, nous cherchons à démontrer aux entreprises et en particulier aux PME que la gouvernance et la gestion de l’environnement apportent de nombreux avantages, notamment en termes de transparence, de rationalisation des coûts, d’image et d’implication citoyenne. De ce fait, nous aimerions à terme amener les PME de la province du Luxembourg belge à faire de même. Le projet de gouvernance ne fait que démarrer. Nous pensons proposer un cycle de formation et d’échanges à destination de nos administrateurs et mettre en place un SME au moyen d’une méthodologie axée sur l’adhésion et la participation de chacun des membres du personnel. Nos parties prenantes pourront connaître les actions que nous entreprenons. Ces actions seront communiquées avec leurs résultats. La Chambre joue un rôle de facilitateur puisqu’elle a permis à certaines entreprises de favoriser une vision long terme et de saisir plus aisément la notion de risque sociétal.


[ Belgische Kamers van Koophandel ] Namur [ Samantha Straet ] L’intégration d’une démarche RSE dans le fonctionnement de la CCI Namur consiste à améliorer les ressources humaines (services, reconnaissance, teambuilding…), et la communication interne et externe avec une mise en avant de nos parties prenantes engagées en RSE. Essentiellement social et humain, le choix de ce projet s’est fait sur la base d’une démarche participative avec les membres du personnel (brainstorming et décision commune des actions). En tant que partenaire des entreprises, nous estimons important d’intégrer une démarche RSE dans notre fonctionnement quotidien et de sensibiliser nos membres. Nous souhaitons vraiment inclure, dans la démarche RSE, l’amélioration du bien-être du personnel, notamment en mettant en avant la qualité de leur service et en renforçant les projets d’équipe. Nous pensons à la création d’une charte ‘ Responsabilité Sociétale ‘ et communication sur celle-ci auprès de nos parties prenantes. Parallèlement à notre démarche interne, nous cherchons à améliorer notre communication vers nos membres tout en mettant en avant les parties prenantes ayant une démarche RSE dans nos publications, événements et dans le choix de nos fournisseurs.

Oost-Vlaanderen [ Marc D’Hoore en Ilse De Waele ] Onze aandacht richt zich nu vooral op het verankeren van MVO binnen onze organisatie en is gekozen voor een grotere bewustmaking van de medewerkers en het werken aan een MVO-cultuur en waarden. Voka – Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen voert sinds enkele jaren gerichte MVO-acties. Intern via deelname aan het Milieucharter OostVlaanderen en aandacht voor MVO in het HR-beleid. Extern door sensibilisatie, het organiseren van begeleidingsprojecten en deelname aan werkgroepen rond MVO. Op managementniveau is onze MVO-visie terug te vinden in de beleidsverklaring en werd een corporate governance structuur opgezet. Als eerste stap voor onze MVO-actie gingen we na in hoeverre de waarden van de organisatie bekend waren bij de medewerkers en hoe hierover gecommuniceerd werd. Later worden, via een interne kenniskring, de aanpak van het actieplan rond waarden uitgewerkt, doelstellingen bepaald en de aanpak met de directie besproken. Enkele geplande acties zijn: een teamdag rond de waarden in onze organisatie, interne communicatiecampagne, waarden zichtbaar maken in onze organisatie en externe communicatie via media en website. Daarbij worden in een later stadium onze waarden doorgetrokken in overeenkomsten met leveranciers en in het charter met onze mandatarissen en partners. Tevens worden MVO-doelstellingen bepaald die in het businessplan 2009 worden opgenomen en wordt een communicatieplan (intern en extern) opgesteld. Als ondernemersorganisatie willen we niet alleen een voorbeeldfunctie vervullen maar de aandacht voor MVO verder activeren. Ondermeer door: - het publiceren van concrete realisaties in onze media; - door deelname aan stuur- en werkgroepen van en met andere organisaties. We houden zo voeling met de MVO-evolutie in Vlaanderen en kunnen in ons diensten- en opleidingsaanbod de actualiteit blijven volgen; - via begeleidingsprojecten (bv. Quadrant) en opleidingen willen we, naast een algemene sensibilisering, onze leden ook daadwerkelijk ondersteunen bij de implementatie van de principes van MVO. 12 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

[ Les Chambres de Commerce belges ] West-Vlaanderen [ Patrice Bakeroot ] MVO toepassen in de nieuwbouw van de Kamer in Kortrijk. Voka - Kamer van Koophandel West-Vlaanderen is nu gevestigd op zes plaatsen, in Brugge, Ieper, Kortrijk, Oostende, Roeselare en Veurne. Deze constructie stamt nog uit de tijd van een sterke regionale werking en de nood aan dienstverlening in de onmiddellijke omgeving van de ondernemingen. Digitalisering maakt dat minder noodzakelijk. Bovendien streven we naar grotere efficiëntie van de werking en sterke kennisuitwisseling tussen de medewerkers. Aldus is besloten om alle medewerkers samen te huisvesten op één locatie in Kortrijk. Deze gezamenlijke werkplek moet een architecturaal kwalitatief gebouw worden in zowel ontwerp, uitvoering als gebruik. Concept, ‘smart building’ en innovatieve technieken moeten samengaan, waarbij aandacht voor duurzaamheid onontkoombaar en weloverwogen is. Alle kandidaat-architecten weten dat ze rekening moeten houden met MVO om het nieuwe gebouw met ons te mogen realiseren. Compact bouwen, gebruik van ecologische materialen, waterbesparing en goede energieperformantie zijn dan ook onmisbaar. Met dit grote investeringsproject geeft de Kamer een heel praktisch voorbeeld van MVO aan alle 3700 ledenbedrijven. Dit gebouw wordt de plaats waar leden de Kamer bezoeken voor evenementen, seminaries of vergaderingen en dus zal men er telkens en continu mee geconfronteerd worden. De Kamer moet zijn leden van MVO bewustmaken door het zelf in zijn dagelijks handelen en activiteiten op te nemen. Verder kunnen wij hen ook onderrichten via sessies en seminaries, waarbij de vlag wel steeds de lading moet dekken.

Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België Fédération des Chambres de Commerce et d’Industrie de Belgique [ Wouter Van Gulck - Veerle Geeraerts ] De Federatie wil de afgifte van oorsprongscertificaten digitaliseren. Aldus zullen bedrijven deze certificaten online kunnen aanvragen en zelf kunnen afdrukken. Oorsprongscertificaten zijn officiële documenten die vaak door buitenlandse douanediensten aan exporterende bedrijven worden gevraagd. De afgifte hiervan is door de overheid sinds vele jaren aan de Kamers van Koophandel toevertrouwd. De Federatie ziet erop toe dat de afgifte van deze certificaten door de verschillende Kamers op een correcte en uniforme manier gebeurt en coördineert de inspanningen voor vereenvoudiging die de Kamers sinds jaren doen. Het afgifteproces verloopt vaak nog op traditionele wijze: het bedrijf vult twee bijna identieke formulieren in, gaat hiermee naar de Kamer die het voorziet van de nodige handtekening en stempel en gaat dan terug. Door digitalisering van het hele proces bespaart men niet alleen tijd, maar elimineert men tienduizenden ritten van en naar de Kamer. Dit digitaliseringsproject heeft dan ook een belangrijke positieve maatschappelijke impact: de administratieve verwerking wordt eenvoudiger, de CO2-uitstoot wordt gereduceerd en bedrijven realiseren een niet onaardige kostenbesparing. De Federatie trekt dit project samen met de Kamers. Een aantal grotere gebruikers werd vooraf bevraagd naar hun verwachtingen en is betrokken bij de testfase. De ontwikkeling van de softwareapplicatie, waardoor bedrijven zelf hun oorsprongscertificaten kunnen afdrukken, is bijna voltooid. Piloottesten met bedrijven-gebruikers beginnen nog dit jaar. Het softwareplatform zelf is het resultaat van een vergelijkend onderzoek met verschillende Europese landen. Uit de bestudeerde systemen werden de beste elementen overgenomen. Behalve een coördinerende functie, ziet de Federatie ook toe op de kwaliteit van de dienstverlening door de Kamers aan hun leden. Hiervoor heeft de Federatie tien jaar geleden een accreditatieprogramma ontwikkeld. Om Kamers ertoe aan te zetten MVO zowel in hun interne als externe werking te integreren en naar hun leden uit te dragen, zal de Federatie met haar leden bespreken hoe MVO in het accreditatieprogramma kan worden opgenomen. Op die manier moeten Kamers het aanspreekpunt bij uitstek worden voor bedrijven die willen weten hoe MVO in praktijk te brengen. 13 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Damnet veut limiter son empreinte écologique là où elle est la plus importante

Un homme, une voix ! La réussite de Damnet, c’est un peu celle d’un homme qui croit farouchement à la force du collectif et des individus qui composent l’entreprise. Au point que le patron n’a pas fait de sa société une SPRL ou une SA, mais bien une coopérative qui s’attaque désormais à son impact environnemental le plus fort : la mobilité.

discutés par l’assemblée générale. Et lorsqu’une décision est prise, elle l’est par toute l’équipe qui dès lors la supporte à fond. Au conseil d’administration, les salariés disposent également d’une délégation qui les représente. La seule question en débat pour laquelle ils ne sont pas présents, c’est lorsqu’on parle salaire.

Moins de problème de recrutement

D

ébordés, ils le sont comme dans toutes les entreprises du secteur du service informatique. Il y a toujours un problème technique ou logiciel à régler. Installer, administrer et maintenir des réseaux et parcs informatiques pour les PME, les administrations publiques ou les professions libérales n’est pas une mince affaire. Surtout lorsqu’on n’est que dix et que l’activité va croissant. C’est peu dire que l’équipe se donne à fond dans ce métier qui l’exige. Jean-François Coutelier, l’administrateur délégué, s’occupe, lui, de maintenir cette motivation. Et pour lui, il n’y a pas de demi-mesure. ‘ Prenez une équipe de foot forte de nombreuses individualités, cela n’en fera pas nécessairement une bonne équipe. J’ai toujours pensé, sans doute parce que l’expérience de mon père me l’a démontré par le passé, que permettre aux travailleurs de participer au processus de décision dans l’entreprise était essentiel, surtout s’ils ont envie de s’investir dans leur travail. Chez nous, au bout d’un an, un salarié a l’occasion de devenir un coopérateur et d’acheter une ou plusieurs parts de 250 euros. Si ce geste est un peu symbolique financièrement, il l’est beaucoup moins en termes de prise de décision. Membre de l’AG, le travailleur dispose d’une voix, autant que celui qui détient 20 000 euros de parts… ‘ Ce qui paraît un peu radical dans la démarche porte pourtant ces fruits au quotidien. Le grand avantage est que cette disposition pousse à la transparence et que tous les choix importants sont 14 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Tous les salariés franchissent-ils le pas ? ‘ Non, bien sûr, répond Jean-François Coutelier. L’achat d’une part est un processus d’adoption mutuelle. Il exige un véritable investissement dans l’entreprise. Certains salariés ne sont pas prêts à franchir ce cap, pour d’autres, c’est nous qui ne sommes pas prêts à les intégrer. ‘ Mais cette manière de procéder présente plusieurs autres avantages importants : d’abord, alors que le secteur déplore le manque d’informaticiens, le mode de fonctionnement de la coopérative les attire alors même qu’ils toucheront chez Damnet des salaires inférieurs à ceux que l’on peut trouver dans les grandes sociétés de services informatiques. Deuxième avantage pour l’entreprise, cette motivation permanente des salariés abolit l’absentéisme qui, du coup, répond très logiquement… aux abonnés absents. En outre, cette transparence dans les processus de décision s’accompagne d’une initiation à la lecture des comptes de la société : les salariés comprennent mieux le pourquoi de certaines décisions ainsi que les grilles de salaires, ce qui a pour effet de diminuer les suspicions à leur endroit ! N’en jetez plus, la cour semble pleine ! Jusqu’au moment où Jean-François Coutelier se fend d’un ultime avantage. Pas banal. ‘ C’est un bon moyen pour réfréner mon impulsivité. Que je doive défendre et argumenter mes décisions auprès de l’AG me force à y réfléchir à deux fois. ‘ Et comme l’homme a du tempérament, on imagine sans peine qu’il a dû râler plus d’une fois. ‘ Mais c’était toujours pour un mieux, souligne-t-il. Le pire est d’être omnipotent, de ne pas devoir justifier ses décisions. ‘ C’est ainsi que pour que sa femme puisse rejoindre l’équipe en tant que responsable administrative, elle a dû passer par une phase de recrutement gérée en bonne et due forme par un cabinet externe, procédure au bout de laquelle elle s’est révélée la meilleure… Cette forme jusqu’au-boutiste de la collaboration ne s’applique évidemment pas dans tous les détails du quotidien où les responsabilités sont clairement définies.

“ Il faut redonner aux gens une forme de maîtrise sur leur travail.” Réduire les déplacements en modifiant le service Bien ancré dans une dynamique sociale forte, Damnet, à la faveur de la formation RSE, a décidé de s’attaquer à son impact environnemental le plus fort, en l’occurrence les déplacements automobiles. Et pour cause, de la dizaine de personnes travaillant dans l’équipe, une bonne moitié est systématiquement sur les routes pour servir le client. Le plan d’actions choisi est à la fois classique et novateur. Classique puisque des tableaux de bord seront utilisés pour mesurer la consommation de chaque véhicule. Classique aussi car peu à peu le parc sera renouvelé en prenant soin de ne choisir que des modèles de véhicules peu consommateurs et peu émetteurs de CO2. Classique encore dans la mesure où chacun pourra suivre un stage d’écoconduite dont on sait qu’il peut générer jusqu’à 20 % d’économies de carburant. Classique enfin en imaginant de récompenser le meilleur écoconducteur de l’équipe. Là où Damnet veut innover, c’est dans le rapport à la clientèle. Bon nombre des interventions de maintenance qui jusqu’ici demandent de se déplacer chez le client sont désormais réglées par une prise de contrôle à distance du parc informatique. L’idée est donc de mettre en place une tarification différenciée intégrant ce mode d’intervention par un tarif plus favorable consenti aux clients optant de manière plus radicale pour de la télémaintenance (mais la chose n’est pas simple car il faut lutter contre des habitudes bien ancrées chez le client). Démarche innovante encore dans la manière d’envisager la compensation carbone. ‘ Pour moi, donner de l’argent, c’est juste se donner bonne conscience, attaque Jean-François Coutelier.

À mon sens, la meilleure démarche est d’investir dans un projet de compensation que vous accompagnez vraiment. ‘ Une démarche qui demandera à coup sûr d’y regarder à deux fois, comme le souligne sa femme, Anne-Françoise Rulmont, responsable administrative : ‘ La compensation carbone est une matière complexe. Si on veut être sérieux, il faut réellement étudier le dossier tant les systèmes de compensation sont effectivement forts différents avec des effets variant dans des proportions qui paraissent presqu’anormales. ‘ Le ‘ hic ‘, c’est justement ce temps, et, de l’aveu même de Jean-François Coutelier, cette trop grande complexité qui pourrait l’amener à renoncer à cette compensation carbone… Appel est ainsi fait aux spécialistes de ce secteur qui pourraient les aider dans ce dédale ! A

Le conseil de Damnet DO : prévoir du temps pour plonger dans la matière. Travailler sur la RSE est impliquant et pas nécessairement léger tant il y a d’aspects à appréhender. DON’T : ne pas faire les choses s’il n’y a pas une plus-value économique qui en découle. La pression économique est un excellent moteur, sans elle les projets s’essoufflent.

Plus d’info www.damnet.be 15 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

FIB Belgium dispose de solutions plus écologiques. Ne reste qu’à les vendre.

“ Dans un an, le but sera de fondre la RSE dans une stratégie globale ! ” Petit joyau sis dans le Brabant wallon, FIB Belgium, PME familiale par excellence, pourrait facilement scinder son activité pour en délocaliser une partie dans des pays asiatiques, mais ce n’est pas la philosophie maison qui consiste à forger un esprit d’équipe où chacun se donne à fond pour les autres afin de créer des produits irréprochables. de l’atelier. Le moment où il passe sa main sur les joints des briques réfractaires : ‘ Tout l’art de la construction est dans le joint ‘ nous glisse-t-il. Il en parlerait des heures durant. Et comme tout passionné, ses équipes et lui cherchent sans fin des solutions pour s’améliorer, encore et toujours. Raison aussi pour laquelle la Responsabilité Sociétale des Entreprises (RSE) semble pouvoir grandir à l’aise sur ce terreau particulièrement propice. ‘ La formation nous a donné des outils, des méthodologies, un cadre de référence et même des idées pour mieux nous positionner. ‘

Vendre des produits plus écologiques : difficile

‘

Équipementier à façon pour les lignes de production de fils métalliques ‘. Rien que l’intitulé sonne comme une rareté. De fait, FIB Belgium est, au monde, l’un de ces rares bijoux capables de créer sur mesure des fours industriels destinés à la fabrication du fil métallique. Dans un premier temps, on est tout étonné d’apprendre que ce fleuron est le leader mondial de ce secteur. Eh quoi, une PME belge de 105 salariés au chiffre d’affaires de 23 millions d’euros en 2007, première mondiale ? A y regarder de plus près, l’étonnement laisse place à la conviction que ce résultat est on ne peut plus cohérent. Chez ces gens-là, Monsieur, on aime le métier… et depuis longtemps. 1936, en fait. On le voit, on le sent. La franche poignée de main du chef d’atelier, sa manière de regarder une soudure. Le coup d’œil précis de René Branders, le directeur général, lorsqu’il inspecte un four à peine sorti 16 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Mais ce n’est pas comme si FIB Belgium n’avait rien fait ces dernières années. Tout au contraire. Simplement, les choses semblent s’organiser aujourd’hui de manière plus cohérente. Un exemple : ‘ Dès 1988, nous avions développé la technique du lit fluidisé, mais elle n’était pas rentable ‘ raconte René Branders. Lit fluidisé ? Un bain de sable dans un bac d’inox dans lequel on injecte un gaz chaud. Le résultat ? Le sable développe alors les propriétés d’un liquide: d’isolant, il devient conducteur ; de solide, il devient quasi liquide. Impressionnant. Cette technique destinée à remplacer les bains de plomb exige cependant un appareillage plus complexe et donc plus coûteux. Mais elle se révèle, et de loin, moins polluante. ‘ A cette époque, cette technique n’intéressait presque personne. Aujourd’hui, dans la mesure où elle permet d’éviter de remplacer plusieurs tonnes de plomb dans les cuves et de devoir le retraiter, elle commence à intéresser les groupes industriels. ‘ Mais vendre des solutions environnementalement plus efficaces à l’export n’est pas simple. ‘ Que nous soyons novateurs n’intéresse que moyennement la clientèle. Dans la plupart des cas, c’est le prix à court terme qui est déterminant. Même lorsqu’on démontre qu’à moyen terme le retour sur investissement est similaire entre deux techniques, le client n’est pas souvent sensible à la solution la plus respectueuse de l’environnement. Notre rôle est alors d’exposer les alternatives pas à pas ‘ explique le directeur général.

