Limburgs milieu SPECIALE UITGAVE MET JAARVERSLAG

Limburgs milieu 2 Een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg - jaargang 27 - juli 2013

E ITGAV U E L A SPECI RVERSLAG AA MET J 2012

STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

Groene ondernemers maken kans op 500.000 euro RED DE AARDE-campagne vanuit Meerssen Goochelen met risico’s fijnstof Eindelijk oplossing voor Racecircuit De Peel Wandelen langs de Eijserbeek Nieuw Provinciaal Omgevingsplan in de maak Een stortvloed aan waterplannen Milieufederatie Limburg test elektrisch autorijden

C O L O F O N Limburgs Milieu is een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg De Milieufederatie Limburg werd opgericht in 1971. De stichting zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. Zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. Dit werk kan de Milieufederatie doen dankzij giften, overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de Provincie Limburg en de Nationale Postcode Loterij. Hoofdredactie en eindredactie: Monique Demarteau Aan dit nummer werkten mee: Bart Cobben, Gert-Jan van Elk, Ellen Luijks, Wim Kuipers, Math Mertens, Servé Roebroek, Jelle Vegt, Amber Verbunt, Frank Vermeij Vormgeving & drukwerk: SHD Grafimedia, Swalmen Abonnementen en adreswijzigingen: Limburgs Milieu verschijnt vier maal per jaar. Een jaarabonnement kost €12,50. Betaling geschiedt middels acceptgiro of automatische incasso. Natuuren milieuorganisaties die bij de Milieufederatie zijn aangesloten, ontvangen het tijdschrift gratis. Wil je een abonnement? Gebruik de abonneebon in dit tijdschrift of stuur een e-mail met daarin je naam en adresgegevens naar: [email protected] Redactionele bijdragen: Bijdragen kunnen alleen na overleg met de redactie worden ingediend. Auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikel. Plaatsing van een artikel hoeft niet te betekenen dat de vermelde meningen de visie van de redactie of van de Milieufederatie Limburg weerspiegelen. Redactieadres: Stichting Milieufederatie Limburg Gevestigd in Het GroenHuis Godsweerderstraat 2 6041 GH ROERMOND T 0475 - 386 410 F 0475 - 386 459 www.milieufederatielimburg.nl [email protected]

diverse projecten van de Milieufederatie Limburg. Het uitgeven van Limburgs Milieu wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de Provincie Limburg.

NIEUWSBRIEF De Milieufederatie Limburg heeft ook een digitale nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief bevat het laatste nieuws over natuur en milieu in Limburg en wordt gemiddeld eenmaal per maand verstuurd. Je kunt je voor deze nieuwsbrief opgeven via: Dit magazine is geproduceerd door SHD Grafimedia onder gecontroleerde omstandigheden conform ISO 14001 Grafimedia getoetst door de SCGM, Certificaatnummer SCGM-MZ:2011.01.01

Limburgs Milieu is gedrukt op FSC-papier 2 limburgs milieu

De Nationale Postcode Loterij is medefinancier van

WWW.MILIEUFEDERATIELIMBURG.NL

Inhoud

4 Kort nieuws



5 Nieuwe medewerkers Milieufederatie Limburg

6 7,2 miljoen voor vier Limburgse natuurprojecten Geschenk voor nieuwe abonnees: Be Green spel



7 RED DE AARDE-campagne vanuit Meerssen



8 Groene ondernemers maken kans op 500.000 euro



9 Festa Natura op zondag 8 september



10



11 Milieufederatie Limburg test elektrisch autorijden



12 Column Wim Kuipers



13 Win het boek: De Roer van bron tot monding



14 Kort nieuws

Goochelen met risico’s fijnstof

15 Waterkwaliteit Limburg laat nog steeds te wensen over Red de bijen: teken de petitie



16 Eerste Natura 2000-beheerplan in Limburg gereed 19-jarige Groninger wint Pluk van de Petteflet Natuurprijs

17 Inwoners Sittard-Geleen willen lokale energiecoöperatie

oprichten Twee ton voor groene oases Sittard-Geleen



18 Onderzoek geluidsoverlast MAA gestart

Eindelijk oplossing voor Racecircuit De Peel



19 Jouw foto in dit tijdschrift?



20 Wandelen langs de Eijserbeek

22 Activiteitenoverzicht 2013 Silver-project: goed initiatief om milieukansen te grijpen

23 Nieuw Provinciaal Omgevingsplan in de maak



24 Het GroenHuis



26 Een stortvloed aan waterplannen



29 Site-seeing

Stichting Milieufederatie Limburg 3

Kort nieuws Uitspraak Buitenring zeker anderhalf jaar later Het gaat nog zeker anderhalf jaar duren voordat er een uitspraak is over de aanleg van de Buitenring Parkstad. De Raad van State wil eerst het antwoord afwachten op vragen die zijn gesteld aan het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. De vragen gaan over de verbreding van de A2 bij Eindhoven, maar de antwoorden daarop zijn ook relevant voor de Buitenring Parkstad. De uitspraak bij het Hof kan nog een jaar op zich laten wachten. Daarna komen er nog zittingen bij de Raad van State over zowel de A2 als de Buitenring. De aannemer van de Buitenring heeft al laten weten het project met drie maanden op te schorten en de provincie

Vergunning megastal Grubbenvorst vernietigd

voorlopig geen boete in rekening te brengen. De komende weken

De Raad van State heeft de vergunning voor een grote stal in

gaat de provincie overleggen met het bouwbedrijf en andere

Grubbenvorst vernietigd. Wakker Dier tekende eind vorig jaar

betrokkenen over de recente ontwikkelingen.

samen met actiegroep Behoud de Parel bezwaar aan tegen de vergunning. De Provincie Limburg heeft de bevolking onvoldoende

Wilde kat definitief terug in Limburg

geïnformeerd over de bouwplannen, aldus de Raad van State.

De wilde kat is definitief terug in het Drielandenpark, vlak bij

Daardoor zijn omwonenden gedupeerd. Ze hadden te weinig kans

Vaals. Het dier is op vijf verschillende plekken gefotografeerd door

om bezwaar te maken. Er was een vergunning voor een megastal

zogenoemde cameravallen. Op de foto’s is duidelijk te zien dat het

met plaats voor 1,1 miljoen kippen en 35.000 varkens. Eerder

om wilde katten gaat, en niet om huiskatten die in het bos

ontstond al ophef nadat uit een onderzoek van Wakker Dier was

rondzwerven. De wilde kat komt van oorsprong voor in onze

gebleken dat het bedrijf diverse subsidies van in totaal 2,1 miljoen

omgeving, maar was in Nederland en Vlaanderen al jarenlang

euro toegezegd had gekregen.

uitgestorven. Vorig jaar oktober is de kat al waargenomen in Grenspark Kempen~broek bij Weert. Door een beter natuurbeheer

Leukerbeek niet meer door natuurgebied

vindt het dier zijn weg terug vanuit de Ardennen en de Eiffel. De

Waterschap Peel en Maasvallei is gestart met de herinrichting van

wilde kat leeft graag in natuurlijke bosgebieden.

de Leukerbeek bij Swartbroek. De Dijkerpeel en Leukerbeek die nu dwars door natuurgebied Roukespeel stromen, worden om het natuurgebied heen geleid. Het waterschap streeft ernaar dat de natuur in en rond de beek nog dit jaar wordt heringericht. De waterkwaliteit verbetert, alsmede het leefklimaat voor planten en dieren. Ook voor wandelaars wordt de Leukerbeek aantrekkelijker over een lengte van bijna drie kilometer. Boommarter na eeuw weer gespot in Limburg Voor het eerst in honderd jaar is er in Limburg weer een levende boommarter gezien. In Nationaal Park De Meinweg werd het roofdier

Foto: Bob Luijks

vastgelegd met een zogenoemde wildcamera. In dit natuurgebied zijn acht toestellen geplaatst om al het wild te kunnen filmen. De boommarter heeft grote ronde oren in tegenstelling tot de bekende steenmarter en staat iets hoger op zijn pootjes. Aanleg ecoducten bij Weert gestart Start bouw klimaatneutraal zorgcomplex Born

Spoorwegbeheerder ProRail is in april gestart met de aanleg van

In Born (gemeente Sittard-Geleen) is de bouw van een klimaat-

de natuurbrug Weerterbergen. De natuurbrug bestaat uit twee

neutraal zorgcomplex gestart. Het gebouw aan de Jacobusstraat

ecoducten: één over de spoorlijn Eindhoven-Weert en één over de

- dat eigendom is van Stichting Pergamijn - heeft 24 wooneenheden

A2. De natuurbrug geeft dieren een aanzienlijk groter leefgebied

en is volledig klimaatneutraal. Zo wordt er onder meer gebruik

door de natuurgebieden Weerterbos en Weerter- en Budelerbergen

gemaakt van zonnecellen, aardwarmte, driedubbele beglazing en

met elkaar te verbinden. De bouw is een initiatief van het

een dik isolatiepakket. De gemeente Sittard-Geleen schreef een

ministerie van Infrastructuur en Milieu en het ministerie van

prijsvraag uit voor het complex. Woonpunt won die prijsvraag. De

Economische Zaken. ProRail voert de werkzaamheden uit in

oplevering van het duurzame zorgcomplex staat gepland voor

opdracht van Rijkswaterstaat. Begin volgend jaar is de natuurbrug

december.

klaar en wordt die overgedragen aan Het Limburgs Landschap.

4 limburgs milieu

Nieuwe medewerkers bij de Milieufederatie Limburg De werkzaamheden van de Milieufederatie worden uitgevoerd door een klein team van professionele medewerkers onder leiding van directeur Hans Heijnen. De beleidsmedewerkers zijn generalisten met daarnaast specifieke deskundigheid op een inhoudelijk thema zoals ruimtelijke ordening, energie of communicatie. Medio 2013 starten twee nieuwe medewerkers bij de Milieufederatie. Limburgs Milieu stelt ze graag aan je voor.

Even voorstellen: Lily van Onna

haar studie was

Vanwege langdurige afwezigheid van Ester Wolters wegens

Van Onna voorna-

ziekte worden haar taken voor de duur van een jaar opgepakt

melijk werkzaam

door Lily van Onna (52) uit Geleen, die in juni is gestart bij de

bij de overheid

Milieufederatie Limburg als projectmedewerker. Van Onna gaat

en semi-overheid

zich met name richten op het ondersteunen van collega’s bij

(gemeente, ROC,

projecten en het organiseren van evenementen zoals de Nacht

Agentschap NL).

van de Nacht. Na de middelbare school, die Van Onna heeft

,,Hier kon ik mijn

gevolgd in Geleen, is ze naar Maastricht verhuisd om daar

passie voor milieu en

de Academie voor Toegepaste Kunsten te volgen. ,,Creati-

duurzaamheid kwijt.

viteit is altijd een onderdeel van mijn leven geweest. Na het

Het enthousiasme

beëindigen van de studie ben ik terug verhuisd naar Geleen

van mensen voor

en heb ik bijna 20 jaar als grafisch ontwerpster gewerkt bij

duurzaamheids-

verschillende grote en kleine bedrijven. Grafisch ontwerpen

vraagstukken boeit

is een heerlijk vak, waarin ik mijn creativiteit kwijt kon en

me zeer en dat is ook

waarin ik veel commerciële uitdagingen ben tegengekomen.

wat me aanspreekt in

In 2003 was het tijd voor iets anders en ben ik marketing en

de projecten van de

communicatie gaan studeren. Die studierichtingen zijn nauw

Milieufederatie. Het is

met elkaar verwant en ik maak nog steeds gebruik van alle

prettig wanneer je werk aansluit bij persoonlijke passies. Daar-

ervaring die ik heb opgedaan als ontwerper. Bovendien kan ik

naast maak ik nog tijd voor mijn creatieve hobby’s; schilderen,

mijn creativiteit gebruiken om om te gaan met complexe

beeldhouwen en zoveel mogelijk kunst-, cultuur- en muziek-

communicatievraagstukken in dit relatieve nieuwe vak.” Na

evenementen bezoeken.”

Even voorstellen: Roy Renneberg

rondde hij af in 2011. ,,Ik heb in de tussentijd bij Decathlon in

In juli gaat Roy Renneberg (24) uit Schinveld bij de Milieufe-

Kerkrade gewerkt. Maar ik wilde liever iets doen in de richting

deratie Limburg aan de slag als beleidsmedewerker Natuur en

van mijn studie omdat daar mijn passie ligt. Vandaar dat ik

Ruimtelijke Orde-

ervoor heb gekozen om mijn aflopende contract in Kerkrade

ning. Hij vervangt

niet te verlengen en voor mezelf te beginnen. Ik heb nu een

dan tijdelijk Jannie

ontwerpbureautje op het gebied van stedenbouw en grafische

Vos die met zwan-

vormgeving. Daarnaast zocht ik een baan waarin ik mijn ei

gerschapsverlof

kwijt kan. Bij de Milieufederatie kan ik dat nu. Weliswaar is

gaat. De baan bij

deze baan maar tijdelijk, maar ik ben heel blij met deze kans.

de Milieufedera-

Het is een unieke mogelijkheid om nieuwe ervaringen op te

tie is Roys eerste

doen.”

baan na zijn

Buiten werktijden sport Roy graag. Hij speelt zaalvoetbal en

afstuderen in zijn

doet aan hardlopen en skeeleren. Ook sport kijken op televisie

studierichting.

is een hobby, met name in de weekends. ,,Verder onderneem ik

Zijn studie ‘Ur-

van alles met vrienden en probeer ik door middel van citytrips

ban Design’ aan

steeds iets meer van de wereld te ontdekken. Naast steden-

de Hogeschool

bouw ben ik namelijk ook geïnteresseerd in architectuur en

NHTV in Breda

landschapsarchitectuur.”

Stichting Milieufederatie Limburg 5

7,2 miljoen euro voor vier Limburgse natuurprojecten Van de ruim 110 miljoen euro die het Rijk dit jaar via het provinciefonds ter beschikking stelt voor de verwerving en inrichting van de robuuste Ecologische Hoofd Structuur (EHS), gaat 7,2 miljoen euro naar Limburg. De provincie besteedt het geld aan vier projecten. De vier projecten zijn geselecteerd door de provincie in overleg met

Provincie Limburg dit jaar 30,5 miljoen euro aan het realiseren

de terreinbeherende organisaties, de waterschappen en de Dienst

van de robuuste EHS en voor maatregelen tegen verdroging en

Landelijk Gebied. Het gaat om de projecten:

stikstofoverschrijdingen. Dit bedrag bestaat uit 7,2 miljoen euro aan

• Geuldal

rijksgelden en 22,3 miljoen euro aan reguliere programmagelden.

• Lus van Linne

(Bron: Provincie Limburg)

• Grenspark Maas-Swalm-Nette (verbinding naar Duitsland) • Peel/Weerterbos/Kempen~broek (verbinding naar België) De Provincie Limburg combineert deze projecten met al in gang gezet beleid inzake verdroging van de natuur, ecologisch herstel van beken en de aanpak van stikstof in natuurgebieden. Die laatste maatregel moet volgens de provincie echter ook economische ontwikkelruimte bieden voor bedrijven met uitstoot van stikstof. Verder worden de Natura-2000 gebieden - zoals het Geuldal ontwikkeld tot één geheel door percelen te kopen of te ruilen en vervolgens in te richten voor natuur. In totaal besteedt de

Een abonnement op het Limburgs Milieu? Dat kan! Graag zelfs, want met het abonnement steun je de Milieufederatie Limburg met haar doelstellingen. Samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties zet de Milieufederatie Limburg zich al ruim 40 jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu én duurzaamheid in Limburg. Een jaarabonnement op Limburgs Milieu kost 12,50 euro. Je krijgt Limburgs Milieu dan ieder kwartaal thuisgestuurd. Als je een abonnement neemt vóór 1 september 2013, ontvang je het leuke en leerzame Be Green spel als welkomstgeschenk.

o Ja, ik neem een abonnement op het Limburgs Milieu voor 12,50 euro per jaar Naam : Adres: : Postcode : Woonplaats : Telefoon : E-mail : Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden aangegaan tot wederopzegging.

✁

Deze bon in een ongefrankeerde envelop opsturen naar: Milieufederatie Limburg Antwoordnummer 10053 6040 XT Roermond

Handtekening: Datum:

6 limburgs milieu

RED DE AARDE-campagne vanuit Meerssen Wat hebben apen, kippen en olifanten met elkaar gemeen? Op het eerste oog niet zo veel, maar al deze dieren krijgen wel de warme aandacht van broer en zus Tim (14) en Ivi (12) Huijsmans uit Meerssen. Dit vrolijke tweetal zet zich al jarenlang in voor milieu, natuur en dieren. Wat begon als een klein initiatief groeit langzaam uit tot iets groots, want de twee stonden al een paar keer in de krant en kwamen zelfs op L1 Radio. Tim en Ivi Huijsmans zijn allebei enorme natuurliefhebbers. Ze vinden het vreselijk hoe wordt omgegaan met onze mooie planeet de aarde. ,,Daarom hebben we in de zomervakantie vorig jaar een eigen kleine organisatie opgericht met de toepasselijke naam RED DE AARDE,” vertelt Tim. Op de door hem zelf gemaakte website staat allerhande informatie over de acties die broer en zus hartstochtelijk ondersteunen. ,, Zo hebben we petities tegen onder meer boringen door Shell op de Noordpool, tegen het gebruik van dieren in het circus en tegen plofkippen”, legt Ivi uit. Wie een gesprekje met Tim en Ivi aanknoopt, komt er al gauw achter dat ze precies weten wat ze willen en daar vol voor willen gaan. De plofkippen moeten verdwijnen uit de supermarkt en vervangen worden door biologische exemplaren, circussen moeten meer clowns en acrobaten gaan werven en niet langer gebruikmaken van (wilde) dieren, en de Noordpool moet gewoon natuurgebied blijven in plaats van een industriegebied worden. Al hun vrije tijd gaat zitten in acties voor het milieu, hoewel Ivi ook nog tijd weet vrij te maken voor balletlessen. Daarnaast werken ze allebei al twee jaar op zaterdagochtend met veel plezier bij de dierenambulance in Maastricht. Daar verzorgen zij weesdiertjes en gewonde dieren. Het bewust omgaan met natuur en milieu is de tieners met de paplepel ingegeven door ouders Gaston en Lucienne, aldus Tim.

De twee hebben hun toekomst al uitgestippeld; ‘t liefst willen ze

,,We eten thuis alleen biologisch voedsel. De eieren halen we bij de

beiden gaan werken in Afrika. Ivi wil graag Engels gaan studeren

boer. Via de Superwijzer van Greenpeace kun je barcodes scannen

zodat ze in Afrika les kan geven aan kinderen en hen kan leren

en zie je precies wat er in de producten zit. Maar ik eet zelf nooit

hoe om te gaan met natuur en milieu. Tim wil dierenarts worden

vlees en vis. Ik ben vegetariër.”

en werken in een opvangcentrum voor olifanten en chimpansees in Tanzania. Ze komen sowieso graag in het buitenland. Samen met hun ouders hebben ze een indrukwekkende wandeltocht ondernomen naar Santiago in Spanje. Ivi: ,,Samen met onze ouders hebben we in totaal 2.025 kilometer gelopen. Uiteraard in etappes van enkele weken. De langste wandeling was 37 kilometer op één dag. Het was een prachtige tocht. In die 2.025 kilometer zit heel veel mooie natuur, zoals de Pyreneeën, de zonnebloemvelden in Frankrijk en de bergen in Spanje. Het was een geweldige ervaring. Ook gaan wij vaak op vakantie in Oostenrijk. Daar wandelen wij veel in de bergen, maar we gaan er ook naar toe om te skiën.” ,,En dan te bedenken dat het bijvoorbeeld in de regenwouden nog zo veel mooier is”, weet Tim. ,,Daarom vind ik dat we duurzamer moeten gaan leven, dat de boskap stopt en dat er niet meer wordt geboord in kwetsbare natuurgebieden.” Wie het daarmee eens is, kan de petities en andere acties van Tim en Ivi ondersteunen op hun nieuwe website www.REDDEAARDE.tk. Stichting Milieufederatie Limburg 7

Groene ondernemers maken kans op 500.000 euro De Nationale Postcode Loterij daagt mensen overal ter wereld uit om een duurzaam, creatief en innovatief ondernemersplan te ontwikkelen voor de Postcode Lottery Green Challenge. De winnaar van deze internationale wedstrijd krijgt 500.000 euro om zijn of haar plan te realiseren. Daarnaast is 200.000 euro beschikbaar voor één of twee andere veelbelovende groene plannen.

De Postcode Loterij wil er met deze internationale wedstrijd voor zorgen dat slimme groene producten en diensten het grote publiek bereiken. De inschrijving voor de zesde editie van de Postcode Lottery Green Challenge is in mei van start gegaan. Tot en met 31 juli is het mogelijk plannen in te zenden via de website Foto: Nationale Postcode Loterij

www.greenchallenge.info. De winnaar wordt op 23 september aanstaande in New York bekendgemaakt. ,,Door de klimaatverandering staan we voor de uitdaging een nieuwe, groene leefstijl te omarmen. Eén slim en creatief idee kan hierbij een groot verschil maken. Daarom roepen we mensen overal ter wereld op hun groene ondernemersplan in te zenden”, benadrukt Marieke van Schaik, managing director van de Postcode Loterij. ,,Met de Postcode Lottery Green Challenge willen we ervoor zorgen dat baanbrekende duurzame oplossingen daad-

Vorig jaar won Molly Morse uit de Verenigde Staten met het door

werkelijk ontwikkeld worden en op de markt komen. Voorwaarde

Morse opgerichte bedrijf Mango Materials dat bacteriën gebruikt

is dat de producten en diensten de CO2-uitstoot verminderen en

om methaangas om te zetten in bioplastic dat biologisch af-

hoog scoren op design, gebruiksvriendelijkheid en kwaliteit. Het

breekbaar en betaalbaar is.

plan moet binnen twee jaar te realiseren zijn.” Van de inzenders wordt een uitgebreid ondernemersplan

SUPPORTERS POSTCODE LOTTERY GREEN CHALLENGE

gevraagd, zodat een deskundige jury kan beoordelen of het idee

,,Ik ben blij dat de Postcode Lottery Green Challenge is gelan-

levensvatbaar is. Na 31 juli kiest de jury vijf tot zeven finalisten.

ceerd”, aldus voormalig president van Amerika, Bill Clinton.

Op maandag 17 september presenteren de finalisten in Amster-

,,Hiermee worden ondernemers aangemoedigd om nieuwe

dam hun plannen voor de internationale vakjury en genodig-

manieren te ontwikkelen waarmee we het hoofd kunnen

den. Voor het eerst in de geschiedenis van de wedstrijd gaan

bieden aan één van de grootste vraagstukken van onze tijd:

uiteindelijk drie finalisten na de presentaties en een jurygesprek

klimaatverandering.” Ook sir Richard Branson (jurylid in 2013) is

door naar New York. De vakjury maakt tijdens een speciaal

enthousiast. ,,Mensen zullen niet stoppen met consumeren. In

diner - georganiseerd door de Postcode Loterij in samenwerking

plaats hiervan moeten we de consument een groen alternatief

met het Clinton Global Initiative - de winnaar bekend. Clinton

bieden om de klimaatverandering een halt toe te roepen. De

Global Initiative is de jaarlijkse bijeenkomst van Bill Clinton waar

Postcode Lottery Green Challenge stimuleert de ontwikkeling

voortrekkers uit de hele wereld bijeenkomen om de aanpak van

van zulke alternatieven.” Nick Cristy won in 2011. Sindsdien

problemen, zoals klimaatverandering, te bespreken. 

staat zijn leven op zijn kop. ,,Deelnemen aan de Postcode Lottery

 

Green Challenge is een van de beste dingen die ik ooit heb

In 2011 won de Australiër Nick Christy met zijn duurzame

gedaan. Het heeft mijn leven veranderd, mijn ogen geopend

douche. Dit douchesysteem reduceert water- en energieverbruik

en me in contact gebracht met interessante en leuke mensen.

met 70 procent, zonder in te leveren op comfort. In 2010 won de

We zijn nu goed op weg met de ontwikkeling van ‘s werelds

Amerikaan Scot Frank met zijn draagbare, betaalbare en multi-

meest efficiënte douche. Een douche is de op één na grootste

inzetbare zonnecollector SolSource. En in 2009 was Engelsman

energieslurper in een huis en de grootste verbruiker van drink-

Dean Gregory de winnaar met The Power Collective: windmolens

water. Onze douche verbruikt 70 procent minder water en maakt

die nauwelijks zichtbaar op een dak functioneren.

daarmee echt een verschil in de mondiale CO2-uitstoot.”

