Limburgs milieu STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

Limburgs milieu 1 Een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg - jaargang 23 - maar t /april 2009

STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

Meningen ernstig verdeeld over uitbreidingsplan Grathem Nadert het uur U voor de IJzeren Rijn? Groene Taille Comité: waakhond in smalste stukje van Limburg Opwarming Antarctica begonnen Opnieuw enorme strop voor IVN Munstergeleen Congres ‘Duurzaamheid loont’ groot succes Win een boek: Door Waer en Wind Nationale Postcode Loterij: 244 miljoen naar goede doelen

C O L O F O N Limburgs Milieu is een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg Jaargang 23 nummer 1 | maart/april 2009 Redactieadres: Stichting Milieufederatie Limburg Gevestigd in Het GroenHuis Godsweerderstraat 2 6041 GH ROERMOND T 0475-38 64 10 F 0475-38 64 59 www.milieufederatielimburg.nl [email protected] Samenstelling en redactie: Monique Demarteau Aan dit nummer werkten mee: Sandra Akkermans, Robert Bibo, Bart Cobben, GertJan Elk, Jan Kluskens, Wim Kuipers, Sandi Mackowiak, Math Mertens, Marieke Wingens, Toine Wuts Abonnement: Limburgs Milieu verschijnt 4x per jaar. Een jaarabonnement kost €12,50. Als abonnee steun je de doelstellingen van de Milieufederatie Limburg.

De Nationale Postcodeloterij is medefinancier van

Samen met de meer dan 100 bij haar aangesloten

diverse projecten van de Milieufederatie Limburg.

organisaties zet de Milieufederatie zich in voor natuur, een gezond leefmilieu en voor het realiseren

Het uitgeven van Limburgs Milieu wordt mede

van ecologische duurzaamheid in Limburg en de

mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage

aangrenzende Euregio.

van de Provincie Limburg.

Gebruik de abonneebon in dit blad of stuur een e-mail met daarin je persoonlijke gegevens naar: [email protected]. Betaling geschiedt middels acceptgiro of automatische incasso.

NIEUWSBRIEF

Organisaties die bij de Milieufederatie zijn

De Limburgse Milieufederatie heeft ook een digitale nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief

aangesloten, ontvangen het tijdschrift gratis.

bevat het laatste nieuws over natuur en milieu in Limburg en wordt gemiddeld eenmaal per drie weken verstuurd. U kunt zich voor deze nieuwsbrief opgeven via:

Vormgeving & drukwerk: SHD Grafimedia, Swalmen Limburgs Milieu is gedrukt op 100% kringlooppapier

2 limburgs milieu

WWW.MILIEUFEDERATIELIMBURG.NL

Inhoud 4

Kort nieuws

5

Interview met Har Pluijmakers van Groene Taille Comité

8

Nationale Postcode Loterij: 244 miljoen naar goede doelen

9

Onderzoek: energie besparen ‘liefst moeiteloos’ Milieufederatie Limburg zoekt bestuursleden

10

Juni is biologische maand Paraplu voor nieuwe abonnees Limburgs Milieu

11

Opwarming Antarctica begonnen

12

Opnieuw enorme strop voor IVN Munstergeleen

14

Column Wim Kuipers

15

Win een boek: Door Waer en Wind

16

Meningen ernstig verdeeld over uitbreidingsplan Grathem

19

Nadert het uur U voor de IJzeren Rijn?

20

Kalksteenwinning groeve ’t Rooth mag doorgaan

22

Helpt boeren de nationale landschappen?

24

Congres ‘Duurzaamheid loont’ groot succes

27 Spiritueel onthaasten in Zuid-Limburg Lancering website duurzaam toerisme

28 GroenHuis - IKL plant 31 hoogstamboomgaarden aan 29 GroenHuis - Genieten van de natuur tijdens bloesemtochten

- Ruim 900 leerlingen aan de slag voor Rijkswaterstaat

30 GroenHuis - Teamuitje gecombineerd met stages

Broekhin College - NHGL zoekt penningmeester - Limburgse landschappen en IVN fietstochten op L1

31 Nieuwe waterplannen goed onderbouwd maar niet compleet

32 Plan van Transformatie ENCI: meerwaarde voor de groeve? 34 Het gaat goed met de korenwolf 35 Site-seeing Stichting Milieufederatie Limburg 3

Kort nieuws Nieuwe websites Provinciale Milieufederaties

Europa verbiedt gloeilamp

Het samenwerkingsverband van de Provinciale Milieufederaties heeft sinds

Het Europees Parlement heeft ingestemd met een verbod op de verkoop

kort een vernieuwde website. De website www.natuurenmilieunederland.nl

van gloeilampen. In 2009 gaan de 100 watt lampen als eerste uit de

geeft achtergrondinformatie over de twaalf federaties en hun gezamenlijke

schappen. Een jaar later volgen de 75 watt lampen, in 2011 de 60 watt

projecten.

lampen en in 2012 de rest. Dat scheelt per huishouden 95 euro per jaar aan

Overigens hebben de milieufederaties sinds kort nog een nieuwe gezamen-

stroomkosten, zo meldt Milieu Centraal. Bij dit bedrag wordt ervan

lijke website in het leven geroepen. Op www.avenatura.nl vind je alles over

uitgegaan dat alle gloeilampen in huis worden vervangen door spaarlam-

Natura 2000, zoals algemene achtergrondinformatie, info over de

pen.

beheerplannen en relevante informatie voor de verschillende provincies.