La pertinence croissante des arguments environnementaux Aujourd’hui, des arguments environnementaux pertinents commencent à faire leur chemin. Savoir que l’utilisation

de certaines formes d’isolation comme la laine de roche – moins chère que d’autres au départ –, exigera de l’entreprise une technique de démantèlement du même type que celle à mettre en œuvre lorsqu’il faut désamianter, fait réfléchir. ‘ L’argument est neuf et nous hésitions à l’utiliser, mais aujourd’hui, il nous paraît essentiel d’expliquer à nos clients l’impact de leur choix et notamment ceux des consommables comme les acides, le plomb, la consommation électrique d’un four… Cela aurait pu être un risque, en réalité ça devient un argument de vente ‘ conclut René Branders qui nous fait partager son rêve : ‘ La chaleur ! Eh oui, s’enthousiasme-t-il. Une ligne comme celle que nous fabriquons consomme l’équivalent d’un million de kilocalories à l’heure ! Nous avons la chaleur. Je rêve de pouvoir la récupérer pour fabriquer de l’électricité. ‘ Mais cette étape n’est pas encore mûre, ni techniquement ni commercialement. D’autres chantiers RSE sont par contre pris à bras le corps. La mobilité par exemple. ‘ Nous avons déménagé de Bruxelles pour le zoning de Sainte à Tubize. En mettant en place une navette gratuite entre la gare de Halle et l’entreprise, nous avons soulagé le personnel qui aurait dû venir en voiture et qui peut dès lors opter pour le train. La mesure a été très bien accueillie. ‘

Les déchets ont de la valeur ‘ Chaque année, nous nous attaquons à un ou plusieurs chantiers spécifiques à dimension sociétale. Les deux prochains sont la gestion des déchets ainsi que l’accueil et

“ Il faut oser se remettre en question tous les jours sous peine de disparaître. ” la formation des nouveaux arrivants. Dans un an, j’aimerais que mon personnel regarde différemment une poubelle ‘ explique celui qui a pris conscience de la nécessité d’opter pour le trio classique en cette matière : réduire, recycler, revaloriser. C’est que les palettes, les plastiques, les déchets métalliques ou même les déchets de briques réfractaires valent désormais de l’argent. Or l’entreprise en génère son pesant de kilos chaque jour. L’autre projet, l’accueil et la formation des nouveaux arrivants, lui tient encore plus à cœur. Sa philosophie est de transmettre les compétences aux nouveaux venus, de les accompagner, mais aussi de leur insuffler l’esprit de l’entreprise. ‘ C’est comme ça que l’on crée une équipe… ‘ sourit-il. Mais la question du recrutement va bien au-delà : ‘ Nous ne trouvons plus de bons soudeurs, de bons maçons, constate René Branders. L’enseignement technique ne forme pas des personnes disposant des compétences dont nous avons besoin. Nous devons les trouver dans d’autres pays grâce à des entreprises spécialisées dans l’embauche des travailleurs du métal. ‘ On le comprend à demi-mot, il voudrait aller plus loin et évoque même d’éventuels partenariats plus structurels avec des écoles, mais les freins sont ce qu’ils sont : ‘ Je pense que la communauté française n’a hélas pas les moyens de mettre en place des écoles spécialisées formant des élèves pouvant

répondre à nos besoins. ‘ Un regret vite chassé par l’un des aspects qui font la fierté de son entreprise : les seize nationalités qui s’y côtoient. Pas toujours simple, il l’admet, mais si riche de diversité dans cette entreprise dont le monde est le marché… Comment s’étonner qu’Ernst & Young ait nominé FIB Belgium comme l’une des cinq meilleures entreprises de Belgique ? A

Le conseil de FIB Belgium DO : écouter, susciter les réactions, motiver les hommes en les faisant participer à l’aventure de l’entreprise. Leur montrer que le moindre rouage est aussi fondamental que celui d’une montre. DON’T : critiquer une idée lorsqu’elle surgit. Au risque de démotiver le potentiel créateur de votre personnel. Au contraire, il faut accueillir les idées, les digérer et rebondir.

Plus d’info www.fib.be 17 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Bedrijf Entreprise

Welk(e) persoon, bedrijf of organisatie is voor u een voorbeeld op het gebied van MVO en waarom?

ACOServices c/o sprl Fourniture de services en télécom et informatique Louvain-la-Neuve Employés : 40 Danny Larbouillat Gérant

Un bon modèle RSE repose sur un souci d’éthique permanent et sur une équipe de direction qui, d’une part, inscrit son action dans la bonne gouvernance, et d’autre part, développe son leadership sur base de l’autoréflexivité’ chère à Socrate : ‘ Connais-toi toi-même ’.

Plusieurs actions sociétales étaient implémentées comme le travail sur le bien-être et la motivation du personnel, l’environnement, la collaboration avec l’université, les dons à une association … La formation a permis de structurer l’approche existante.

Ampacet Belgium sprl Production de matières premières pour l’industrie du plastique Messancy Employés : 200 Daniel Gobert Site Manager

Je ne dispose pas des références nécessaires pour émettre un avis sur cette question.

1) Parce que le développement durable fait partie de nos objectifs à long terme. 2) Les considérations sociales sont une préoccupation importante pour Ampacet Europe. 3) L’aspect sécurité et environnement sont des éléments essentiels de notre politique.

Antwerpse Kaascentrale nv Kaasproducent- en distributeur Ranst Werknemers: 20 Gie Wegge Gedelegeerd Bestuurder

Colruyt straalt in al zijn publicaties een geïntegreerde MVO-politiek uit (eigen groene energie, taalopleidingen voor allochtone werknemers,...). Bij Ecover is duurzaamheid hun core business: de producten en het hele beleid waren MVO avant la lettre.

Wij zijn op zoek naar nieuwe management tools, nieuwe invalshoeken en input over een sterk veranderende economische omgeving, waar meer ruimte is voor ethisch ondernemen.

Apré Water Solutions Conditionnement et traitement de l’eau Wavre Employés : 10 Bernard Kesteman Gérant

Le concept de RSE est encore très nouveau pour moi. Les actions RSE prises ou qui seront prises par chaque personne du groupe doivent être considérées comme un modèle pour leur propre secteur.

La stratégie et les activités de notre entreprise devaient être revues entièrement. C’était l’occasion de se pencher sur des actions RSE essentielles à l’activité plutôt que dans le pur opérationnel au quotidien.

Artoos Communicatiegroep nv Grafisch dienstverlener Kampenhout Werknemers: 160 Jos Artoos Gedelegeerd Bestuurder

1) De Nederlandse overheid, die tegen 2010 100% van de centrale en 50% van de lokale overheidsaankopen duurzaam wil doen; 2) De samenwerking met onze klanten Randstad (België) en ASN-bank (Nederland) omdat zij de Nederlandse toekomstvisie concretiseren.

Het was een gelegenheid om de dingen op een rijtje te krijgen en het MVO-denken een prioritaire plaats te geven in mijn agenda. De interactieve manier van werken met collega’s bleek erg belangrijk om over dit onderwerp breed te leren denken.

Assurances Magnus Agents et courtiers d’assurances Arlon Employés : 5 Vincent Magnus Administrateur délégué

Tetra Pack, car ils ont pu entièrement recycler leur produit après son utilisation. Ils ont donc appliqué à la perfection le principe ‘ Cradle to Cradle ’.

Les actions RSE sont facilement applicables si elles procurent en plus, un gain pour l’entreprise. Ce que je ne concevais pas au début de la formation. J’en suis maintenant convaincu. Exemple dans mon secteur : le bureau sans papier.


Quelle personne, quelle société ou organisation représente pour vous un modèle RSE et pourquoi ?

[1]

Waarom bent u met de door u in deze training gekozen MVO-acties begonnen? Pourquoi avez-vous choisi d’implémenter les actions RSE que vous avez identifiées lors de la formation ?

[2]

Hoe ziet u uw product of dienst in termen van MVO evolueren?

Wat is het belangrijkste dat u geleerd heeft in deze MVO-training?

Welke tip(s) kunt u zaakvoerders geven die met MVO willen beginnen?

Comment voyez-vous évoluer vos produits et services en termes de RSE ?

Quelle est la chose la plus importante que vous ayez apprise lors de la formation RSE ?

Quel(s) conseil(s) donneriez-vous aux entrepreneurs qui souhaiteraient débuter avec la RSE ?

[3]

[4]

[5]

Les services évoluent en fonction des besoins du client, de la technologie, du personnel et de l’environnement. La valeur centrale de l’entreprise est le respect : celui du client, du personnel, des parties prenantes, des engagements…

Le point le plus important de la formation est l’applicabilité du processus RSE quels que soient l’entreprise, l’organisation ou le secteur d’activités. Un constat rassurant: tous les participants à la formation étaient motivés à appliquer les principes de la RSE.

Evaluer la volonté de la direction à entreprendre une démarche d’autoréflexivité de l’entreprise au niveau sociétal; et d’autre part, vérifier la présence de valeurs clés telles que le respect, l’éthique, le développement durable ou la bonne gouvernance.

Via le développement de produits plus respectueux de l’environnement (sans métaux lourds par exemple) et une amélioration de la communication externe et interne.

Bon nombre d’actions sont déjà entreprises dans les entreprises sans nécessairement évoquer la RSE. Le processus RSE peut être un point de levier pour certaines actions ou objectifs en ‘ attente ’.

Pas de conseil en particulier, chacun doit faire suivant ses moyens et ses problèmes.

Wij hebben behoefte aan een nieuwe bedrijfscultuur met meer respect voor mens en omgeving. De kernvragen zijn hoe we intern georganiseerd zijn en wat onze impact als kmo op mens en milieu is als ‘duurzaamheid’ een vast item wordt in onze besluitvorming.

Door uitgesproken aandacht te hebben voor duurzaamheid, diversiteit enz. heeft een kmo een grotere impact op de denkwijze van haar medewerkers dan men denkt. Als je hen kan overtuigen, help je hen ook om privé na te denken over duurzaamheid.

Zoek zoveel mogelijk input bij collega’s. De stap naar MVO is echt niet zo moeilijk. Het is belangrijk eerst een goede analyse te maken van de domeinen waarin je kan evolueren, om verder een groter draagvlak in de onderneming te ontwikkelen.

Par ses technologies et les services fournis, le secteur du traitement de l’eau est par nature de plus en plus lié à la RSE. Les nouvelles énergies durables sont l’un des éléments clés de l’évolution.

Il existe beaucoup de points sur lesquels on peut agir facilement et auxquels on ne pense pas directement.

Se donner le temps nécessaire à la réflexion et à la mise en place. S’entourer d’au moins une personne pour participer activement à la mise en place de ce projet.

Wij verbruiken veel papier en energie en produceren veel afval. Wij zullen aan de weg blijven timmeren om de technologische vooruitgang voor een schonere grafische industrie te bevorderen. Wij willen ook onze distributiekost sterk verminderen.

MVO-kwesties moeten aangepakt worden zoals andere aspecten van bedrijfsbeleid, d.w.z. georganiseerd, met ambitieuze maar haalbare doelstellingen, in eerste instantie gedragen door het management en via communicatie nadien door alle medewerkers.

Breng de MVO-problematiek van je bedrijf in kaart zodat er een plan kan gemaakt worden. Alle successen in de bedrijfswereld beginnen immers met duidelijkheid en de formulering van doelstellingen.

Feprabel, notre fédération, a la volonté d’initier une réflexion et des actions RSE auprès de quatre types d’acteurs : au niveau des courtiers, des compagnies d’assurance (p. ex. favoriser les économies d’énergies), du monde politique et des clients des courtiers.

Que la RSE prenait 3 éléments en considération. Je ne voyais que la considération environnementale, sans voir l’impact sur le social et l’économique. Si on ne participe pas à ce genre de formation, on ne prend pas toujours le temps de systématiser la réflexion.

Bien comprendre le concept et la démarche. Passer plus de temps sur le site de l’UWE ‘ Indicateurs de DD ‘, de manière à mieux appréhender la matière.


Bedrijf Entreprise


Autogrill Belux nv Wegrestaurants Merelbeke Werknemers: 1400 Mario Orinx Planning & Business Controlling Director

Bij Alpro is MVO de backbone die alle acties schraagt, bijvoorbeeld CO2 -neutraal ondernemen.

Als energieverslindend bedrijf hebben wij een energieaudit laten uitvoeren. Wij hebben nu een lagere energiefactuur. Dit is belangrijk binnen het ecologic sustainability programme van Autogrill Group.

Azimut scrl fs Coopérative d’activités Nivelles, Charleroi, Tournai Employés : 48 Valérie Galloy Directrice

Cera, car j’ai eu l’occasion d’approcher leur démarche RSE dans le cadre du soutien de notre projet. Ceci a permis d’identifier des synergies, des points communs : le soutien à la mise sur pied de projets durables dans une optique coopérative (aide à l’entreprenariat).

Pour mieux anticiper et gérer les changements et les risques globaux. Le choix s’est porté sur la formation continue du personnel d’encadrement de nos services clients. Ce qui offre au personnel des perspectives de développement personnel, et renforce l’attractivité et l’évolutivité de l’entreprise.

Beltrami nv Groothandel in natuursteen Harelbeke Werknemers: 40 Herwig Callewier Managing Director Bram Callewier Junior Managing Partner

Jan Bossuyt van Boss Paints, omwille van zijn warme, menselijke omgang met zijn stakeholders, vooral zijn eigen personeel en klanten.

Wij geloven dat ons bedrijf zijn verantwoordelijkheid tegenover de samenleving en het milieu moet opnemen.

Blankedale vzw Beschutte werkplaats Tienen Werknemers: 760 Luc Govers Algemeen Directeur

Rohner Textiles, een Zwitserse fabrikant, voldeed nog moeilijk aan de milieunormen, vooral door de gebruikte verven. Hij heeft het roer omgegooid en produceert nu volledig afbreekbaar textiel. Hoed af voor zo’n risicovolle én succesvolle onderneming.

Onze organisatie is vanuit haar doelstelling sterk op de werknemers gericht en onze aandacht voor ‘Profit’ garandeert de continuïteit van de werking. Met het milieu als nieuwe invalshoek bij beslissingen kunnen we vrij snel resultaten boeken.

BWZ vzw Beschutte werkplaats Zottegem Werknemers: 250 Eddy Valk Algemeen Directeur

Jef Colruyt: deze ondernemer creëert duurzaam meerwaarde door zijn bedrijf te leiden met cohesie tussen economische, milieu- en sociale prestaties.

We hebben de wens te komen tot een meer geïntegreerde aanpak, een eerder holistische benadering van organisatie en bedrijfsvoering.

Care nv Schoonmaakbedrijf Deurne Werknemers: 1100 Reinhilde Switser Coördinator MVO

Ton Goedmakers: als bedrijfsleider van Vebego geeft hij de aanzet en de mogelijkheid om MVO in alle bedrijven van de Vebego-groep als een belangrijk aandachtspunt te beschouwen, vooral het aspect ‘People’.

Care wil echt uitblinken in de zorg voor klanten, medewerkers én omgeving.

Cibo nv Fabrikant van schuurmaterialen Tildonk Werknemers: 43 Dominique Gilles Bedrijfsleider

Mijn ouders, die me leerden dat geld nooit belangrijker mocht zijn dan waarden als eerlijkheid, respect, sociale gelijkheid enz.

Bij Cibo maakt MVO reeds geruime tijd deel uit van de managementvisie. Cibo wil MVO in de toekomst ook verankeren binnen de bedrijfscultuur.



[1]


[2]







[3]

[4]

[5]

Door MVO te verankeren in de missie/strategie en hierover duidelijk te communiceren zal MVO doorsijpelen in alle geledingen van het bedrijf.

Het verankeren van MVO in de missie/ strategie van het bedrijf is belangrijk om MVO levendig te houden. Het is een must een duidelijke link te leggen tussen zijn kernactiviteiten en MVO.

1) Volg een MVO-opleiding; 2) Doe een duurzaamheidsanalyse; 3) Vergaar kennis bij peers/andere bedrijven; 4) Veranker MVO in de missie/strategie.

Nos services se répartissant sur six antennes dans le Brabant wallon, le Hainaut et Namur, Azimut souhaite analyser son organisation pour identifier les actions à mettre en place afin d’améliorer son impact environnemental: transferts de documents, déplacements, énergie, recyclage…

La RSE est une initiative du management, et sa réussite dépend de l’adhésion des parties prenantes et plus particulièrement du personnel. La concertation est indispensable dès le début. Plus le personnel y est associé, plus les points d’attention peuvent être précisés, priorisés et solutionnés.

Prendre le temps de connaître le concept et la dynamique RSE. Il est important d’analyser si le projet envisagé est objectivement adapté au contexte global et aux parties concernées par la démarche. Avoir des avis, témoignages d’entreprises l’ayant pratiqué contribue à la réussite du projet.

Onze producten en diensten zullen de komende jaren op een milieuvriendelijkere wijze ontgonnen, geproduceerd en vervoerd worden.

Overleg met alle partijen is cruciaal.

Formuleer vooral realistische doelstellingen. Denk en handel pragmatisch. Verlies je niet te veel in grote theorieën.

We gaan ons productieproces meer vanuit de diverse MVO-invalshoeken evalueren. We willen ook naar een grotere groep stakeholders communiceren over onze producten en productieprocessen.

Ik heb veel opgestoken over het proces om de beslissingen binnen de organisatie telkens vanuit verschillende invalshoeken (3P’s) te bekijken. Bovendien is een lerend netwerk het ideale platform om ideëen te vergaren die je anders zou missen.

Als MVO- beginneling heb ik zelf nog maar weinig tips. Ik kan enkel bevestigen dat opleiding interessant en nodig is.

We zullen evolueren van sensibilisering naar samenwerking en overleg met stakeholders, tot het opnemen van ketenverantwoordelijkheid.

MVO staat binnen een onderneming niet op zichzelf, maar het vormt een integraal, versterkend deel, verweven met de andere aspecten van de bedrijfsstrategie.

1) Leer: zoek de kennis die rond MVO voorhanden is (bv. Quadrant); 2) Denk: ieder bedrijf is uniek, bepaal je eigen MVO-strategie; 3) Doe: go for MVO.

MVO is een proces dat tijd en enthousiasme vraagt, van jezelf, maar ook van anderen. Winnaars geven nooit op en stap voor stap krijgen de winnaars meer aanhangers.

MVO moet effectief, vrijwillig, systematisch en op een geïntegreerde en coherente manier in het bedrijf opgenomen worden in overleg met de belanghebbenden.

1) Overtuig mensen van de positieve kant van MVO, waar mogelijk met feiten; 2) Laat je niet ontmoedigen door negativisme, geniet van ieder (klein) succes; 3) Maak van MVO een vast punt in management meetings.

Leveranciers en de herkomst van grondstoffen zullen in de toekomst wellicht grondiger gescreend worden vanuit een MVO-perspectief.

MVO is een heel subjectief gegeven dat door bijna elk deelnemend bedrijf verschillend geïnterpreteerd, gewaardeerd en ingevuld wordt.

MVO is een engagement van het hele bedrijf. Begin niet aan MVO zonder het eerst in te schrijven in de visie en de missie van uw bedrijf.


Imes en Levanto halen de banden aan tussen sociale en reguliere economie

“We slaan een dubbele slag” “Als een lopend vuurtje, zo zou ik graag de samenwerking tussen sociale en reguliere bedrijven een vlucht zien nemen.” Aan het woord is Ilse De Keersmaecker van Levanto. Deze sociale onderneming werd door IMES, verdeler van Maintenance, Repair & Operating materialen aangezocht voor een originele, gezamenlijke MVO-actie. Beide bedrijven hopen op een sneeuwbaleffect.

V

oor een sociale onderneming die mensen met beperkte arbeidskansen begeleidt naar een job, is het ‘People’ aspect van MVO geen echte onbekende. Toch blijft voor Levanto duurzaam handelen op de werkvloer een aandachtspunt. Voor IMES, een 100% regulier bedrijf, ligt dat anders. Duurzaam ondernemen vindt volop ingang bij de directie, maar op de werkvloer ontbreekt er een draagvlak voor radicale wijzigingen in het dagelijkse handelen. Gunter Cuypers is regiodirecteur voor IMES te Antwerpen en wil werk maken van verdere stappen: de werknemers sensibiliseren voor kleine maatschappelijk verantwoorde handelingen.

Dubbele winst De organisatie van een klantendag rond energiebewust omgaan met de technische artikelen van IMES bood daartoe een mooie kans. “Ik was op zoek naar een passende locatie voor dit evenement en het Ecohuis in Antwerpen leek mij een geschikte keuze”, verduidelijkt Gunter Cuypers. “Eén probleem: het Ecohuis beschikt niet over een parking. Toen ik verder nadacht over een oplossing en intussen kennis gemaakt had met Ilse van Levanto, ontstond een creatief idee. Levanto is onder andere uitbater van de Antwerpse Fietshaven, een verhuur- en hersteldienst van fietsen, die laaggeschoolde jongeren aan het werk zet. IMES kon door een samenwerking met Levanto een dubbele slag slaan: we gaven een sociaal bedrijf een duw in de rug. Immers, door onze deelnemers onder begeleiding met de fiets van een centrale parkeerplaats naar het Ecohuis te brengen, zou Levanto zich kunnen profileren, alsook door hun aanwezigheid op ons forum ’s avonds. Tegelijk had IMES ook een passende, duurzame oplossing voor het parkeerprobleem van onze klanten en verzekerden we daarmee een geïntegreerde aanpak van onze duurzaamheidsdag.”