8 limburgs milieu

Festa Natura op zondag 8 september Ten zuiden van Maastricht - op de grens tussen Nederland en België - steekt de Sint-Pietersberg fier boven de omgeving uit. Onlangs gaven de gemeente Maastricht en Natuurmonumenten de noordelijke flank van de berg een grondige facelift om er de onthaalfunctie voor bezoekers optimaal in te vullen. De omgeving van het imposante Fort Sint-Pieter is daarmee helemaal heringericht en verkeersluw gemaakt. Op 8 september fungeert deze vernieuwde Sint-Pietersberg als decor voor het jaarlijkse natuurfestival Festa Natura.

SINT-PIETERSBERG De absolute blikvanger van de nieuw ingerichte Sint-Pietersberg is het gerestaureerde Fort Sint-Pieter, een indrukwekkend staaltje militaire bouwkunst waarvan de geschiedenis teruggaat tot 1702. Vandaag straalt het fort alleen maar rust uit, maar in vroegere tijden speelde het een cruciale rol in de verdediging van Maastricht. Meer dan ooit is de Sint-Pietersberg na de herinrichting de plek waar natuur en cultuurhistorie Tijdens Festa Natura geeft de parel van

figuranten in authentieke outfits en met

elkaar ontmoeten. Liefhebbers

het mergelland al zijn natuur- en

echte kanonnen die bulderen over

van erfgoed snuiven er de sfeer

cultuurschatten prijs. Er is die dag van

Maastricht. In de aanloop naar de

van een woelig verleden en

alles te beleven. Er zijn natuurwandelin-

veldslag kan iedereen het soldatenkamp

herbeleven de opeenvolgende

gen, excursies naar de mergelgrotten en

bezoeken, terwijl ‘het leger’ zich

belegeringen van Maastricht.

tochten onder leiding van een erfgoed-

voorbereidt op de spannende confronta-

Op de warme, zuid-gerichte

gids. Tevens is er een gezellige kraampjes-

tie met de vijand.

hellingen ontdekt de natuurlief-

markt en kun je er picknicken. Ronduit

hebber zeldzame, kalkminnende

memorabel wordt het naspelen van een

Meer informatie vind je op de website:

planten en vele soorten insecten.

historische veldslag met tientallen

www.festanatura.com.

Typische mergellandschappen leven voort door aangepast natuurbeheer en geven kleur aan het landschap. In de ondergrond getuigt een immens netwerk van mergelgrotten van een rijke ontginningsgeschiedenis. Maar de Sint-Pietersberg is tevens

Foto’s: Festa Natura / Natuurmonumenten

een fraai wandelgebied voor de stille genieter. Of de plek waar hondenbaasjes hun viervoeter de vrije loop laten in de daarvoor afgebakende zone, terwijl ze zelf genieten van het schitterende panorama.

Stichting Milieufederatie Limburg 9

Goochelen met risico’s fijnstof De Wereldgezondheidsraad (WHO) waarschuwde al een paar jaar geleden dat fijnstof een sluipmoordenaar is die ernstig onderschat wordt. De gezondheidsrisico’s - en daaruit voortvloeiende economische schade - zijn enorm. De WHO heeft daarom normen ontwikkeld voor maximaal toelaatbare fijnstofconcentraties. In Limburg, maar ook in andere delen van Nederland, worden deze normen echter regelmatig behoorlijk overschreden. Het effect van het fijnstofgehalte op de volksgezondheid wordt uitgedrukt in de gemiddelde verkorting van de levensverwachting van de populatie. De levensverwachting van de Nederlander vermindert gemiddeld met ongeveer zes maanden door de gevolgen van fijnstof. Dit gemiddelde is overigens erg suggestief en de gezondheidsrisico’s zijn niet gelijkmatig verdeeld over de gehele populatie. In sommige gebieden is de levensverwachting verlaagd met slechts enkele weken, maar in andere gebieden met maar liefst 5 tot 10 jaar. De concentraties en eigenschappen van fijnstof verschillen namelijk aanzienlijk per locatie. Fijnstof bestaat uit vaste stofdeeltjes met een zeer kleine diameter. Deze diameter wordt uitgedrukt in micrometer (mµ). In één millimeter passen 1.000 micrometer. Deeltjes kleiner dan 10 micrometer rekent men tot fijnstof. Het effect op de gezondheid wordt mede bepaald door de samenstelling van de deeltjes. Zo is zeezout vrij onschuldig, maar is fijnstof van de intensieve veehouderij vaak drager van bacteriën en virussen

20 µg/m3 als veilig worden beschouwd. Dit is slechts de helft van

wat een negatief effect kan hebben op de gezondheid van de

wat de huidige Europese richtlijn voorschrijft.

mens (bijvoorbeeld Q-koorts). De Wereldgezondheidsraad geeft

Onderzoek heeft aangetoond dat fijnstof een scala van deeltjes

toe dat de relatie tussen fijnstofconcentraties en gezondheids-

bevat. Indien deeltjes van 10 micrometer op een locatie worden

problemen tot nog toe is onderschat. Zelfs met de huidige kennis

gemeten, zijn meestal ook de veel agressievere deeltjes van 2,5

is het moeilijk om exact aan te geven bij welke concentraties er

micrometer aanwezig. Het kernprobleem is dat de deeltjes

een minimale gezondheidsschade te verwachten is.

kleiner dan 2,5 micrometer nog een groter risico vormen voor

Er zijn voorlopige richtlijnen in Europa voor fijnstofconcentraties

onze gezondheid dan de deeltjes van 10 micrometer. Het effect

van 10 micrometer. Die worden aangeduid met PM10 normen.

van deze ultrafijne deeltjes is zelfs dramatisch. Zij vestigen zich

Het toelaatbare jaargemiddelde voor PM10 is 40 microgram per

diep in het lichaam en veroorzaken een scala aan gezondheids-

kubieke meter (40 µg/m ). Een aanvullende eis is dat de piek-

klachten. Over een paar jaar sterven in Europa bijna 200.000

concentratie maar 35 dagen per jaar mag oplopen tot 50 µg/m3.

mensen per jaar aan de gevolgen van deze kleinste fijnstof-

Op veel locaties in ons land worden deze voorlopige normen

deeltjes (< 2,5 micrometer oftewel PM 2.5). Dit is meer dan het

echter overschreden. Volgens de inzichten van de Wereld-

totaal aantal slachtoffers van roken en verkeersongevallen per

gezondheidsraad kan een jaargemiddelde voor PM10 rond de

jaar bij elkaar opgeteld. De Wereldgezondheidsraad stelt het

3

1 0 limburgs milieu

jaargemiddelde microfijnstof voor een veilige leefomgeving op 10 µg/m3. De nieuwe Europese norm laat echter tweemaal zoveel toe, namelijk 20 µg/m3. Uit onderzoek blijkt dat de gezondheid van mensen die aan drukke stadswegen of snelwegen wonen beduidend meer schade oploopt. De ultrafijne roetdeeltjes van verbrandingsmotoren verhogen de concentratie van deeltjes met een diameter kleiner of gelijk aan 2,5 micrometer. De woonstroken langs de A2 bij Maastricht zijn dan ook duidelijk een verhoogd risicogebied. Ook op het platteland zijn er locaties die een sterk verhoogde concentratie aan fijnstof vertonen. Door de intensieve veehouderij in Midden- en Noord-Limburg werden in 2011 volgens de metingen van het RIVM op sommige locaties de normen langdurig en ruim overschreden. Bij Peel en Maas werden zelfs 110 en bij Nederweert 150 overschrijdingsdagen gemeten in plaats van de 35 dagen die vastgelegd zijn in de PM10-norm.

kosten voor de behandeling van longaandoeningen, huidklachten en hart- en vaatziekten als gevolg van fijnstof in de

Er zijn technische oplossingen beschikbaar om de fijnstofemissies

toekomst gaan stijgen en een negatieve uitwerking hebben op

te reduceren, maar die worden vaak om economische redenen

ons welzijn en onze welvaart.

niet effectief ingezet of zelfs buiten werking gesteld. Gezondheidseisen worden hierdoor ondergeschikt gemaakt aan economische belangen. Door dit kortetermijndenken zullen de

Mart Mertens Vrijwilliger Milieufederatie Limburg

Milieufederatie Limburg test elektrisch autorijden Sinds 1 maart jongstleden heeft de Milieufederatie een Nissan Leaf in bruikleen. Garagebedrijf Auto Niroc uit Roermond heeft deze auto voor een korte proefperiode uitgeleend zodat de medewerkers van de federatie elektrisch autorijden kunnen ervaren en ook anderen kunnen laten proefrijden. Daar is volop gebruik van gemaakt.

voorzien van de nodige technologie. De

Medewerkers zijn met de auto naar hun

Leaf heeft een boordcomputer die het

afspraken gereden of hebben voorafgaand

verbruik en de prestaties laat zien, waar de

aan vergaderingen belangstellenden laten

dichtstbijzijnde oplaadpalen zich bevinden

proefrijden met deze zuinige auto. Ook is

en de mate waarin de accu wordt

de auto op beurzen en andere evenemen-

aangesproken. Zo kun je prima in de gaten

ten aan publiek getoond zoals op de

houden hoeveel kilometers je kunt rijden

Duurzame Energiebeurs in Sittard en

alvorens je zonder stroom langs de snelweg

tijdens de Groene Rally in Meerssen.

komt te staan. Dat is tevens noodzakelijk, want de actieradius van de Leaf op de

De vraag die regelmatig wordt gesteld is

autosnelweg is een stuk kleiner dan in het

hoe het is om in een elektrische auto te

stadsverkeer. De auto zou een stuk

rijden. Die vraag kan na enkele maanden

praktischer zijn als Limburg was voorzien

testrijden prima worden beantwoord door

van een dicht netwerk met snellaadpalen.

Jelle Vegt, medewerker energie en

Bij zo’n paal laad je de auto in een half uur

duurzaamheid bij de Milieufederatie.

uitstekend. Ik schrijf niet voor Autoweek,

op en dan kun je weer de weg op. Dat kost

,,De auto is erg comfortabel en stil. Dat

dus ik bespaar je de precieze cijfers, maar

weliswaar enkele euro’s meer dan de 5 euro

merkten wijzelf en iedereen die meereed

we zijn allemaal onder de indruk van de

die het opladen thuis kost, maar je krijgt er

als eerste op. Ook de acceleratie is

prestaties van de auto. Hij is dan ook

een groter bereik voor terug.” Stichting Milieufederatie Limburg 11

Burger-EHS

Foto: Fotobureau Kuit, Roermond

Column Wim Kuipers

Daar sta je dan. Nou ja: u. Wie ben ik? Uw betovergrootvader

Hoe? Niet met bosbeheer, lijkt me. Is dat wel zo nodig?

heeft hier zijn eerste bok geschoten. Zeventien was hij. En de

Ik las over een haast grotesk plan om Nederland te veranderen

grootvader, wat heeft die hier niet allemaal uit... Ach, hou

in een enorm reservaat. Althans: een aaneenschakeling van

op. Grootvader: afgesleten woord. Bennie noemde u hem - de

reservaatjes, gebiedjes waar dieren optimaal kunnen leven.

schalk. En nu staat u daar. Amaliaatje maakte hier haar eerste

Het idee is eenvoudig: iedereen met een tuin moet die

echte loop, toen ze zingend op een paddenstoel afstevende.

diervriendelijk maken. Die honderdduizenden pareltjes vormen

En nu staat u voor een hoog hek. Het bos is verkocht.

samen een soort EHS. Er is een club die de zaak opbouwt. Een

Staatsbosbeheer moest veel inleveren. Natuur verkopen:

diervriendelijke tuin moet aan tien voorwaarden voldoen, maar

hadden ze geen aandelen uit kunnen geven? Groene aandelen.

als je er zeven hebt, kun je al een certificaat verwerven. Kost

Waarom mocht de Staat Staatsbosbeheer niet redden? Omdat

een tientje, dat wel. Een van die voorwaarden is dat dieren

bomen, mieren, andere kruipsels en gevliegte niet kunnen

van tuin naar tuin kunnen, anders zal het niets worden met

stemmen? Oei, daar mag u zich niet mee bemoeien. Nee?

de burger-EHS. Heb je een schutting om je hele tuin, dan moeten daar een paar gaten in gezaagd. Anders krijg je geen

Misschien kunnen we dit een groteske noemen. Het

egels. Egels? Een van de eerste reacties was: voor katten en

woordenboek zegt: vreemdsoortig werk. Als dichter hoef je

ratten zeker? Ik blijf optimistisch. Bovendien: voor vogels,

niets te verklaren, als columnist een beetje, als dominee bijna

vlinders, bijen en zaadvormende planten is een schutting geen

alles. Welnu. Waarom hebben we Staatsbosbeheer jarenlang als

belemmering. Het plan zou zeer levensvatbaar zijn.

een soort vader gezien die het beste met Nederland voorhad? De heren beheerders zorgden voor dit en dat, wie Natuur zei,

Als dat lukt, kunnen we met zijn allen toch genoeg

zei Staatsbosbeheer.

natuurgebiedjes kopen om onze EHS te voltooien? Overal lapjes grond zien te krijgen, en vooral: geen ruzie maken met

Wat betekent dat beheren trouwens? Jagers hebben het woord

de boeren. Natuurminnaars verenigt u. Enig idee wat helemaal

ook overgenomen. Ze hebben het over wildbeheereenheden

een metertje bosgrond kost in Midden- en Noord-Limburg? Ik

als Knal-Maardonk. Ik wil aannemen dat ze met dat ‘beheer’

heb me laten vertellen dat je al voor zes kwartjes een meter

allebei bedoelen dat ze met de omgeving of de natuur omgaan

hebt - vierkante meter natuurlijk. Een natuurlijk natuurtuintje

als een heer, een landheer, raadsheer. Maar mag ik er ook het

van tien bij pakweg twintig koop je dan voor € 300. Heel

woord heer in de betekenis ‘leger’ in zien? Een heerbaan was

wat tuinreservaatjes moeten het met minder meters doen.

niet voor de deftige heren maar voor het leger, om ten oorlog

We krijgen ook stadslandbouw. Ik heb al eens geopperd: laten

te trekken. En een andere heer, de dominee (zie boven), die kan

we plantsoenen gaan opeisen. Kosten ze de gemeente niets

domineren.

meer en mag er allerlei diervriendelijk onkruid groeien. We gaan milieuwethouders vragen waar we een bijenhotel mogen

Zulke beheerders plaatsen dus hoge hekken? Eerlijk gezegd

bouwen. Een beetje gemeente heeft genoeg onbehandeld

ben ik daar niet zo bang voor. Maar wie om zich heen leest,

afvalhout daarvoor. Wie is trouwens WE? Ik denk wel dat er

zal het niet uitgesloten achten. We worden steeds banger,

een club moet komen. Geen bestuur of statuten: egels en bijen

we beschermen ons en onze eigendommen tegen van alles en

begrijpen onze taal niet, laat staan die van politici. Wie brengt

nog wat. Veiligheid wordt de nieuwe godsdienst. Het woord

WE aan het rollen? Misschien moeten we die man bij dat hoge

veiligheidsdienst had echter een negatieve bijklank. Gestapo,

hek achter ons zien te krijgen. Hij zegt zich in te zetten voor

KGB. Maar goed, Staatsbosbeheer wordt gekort, en wil dus

ons en ons land. Koning van een onafzienbare ketting van

stukjes natuurbezit gaan verkopen. De vraag zou kunnen rijzen:

natuurgebiedjes. Of een rozenkrans. Waarom niet? Wie weet

kunnen de kosten van dat beheren niet wat minder? Ik acht

krijgen we Sharonnetje van de Rozenpartij dan wel mee.

me niet kundig genoeg daar antwoord op te geven. Het is wat negatief ook. We moeten vooruit. Staatsbosbeheer helpen. 1 2 limburgs milieu

Wim Kuipers

Win het boek: De Roer van bron tot monding Bij uitgeverij TIC is onlangs het wandelboek ‘De Roer van bron tot monding’ verschenen. In dit door Olaf Op den Kamp geschreven boek vind je 28 wandelingen tussen Hoge Venen, Eifel en Roermond. Doe mee aan de prijsvraag en win een exemplaar van dit bijzondere boek. ‘De Roer van bron tot monding’, het

verrassend groene stedelijke omgeving

Prachtige foto’s in kleur illustreren de

nieuwe wandelboek van Olaf Op den

van Düren in de richting van Jülich en

routes. De wandelingen hebben een

Kamp, beschrijft in 28 wandelingen de

Wassenberg. Ook hier zijn heel wat

gemiddelde lengte van 12 tot 16 kilometer,

rivier de Roer, een echte drielandenroute!

pareltjes te ontdekken, zoals het Merkener

met enkele langere wandelingen van

Vanaf de oorsprong van de Roer in de

Busch vol daslook of de prachtige mean-

meer dan 20 kilometer. Er zijn ook diverse

Hoge Venen in Fagne Wallone (B) kun

ders tussen Jülich en Linnich. Onbekend

kortere routes mogelijk.

je de rivier volgen op haar tocht door

is het lieflijke Roerdal tussen Vlodrop en

de Eifel (D) langs venen, uitgestrekte

Roermond, waar akkers, weilanden en

Vanuit één startpunt zijn doorgaans

loof- en naaldbossen, vakwerkdorpjes,

populieren het landschap bepalen.

twee wandelingen beschreven, zodat het

stuwmeren en rotsen. Bij Kreuzau bereikt de Roer het laagland en stroomt door de

boek zich ook leent voor een weekendje In totaal bevat het boek ruim 400 kilo-

weg. Zo kun je vanuit de meeste plaat-

meter wandelplezier. De wandelingen in

sen zowel een tocht stroomopwaarts als

dit boek zijn stuk voor stuk nieuw en

stroomafwaarts langs de Roer maken.

verrassend. Tijdens het lopen maak je

Ook is het mogelijk om één lange-afstands-

kennis met flora en fauna langs de routes,

wandeling van 200 kilometer te maken

Geef het goede antwoord op de

maar kun je ook lezen over hoe de

en zo langs de Roer vanaf de Hoge Venen

onderstaande vraag en maak kans op

mensen het landschap hebben gevormd.

naar Roermond of andersom te lopen.

prijsvraag

een exemplaar van het boek ‘De Roer van bron tot monding’. De Milieufederatie Limburg en Uitgeverij TIC verloten drie exemplaren onder de goede inzenders.

Olaf Op den Kamp De Roer van bron tot monding 28 rondwandelingen tussen Hoge Venen, Eifel en Roermond

Van welke grote rivier is de Roer een zijrivier?

Formaat: 20 x 11 cm

A. Rijn

320 pagina’s, full color

B. Maas

Paperback gebrocheerd

C. Geul

met talrijke foto’s, kaarten en

D. Voer

illustraties Prijs: € 17,90

Stuur het antwoord op deze vraag per briefkaart vóór 1 september 2013 naar:

Uitgever: TIC (Maastricht)

Milieufederatie Limburg

ISBN: 978-94-91651-13-9

t.a.v. Limburgs Milieu Godsweerderstraat 2 6041 GH Roermond of stuur een e-mail naar:

Verkrijgbaar via: www.ticshop.nl Ook verkrijgbaar in de boekhandel en via NHGL (Roermond)

[email protected] o.v.v. Limburgs Milieu/De Roer van bron tot monding Vermeld volledige naam- en adresgegevens. De winnaars krijgen het boek automatisch thuisgestuurd.

Stichting Milieufederatie Limburg 13

Kort nieuws Steeds meer drugsafval in Limburg en Brabant In Limburg en Brabant wordt steeds meer chemisch afval gevonden dat afkomstig is van drugslabs. In 2011 waren er zestig keer meldingen van gedumpt drugsafval. In de eerste twee maanden van dit jaar waren er al dertig vondsten. Het drugsafval leidt vaak tot milieuschade. Behalve afval van drugslaboratoria komt het ook steeds vaker voor dat resten van hennepkwekerijen in de natuur worden gedumpt. Gemeenten willen duidelijke regels emplacementen De gemeenten Venlo en Sittard-Geleen willen dat staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu met duidelijke regels komt voor spoorwegemplacementen. Het lokale belang moet daarbij voorop staan. Aanleiding is het wetsvoorstel Basisnet Spoor dat op dit moment bij de Eerste Kamer ligt. Dit regelt het vervoer van gevaarlijke stoffen per trein op doorgaande verbindingen. Gemeenten mogen nu nog zelf een milieuvergunning afgeven voor emplacementen op hun grondgebied, maar het Rijk wil dat voortaan centraal regelen. Den Haag wordt dan verantwoordelijk Opslag jodiumpillen in Stein

voor de veiligheid rond het vervoer van gevaarlijke stoffen op

De Veiligheidsregio heeft bekendgemaakt dat het jodiumpillen

doorgaande verbindingen én op emplacementen. Gemeenten zijn

gaat opslaan in een distributiecentrum in de gemeente Stein. In

dan alleen nog maar verantwoordelijk voor controle op geluid,

geval van een kernramp zullen de pillen naar apotheken worden

luchtkwaliteit, bodembescherming en brandveiligheid.

overgebracht. Daar worden ze verspreid onder de burgers. In Limburg is veel onrust over de verouderde kerncentrale in het

Provincie wil fonds duurzaamheidsleningen

Belgische Tihange (45 kilometer van Maastricht). Een van de

verdubbelen

reactoren lag stil omdat er vorig jaar scheuren zijn aangetroffen.

Het provinciebestuur wil het fonds voor duurzaamheidsleningen

In februari volgend jaar houdt de gemeente Maastricht een grote

verhogen van twee naar vier miljoen euro. Vanaf 1 november vorig

internationale nucleaire oefening. De oefening wordt gecoördi-

jaar kan zo’n lening worden aangevraagd voor energiebesparende

neerd door de Nationaal Coördinator Terrorisme en door het

maatregelen en opwekking van duurzame energie bij koop- en

ministerie van Buitenlandse Zaken.

huurwoningen. Het gaat om een fonds dat steeds weer wordt

De oefening is onderdeel van een internationale nucleaire

aangevuld met de rente en aflossingen van de leningen. Maar

veiligheidstop een maand later in Den Haag. Op die top overleg-

omdat de belangstelling heel groot is, bestaat het risico dat het

gen wereldleiders onder wie de Amerikaanse President Obama over

fonds tijdelijk uitgeput raakt en aanvragen moeten worden

hoe nucleaire stoffen beter kunnen worden beveiligd. De oefening

afgewezen. Vandaar dat het provinciebestuur het fonds wil

in Maastricht is van 18 tot 20 februari 2014.

verdubbelen naar vier miljoen euro. Inmiddels heeft de provincie 1,3 miljoen euro aan duurzaamheidsleningen verstrekt.