De kloof dichten Ook Ilse De Keersmaecker juicht de samenwerking toe: “ IMES doet een beroep op een van onze diensten, de deelnemende industriële bedrijven leren Levanto kennen en nemen het idee hopelijk mee. Op langere termijn zie ik echter nog meer winst: de samenwerking met IMES


helpt de kloof dichten tussen de sociale en de reguliere economie. Dit is vandaag voor ons de grootste uitdaging. De sociale economie beschikt niet over middelen om zulke strategieën grootschalig uit te werken. Geld voor marketing of prospectie is nauwelijks voorhanden. Lange tijd gold enkel eenrichtingsverkeer: de sociale economie klopte aan de deur van de reguliere bedrijven. De groeiende belangstelling voor MVO opent nu voor ons nieuwe perspectieven.”

Klein beginnen Gunter Cuypers erkent dat dit kleinschalige project slechts een begin is. “Wij willen ons als bedrijf engageren maar we moeten daarvoor eerst een draagvlak creëren. MVO moet van onderuit in de organisatie glijden. Wij onderzoeken hoe we de duurzaamheidsgedachte kunnen concretiseren en visualiseren binnen ons bedrijf. Ook dit is MVO; het hoeft niet steeds zo ingewikkeld te zijn. Creatieve initiatieven zoals het fietsproject zijn een vorm van ‘out of the box’- denken en kunnen ook andere bedrijven aanzetten tot een reflectie over de organisatie van hun evenementen. Vanuit de kleinschaligheid kan later de link gelegd worden naar het hele MVO-verhaal en kunnen bedrijven geïntegreerd aan het werk gaan.”

“ Vanuit de kleinschaligheid kan later de link gelegd worden naar het hele MVO-verhaal. ” De bal aan het rollen

Ongekend, onbemind

Weerstand tegenover zijn idee ondervond Cuypers niet. “Sommigen fronsten het voorhoofd toen het fietsalternatief werd voorgesteld, maar al gauw was er algemene instemming. De directie was eigenlijk laaiend enthousiast omdat iemand MVO oppikte en tastbaar maakte. Ik wil me nu graag laten omringen door een kleine groep die het draagvlak wil creëren voor verdere acties. Zo willen we ons intern communicatieplatform professionaliseren en MVO zal daarin een vast thema worden. Waarom ook niet verder investeren in de sociale economie? Ik denk spontaan aan de occasionele verschroting van onze afgeschreven producten. Kunnen we deze ook niet elders kwijt? Kan het van betekenis zijn binnen de sociale economie? En wat met het oude gereedschap dat we nu voor een prikje van de hand doen? Dit is vast bruikbaar in een of andere sociale werkplaats.We hopen op navolging binnen en buiten IMES. Ook onze fabrikanten en leveranciers willen we in dit verhaal betrekken.”

Ilse De Keersmaecker rekent op een olievlekscenario. “Als op de klantendag al enkelen geprikkeld worden door het idee, is de actie geslaagd”, zegt ze. Het is echt niet zo moeilijk om aan MVO te doen en de sociale economie is daarvoor een geschikte partner. Bedrijven kennen de sociale economie onvoldoende en dat is de grootste drempel.” In afwachting van de klantendag overwegen IMES en Levanto wel reeds een verdere samenwerking, eventueel via outsourcing van eenvoudige activiteiten. Of hoe een dubbeltje rollen kan. A

Gunter Cuypers is inmiddels gebeten door duurzaam bedrijfsbeheer. “Ik wil mij professioneel laten begeleiden”, zegt hij, “want om MVO op een ernstige manier te doen, moet je een goede basis hebben. Een theoretische achtergrond en praktische toepassingen kunnen elkaar wederzijds voeden en bieden vervolgens stof om ervaringen met andere geïnteresseerden te delen.”

De wijze raad van IMES en Levanto DO: Vergaar kennis over MVO. De term wordt al te vaak misbruikt. Alleen wie inzicht heeft in wat wel en niet MVO is, kan op een correcte wijze aan de slag. DON’T: Hanteer geen bigbangaanpak. Begin met quick wins en laat de MVO-gedachte langzaam in de organisatie glijden. MVO vergt een mentaliteitswijziging; bombarderen is dus uit den boze!

Meer info www.levanto.be www.Imes.be 23 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Imog beperkt afvalhinder met efficiënt stofbeheer

“Inspraak geven vergt een zekere discipline” De tijden waarin elke gemeente aan zijn eigen afvalprobleem het hoofd moest bieden, zijn lang vervlogen. Ook de rechte lijn van de afvalstromen naar de laatste rustplaats, de stortplaats, is niet meer. Vandaag levert de Intergemeentelijke Maatschappij voor Openbare Gezondheid grote inspanningen voor een geïntegreerd afvalbeheer. Preventie, recyclage en eindverwerking met minimale milieu-impact zijn absolute prioriteit.

I

mog is verantwoordelijk voor deze hedendaagse vorm van afvalbeheer in Zuid-West-Vlaanderen. “Afvalpreventie is vandaag onze eerste zorg”, zegt Patrick Roose, algemeen directeur van Imog. “Wij sensibiliseren de bevolking om afval zoveel mogelijk te voorkomen. Huishoudelijk afval dat toch ontstaat, wordt door de burgers thuis en op de containerparken voorgesorteerd en verder in onze sorteercentra in Harelbeke en Moen zoveel mogelijk herleid tot nieuwe grondstoffen. Hout, ijzer, aluminium en plastiek worden vervolgens in een recyclagecyclus opgenomen en opnieuw verwerkt door de industrie. Het afval dat rest, wordt verwerkt in de verbrandingsinstallatie. Wat niet verbrand kan worden, komt terecht op de stortplaats. Doelstelling is om de uiteindelijke afvalberg tot een minimum te beperken.”

Uitbreiding van de cascade De zorg voor het milieu is de bestaansreden van Imog. In dat kader worden voortdurend acties ondernomen om de belasting van afval voor mens en natuur te verlichten. “De milieuwetgeving legt al jaren maatregelen op voor allerhande emissies”, verduidelijkt Patrick Verhelst, siteverantwoordelijke in Moen. “Imog beschikt reeds over een afzuigsysteem dat een van de gerecupereerde grondstoffen, houtstof, in containers verzamelt en verder afvoert. In het kader van de QuadrantBEL-cyclus hebben we een project rond stofbeheer, dat reeds een aanvang had genomen, echt leven ingeblazen. Ook op de opslagplaats dient opwaaiend stof onder controle te worden gehouden. Daar hadden we al een preventiemaatregel genomen: door de bodem te verharden kan de veegmachine het stof aan een hogere frequentie wegnemen. Nu gaan we nog een stap verder. Er blijft immers steeds wat reststof over in de opgeslagen hoeveelheid, dat hinderlijk kan zijn als het opwaait wanneer de voorraad wordt opgenomen. Daarom heeft Imog een mobiele benevelingsinstallatie aangekocht die het stof met gerecupereerd water neerslaat. De machine is op verschillende plaatsen inzetbaar.

Omgaan met een inspraakcultuur Bij deze uitbreiding van het stofbeheer besteedde Imog veel aandacht aan een menselijk aspect van MVO : betrokkenheid op de werkvloer. Patrick Verhelst: “Vroeger draaide alles rond het effectief behandelen van het materiaal volgens 24 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

de methoden die voorhanden waren. Nu willen we de machinisten en andere werknemers inschakelen bij het bepalen van het hoe en wat. Ook tijdens het Lerend Netwerk Quadrant-BEL leverden collega-ondernemers ideeën die we aan onze situatie konden toetsen. Positief is dat onze werknemers nu een veel groter bewustzijn hebben van stofvorming. Ze beseffen waar ze mee bezig zijn en nemen zelf initiatief wanneer zich ergens een stofprobleem voordoet. Een hele ommezwaai! Iemand die veegt is niet meer simpelweg een veger,

voorzien. Dit zijn reeds concrete plannen, maar het bedrijf denkt ook reeds verder na over rationeel energiegebruik, optimalisatie van het transport door een verbeterde logistieke opvolging en een efficiënter waterbeheer. De nieuwe benevelingsinstallatie heeft het waterverbruik in elk geval reeds tot de helft teruggedrongen.

Verantwoord gebruik van middelen Roose en Verhelst zijn best tevreden met de tot nu toe geboekte resultaten. Patrick Roose: “Het stofbeheersing-

“ Er is betrokkenheid en verantwoordelijkheid in elke schakel van de keten. ” maar een arbeider die belangrijk werk levert in hinderbestrijding. Er is betrokkenheid en verantwoordelijkheid in elke schakel van de keten.” “Deze positieve ervaring heeft ons geleerd het personeel ook over verdere oplossingen te laten meedenken”, vult Patrick Roose aan. “Sommige voorstellen zijn bijzonder creatief, andere soms utopisch. Maar er is een grote openheid van de directie en als een voorstel niet wordt weerhouden, leggen we ook duidelijk uit waarom. Voortdurend feedback geven was echt wel nieuw voor ons.” “Inspraak geven vergt ook een zekere discipline”, vindt Patrick Verhelst. “Als je aan mensen hun mening vraagt, wek je verwachtingen, die je moet kunnen kanaliseren. Ook de lijnverantwoordelijken moeten in dat verhaal betrokken worden.”

Het kan nog groener Het milieuverhaal van Imog behelst naast het afvalbeheer -zijn core business- nog enkele andere aandachtspunten. De verbrandingsinstallatie van Harelbeke produceert hernieuwbare energie, die in het publieke net wordt gepompt. Op de stortplaats van Moen worden fotovoltaïsche cellen geplaatst: een halve hectare zal tegen eind dit jaar gerealiseerd zijn, maar op termijn zal 10 hectare van de site met fotovoltaïsche cellen bedekt worden. De eerste energieproductie zal door de site zelf gebruikt worden, maar later wil Imog ook de omgeving van groene energie

project bevindt zich nog in een te vroeg stadium om reeds van rendement te kunnen spreken, maar de actie is ongetwijfeld bijzonder nuttig geweest; we zien duidelijk dat onze site properder is. KPI’s hebben we in dit kader niet geformuleerd. We hebben er ook geen euro’s op geplakt, maar een intergemeentelijke maatschappij die met overheidsgelden werkt, moet die middelen steeds minutieus besteden.” A

De wijze raad van Imog DO: Houd steeds de drie pijlers van MVO in evenwicht, anders werk je aan korte-termijnoefeningen. Een geïntegreerde aanpak garandeert rendement op lange termijn. DON’T: Verkondig geen grootse MVO-theorieën als je ze niet praktisch kan toepassen. Grote investeringen vergen immers verantwoorde beslissingen. Men kan ook groot zijn in kleine dingen.

Meer info www.imog.be


Bedrijf Entreprise


Constructie Van Brusselt bvba Las- en constructiewerken Scherpenheuvel-Zichem Werknemers: 5 Luc Huygens Zaakvoerder

Colruyt, met projecten als duurzame energie en Bike to Work.

Wij kozen voor de verbetering van de mobiliteit tussen woonplaats en werk omwille van de haalbaarheid en de raakvlakken met mens en milieu.

Contentia sa Gestion du poste client et recouvrement Mouscron Employés : 43 Martine T’Jampens Directeur général

Al Gore. L’ancien vice-président des Etats-Unis a vraiment réussi à sensibiliser les gens sur un sujet, le développement durable, qui jusque là nous semblait lointain et qui est pourtant très proche de notre réalité.

Le bien-être au travail et le respect des clients-débiteurs a toujours été, chez Contentia, une préoccupation de tous les jours.

Ecover, une société belge spécialisée dans la production de produits de nettoyage écologiques. Cette société est pionnière quant à la gamme des produits offerts mais aussi quant au bâtiment qu’elle occupe (un toit engazonné de 6 000 m2!)

Pour établir une cohérence entre les démarches isolées liées à l’environnement et mesurer les axes sur lesquels nous devons encore progresser.

Une société avec une participation des travailleurs comme les coopératives françaises.

Vu le caractère coopératif de Damnet, nous avons choisi d’améliorer la dimension écologique. Agir sur nos émissions de CO2 est alors le plus efficace.

DDG nv Fabrikant van haarden en kachels Wilsele Werknemers: 35 Daan De Glas Bestuurder

Ecover producten zijn gemaakt op basis van hernieuwbare, plantaardige grondstoffen en mineralen. Zij worden op een ecologisch, economisch en sociaal verantwoorde wijze geproduceerd, in een unieke ecologische fabriek.

1)Nieuwbouwproject: beoogt efficiëntie, personeelstevredenheid en verbeterde hygiënische en ergonomische voorwaarden. 2) Productontwikkeling met verbeterde uitstoot: we willen toestellen maken die de huidige uitstootnormen overtreffen.

De Mailingman bvba Direct-Mailbedrijf Heule Werknemers: 12 Stan Callens Zaakvoerder

Kledijwinkels Brooklyn in de persoon van Lieven Descamps: sterk sociaal geëngageerd, milieubewust en personeelsvriendelijk.

Wij hebben het diversiteitsplan uitgewerkt om ons personeelsbeleid te verbeteren. Zo willen wij de arbeidsvreugde verhogen zodat de uitstraling van onze firma nog meer kan renderen.

Coris Bioconcept Détection des virus et parasites responsables des troubles digestifs et respiratoires Gembloux Employés : 20 Thierry Leclipteux - CEO Juliette de Laubier Quality Manager Damnet scrl Installation, administration, maintenance de réseaux et parcs informatiques Namur (Vedrin) Employés : 10 Jean-François Coutelier Administrateur-délégué Anne-Françoise Rulmont Responsable administratif et comptabilité



[1]


[2]







[3]

[4]

[5]

In de metaalverwerking zullen duurdere grondstoffen (door schaarste en hogere energiekosten) de nood aan een betere kringloop in de richting van ‘Cradle to Cradle’ doen stijgen.

Ondernemingen kunnen wel degelijk baat hebben bij MVO-acties.

Voer een grondige duurzaamheidsanalyse uit. Zij brengt mogelijke en relevante MVO-acties aan het licht.

La notion de RSE nous amènera à utiliser des outils de communication innovants, alliant le respect de la nature au confort des utilisateurs.

La méthode de travail proposée lors de la formation nous a permis de nous rendre compte que toutes les activités de l’entreprise peuvent être concernées par la problématique RSE.

Je conseillerais de faire une première analyse des points d’attention RSE de son entreprise et d’impliquer toutes les parties prenantes.

A terme, en évoluant vers un bâtiment passif, ou en tout cas à faible besoin d’énergie. Et en y intégrer les bonnes pratiques que nous aurons dégagées lors de l’analyse précédente.

Les multiples possibilités d’actions existantes, de la plus simple à la plus compliquée, et ce quels que soient la taille ou les moyens dont une entreprise dispose.

De s’affilier à un réseau d’entreprises engagées ou de s’en rapprocher. Il y a beaucoup à apprendre des autres…

Améliorer nos interventions à distance sans pour autant couper les relations humaines avec nos clients.

Prendre du recul par rapport au quotidien de l’entreprise est bénéfique pour tous. Un projet commun construit les liens entre les travailleurs.

Faire participer les travailleurs dès le début du processus pour leur créativité. Cela limitera également la résistance aux changements.

MVO is een continu proces. Dankzij MVO herdachten we onze nieuwbouw, zullen we werken aan een economischer, ecologischer en ergonomischer productieproces, milieuvriendelijkere haarden en kachels ontwerpen en ons transport vanuit milieuoogpunt aanpakken.

Het viel mij op dat de meeste deelnemers al lang nadachten over anders ondernemen. De verantwoordelijkheid die ze willen opnemen kanaliseren ze in de MVO-opleiding. MVO is een cyclus, die continu bijgestuurd moet worden, op korte en lange termijn.

Denk eerst goed na over MVO. Ga na hoe dit concreet van toepassing kan zijn voor uw organisatie, product of dienst. Wissel ook van gedachten met collega’s, binnen en buiten de sector. Een MVOcursus kan helpen om alles concreter te maken.

Geld mag het doel niet zijn, het is een middel.

Treed toe tot een lerend netwerk waar men ervaringen kan uitwisselen en gestimuleerd wordt tot zelfstudie. Je zal versteld staan van wat het bij jezelf en je stakeholders teweegbrengt.

Door de gedrevenheid van ons medewerkersteam zie ik vooral een grotere klantengroei die een hogere omzet genereert, waardoor wij met het team een aantal maatschappelijke doelen kunnen ondersteunen.


Bedrijf Entreprise


De Punt vzw Steunpunt voor ondernemen en tewerkstelling Gent Werknemers: 16 Marc Standaert Algemeen directeur

De coöperatieve kaasmakerij Het Hinkelspel heeft een MVO-beleid inzake productie, personeelsbeleid, relatie met klanten, enz.

Wij vinden MVO strategisch belangrijk.

Delabie nv Industriële boekbinderij Marke Werknemers: 49 Frédéric Delabie Productieleider

Gerd Bellemans, HR Manager bij Thermote en Vanhalst in Waregem. De medewerkers staan centraal met hun individuele kwaliteiten en helpen samen het bedrijf vooruit. Zij krijgen ondersteuning in hun functie door opleiding en een luisterend oor voor hun noden.

Wij willen een duurzaam personeelsbeleid voeren zodat iedereen zich ten volle kan ontwikkelen in de organisatie. Wij willen voor vrouwen meer toegang creëren tot technische taken en ook aan migranten meer kansen geven.

FIB Belgium sa Fabrication de fours industriels Tubize Employés : 85 René Branders Directeur général

MSF compte tenu d’un engagement neutre et strictement humanitaire mais également dans le cadre d’une volonté de faire participer des personnes compétentes locales.

Pour évoluer dans notre relation clientfournisseur en repositionnant notre produit dans une démarche plus écologique, mais aussi pour impliquer les travailleurs dans des problématiques de positionnement de l’entreprise vis-à-vis du monde extérieur, notamment en matière de déchets.

Fonds de l’économie sociale et durable - Kringloopfonds Aide au développement de l’économie sociale et durable Bruxelles Employés : 3 Nicolas Gérard Analyste financier

Je n’ai pas d’exemple en tête.

Le but premier du FESD est de financer le secteur de l’économie sociale et durable en partenariat avec les autres financiers. Cette position demande davantage de réflexion face aux sensibilités des parties prenantes, afin de pouvoir mener des actions ciblées dans l’intérêt de chacun.

Genencor International bvba Biotechnologisch bedrijf Brugge Werknemers: 100 Christiaan De Vos European EH&S manager

Guido Vermeulen van beschutte werkplaats OptimaT, om zijn betrachting aan enkele werknemers een ‘supported employment’ aan te bieden.

Het ging telkens om MVO-acties die al enigszins waren opgestart, maar door deze opleiding hebben ze een nieuwe impuls gekregen.

Genetec sa Eclairage public, installation, téléphonie,signalisation Wierde Employés : 90 Delphine Hallaux Responsable GRH

L’entreprise de référence dans notre secteur d’activités : SITA Wallonie. Cette entreprise, leader du marché, a été l’une des premières dans notre secteur d’activités à se lancer dans la gestion du tri des déchets, contribuant ainsi à la protection de l’environnement.

Notre entreprise obtient la plupart de ses marchés par adjudications publiques, il est par conséquent nécessaire d’être le plus concurrentiel en privilégiant l’association entre l’économique, le social et l’environnement (ex. cours d’écoconduite ou gestion du tri des déchets).



[1]


[2]







[3]

[4]

[5]

Wij willen ons met MVO profileren. Daarom zullen we de principes van MVO steeds meer in onze diensten integreren.