‘Natuurbeheer door boeren flop’ Het natuurbeheer door boeren is uitgelopen op een groot fiasco. Dat schrijft de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur in een advies aan staatssecretaris Dijksma. Duizenden boeren krijgen al jaren subsidies, terwijl het gebruik van mest en landbouwgif het landschap juist aantast. Het beleid, waaraan de afgelopen twintig jaar zo’n miljard euro is uitgegeven, blijkt nauwelijks te hebben bijgedragen aan de instandhouding van kwetsbare plantensoorten. Ook de bescherming van bijvoorbeeld weidevogels op landbouwgronden is niet uit de verf gekomen. De raad adviseert om de subsidies aan boeren die geen effectief natuurbeheer voeren stop te zetten. Alleen boeren in de directe omgeving van natuurgebieden die bereid zijn tot vergaande milieumaatregelen, zouden nog in aanmerking moeten komen voor subsidie. Het kabinet vroeg om het advies vanwege de herijking van het natuurbeleid. 1 4 limburgs milieu

Waterkwaliteit Limburg laat nog steeds te wensen over De voorzichtige trend is dat het grondwater in het stroomgebied van de Maas in de provincies Brabant en Limburg licht verbetert, terwijl in de beken het probleem wel verschuift, maar niet is afgenomen. Gevaar voor de volksgezondheid is er niet, maar er is wel een druk op het natuurlijke leven in de beken. Over de hele linie worden er in het grond-

het stroomgebied van de Maas. Naast de

kunnen vormen zijn vorig jaar zorgvuldig

en oppervlaktewater nog steeds te veel

beide provincies namen alle waterschap-

in beeld gebracht. Alle partijen hebben

stoffen aangetroffen die er niet thuis-

pen en waterleidingbedrijven deel aan het

door hun deelname een duidelijk beeld

horen, soms in gehaltes hoger dan de norm.

onderzoek. Onderzocht werden de reeds

van de problematiek. Hierdoor wordt een

Waarbij moet worden opgemerkt dat er bij

bekende probleemstoffen, zoals resten

gezamenlijke aanpak van de watervervui-

de nieuwe stoffen vaak nog geen norm

van onkruidbestrijdingsmiddelen, genees-

ling zoals in de projecten ‘Schoon water

is vastgesteld. Ook stoffen waarvan het

middelen en hulpstoffen uit industrie en

voor Brabant’ of ‘Waardenetwerken in

gebruik inmiddels verboden is, worden

ziekenhuizen.

Limburg’ vergemakkelijkt. Provincies en

nog steeds aangetroffen. Dat blijkt uit een

waterschappen gaan op basis van het rap-

onderzoek dat Royal Haskoning DHV voor

normoverschrijdingen

port waar nodig maatregelen nemen. Het

de provincies Brabant en Limburg in 2011

Met nauwkeurige apparatuur zijn de

rapport ‘Brede screening bestrijdingsmid-

en 2012 heeft uitgevoerd. De provincies

gehaltes van deze stoffen in het grond- en

delen en nieuwe stoffen Maasstroom-

houden de vinger aan de pols met dit

oppervlaktewater gemeten en gecontro-

gebied 2011-2012’ is onder meer te vinden

gezamenlijke onderzoek naar probleem-

leerd op normoverschrijdingen. Maar ook

op de website van Waterschap Roer en

stoffen in grond- en oppervlaktewater in

nieuwe stoffen die een probleem zouden

Overmaas. (Bron: Provincie Limburg)

Red de bijen: teken de petitie Bijen bestuiven meer dan 70 procent van de belangrijkste landbouwgewassen zoals fruit en groente. Ze zijn dus niet alleen erg belangrijk voor het ecosysteem, maar ook voor de mens zelf. Helaas zijn veel (nieuwe) bestrijdingsmiddelen levensbedreigend voor de bij. De Europese Commissie verbiedt nu drie bestrijdingsmiddelen. Een goede eerste stap, maar absoluut niet genoeg om de massale bijensterfte te stoppen. Daarom is Greenpeace een petitie gestart. Ga naar www.reddebijen.nl en onderteken de petitie. Op deze informatieve site is bovendien veel te zien en te lezen over de bijen. Bloeiende bloemen en planten zijn van levensbelang voor bijen. Daarom moeten er maatregelen genomen worden om ecosystemen te beschermen, zoals de aanleg van stroken wilde bloemen rondom akkers. Om te overleven hebben bijen - en andere bestuivers - ruimte nodig om nesten te bouwen en om voldoende voedsel te kunnen vinden. Daarom zou landbouw zonder bestrijdingsmiddelen en met meer afwisseling en variatie in gewassen de norm moeten worden. (Bron: Greenpeace) Stichting Milieufederatie Limburg 15

Eerste Natura 2000-beheerplan in Limburg gereed Limburg kent 23 Natura 2000-gebieden. Deze gebieden maken deel uit van een samenhangend netwerk van natuurgebieden in de Europese Unie. Eén van die gebieden is het Natura 2000-gebied ‘Abdij Lilbosch en voormalig klooster Maria-Hoop’, gelegen in de gemeente Echt-Susteren. Dit is een bijzonder Natura 2000-gebied,

Maria-Hoop’ is het beheerplan nu in ontwerp

omdat het geen natuurgebied is in de

gereed, als eerste beheerplan in Limburg.

normale betekenis van het woord. Ab-

Het beheerplan beschrijft de maatregelen

dij Lilbosch en het voormalige klooster

die in een planperiode van zes jaar worden

Maria-Hoop zijn twee gebouwcomplexen.

genomen ter behoud van de ingekorven

De zolders van deze gebouwen herbergen

vleermuis. Om deze vleermuis te beschermen

kraamkolonies van de in Europa en Neder-

is het vooral van belang dat de gebouwen

land zeldzame ingekorven vleermuis. De

waarin ze leven, behouden blijven. Daarnaast

doelstelling voor dit Natura 2000-gebied is

is belangrijk dat de laanstructuren die in een

dan ook het bereiken en behouden van een

gebied met een straal van acht kilometer om

gunstige staat van instandhouding voor de

de verblijfplaatsen liggen, intact blijven.

ingekorven vleermuis.

Het huidige gebruik van de Abdij en het voormalige klooster en zijn directe omgeving

bonden aan voorwaarden. Het ontwerp-be-

Voor alle Natura 2000-gebieden dient vol-

is getoetst op mogelijke negatieve effecten

heerplan voor het Natura 2000-gebied ‘Abdij

gens de Natuurbeschermingswet 1998 een

op de beschermde vleermuissoort. Volgens

Lilbosch en voormalig klooster Maria-Hoop’

beheerplan te worden opgesteld. Voor het

het ontwerp-beheerplan kunnen de activi-

is in te zien op de website van de Provincie

gebied ‘Abdij Lilbosch en voormalig klooster

teiten blijven; sommigen worden echter ge-

Limburg (www.limburg.nl/natura2000).

19-jarige Groninger wint Pluk van de Petteflet Natuurprijs Met zijn idee voor de ‘makkelijke moestuin’ heeft de 19-jarige Jelle Medema uit het Groningse Den Andel de Pluk van de Petteflet Natuurprijs 2013 gewonnen. Het Roermondse zalmproject van Thijs Belgers - één van de vier finalisten -

De natuurprijs wordt uitgeloofd door Vroege

maakt Natuur’ van de gelijknamige stichting

eten gezonder. De meeste kinderen, zeker die

Vogels en De Natuur en Milieufederaties en

- die met crowdsourcing landbouwgrond wil

in steden wonen, tuinieren niet. Er is geen

is bestemd voor het beste plan om de natuur

kopen om er natuur van te maken - werd

ruimte en een gewone moestuin spreekt

te redden en het landschap in Nederland te

tweede. Limburg staat verdienstelijk op een

kinderen niet aan”, aldus winnaar Medema.

verfraaien. Volgens het publiek dat mocht

derde plek. Op de vierde plaats eindigde de

Met het te maken boek wil hij kinderen zó

stemmen via de website van Vroege Vogels

Noord-Hollandse inzending.

enthousiast maken dat ze meteen zelf aan de

had Medema het beste idee. Door met plan-

De Pluk van de Pettefletprijs is vernoemd

slag willen gaan.

ken een vierkante bak van ruim één vierkante

naar het gelijknamige kinderboek uit 1971

meter te maken en die te vullen met een mix

van schrijfster Annie M.G. Schmidt en il-

van tuinaarde wordt het met de ‘makkelijke

lustrator Fiep Westendorp. In dit boek zet

moestuin’ voor iedereen mogelijk om op

hoofdrolspeler Pluk zich met succes in om

eenvoudige en kleinschalige wijze z’n eigen

het betegelen van een groen gebiedje achter

groenten en kruiden te verbouwen. Op 14-

de Petteflet te voorkomen. Aan de natuurprijs

jarige leeftijd bedacht Medema dit concept

is een geldprijs van 3.000 euro verbonden en

voor Nederland, naar het idee van Square

een set exclusieve litho’s van Fiep Westen-

Foot Gardening uit de Verenigde Staten.

dorp. Jelle Medema wil het geld besteden aan het schrijven van een handleiding voor het

Iedereen heeft in mei z’n stem kunnen

maken van een ‘makkelijke moestuin’ en het

uitbrengen op vier door de jury geselecteerde

verbouwen van groenten, speciaal gericht op

genomineerden. De Gelderse inzending ‘Buur

kinderen. ,,Kinderen met een eigen moestuin

1 6 limburgs milieu

© Fiep Amsterdam bv; Fiep Westendorp Illustrations

kreeg een eervolle derde plek.

Inwoners Sittard-Geleen willen lokale energiecoöperatie oprichten Het Servicepunt Hier Opgewekt Limburg begeleidt duurzame energie-initiatieven in Limburg. Eén van deze initiatieven is de Energiecoöperatie Sittard-Geleen. De initiatiefnemers willen zelf aan de slag gaan met het opwekken van duurzame energie en daardoor minder afhankelijk zijn van grote internationale energiebedrijven, vervuilende kolencentrales en lekkende kerncentrales. De coöperatie wil betaalbare schone energie in de eigen gemeente bevorderen. Daarnaast wil zij adviseren over nut en noodzaak van energiebesparing. Zo wil de coöperatie haar steentje bijdragen aan een schoner leefklimaat in de eigen woonomgeving. Op 15 april jongstleden organiseerde de coöperatie de Duurzame Energiebeurs in de Geleense Hanenhof. Een 15-tal lokale ondernemers stonden op de beurs met aanbiedingen en informatie over onder meer zonnepanelen, verlichting, isolatiematerialen, dakbedekkingen, palletkachels en biologische etenswaren. Ook de Milieufederatie Limburg was aanwezig met een stand en een elektrische auto, net als de gemeente Sittard-Geleen, die tekst en uitleg gaf over het Groene Net. Met een paar honderd bezoekers, boeiende lezingen en de nodige media-aandacht kijkt de initiatiefgroep positief terug op een geslaagde eerste activiteit. De initiatiefgroep wil in juni een definitief besluit nemen om in Sittard-Geleen - net als in zoveel andere gemeenten in Nederland - een lokale energiecoöperatie op te richten, aldus initiatiefnemers Harrie Snijders en Frans Beckers. ,,Het is de bedoeling dat de coöperatie een vereniging wordt, waar de leden samen bepalen

weten, kan een e-mail sturen naar Frans Beckers: [email protected].

welke activiteiten worden ondernomen om de doelstelling van

Dan ontvang je tevens een uitnodiging voor een startbijeenkomst.

eigen, duurzame en betaalbare energie te realiseren.” Tijdens de beurs presenteerden de initiatiefnemers samen met een vrijwilligers gezocht

viertal lokale installateurs, een aantrekkelijk aanbod voor de aan-

De initiatiefgroep is op zoek naar vrijwilligers met verschillende

schaf en installatie van zonnepanelen op het eigen dak. Inwoners

kwaliteiten die een steentje willen bijdragen aan het vorm geven

die van de aanbieding gebruikmaken, worden tevens een jaar lang

van de Energiecoöperatie Sittard-Geleen. Ook kan men zich aan-

gratis lid van de Energiecoöperatie Sittard-Geleen. Meer informatie

melden als aspirant-lid zonder enige verplichting. Wie meer wil

vind je op de website: www.ecsittardgeleen.nl.

Twee ton voor groene oases Sittard-Geleen De gemeente Sittard-Geleen kan rekenen op een provinciale bijdrage van 100.000 euro voor de realisatie van een stadspeelbos langs de Geleenbeek in Sittard-Geleen en een bijdrage van 100.000 euro voor de herinrichting van de oude ziekenhuislocatie. Het stadspeelbos op de voormalige locatie van de Parkschool is

De gemeente Sittard-Geleen heeft samen met inwoners een

een initiatief van de Stichting Stadspeelbos Sittard, een groep

ontwerp voor de herinrichting van de oude ziekenhuislocatie

mensen met hart voor kinderen en voor natuur. Met steun van de

gemaakt. Daarmee ontstaat een groene natuurlijke oase in de stad

gemeente Sittard-Geleen en de Provincie Limburg beginnen ze in

met de mogelijkheid om er bijzondere evenementen te organiseren.

2013 met de bouw van een avontuurlijk stukje bos waar kinderen

Diverse elementen in het plan worden door de buurtbewoners zelf

naar hartenlust kunnen spelen. Bij de aanleg, het beheer en het

gerealiseerd, waaronder een honderd-stoelenplan en de aanleg

onderhoud van dit unieke bos worden zowel het gemeentelijke

van moestuintjes. Het terrein wordt via wandel- en fietsroutes

werkbedrijf als de Scouting betrokken.

ontsloten voor bezoekers. (Bron: Provincie Limburg) Stichting Milieufederatie Limburg 17

Onderzoek geluidsoverlast MAA gestart De Provincie Limburg is gestart met geluidsmetingen rondom de luchthaven Maastricht Aachen Airport (MAA). Dit vanwege de geluidsoverlast in Ulestraten, die veroorzaakt wordt door de testlocatie voor vliegtuigmotoren van het onderhoudsbedrijf SAMCO op MAA. Aanleiding is een petitie van 235 omwonenden die werd aangeboden aan gedeputeerde Erik Koppe. ,,De klachten van de omwonenden zijn gegrond, zo blijkt uit een eerste onderzoek, terwijl SAMCO zich houdt aan de verleende vergunning. Alle partijen zijn bereid om te zoeken naar een oplossing,” aldus Koppe. De geluidsmetingen worden uitgevoerd tijdens het testen van diverse types vlieg-

Het aantal klachten uit Ulestraten is de

aarden wal rondom de testlocatie hier

tuigen. Deze metingen worden gedaan op

laatste tijd sterk gestegen. Volgens omwo-

debet aan zijn.

verschillende plekken en tijdstippen tijdens

nenden gebeurde dit na de aanleg van een

het proefdraaien van de motoren. Het

geluidsmuur en wal aan de oostzijde van

Betrokken partijen en omwonenden

onderzoek zal drie maanden duren. Uit de

het luchthaventerrein ten behoeve van

worden schriftelijk en via de gemeentelijke

resultaten van de metingen moet blijken

een testlocatie voor vliegtuigen. SAMCO

pagina’s in de huis-aan-huisbladen van

wanneer en onder welke weersomstan-

repareert en test hier vliegtuigmotoren.

Meerssen en Beek op de hoogte gehouden

digheden er sprake is van geluidsoverlast.

De eerste jaren leidden de activiteiten van

over verdere ontwikkelingen.

Daarna wordt in overleg met de Provincie

het bedrijf amper tot geluidsoverlast, maar

Klachten kunnen altijd doorgegeven

Limburg bekeken welke maatregelen

in 2011 en 2012 kwamen er respectievelijk

worden via de Provinciale Milieu Meld- en

mogelijk zijn om de geluidsoverlast te

70 en 110 klachten binnen. Omwonenden

klachtentelefoon, tel. 043 - 3617070.

beëindigen.

menen dat de nieuwe betonnen muur en

(Bron: Provincie Limburg)

Eindelijk oplossing voor Racecircuit De Peel De Milieufederatie Limburg heeft voor het intrekken van een juridische procedure tegen de door de gemeente Venray verleende vergunning voor Racecircuit De Peel substantiële bovenwettelijke natuurcompensatie bedongen. De nieuwe natuur wordt aangelegd in het Loobeekdal in Venray. Dit gebied is uitgekozen in overleg met Staatsbosbeheer. De Milieufederatie Limburg maakt deel

bedongen natuurcompensatie in het

Het Loobeekdal is onderdeel van de

uit van een collectief van gelijkgestemden

Loobeekdal. In hoofdlijnen houdt deze

Ecologische Hoofdstructuur en behoort

(samen met Vereniging Milieudefensie,

natuurcompensatie in dat in het Loobeek-

volgens het Natuurbeheerplan 2013 van

Stichting Natuur en Rust en omwo-

dal door het afgraven van de bovenste

de Provincie Limburg tot het ‘kruiden- en

nenden) dat begin 2013 een juridische

grondlaag, versnelde bodemverschraling

faunarijke grasland’. Ook valt het gebied

procedure was gestart bij de Raad van

tot stand wordt gebracht. Hiermee wordt

onder de Integrale Gebiedsuitwerking

State inzake het ‘Bestemmingsplan Circuit

de ontwikkeling naar een vochtige,

Loobeekdal, waarin Provincie Limburg,

De Peel’.

voedselarme vegetatie in gang gezet.

gemeente Venray, Waterschap Peel en

Door dit collectief en Circuit De Peel is op

Deze zal worden beheerd middels be-

Maasvallei, LLTB en Staatsbosbeheer heb-

dinsdag 14 mei een overeenkomst onder-

grazing. Andere maatregelen die worden

ben afgesproken de natuurdoelen voor

tekend waarmee een einde komt aan een

genomen zijn onder meer: aanleg van een

het Loobeekdal te realiseren. Financiering

jarenlange strijd om Racecircuit De Peel.

educatieve poel en drie picknicklocaties,

voor versterking van dit EHS-gebied

plaatsing van informatieborden, een

ontbrak tot nog toe. Middels de nu over-

Onderdeel van deze overeenkomst is

wandelbrug over de Loobeek en een uit-

eengekomen natuurcompensatie wordt

de door de Milieufederatie Limburg

zichtpunt van circa drie meter hoog.

uitvoering van deze maatregelen mogelijk.

1 8 limburgs milieu

Jouw foto in dit tijdschrift? Ben jij iemand die graag de natuur intrekt om foto’s te maken? En zou je het leuk vinden als je foto’s gepubliceerd worden? Stuur ons dan jouw mooiste foto door. Wij plaatsen jouw beste natuurfoto in een volgende editie van Limburgs Milieu. Uiteraard met naamsvermelding. De foto’s moeten gemaakt zijn in Limburg en natuur, milieu

vrij van vergoeding maar uiteraard altijd met naamsvermelding.

of landschap als thema hebben. Alleen digitaal aangeleverde

Stuur je foto per e-mail naar: [email protected]

foto’s (>2 MB) worden geplaatst. Geef tevens een korte

o.v.v. ‘foto Limburgs Milieu’.

omschrijving van de foto. Door je foto in te sturen, geef je de Milieufederatie Limburg

Onderstaande foto is gemaakt door John Smeets uit Ulestraten.

toestemming om deze eenmalig te plaatsen in dit tijdschrift,

De pimpelmeesjes zijn gefotografeerd in zijn eigen tuin.

Stichting Milieufederatie Limburg 19

Wandelen langs de Eijserbeek De waterwandeling in Eijs - die geboekt kan worden bij de Milieufederatie Limburg namens Waterschap Roer en Overmaas - is een fraaie ontdekkingstocht met talrijke natuur- en cultuurthema`s maar ook met fraaie vergezichten. Voorlichter en wandelgids Servé Roebroek neemt ons mee naar de mooie omgeving van de Eijserbeek. Voor de circa acht kilometer lange heuvellandwandeling vertrekt gids Servé Roebroek met zijn groep wandelaars vanaf de parkeerplaats bij het klooster van de Redemptoristen in Wittem. Via de Wittemer Allee loopt de groep over het groene pad langs de weilanden door het prachtige Geuldal. Roebroek vertelt: ,,Links passeren we het kasteeltje van Wittem dat omgeven is door een parkje Foto’s: Servé Roebroek

met mooie, oude bomen en een waterstroompje richting Geul. Aan de voorzijde ligt een waterplas die nooit bevriest in verband met een warmwaterbron. Even verderop ligt rechts een watermolen met een inpandig schoepenrad en maalwerk. Naast de molen bevindt zich een verzamelvijver om het water van de Selzerbeek op te vangen. Dit water wordt

Voorbij het kasteel gaat de groep naar

het voorjaar vele voorjaarsbloeiers.” Even

gebruikt om het schoepenrad aan te drij-

rechts over een landweg die weldra

verderop is de spoorbrug over het miljoe-

ven.” Honderd meter verderop bereiken

verandert in een gedeeltelijke holle weg

nenlijntje, waar de stoomtrein regelmatig

de wandelaars landgoed Cartils. Cartils

met fraaie graften vol met planten en

onderdoor rijdt.

ligt samen met een carréhoeve iets

bloemen. Volgens Roebroek bevindt zich

De groep blijft de veldweg omhoog vol-

verscholen in een parkachtige omgeving.

in de linkergraft een bewoonde dassen-

gen. Bij een stegelke (draaihekje) aan de

Links in de weilanden stroomt de Selzer-

burcht met diverse ingangen en vlucht-

rechterzijde kunnen de wandelaars een

beek samen met de Eijserbeek en stroomt

wegen. ,,En omdat deze graft op het

mestarm kalkgrasland inlopen. Ze blijven

de Gulp in de Geul.

zuiden gericht ligt, verschijnen hier in

echter langs de rand van dit gebied staan

2 0 limburgs milieu

om de vegetatie zo min mogelijk te ver-

Vanaf de rand van het bos hebben ze

Vanaf hier gaat de wandeling verder

storen. De bodem bestaat uit kalksteen

een fraai uitzicht op de spoorlijn, het

door het waterwingebied de Roodborn,

die met een dunne lösslaag is afgedekt.

stationnetje van Eijs en de meanderende

een fraai bronnengebied. Daarna

Door het ecologisch beheer groeien er

Eijserbeek. Het bospad eindigt op de

wandelt de groep onder de tunnel van

vooral kalkminnende planten, soms meer

Eijserbosweg en de Piepertweg. Wie

het Miljoenenlijntje door. ,, Via een

dan 30 tot 40 soorten per vierkante me-

wil kan doorlopen en het plaatsje Eijs

pad langs weilanden en akkers kom je

ter. Vanaf hier is er een prachtig uitzicht

bezoeken. De Piepert is een klein gehucht

uiteindelijk weer uit bij de parkeerplaats

over het Eijserbeekdal.

bij Eijs met een vijftal oudere, lieflijke

voor het klooster. Al met al een

huizen waar de rust in de natuurlijke

prachtige route die in alle jaargetijden

Op de kop van het grasland leidt

omgeving uitstraalt. Door de weilanden

de wandelaars iets moois te bieden

Roebroek de groep het Eijserbos in.

stroomt de meanderende Eijserbeek.

heeft,” aldus Roebroek.

BOEK JE WANDELING VIA DE WEBSITE VAN DE MILIEUFEDERATIE De Milieufederatie Limburg biedt mooie wandelingen aan in het Limburgse land onder meer waterwandelingen in samenwerking met de Waterschappen Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei. Onder begeleiding van een deskundige gids wandel je dwars door natuurgebieden, langs beken en vennen of over de Maaskades. De ervaren gidsen kunnen je van alles vertellen over het belang van nauwkeurig waterpeilbeheer voor landbouw en natuur, en over de manieren waarop het waterschap verdroging bestrijdt. Maar ook waarom saaie kaarsrechte kanaaltjes worden omgetoverd tot meanderende beken met een hoge ecologische waarde. De waterwandelingen met gids worden georganiseerd in Geijsteren, Neer, Horst, Weert, Mariapeel, Roermond, Echt, Susteren, Eijs, Meerssen, Elsloo, Itteren, Valkenburg en Haanrade (Terworm). Je kunt een wandeling reserveren via het boekingsformulier op de website van de Milieufederatie (menu ‘Wat doen we/voorlichting’). Doelgroepen zijn scholen (vanaf groep 8), verenigingen en kleine organisaties. De wandeltochten zijn gratis en duren circa 2,5 uur. Voor meer informatie kun je bellen met het secretariaat van de Milieufederatie, tel. 0475 - 386410. Stichting Milieufederatie Limburg 21

Activiteitenoverzicht 2013 De Milieufederatie Limburg is volop in beweging. Onderstaand vind je een overzicht van activiteiten en evenementen die de Milieufederatie in 2013 organiseert of waaraan de Milieufederatie deelneemt. Ontbreekt er een activiteit in dit overzicht? Stuur dan alle relevante informatie hierover naar: [email protected]. Voor meer informatie over activiteiten, volg de Milieufederatie op Twitter (@_S_M_L_) of Facebook.