MVO moet deel uitmaken van een globaal proces waarbij stakeholders betrokken moeten worden.

Weet dat MVO een never ending love story is.

Samen met de medewerkers evolueren naar communicatieve, respectvolle en professionele relaties is de eerste prioriteit. Daardoor kan ook het productieproces optimaler verlopen. Op termijn wensen wij zeker het milieuaspect te integreren in ons duurzaam beleid.

Door gebruik te maken van andere visies, en methodes en ervaringen uit te wisselen kan MVO geïmplementeerd worden in onze organisatie.

Neem voldoende tijd om de verzamelde kennis optimaal te gebruiken. Zorg dat je de medewerkers ten volle betrekt in het project.

Notre problématique tourne autour du feu (fabrication de lignes de traitement thermique) et des métaux lourds. Nous avions des solutions plus écologiques, mais plus coûteuses. Aujourd’hui la manière de communiquer autour de ces solutions avancées nous paraît plus aisée.

Une méthodologie de réflexion basée tant sur l’analyse des processus que des produits. Par ailleurs la RSE couvre un champ bien plus vaste que je ne l’imaginais et couvre finalement toute la chaîne de production.

Participez-y ! Vous aurez par ailleurs l’occasion de vous poser bien des questions sur la gestion de vos processus et sur votre vision à long terme. La mise en œuvre n’est pas aisée et ce processus prend du temps. Avancer en RSE, c’est d’abord un travail de fond !

La RSE intégrera de plus en plus notre démarche car outre le fait que le FESD sera toujours partenaire financier, il deviendra de plus en plus un partenaire opérationnel du client.

Qu’une société qui produit de l’énergie nucléaire peut s’inscrire dans une optique RSE sans pour autant devoir changer de créneau. La RSE permet de diminuer la tension liée aux externalités négatives d’une activité.

La matière est tellement vaste qu’il s’impose de s’entourer des personnes appropriées. Ensuite, selon la taille de l’entreprise, il est important d’y inclure des employés de tous les niveaux.

Ons bedrijf is actief in de ‘witte biotechnologie’ en heeft als doelstelling een bijdrage te leveren tot een versnelde groei van de ‘biobased economy’.

Ik ben me meer bewust van onze impact op onze 3 belangrijkste stakeholders: medewerkers, buurt en klanten. ZIJ bepalen of we geld verdienen of niet.

Begin bij jezelf. Verkoop geen ingewikkelde theorieën, doch handel als een ‘goede huisvader’. Breng je gedrevenheid over op de ganse organisatie.

Notre plus grand souhait à l’heure actuelle est de sensibiliser les pouvoirs publics afin que ceux -ci introduisent dans leurs cahiers des charges les normes ISO, LSC-VCA et par conséquent que les entreprises qui ont déjà consacré du temps à l’introduction de ces normes soient reconnues.

Des actions RSE peuvent être implantées au quotidien dans chaque entreprise en modifiant ne fût-ce que quelques habitudes. En outre, ces actions pourraient se révéler bénéfiques aussi bien d’un point de vue économique que social.

Intégrer des projets similaires à Quadrant BEL afin de pouvoir avoir des personnes de référence dans ce secteur qui aiguilleront les gens sur des pistes concrètes et réalisables.


Impribeau, une imprimerie, s’attaque à son impact environnemental

“ Imprimer sans chimie : notre ambition ” Avec 10 salariés et 1,1 million de chiffre d’affaires en 2007, Impribeau est confronté, comme beaucoup d’entreprises et bon nombre d’imprimeries, à des défis économiques, sociaux et environnementaux qu’il faut bien mener de front. Pour Jean Henrotin, son responsable depuis 20 ans, mener la bataille sur les trois fronts exige de bien gérer les priorités et d’y aller pas à pas. les plus frappants est le respect des êtres humains, une valeur qui leur est chevillée au corps. Sans doute parce que l’ami Jean fut prêtre et assistant social dans une autre vie.

Une chaîne de valeurs

P

articulière, elle l’est, cette imprimerie nichée à Beauplateau-Sainte-Ode, un écrin de verdure surplombant la forêt de Saint-Hubert. Elle l’est à plus d’un titre, notamment parce qu’elle est partie intégrante d’un projet plus vaste. Le domaine du Beauplateau abrite en effet trois acteurs très spécifiques dont deux ont une vocation essentiellement sociale : une institution de placement pour les enfants en difficulté, et Futur Simple, une entreprise de formation par le travail. Impribeau, un imprimeur presque comme les autres, complète le tableau. Presque ? Un tour du site et la rencontre avec Jean Henrotin vous font vite comprendre que, si le professionnalisme et la qualité du travail sont les deux vertus économiques majeures de l’entreprise, l’un des aspects 30 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Modeste, il en est toujours à se demander ce qu’on a bien pu trouver à son imprimerie pour lui valoir une interview: ‘ C’est un bon truc des Chambres des Commerce. Comme mes propos seront rendus publics, je ne pourrai plus faire marche arrière sur mes engagements… ’ sourit-il. Un sourire qui en dit long car Impribeau n’a pas attendu la vague RSE pour se mettre en route. Comme beaucoup de PME, elle multiplie les actions sociétales qui renforcent son identité : gestion des déchets, réduction de l’impact environnemental, formation des salariés, aversion pour les accidents du travail – pas un seul en quinze ans d’activité –, accueil occasionnel des enfants placés dans l’institution. Mais fort de ces engagements, Jean Henrotin n’en a jamais perdu de vue la performance économique. Amoureux de l’encre et du papier, il a fait de son imprimerie un outil d’excellence. ‘ L’imprimerie est un métier très technique, il nous faut de véritables professionnels qui connaissent leur métier. Notre isolement au cœur du Luxembourg, notre petite taille et les tirages qui sont les nôtres impliquent des prestations économiques irréprochables. Notre meilleur argument de vente est la qualité de notre travail ’ souligne-t-il encore. Avec un succès certain puisqu’on vient de Poitiers (France), pour imprimer chez lui. Cette performance économique est bien nécessaire puisque l’imprimerie fait également travailler Le Futur Simple, une entreprise de formation par le travail (EFT), installée dans le bâtiment à côté, et dont le personnel s’est notamment spécialisé dans le conditionnement. ‘ C’est une chaîne de valeur puisque nous nous renforçons mutuellement, poursuit Jean Henrotin. Le Futur Simple est si proche qu’il est facile d’offrir un service de conditionnement en plus de l’impression. ’

Le défi du vieillissement Les défis sont nombreux pour l’imprimerie. En interne, l’évolution de la technique et des logiciels implique le souci permanent de former les salariés qui se rendent au centre Technofutur à Gosselies dès que le besoin s’en fait sentir. Mais la nécessité de la formation est plus crucial encore car,

comme toute entreprise créée il y a plus de deux décennies, c’est au vieillissement des troupes que Jean Henrotin est confronté. ‘ Mon conducteur offset le plus expérimenté a quarante ans de métier derrière lui. Cette incroyable somme de connaissance ne peut purement et simplement disparaître avec lui lorsqu’il prendra sa retraite. Il est indispensable de former les jeunes qui pourront prendre la relève. ’ Cette limite d’âge ne tardera pas à toucher trois autres personnes, à commencer par lui-même, puisqu’ils sont en tout quatre sur les dix à être âgés de plus de cinquante ans. ‘ La formation que nous avons suivie en matière de RSE m’a d’ailleurs ouvert l’esprit sur le potentiel d’améliorations que permet une gestion des ressources humaines plus poussée. Et je ne manquerai pas de l’utiliser pour pérenniser Impribeau. ’ Une leçon de modestie livrée par celui qui ne déplore aucun jour d’absentéisme au sein de sa troupe. Parmi les défis à venir, certains, comme l’impact environnemental, ont été bien anticipés. ‘ Cela fait belle lurette que nous voulions être chimiquement propre. ’ Il est vrai que les 40 gros fûts annuels de fixateur et révélateur – pour ne parler que d’eux –, indiquent à eux seuls combien la chimie a, jusqu’il y a peu, été omniprésente dans le secteur de l’imprimerie. ‘ La technologie du direct to plate nous évite désormais d’imprimer les films. Si l’investissement auquel il faut consentir est considérable, l’économie est substantielle et favorable

“ La formation RSE m’a ouvert de véritables horizons en matière de gestion des ressources humaines.” à la santé du personnel. ’ Mais ce passionné d’imprimerie ne s’est pas arrêté en si bon chemin. L’acquisition d’un système CIP4 permet de transmettre les paramétrages d’encrage directement à la presse. L’économie est sensible puisque c’est à chaque fois 150 ou 200 feuilles de papier non utilisées, alors qu’auparavant ce ‘déchet’ papier servait à ‘caler la machine’ comme on dit dans le jargon, en l’occurrence faire en sorte que les couleurs soient fidèles au choix du client.

Vers du papier durablement géré Le nouveau défi est également la certification du papier. ‘ Même si la pression n’est pas encore forte, bon nombre de clients nous demandent du papier certifié FSC [Forest Stewardship Council] ou PEFC [Program for the Endorsment of Forest Certification System] qui indique que le papier utilisé provient de forêts gérées de manière durable. Nous sommes en cours de certification, ce qui implique des connaissances, des compétences et des aménagements que nous ne sommes pas à même de mener seuls. Un consultant spécialisé nous aide, donc. Au final nous pourrons tracer le papier de son entrée à sa sortie. L’investissement n’est pas trop important et nous sera bien utile car l’image de l’imprimerie est désormais fondamentale. Dans notre métier, être vert est un atout. ’ Les actions RSE se succèdent au point qu’on se demande où Impribeau s’arrêtera. ‘ Nous sommes une petite structure et

chaque chose doit se régler en son temps. Impossible de faire tout en même temps. En outre, il y a des domaines où nous sommes bien démunis, comme celui de la mobilité: comment faire sans voiture, isolés que nous sommes à Beauplateau? Nous y réfléchissons mais pas encore de manière approfondie. ’ En attendant, c’est du cœur de leur métier que s’occupent Jean Henrotin et son équipe. Une démarche qui vaut son pesant d’or. A

Le conseil d’Impribeau DO : en tant que gestionnaire, apprendre à écouter et à communiquer. Cela semble fondamental, mais ça ne va pas du tout de soi. Rester modeste et ne pas hésiter à faire appel aux compétences dont on ne dispose pas. DON’T : ne pas faire du social pour faire du social. Cette démarche doit s’intégrer dans le fonctionnement de l’entreprise. Si vous désirez garder quelqu’un dans l’équipe, il faut que cette personne se donne à fond, sinon c’est toute l’équipe qu’elle fragilise.

Plus d’info www.impribeau.be 31 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Le Saupont veut faire progresser ses travailleurs handicapés

S’adapter à l’économie ? Oui, mais avec respect ! Entreprise de travail adapté, les Ateliers du Saupont existent depuis 38 ans. La société s’est développée peu à peu, jusqu’à compter 160 personnes, travaillant soit dans la filière bois soit dans les ateliers de conditionnement. Installée dans une routine confortable depuis plusieurs années, elle fait aujourd’hui face aux nouveaux défis que lui impose la mutation de l’économie. L’Oréal respire la bonne humeur, les sourires affleurent, le travail avance à un rythme de métronome, les tâches de chacun sont parfaitement maîtrisées. Ces gens-là, auxquels Jean-Pierre Gribomont voue une véritable affection, méritent que l’on se batte pour eux, et c’est ce qu’il a décidé de faire. Le risque? La dépendance à l’égard d’un client dominant, en l’occurrence L’Oréal. Le groupe français regrouperait-il ses activités de conditionnement ailleurs, un autre pays, les Ateliers Du Saupont en souffriraient fortement. Même si les relations avec son plus important client sont au beau fixe, Jean-Pierre Gribomont estime plus sage de diversifier sa clientèle et son activité. Beau défi que celui-là.

Se diversifier : une nécessité

P

our Jean-Pierre Gribomont, directeur de l’ETA Le Saupont, cette préoccupation est essentielle : garantir l’activité sur le site de Bertrix. Parmi les 160 travailleurs du site, bon nombre sont handicapés. Leur job, ils y tiennent comme à la prunelle de leurs yeux, l’exerçant avec une rigueur d’horloger qui force l’admiration. L’activité de conditionnement en est un bel exemple. L’entreprise qui travaille essentiellement pour le groupe 32 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Envisagé il y a à peine un an, ce plan repose pour une bonne partie sur la construction d’un nouveau bâtiment disposant de deux halls, l’un de 1 260 m sur un niveau, l’autre de 2 160 m sur deux niveaux. Au final, les Ateliers du Saupont disposeront de plus d’espace, certes, mais surtout d’un volume intelligemment pensé, offrant des possibilités de diversification de l’activité dans des conditions de travail infiniment supérieures à celles qu’offrent aujourd’hui des bâtiments un rien vétustes. Nourri de la responsabilité sociétale du groupe L’Oréal durant 29 ans, Jean-Pierre Gribomont le transfuge n’envisage en effet pas autrement sa mission. Pour lui, la solidité de l’activité économique est étroitement corrélée à l’amélioration de la performance environnementale, des conditions de travail et à la professionnalisation croissante du middle management, celui qui est quotidiennement au contact des équipes. C’est que dans moins de quatre mois, les nouveaux bâtiments seront prêts. Et c’est alors que les changements interviendront. ‘ Ma carrière m’a montré au moins une chose : l’optimisation de la production se déroule à un rythme plus rapide que la capacité qu’ont les gens à s’adapter. Il y a donc un vrai risque à vouloir aller trop loin, trop vite ’ analyse-t-il. Le plus grand défi des avancées à venir devra se voir porter par le management intermédiaire. A lui d’assurer la formation des différents acteurs de l’entreprise à la mutation en cours. Or ce management a été historiquement, et de manière très compréhensible pour une ETA, orienté vers l’accompagnement des travaux. Dès aujourd’hui, il devra en outre également s’orienter vers l’entreprise. L’ambition de Jean-Pierre

Gribomont est en effet ‘ d’amener chaque travailleur à son meilleur niveau de compétence ’. Ce qui implique de revoir les modes de travail, d’élargir la spécialisation des uns et des autres, mais aussi de motiver tout le monde.

Le défi: accompagner le changement La tâche est délicate même si, selon Jean-Pierre Gribomont, le personnel est très motivé. ‘ Ce qui peut paraître étonnant est que, malgré les handicaps dont souffrent la majorité de nos travailleurs, ils font montre de beaucoup de motivation. Il y a moins de résistance au changement que dans d’autres structures au sein desquelles j’ai pu travailler. Le délicat de la tâche est qu’il ne s’agit pas simplement de déménager. J’aimerais faire progresser le personnel afin qu’il puisse devenir plus polyvalent. En l’occurrence, je prône l’élargissement horizontal de la tâche, lequel consiste à transposer le savoir-faire du travailleur d’un produit à un autre, ou l’élargissement vertical de la tâche, qui consiste à intégrer des opérations amont-aval sur un produit donné. Ça n’a l’air de rien à première vue, mais étendre leur tâche, même s’il y a une forte adhésion, va briser le canevas sécurisant qui était le leur. L’accompagnement et la formation, délivrés par un middle management qui les connaît bien, seront donc essentiels. ’ Soucieux de son personnel, Jean-Pierre Gribomont sait combien comptera la personnalité des encadrants. ‘ Je ferai appel à des compétences externes pour

formidable opportunité économique. Et c’est là que, dit-il, se posera le dilemme: avec quel client travailler ? Car s’il professe l’implémentation d’actions RSE au sein de l’ETA (qu’il met en œuvre), Jean-Pierre Gribomont se pose cette question essentielle: jusqu’où faut-il aller avec

“ On ne fait bien que ce dont on est convaincu : c’est encore plus vrai en matière de RSE ! ” toutes les missions pour lesquelles nous ne disposons pas de compétences en interne, notamment l’accompagnement au changement. ’ Il mettra en place la mesure du changement: ‘ Je suivrai les indicateurs qui me permettront de savoir si les évolutions demandées ne provoquent pas des contrecoups : nombre de troubles musculo-squelettiques - essentiel dans les métiers dont les tâches sont répétitives - absentéisme, etc. Aujourd’hui, ces indicateurs sont bons. Ils doivent le rester dans la nouvelle structure ’ conclut-il.

Energie: vers le trigénération Le volet social s’accompagne d’un volet environnemental non négligeable. Les Ateliers bénéficient de la présence de la filière bois - scierie et construction de palettes à façon. Disposant déjà d’une unité de cogénération, Jean-Pierre Gribomont la fera progresser pour passer à la trigénération. ‘ Avec la cogénération, nous disposons d’une puissance nominale de 1 200 kW. La moitié de nos besoins électriques est couverte par une capacité de production de 200 kW. Nous disposons encore de 1 000 kW pour le chauffage des locaux, mais nous n’utilisons pas toute cette puissance. L’idée est donc de convertir le surcroît de chaleur en énergie pour mettre en place une chaîne de froid dans les nouveaux bâtiments, laquelle nous permettra de travailler avec de nouveaux clients. ’ Une manière de nous expliquer combien la protection de l’environnement se révèle pour lui une

certains clients ? ‘ Nous essayons de travailler de plus en plus dans le respect des hommes et de l’environnement. Très naturellement, nous recherchons donc des partenaires commerciaux et des clients partageant ces valeurs. Ce qui n’est pas le cas de tous. Certains voudraient se comporter comme de vrais négriers sans considération pour le personnel du fournisseur. J’ai tendance à penser que nous travaillerons de moins en moins avec ces derniers… ’ Histoire de boucler la boucle. A

Le conseil du Saupont DO : installer des indicateurs qui vous permettront de mesurer plusieurs choses: l’état de départ, la progression, les dérapages et les points de tension. Ça demande du temps, mais c’est une vraie boussole. DON’T : ne pas céder à la tentation de faire de la RSE parce que c’est à la mode. Il faut du temps, de la conviction et de l’énergie pour mener à bien une stratégie de responsabilité sociétale.

Plus d’info www.saupont.be 33 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Bedrijf Entreprise


Godfrind sa Concessionnaire automobile Arlon Employés : 34 Christophe Godfrind Administrateur délégué Lorenzo Ciarroni Responsable du service après-vente

En visitant Ampacet, nous avons été surpris par leurs progrès technologiques, leur sensibilité envers l’environnement et le respect du voisinage.

La formation nous a permis de mettre en lumière beaucoup d’éléments déjà présents dans notre entreprise et de les faire évoluer.

Hebocoat bvba Opervlaktebehandeling Beveren-Leie Werknemers: 8 Bart Heyse Zaakvoerder

Jan Bossuyt van Boss Paints, omwille van zijn persoonlijke ingesteldheid. Hij is reeds tientallen jaren bezig met MVO en is er helemaal van doordrongen.

Aanzet was mijn persoonlijke overtuiging dat een bedrijf meer is dan verkopen - produceren - factureren winstmaximalisatie. Ook de idee dat MVO de leefbaarheid van een bedrijf op lange termijn bevordert speelde mee.

IMES nv Verdeler van MRO-artikelen Antwerpen Werknemers: 180 Gunter Cuypers Regiodirecteur

Reynaers Aluminium doet enorme investeringen in zonne-energie. Zij vormen een inspiratiebron voor ons bedrijf.

Een draagvlak creëren binnen ons bedrijf is noodzakelijk om een verdere integratie van MVO te verwezenlijken. Daarnaast willen we in samenwerking met Levanto onze technische kennis inzetten binnen een socio-economische context.

Imog Intercommunale Harelbeke Werknemers: 180 Patrick Roose Algemeen Directeur Patrick Verhelst Siteverantwoordelijke Imog Moen

Stan Callens, bedrijfsleider van De Mailingman. Zijn bezieling en betrokkenheid stuwde hem naar MVOdenken reeds voor het begrip gekend was.

De oefening rond waardebepaling accentueerde nog meer het belang van de opdracht en gaf een extra schwung om er als ploeg tegenaan te gaan.

Impribeau scrl Imprimerie Sainte-Ode Jean Henrotin Directeur Yannick Laforge Responsable commercial

Nous disposons de peu d’information sur le sujet et n’avons donc pas d’exemple à proposer.

La dimension sociale étant fortement ancrée dans l’entreprise, nous nous sommes concentrés sur les chantiers environnementaux les plus évidents. Ils formeront la première étape de notre progression en matière de RSE.

Job’In - Guichet d’entreprise asbl Accompagnement à la création d’entreprise Liège- Namur- Nivelles- Oupeye- Verviers Employés: 35 Fabienne Mathot Directrice

Mohammed Yunus qui a lancé le premier programme de micro-crédit il y a 30 ans, ce qui lui a valu le Prix Nobel de la Paix. Il est parti d’un outil purement économique, le crédit bancaire, pour en faire un outil d’émancipation et de développement social.

Le sociétal, l’économique ainsi que la cohésion sociale étant déjà au cœur de notre action, il nous fallait travailler sur l’environnement, qui, au centre des préoccupations de notre entreprise et de beaucoup de mes collaborateurs, n’était pas suivi d’actions concrètes.



[1]


[2]







[3]

[4]

[5]

Une amélioration constante de la qualité en accord avec les parties prenantes et un plus grand respect de l’environnement.

La différente perception des autres participants et des parties prenantes par rapport aux actions présentées.

Organiser une réunion avec différentes parties prenantes et accepter ‘ la critique ’ afin de permettre de meilleures actions.

Wij willen onze mensen milieubelastende activiteit ontwikkelen op basis van oplossingen die het op lange termijn leefbaarder maken voor het bedrijf, de medewerker en het milieu.

Het MVO-denken levert ook een economisch voordeel op, naast het voordeel op menselijk en milieuvlak.

Maak zonder voorbehoud of belemmering de oefening van de maatschappelijke impacten van je activiteiten.

Binnen de industriële omgeving is iedereen zich bewust van het belang om MVO op te nemen in de visie van het bedrijf. Dit zal in de toekomst meer en meer plaats verwerven in het strategische denken en handelen van bedrijven.

De interactie tussen de verschillende deelnemers helpt u om MVO vanuit een andere invalshoek te benaderen. De heterogeniteit van de groep - vooral in de activiteiten - werkt dit in de hand.

MVO is een geleidelijk proces. De ‘Big Bang’-aanpak is onverstandig. MVO moet als het ware in uw organisatie glijden.

Het recycleren en nuttig toepassen van afval wordt in het licht van de stijgende schaarste van grondstoffen, ruimte en energie steeds belangrijker.

MVO is niet iets wat je er nu en dan eens bij neemt. Op ieder beslissingsmoment in om het even welk proces dien je de MVOgedachten mee te nemen.

Ieder mens: medewerker, klant, buur of inspecteur, heeft uiteindelijk waardevolle input voor uw bedrijf.

Les actions envisagées nous permettront de diminuer fortement notre impact environnemental, notamment au niveau des produits chimiques, de la quantité de papier utilisée et de l’origine certifiée du papier.

La richesse des actions possibles en matière de gestion des ressources humaines. Il y a là un véritable potentiel pour renforcer l’entreprise.

Faire les choses par conviction, la RSE demandant de la cohérence. Eriger le respect en valeur centrale.

Une évaluation continue de notre projet de développement durable pour en mesurer l’impact et un nouveau plan d’actions en 2009 pour accompagner nos entrepreneurs dans cette démarche: formations, actions de sensibilisation, création d’outils concrets…

La notion de stakeholders et d’intégration volontaire et le fait d’avoir associé l’ensemble de mes collaborateurs au projet. Quel gain de temps, d’énergie. Quelle efficacité! Les actions sont plus faciles à réaliser quand elles sont portées et suggérées par les collaborateurs.

Les choses sont plus faciles qu’il n’y paraît, mais ce qui compte c’est un engagement personnel et moral. Je conseillerai aussi de se faire encadrer au départ sur la méthode et les lieux de référence et de se fixer des priorités: on ne peut vouloir tout changer en même temps.


Bedrijf Entreprise


La Lorraine 72 Entreprise de travail adapté Arlon Employés : 190 Luc Portion Adjoint de direction Sébastien Joubert Responsable formation

Toute entreprise qui fait l’effort véritable d’harmoniser l’économique, le social et l’environnemental. La RSE est une sensibilité que développent de plus en plus d’entreprises; chacune d’elles est à sa manière un modèle dont on peut s’inspirer.

L’implémentation des actions RSE identifiées ou formalisées durant la formation va stimuler le travail d’harmonisation de l’économique et du social dans lequel La Lorraine 72 est engagée depuis sa création. Ce travail actif d’harmonisation inclut pleinement le pôle environnemental.

Le Saupont ETA active dans la scierie et le conditionnement Bertrix Employés : 150 Jean-Pierre Gribomont Directeur

L’Oréal car ce groupe intègre cette démarche dans toutes ses dimensions, dans toutes ses divisions, dans toutes ses activités, de manière cohérente et partagée.

Par conviction et en profitant de l’opportunité offerte par le contexte de nouveaux projets, de nouveaux métiers avec un personnel qui doit être accompagné vers un nouveau processus.

Le Trusquin eft Entreprise de formation par le travail dans la construction Marloie (Marche-en-Famenne) Employés : 18 Patrick Truccolo Directeur

Couleur Terre, une jeune entreprise de construction ossature bois, cible son action sur l’emploi des écomatériaux tout en privilégiant l’engagement de personnes fragilisées. Couleur Terre privilégie le service à la collectivité plutôt que la valorisation du capital économique.

Notre entreprise travaille à l’insertion socioprofessionnelle et marie donc dimensions économique et sociale à travers ses activités de formation professionnelle et de production. L’enjeu pour nous est d’aller encore plus loin au niveau de l’environnement.

Colruyt, omwille van hun consequente en doorgedreven MVO-strategie. Hier is MVO echt een doel en geen middel, geen trend, geen marketinginstrument.

We kozen voor ‘duurzaam handelen op de werkvloer’ omdat 1) We de ervaringen uit ons voortraject willen verzilveren; 2) Dit thema dicht bij de medewerkers staat; 3) We deze actie opnieuw als voortraject zien naar een volwaardig MVO-beleid.

Magelaan cvba Communicatiebedrijf Gent Werknemers: 26 Leander De Cauter Zaakvoerder

Iedere organisatie of elk bedrijf dat op een bewuste manier bezig is met MVO, binnen de eigen kring of breder, is een voorbeeld.

MVO is in ons bedrijf al van bij de start een evidentie. Daarom is de reflex om er ook op het gebied van marketing iets mee te doen pas veel later gekomen.

Modulart sa Fabrication de module en béton pour maisons préfabriquées Tubize Employés : 20 Ghislain de Changy Administrateur délégué

Je n’en connais pas une qui me séduise particulièrement.

Cela doit faire partie intégrante de la stratégie de développement de l’entreprise du “ XXIe “ siècle. La prise de conscience de ces enjeux à chaque niveau de l’entreprise et les mesures mises en place permettront un développement harmonieux et cohérent.

Levanto vzw Buurtontwikkeling en jobbegeleiding van kansengroepen Antwerpen Werknemers: 420 Inge Weber Directeur Ilse De Keersmaecker Manager Impuls en Innovatie



[1]


[2]







[3]

[4]

[5]

Etre reconnu par notre clientèle actuelle et à venir comme une entreprise proposant des services ‘ estampillés ‘ RSE, caractère synonyme de qualité et de responsabilité sociétale dans le travail réalisé.

Le désir commun de chefs d’entreprise de réfléchir, à travers des actions RSE, à une composante de leur organisation : l’esprit de leur entreprise.

Aucun conseil en particulier, mais un encouragement à poursuivre une démarche qui donne une réelle plusvalue à une entreprise à travers des prises de positions RSE.

Nous voulons inclure la dimension RSE et développement durable dans le service offert au client. En même temps, nous voulons travailler avec des clients qui la respectent.

L’importance de la cohérence et de la crédibilité de la démarche, vues par l’extérieur.

N’entreprendre des choses que par conviction et pas par nécessité ou opportunisme.

Nos propositions de chantiers de construction et de rénovation du bâtiment cibleront davantage les matériaux écobiologiques. Nos formateurs se forment à l’étranger afin d’obtenir les certifications et les agréations pour la pose de matériaux écologiques allemands et autrichiens.

1) Que les critères économiques, sociaux et environnementaux interagissent entre eux beaucoup plus qu’on ne l’imagine. 2) Je pensais qu’un concessionnaire automobile n’avait que peu de possibilités d’actions. Or, il peut être le plus innovateur pour agir sur l’environnement.

Démystifier en allant voir chez d’autres entrepreneurs qui y sont déjà impliqués ce qu’il y a lieu d’en comprendre en termes de mise en œuvre.

MVO helpt de kloof tussen de sociale en reguliere economie te verkleinen. De reguliere economie zal zich bewuster worden van de rollen die de sociale economie kan spelen binnen haar MVObeleid. Hopelijk leidt dit tot meer en betere samenwerkingsverbanden.

MVO is een proces, een geïntegreerde beleidsvoering, en geen actie, resultaat of status. Ieder doorloopt dit proces naargelang zijn mogelijkheden. De uitdaging is om de diverse acties in een inclusief en gestructureerd beleid te doen uitmonden.

Begin geleidelijk; bouw eerst kennis op en onderneem kleine acties. Hecht veel aandacht aan communicatie en gemeenschappelijk eigenaarschap. Maak van MVO ook geen boeman in uw bedrijf!

Nog eerder dan de producten of diensten moet het hele bedrijf doordrongen zijn van de MVO-gedachte, de werknemers niet in het minst. Pas dan volgen de producten en diensten.

De weg is nog lang voor MVO een algemeen ingeburgerd begrip is, maar er is geen weg terug, geen keuze. Gewoon doen.

Begin er voorbereid aan en zorg dat je intenties oprecht zijn. MVO is geen ‘window-dressing’. Maar de dynamiek die MVO in het bedrijf met zich meebrengt, rendeert op vele vlakken.

Nos produits ont un fort potentiel de développement au niveau de l’environnement : utilisation et recyclage des matériaux constitutifs et consommation minimum d’énergie.

1) Nous avons pris conscience des potentialités de la RSE sur le développement de l’entreprise. 2) La gestion des priorités et la mise au point de tableaux de bord RSE sont particulièrement utiles.

Assister à un séminaire préalable et la nécessité d’être ‘ coaché ‘ sur l’implémentation.


Transportbedrijf Ninatrans houdt de sector een spiegel voor ogen

“Handelen vanuit een sterke overtuiging rendeert” Vervuilend, gevaarlijk, de oorzaak van alle verkeersellende ... De transportsector kampt met een kwalijk imago. Hardliners zouden alle vrachtwagens het liefst van onze wegen bannen. Enig realisme doet ons echter beseffen dat het vrachtverkeer een realiteit is waar we niet meer om heen kunnen en die best zo verantwoordelijk mogelijk wordt ingezet. Safety first Ninatrans maakt reeds jaren werk van verkeersveiligheid. Enkele weken per jaar staan werknemers van Ninatrans in tal van Vlaams-Brabantse scholen voor de klas. Zij wijzen de leerlingen op de gevaren van vrachtwagens, in het bijzonder de ‘dode hoek’. “Als we door de bewustmakingscampagne één kind op de fiets van een ongeval kunnen sparen, is dit een geslaagde actie”, vindt Benny Smets. In 2007 ontving het bedrijf voor dit initiatief de Safety Award van de transportsector.

Propere motoren Naast veiligheid bekleedt ook milieubewustzijn een hoge plaats op de prioriteitenlijst. Ninatrans investeerde in 2007 in de minst vervuilende vrachtwagens. Zij beantwoorden aan de Euro 5-norm, die pas in 2009 verplicht wordt. Binnenkort schaft het bedrijf ook de eerste vier Belgische vrachtwagens aan die aan de nog strengere EEV-norm voldoen. Alle trucks worden bovendien gewassen met gerecycleerd water. In het kader van het Move for Climate-project van de Voka–Kamers van Koophandel Vlaams-Brabant drong Ninatrans zijn CO-uitstoot terug met 134,74 ton door zijn truckers ecologische rijtechnieken bij te brengen en door een betere planning van de trajecten dankzij een nieuw informaticasysteem. Laatste project in de rij ‘milieuacties’ is de bouw van een nieuw bedrijfspand met natuurlijke materialen en energiezuinige oplossingen.

Kiezen voor gezonde voeding

B

enny Smets, General Manager en Marketing Directeur van transportbedrijf Ninatrans, is ook die mening toegedaan. Hijzelf, zijn zus en zijn schoonbroer vormen de derde generatie van het familiebedrijf en hebben sinds 1992 het roer overgenomen. Ninatrans ijvert al jaren om de schadelijke effecten van zijn activiteit te beperken. “Dit is een moeilijke sector”, zegt Benny Smets, “maar door klantgericht, milieubewust en mensvriendelijk te ondernemen, slagen wij er in ons te onderscheiden.” Voor het imago? “Absoluut niet, verzekert hij, “wat we doen, doen we al jaren vanuit een oprechte maatschappelijke bekommernis. Ik zou me slecht voelen als ik het anders deed.” 38 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Heel opmerkelijk in de sector is het recentste MVOproject van Ninatrans: leefstijlinterventie bij truckers. “Vrachtwagenchauffeurs zijn voortdurend onderweg en maken een hogere kans om een ongezond leefpatroon te ontwikkelen”, legt Benny Smets uit. “Velen kampen met ernstig overgewicht. Het gebrek aan controle, de talrijke verleidingen en de beperkte beschikbaarheid van gezonde voeding in wegrestaurants zijn niet bevorderlijk voor een gezonde levensstijl. Om dit probleem te verhelpen heeft het bedrijf samen met een diëtiste een niet-dwingend actieplan uitgewerkt. Momenteel bevragen we de truckers over hun leef- en eetgewoonten, hun ervaring van levenskwaliteit en hun noden in dit verband. Na de verwerking van die informatie en de terugkoppeling naar de chauf-

feurs, zal de diëtiste aanbevelingen en praktische tips geven over gezonde voeding en beweging. Elke trucker met een verhoogd gezondheidsrisico krijgt ook de mogelijkheid van individuele begeleiding. Deze zal plaatsvinden binnen de werkplanning, om de drempel zo laag mogelijk te houden. Ik verwacht wel enige weerstand of een zeker ongemak, omdat sommigen zich niet echt bewust zijn van het probleem. Werken met een externe persoon is in dit opzicht erg belangrijk: zij kan een zekere objectiviteit garanderen. Leef- en eetgewoonten behoren immers tot de privé-sfeer en ons bedrijf wil daar respect voor opbrengen.”

Werken aan morgen “Deze gezondheidsactie past naadloos in de brede verantwoordelijkheid die Ninatrans wil dragen”, aldus Benny Smets. “MVO is een onophoudelijk proces; je kan niet één actie ondernemen en dan op je lauweren rusten. Elke beslissing moet getoetst worden aan MVO. Noem het misschien ook een soort van proactiviteit. Vandaag zou ik geen nadelen ondervinden indien ik mij enkel door economische motieven liet leiden, maar hoe langer ik zou wachten, hoe zwaarder het zou worden om het concept op te starten. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een nieuwe manier

hun handelingen te integreren. Het chauffeurshandboek, dat momenteel helemaal wordt herschreven en aangevuld met MVO-elementen, zal helpen om onze manier van werken te begrijpen. We ervaren alleszins een openheid bij ons personeel. Als kmo moet het haalbaar zijn om een MVO-cultuur op relatief snelle wijze ingang te laten vinden in het bedrijf.”

“ Je kan niet één actie ondernemen en dan op je lauweren rusten. ” van zakendoen waar elk correct bedrijf uiteindelijk aan zal moeten beantwoorden. De huidige maatschappelijke evoluties eisen een radicale herdenking van ons economische handelen in het belang van onszelf en onze kinderen. Ik geloof ook stellig dat het aangenamer werken is in een door waarden gedreven bedrijf.” Brengt MVO ook geld in het laatje? “Onze MVO-acties hebben geen economisch doel”, zegt Smets, “maar ik heb wel ervaren dat handelen vanuit een sterke overtuiging ook economisch rendeert. Onze klanten waarderen onze aanpak, onze truckers zijn minder ziek en mijn ecologische voertuigen kan ik later voor een betere prijs van de hand doen.”

Een MVO-cultuur opbouwen Maatschappelijk verantwoord ondernemen hoeft voor Benny Smets en zijn directie-collega’s geen betoog meer. Toch wil Ninatrans verder werk maken van een meer gestructureerde aanpak. “Wij namen onze acties tot nu toe vanuit een maatschappelijke bekommernis. In de toekomst willen we onze MVO-inspanningen beter structureren en formaliseren. Het leertraject QuadrantBEL helpt ons alvast op weg. We willen onze waarden ook in de cultuur van het bedrijf verankeren. Nieuwe werknemers hebben soms een aanpassingsperiode nodig om de verschillende elementen te begrijpen en in

Benny Smets besluit: “In relatie tot de grote maatschappelijk vraagstukken zijn onze acties misschien beperkt, maar zij laten hopelijk ook eens het andere gezicht van de transportsector zien.” A

De wijze raad van Ninatrans DO: Durf met collega’s en sectorgenoten praten. Je hoeft niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden. Acties van andere bedrijven zijn niet altijd direct kopieerbaar, maar wel vaak vertaalbaar. Samenwerken kan heel motiverend zijn. DON’T: Start niet met MVO als de directie niet zelf overtuigd is van de noodzaak. Doe het niet voor het imago, maar vanuit engagement. Enkel als de top overtuigd is, vloeit MVO automatisch door naar beneden. Bottom-up ideeën vinden veel sneller een stem als de top daarvoor een openheid toont.

Meer info www.ninatrans.be 39 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

OptimaT begeleidt tewerkstelling van personen met een handicap in bedrijven

“We moeten ons huiswerk goed maken” Geen sector waar de vooroordelen zo torenhoog zijn als de beschutte werkplaatsen. Geen kloof zo diep als tussen de sociale en de reguliere economie. Wie als gehandicapte een beschermde job heeft, mag al van geluk spreken... of niet? De beschutte werkplaats OptimaT uit Lichtervelde brak resoluut met dit immobilisme en legt de lat een behoorlijk stuk hoger. onze ateliers bevindt zich op het gelijkvloers; de toegang is gemakkelijk. Jobs in een regulier bedrijf bevinden zich op de eerste verdieping, maar niemand heeft aan een trap gedacht! Toen er eindelijk een wettelijk kader voorhanden was, lag de weg open. Met Supported Employment openen we bovendien perspectieven voor reguliere bedrijven die hun MVO-intenties concreet willen vormgeven. Gehandicapten een passende maar volwaardige job aanbieden in het normale arbeidscircuit kadert in een diversiteitsbeleid. Dit is dan ook ons pleidooi: dat bedrijfsleiders zich op dit pad zouden wagen en er de meerwaarde van inzien.”

Steun voor alle partijen

B

egin 2006 stapte OptimaT met zes andere beschutte werkplaatsen in een experiment om mensen met een handicap te laten doorstromen naar een gewoon bedrijf. Met een normaal contract, een normaal loon, een normale omgeving. “Oorspronkelijk was onze deelname aan het proefproject Supported Employment van de Vlaamse regering geen gerichte MVO-actie”, bekent Guido Vermeulen, directeur van OptimaT. “Mensen met een handicap zo duurzaam mogelijk tewerkstellen is onze kerntaak. Maar wij wilden een stuk verder gaan dan onze opdracht in onze eigen ateliers. Wij wisten immers reeds lang dat bepaalde bedrijven geschikte jobs hadden voor onze mensen. Echter, niet de mogelijkheden van de gehandicapten waren de hinderpaal voor een tewerkstelling, maar het gebrek aan voorwaarden en garanties. Ik gebruik daarvoor graag het volgende beeld: het werk in 40 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Linda Cools is projectleider Supported Employment bij OptimaT. Zij legt uit hoe de vork in de steel zit. “Bedrijven die een werknemer met een handicap in dienst nemen, krijgen van de overheid financiële middelen voor begeleiding door een deelnemende beschutte werkplaats. Dit compenseert het mogelijke rendementsverlies. Op deze manier is er steun voor werknemer én werkgever. Niemand wordt op voorhand geselecteerd of uitgesloten. Bij OptimaT ontvangt iedereen een verstaanbare brief waarin het project wordt uitgelegd. Daarop volgt een verhelderende informatievergadering. Met elke kandidaat houden we een ernstig gesprek om de verwachtingen zo nodig bij te stellen en alle details uit de doeken te doen. Ook de nabije omgeving van de gehandicapte persoon - familie of andere voogden - wordt betrokken.”