September 15-09 Hopoogst

November 9-11 Achterbandag

In Reijmerstok vindt de Gulpener Hopoogst plaats. De entree is gratis. De Milieufederatie is aanwezig met een informatiestand.

De Milieufederatie Limburg organiseert jaarlijks een leerzame en interessante excursie voor de bij haar aangesloten groepen.

Oktober 26-10 Nacht van de Nacht

10-11

Tijdens de Nacht van de Nacht worden op honderden plaatsen in Nederland activiteiten georganiseerd die de schoonheid van echte duisternis benadrukken. De Nacht van de Nacht is een jaarlijks terugkerend evenement en wordt georganiseerd door De Natuur en Milieufederaties in samenwerking met Natuur & Milieu.

Duurzame Dag Roermond De Duurzame Dag is een jaarlijks terugkerend evenement met tal van workshops, lezingen en exposanten. De Duurzame Dag vindt in 2013 plaats in het Citaverde College in Roermond.

December 4-12 Lezing Hans Heijnen (directeur Milieufederatie) Heemkundevereniging Horn.

Silver-project: goed initiatief om milieukansen te grijpen Op 13 mei heeft de Milieufederatie Limburg op uitnodiging van de Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV) deelgenomen aan een bijeenkomst waarin het Silver-project werd toegelicht. Daarbij gaat het om een totaal nieuwe aanpak om innovatie te versnellen. Het project introduceert het Britse Industriële Symbiose Instru-

van zaken doen. Op 20 juni vond de eerste platformbijeenkomst

ment in Nederland. Limburg heeft de primeur. De aanpak blinkt

plaats. Hiermee ging het initiatief, gesteund door LWV, Provin-

uit in eenvoud en gaat helemaal back-to-basics: breng zoveel

cie Limburg en Agentschap NL, voortvarend van start.

mogelijk bedrijven uit alle sectoren in quick-win workshops bij elkaar. Laat hen in een razend tempo zo veel mogelijk informatie uitwisselen over grondstoffen, afvalstoffen, energie en

Silver-project in de praktijk

andere innovatieve ideeën. Dat levert verrassende, nieuwe

Kunstmestfabrikant ICL Fertilizers uit Amsterdam wil haar

samenwerkingsvormen tussen bedrijven op. Maar niet alleen

bedrijven in West-Europa (Nederland en Duitsland) een grotere

tussen bedrijven, ook kunnen er interessante uitwisselingen

rol laten spelen in het sluiten van de fosfaatkringloop. Daarom

plaatsvinden tussen bijvoorbeeld een groot ziekenhuis en een

zocht het bedrijf mogelijkheden om alternatieve fosfaatbronnen

bedrijf.

aan te wenden die lokaal kunnen worden gewonnen, bijvoorbeeld struviet uit waterzuivering of assen die vrijkomen bij de

Waar het in eerste instantie om gaat is bedrijven enthousiast

verbranding van reststromen uit waterzuivering, biobrandstof-

te maken om innovatie op te pakken. Bedrijven worden

fen, mestproducten, etcetera. ICL gaat nu deze verschillende

gemotiveerd om over hun branche-grenzen heen te kijken.

fosfaathoudende reststromen - afkomstig uit de Amsterdamse

Het Silver-project helpt verbindingen aan de basis tot stand te

haven - gebruiken als grondstof voor de kunstmestproductie.

brengen en te laten voortduren om waar mogelijk uit te groeien

Het project verbindt meerdere aspecten van duurzaamheid door

naar nieuwe business. Dat levert banen op én een beter milieu.

grondstofkringlopen op lokaal niveau te sluiten. Daarmee draagt

Er zijn al genoeg succesvolle voorbeelden in Engeland. De tijd

het sterk bij aan het groene imago van de Amsterdamse haven.

zal uitwijzen of de methode ook past bij de Nederlandse manier

Het project loopt tot eind 2014.

2 2 limburgs milieu

Nieuw Provinciaal Omgevingsplan in de maak Het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) is een belangrijk document. Het richt zich op de fysieke ruimte in de meest brede zin (ruimte, verkeer, water, natuur, milieu) en is daarmee voor een belangrijk deel bepalend voor een goed leef- en vestigingsklimaat in onze provincie. Het huidige POL dat dateert uit 2006, wordt integraal herzien. Met het Startdocument ‘Integrale herziening POL’ hebben Provinciale Staten (PS) in december 2011 de aftrap hiervoor gegeven. Aan gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties en belangenorganisaties is gevraagd om aan te geven wat het nieuwe POL in hun ogen wel of niet zou moeten regelen. De resultaten hiervan zijn verwerkt in de ‘Agenda POL 2014’, die op 8 juni 2012 is vastgesteld door PS. Deze agenda bevat richtinggevende uitspraken over de vorm en inhoud van het nieuwe plan en over het planvormingsproces. POL 2014 moet volgens PS een compact, goed leesbaar en digitaal toegankelijk document worden: een selectief plan met een heldere visie op de ontwikkeling van geheel Limburg én op de ontwikkeling van drie deelregio’s (Noord-, Midden- en Zuid-Limburg). Na de zomer van 2012 is met de feitelijke planvorming gestart. In de eerste fase gaat het vooral om hoofdkeuzes. Eind vorig jaar zijn verkenningen van start gegaan voor twaalf prioritaire onderwerpen uit de Agenda POL 2014. Tegelijkertijd is een planMER (Milieu Effect Rapportage) gestart om een aantal keuzes in het POL te onderbouwen. Tevens zijn visietrajecten gestart voor Noord-, Midden- en Zuid-Limburg. Bij al deze trajecten worden gemeenten en regionale stakeholders betrokken, onder wie de Milieufederatie Limburg. In 2013 zijn bijeenkomsten georganiseerd waarin integratie centraal stond. Zo is geleidelijk toegewerkt naar een hoofdlijnenschets. In maart jongstleden verscheen de eerste contourenschets. Dit document schetst waar we in de discussie staan, monitort welke gedachten er zijn en inventariseert waar nog vragen zitten. Volgens planning stellen Gedeputeerde Staten

Agenda POL 2014

in juni de definitieve hoofdlijnenschets vast als basis voor verdere

De Agenda POL 2014 benoemt twaalf prioritaire onderwerpen

uitwerking. Uiteindelijk moet dit in december leiden tot een

die in het nieuwe POL aan bod moeten komen:

ontwerp-POL en ontwerp-Omgevingsverordening. Daarna gaat

• Fysiek ruimtelijke voorwaarden topsectoren

de inspraak van start. Meer informatie over het POL-proces,

• Werklocaties (inclusief kantoren)

de planning en relevante producten zijn terug te vinden op de

• Infrastructuur en bereikbaarheid

website van de provincie: www.limburg.nl.

• Herstructurering wonen in brede context • Sturing detailhandel • Maasveiligheid (ruimte voor de Maas) • Natuur (herijking EHS) • Lawaaisport: zoekgebieden regionale motorcrosscentra • Landbouw: zonering intensieve veehouderij en glastuinbouw • Landschap • Windenergie (zoekgebieden windturbines) • Ondergrond

Stichting Milieufederatie Limburg 23

Het GroenHuis Herstel leefgebied vleermuizen IKL heeft herstelwerkzaamheden verricht aan 29 kazematten langs het Defensiekanaal in IJsselstein. Daarbij zijn de stalen toegangsdeuren van de militaire bouwwerken dichtgelast. Het Defensiekanaal is een belangrijk leefgebied voor vleermuizen vanwege de aanwezigheid van insecten. Die houden zich in de luwte van de bomen langs het kanaal op. Een aantal jaren geleden richtte IKL de bij het kanaal gelegen bunkers in als winterverblijfplaats voor vleermuizen. Daartoe werden de volgestorte bouwwerken opgeschoond en voorzien van stalen toegangsdeuren met invliegopeningen. Met grof geweld zijn de laatste jaren de sloten van nagenoeg alle deuren vernield. Daarbij is zelfs gebruik gemaakt van een snijbrander. Hierdoor werd het leefgebied van de vleermuizen verstoord. IKL heeft nu alle stalen toegangsdeuren dichtgelast. Tevens zijn extra wegkruipplekken gemaakt door bakstenen aan muren en plafonds te bevestigen. In de winterperiode als de vleermuizen in winterslaap zijn, worden de kazematten met een infraroodcamera geïnspecteerd op de aanwezigheid van vleermuizen. De gemeente Venray betaalt mee aan de herstelwerkzaamheden. De kosten bedragen 7.000 euro.

Kom wandelen in de ‘nieuwe’ Meinweg De afgelopen jaren is hard gewerkt om Nationaal Park De Meinweg nog aantrekkelijker te maken. Zo zijn er nu nieuwe activiteiten in het gebied te ontdekken, zoals de tentoonstelling ‘Schokkend Mooi’ en de bomenkunstroute. Ook zijn er informatiezuilen geplaatst en kun je een wandelapplicatie downloaden. Bezoekers van De Meinweg kunnen

planten en dieren in het gebied.

hierdoor het prachtige natuurgebied op

‘Meinbomenkunst’ verbeeldt de kenmer-

nieuwe manieren ervaren. De tentoon-

kende natuur en cultuur van De Meinweg

stelling ‘Schokkend Mooi’ vertelt je hoe

met prachtige houtsculpturen. Deze

belangrijk het is dat ‘Aart Beving’ blijft

wandelroute van 5 kilometer start vanaf

een boekje, dat naadloos aansluit bij de

slapen onder de grond. Op een speelse

het bezoekerscentrum. De Meinweg

bomenkunstroute. Dit boekje is verkrijg-

manier kom je alles te weten over breuk-

biedt prachtige achtergrondverhalen en

baar bij het bezoekerscentrum.

lijnen, aardbevingen, landschappen en

historisch beeldmateriaal in de vorm van

Om bezoekers meer te vertellen over De Meinweg zijn er verder nieuwe innovatieve informatievoorzieningen. Download de wandelapplicatie (via de website www.np-demeinweg.nl of via Play Store of iTunes) en laat de digitale gids je leiden door het gebied. Nieuwe informatiezuilen vertellen over specifieke bijzonderheden die je in het gebied tegenkomt. Ook zijn een nieuwe uitkijktoren, schuilhutten en een vlonderbrug aangelegd.

2 4 limburgs milieu

Project hoogstamboomgaarden in Meerssen en Leudal Inwoners van Meerssen en Leudal die een karakteristieke hoogstamboomgaard in hun weiland willen aanplanten, kunnen zich hiervoor aanmelden bij de stichting IKL. Naast de aanleg van nieuwe hoogstamfruitbomen gaat het ook om het herstel van bestaande waardevolle hoogstamboomgaarden. Het aanbod geldt voor weilanden rondom de woonkernen en gronden gekoppeld aan bebouwing in het buitengebied van Meerssen of Leudal. Van oudsher liggen rond Limburgse dorpen beeldbepalende huisboomgaardjes, omgeven door hagen. Met veel liefde en plezier worden deze bomen geoogst en onderhouden. Daarnaast zijn de bomen van grote betekenis voor bijen en vogels. Met name de steenuil houdt van de afwisseling die

gedurende twee seizoenen de noodzakelijke

een boomgaard biedt.

vormsnoei aan de jonge bomen uit. Daarna komt het onderhoud voor rekening van de

De aanplant is met name gericht op de

eigenaar.

terugkeer van oude fruitrassen in het land-

De aanplant wordt mede mogelijk gemaakt

schap. Deelnemers aan het project kunnen

door een financiële bijdrage van de

kiezen uit meer dan honderd verschillende

gemeenten en van de Provincie Limburg.

authentieke Limburgse fruitrassen zoals de

Van de deelnemers wordt een beperkte

sterappel, goudreinette, Eijsdener klumpke,

bijdrage in de aanlegkosten gevraagd.

Limburgse bellefleur, herfstpeer van Geulle

Geïnteresseerden kunnen een aanmeldfor-

of ringelotte-pruimen. De bomen worden

mulier downloaden via de website van IKL

voorzien van een beschermende boom-

(www.ikl-limburg.nl) of telefonisch contact

korf. Na de aanplant voeren medewerkers

opnemen met IKL, tel. 0475-386430.

Opknapbeurt erven Weert en Nederweert Eigenaren van erven en percelen in de buitengebieden van Weert en Nederweert kunnen dit jaar voor de laatste keer gebruikmaken van een project voor het herstel en de aanleg van streekeigen groen. Dat kan via de campagne ‘Planten Nu’ van Ark Natuurontwikkeling en IKL. De actie tot het aanplanten van streek-

perceelranden zoals bosjes, laanbomen,

Om in aanmerking te komen voor

eigen bomen en struiken in het landschap

groenstroken, heggen en hoogstamboom-

de regeling moeten de erven aan

en rond de bebouwing sloeg afgelopen

gaarden. Door streekeigen bomen en

een minimale grootte voldoen. Ook

jaren zo goed aan dat hij nog een keer

struiken te gebruiken, krijgt het landschap

dient de eigenaar de grond tijdig

herhaald wordt. Het gaat om authentiek

weer zijn karakteristieke waarden terug.

geschikt te maken voor de aanplant.

groen dat wordt aangelegd op en rondom

De aanplant van coniferen, dennen en

Vanzelfsprekend wordt er van uitgegaan

erven van boeren en particulieren.

sierplanten behoort overigens niet tot de

dat de eigenaar ook garant staat

Tegen een geringe financiële bijdrage

regeling. In nauw overleg stelt een land-

voor de duurzame instandhouding

(een kwart van de totale kosten) kunnen

schapsarchitect van IKL een plan op dat

van de groenvoorzieningen. Het gaat

inwoners in het buitengebied in aan-

de komende winter gerealiseerd wordt.

overigens om vrijwillige deelname.

merking komen voor een karakteristieke,

De boomgaarden leveren fruit naar keuze

Compensatieverplichtingen of

bij de streek passende erfbeplanting. De

voor eigen gebruik. Daarnaast vormen de

herplantverplichtingen kunnen via deze

aanplant is overigens niet beperkt tot

bomen en struiken een fijne leefomge-

regeling niet gerealiseerd worden.

de huis- en bedrijfskavels van vee- en

ving voor bijen en vogels (onder meer de

Geïnteresseerden kunnen zich opgeven

paardenhouders, maar is ook bedoeld

steenuil). Ook is het tijdens hete zomer-

door te bellen met IKL, tel. 0475 -

voor particulieren. Daarbij gaat het om

dagen comfortabel toeven in de schaduw

386430. Je kunt dit nummer ook bellen

de aanleg van bomen en struiken op

van de bomen, zowel voor mens als vee.

voor meer informatie over het project. Stichting Milieufederatie Limburg 25

Een stortvloed aan waterplannen Op dit moment worden door het Rijk een aantal plannen en visies voorbereid die betrekking hebben op water. Belangrijke thema’s zoals veiligheid en waterkwaliteit moeten in 2015 in strategieën en maatregelen zijn uitgewerkt. Dat betekent dat talrijke processen tegelijkertijd lopen, dat veel nota’s geproduceerd worden en dat er overal overleg plaatsvindt in landelijke en regionale gremia. Dit artikel geeft een samenvatting van alle processen die momenteel spelen. De drie belangrijkste onderwerpen en de daaraan gekoppelde

moeten zijn herzien. Hier wordt momenteel achter de schermen

processen kunnen niet los van elkaar worden gezien. Waterkwali-

hard aan gewerkt.

teit, waterkwantiteit en waterveiligheid hebben veel met elkaar te

Op alle niveaus vindt overleg plaats om tot nieuwe plannen te

maken, hetgeen de planvorming zeer complex maakt. Niet alleen

komen. Zo vindt bestuurlijke afstemming plaats in het Regionaal

voor de gewone burger is het een onoverzichtelijk geheel, ook

Bestuurlijk Overleg Maas (RBOM). Hieraan nemen de Maasprovin-

degenen die professioneel met de materie bezig zijn, hebben soms

cies, de waterschappen, het Rijk, Rijkswaterstaat en gemeenten

moeite om alle processen te kunnen overzien en te doorgronden.

deel. Het Regionaal Ambtelijk Overleg Maas (ROAM) bereidt het overleg met de minister overlegd. De Maasbrede KRW Klankbord-

De Kaderrichtlijn Water gaat over de waterkwaliteit. Het (uit deze

groep - waarin maatschappelijke organisaties zoals de Milieufede-

Europese richtlijn voortvloeiende) Stroomgebiedbeheerplan is in

ratie Limburg, LLTB en WML vertegenwoordigd zijn - adviseert het

2009 door het kabinet vastgesteld. De doelen voor de ecologische

RBOM.

en chemische kwaliteit van ons water zijn vastgelegd in onze

Middels het in 2013 gestarte gebiedsproces dat wordt georganiseerd

nationale wetgeving en in de provinciale waterplannen. Daar-

door de beide Limburgse waterschappen (onder regie van de Provin-

entegen zijn de maatregelen om deze doelen te bereiken opge-

cie Limburg) worden gemeenten betrokken bij de voorbereiding van

nomen in de waterbeheerplannen van de waterschappen en in

het nieuwe Stroomgebiedbeheerplan en de daaruit voortvloeiende

gemeentelijke besluiten. In de Kaderrichtlijn Water is bepaald dat

andere plannen zoals het provinciaal waterplan, de waterbeheer-

het Stroomgebiedsbeheerplan in 2015 moet zijn geactualiseerd.

plannen van de waterschappen en de gemeentelijke plannen.

Dat betekent dat alle bovengenoemde plannen uiterlijk in 2015

Alsof er nog niet genoeg overleg plaatsvindt, komt er ook nog

2 6 limburgs milieu

Foto’s: Frank Vermeij

RBOM voor. Op landelijk niveau wordt in het Nationaal WaterKaderrichtlijn Water

een Limburgse KRW Klankbordgroep. In deze klankbordgroep

deze in een aantal stappen, middels een soort trechtering, tot

moeten maatschappelijke groeperingen (zoals Milieufederatie,

stand komen. Elke stap wordt door het kabinet vastgesteld en

LLTB en WML) zitting krijgen. Het verschil met de Maasbrede KRW

openbaargemaakt op Prinsjesdag.

Klankbordgroep is dat hier over concrete doelen en maatregelen op regionale schaal wordt gesproken.

Wat betreft veiligheid wordt gekeken in hoeverre het beschermingsniveau tegen overstromingen nog voldoende overeenkomt

Om in 2015 een kant-en-klaar Stroomgebiedbeheerplan te heb-

met de economische waarden en mogelijke slachtoffers achter de

ben, wordt er telkens opnieuw gekeken naar de doelen. Zijn deze

waterkeringen. Dit programma dat landelijk wordt voorbereid, zal

nog actueel, zijn er nieuwe ontwikkelingen, zijn de doelen uit het

onder meer een voorstel voor het vernieuwen van de veiligheids-

vigerende beheerplan nog steeds realistisch? Inmiddels heeft men

normen bevatten. Ook het gebiedsgerichte deelprogramma rivie-

de beschikking over rapportages over de uitvoering van maat-

ren is voor Limburg belangrijk, omdat hierin de voorkeursstrategie

regelen uit de waterbeheerplannen en de gemeentelijke plannen.

voor de maatregelen voor de waterveiligheid van het rivieren-

Daarnaast is geïnventariseerd welke onderwerpen in het nieuwe

gebied (in casu het Maasstroomgebied) moet worden aangegeven.

Stroomgebiedbeheerplan meer aandacht moeten krijgen. Deze zijn

Dit programma raakt Limburg het meest.

vastgelegd in de nota Belangrijke Waterbeheerkwesties. De Stuurgroep Delta Maas stelt de voorkeursstrategie en de tussenDeltaprogramma

stappen daarnaartoe vast. De Maasbrede Klankbordgroep Maas

Het allesomvattende Deltaprogramma moet in 2015 leiden tot

adviseert de stuurgroep. In deze klankbordgroep zijn de relevante

een vijftal door het kabinet te nemen besluiten (de zogenoemde

maatschappelijke groeperingen uit het Maasstroomgebied vertegen-

Deltabeslissingen). De uit deze besluiten voortvloeiende maatrege-

woordigd, onder wie de Milieufederatie Limburg. Om draagvlak te

len worden opgenomen in het nationaal waterplan, de provinciale

krijgen, lopen er binnen het Maasstroomgebied zogenaamde regio-

waterplannen en de waterbeheerplannen van de waterschappen.

processen. Gemeenten en waterschappen leveren hiervoor de input.

De belangrijkste thema’s voor het Deltaprogramma zijn: veiligheid,

In Limburg wordt het proces geregisseerd door de provincie. Op

zoetwaterstrategie, peilbeheer IJsselmeer, Rijn- en Maasdelta en

bestuurlijk niveau is er het Breed Bestuurlijk Overleg Maas. Verder

ruimtelijke adaptatie. Via drie landelijke en zes regionale deel-

is er de regionale Klankbordgroep Maas (met daarin onder meer de

programma’s worden deze beslissingen voorbereid. Voor Limburg

Milieufederatie Limburg) die de stuurgroep adviseert.

zijn niet alle thema’s van groot belang, maar wordt vooral gefocust op veiligheid en zoetwater. Voor alle programma’s geldt dat

(Lees verder op de volgende pagina) Stichting Milieufederatie Limburg 27

seerd worden, maar van doelverlaging mag geen sprake zijn. Naast de bestaande problemen die nog opgelost moeten worden, duiken inmiddels nieuwe urgente problemen op die onze volle aandacht verdienen, zoals medicijnresten, bestrijdingsmiddelen en microplastics in het oppervlaktewater. Deze leveren gezondheidsproblemen op voor mens en dier. Veiligheid De veiligheid langs de Maas is eveneens een belangrijk thema voor de Milieufederatie. Graag wil zij meedenken over de wijze waarop deze veiligheid kan worden bereikt. Er zullen keuzes moeten worden gemaakt wat betreft de aanpak van het veiligheidsprobleem in de verschillende Maastrajecten. Daarbij zijn twee uitersten denkbaar: hoge dijken en kades aanleggen óf de Maas meer ruimte geven. De Milieufederatie is voorstander van maatregelen die zoveel mogelijk passen bij het natuurlijke riviersysteem en dat Begin 2013 is de regionale uitwerking van twee kansrijke strate-

houdt in dat de rivier meer ruimte moet krijgen. Onze provincie

gieën opgeleverd. Dit is een tussenstap in het nationale Delta-

heeft al een aantal goede voorbeeden hiervan, zoals de Grensmaas

proces. Eind dit jaar zal ook nog de regionale uitwerking van

in het zuiden en het project Ooijen-Wanssum in het noorden. Met

de voorkeursstrategie plaatsvinden. Het gaat dan - volgens de

beide projecten wordt een groot aantal doelen gediend. Naast

provincie - om de invulling van de hoogwaterbeschermings-

een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van het Maasdal, zijn

maatregelen langs de Maas, afgestemd op de gewenste regionale

ook andere thema’s in de plannen verwerkt (recreatie, verbetering

ruimtelijke en economische ontwikkelingen. Het is de bedoeling

infrastructuur, etcetera). Een natuurlijk riviersysteem betekent ook

om de regionale belangenorganisaties hierbij te betrekken.

dat er meer water kan worden vastgehouden, wat gunstig is voor de watervoorziening in droge perioden. De Milieufederatie onder-

Zoetwater

steunt het project ‘Smart Rivers’ waarin samenwerkende partners

In het landelijke deelprogramma zoetwater wordt antwoord gege-

(Bureau Drift, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Wereld

ven op de vraag hoe wij in Nederland - tegen de achtergrond van

Natuur Fonds, ministerie van Economische zaken, e.a.) voor de

klimaatveranderingen - moeten omgaan met minder zoetwater

Maas kaders scheppen om de ruimtelijke kwaliteit in de plannen

in perioden van grote droogte, terwijl de vraag naar zoetwater

mee te nemen en te borgen.

tegelijkertijd toeneemt. In West-Nederland ligt de focus vooral op de beschikbaarheid van zoetwater in relatie tot verzilting, terwijl in

In droge perioden zakt het grondwaterpeil in Midden- en Noord-

Limburg vooral wordt gekeken naar hoe om te gaan met water-

Limburg behoorlijk. Zowel de landbouw als de natuur hebben daar

tekorten in perioden van grote droogte (waarin de waterpeilen diep

last van. Er bestaan al plannen om de verdroging terug te dringen,

kunnen wegzakken) met zeer beperkte wateraanvoermogelijkheden.

zoals het plan ‘Herstel van de natte natuurgebieden’ en het

In het afgelopen jaar zijn er in Limburg en Brabant regionale,

project Nieuw Limburgs Peil. Ook zijn op initiatief van de Coalitie

bestuurlijke debatten geweest, waarin de te volgen strategieën en

Natuurlijke Klimaatbuffers (een coalitie van groene organisaties)

keuzes aan de orde kwamen. Op basis van de resultaten van deze

in Limburg klimaatbuffers in ontwikkeling: Kempen~Broek en

debatten worden mogelijke strategieën uitgewerkt.