Zekerheid als motivator Personen met een handicap die de stap willen wagen worden stapsgewijs begeleid. “We houden de drempel zo laag mogelijk”, zegt Linda Cools. “Na een zorgvuldige screening van de kandidaten gaat OptimaT op zoek naar jobs die binnen hun mogelijkheden en interesses liggen. De kandidaat mag ook zelf een voorstel aanbrengen, maar de contacten met het bedrijf worden door ons gelegd. Dit om te garanderen dat de werkgever verder kijkt dan de handicap en zich focust op wat de persoon voor het werk in zijn mars heeft. Nadat we een geschikte job geïdentificeerd hebben, doen we de jobmatching, we brengen de juiste persoon op de juiste plaats. Op de werkvloer wordt de nieuweling verder begeleid door training on the job.

De blijvende nazorg (ongoing support) is erg geruststellend voor onze mensen, evenals de garantie dat ze tot een jaar na hun indiensttreding kunnen terugkomen naar de beschutte werkplaats. Deze maatregel biedt ook aan de werkgever een zekerheid.”

Een minutieuze voorbereiding “De zoektocht naar geschikte jobs vergt bijzondere inspanningen”, zegt Linda Cools. “Er zijn kansen bij tal van bedrijven, maar we moeten ze weten te vinden. Daarom houden we voortdurend de vinger aan de pols. Wanneer we een doorstroming naar een reguliere job voorstellen, moet dit steeds stevig onderbouwd zijn; we moeten ons huiswerk goed gemaakt hebben. Want het is absoluut niet de bedoeling zomaar te proberen en een andere kandidaat voor te stellen als het niet lukt. Een kandidaat moet de minimumverwachtingen voor de job net overstijgen. Soms kan een minimale aanpassing aan de werkpost ook de weg openen. De geschreven werkinstructies vervangen door een mondelinge uitleg wanneer een geschikte kandidaat analfabeet is, bijvoorbeeld. Om Supported Employment te doen slagen moeten ook de toekomstige collega’s enige begeleiding krijgen. Daarom geven wij hen eenvoudige tips over communicatie met een gehandicapte persoon: hoe orders geven of terechtwijzen, bijvoorbeeld.”

is ook op weg naar een reguliere job.” Linda Cools wijst niettemin op een heikel punt: sommige overstappers zijn in de reguliere sector financieel slechter af. Zij krijgen wel hetzelfde loon als hun collega’s, maar sommigen verliezen bepaalde toelagen. Dat maken we van bij het begin heel duidelijk. De meeste zetten echter toch de stap omwille van de eigenwaarde die ze uit de job halen.” Is het project een succes? “In menselijke termen zeker wel”,

“ Niet meer moeten zeggen dat ze in een beschutte werkplaats werken is voor enkelen van onschatbare waarde.

”

Ook voor de interne werking van OptimaT vergde het doorstromingsprogramma een aanpassing. In de experimentele fase klaagden de begeleiders dat het wegvallen van de betere werkkrachten een leegte op de werkvloer naliet. Maar nu het programma financiële steun krijgt, is er ruimte voor de aanwerving van nieuwe krachten of extra opleiding. Het scepticisme heeft plaats geruimd voor een algemene openheid.”

Als vol erkend worden Guido Vermeulen is opgetogen over de resultaten van het project. Toch ging het niet zonder slag of stoot, zo erkent ook hij. “De grootste uitdaging in het begin was om Supported Employment kenbaar te maken bij het publiek. Wij hadden bij aanvang van het project naar 500 omliggende bedrijven een uitnodiging voor een informatievergadering gestuurd. De opkomst? We hebben die avond een infosessie gehouden voor vier personen... Eén van hen heeft een persoon met een gehandicap tewerkgesteld, in een metaalbedrijf. Een andere ging een samenwerkingsverband aan met OptimaT om zes gehandicapte personen in zijn industriële wasserij aan het werk te zetten, maar ze blijven werknemers van OptimaT.” En vandaag? “Intussen kunnen we zes mensen definitief ‘ex-werknemers’ van OptimaT noemen”, zegt Linda Cools. “Een van hen doet onderhoudswerk in een bloemenzaak. Vier of vijf mensen hebben een duurzaam contract. En een vijftiental andere kandidaten

zegt Linda Cools. “De praktijk bewijst dat deze aanpak niet voor de grote massa geschikt is, maar het aantal doet er ook niet toe. Belangrijk is dat mensen met een handicap een keuze hebben. Velen voelen zich goed in een beschermd milieu en zijn goed in hun job. Kunnen doorgroeien binnen de werkplaats is daarom ook waardevol. Anderen voelen zich pas een volwaardige werknemer in een gewoon bedrijf. Niet meer moeten zeggen dat ze in een beschutte werkplaats werken is voor hen van onschatbare waarde. Dat recht hebben zij. Daarom staat OptimaT voor ‘aangepaste Tewerkstelling, optimale Tevredenheid’. A

De wijze raad van OptimaT DO: Wees zo eerlijk mogelijk, want voor alle partijen is de inzet groot. Ook al loop je daarmee het risico dat een van de partijen afhaakt. Immers: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel... DON’T: Plaats geen gehandicapte werknemer in een omgeving die jou zelf niet aanspreekt. Een negatieve ervaring laat bij een persoon met een handicap immers diepe sporen na. Meer info www.optimat.be 41 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Bedrijf Entreprise


N. Charlier sa Transport et logistique Recogne Employés : 40 avec ouvriers 140 pour le groupe D. Charlier Administrateur délégué, GRH, directeur financier

L’Oréal par leur exigence de qualité qui fait progresser.

Nous faisons déjà beaucoup en termes de formations du personnel et du management ainsi que pour la réduction de la consommation de carburant (écoconduite, etc.). Ces pratiques sont un atout dans la qualité du service que nous proposons pour nous imposer sur un marché hyperconcurrentiel.

Ninatrans nv Transportbedrijf Bierbeek Werknemers: 49 Benny Smets Afgevaardigd Bestuurder

Randstad België is gekozen tot ‘beste werkgever 2008’ en heeft als eerste bedrijf in België het SA8000-certificaat (social accountability) behaald.

Ninatrans beseft dat een goed MVO-beleid een steeds belangrijker element van onze bedrijfscultuur wordt.

OptimaT vzw Beschutte werkplaats Lichtervelde Werknemers: 350 Guido Vermeulen Directeur Andy Vandekerckhove Preventieadviseur-milieucoördinator

Genencor heeft reeds heel wat ervaring, maar wij waren aangenaam verrast door de inzet en gedrevenheid voor MVO bij alle deelnemers.

Aanleiding: de verruiming van het WestVlaams milieucharter naar duurzaam ondernemen. Drijfveer: het evenwicht vinden tussen People-Planet-Profit. Supported employment geeft invulling aan onze opdracht: ‘aangepaste Tewerkstelling, optimale Tevredenheid’.

Osmoteam Consulting sprl Conseil en déploiement stratégique, en diversité et management interculturel Louvain-La-Neuve Employés : 4 Noëlle Pare Gérante

Le groupe EXKi qui combine une approche marketing très élaborée avec l’intégration au-delà des résultats économiques de paramètres sociaux (gestion de la diversité versus handicap) et environnementaux (produits frais avec une chaîne de production courte).

Spécialisé dans le déploiement de projets en entreprises, notre équipe a choisi de compléter son offre de services en décrivant à la clientèle les liens existant entre les enjeux de la RSE, la stratégie de l’entreprise et son core business.

Partena Gezinszorg Partena Ziekenfonds & Partners Sociale dienstverlener Gent Werknemers: 150 Dieter Lemmens HR-jurist Partena Ziekenfonds & Partners

Colruyt: ze verkiezen eigen werk boven outsourcing. Zo creëren ze lokale tewerkstelling en hebben ze controle over hun producten en diensten. De werknemers krijgen reële carrièrekansen en leidinggevende functies worden bij voorkeur intern ingevuld.

Door de beperking van de subsidies voor verplaatsingen moesten we ingrijpen. Doorheen het proces ontdekten we naast kostenbeheersing ook andere voordelen. Een betere routeplanning en promotie van alternatieve vervoersmiddelen verminderden de werkdruk van de verzorgers.

Pépinières La Gaume scrl-fs Pépinières Tintigny Employés : 90 Xavier Fournier Directeur

Aucune ne s’impose naturellement en première réflexion.

Elles sont le fruit d’une réflexion et d’observations sur la communication interne et externe, mais aussi sur le charroi. Ce travail a été amorcé depuis plusieurs mois, voire plusieurs années pour certaines actions.



[1]


[2]







[3]

[4]

[5]

Nous continuerons à développer les aspects qualitatifs et de professionnalisation du service aux entreprises clientes. Toutes les actions RSE susceptibles de nous renforcer économiquement seront les bienvenues.

De notre strict point de vue, nous n’avons pas vu émerger d’idées concrètes autres que celles que nous mettons déjà en œuvre.

Prendre une formation pratique en entreprise mêlant théorie et pratique. Ne pas hésiter à se référer aux entreprises modèles. Ne pas hésiter à se remettre en question. Veiller à ce que les actions RSE proposent un vrai retour sur investissement.

Een aantal MVO-principes is al geïncorporeerd in onze bedrijfsfilosofie, maar MVO blijft een continu verbeteringsproces.

Deze MVO-opleiding heeft me geleerd dat de toepassing van MVO uiteindelijk leidt tot betere resultaten, zowel voor het bedrijf als voor de samenleving.

Werk samen met collegabedrijven, klanten en leveranciers, gemeente en ondernemingsverenigingen, waarbij Voka een belangrijke steun kan zijn.

Het zou voor de samenleving en de bedrijven een meerwaarde betekenen indien de methodiek ‘supported employment’ levend zou worden in vele bedrijven.

Omwille van de gedrevenheid en openheid van alle deelnemers hebben we van elkaar veel kunnen leren. De inbreng en sturing vanuit meer ‘academische’ hoek zorgde voor structuur en meerwaarde, en biedt meer garantie op duurzame resultaten.

Begin eraan, maar doe het niet alleen. Betrek voldoende medewerkers in dit verhaal en netwerk.

Nous désirons intégrer les techniques inspirées de la RSE aux méthodologies mises en place dans la gestion de nos missions. Ce qui permettra à nos experts de sensibiliser les clients à une recherche accrue de durabilité et d’efficience sur le court terme.

La RSE est un concept global qui permet de dépasser les spécificités sectorielles et managériales. Elle permet d’établir de véritables échanges de connaissances et de bonnes pratiques. A terme, cela donne une assise pratique au networking et à la mutualisation de compétences.

Relier les trois pôles stratégiques : 1. Aspects économiques et bonne gouvernance. 2. Valorisation de la GRH par le développement du capital social et l’intégration de la gestion de la diversité. 3. Optimisation des choix ayant un impact environnemental.

Wij willen een antwoord bieden op de groeiende maatschappelijke vraag naar kinderopvang en ouderenzorg: een goede ondersteuning voor de groeiende groep mensen die langer zelfstandig in hun eigen huis willen wonen, en een nog groter aanbod kinderopvang.

Vele initiatieven die je eigenlijk neemt vanuit goed beheer van je onderneming kaderen ook binnen MVO. De truc is om het allemaal geïntegreerd te communiceren naar je werknemers en naar de buitenwereld.

Probeer bij ieder initiatief even stil te staan bij de vraag of je wel op een maatschappelijk verantwoorde manier bezig bent en of het niet beter kan. Vaak kan je door enkele kleine wijzigingen een reëel voordeel creëren voor de maatschappij.

Nos services intègrent déjà l’un au moins des trois composants de la RSE et parfois les trois. L’objectif est donc de faire évoluer les départements et les activités supports dans leurs points les plus faibles.

La volonté observée chez tous les participants de gérer et se développer en tenant compte des trois piliers RSE. Communiquer plus clairement ce que l’on est en tenant compte de la perception du public.

Bien analyser et cartographier leur entreprise au regard des trois piliers RSE avec l’aide d’un entrepreneur ayant déjà effectué la démarche, avant de définir ses axes prioritaires.


Bedrijf Entreprise


Ph. Emond sa Concessionnaire automobile Arlon et Libramont Employés : 95 Valérie Grégoire Responsable qualité

Randstad nous inspire en matière de RSE avec sa philosophie de plaisir partagé communiquée dans sa campagne ‘ good to know you ’.

Via nos actions RSE, nous voulons recréer le lien entre la satisfaction de nos clients et celle de notre personnel. Cela doit être un plaisir partagé.

Photovoltech nv Producent van zonneceltechnologie Tienen Werknemers: 130 Luc Coremans Finance & ICT Manager

Umicore, omdat MVO op vrijwillige en consistente basis aanwezig is in hun dagdagelijks ‘business doen’.

Deze acties bieden uiteindelijk ook voordelen voor het bedrijf.

Pierret System sa Fabrication de charpentes et de menuiseries Transinne Employés : 380 (pour le groupe) et 190 (pour Pierret System) Jean-Pierre Haccour Directeur administratif

Nous n’avons pas suffisamment de références sur la question.

En anticipant le devenir des marchés, nous avons identifié des axes de développement écologique. Ceux-ci ont été portés par les personnes entourant le projet. L’intérêt du secteur de la construction pour une approche plus écologique et plus fiable est manifeste.

Provinciale Brabantse Energiemaatschappij cvba Intercommunale Lubbeek Werknemers: 150 Herman Remmerie Directeur-generaal

Elk(e) persoon, organisatie of bedrijf die zich actief inzet voor de uitbouw van groene/hernieuwbare energieproductie.

Wij willen alle energiegebruikers met een budgetmeter een laagdrempelige en flexibele oplaadmogelijkheid bieden voor hun herlaadkaart.

Repass Drive In scrlfs Centrale de repassage Titres-services Nivelles Employés : 22 Julie Massart Gestionnaire des ressources humaines

Je n’ai pas d’exemple en tête mais je pense qu’une entreprise modèle RSE doit avoir au sein de sa direction une personne ressource motivée et impliquée dans cette ‘ culture d’entreprise ’ à mettre en œuvre. Le plus important, est de faire ce à quoi on s’est engagé.

Les actions RSE choisies l’ont été par un groupe composé d’une majorité d’ouvriers. Etant une jeune entreprise nous avons encore énormément d’actions à mettre en place dans notre politique de gestion et nous avons à gérer moins de résistances aux changements.

RIC-Leuven nv Startcentrum sociale economie Tienen Werknemers: 2 Pierre-Bernard Van Acker Directeur

Internationaal: Muhammad Yunus, ontwikkelaar en promotor van het microkrediet, waardoor hij kleine ondernemers overlevingskansen en toekomstperspectief biedt. Lokaal: het concept van de kringloopwinkels is wat MVO betreft een schot in de roos!

Wij willen onze medewerkers en bestuurders sensibiliseren om het thema MVO binnen de organisatie te verdiepen en te verspreiden naar externe betrokken organisaties zoals huurders en onze dochtervennootschap.



[1]


[2]







[3]

[4]

[5]

Avec l’évolution des technologies, les passages en après-vente vont diminuer considérablement. Dans cette optique, nous allons vers une personnalisation grandissante des contacts clients.

Pour que tous les intéressés se sentent partie prenante, il ne faut pas hésiter à sortir des sentiers battus et faire preuve de créativité.

La réussite d’un projet RSE passe par l’implication de toutes les parties prenantes. A cet effet, nous conseillons vivement les séances de brainstorming.

Bij verdere uitbreidingen zal veel meer rekening gehouden worden met de impact op het milieu en energie, en met de keuze van toekomstige business partners (leveranciers, klanten,...).

MVO hoeft niet contra-productief te zijn en elk bedrijf kan elementen van MVO toepassen, soms zelfs op een verrassende manier.

Laat u eerst inlichten over wat MVO behelst (o.a. door een opleiding te volgen).

De façon multiple. Nos produits seront moins énergivores et plus sains, comme par exemple notre ‘poudre’ PVC servant à l’élaboration de nos profils de fenêtres. La matière à venir ne contiendra plus de plomb. Nous développerons aussi une stratégie habitat passif dès 2009.

Le partage avec d’autres participants, comme chaque fois, permet de mieux comprendre et de partager les difficultés rencontrées. Les projets développés par chacun sont fort variés et donc enrichissants. Bref, la créativité est à l’honneur et cela fait du bien !

Il est impossible de mener à bien cette démarche si l’on ne le veut pas profondément ! Recréer le lien, le tissu entre l’activité de la société et les gens a énormément de bon !

Mogelijk kan dit systeem naar alle Belgische budgetmeterklanten worden uitgebreid.

Om MVO-met-impact te bekomen moet initieel idealisme vertaald worden naar geldelijke instrumenten (boetes, incentives, certificaten,…).

Neem actie in het verlengde van de actuele en belangrijke focus op rationeel energiegebruik / hernieuwbare energieproductie / CO2-reductie.

En termes de RSE notre service ne peut qu’évoluer positivement. Mais il ne faut pas ‘ dormir sur ses lauriers ’, il faut chaque fois essayer de faire mieux et se remettre en question. Le monde évolue et les choses bougent, il faut donc suivre le mouvement.

Cette approche systémique de l’entreprise permet de comprendre qu’il ne faut pas cloisonner les aspects sociaux, environnementaux et économiques, ils font partie d’un tout. On comprend mieux l’intérêt de prendre en compte les intérêts des acteurs en amont et en aval.

Au départ, le terme RSE est abscons. Dès qu’il devient plus concret, tout s’illumine et les idées fusent. S’engager dans la RSE, implique de remettre le fonctionnement de l’entreprise en question et ne pas avoir peur de le faire car c’est pour un mieux.

MVO promoten maakt deel uit van de opdracht van een startcentrum sociale economie. De intensiteit, de invulling binnen de organisatie en de gedrevenheid rond MVO blijven echter aandachtspunten.

MVO gaat over de juiste dingen doen en de dingen juist doen. Het gaat verder dan wat moet gebeuren en stelt de vraag naar wat nodig is om duurzaam te ondernemen. Men moet ook steeds de haalbaarheid overwegen, rekening houdend met zijn actieterrein.

Betrek de medewerkers van in het begin bij het proces. Tast het huidige draagvlak af en bekijk de mogelijkheden om dit te vergroten.


Sabert, entreprise fabricant d’emballages alimentaires, veut anticiper les nouvelles législations

“ Plein cap sur l’environnement ” Spécialisée dans la transformation des matières plastiques, l’emballage alimentaire et la vaisselle à usage court, l’entreprise Sabert et ses 90 employés sont systématiquement confrontés à la dimension environnementale de leurs activités. Or les contraintes d’hygiène qui sont liées à son activité ne permettent pas de faire n’importe quoi. Sabert a décidé de s’y attaquer de manière organisée. mes HACCP, le système de gestion de la qualité, les normes environnementales des usines et les contrôles de procédés et produits, mais elle répond aussi au standard IOP (Institute of Packaging) plus spécifiquement destiné à l’emballage. On pourrait donc croire que Philippe Leemans, l’administrateur délégué, en resterait là. C’était sans compter sur la rencontre avec le concept du développement durable. Une rencontre née de contacts avec ses clients, comme EXKi, à l’occasion de formations sur la responsabilité sociétale des entreprises. ‘ La réflexion n’était cependant pas nouvelle, souligne Philippe Leemans. Nous voyons systématiquement apparaître de nouvelles contraintes légales pour renforcer les contrôles. Il était logique que nous essayions de transformer ces contraintes en opportunité, et la meilleure manière pour le faire est de les anticiper en se positionnant à la pointe de la tendance. ‘

Vers l’emballage compostable

L

es contraintes, Sabert en connaît un bout. Comme toutes les entreprises confrontées à de l’emballage alimentaire, elle se heurte à une législation drastique destinée à protéger le consommateur de tout risque de contamination. Dans ce domaine, les fameuses normes HACCP (Hazard Analysis Control Critical Point) sont de rigueur, elles qui assurent la sécurité et la salubrité des produits à tous les stades de la chaîne alimentaire. Non content de respecter scrupuleusement ces normes, Sabert répond également aux deux certifications usuelles du secteur : le standard BRC (British Retail Consortium) qui recouvre des sujets tels que lesdites nor46 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Dans les faits, cela signifie que Sabert propose déjà aux clients qui le désirent, comme EXKi ou Delhaize, des emballages, des saladiers ou des barquettes en PLA (Polylactic Acid) un biopolymère entièrement obtenu à partir de maïs. Le résultat est un produit d’emballage compostable et biodégradable. A l’œil nu, on ne constate aucune différence entre les différentes barquettes. Mais l’impact environnemental est considérablement moindre puisque le PLA demande de 20 à 50 % d’énergie fossile en moins que le plastique traditionnel. Les barquettes sont à 100 % compostables, dans des installations industrielles, du moins si un tri sélectif permettait de le faire. Ce travail sur les produits s’accompagne depuis peu d’une démarche plus globale : ‘ Au gré des formations et des présentations sur la RSE, destinées à sensibiliser les responsables de départements et le comité de direction, le besoin s’est fait sentir d’organiser sérieusement la démarche et nous avons lancé un comité de pilotage interne. L’engouement autour de ce projet fut immédiat parmi le personnel. Nous nous sommes retrouvés avec plus de volontaires que prévu pour y participer ‘ sourit Philippe Leemans. Très rapidement, une longue liste d’actions envisageables est arrivée sur la table. ‘ Comme toute PME, nous n’avons que des moyens limités pour gérer des projets. Il nous a fallu opérer un choix en prenant en considération l’impact potentiel du projet, les

moyens que nous pouvions dégager et la maîtrise que nous avions sur les actions à mettre en œuvre. Dans un premier temps, nous avons retenu huit projets. Quatre sont déjà en cours et rassemblent chacun une équipe de quatre à six personnes provenant des différents départements. Chaque équipe prend cette charge supplémentaire sans rechigner et est missionnée pour explorer, puis concrétiser le projet au travers d’actions spécifiques. ‘.

Quatre projets environnementaux Les projets en cours sont loin d’être minimalistes. ‘ Il serait d’ailleurs difficile d’y consacrer plus de ressources ‘ souligne l’administrateur délégué. Le premier consiste à réduire la consommation d’énergie liée à la production elle-même. Lorsqu’on sait que cette production se montre très énergivore et que la facture énergétique est de plusieurs centaines de milliers d’euros, on comprend que Sabert s’attaque là à un dossier ‘ chaud ‘. ‘ Nous démarrons, explique Philippe Leemans. Il est donc encore difficile de se fixer des objectifs car il nous faut analyser la situation. Nous disposons déjà de la consommation de chaque atelier par exemple, mais il nous faudra aller plus loin et affiner la démarche jusqu’à savoir quelle est la consommation de chaque machine. ‘ Ce chantier assez lourd se complète d’une réflexion spécifique en matière d’énergie renouvelable. ‘ L’entièreté de notre électricité est désormais verte, insiste Philippe Leemans. Nous nous approvisionnons dorénavant auprès d’Alpes

“ La route vers la responsabilité sociétale est longue, mais l’enjeu en vaut la chandelle. ” Energies, mais nous creusons les pistes du photovoltaïque et de l’éolien. ‘ Le second projet est, lui, plus simple puisqu’il s’agit de diminuer la quantité de consommables – papier, encre, etc. – utilisés pour l’administration. Si ce projet n’aura sans doute qu’un impact réduit sur les coûts de fonctionnement de l’entreprise, son intérêt réside dans sa valeur d’exemple et dans la sensibilisation qu’il entraîne. ‘ Nous recherchons par exemple une photocopieuse pouvant travailler avec du papier recyclé ‘ détaille le directeur. Le troisième projet s’attaque à la problématique des déchets. Entre les emballages carton, les palettes en bois, les films plastiques et les déchets métalliques, Sabert sait désormais où donner de la tête : réduction, recyclage et revalorisation. ‘ Notre objectif peut se chiffrer plus aisément de ce côté. Alors que l’enlèvement des déchets nous avait coûté quelque 30 000 euros en 2007, nous savons que nous pouvons désormais réduire cette facture de plus de 20 000 euros. Non seulement nous pouvons réduire la quantité d’emballage, mais, après le tri, nous savons également revendre certains déchets comme nos plastiques en PET [Polyéthylène Terephthalate, ndlr] qui peuvent se valoriser dans la filière travaillant avec du plastique recyclé. ‘ Le dernier projet en cours est également ambitieux car fort technique. Il consiste à réexaminer le design des emballa-

ges et des produits afin d’optimiser leurs fonctions et d’en réduire le poids. Les objectifs sont donc élevés et Philippe Leemans a bien conscience qu’il ne faut pas laisser retomber le soufflé qui est si bien monté. A intervalles réguliers, il tient à motiver son personnel par un état des lieux. Le premier aura lieu en décembre, vers Noël, il devra démontrer toute la pertinence de la démarche. Et le moins qu’on puisse écrire est que Sabert se lance dans la bagarre tambour battant. A

Le conseil de Sabert DO : s’assurer de trouver quelques ‘ victoires ‘ faciles en RSE afin d’alimenter la dynamique. Passer au papier recyclé par exemple. Le démarrage du processus est sans doute le plus compliqué et il faut l’alimenter peu à peu. DON’T : travailler de manière isolée ou faire supporter le poids de la démarche à une seule personne. Il est impératif de fédérer l’équipe autour de la démarche.

Plus d’info www.sabert.com/sabert_europe.shtml 47 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

Bedrijf Entreprise


Ryhove vzw Beschutte werkplaats Gent Werknemers: 395 Yvan De Bie Algemeen Directeur

Sommige bedrijven hebben al veel inspanningen geleverd, maar niet iedereen brengt zijn acties naar buiten. Daarom noem ik geen namen. MVO is een continu verbeteringsproces, dat door een groeiend aantal bedrijfsleiders hoog in het vaandel gedragen wordt.

Voor ons als socio-economisch bedrijf en vzw zijn het ‘People’-aspect en het ‘Profit’aspect (economisch rendement om een blijvende tewerkstelling te verzekeren) steeds belangrijk geweest. ‘Planet’ werd stiefmoederlijk behandeld en krijgt nu aandacht via afvalbeperking.

Sabert Corp. Europe sa Commerce de gros - emballages Nivelles Employés : 85 Philippe Leemans Administrateur délégué

EXKi semble intégrer dans son développement tous les axes de la responsabilité sociétale, économique et social environnemental. EXKi est également très fort dans la démarche de communication de ses actions auprès du public, en développant une image forte.

Le choix des actions RSE (réduction de l’utilisation d’énergie, des consommables, des emballages et des déchets) a été un processus de décision collectif, prise par le groupe de travail qui a effectué la démarche d’évaluation et de priorisation des actions RSE.

SD Worx HR adviesbureau Antwerpen Werknemers: 1700 Erik Baelus Accountmanager KMO

Eén uitgesproken voorbeeld heb ik niet, maar het MVO-verhaal van bedrijven als Ecover (Vlaamse KMO) of Novo Nordisk (Deens internationaal bedrijf) inspireren omwille van hun verregaande integratie.

Een gestructureerd en coherent MVO-beleid voeren doorheen de ganse organisatie zal ons als waardegedreven bedrijf sterken voor de toekomst.

SYLVA Boomkwekerijen Waarschoot Werknemers: 25 Tim Van Hulle Zaakvoerder

Binnen ons bedrijf ligt de MVO-focus op duurzaam beleid. Dit omvat dat we zowel op vlak van milieu als van bedrijfsvoering grote inspanningen willen leveren. Hierbij is het Lembeekse familiebedrijf Lotus Bakeries ons grote voorbeeld.

De acties zijn bedoeld om het duurzame karakter van onze bedrijfsvoering te verbeteren. We ondernemen al bepaalde acties inzake milieu maar inzake bedrijfsvoering en zeker inzake familiale opvolging kan er binnen ons familiebedrijf nog heel wat gebeuren.

Syscom nv Informaticabedrijf Bertem Werknemers: 14 Jan Staar CEO

Ik heb op dit ogenblik nog geen gemotiveerd oordeel omdat het niet makkelijk is window-dressing te onderscheiden van welgemeende ingesteldheid.

Het wordt tijd dat ICT (zoals elke nieuwe maatschappelijke realiteit) evolueert van de wild-westfase naar een volwassen maatschappelijke context.

‘t Veer vzw Beschutte Werkplaats Menen Werknemers: 670 Veerle Larmuseau Audit Manager

Boeiende voorbeelden zijn: 1) de opbouw van buurtrelaties door een gevestigd bedrijf in een historische stad; 2) de aanpak van de milieuproblematiek door een afvalverwerkingsbedrijf; 3) de opzet van Supported Employment door een beschutte werkplaats.

‘t Veer hecht veel belang aan duurzame mobiliteit en zuiniger energiebeheer. Met acties rond deze thema’s proberen we zowel het werk als de thuissituatie te verbeteren.

Tauw nv Ingenieurs- en adviesbureau Wijgmaal, Lokeren, Gembloux Werknemers: 55 Peter Janssens Algemeen directeur

Umicore, omdat ze een gevoelige reductie van hun milieu-impact weten te combineren met mooie cijfers. Verder nemen zij de gezondheid van hun medewerkers bijzonder serieus.

Dit zijn de eerste bescheiden stappen die meteen zichtbare en voelbare resultaten zullen opleveren en zo de weg bereiden voor meer ingrijpende initiatieven.



[1]


[2]







[3]

[4]

[5]

Als tewerkstellingsbedrijf willen wij onze middelen ook ten dienste stellen van personen met een afstand tot de arbeidsmarkt door onze dienstverlening uit te breiden met bv. strijkatelier of crèche. Wij willen onze doelgroep ook uitbreiden tot arbeidsgehandicapten.

1) Ook kleinschalige acties kunnen MVO zijn; 2) Om ideeën te verwerven moet men verder kijken dan het dagelijkse beleid; 3) Met een bredere groep over MVO discuteren zorgt voor kruisbestuiving van ideeën.

1) Praat niet onvoorbereid over MVO, informeer u; 2) Overleg met externen en gelijkgestemden over je project; 3) Onderwerp het bedrijf eventueel aan een test of screening; 4) Start kleinschalig; 5) Informeer je medewerkers en toon passie voor MVO.

Le choix du programme RSE s’est fait par un ‘ steering committee ’ de travail RSE. L’objectif est d’intégrer le concept dans la culture de l’entreprise. A terme, les développements de nos produits et services tiendront compte des composantes du développement durable.

Il faut tenir compte des trois composantes sociale, économique et environnementale pour s’inscrire dans une véritable démarche RSE. L’intégration systématique de la composante sociale est un nouvel apprentissage pour nous, ainsi que l’intégration des stakeholders dans le processus.

La démarche RSE doit s’inscrire dans le long terme, dans un processus d’amélioration permanente de l’entreprise. Elle doit s’intégrer dans la culture de l’entreprise. Une démarche RSE qui se limiterait à des actions à court terme aurait peu d’effet sur le développement de l’entreprise.

Het People-aspect van MVO heeft alles te maken met de core-business van SD Worx. Een doorgedreven MVO-visie zou dus een enorme hefboom kunnen betekenen.

Voor vele bedrijven is de grote uitdaging om op de juiste manier intern voldoende draagvlak voor MVO te creëren.

Steeds meer individuen en bedrijven zijn overtuigd van de strategische waarde van MVO voor de toekomst en hebben al stappen gezet. Gebruik deze ervaring!

Ons product wordt milieuvriendelijk gekweekt én ons bedrijf en familie zullen op termijn professioneel gestuurd worden.

1) Verschillende deelnemers kampen met dezelfde problemen als wij; 2) Alle elementen van bedrijfsvoering komen aan bod binnen MVO. MVO gaat niet alleen over milieu (Planet), maar ook over mensen en winst.

MVO zal aan aandacht winnen. Bedrijven die dit in hun bedrijfsvoering hebben geïntegreerd en er naar handelen zullen beloond worden. Resultaten merk je pas wanneer de regelgeving verandert. Op dat moment ben je blij dat je voor MVO gekozen hebt.

Een steeds groter deel van onze aandacht zal gaan naar het informeren van de gebruiker over de impact van informatica op fundamentele waarden (privacy, veiligheid, toegankelijkheid, rechtszekerheid, comfort,… ) voor het individu.

Er is een enorme verscheidenheid in de interpretatie van MVO. Communicatie heeft een relatief groter belang dan regulering, zowel intern als extern. Er is een simpel maar belangrijk verband tussen zeggenschap en zorg (op ALLE niveaus).

Tracht niet te snel de zaken concreet te realiseren. Laat MVO in het begin meer een geestesingesteldheid zijn dan een plan. Als je je manier van werken af en toe eens doorlicht, komt die concretisatie plots wel ‘vanzelf’.

MVO is een voortdurend proces en niet altijd de eenvoudigste weg. Het is echter belangrijk om de principes van MVO consequent voor ogen te blijven houden.

Zowel bedrijven uit de reguliere economie als bedrijven uit de sociale economie besteden aandacht aan MVO. In de sociale economie is de sociale dimensie van MVO echter de basis, de bestaansreden van de organisatie.

Maak naast de dagelijkse drukte tijd voor een lerend netwerk zoals Quadrant. Het biedt de mogelijkheid om afstand te nemen van de dagelijkse realiteit en om samen met collega’s aandacht te besteden aan een langetermijnvisie en MVO.

De evolutie zal vooral plaatsvinden op het niveau van de processen. De nadruk zal liggen op de veiligheid van de mensen, de efficiëntie en mileubelasting van processen en het globale ‘fun’gehalte van onze organisatie.

Vele MVO-principes zijn gewoon een kwestie van gezond verstand. Met relatief beperkte ingrepen kunnen relatief grote resultaten geboekt worden.

Maak van MVO een overtuiging en gebruik het niet als ‘window dressing’. Dat wordt toch heel snel doorprikt.


Bedrijf Entreprise Tilman sa Produits basés sur la phytothérapie et l’aromathérapie Baillonville Employés : 91 Pierre Hadi Saad Assistant de direction Jean-Pol Debatty Directeur d’usine

Welk(e) persoon, bedrijf of organisatie is voor u een voorbeeld op het gebied van MVO en waarom? Quelle personne, quelle société ou organisation représente pour vous un modèle RSE et pourquoi ?

[1]


[2]

Nous n’avons pas un modèle de référence mais une multitude de modèles. A travers chaque rencontre ou témoignage, nous bénéficions d’une leçon, d’une expérience, d’une idée… qui mérite réflexion pour notre propre organisation.

En visualisant nos efforts dans un tableau de bord, nous sensibilisons à notre défi tous les acteurs de l’entreprise à toutes les étapes de notre activité. La cohérence entre nos missions et nos produits est alors plus concrète.

Vandeputte Group nv Verdeler van industriële veiligheidsoplossingen Boechout Werknemers: 210 Johan Ceulemans HR Director

Colruyt: zij werken al jaren - vooraleer MVO een marketingwaarde had - aan verschillende topics binnen MVO. Hun acties komen voort uit een doordachte visie, zijn coherent en worden consequent uitgevoerd.

Een voortraject rond onze bedrijfswaarden maakte ons vanuit ‘People’-standpunt matuur voor MVO. De hoge kost van ons wagenpark drong aan op aandacht voor ‘Profit’. Geïnspireerd door de maatschappij en de media is het bewustzijn i.v.m. ‘Planet’ toegenomen.

Vanerum België nv Logistieke oplossingen voor informatieoverdracht & Communicatie Diest Werknemers: 126 Bart Henkens Financieel directeur

Gert Van Erum, CEO van Vanerumgroep, omwille van de aanstelling van externe bestuursleden, zijn aandacht voor productontwikkeling (materiaalkeuze, ergonomie), inrichting van arbeidsplaatsen, flexibele arbeidstijden, betere planning, samenwerking met scholen.

We werken verder op het spoor van de laatste 10 jaren, waarin we een positieve evolutie inzake MVO doormaakten. De volgende 5 jaren denken we goede MVOresultaten te boeken in onze nieuwbouw, productontwikkeling en arbeidsorganisatie.

Varodem sa Fabrication d’articles chaussants à mailles Saint-Léger en Gaume Employés : 55 Virginie Toussaint Responsable Ressources Humaines Vinciane Pierret Représentant à la direction du système management de la qualité

Tetra Pak qui nous a été présenté lors d’un module de la formation, à la question : ‘ Qui sont vos stakeholders clés ?’

Nous avons la certitude que c’est un outil, un moteur pour l’amélioration continue de notre entreprise et ainsi l’atteinte de notre objectif.

Végépack sa Grossiste en fruits et légumes Arlon Employés : 14 Michel Bouttier Administrateur Délégué Caroline Maqua Responsable Qualité

Le groupe Colruyt est parvenu à développer une série d’actions intégrant les 3 piliers du développement durable en vue de réduire les impacts négatifs liés à la mobilité. Ces actions constituent une source d’inspiration pour mener à bien nos projets RSE.

Recherche de produits de haute qualité (sain et sans additif), formation et sensibilisation du personnel à la RSE, à la maîtrise de l’énergie, alternative aux moyens de transport conventionnels. Autant d’actions qui cadrent avec nos objectifs de développement.

Voyages Copine sa Agence de voyages 5000 Namur Employés : 26 Weicker Jean-Christophe Administrateur - Directeur

Les projets tels que les ‘ Petits riens ’ ou l’ ’Opération Terre’ qui ont des incidences sociales, environnementales et économiques.

L’enjeu du projet est de sensibiliser les clients des Voyages Copine à la problématique environnementale et de les engager à s’investir dans des projets volontaires Kyoto en compensant l’empreinte carbone de leur déplacement.








[3]

[4]

[5]

Notre engagement RSE nous permet de mieux concilier préservation de l’environnement, équité sociale, efficacité économique malgré les contraintes dictées par les normes de qualité de notre secteur (GMP).

Il n’y a pas de solutions toutes faites : nous sommes l’acteur et le moteur de notre changement! S’engager dans un plan de développement durable n’est pas suffisant, il faut pouvoir, savoir et vouloir le mettre en pratique concrètement.

Il n’y a pas de petites actions, c’est la somme des petites actions qui fait l’action importante! En RSE, il faut commencer par soi-même.

Als distributiebedrijf verdelen wij goederen en verzorgen wij het transport. Als wij het eigen transport - ons personeel op de baan - op een ‘groene’ manier kunnen doen, dragen wij bij tot het MVO-bewustzijn van onze medewerkers, klanten en leveranciers.

Een coherent, bewust MVO-beleid vertoont samenhang en systematiek in de acties. Een goede communicatie is belangrijk, zeker ook over de acties die we reeds doen of die vanzelfsprekend lijken.

Beleidsmakers moeten een MVO-visie ontwikkelen die coherent, langetermijngericht en doordacht is. Maar de acties moeten opgebouwd worden vanuit wat is, wat mensen nu doen, wat mensen boeit. We moeten gebruik maken van de krachten die reeds aanwezig zijn.

We zullen vooral meer gebruik maken van recycleerbare en gemakkelijker te ontmantelen materialen in nieuwe producten.

Het is zinvoller te werken aan vele kleine verbeteringen dan MVO te groots te zien.

In een competitieve markt moet je je bedrijf afstemmen op de noden van de belangrijkste stakeholders: klanten, personeel en omgeving. Het is beter te denken op lange termijn dan op korte termijn.