Ooijen-Wanssum. De vraag is echter of die projecten tegen de achtergrond van klimaatvoorspellingen voldoende zijn. De Milieu-

De Milieufederatie Limburg zet zich in voor een goede water-

federatie vindt dat naast de uitvoering van de eerdergenoemde

kwaliteit en -kwantiteit. Zij is van mening dat de ambities zoals

projecten ook kritisch moet worden gekeken naar het waterver-

vastgelegd in het Stroomgebiedbeheerplan 2009 en de onderlig-

bruik van landbouw, industrie en particulieren. Een efficiënter

gende regionale plannen redelijk hoog zijn. Uit recente voort-

gebruik kan een belangrijke bijdrage leveren aan het tegengaan

gangsrapportages blijkt dat een deel van de nodige maatregelen

van watertekorten. Het aanbod van water moet bepalend zijn en

is uitgevoerd, maar dat het merendeel van de ambities, zoals

niet de vraag. En dan gaat het niet om het vergroten van de aan-

sanering van riooloverstorten, nog steeds in de planvormingsfase

voer van Maaswater of het beter benutten van grondwatervoor-

verkeert. Of alle voor 2015 beoogde doelen gehaald worden, is

raden voor beregening, maar om het daadwerkelijke, natuurlijke

dus twijfelachtig. Dat leidt tot discussies over het ambitieniveau.

aanbod van water.

De Milieufederatie is van mening dat ondanks de bezuinigingen de in 2009 geformuleerde doelen hoe dan ook overeind moeten blijven. In een aantal gevallen kan er misschien in de tijd gefa2 8 limburgs milieu

Frank Vermeij Vrijwilliger Milieufederatie Limburg

Site-seeing Op internet zijn tal van leuke en interessante websites te vinden, maar dan moet je wel weten waar. Deze keer zetten we websites met het thema ‘eco living’ in de spotlight. Onderstaande websites zijn het bewijs dat er prachtige nieuwe producten ontstaan door recycling en milieuvriendelijke productie, en dat het mogelijk is om je huis duurzaam in te richten.

www.skoonecodesign.nl

www.eco-logisch.nl

Skoon Ecodesign is een webshop met (woon)-

‘Verboden voor geitenwollensokken’ zeggen ze

accesoires die gemaakt zijn met respect voor

bij Eco-Logisch wel eens gekscherend. Daar zit

mens en milieu. Skoon verkoopt design van

echter een kern van waarheid in: bij Eco-Logisch

milieuvriendelijk of hergebruikt materiaal, zoals

zijn ze ervan overtuigd dat een milieuvriendelij-

etuis van melkpakken, manden van autobanden

ke, duurzame bouwmarkt in Nederland niets met

en boomstamtafels van verantwoord hout. De winkel heeft eco design

kleinschalig idealisme te maken heeft, maar de normaalste zaak van

van Nederlandse ontwerpers, maar verkoopt ook fair trade producten

de wereld zou moeten zijn. Sinds de opening in 2007 is duurzaamheid

uit ontwikkelingslanden. De producten worden zorgvuldig gekozen vol-

langzaamaan een nieuwe norm geworden in Nederland. Eco-Logisch

gens strenge milieucriteria. Naast materiaalkeuze kijkt Skoon ook naar

is een goed voorbeeld van die ontwikkeling. Naast een succesvolle

het energieverbruik tijdens het productieproces en naar het transport.

webwinkel heeft Eco-Logisch een groothandelbedrijf in Amsterdam

Ook wordt onderzocht wat er gebeurt als een product kapot is: kan

met meer dan 3.700 producten, en ook in België en in Duitsland is het

het dan gerepareerd worden? Is het

bedrijf actief. Voor ieder denkbaar product kan Eco-Logisch een duur-

product biologisch afbreekbaar? Alle

zaam alternatief aanbieden: verf, hout, lijm, isolatiemateriaal, schoon-

producten in de winkel zijn gemaakt op

maakmiddelen. Kortom, de winkel biedt alles voor mensen die bewust

basis van hergebruikte materalen of re-

met duurzame materialen willen werken, verbouwen, inrichten en

cycling, van FSC- of lokaal gekapt hout

wonen. Het bedrijf is tevens vraagbaak en meetingpoint voor vaklui en

of van biologisch geteelde stoffen. De

doe-het-zelvers die duurzaam aan de slag willen. Zo heeft het bedrijf

Skoon collectie bevat unieke werken

op internet een com-

van ontwerpers die zich toeleggen op

munity waar iedereen

recycling of milieuvriendelijke ont-

zijn kennis kan delen.

werpen, zoals tassen van gerecyclede

Op deze steeds groter

fietsbanden, lampjes op zonne-energie,

wordende kennisbank

maar ook milieuvriendelijke en trendy

kan je veel informatie

producten uit de collectie van Fair

vinden over het milieu

Trade Original.

en duurzaam (ver-) bouwen.

www.fair-fabrics.nl

ook druk aan hun persoonlijke ontwikkeling. Veel vrouwen die bij de

Fair Fabrics is een webwinkel met een collectie

coöperatie zijn aangesloten zijn analfabeet, maar een aantal van hen

eerlijk en duurzaam gemaakt interieurtextiel.

gaat inmiddels naar school om alsnog te leren lezen en schrijven.

Tijdens haar vele reizen over de wereld werd

De Mongoolse producten van Fair Fabrics zijn afkomstig van individu-

eigenaresse Karin Reinders geïnspireerd door

ele producenten, kleine bedrijfjes, coöperaties en vrouwengroepen. In

het ambacht en de verscheidenheid van bijzon-

Mongolië leeft ruim een derde van de bevolking onder de armoede-

dere textielproducten. Wie een product bij Fair Fabrics koopt, draagt

grens; tachtig procent daarvan heeft een direct

bij aan de verdere ontwikkeling van de makers ervan. De collectie

gebrek aan voedsel en andere eerste levensbe-

van Fair Fabrics is samengesteld uit producten afkomstig uit landen

hoeften. Fair Fabrics betrekt haar producten op

als Marokko en Mongolië. Zo zijn veertien vrouwen uit een klein

plekken waar juist die mensen worden gehol-

bergdorpje vlakbij Ifrane in Noord-Marokko sinds 1970 verenigd in

pen. Ze leren hoe ze vilt kunnen verwerken om

een coöperatief. Ze zetten de Berbertraditie van het weven voort en

genoeg geld te verdienen voor het onderhoud

proberen zo in de levensbehoeften van hun gezin te voorzien. Nu ze

van hun gezin. Fair Fabrics heeft in haar col-

onlangs ook hebben geleerd om wol te verven ligt het complete pro-

lectie dan ook handgemaakte viltproducten,

ductieproces - van schaap tot tapijt - in hun eigen handen. Ze blijven

geproduceerd door Made in Mongolia (MIM) en

bijleren om nog betere kwaliteit te kunnen leveren, maar werken

allemaal van 100 procent natuurlijke wol. Stichting Milieufederatie Limburg 29

Rooster van aftreden bestuur De bestuursleden van de Milieufederatie Limburg treden volgens de statuten af volgens een door het bestuur opgemaakt rooster van aftreden met in achtnemening van een zittingsduur van ten hoogste drie jaar. bestuursleden kunnen slechts tweemaal worden herbenoemd. Onderstaand het rooster van aftreden bestuur d.d. 31-12-2012. Naam Mw. M. Kruit Mw. M. Clerx Dhr. S. Keulen

Functie/regio Lid DB, voorzitter, Maas Swalm Nette Lid DB, vice-voorzitter Lid DB, secretaris, Parkstad

Lid DB

Dhr. H. van Houtum

Lid DB, penningmeester

Dhr. W. Hodzelmans

Dhr. W. Dekkers Dhr. W. Derks Dhr. P. Frey Dhr. J. van Groenendael Dhr. B. Locht Dhr. O. Plantema

Lid AB, Peel en Maas Lid AB, Heuvelland Lid AB Lid AB, Maasduinen Lid AB, Westelijke Mijnstreek Lid AB, Nederweert

Benoemd 01-03-2010 09-05-2011 28-09-2009 01-01-2009 28-02-2011 25-09-2006 24-07-2007 09-05-2011 09-05-2011 17-05-2010 12-12-2005

Herbenoeming 2013 2014 2012 2012 2014 2012 2013 2014 2014 2013 n.v.t.

Termijn eindigt 2019 2020 2018 2018 2020 2015 2016 2020 2020 2019 2014

Stichting Milieufederatie Limburg 31

gestelde termijnen beantwoord.

(elk kwartaal) opgestelde bestuursrapportages. Deze worden

pende onderwerpen zijn naar tevredenheid en binnen de

jaarlijkse overzicht van uitgevoerde activiteiten en de tussentijds

geen klachten binnengekomen. Diverse vragen over uiteenlo-

Het werkplan kan hierbij niet los worden gezien van het

De SML heeft een vragen- en klachtenprocedure. In 2012 zijn

de stakeholder(s).

bilateraal overleg met de afzonderlijke organisaties.

door tevredenheid bij de opdrachtgever(s) en zo mogelijk ook bij

van de SML worden besproken op het directieniveau en in

behalen van de geformuleerde (deel)doelstellingen ook bepaald

ties een jaarlijkse vergoeding. De coördinerende werkzaamheden

gebracht. Het uiteindelijk al of niet content zijn wordt naast het

Limburg en ontvangt hiervoor van de terreinbeherende organisa-

zijn per project de stakeholder(s) en de opdrachtgever(s) in beeld

de samenwerkende natuur- en milieuorganisaties in de provincie

doelen SMART geformuleerd. Om dit goed te kunnen uitvoeren

De Milieufederatie Limburg vervult een coördinerende rol voor

vieren hebben we in het werkplan per project afrekenbare (deel)

ontvangen elk kwartaal het tijdschrift Limburgs Milieu.

Om als organisatie (natuur- en milieu) successen te kunnen

Aangesloten groepen en donateurs van de Milieufederatie

werkplannen.

overzichten op de hoogte gehouden.

jaar, welke daarna doorklinken in de jaarlijks op te stellen

middel van tussentijdse- en eindrapportages en financiële

renbeleidsplan formuleren wij de doelen voor de komende vijf

worden afhankelijk van afspraken en subsidievoorwaarden door

resultaatgerichte beschrijving van de prestaties. In een Meerja-

delijke gedeputeerden. Subsidiegevers die projecten financieren

Milieufederatie Limburg zoveel mogelijk invulling geven aan een

worden besproken op het bestuurlijk overleg met de verantwoor-

federatie moeilijk voorspelbaar c.q. meetbaar zijn. Toch wil de

rollen via een zogenaamd protocol. Plannen en afspraken

van activiteiten gericht op beleidsbeïnvloeding van de Milieu-

Tevens worden met de provincie afspraken gemaakt over onze

Het moge duidelijk zijn dat de directe maatschappelijke effecten

ontvangt jaarlijks een werkplan, de begroting en de jaarrekening.

besteDING VaN De MIDDeLeN

Gedeputeerde Staten van Limburg (een grote subsidiegever)

OPtIMaLIseReN effectIVIteIt eN effIcIeNcy VaN De

vastgesteld door het Dagelijks Bestuur en ter kennisname gesteld aan het Algemeen Bestuur. Roermond, 17 april 2013 OMGaaN Met beLaNGHebbeNDeN Belanghebbenden (donateurs, belangstellenden, organisaties,

Stichting Milieufederatie Limburg

leden) kunnen zich aanmelden voor de digitale nieuwsbrief van de Milieufederatie Limburg. Hierin wordt beschreven wat de actuele ontwikkelingen zijn op de werkterreinen van de SML en S.M.A. Keulen

Mw. M. Kruit

wordt ook tussentijds bijgewerkt met actuele informatie.

Secretaris

Voorzitter

wat de SML op die terreinen onderneemt. De website van de SML

30 JAARVERSLAg 2012

Verantwoordingsverklaring bestuur De leden van het algemeen bestuur van de stichting Milieufederatie Limburg (sML) hebben allen een verklaring ondertekend waarin zij aangeven dat zij het principe van het cbf onderschrijven dat de functie van ‘toezicht houden’ gescheiden is (en dient te zijn) van de uitvoering van het beleid. Met deze verklaring hebben zij ook onderschreven dat de Milieufederatie Limburg steeds streeft naar de meest effectieve en doelmatige wijze waarop de beschikbare middelen worden besteed.

pende vaardigheden en competenties.

relaties onderhouden en ook geen bestuurs- of toezichtfunctie

deelgebieden en organisaties van natuur en milieu met uiteenlo-

ven dat zij onderling geen van allen familie- en/of vergelijkbare

Algemeen Bestuur wordt gezocht naar mensen uit verschillende

personen hun relevante nevenfuncties opgegeven en aangege-

Algemeen Bestuur stelt de directeur aan. Bij vacatures in het

belanghebbenden. En tenslotte hebben alle bovengenoemde

AB keurt ook de begroting en de jaarrekening goed. Het

optimale informatieverschaffing aan en communicatie met

besluit over alle meerjarenbeleidsplannen en werkplannen. Het

Tevens staat in deze verklaring dat er gestreefd wordt naar

vervullen of in dienst zijn bij een organisatie die statutair of

vijf keer per jaar en bereidt de jaarstukken voor het Algemeen

bijgevoegde rooster van aftreden.

Dagelijks Bestuur. Het Dagelijks Bestuur (DB) vergadert minimaal

huidige samenstelling van het bestuur wordt verwezen naar het

De taak van het besturen is in handen van de directeur en het

financieel aan de Milieufederatie Limburg verbonden is. Voor de

Bestuur voor. Het Dagelijks Bestuur voert beoordelingsgesprek-

Onderwerpen van gesprek zijn de inbreng van de leden in de

en uitvoeren worden onderscheiden.

Het DB bespreekt eens per jaar haar eigen functioneren.

de SML is geregeld hoe de functies van toezichthouden, besturen

overeengekomen resultaatverwachtingen.

In de statuten, het bestuursreglement en het directiestatuut van

ken met de directeur op basis van in functioneringsgesprekken

tOezIcHt HOUDeN, bestUReN eN UItVOeReN

DB-vergaderingen, de onderlinge rolverdeling en de ondersteuregelmatig de mate van aanwezigheid en inbreng nagegaan.

vervuld.

ning van de directie. Bij het functioneren van het AB wordt

De taak van toezicht houden wordt door het Algemeen Bestuur Het Algemeen Bestuur (AB) vergadert minimaal drie keer per jaar over alle relevante financiële zaken en beleidszaken. Het AB

De uitvoering van het beleid is in handen van de directie.

Stichting Milieufederatie Limburg 29

accountantsverklaring CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: Stichting Milieufederatie Limburg

Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit jaarverslag opgenomen verkorte jaarrekening 2012 van Stichting Milieufederatie Limburg te Roermond over 2012 op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2012 van Stichting Milieufederatie Limburg. Bij die jaarrekening hebben wij op 16 april 2013 een goedkeurende controleverklaring verstrekt.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de verkorte jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende instellingen’’. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de verkorte jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de verkorte jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de verkorte jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de verkorte jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de verkorte jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de verkorte jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening 2012 in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening van de Stichting Milieufederatie Limburg te Roermond over 2012.

Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat, voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de Stichting Milieufederatie Limburg en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle, de verkorte jaarrekening 2012 dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede de door ons daarbij op 16 april 2013 verstrekte goedkeurende controleverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Eindhoven, 3 mei 2013 Baker Tilly Berk N.V.

Was getekend: drs. D.J. Han RA

28 JAARVERSLAg 2012

106.907

€

-

3.790

€

-

29.728

€

0,0%

18,72%

-

73.389

-

-

-

394

-

-

-

741

€

-

2.282

€

-

1.263

€

-

822

€

-

2.015

€

-

5.817

€

-

657

€

-

2.556

€

-

11.982

€

-

44.860

€

0,0%

13,32%

Organisatie

Doelgroepen

€

€

€

-

€ € € € € € € € € €

Beheer en administratie 28,83% 97.098 25.934 5.534 1.422 12.587 4.359 1.779 2.734 4.935 1.603

€ € € € € € € € € €

€

850

158.835

Totaal 2012

100% 336.794 89.956 19.195 4.933 43.661 15.121 6.171 9.483 17.119

€ € € € € € € € € € €

2.948

550.941

47.374 598.315

Begroot 2012

345.438 69.087 37.999 4.000 41.319 25.370 7.362 7.738 19.197 5.712

€ € € € € € € € € €

566.321

67.352 633.673

Totaal 2011

315.473 84.756 13.709 2.918 38.669 19.101 13.233 7.474 17.618

2.907 -

€

-

543.028 -

€ €

27.170 -

€

€

392.106 -

€ €

3.099 -

€ €

-158.835

-

5.560 -

€

€

€

€

€ €

56.738 599.766

Stichting Milieufederatie Limburg 27

Toelichting op de staat van baten en lasten over 2012 VeRDeLING UItVOeRINGskOsteN NaaR besteMMING

Doelstelling Ruimtelijke Ordening en natuur Personeelsinzet

28,10%

€

Algemene kosten

€

Accountants-administratiekosten

€

Kantoorkosten

€

Automatiseringskosten

€

Drukwerk, porti, reis- en verblijfkosten

€

Huisvestingskosten

€

Afschrijvingen

€

Overige personeelskosten

€

Sociale lasten en pensioenen

€

Salariskosten

Diverse baten en lasten Financiële lasten

94.639 25.278 5.394 1.386 12.269 4.249 1.734 2.665 4.810 1.562

€ € € € € € € € € €

€

Dotatie aan reserves

828

€

Projectkosten

€

Verdeling Beheer en Administratie

€

Totaal uitvoeringskosten

154.814

Milieu

11,51% 38.765 10.354 2.209 568 5.025 1.740 710 1.091 1.970

339

Energie en klimaat

8,12% € € € € € € € € € €

63.411

25.687 16.193 105.291

27.348 7.304 1.559 401 3.545 1.228 501 770 1.390

239

€ € € € € € € € € €

44.736

18.122 885 63.743

Communicatie

10,12% 34.084 9.104 1.943 499 4.418 1.530 625 960 1.732

298 -

€

11,41% € € €

563 -

€

€

16,17% € € €

451 -

€

€

39,48% 62.712 919 218.445

640 -

€

-

€

Totale kosten

55.756 14,22%

€ € €

22.586 25.587 103.929

De bovengenoemde toerekeningspercentages zijn bepaald aan de hand van de aanwezige urenregistratie.

26 JAARVERSLAg 2012

Staat van baten en lasten over het boekjaar 2012 alsmede begroting 2012 Stichting Milieufederatie Limburg Werkelijk 2012

€

Som der baten

€ € € € € €

Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit gezamenlijke acties Baten uit acties van derden Subsidies van overheden Rentebaten en baten uit beleggingen Overige baten

Lasten Besteed aan doelstellingen Doelstelling Ruimtelijke Ordening en Natuur Doelstelling Milieu Doelstelling Energie en Klimaat Doelstelling Communicatie Doelstelling Doelgroepen Doelstelling Organisatie

€ € € € €

€ Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten gezamenlijke acties Kosten acties derden Kosten verkrijging subsidies overheden Kosten van beleggingen

Beheer en administratiekosten Kosten beheer en administratiekosten

€

Saldo van baten en lasten

€

Som der lasten

4.482 67.946 165.552 373.290 5.606 2.113 618.989

218.445 105.291 63.743 103.929 106.907 -

Begroot 2012

€ € € € € € €

€ € € € € €

4.487 79.901 142.074 405.041 78 2.113 633.694

191.840 105.678 27.915 77.264 134.588 96.389

-

-

633.674

598.315

€

-

-

-

-

598.315 20.674

€ €

633.674 20

Werkelijk 2011

€ € € € € € €

€ € € € €

€

4.350 56.618 162.540 391.406 4.573 2.250 621.737

209.410 138.570 22.268 113.149 116.368 599.765 -

€ €

599.765 21.972

Resultaatbestemming Toevoeging/onttrekking aan: Bestemmingsreserve Reserve financiering activa Overige reserves

€ € € €

5.931 -2.423 17.166

€ € €

20.674

€

-2.791 9.899 14.864 21.972

Stichting Milieufederatie Limburg 25

Balans per 31 december 2012 Stichting Milieufederatie Limburg Activa 31 december 2012

31 december 2011

Vaste activa Materiële vaste activa Inventaris

€

14.750

€

17.173

Vlottende activa €

Overige vorderingen

€

Vorderingen debiteuren

218

-

61.068

€

74.232

€ 257.641

€ 307.763

74.232

61.286

€ Liquide middelen

€

€ 383.799

€ 349.046

Passiva 31 december 2012

31 december 2011

Eigen vermogen

€

Exploitatiereserve overig SML

€

Exploitatiereserve Provincie SML

€

Bestemmingsreserve

€

Reserve financiering activa

€

Stichtingskapitaal

45

€

14.750

€

60.000

€

51.585

€

35.668

€

45 17.173 54.068 41.300 28.787

€ 162.048

€ 141.373

Voorzieningen Overige voorzieningen

€

1.313

€

574

Langlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen

€

72.689

€

72.689

Kortlopende schulden €

Belastingen en premies soc. verzekeringen

€

Schulden aan leveranciers en handelskrediet Overige schulden

17.609

€

19.740

€

€ 110.400

€

20.528 16.681 97.201

€ 349.046

€ 383.799

€ 134.410

€ 147.749

24 JAARVERSLAg 2012

Stand per 1 januari 2012

Stichtingskapitaal SML €

45 €

- €

Onttrekking

-

Toevoeging

-

Aandeel in het resultaat

Stand per 31 december 2012 €

45 €

Reserve financiering activa 17.173 € - € 2.423 14.750 €

Bestemmings reserve SML 54.068 € - € 5.932 60.000 €

Exploitatie reserve Provincie SML

Exploitatie reserve overig SML

41.300 € 10.285 € -

28.787 € 6.881 € - €

-

- €

51.585 €

35.668 €

Totaal 141.373 17.166 5.932 2.423 162.048

VeRMOGeNsbeLeID Het eigen vermogen bestaat uit: - De exploitatiereserve - De bestemmingsreserve - Reserve financiering activa exPLOItatIeReseRVe eN besteMMINGsReseRVe De exploitatiereserve dient beschouwd te worden als een algemene reserve die functioneert als een buffer om onverwachte tegenvallers in de exploitatie te kunnen opvangen zonder dat een extra beroep gedaan hoeft te worden op subsidiënten. Bij exploitatiereserve wordt een onderscheid gemaakt in een provinciaal en een overige deel. De ‘exploitatiereserve provincie’ bedraagt op 31 december 2012 € 51.585. Volgens de subsidieverordening van de Provincie Limburg van juli 2009 mag de hoogte van deze reserve circa 15% van de exploitatiesubsidie bedragen, hetgeen overeenkomt met circa € 55.000 in 2012. De omvang van deze exploitatiereserve voldoet dus aan het provinciale beleid. De ‘exploitatiereserve overig’ bedraagt € 35.668. Hieraan worden geen speciale voorwaarden gesteld. De bestemmingsreserve wordt gevormd door het Actiefonds van de Milieufederatie en groot onderhoud gebouwen. De ‘reserve financiering activa’ is een reserve groot € 14.750 die gevormd is op voorschrift van de RJ650 (Raad voor de Jaarverslaglegging) en het rapport Accon dat in opdracht van de provinciale Natuur en Milieufederaties is opgesteld. Het Actiefonds (€ 55.000) is in het leven geroepen om aange-

van 20%.

Greun (1992). De reserve voor groot onderhoud bedraagt

bedrag (€ 598.315) en de SML blijft daarmee onder de norm

startbedrag is afkomstig van de verkoop van de CD Limburgs

een bedrag gemoeid van € 101.714. Dit is 17% van het totale

sloten organisaties financieel te kunnen ondersteunen. Het

momenteel € 5.000. sUbsIDIeVOORwaaRDeN

niet plaatsgevonden.

basis van de bestede tijd en de loonkosten is met de organisatie

diende aanvraag met een inhoudelijk verslag. Deze heeft nog

de kosten voor organisatie onder de 20% dienen te blijven. Op

De subsidie wordt definitief vastgelegd op basis van de inge-

federatie Limburg hanteert voor zich zelf als uitgangspunt dat

sub c, van de Algemene Wet Bestuursrecht van toepassing.

de vijf onderscheiden inhoudelijke doelen. De Stichting Milieu-

verordening 2012 Provincie Limburg en artikel 4:23, derde lid,

De kosten voor beheer en administratie worden toegekend aan

Op de provinciale exploitatiesubsidie zijn de Algemene Subsidie-

NORM beHeeR eN aDMINIstRatIe

Stichting Milieufederatie Limburg 23

jaarrekening 2012 De jaarrekening van de stichting Milieufederatie Limburg wordt sinds 2004 opgesteld volgens de Richtlijn voor de jaarverslaggeving ‘fondsenwervende Instellingen’. De Milieufederatie Limburg heeft als doelstelling het bevorderen van een duurzame verhouding tussen de mens en zijn omgeving, met daarbij een speciale zorg voor de natuur, het landschap en het milieu in de provincie Limburg. GRONDsLaGeN VOOR waaRDeRING eN ResULtaatbePaLING

staat VaN bateN eN LasteN

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de

€ 1.450 minder dan in 2011.

worden lineair berekend. De vorderingen zijn gewaardeerd

Aan de doelstellingen werd in totaal € 598.315 besteed. Dit is

gebaseerd op de te verwachte economische levensduur en

exploitatieresultaat na bestemming € 17.166 positief.

gecumuleerde afschrijvingen. De afschrijvingen worden

bestemming van € 3.508 plaatsgevonden. Hierdoor is het

verkrijgings- of vervaardigingsprijs, onder aftrek van de

resultaat voor bestemming van € 20.674. Er heeft een resultaat-

vermeld. De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de

Het jaar 2012 werd afgesloten met een positief exploitatie-

zijn gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij anders

POsItIef exPLOItatIeResULtaat

richtlijnen voor de jaarverslaggeving 650. Alle balansposten

tegen nominale waarde. Voor eventuele oninbaarheid wordt doordat de werkelijke lasten ongeveer € 35.000 lager zijn dan de

nominale waarde opgenomen.

Het verschil ten opzichte van de begroting kan worden verklaard

een voorziening getroffen. Voorzieningen worden tegen

begroting. De lagere lasten zijn met name zichtbaar in de

nueerd.

aan het verslagjaar. De afschrijvingen op de materiële vaste

positie van de Milieufederatie ondersteunt, werd in 2012 geconti-

van derden, tenzij anders vermeld en voor zover toe te rekenen

De lening van de Steunstichting van € 72.689 die de liquiditeits-

Limburg en het Fonds Provinciale Milieufederaties en bijdragen

projectkosten.

Als opbrengsten zijn verantwoord, de subsidies van de Provincie

activa worden berekend door middel van vaste percentages van

De mutaties binnen het eigen vermogen zijn hierna weergegeven:

-lasten van uitgegeven en ontvangen leningen.

het vermogen toegenomen met een bedrag van € 20.675.

op de verslagperiode betrekking hebbende renteopbrengsten en

totale vermogen van bedraagt € 162.048. Door het resultaat is

materiële vaste activa. De rentebaten en -lasten betreffen de

verplichtingen van de Stichting Milieufederatie Limburg. Het

vaste activa zijn inbegrepen onder de afschrijvingen op

De balans geeft een compleet overzicht van de bezittingen en de

levensduur. Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiële

baLaNs

de verkrijgingsprijzen, op basis van de verwachte economische

22 JAARVERSLAg 2012

De beleidsmedewerkers van de Milieufederatie verrichten in de regel veel avondwerkzaamheden. Hierdoor ontstond in voorgaande jaren een vakantiestuwmeer dat in 2012 grotendeels is afgebouwd. De voorraad aan vakantie- en roostervrije dagen bedroeg aan het begin van het jaar 308 dagen. In totaal zijn netto 210 dagen verlof opgenomen. Eind 2012 resteren 106 vakantiedagen. Hiermee is voldaan aan de arbeidsvoorwaarden van Natuur & Milieu. VRIjwILLIGeRs De Milieufederatie wil een aantrekkelijke organisatie zijn voor vrijwilligers. Zij worden ingezet om activiteiten waarvoor geen of onvoldoende budget is toch te kunnen verrichten. In 2012 werkten bij de Milieufederatie als vrijwilliger: - 2 beleidsadviseurs - 24 voorlichters Elke vrijwilliger ontvangt bij de start van zijn werkzaamheden een vrijwilligersovereenkomst. Hierin worden de samenwerking, de afspraken, de rechten en de plichten jegens elkaar vastgelegd. Alle

van elektrisch rijden. In dit kader deed de federatie mee aan ‘de

voor hun inzet) en de overige vrijwilligers.

vervoer bezocht. Daarnaast is de Milieufederatie een voorstander

de voorlichters (die een kleine financiële vergoeding ontvangen

Vergaderingen en congressen worden zoveel mogelijk per openbaar

een attentiebeleid toe waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen

naast stimuleert de Milieufederatie het reizen per openbaar vervoer.

voor het vrijwilligerswerk te laten blijken, past de Milieufederatie

geldt ook voor de schoonmaakmiddelen in het GroenHuis. Daar-

organisatie en de werkzaamheden te vergroten en om waardering

dranken - zoals koffie, thee, melk en suiker - biologisch zijn. Dit

de Milieufederatie heeft afgesloten. Om de betrokkenheid bij de

om te gaan. In de praktijk betekent dit dat de etenswaren en

vrijwilligers zijn verzekerd via een aansprakelijkheidsverzekering die

grootste elektrische proefrit van Nederland’ georganiseerd door de compenseert haar CO2-uitstoot. Ook wordt in het GroenHuis alleen groene energie gebruikt.

belangstelling hebben om voor de Milieufederatie vrijwilligerswerk

ANWB. De Milieufederatie werkt bovendien klimaatneutraal en

Door de Milieufederatie wordt bijgehouden welke personen te verrichten. Indien behoefte bestaat aan inzet van vrijwilligers voor een specifiek project en/of specifieke werkzaamheden wordt

verantwoorde fondsenwerving en -besteding is eind 2012 verlengd

is, wordt extern geworven.

doel. De overeenkomst tot toekenning van het CBF-keurmerk voor

bestand van de Milieufederatie voorkomt. Indien dit niet het geval

de bestedingen, fondsenwerving en verslaglegging van dat goede

Allereerst zal worden gekeken of de gezochte vrijwilliger in het

heeft betekent dit dat er toezicht plaatsvindt op het bestuur, beleid,

ervaring en vaardigheden.

over het CBF-keurmerk. Wanneer een goed doel een CBF-keurmerk

wordt gevraagd, alsmede de vereisten met betrekking tot kennis,

De Milieufederatie Limburg is een erkend goed doel en beschikt

van de ureninzet gemaakt voor de periode waarvoor deze inzet

cbf

dit nader omschreven in een profiel. Hierbij wordt een inschatting

voor de periode van 1 januari 2013 tot 1 januari 2016. aDVIesRaaD

- Natuurmonumenten

komst een thema-avond over het project ‘HIER Opgewekt’. Dit

- Nationale Postcode Loterij

voor alle aangesloten groepen aansluitend aan de adviesraadbijeen-

- Provincie Limburg

Op maandag 4 juni 2012 organiseerde de Milieufederatie Limburg

steund door:

komt jaarlijks bijeen en brengt advies uit aan het Algemeen Bestuur.

De Milieufederatie Limburg wordt structureel financieel onder-

vertegenwoordigers van de aangesloten organisaties. Deze raad

fINaNcIëLe ONDeRsteUNING

De Adviesraad van de Milieufederatie wordt gevormd door de

project beoogt lokaal duurzaam opgewekte energie te stimuleren. zijn door de Provincie Limburg, Staatsbosbeheer, Limburgs

Beleidsplan 2012-2017 van de Milieufederatie Limburg.

Daarnaast zijn er diverse projecten uitgevoerd die betaald

Tevens is er een discussie gevoerd over het nieuwe Meerjaren-

Landschap, Natuurmonumenten, Nationale Postcode Loterij en

sporadisch voor.

het belangrijk om op een duurzame manier met hun huishouding

Individuele giften, lidmaatschappen en abonnementen komen

De Milieufederatie en andere bewoners van het GroenHuis vinden

de waterschappen Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei.

DUURzaMe HUIsHOUDING

Stichting Milieufederatie Limburg 21

Organisatie De Milieufederatie beschikt over een professioneel bureau van gespecialiseerde medewerkers op het gebied van ruimtelijke ordening, landbouw, water, milieu, voorlichting en communicatie. zij zijn dagelijks beschikbaar voor vragen van lid-organisaties maar ook van burgers en overheden. De bestuursleden van de Milieufederatie Limburg volgen de ontwikkelingen in hun eigen regio en hebben contact met de lokale natuur- en milieuorganisaties. De Milieufederatie Limburg is gehuisvest in het GroenHuis in Roermond, de voormalige ambachtschool.

(beleidsmedewerker communicatie), Jos Hannen (medewerker

ingang van 1 januari 2012 voorzitter van het bestuur.

ruimtelijke ordening, natuur en landschap), Monique Demarteau

door de bureaumedewerkers van de federatie. Marieke Kruit is met

Hans Heijnen (directeur) , Bart Cobben (beleidsmedewerker

het besturen van de Milieufederatie en wordt daarin bijgestaan

31 DeceMbeR 2012:

Het bestuur van de Stichting Milieufederatie Limburg is belast met

De MeDeweRkeRs VaN De MILIeUfeDeRatIe LIMbURG PeR

bestUUR

energie), Kim Reiners (medewerker financiën), Math Mertens

medewerker voorlichting) en Toine Wuts (beleidsmedewerker

Houtum, Benoit Locht en Otto Plantema.

Vermey (vrijwillig beleidsadviseur water), Ester Wolters (beleids-

Dekkers, Wim Derks, Peter Freij, Jan van Groenendael, Henk van

Vos (beleidsmedewerker natuur en ruimtelijke ordening), Frank

Keulen (secretaris), Wil Hodzelmans (penningmeester), Wim

Jelle Vegt (beleidsmedewerker milieu en duurzaamheid), Jannie

Marieke Kruit (voorzitter), Marijke Clerx (vice-voorzitter), Stef

(medewerker secretariaat), Roel Steverink (medewerker receptie),

bURG PeR 31 DeceMbeR 2012:

(vrijwillig beleidsadviseur procestechnologie), Karin Timmermans

Het bestUUR VaN De stIcHtING MILIeUfeDeRatIe LIM-

mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling). bUReaU

steld met een tijdelijk contract.

energie) zijn in 2012 gestart.

ker is voor 100 procent ziek. Hiervoor is een vervanger aange-

part-time medewerkers (beleidsterreinen financiën, GIS, RO en

Milieufederatie een langdurig zieke werknemer. Deze medewer-

(financiën) heeft de organisatie verlaten en vier nieuwe

het percentage ziekteverzuim 8 procent. In 2012 heeft de

2012 vonden diverse personeelsmutaties plaats. Eén medewerker

dagen, hetgeen overeenkomt met 43 dagen. In werkelijkheid was

specifieke deskundigheid op een van de inhoudelijke thema’s. In

Het ziekteverzuim was geraamd op 2,5 procent van de werkbare

De huidige beleidsmedewerkers zijn generalisten met daarnaast

dagen en komt daarmee hoger uit dan het begrote aantal dagen.

(beleids-)vrijwilligers (7,4 FTE) onder leiding van de directeur.

Het totaal aantal dagen ziekteverzuim bedraagt over 2012 153

door een team van professionele medewerkers inclusief

zIekteVeRzUIM eN VakaNtIe

De werkzaamheden van de Milieufederatie worden uitgevoerd

20 JAARVERSLAg 2012

klankbordgroepen, zoals Samenwerkend Groen (Weert), Ons WCL

gezamenlijke website: www.natuurenmilieufederaties.nl.

De Milieufederatie Limburg neemt deel aan verschillende

werkt binnen het Platform Kwaliteit van de Natuur. Er is ook een

ReGIONaLe kLaNkbORDGROePeN eN PLatfORMs

Energie en Binding met Burgers. Daarnaast wordt er samenge-

(Echt-Susteren, Maasgouw, Roermond, Roerdalen en Beesel),

en visies naar voren.

maand behartigt ze de belangen van natuur en milieu in deze

en milieu en van haar achterban, en brengt zij haar standpunten

Commissie Omgevingskwaliteit Limburg (PCOL). Eenmaal per

platforms behartigt de Milieufederatie de belangen van natuur

maatschappelijke organisaties om de tafel in de Provinciale

Duurzaamheid (Roermond). In deze klankbordgroepen en

De Milieufederatie zit met vertegenwoordigers van diverse

Greenportlane (Venlo), Roermond-Oost/Asenray en platform

PROVINcIaLe cOMMIssIe OMGeVINGskwaLIteIt LIMbURG

commissie waarin ook vertegenwoordigers van onder meer de

cheque werd overhandigd tijdens het Goed Geld Gala 2012 in

burgerparticipatie.

werk voor natuur, milieu en landschap in de provincies. De

regeling, N280 (West-Baexem), N266 (Randweg Nederweert) en

2,25 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor hun

winkelleegstand in Zuid-Limburg, anticiperende compensatie-

In 2012 ontvingen de Natuur en Milieufederaties een bedrag van

Limburgs Kwaliteitsinstrumentarium, aanpak M.E.R. POL 2014,

gesteund door de grootste goede doelen loterij van Nederland.

fonds, Sturing op de woningmarkt (vrije verkenning), Monitor

Nationale Postcode Loterij. De federaties worden sinds 1996

Belangrijke agendapunten in 2012 waren: Kadernota Energie-

De Natuur en Milieufederaties werken nauw samen met de

waterschappen en verschillende ministeries zitting hebben.

NatIONaLe POstcODe LOteRIj

LLTB, Provincie Limburg, Kamer van Koophandel, gemeenten,

Amsterdam. Op dit bijzondere gala werd de verdeling van de

Nacht van de Nacht kunnen realiseren.

en decentrale opwekking van duurzame energie bevorderen.

projecten HIER Opgewekt, Nieuwe Binding, Ave N@tura en

samen op te trekken bij het stimuleren van initiatieven die lokale

deelnemers van de Nationale Postcode Loterij ondermeer de

duurzame energie. Uitvoerig is stil gestaan bij de mogelijkheid om

doelen. De Milieufederatie Limburg heeft in 2012 dankzij de

Werkgevers Vereniging, de Kamer van Koophandel en de LLTB over

verdeelde de Postcode Loterij 284 miljoen euro onder haar goede

In 2012 voerde de Milieufederatie overleg met de Limburgse

opbrengsten voor goede doelen bekendgemaakt. In totaal

weRkGeVeRs

Foto: Roy Beusker Fotografie Op de foto van links naar rechts: Nol Verdaasdonk (De Natuur en Milieufederaties), Sigrid van Aken (Managing Director Nationale Postcode Loterij) en Rita Kwakkestein (De Natuur en Milieufederaties). Stichting Milieufederatie Limburg 19

samenwerking De Milieufederatie Limburg legt de nadruk op haar rol als federatie. zij spreekt namens een achterban van honderd aangesloten natuur- en milieuorganisaties en niet als een zelfstandige partij. Hiervoor is het noodzakelijk om actief te communiceren met deze aangesloten groepen. Dit gebeurt regelmatig en over uiteenlopende onderwerpen. Ook werkt de federatie nauw samen met andere organisaties aan het behoud en herstel van natuur en milieu in Limburg. Dat doet ze op verschillende niveaus: lokaal (met de natuur- en milieuorganisaties in de regio), provinciaal (samen met de overige bewoners van het GroenHuis en de natuurbeheerders) en landelijk (met de twaalf Natuur en Milieufederaties). Hoewel er grote verschillen bestaan tussen al deze organisaties, hebben ze allemaal eenzelfde doel voor ogen: opkomen voor het belang van natuur en milieu. aaNGesLOteN ORGaNIsatIes Het aantal organisaties dat is aangesloten bij de Milieufederatie, schommelt rond de honderd. Deze groepen vormen als het ware het bestaansrecht van de Milieufederatie en zijn de ogen en de oren in het veld. De Milieufederatie ondersteunt en coördineert

Bij de Milieufederatie Limburg zijn in 2012 104 milieu- en natuurorganisaties aangesloten

dit veelkleurige gezelschap en wil een vraagbaak voor hen zijn.

school. Het GroenHuis is een bedrijfsverzamelgebouw waar zes

milieuorganisaties aangesloten bij de Milieufederatie Limburg.

de Godsweerderstraat in Roermond, de voormalige ambacht-

aangemeld. Op 31 december 2012 waren 104 natuur- en

De Milieufederatie Limburg is gehuisvest in het GroenHuis aan

en andere instanties. In 2012 hebben zich 13 nieuwe organisaties

GROeNHUIs

Ook spreekt de Milieufederatie namens de groepen met overheid

organisaties zich inzetten voor natuur, milieu en landschap in aaNGesLOteN ORGaNIsatIes 2010-2012

104

2012

91

2011

93

2010

Aantal organisaties

Jaar

Limburg. Het GroenHuis wil actief aanspreekpunt zijn voor natuur-, milieu- en landschapskwesties. Waar mogelijk zoeken de organisaties elkaar op en werken ze samen. In 2012 zijn er diverse malen gezamenlijke werklunches georganiseerd. Hier kunnen de medewerkers van de organisaties met elkaar kennismaken en informatie uitwisselen. Ook zijn in dit kader verschillende presentaties gehouden en werkplannen gepresenteerd door de zes organisaties. teRReINbeHeeRDeRs De Milieufederatie Limburg werkt nauw samen met de terreinbeherende organisaties Het Limburgs Landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. De organisaties zitten geregeld bij elkaar in het zogenaamde natuurbeschermingsoverleg met als doel onderlinge afstemming op strategische dossiers op het vlak van natuur, landschap, water, landbouw en ruimtelijke ordening. Bij dit overleg zijn tevens betrokken: de Provincie Limburg, het Ministerie van Economische Zaken en de stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen (IKL). Het overleg is zeer constructief en draagt bij aan een goede onderlinge afstemming en informatie-uitwisseling tussen bovengenoemde partijen. LaNDeLIjk NetweRk In elke provincie is een Milieufederatie actief. Deze twaalf Natuur en Milieufederaties werken samen aan landelijke projecten en campagnes. Medewerkers van de federaties vergaderen enkele malen per jaar in Utrecht. De bijeenkomsten worden gebruikt om kennis uit te wisselen en elkaars standpunten te vernemen. Ook worden er projecten besproken en opgestart in de programma’s Ruimtelijke Kwaliteit, Klimaat en

18 JAARVERSLAg 2012

Aangesloten groepen kunnen hier een beroep op doen als de kwestie bijvoorbeeld gaat over Natura 2000 of de Ecologische Hoofdstructuur. In 2012 zijn op deze wijze twee dossiers naar tevredenheid afgehandeld. ReGIObIjeeNkOMsteN acHteRbaN De Milieufederatie heeft in 2012 in haar regio’s minimaal twee maal vergaderd met haar achterban. In elk van de zeven regio’s is een medewerker van de Milieufederatie initiatiefnemer/notulist en zit een bestuurslid van de Milieufederatie de vergadering voor. Er wordt gesproken over lokale onderwerpen waarmee zowel de federatie als de groepen zich bezighouden. De vergaderingen zijn een prima manier om op een persoonlijke en informele wijze informatie uit te wisselen. Soms worden de vergaderingen gekoppeld aan bijeenkomsten die aangesloten groepen organiseren. Voordeel hiervan is dat je dan meer mensen bereikt. De

abonnementen, facturen, enzovoort. Het systeem dat de

van het aantal regio’s van negen naar zeven in de loop van 2011.

de betreffende relaties zijn zoals e-mailcontacten, afspraken,

gepland. Voor een deel is dat te verklaren door het terugbrengen

bijgehouden van alle relaties alsmede de interacties die er met

en najaar deelnemen. De opkomst was in 2012 iets lager dan

aangeschaft. In dit softwarepakket worden de NAW-gegevens

totaal zo’n 200 personen aan de regiobijeenkomsten in voorjaar

In 2012 heeft de Milieufederatie een nieuw CRM-systeem

diger per aangesloten groep, wat in de praktijk betekent dat er in

cRM

Milieufederatie streeft naar een deelname van één vertegenwoor-

Milieufederatie Limburg heeft gekocht is hetzelfde als die van de Brabantse Milieufederatie. Hierdoor kan goedkoper worden ingekocht en kunnen ervaringen worden gedeeld. Het CRM zal in 2013 een grote rol gaan spelen in het versterken van de relaties met individuen en groepen die het werk van de Milieufederatie steunen en voeden. Hierbij moet gedacht worden aan: basisondersteuning voor de achterban en interacties met burgers en groepen (uitnodigingen, enquêtes). De GROeNe PeILeR Sinds februari 2010 maakt De Groene Peiler onderdeel uit van het landelijke project Nieuwe Binding. Doel van dit project is om DeeLNeMeRs ReGIObIjeeNkOMsteN 2010-2012 Regio Maasduinen

2010 19

Venray (in 2de helft 2011 samengevoegd

10

2011

2012

16

19

6

-

(1ste bijeenkomst)

met Maasduinen) 38

32

inzicht te krijgen in de mening van burgers over natuur, milieu en landschap door middel van vragenlijsten die worden voorgelegd aan een online panel. De Milieufederatie Limburg heeft samen met de andere federaties gewerkt aan de ontwikkeling van dit panel en het opstellen van vragen die aan de panelleden voorgelegd kunnen worden. Het Limburgse panel bestaat (lokale) duurzame energie. De uitkomsten van de peiling zijn

Peel en Maas

11

32

momenteel uit 300 leden. In 2012 was er één peiling over verwerkt in het Servicepunt HIER Opgewekt van de Milieufede-

Helden (in 2011 samengevoegd met

-

-

ratie.