Après nous être concentrés sur l’aspect socio-économique (polyvalence au sein de l’entreprise), nous nous focalisons sur l’aspect environnemental de nos services au sein de l’entreprise (consommation de papiers)

- Analyser l’entreprise avec d’autres outils et donc voir les réussites et échecs avec un autre regard de notre part et de la part des entreprises qui nous accompagnent dans la formation. - Ne pas avoir peur de se remettre en question.

Prévoir : - du temps - une personne qui se consacre à ce projet (formation + analyse et élaboration du projet) - des moments de réflexion en interne avec les concernés

Lorsque les actions RSE seront bien intégrées dans le fonctionnement de Végépack, nous assurerons un suivi continu pour les améliorer. D’autres projets seront développés comme le remplacement des emballages traditionnels par des emballages écologiques.

La mise en place d’actions RSE doit se faire en concertation avec toutes les parties prenantes.

De suivre une formation de manière à bien s’imprégner de la philosophie et à acquérir une méthode de travail pour pouvoir avancer efficacement dans le projet.

En sensibilisant les clients des Voyages Copine, nous espérons dégager de plus en plus de moyens financiers au profit de projets volontaires Kyoto.

Que la RSE est une approche globale de la prise en compte des enjeux sociaux, environnementaux et économiques.

Au-delà de tout dogmatisme, la RSE permet à l’entreprise une réflexion globale sur les enjeux sociaux, environnementaux et économiques. Elle nécessite une véritable ouverture d’esprit et la renforce.


Boomkwekerijen Sylva schoeien het familiebedrijf op objectieve leest

“Familiale banden zijn sterk, maar in zaken bijzonder broos” Tachtig hectare grond, vijfentwintig tot dertig miljoen bosbomen per jaar, goed voor twaalf- tot vijftienduizend hectare herbebossing... Boomkwekerijen Sylva hebben een evidente verbondenheid met de natuur en zweren sinds jaar en dag bij een milieuvriendelijke bedrijfsvoering. Als familiebedrijf hebben zij echter nog andere katjes te geselen en ook hier biedt MVO een leidraad.

tegelijk bijzonder broos. Wat doe je als er ernstige conflicten ontstaan en de samenwerking op de klippen loopt? De basis om de continuïteit van het bedrijf te garanderen leek mij te labiel. Het oude Vlaamse spreekwoord ‘met familie moet je wandelen, niet handelen’ indachtig, begon ik na te denken over mogelijkheden om dit probleem aan te pakken.”

Corporate governance als eye-opener In 2003 vond de generatiewissel plaats. De zonen van Marcs broers startten elk een eigen bedrijf op en hij kocht de aandelen van zijn broers over. Marcs eigen zonen Bram en Tim werden medezaakvoerders. Marc Van Hulle: “We bevonden ons dus weer in een risicovolle situatie, maar ik wilde mijn zonen niet met hetzelfde probleem opzadelen. Daarom nam ik contact op met het Instituut voor het Familiebedrijf (IFB) en maakte daar kennis met het concept ‘corporate governance’, deugdelijk bestuur, dat ik later tijdens de QuadrantBEL sessies leerde kennen als een vorm van MVO. Corporate governance biedt de mogelijkheid om een objectieve basis voor het bedrijf te ontwikkelen ten opzichte van de andere leden van de familie. Immers, ook aangetrouwde familie en kinderen die niet in de zaak werken zijn betrokken partijen die op tijd en stond hun zeg willen doen over de zaak.”

De objectiviteit van een charter

D

e familie Van Hulle is reeds 250 jaar actief in de bosbouw. En dat laat zijn sporen na in de streek. “Mijn vader kwam uit een gezin van tien kinderen en elk van hen heeft zijn eigen bedrijf opgestart”, vertelt Marc Van Hulle, zaakvoerder van Sylva. “Onze boomkwekerijen kenden in die tijd een enorme expansie in de omstreken. In 1973 nam ik samen met twee broers het bedrijf van mijn vader over, dat intussen de naam Sylva had gekregen om zich te onderscheiden van een ander bedrijf Van Hulle-Coppens uit onze familie. Dertig jaar lang hebben mijn broers en ik goed samengewerkt, maar er sluimerde toch een risico. Als familiebedrijf heb je weinig houvast. Familiale banden zijn sterk, maar in zaken 52 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

“Uit de vele contacten met het IFB ontstonden drie initiatieven”, vervolgt Marc Van Hulle. “De eerste zet was de opmaak van een charter, een soort grondwet waarin we de familiale relaties binnen het bedrijf vastlegden. Zo’n charter biedt bijvoorbeeld oplossingen in geval van geschillen of opvolgingsproblemen. Een behoorlijk gedurfde zet en bovendien erg vernieuwend binnen familiale bedrijven. Relaties tussen ouders en hun kinderen volgen immers ongeschreven wetten; wij gingen nu formele regels vastleggen waaraan iedereen zich moest houden. Toch voelden wij daarvoor een sterke behoefte omwille van de snelle groei van ons bedrijf.”

Stakeholders “Als volgende stap willen we een familieforum oprichten. Zo’n forum betrekt de niet-actieve familieleden bij de activiteiten van het bedrijf. Zij kunnen daar terecht met vragen of bemerkingen in verband met onze zaak. Ik heb bijvoor-

beeld twee zussen die vlak naast de zaak wonen. Ik kan mij voorstellen dat zij een zekere impact van onze activiteiten ondervinden op hun privé-leven. Naast het charter en het familieforum zal Sylva ook een raad van externe adviseurs in het leven roepen. Deze adviseurs hebben een objectieve kijk op het bedrijf en kunnen aan de drie zaakvoerders ondersteuning bieden. Zij moeten kritische vragen kunnen stellen en mogen daarom geen vrienden zijn. Voorwaarde is wel dat de externen betrouwbaar zijn en door ons alle drie aanvaard. Wij kiezen voor mensen met een brede visie op het bedrijfsleven.”

Stof voor studie Marc Van Hulle volgde reeds tal van studiedagen en congressen over de thema’s familiebedrijven en corporate governance. Ook de informatie-uitwisseling met het Instituut voor het Familiebedrijf noemt hij van onschatbare waarde. Momenteel maakt een student van het Brusselse EHSAL zijn meesterproef met als onderwerp ‘Corporate Governance in het bedrijf Sylva’. Marc Van Hulle: “Deze student zal de aanwezige informatie tot een samenhangend geheel verwerken en de praktische uitvoering van de drie initiatieven behartigen. We kijken uit naar het resultaat!”

Groene jongens Het corporate governance-project mag dan een geheel nieuwe stap zijn, toch zijn boomkwekerijen Sylva geen

de integratie van People, Planet en Profit zorgt er op lange termijn wel voor dat we ons onderscheiden van onze collega’s.”

Labels maken het verschil Een formalisering van de duurzame aanpak in de vorm van labels vindt Marc Van Hulle ook niet onbelangrijk. “Onze Zwitserse klanten hechten veel belang aan het A-label en ook Vlaamse aanbestedingen vragen in toenemende mate bewijzen van goed bestuur. In onze sector zijn labels van

“ Relaties tussen ouders en hun kinderen volgen doorgaans ongeschreven wetten; wij leggen nu formele regels vast.

”

groentjes inzake MVO. Reeds jarenlang garanderen zij een milieuvriendelijke productie met natuurlijke beschermingsmiddelen voor de gewassen. Sylva is ook lid van het internationaal milieuproject ‘Sierteelt’, dat een A-label toekent aan bedrijven die op het vlak van energie, afval en bemesting ecologisch verantwoorde praktijken toepassen. In 2003 bezegelde de Agrafic-prijs voor milieuvriendelijke tuinbouw hun jarenlange inzet als duurzaam bedrijf.

MVO loont Marc Van Hulle wijst ook op een laatste MVO-luik dat in zijn bedrijf niet onaangeroerd bleef: het sociale. “De omgang met ons personeel is een sterk aandachtspunt. Wij hebben een diversiteitsplan opgesteld om kansengroepen (allochtonen, gehandicapten, 50-plussers en ook vrouwen) een vlottere toegang te verlenen tot ons bedrijf. Daar hebben we serieus werk van gemaakt. Sinds 1 september hebben we een groeiplan om de acties uit het diversiteitsplan die we nog onvoldoende hadden uitgewerkt te finaliseren. Deze MVO-actie mag dan uit een sociale bewogenheid gegroeid zijn, ze heeft ons bedrijf ook versterkt. Ons personeelsbeleid werd door het diversiteitsplan geprofessionaliseerd, waardoor we nu een goede basis hebben om personeel aan te trekken op een markt waar schaarste heerst. Eigenlijk geldt dit voor alle aspecten van een duurzaam bedrijf. MVO brengt op korte termijn geen extra geld in het laatje, maar

groot belang; wij zouden nu reeds bepaalde bestellingen missen als we onze zaak niet op een duurzame leest hadden geschoeid. Zo werkt de Vlaamse Landmaatschappij voor haar aanbestedingen met een puntensysteem. Ecologische en sociale aspecten wegen daarbij zwaarder door dan bijvoorbeeld de prijs. Een hele ommezwaai, want vroeger won sowieso het goedkoopste product het beslecht. Deze evolutie is voor ons een goede zaak. Het is immers nooit onze strategie geweest om de goedkoopste te zijn. MVO heeft ook zijn prijs.” A

De wijze raad van Sylva DO: Iedere ondernemer zou een diversiteitsplan moeten uitwerken omdat daarin zo veel acties verankerd kunnen worden die de werksfeer in het bedrijf bevorderen. DON’T: Behoed je voor het modeverschijnsel MVO. Iedereen heeft er de mond van vol, maar het is pas zinvol als je acties onderneemt op basis van de behoeften in jouw bedrijf.

Meer info www.sylva.be 53 [ MVO zonder grenzen - RSE sans frontières ]

MVO in de KMO is een realiteit!

La RSE dans les PME n’est pas un fantasme !

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen of MVO… het blijven zware woorden in de mond! Hoe kan dit waardevol concept op een verlichte manier zijn intrede doen bij de ondernemingen? Hoe spreken over verantwoordelijkheid zonder als het ware te veronderstellen dat een ondernemer onverantwoordelijk is? Aan de andere kant is iedereen akkoord dat het nuttig is stil te staan bij de onderneming vanuit het perspectief van maatschappelijke verantwoordelijkheid en aldus de maatschappelijke rol van de onderneming te durven bevragen. Liefst 75 ondernemingen, klein en middelgroot, hebben de tijd genomen om aan de lerende netwerken MVO deel te nemen: een plaats waar men leert, uitwisselt en vooral de kans neemt om MVO in de praktijk om te zetten. Het resultaat is bemoedigend en geeft hoop voor een mooie toekomst. De onderneming is ook een plaats voor waarden en dialoog en waar de verschillende maatschappelijke uitdagingen leiden tot innovatie en nieuwe oplossingen. Sustenuto en CAP conseil staan even stil bij het parcours dat doorlopen is:

Responsabilité Sociétale de l’Entreprises - RSE… Quel acronyme lourd de sens ! Comment alléger ce concept vital pour l’entreprise ? Comment parler de cette responsabilité sans vexer un entrepreneur sous-entendant qu’il serait irresponsable…? Tout le monde s’accorde pour dire qu’il est utile de prendre le temps d’interroger son métier sous le prisme d’une responsabilité sociétale : oser mettre son métier sous les projecteurs crus et révélateurs de l’utilité sociétale! Etonnamment, 75 entreprises, petites et moyennes, ont pris le temps de s’aventurer au sein de réseaux apprenants : un endroit où tout le monde apprend, un lieu d’échange et surtout l’opportunité de mettre en pratique un concept porteur de sens. Ce faisant, elles ont dédit les pessimistes qui prétendent que la RSE n’est pas l’affaire des PME! Le résultat est encourageant et prometteur d’un avenir sain. L’entreprise est aussi un espace de valeurs. L’entreprise peut aussi être un lieu de dialogue intégrant les préoccupations de la société aussi diverses soient-elles pour innover et proposer des solutions. CAP conseil et Sustenuto dressent un bilan de ce parcours en quelques points clés:

Het unieke karakter van de ‘MVO lerende netwerken’ binnen de Kamers van Koophandel. • Met de lerende netwerken worden ondernemers uit verschillende sectoren rond de tafel gebracht. • Ze zijn opgebouwd rond het informeren inzake MVO en het implementeren van MVO-acties, dit met voldoende ambitie en gepassioneerd. • De lerende netwerken bieden een kader dat openstaat voor dialoog, uitwisseling van ervaringen en leren zonder be/ veroordelen. • Zodoende zijn het concrete implementatietrajecten om op het niveau van de individuele onderneming aan de slag te gaan met MVO. • Hierbij wordt MVO geïntegreerd in de strategie, gekoppeld aan de kernactiviteiten van de organisatie en er wordt een leerproces bij de ondernemers en het management geïnstalleerd.

Pourquoi appliquer une méthode de ‘réseau apprenant’ avec des chambres de commerce? • Le concept de réseau apprenant, à l’instar de Quadrant, fait le pari de mettre autour de la table une série d’entreprises avec pour objectif d’apprendre modestement, à décoder et mettre en pratique un concept large, ambitieux et passionnant. • Cette méthode offre un cadre à la fois rassurant et ouvert au dialogue, aux échanges d’expériences entre pairs, et à l’apprentissage sans jugement. • Des trajets apprenants concrets permettent de sauter le pas dans la pratique de sa propre entreprise, de la stratégie jusqu’à chacune des activités clés. • Les chambres de commerce et d’Industrie sont des intermédiaires de choix et de proximité pour impliquer et convaincre un tissu de PME.

Wat hebben we geleerd? • Er zijn tal van inspirerende voorbeelden aanwezig bij de ondernemers in België. • MVO reikt een integraal kader aan waar ondernemers zich goed bij voelen, het verbindt diverse aspecten die met het ondernemen te maken hebben, van leveranciers tot klanten. • De concrete MVO-toepassing gebeurt in functie van het soort activiteit en de onderneming. Een consultant zal nooit de ondernemer vervangen, hij kan informatie en tools aanreiken en het proces begeleiden.

Qu’avons-nous appris ? • L’innovation et la créativité vivent réellement au sein des entreprises, c’est rassurant ! • La RSE offre un cadre intéressant pour aborder toutes les dimensions de gestion d’une entreprise en intégrant les points d’attention des parties prenantes et les enjeux relatifs aux contextes de production tant en amont (fournisseurs, partenaires,…) qu’en aval (clients, consommateurs,…) • La RSE est un habit qui se porte différemment selon les métiers. Un consultant ne remplacera jamais l’entrepreneur, seul maître de son entreprise, il peut juste expliquer et réexpliquer les enjeux tout en fournissant des outils à adapter sans cesse à la réalité du terrain.

Waar liggen de uitdagingen? • Een leerproces installeren dat concept en praktijk van in het begin met elkaar verbindt blijft een grote uitdaging, het gezamenlijk leren zou in de toekomst een nog sterker individueel toepassingstraject kunnen krijgen. • Het is niet gemakkelijk over zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid te communiceren via de presentatie van een concreet project, dat op korte termijn is ontwikkeld. Echter, die benadering is ook belangrijk om intenties en concept met praktijk te verbinden en om een draagvlak op de werkvloer te creëren. Leren vraagt nu eenmaal tijd!

Que voudrions-nous changer ? • Six sessions de trois heures, c’est à la fois un investissement important dans un agenda chargé de chef d’entreprise, mais aussi très frustrant pour aborder la diversité des thèmes liés à la RSE et embrasser la diversité des métiers. Combiner l’apprentissage collectif avec un accompagnement individuel ajouterait de la valeur à la formule qui allie déjà théorie et pratique. • Communiquer sur sa responsabilité sociétale via la présentation d’un projet concret sur un laps de temps court est une gageure. Cette démarche est pourtant primordiale pour retisser des liens de confiance entre l’entreprise et la Société. Laissez plus de temps aux entreprises pour peaufiner cette communication est essentiel.

Met Quadrant BEL is een mooie en belangrijke stap gezet in dit leerproces over MVO.

Chaque projet, chaque réseau est en soi une avancée dans l’appropriation d’une responsabilité en évolution permanente.

Sustenuto en CAP conseil

CAP conseil et Sustenuto


COLOFON Dit boek ‘MVO zonder grenzen’ werd gerealiseerd in het kader van het project Quadrant-BEL - Lerend Netwerk MVO Belgische Kamers van Koophandel, onder coördinatie van de Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België, met financiële ondersteuning van de federale minister van Pensioenen, Maatschappelijke Integratie en Grote Steden, Marie Arena, en de Programmatorische Federale Overheidsdienst Maatschappelijke Integratie, Cel Sociale Economie, in het kader van het Belgische Federaal Actieplan MVO van 25 oktober 2006, en onder begeleiding van de onafhankelijke MVO-adviesbureaus Sustenuto en CAP conseil. Cette publication ‘RSE sans frontières’ a été réalisée dans le cadre du projet Quadrant-BEL – Réseau d’apprentissage RSE Chambres de Commerce belges, sous la coördination de la Fédération des Chambres de Commerce et d’Industrie de Belgique, avec le soutien financier de la ministre des Pensions, d’Intégration Sociale et des Grandes Villes, Marie Arena, et du Service Public Fédéral de Programmation d’Intégration Sociale, Cellule Economie Sociale, dans le cadre du Plan d’action fédéral belge RSE du 25 octobre 2006, et sous l’accompagnement des bureaux-conseil en RSE indépendants Sustenuto et CAP conseil. Projectpartners / Partenaires du projet: CCI Brabant wallon: Marc Chapelle, Dominique Verleye CCI Luxembourg belge: Anne-Michèle Barbette, Jennifer Deneffe CCI Namur: Samantha Straet Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België – Fédération des Chambres de Commerce et d’Industrie de Belgique: Wouter Van Gulck, Veerle Geeraerts, Claire Deconinck Voka – KvK Antwerpen-Waasland: Dirk Bulteel Voka – KvK Leuven: René Leekens, Kevin Logist, Sigrid Sypré Voka – KvK Oost-Vlaanderen: Marc d’Hoore, Ilse De Waele Voka – KvK West-Vlaanderen: Patrice Bakeroot, Brian Legein Consultants en trainers / Conseillers et formateurs: Sustenuto: Dirk Le Roy, Ans Rossy, Kurt Devooght, Geert Sturtewagen. CAP conseil : Marie d’Huart, Serge De Backer, Olivier Maurel, Dimitri Mertens (Climact) Redactie - journalisten / Rédaction - Journalistes: Sylvie Walraevens Pierre Biélande Fotografie / Photographie: C-photos: Christel Vande Kerckhove Lay-out en ontwerp / Mise en page: Ruth Vanvelthoven Eindredactie / Rédaction finale: Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België - Fédération des Voor deze publicatie werd gebruik gemaakt van FSC-gecertificeerd papier Binnenwerk en omslag gedrukt op Xerox Colotech+ 100 gram - FSC certified mixed sources Cette publication est imprimée sur du papier FSC-Certifié Intérieur et couverture imprimés sur Xerox Colotech+ 100 gramme - FSC certified mixed sources

Chambres de Commerce et d’Industrie de Belgique: Wouter Van Gulck Sustenuto: Ans Rossy Druk / Impression: Continuga the Printery Brussel, 20 oktober 2008 - Bruxelles, le 20 octobre 2008


Het lerend netwerk QUADRANT-BEL werd gerealiseerd met de financiële steun van

Le réseau d’apprentissage QUADRANT-BEL a été réalisé avec le support financier de

dans le cadre du Plan d’Action Fédéral Belge RSE du 25 octobre 2006


Verantwoordelijke uitgever: Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België, Wouter Van Gulck, General Manager, Louizalaan 500 - 1050 Brussel Editeur responsable: Fédération des Chambres de Commerce et d’Industrie de Belgique, Wouter Van Gulck, General Manager, Avenue Louise 500 - 1050 Bruxelles

in het kader van het Belgische Federaal Actieplan MVO van 25 oktober 2006

MVO zonder grenzen Lerende netwerken MVO in Belgische KMO s en Kamers van Koophandel

Recommend Documents