Peel en Maas)

47

Mergelland

32

Parkstad

26

Westelijke Mijnstreek

20

Maas Swalm Nette

18

Nederweert

Totaal

25

16

14

16

41

32

23

24

38

186

46

195

185

cONtact stateNLeDeN eN GeDePUteeRDeN De Milieufederatie vindt het belangrijk dat ook leden van Provinciale Staten bij haar terecht kunnen met vragen over natuur- en milieubeleid. In 2012 beantwoordde ze diverse vragen van Statenleden en adviseerde ze ongevraagd en op verzoek. Tevens voerde de federatie meerdere malen overleg met gedeputeerden over majeure projecten in Limburg. Stichting Milieufederatie Limburg 17

DIGItaLe NIeUwsbRIeVeN 2010-2012

9

2012

11

2011

12

2010

Aantal nieuwsbrieven

Jaar

Abonnees 670 660 670

sOcIaLe MeDIa 2010-2012

1.450

2012

700

2011

-

-

2010

Facebook likes

Facebook vrienden

Jaar

100 250

Twitter volgers 170 300

VOORLIcHtINGeN, excURsIes eN waNDeLINGeN De voorlichtingsstand van de Milieufederatie stond in 2012 op

aaNtaL GebOekte actIVIteIteN 2009-2012 Activiteit

2009 7

Standvoorlichtingen

-

Klimaatadaptatie

Totaal

folders over de stiltewandelingen in gebruik genomen, alsmede

Energierekening Light

in de stand wordt permanent actueel gehouden. Zo zijn nieuwe

Waterwandelingen

mond en bij de Hopoogstdag in Reijmerstok. Het foldermateriaal

Excursie RWZI

een zestal locaties onder meer op de Duurzame Dag in Roer-

91 33 4 138

2010 9 94 49 8 163

2011 10 10 86 38 5 149

2012 6 6 75 57 3 147

een nieuwe voorlichtingsfolder.

zen naar de juridische helpdesk. Om een goede afweging te

excursie is in plaats daarvan een waterwandeling aangeboden.

omvang dat ze uitmonden in een project of worden doorverwe-

zijn geboekt. Wanneer een RWZI niet beschikbaar was voor een

worden afgehandeld. Andere vragen hebben een dusdanige

1.400 deelnemers. Dit is meer dan in 2011 toen 38 wandelingen

afkomstig uit de hele provincie. Sommige vragen kunnen meteen

Verder zijn er 57 waterwandelingen georganiseerd met in totaal

veehouderijen, stankoverlast en bomenkap. De vragen zijn

beschikbaar (koffie/thee en limonade).

over diverse thema’s, zoals de luchtkwaliteit, uitbreiding van

tv’s en dergelijke) vernieuwd. Ook is nu op alle locaties catering

is de Milieufederatie wekelijks gemaild of gebeld met vragen

gemaakt en zijn de communicatiemiddelen (posters, beamers,

informatie over natuur, milieu en juridische procedures. In 2012

Zo zijn onder meer de ontvangstruimten klantvriendelijker

achterban. Burgers en groepen kunnen bij haar terecht voor

deelgenomen. Diverse RWZI’s kregen in 2012 een opknapbeurt.

De Milieufederatie Limburg wil een vraagbaak zijn voor haar

ties (RWZI). Aan deze excursies hebben circa 1.875 mensen

VRaaGbaak bURGeRs

Er zijn 75 excursies geboekt bij de Rioolwaterzuiveringsinstalla-

kunnen maken betreffende de complexiteit van de vraag worden de vragen langs een meetlat gelegd (een soort van stappenplan). Er zijn drie mogelijkheden: 1. De vraag wordt ter plekke afgehandeld; 2. Er wordt doorverwezen naar derden; 3. De vraag ontwikkelt zich tot een volledig project dat door de Milieufederatie wordt begeleid c.q. afgehandeld. In 2012 zijn op deze wijze zestig vragen behandeld. jURIDIscHe HeLPDesk Aangesloten groepen kunnen bij de Milieufederatie Limburg aankloppen voor juridische ondersteuning. De Milieufederatie vindt het namelijk belangrijk om haar achterban met raad en daad bij te staan in complexe dossiers en juridische vraagstukken op het gebied van onder meer ruimtelijke ordening, milieu en natuurbescherming. Sinds 1 oktober 2012 loopt er een pilotproject van een half jaar met advocatenkantoor HABITAT. Dit kantoor ondersteunt de Milieufederatie bij het adviseren van haar achterban inzake (complexe) juridische kwesties. 16 JAARVERSLAg 2012

communicatie communicatie is een belangrijk onderdeel van de dagelijkse bezigheden van de Milieufederatie Limburg. Om de belangen van natuur en milieu in het maatschappelijke debat goed te kunnen vertegenwoordigen is de Milieufederatie in een permanente communicatiedialoog met haar omgeving. De Milieufederatie communiceert met verschillende doelgroepen, zoals burgers, overheden, natuur- en milieuorganisaties en media (de pers). zij wil met deze doelgroepen informatie over natuur en milieu en haar werkzaamheden uitwisselen en daar waar raakvlakken zijn samenwerken. Ook wil ze draagvlak creëren voor haar opvattingen en standpunten.

2012 negen nieuwsbrieven verstuurd naar 670 abonnees (nagenoeg

worden de magazines uitgedeeld tijdens informatieavonden.

naar de achterban en andere belangstellenden. In totaal zijn er in

Milieufederatie en middels mailings (specifieke doelgroepen). Tevens

Daarnaast verstuurt de Milieufederatie een digitale nieuwsbrief

abonnees ook gedistribueerd via de informatiestand van de

per bezoek en verblijven dan circa 3 minuten op de website.

exemplaren per editie. De tijdschriften worden behalve aan de

bezoekers (4.440 in 2011). Bezoekers bekijken gemiddeld 5 pagina’s

achterban (aantal aangesloten groepen). De oplage bedraagt 1.250

aantal unieke bezoekers bleef evenwel gelijk als in 2011 met 4.269

abonnees is licht toegenomen onder meer door groei van de

waren er 6.102 keer bezoeken (2.066 minder dan in 2011). Het

tijdschrift heeft in 2012 680 abonnees t.o.v. 660 in 2011. Het aantal

2012 per maand zo’n 508 bezoeken (17 bezoeken per dag). In totaal

gemaakt van milieuvriendelijk FSC-gecertificeerd papier. Het

Analytics. Gemiddeld kreeg de website van de Milieufederatie in

natuurlijk de Milieufederatie Limburg zelf. Limburgs Milieu wordt

statistieken van de website worden bijgehouden met Google

die te maken hebben met natuur, milieu, klimaat, duurzaamheid en

achtergrondinformatie over de Milieufederatie en haar beleid. De

journalistieke aandacht voor een breed spectrum aan onderwerpen

van de Milieufederatie Limburg. De website omvat nieuws en

beleefde in 2012 zijn 26ste jaargang. In het kwartaalblad is

De website www.milieufederatielimburg.nl is het online visitekaartje

Het tijdschrift Limburgs Milieu van de Milieufederatie Limburg

DIGItaLe eN NIeUwe MeDIa

LIMbURGs MILIeU

hetzelfde aantal als in 2011). We zien een verschuiving van de website en de digitale nieuwsbrief naar de sociale netwerken Facebook en Twitter. Terwijl het aantal bezoeken aan de website afneemt en het aantal abonnees op de nieuwsbrief stagneert - ondanks herhaalde inspanningen om nieuwe abonnees te werven - neemt het aantal mensen dat de Milieufederatie Limburg via de sociale media volgt onverminderd toe. Op deze sociale netwerken informeert de Milieufederatie haar vrienden/volgers middels korte, actuele berichten. Deze nieuwe media leverden in 2012 een belangrijke bijdrage in de communicatie van de Milieufederatie naar bestaande én nieuwe doelgroepen. Stichting Milieufederatie Limburg 15

energie en klimaat Door het energievraagstuk en de klimaatverandering groeit de noodzaak om over te stappen op duurzame vormen van energie. De energievoorziening zal in toenemende mate overgaan van het delven van fossiele brandstoffen naar de productie van duurzame energie zoals wind- en zonne-energie. De Milieufederatie Limburg staat middenin deze discussie. Ook wil de Milieufederatie een bijdrage leveren aan de verduurzaming van productie- en consumptieketens en het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving, voor zover bedrijven daarop van invloed zijn. Duurzaam- en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn hierbij een belangrijk sleutelwoord. HIeR OPGewekt Steeds meer mensen kiezen ervoor om minder afhankelijk te worden van fossiele energie, de grote energiemaatschappijen en de almaar stijgende prijzen van gas en elektriciteit. Zij organiseren zich en richten een vereniging of coöperatie op om energie te besparen of zelf duurzame energie op te wekken. Die

Oprichting Servicepunt HIER Opgewekt voor ondersteuning lokale initiatieven duurzame energie

initiatieven ondersteunt de Milieufederatie Limburg sinds 2012.

Milieufederatie heeft naar aanleiding van het symposium de

initiatieven in Limburg.

effecten van de molens op het landschap en de gezondheid. De

informatie, alsmede actieve ondersteuning bij (lokaal duurzame)

deel maakt zich zorgen over de overlast door windmolens en de

ondersteuning in de vorm van een bibliotheek met relevante

ingepast in de omgeving (zoals bij industrieterreinen). Een ander

netwerk en lobby in Limburg. Daarnaast biedt het servicepunt

burgerinitiatieven tot stand komt en de molens goed worden

afstemmen. Het servicepunt biedt verder eerstelijnsadvies, een

steunt windenergie in Limburg, zeker wanneer die energie met

elkaar informatie uitwisselen en hun activiteiten op elkaar

groot deel van de bij de Milieufederatie aangesloten organisaties

lokale duurzame energie-initiatieven elkaar ontmoeten, met

voor- als tegenstanders van windenergie aanwezig waren. Een

servicepunt beheert het secretariaat van een platform waarin

symposium over windenergie in Roermond waarbij zowel

Limburg bij de Milieufederatie in Roermond ondergebracht. Dit

organiseerde de Milieufederatie op 12 december 2012 een

Vanaf 15 november is daartoe het Servicepunt Hier Opgewekt

Provincie Limburg verzocht steun te verlenen aan initiatieven wINDeNeRGIe

vanuit de lokale bevolking.

De Milieufederatie is voorstander van duurzame, schone energie

2013 gaat het project lopen.

en om het debat over windenergie op gang te brengen

handel Limburg. Die laatste twee dragen ook financieel bij. In

mee te kunnen nemen in het keuzeproces. Om inzicht te krijgen

Maastricht, de gemeente Maastricht en de Kamer van Koop-

georganiseerd om de visie van diverse betrokken organisaties

federatie wordt gesteund door het Centrummanagement

Omgevingsplan Limburg (POL). Zij heeft eind 2012 werkateliers

honderden euro’s kunnen besparen. Dit project van de Milieu-

locaties vastleggen in een aanvulling op het Provinciaal

gevallen winkeliers met een beperkte investering jaarlijks al

gebied voor windturbines. De Provincie Limburg gaat eind 2013

zoek door de Milieufederatie heeft uitgewezen dat in veel

locaties in Limburg eventueel in aanmerking komen als zoek-

zowel voor hun eigen portemonnee als voor het milieu. Onder-

landschap. In 2011 heeft de Milieufederatie aangegeven welke

gemeente Maastricht energiebesparingsmaatregelen nemen

hierbij met name naar de effecten en gevolgen voor natuur en

in Detail(handel). Doel van het project is dat winkeliers in de

toetsing van initiatieven voor windenergie in Limburg. Zij kijkt

In 2012 zijn de voorbereidingen gestart van het project Besparen

opgestelde visie van de Natuur en Milieufederaties bij de

besPaReN IN DetaIL(HaNDeL)

door zon en wind. De Milieufederatie hanteert een in 2009

14 JAARVERSLAg 2012

waaraan een duurzame veehouderij zou moeten voldoen onder

rende singels.

Universiteit en HAS (Den Bosch) objectieve criteria geformuleerd

gezondheid van de inwoners van de binnenstad en de bijbeho-

dit project heeft de Milieufederatie samen met Wageningen

van de Milieufederatie in 2012 richtte zich met name op de

zich af of deze überhaupt duurzaam kan zijn. In het kader van

uitvoer van het luchtkwaliteitplan van de gemeente. De inzet

kritisch ten opzichte van de intensieve veehouderij en vraagt

Luchtkwaliteit Maastricht. Daardoor is ze nauw betrokken bij de

meer op die aspecten waarover de achterban bijzonder kritisch is

kritische achterban in dit dossier mee te krijgen. Daarom heeft

die de gehinderde leert hiermee om te gaan.

Milieufederatie gedeelde inhoudelijke argumenten om haar

(Tinitis). Indien dit laatste het geval is, helpt alleen een training

gezamenlijk geformuleerde duurzaamheidscriteria heeft de

ook een storing zijn in het gehoororgaan en het zenuwstelsel

aantoonbaar ontwikkelt in de richting die voldoet aan deze

oorzaak. Dat kan een (externe) geluidsbron zijn, maar het kan

enzovoort. Indien de Limburgse veehouderij zich gaandeweg

geluid. Er wordt bij probleemgevallen steeds gezocht naar de

landschappelijke kwaliteit, gebruik van gecertificeerde soja,

stilgestaan bij de problematiek van hinder door laagfrequent

en concentratie in de LOG’s), handhaving BOM+, herstel

van een bijeenkomst van geluidhinderspecialisten. Hier is

dierziekten, de afwaartse beweging (sanering verkeerde locaties

De Milieufederatie heeft in 2012 meegewerkt aan de organisatie

zoals: ammoniak- en fijnstofemissie, gebruik van antibiotica,

GeLUIDHINDeR

de Milieufederatie in 2012 een viertal bijeenkomsten met de

gaat afwerpen zal in 2013 moeten blijken.

Een groot deel van de achterban van de Milieufederatie is zeer

de stuurgroep consequent laten doorklinken. Of dit vruchten

Vaeshartelt bij Maastricht.

standpunt heeft de Milieufederatie zowel in het kernteam als in

deelgenomen aan twee themabijeenkomsten en een heisessie in

de veestapel de milieudoelen niet gehaald kunnen worden. Dit

Dieren (voorheen Induvel). Tevens heeft de Milieufederatie

lijstje te staan. De algemene vrees is dat zonder begrenzing van

de stuurgroep als het kernteam van het project Zo Ziet Limburg

achterban een dier-standstill in Limburg hoog op het verlang-

De Milieufederatie Limburg heeft in 2012 zitting gehad in zowel

achterban over dit onderwerp belegd. Telkens bleek bij de

zO zIet LIMbURG DIeReN

Stichting Milieufederatie Limburg 13

deelgenomen aan het bestuurlijke debat over de strategieën. De federatie raadt aan om zoveel mogelijk water op een natuurlijke wijze vast te houden en zuinig om te springen met het water door de landbouw. De aanvoer van gebiedsvreemd water (Maas, Noordervaart) ziet de Milieufederatie als een minder gewenste maatregel. bIG jUMP Met de Big Jump - een Europees event dat in Nederland wordt georganiseerd door De Natuur en Milieufederaties - wil de Milieufederatie Limburg aantonen dat zij zich samen met Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas inzet voor schone rivieren, beken en meren. Dieren, planten en mensen hebben immers schoon water nodig om te kunnen (over)leven. Op zondag 8 juli 2012, klokslag 15.00 uur, sprongen in heel Europa duizenden mensen in het water. Helaas viel het event in Limburg in het water vanwege het extreem slechte weer. In Limburg was er slechts één dappere held die het weer trotseerde om aandacht te vragen voor schoon water. LUcHtkwaLIteIt De luchtvervuiling met onder meer fijnstof en stikstofoxiden blijft een punt van zorg. De Milieufederatie Limburg wil graag een bijdrage leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit in Limburg. Daarom nam de federatie in 2012 deel aan het Platform Luchtkwaliteit, een periodiek overleg met de grotere Limburgse gemeenten, Rijkswaterstaat, de GGD en de Provincie

ties. Verder heeft de Milieufederatie zitting in het Platform

teerd. Eén van de belangrijke conclusies is dat de betrokken

ze betere adviezen geven aan lokale natuur- en milieuorganisa-

resultaten van de quick scan door de Milieufederatie gepresen-

luchtkwaliteit in de gemeenten en in de provincie. Hierdoor kan

Tijdens een symposium op 15 november 2012 in Tiel zijn de

federatie op de hoogte van ontwikkelingen op het gebied van

heeft de scan uitgevoerd inzake het Limburgse Maasstroomgebied.

Limburg. Door deelname aan het platform blijft de Milieu-

actualisatie van dat plan in 2015. De Milieufederatie Limburg

organisaties (te) weinig zicht hebben op de uitvoering van het stroomgebiedbeheersplan en de te behalen doelen. Deze opmerkingen zijn door de federatie teruggekoppeld naar het ministerie. DeLtaPLaN VeILIGHeID Het Deltaplan beoogt onder meer de veiligheid tegen overstromingen te verbeteren en rivieren klimaatproof te maken. In 2012 zijn de voorbereidingen getroffen om in 2013 een besluit te kunnen nemen over de voorkeursstrategieën. Deze strategieën worden in een Klankbordgroep besproken. De Milieufederatie Limburg vindt dat de veiligheid langs de Maas vooral moet worden bewerkstelligd door de rivier op een zo natuurlijk mogelijke manier de ruimte te geven door meer natuur en een aantrekkelijk(er) landschap. DeLtaPLaN zOetwateRVOORzIeNING HOGe zaNDGRONDeN Als onderdeel van het Deltaplan Zoetwater wordt op initiatief van de oostelijke en zuidelijke provincies een deltaplan opgesteld voor de droogteproblematiek op de hoge zandgronden. In dat kader heeft de Milieufederatie Limburg in oktober 2012 12 JAARVERSLAg 2012

Milieu, water en landbouw een aantal plekken in Limburg heeft te maken met milieuproblemen. De bewoners ervaren daar direct wat de effecten zijn van milieuverontreiniging zoals geluids- en stankoverlast en luchtverontreiniging. Maar de Milieufederatie besteedt ook aandacht aan niet direct merkbare milieuproblemen zoals fijnstof en bodemverontreiniging. De enorme groei van landbouwbedrijvigheid legt een claim op onze leefomgeving. De ammoniakuitstoot zorgt mede voor vermesting en verzuring van natuurgebieden in Limburg. De Milieufederatie vindt dat alle economische ontwikkelingen zo duurzaam mogelijk zouden moeten zijn. Verbetering van de milieukwaliteit en de aanpak van verdroging zijn belangrijke aandachtspunten. water is uitermate belangrijk voor Limburg. Het is de basis voor het leven van mens en natuur en draagt in belangrijke mate bij aan toerisme en recreatie in de provincie. Maar ook het gevaar van natte voeten dreigt. De Milieufederatie streeft ernaar dat in Limburg het water de ruimte krijgt, maar geen bedreiging vormt.

provincie niet gehonoreerd.

hard gewerkt aan de bestrijding van verdroging van de belang-

natuurgebieden in te stellen. Vooralsnog is deze wens door de

Onder de noemer Nieuw Limburgs Peil/GGOR wordt in Limburg

ningsverbod (uit grondwater) in de bufferzones rond de

VeRDROGING

rijkste natuurgebieden, de zogenoemde TOP-gebieden. De

beheersplan staan en wat hun verwachtingen zijn voor de

gevraagd om in extreem droge perioden een algeheel berege-

hoe zij tegen de uitvoering van het huidige Stroomgebieds-

af te schaffen. In dat kader heeft de Milieufederatie de provincie

onder relevante maatschappelijke organisaties om na te gaan

het standstill-principe voor de pompcapaciteit voor beregening

twaalf Natuur en Milieufederaties een quick scan uitgevoerd

Provincie Limburg kritisch opgesteld over haar voornemen om

In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur hebben de

In 2012 heeft de Milieufederatie zich ten opzichte van de

temporisering.

grondwater.

van de plannen. De rijksbezuinigingen leiden ook hier helaas tot

natuurdoelen, de prioriteitstelling en de kwaliteit van het

Klankbordgroep KRW / Deltaplan Grote Rivieren de voortgang

punten voor de Milieufederatie zijn daarbij het behalen van de

provincies snel worden uitgevoerd en volgt daarom in de

Voortgang Verdrogingbestrijding/GGOR. Belangrijkste aandachts-

van de Kader Richtlijn water (KRW) voor schoon water in alle

en nam in 2012 deel aan de provinciale Begeleidingsgroep

De Milieufederatie Limburg vindt het belangrijk dat de plannen

met de plannen van de Provincie Limburg en de waterschappen

kaDeR RIcHtLIjN wateR

Milieufederatie Limburg ging in 2010 op hoofdlijnen akkoord

Stichting Milieufederatie Limburg 11

Planologische ontwikkeling

Ondernomen actie

Stand van zaken

Resultaat

Ontwikkelingen Noord-Limburg

Overleg

Gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum

Bezwaarschrift ingediend

Laagvliegen Peelgebieden

Overleg

Woningbouw de Bisselt Mook

Overleg

Bestemmingsplan Buitengebied Gennep

Overleg

Ontsluiting Groesbeek-Mook

Zienswijze ingediend

Racecircuit De Peel

o

Door gemeente uitgesteld

-

Niet tegemoet gekomen aan visie SML; wordt juridische procedure in 2013 Tegemoet gekomen aan visie SML Loopt nog Deels tegemoet gekomen aan visie SML Loopt nog

+ o o/+ o

Ontwikkelingen Midden-Limburg

Overleg

Ons WCL

Bezwaarschrift ingediend

IJzeren Rijn

Overleg

Zandwinning Weert

Lobby SML

Uitbreiding Nunhems Zaden

Overleg

Bestemmingsplan Echt-Susteren

Zienswijze ingediend

Structuurvisie Echt-Susteren

Inspraak, overleg

N266 Nederweert

Inspraak, overleg

N280-West

Overleg

Bestemmingsplan buitengebied Weert

Zienswijze ingediend

Lus van Linne

Juridische procedure

Helihaven Heythuysen

Zienswijze ingediend

Uitbreidingsplan Grathem

Loopt nog Loopt nog Loopt nog Loopt nog Deels tegemoet gekomen aan visie SML, loopt nog Deels tegemoet gekomen aan visie SML, loopt nog Tegemoet gekomen aan visie SML Loopt nog Niet tegemoet gekomen aan visie SML Loopt nog Loopt nog Loopt nog

o o o o o/+ o/+ + o o o o

Ontwikkelingen Zuid-Limburg

Juridische procedure

Buitenring Parkstad (NB Wet)

Juridische procedure

Buitenring Parkstad (Flora en Fauna Wet)

Juridische procedure

Buitenring Parkstad (Inpassingsplan)

Buitenring Parkstad (verdiepte ligging Vaesrade)

Zienswijze ingediend

Overleg

Groeve Spaubeek

Overleg

Herontwikkeling Watersley Sittard

Overleg, lobby SML

Zuid-Limburg

Overleg

Overlast motoren buitengebied

Overleg

Structuurvisie Maastricht

Overleg

Ontwikkelingen Drielandenpunt Vaals

Deelname klankbordgroep

Gebiedsvisie Gulperberg

Overleg

Dierenwelzijnscentrum (Born)

Zienswijze ingediend

Spoorverbinding Born-Sittard

Overleg

(Groene Structuren) A2

Overleg

OPAC (Graetheide)

Overleg

Bomenkap beekdalen

Overleg, brief

Parkeerproblematiek Holset

o = onbekend

10 JAARVERSLAg 2012

Loopt nog Loopt nog Loopt nog Loopt nog Deels tegemoet gekomen aan visie SML Deels tegemoet gekomen aan visie SML Loopt nog Loopt nog Tegemoetgekomen aan visie SML Tegemoet gekomen aan visie SML Gemeenteraad heeft advies klankbordgroep niet overgenomen Loopt nog Tegemoet gekomen aan visie SML Loopt nog Tegemoet gekomen aan visie SML

o o o o o/+ o/+ o o + + o + o + o

Loopt nog

o

Loopt nog

+ = positief

- = negatief

o/+ = deels positief

zaak voor de rechtbank in Maastricht. Die verwees de zaak naar de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB) omdat er nog veel onduidelijkheden waren over de geluidsaspecten. Uit het nadere advies van de StAB bleek dat een aanvaardbaar woon- en

Gemeente Echt-Susteren hanteert ‘ecologische ladder’ in haar Structuurvisie

leefklimaat in de directe omgeving van de helihaven niet gewaarborgd is. In 2013 komt de zaak opnieuw voor de rechtbank.

Daarnaast vragen ook steeds meer gemeenten de Milieufederatie om mee te denken bij de opstelling van bestemmingsplannen

ontwikkelingen in Limburg in de tabel op pagina 10.

Rust en Ruimte en andere partijen in 2013 de zaak aan de

volstaan met het benoemen van de belangrijkste planologische

verwerkt’. Daarom gaan de Milieufederatie Limburg, Stichting

om in dit jaarverslag alle dossiers uitgebreid te beschrijven. We

bestemmingsplan dat de geluideffecten voor vogels ‘onjuist zijn

in de regio. Bijna alle dossiers lopen door in 2013. Het gaat te ver

Commissie MER concludeerde in haar advies inzake het ontwerp-

Meestal gaat het om planologische (meerjarige) ontwikkelingen

mingsplan is niet meegenomen in het bestemmingsplan. De

ordening bezig te houden.

ratie in februari 2012 heeft ingediend op het ontwerpbestem-

met gemeentelijke planvorming op het vlak van ruimtelijke

Milieufederatie het niet eens. Een zienswijze die de Milieufede-

tie beschikt over te weinig menskracht om zich gedetailleerd

Ecologische Hoofd Structuur (EHS). Met die locatie is de

mee. Dit levert wel een capaciteitsprobleem op: de Milieufedera-

natuurgebieden (Provinciale Ontwikkelingzones Groen) en de

bevoegdheden krijgen, werkt de Milieufederatie hier graag aan

het racecircuit is opgenomen op een plek nabij waardevolle

decentralisatie binnen de ruimtelijke ordening steeds meer

ingestemd met het bestemmingsplan Racecircuit De Peel waarin

klankbordgroepen). Aangezien gemeenten als gevolg van

Op 30 november 2012 heeft de gemeenteraad van Venray

buitengebied of structuurvisies (o.a. door deelname aan

RacecIRcUIt De PeeL

rechter voorleggen. stRUctUURVIsIe ecHt-sUsteReN De Milieufederatie heeft deelgenomen aan een klankbordgroep die gaat over de Structuurvisie Echt-Susteren. De Milieufederatie is tevreden met haar inbreng en de wijze waarop de gemeente met haar belangen (en die van anderen) is omgegaan. De gemeente hanteert bij haar bestemmingsplannen en structuurvisies een ‘ecologische ladder’ die naast de EHS planologisch de toekomst zeker stelt voor een natuurrijke leef- en werkomgeving. Tevens speelde de Milieufederatie in 2012 een belangrijke rol in het genereren van draagvlak voor de Structuurvisie Echt-Susteren. PLaNOLOGIscHe ONtwIkkeLINGeN De Milieufederatie Limburg is in 2012 vaak om advies gevraagd door burgers en aangesloten groepen. Stichting Milieufederatie Limburg 9

het bezwaar wordt in het voorjaar van 2013 verwacht.

negatieve gevolgen hebben voor natuur, milieu en landschap in

natuurwaarden niet negatief worden beïnvloed. Een uitspraak op

Buitenring bij Vaesrade verdiept wordt aangelegd. Dit kan

ProRail onvoldoende is onderbouwd om te kunnen stellen dat de

gingsbevoegdheid opgenomen die het mogelijk maakt dat de

IJzeren Rijn-tracé. Zij zijn van mening dat de aanvraag van

In het Inpassingsplan van de Buitenring Parkstad is een wijzi-

kan worden van een mogelijke heropening van het omstreden

lijke uitspraak in de beroepen wordt verwacht in 2013.

hiertegen bezwaar aangetekend omdat het plan niet los gezien

de Raad van State het plan grotendeels geschorst. De uiteinde-

Limburg, Staatsbosbeheer en de Milieufederatie Limburg heeft

en (actie)groepen in de regio Parkstad. In november 2012 heeft

paar gemeenten uit de regio Weert-Roermond, de Provincie

State. Dit vergde in 2012 veel afstemmingsoverleg met inwoners

Rijn). Het samenwerkingsverband IJzeren Rijn bestaande uit een

samen met de achterban opnieuw aangevochten bij de Raad van

Budel-Weert (een deel van het historische tracé van de IJzeren

doende effect hebben. Daarom is ook dit nieuwe Inpassingsplan

aangevraagd door ProRail voor goederenvervoer op het baanvak

maatregelen voortvloeien uit reeds bestaand beleid en onvol-

een vergunning op basis van de Natuurbeschermingswet 1998

men. De Milieufederatie Limburg is echter van mening dat deze

worden via het historische tracé van de IJzeren Rijn. In 2012 is

opgenomen om de negatieve gevolgen voor natuur te voorko-

Ruhrgebied. Die kan echter volgens de federatie niet gerealiseerd

mogelijk te maken. In dit plan is een aantal maatregelen

toekomstbestendige treinverbinding tussen Antwerpen en het

Inpassingsplan gemaakt om de aanleg van de Buitenring alsnog

De Milieufederatie Limburg is voorstander van een duurzame

State in december 2011 heeft de Provincie Limburg een nieuw

IjzeReN RIjN

Na de vernietiging van het Inpassingsplan door de Raad van

het gebied. Reden voor Natuurmonumenten en de Milieu-

helihaven in Heythuysen. De Milieufederatie Limburg is hier-

overgenomen.

mingsplan verleend voor de vestiging en het gebruik van een

ligging Vaesrade’. In 2013 wordt bekend of deze zienswijze is

De gemeente Leudal heeft vrijstelling van het geldende bestem-

startnotitie ‘Reikwijdte en Detailniveau plan-MER verdiepte

HeLIHaVeN

federatie Limburg om tevens een zienswijze in te dienen op de

Raad van State schorst aanleg Buitenring Parkstad tot definitieve uitspraak

tegen samen met de Studiegroep Leudal en Het Limburgs Landschap in het geweer gekomen vanwege de negatieve invloeden van de helicopterhaven op het leefklimaat van de inwoners van Heythuysen en op de natuur en het landschap van Natura 2000- en EHS-gebied het Leudal. In juni 2012 diende de

8 JAARVERSLAg 2012

N280-west In het proces van besluitvorming participeert de Milieufederatie Limburg in een ‘stakeholders groep’ samen met onder meer vertegenwoordigers van dorpsraden en bewonersorganisaties,

Natura 2000-gebied Weerterbos blijft gevrijwaard van doorsnijding door nieuwe randweg N266

het Limburgs Landschap, de Limburgse Werkgevers Vereniging en

belangenbehartigers.

gebied Exaten snijdt, nog niet van de baan. De Milieufederatie is

enerzijds de eigen achterban maar ook andere eensgezinde

variant met een randweg die dwars door het bijzondere natuur-

genomen bij de overleggen met andere partijen; dit betrof

zocht wordt die uitgaat van een 2x2-baans randweg. Ook is een

federatie een belangrijke coördinerende rol gespeeld en leiding

is dat in een nieuw onderzoek een variant bij Baexem onder-

Voor wat betreft het genereren van draagvlak heeft de Milieu-

kwaliteiten van de regio kunnen blijven groeien. Aandachtspunt

natuurwaarden (Natura 2000- en EHS-gebieden) gewaarborgd.

mee zodat de leefbaarheid gewaarborgd blijft en de natuurlijke

ingebracht. Daardoor is de bescherming van de belangrijkste

oplossingsgerichte aanpak en denkt op een constructieve manier

In 2012 heeft de Milieufederatie meerdere malen zienswijzen

federatie Limburg heeft zich altijd hard gemaakt voor deze

infrastructuur komt in en rondom Nederweert.

knelpuntgerichte aanpak wat betreft de N280-West. De Milieu-

woordigd. Gezamenlijk hopen zij dat er straks een leefbare

Gedeputeerde Staten in juni 2012 gekozen hebben voor een

Limburg - die een breed scala aan belangengroepen vertegen-

De Milieufederatie Limburg is verheugd over het feit dat

burg zit in de werkgroep - onder leiding van de Provincie

banden met de LLTB heeft versterkt.

dat er een nieuwe randweg moet komen. De Milieufederatie Lim-

LLTB hebben in dit proces samen kunnen optrekken wat de

duidelijk maken of een knelpuntgerichte aanpak voldoende is of

haar achterban en andere betrokkenen. De Milieufederatie en de

naar de N266 in en rondom Nederweert. Het onderzoek moet

neren van draagvlak. Zo heeft zij uitvoerig overleg gevoerd met

In 2012 is gestart met de voorbereidingen voor een onderzoek

federatie speelt een belangrijke rol bij het genereren en coördi-

N266

de Limburgse Landbouw- en Tuinbouw Bond (LLTB). De Milieu-

niet gelukkig met beide varianten en benadrukt dat er goede alternatieven zijn die zowel het landschap als de leefbaarheid in en rondom Baexem een goede oplossing bieden. De Milieufederatie zal de ontwikkelingen in 2013 dan ook kritisch blijven volgen.

Gedeputeerde Staten van Limburg en Milieufederatie Limburg delen visie inzake de knelpuntgerichte aanpak N280

bUIteNRING PaRkstaD Op 8 juni 2012 hebben de Milieufederatie Limburg en Natuur-

gaand aan een vergadering van Provinciale Staten.

Natuurmonumenten en Milieudefensie.

aantrekkelijk en economisch alternatief’ vond plaats vooraf-

andere maatschappelijke organisaties deel, onder meer IVN,

het alternatief ‘Parkstad Bereikbaar, Leefbaar en Groen, een

verpakking. Aan de Groene Valentijnsactie namen nog tal van

worden in een groen en leefbaar Parkstad. De overhandiging van

onvrede over het natuurbeleid, maar dan in een hartelijke

tieve plan vrij komt door de lagere kosten kan geïnvesteerd

Met de Valentijnsactie geven de Milieuefderaties lucht aan

heide en Kathagerbeemden. Het geld dat volgens het alterna-

mag getuigen van liefde voor de natuur.

stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden Brunssummer-

het natuurbeleid van Mark Rutte en zijn kabinet wel wat meer

omdat het plan geen inzicht gaf in de (negatieve) effecten van

wie de Natuur en Milieufederaties, hebben de actie opgezet omdat

van State in december 2011 het Inpassingsplan heeft vernietigd

verrassen met groene valentijnskaarten. De initiatiefnemers, onder

veel goedkoper dan de geplande Buitenring waarvan de Raad

gereageerd op de oproep om Mark Rutte op Valentijnsdag te

worden door de aanleg van nieuw asfalt. Ook is het alternatief

minister-president Mark Rutte. Uit het hele land hadden mensen

dien zal het landschap van Parkstad niet onnodig aangetast

dag 2012 3.000 valentijnskaarten aan Nia Palli, chef protocol van

sing voor de huidige verkeersproblematiek in Parkstad. Boven-

en Maartje Maas (communicatiemedewerker WSPA) op Valentijns-

Het alternatief biedt volgens de organisaties een goede oplos-

Overijssel), Leonie Vestings (directeur Alle wilde dieren de tent uit)

Bosch, de voorzitter van de commissie Ruimte en Infrastructuur.

ties overhandigden Godelieve Wijffels (directeur Natuur en Milieu

Limburg aangeboden aan gedeputeerde A. Janssen en aan M.

Namens veertien natuur-, milieu- en dierenbeschermingsorganisa-

monumenten een alternatief plan voor de Buitenring Parkstad

GROeNe VaLeNtIjNsactIe

Stichting Milieufederatie Limburg 7

regionaal).

Limburg, betrokken natuurorganisaties (onder wie de Milieu-

er veel media-aandacht voor de Nacht van de Nacht (lokaal en

Limburg aan de N297 in Born bouwen. Dierenbescherming

er in 2012 evenveel deelnemers in Limburg als in 2011. Ook was

De Dierenbescherming Limburg gaat het Dierenwelzijnscentrum

het belang van donkere nachten. Ondanks het koude weer waren

DIeReNweLzIjNsceNtRUM LIMbURG

federatie Limburg), Provincie Limburg en de gemeente Sittard-

oplossen. In 2012 is een lichthinderpunt in Nieuwstadt opgelost

In 2013 starten de bouwwerkzaamheden.

er zijn. De Milieufederatie wil waar mogelijk deze meldingen

schappelijke inpassing van het gebouw in de groene omgeving.

kaart is eind 2011 geïnventariseerd welke lichthinderproblemen

organisaties hebben overeenstemming bereikt over de land-

ting tegen te gaan. Door middel van een digitale lichthinder-

Swentibold en het Graetheidecomité. De natuurbeschermings-

zoek naar structurele maatregelen om overbodige nachtverlich-

Natuurmonumenten, Milieufederatie Limburg, IVN-Land van

Eén donkere nacht is leuk, maar de Milieufederatie Limburg is op

zijn de plannen verder uitgewerkt in nauwe samenspraak met

LIcHtHINDeRINVeNtaRIsatIe

Geleen hebben daarover in 2011 een akkoord bereikt. In 2012

met hulp van de gemeente Echt-Susteren. De kerk werd niet op

Dierenwelzijnscentrum Limburg krijgt een goede landschappelijke inpassing

de juiste wijze aangestraald; de schijnwerpers schenen langs de kerk én niet op de kerk zelf. De verlichting is inmiddels vervangen door lampen met minder wattage en de armaturen zijn beter afgesteld waardoor er minder strooilicht is.

NacHt VaN De NacHt Op zaterdag 27 oktober 2012 hebben ruim 30.000 mensen in heel Nederland genoten van de achtste Nacht van de Nacht. Dit evenement wordt jaarlijks georganiseerd door de Natuur en Milieufederaties in samenwerking met Natuur & Milieu. In Limburg namen zo’n 2.500 mensen deel aan een dertigtal activiteiten van de Nacht van de Nacht. Ook 10 gemeenten, 12 bedrijven en de Provincie Limburg deden mee. Zo had de provincie onder meer de verlichting van het Gouvernementsgebouw in Maastricht uitgeschakeld. Met de Nacht van de Nacht vragen de milieuorganisaties aandacht voor de schoonheid en 6 JAARVERSLAg 2012

Meer natuur in verstedelijkte gebied Westelijke Mijnstreek door uitvoering project De Graven NatURa 2000 In ruim 130 van de 160 Nederlandse Natura 2000-gebieden kampt de natuur met een te hoge belasting door stikstof. De regels in de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) moeten gaan zorgen voor evenwicht tussen natuur en economie. De Milieufederatie Limburg heeft zich in 2012 samen met andere natuur- en milieuorganisaties bemoeid met de totstandkoming van de PAS, die niet alleen een oplossing moet bieden voor de economische ontwikkeling van landbouwbedrijven rondom de Natura 2000-gebieden, maar ook perspectief gaat bieden voor het herstel en de ontwikkeling van de uit oogpunt van Europees natuurbeleid belangrijke natuurwaarden (de natuurparels). Om de PAS als zelfstandig mechanisme te laten werken voor het verlenen van vergunningen in het kader van de Natuurbescher-

vorige kabinet. Bij het natuurbeleid wordt gestreefd naar

verduurzaming van de veehouderij in Limburg.

een duidelijke plus ten opzichte van het natuurbeleid van het

standpunt draagt de Milieufederatie uit in haar visie over de

impuls die bijdraagt aan een robuuste EHS. Deze robuuste EHS is

sprake moet zijn van een dieren-standstill in Limburg. Dit

200 miljoen euro uit het lente-akkoord van 2012 is een extra

dat als voorwaarde voor het goed functioneren van de PAS er

echter meer tijd voor nemen dan in het oorspronkelijke plan. De

kracht kan worden. Overigens is de Milieufederatie van mening

uit te voeren, inclusief de verbindingszones. Het kabinet wil er

is dat de PAS na goedkeuring van het parlement in 2014 van

de regering VVD-PvdA om de Ecologische Hoofd Structuur (EHS)

deze wetswijziging wordt momenteel hard gewerkt. Het streven

De Milieufederatie Limburg is positief over het voornemen van

van State vastgesteld in haar voorlichting van april 2012. Aan

NatUURbeLeID

mingswet is een wijziging van die wet nodig. Dat heeft de Raad

Vliegverbod boven Groote Peel in broedseizoen kraanvogels

synergie met andere maatschappelijke belangen zoals waterveiligheid, ondernemerschap, energie of klimaat. Van de 200 miljoen euro extra voor natuurbeleid wordt een deel besteed aan het beheer en de verbetering van de kwaliteit van de bestaande natuur. Daarnaast komt er 127 miljoen euro beschikbaar voor

- Versterking water- en landnatuur in het stroomgebied van de

ingediend tegen het voornemen van het Ministerie van Defensie

Limburg’. Het gaat concreet om:

Natura 2000-gebieden in Limburg. In dat kader is een zienswijze

bijzondere projectvoorstel genaamd ‘Robuust Natuurherstel in

totstandkoming van kwalitatief goede beheerplannen voor de

menten en IKL het initiatief genomen om te komen met een

het vergroten van draagvlak voor Natura 2000 en aan de

met Het Limburgs Landschap, Staatsbosbeheer, Natuurmonu-

kader van het landelijke project Ave N@tura 2000 gewerkt aan

Limburg robuuster te maken, heeft de Milieufederatie samen

De afgelopen vier jaar heeft de Milieufederatie Limburg in het

extra natuur die bijdraagt aan de robuuste EHS. Om de natuur in

aVe N@tURa

om een vergunning te verlenen voor laagvliegende helicopters

Geul in het Heuvelland; - Vergroting en versterking van moerasnatuur in de Peelgebie-

de zienswijze van de Milieufederatie is de vergunning gedeelte-

- Herstel van de kwelzone langs het Maaswoud;

boven het Natura 2000-gebied Peelvenen. Naar aanleiding van lijk aangepast.

den en in het Kempen~Broek. In 2013 beslist de minister welke ingediende projecten gehono-

Ter afsluiting van het project Ave N@tura is door de twaalf

reerd zullen worden.

Natuur en Milieufederaties een kort filmpje gemaakt met de titel Verslingerd aan de natuur. Het filmpje zet op een positieve en laagdrempelige manier het Europese netwerk van natuurgebieden Natura 2000 in de kijker. De boodschap is dat door samenwerking van alle betrokken partijen de natuur sterk verbeterd kan worden.

Samenwerkingsproject Ave N@tura afgerond met enthousiastmerend filmpje Stichting Milieufederatie Limburg 5

Natuur, RO en mobiliteit De Milieufederatie Limburg zet zich in voor een rijke natuur en een mooi landschap. Dit zijn belangrijke voorwaarden voor een prettige, gezonde en groene leefomgeving. De grenzen van onze milieugebruiksruimte zijn zo goed als bereikt. Uitbreiding van het stedelijke gebied leidt tot druk op de natuur en het buitengebied. Nieuw ruimtebeslag dient dan ook weloverwogen plaats te vinden; de ruimte is immers beperkt en kan maar één keer worden uitgegeven. Het buitengebied is onmisbaar voor het contrast met de stad en als open ruimte waarin mensen kunnen recreëren. De federatie wil bovendien voldoende, kwalitatief hoogwaardig natuurgebied behouden. Daarnaast zet de Milieufederatie zich in voor efficiënte verkeersontwikkelingen die passen in een duurzame samenleving.

bos en de Geleenbeek gaat weer meanderen in het landschap

provincie meegegeven om te verwerken in het nieuwe POL.

Pastorie in Beek. De gemeente Sittard-Geleen krijgt 35 hectare nieuw

windenergie. De uitkomsten van dit symposium zijn aan de

begin gemaakt met de herontwikkeling van het Rijksmonument Oude

de Milieufederatie in december 2012 een symposium over

lijkte regio. In 2012 is het Kasteelpark Elsloo heringericht en is een

Ter voorbereiding op het standpunt over windenergie organiseerde

constructieve bijdrage aan de ‘vergroening’ van deze sterk verstede-

het nieuwe POL.

federatie adviseert over de projecten en levert op die wijze een

Hoofd Structuur (EHS). Deze herijking moet zijn beslag krijgen in

gebiedsbeleid en met de ontwikkeling van het platteland. De

gevoerd met de provincie over de herijking van de Ecologische

Limburg heeft zitting in het platform dat zich bezighoudt met

Landschap heeft de Milieufederatie verschillende malen overleg

landschap’ uit de Regiovisie Westelijke Mijnstreek. De Milieufederatie

ders Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het Limburgs

treert zich op de uitvoering van twaalf projecten van het ‘speerpunt

workshops, werksessies en overleg. Samen met de terreinbeheer-

Stichting Landschapspark De Graven Westelijke Mijnstreek concen-

besteed aan het inbrengen van standpunten in conferenties,

bieden van de gemeenten Schinnen, Sittard-Geleen, Beek en Stein.

herzien. In 2012 is door de Milieufederatie Limburg veel tijd

Het werkgebied van Landschapspark De Graven omvat de buitenge-

Het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) wordt in 2014

LaNDscHaPsPaRk De GRaVeN

POL

4 JAARVERSLAg 2012

Voorwoord Het jaar 2012 was voor de Milieufederatie Limburg een enerverend en prachtig jaar, onder meer dankzij een nieuw kabinet dat gelukkig weer kiest voor robuuste natuur. Een jaar ook met publieke aandacht voor duurzame energie; de prijs van zonnepanelen daalde zo drastisch dat de terugverdientijd halveerde. In het jaarverslag 2012 leest u over onze resultaten, over (nieuwe) ontwikkelingen die zich voordeden en hoe de Milieufederatie daar op inspeelde. Ook krijgt u een beeld van de manier waarop de federatie is georganiseerd en hoe ze als professionele organisatie werkt om oplossingen te zoeken voor natuur- en milieuproblemen in de provincie Limburg. 2012 was tevens het jaar waarin de Milieufederatie haar nieuwe meerjarenbeleidsplan vaststelde. Daarin is een rol voor de federatie weggelegd - nu én in de toekomst - als dé provinciale belangenhartiger op het gebied van natuur, milieu en landschap. Ook wil de federatie een platform zijn voor alle krachten in Limburg die de omslag naar een duurzame samenleving nastreven en bevorderen. En dit allemaal in een tijd waarin het economisch allemaal wat minder goed gaat. Het belangrijkste kapitaal van de Milieufederatie zijn onze mensen; iedereen die betrokken is bij de federatie heeft met overtuiging, passie en inzet gewerkt aan de missie. Dit geldt zowel voor de medewerkers van het bureau, als voor de grote groep mensen die de federatie bijstaat, adviseert en stuurt: de bestuursleden, de voorlichters, de vrijwilligers, alle aangesloten organisaties en nog vele andere betrokkenen. Dankzij hen kunnen we werken aan een mooi en duurzaam Limburg! Onze dank aan hen is dan ook groot. Ik kijk uit naar 2013 en de uitdagingen die op ons pad komen. We zullen er alles aan doen om ook in 2013 onze ambities waar te maken en de dingen te doen die u van de Milieufederatie Limburg mag verwachten.

Ir. J.H. Heijnen Directeur Milieufederatie Limburg

Stichting Milieufederatie Limburg 3

C O L O F O N Dit jaarverslag is een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg De Milieufederatie Limburg werd opgericht in 1971. De stichting zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. Zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. Dit werk kan de Milieufederatie doen dankzij giften, overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de Provincie Limburg en de Nationale

Inhoud 3 4 11 14 15

Voorwoord Natuur, RO en mobiliteit Milieu, water en landbouw Energie en klimaat Communicatie

Organisatie

20

Redactie en samenstelling

Samenwerking

18

Postcode Loterij.

Monique Demarteau (Jaarverslag)

29

het bestuur van de Stichting Milieufederatie Limburg,

Accountantsverklaring

28

Aan dit jaarverslag werkten mee:

Jaarrekening 2012

22

Kim Reiners (Jaarrekening)

Baker Tilly Berk Accountants & Belastingadviseurs, alle medewerkers van de Milieufederatie Limburg

31

Verantwoordingsverklaring bestuur Rooster van aftreden bestuur

Vormgeving & drukwerk SHD Grafimedia, Swalmen Contactadres Stichting Milieufederatie Limburg Gevestigd in Het GroenHuis Godsweerderstraat 2 6041 GH ROERMOND T 0475 - 386 410 F 0475 - 386 459 www.milieufederatielimburg.nl [email protected]

De Milieufederatie Limburg wordt financieel ondersteund door de Nationale Postcode Loterij en de Provincie Limburg

Limburgs Milieu is gedrukt op FSC-papier

SOCIALE MEDIA De Milieufederatie Limburg is te vinden op de sociale netwerken Facebook en Twitter. Volg de Milieufederatie op Twitter via @ _S_M_L_ en wordt onze vriend Deze brochure is geproduceerd door SHD Grafimedia onder gecontroleerde omstandigheden conform ISO 14001 Grafimedia getoetst door de SCGM, Certificaatnummer SCGM-MZ:2011.01.01

op Facebook. Middels de sociale media van de Milieufederatie blijf je op de hoogte van het meest actuele nieuws over natuur en milieu in Limburg.

2 JAARVERSLAg 2012

Jaarverslag 2012

stichting milieufederatie limburg