Een gemiddeld huishouden heeft volgens schattingen ongeveer veertig lichtpunten in huis. Hieronder zijn 29 gloeilampen; de rest van de verlichting bestaat uit spaarlampen, tl-buizen, led-verlichting en halogeenlampen. Door stijgende energieprijzen wordt de besparing door het gebruik van zuinige verlichting aantrekkelijker. Naast spaarlampen zijn er ook led-lampen beschikbaar, maar die zijn nog niet voor alle toepassingen geschikt. Meer en vaker op de fiets in Sittard-Geleen Het college van B&W in Sittard-Geleen wil het fietsgebruik in de gemeente stimuleren en inzetten als alternatief voor het gebruik van de auto op de korte afstand. Doel is ook het aantal verkeersslachtoffers onder fietsers te verminderen. Hiervoor is een nieuw fietsbeleidsplan opgesteld. In dit plan krijgen naast de fietsroutes ook aspecten als fietsenstallingen, verkeersveiligheid en fietspromotie een prominente plek. Inwoners van de gemeente zijn betrokken geweest bij het opstellen van het fietsbeleidsplan, onder andere door inspraak via internet en een enquête. Tevens is een externe

Nieuwe aangesloten groepen

klankbordgroep nadrukkelijk betrokken geweest bij het opstellen van het

Er hebben zich vier nieuwe groepen aangesloten bij de Milieufederatie

plan. Wethouder van verkeer, Ruud Guyt, is trots op het feit dat het

Limburg. Het gaat om: Stichting Groene Taille Comité (Susteren), Stichting

beleidsplan op interactieve wijze tot stand is gekomen. ,,De betrokkenheid

Behoud Kollenberg (Sittard), Stichting Trots op Grathem, Zuinig op Grathem

van onze inwoners bij dit onderwerp is groot. Zij, maar ook het gemeente-

(Leudal) en Stichting Buitenring Nee (Hoensbroek).

bestuur en de ambtenaren, moeten uiteindelijk meer en vaker op de fiets.” Het college heeft het fietsbeleidsplan inmiddels vrijgegeven voor inspraak.

Provincie en Milieufederatie kiezen samen lijn

In een latere fase wordt een uitvoeringsplan opgesteld. Hierin komt onder

voor de toekomst

meer aan de orde dat langs alle gebiedsontsluitingswegen binnen de

Op maandag 26 januari jongstleden heeft er een gesprek plaatsgevonden

bebouwde kom vrij liggende fietspaden gerealiseerd worden. Andere

tussen de Milieufederatie Limburg en de gedeputeerden Ger Driessen en

aandachtspunten zijn onder meer: de realisatie van gratis bewaakte

Bert Kersten. De aanleiding is de discussie in een Statenvergadering eind

stallingen in de centra van Sittard en Geleen en bij de NS-stations, extra

vorig jaar, waarin Statenleden kritiek hebben geuit op de rol van de

bescherming en aandacht voor fietsers bij tijdelijke wegomleidingen, het

Milieufederatie als enerzijds meedenker aan de voorkant van projecten en

preventief strooien op fietspaden, het schoonhouden van fietspaden in de

anderzijds als de organisatie die de gang naar de rechter zoekt. Door de

herfst, meer aandacht voor fietseducatie en -promotie, de aanpak van

Provincie Limburg en de Milieufederatie Limburg zijn enkele concrete

fietsendiefstal en de aanstelling van een fietscoördinator.

afspraken gemaakt. Deze afspraken hebben vooral betrekking op het invoeren van een jaarlijks bestuurlijk overleg en de ontwikkeling van een

Festa Natura

protocol. Dat protocol moet de Milieufederatie Limburg de handvaten

Op 14 juni aanstaande wordt rond het Bezoekerscentrum De Meinweg in

bieden om op het juiste moment de juiste rolopvatting te kiezen. Van

Herkenbosch het grote natuurevenement Festa Natura georganiseerd. Er

provinciezijde wordt er kritisch gekeken naar de Nota Natuur- en

vinden allerlei leuke activiteiten plaats voor kinderen en volwassenen. Op

Landschapsbeheer 2010-2020. Hierin staan de rollen die de Milieufederatie

de bonte markt staan kramen met onder meer outdoor-kleding, boeken en

toegewezen heeft gekregen, beschreven.

streekproducten en stands van natuurorganisaties. Ook de Milieufederatie

De Milieufederatie en de provincie hebben tijdens het overleg ook

Limburg is met een stand aanwezig. Verder worden er excursies aangebo-

afgesproken voor de verschillende nog lopende dossiers samen de lijn voor

den, is er een fotografie-expositie, kunnen kinderen zich laten schminken

de toekomst te ontwikkelen. Uiteindelijk moeten er keuzes worden

en zijn er voorstellingen in het natuurtheater. Op de website www.

gemaakt die recht doen aan alle belangen, zoals milieu, natuur, landschap

festanatura.com vind je meer informatie over het programma-aanbod.

en landbouw. 4 limburgs milieu

Groene Taille Comité: waakhond in het smalste stukje van Limburg In het smalste stukje van Limburg - in Susteren - timmert sinds enkele jaren het Groene Taille Comité hard aan de weg. Hoewel het comité pas in 2006 is opgericht, is zijn invloed op het lokale milieu- en natuurbeleid stevig verankerd, mede dankzij de inzet en toewijding van het bestuur. Har Pluijmakers speelt daarin een hoofdrol. Hoewel hij bescheiden overkomt, is hij een doordouwer met een uitgesproken visie op zijn leefomgeving. uitdragen als je de tijd neemt om je ideeën

een vinger in de pap. Als je zeker weet waar

andere bestuursleden van het Groene Taille

op papier te zetten. Dan biedt het goede

je voor staat, kun je dit veel beter uitdragen.

Comité een gebiedsvisie ontwikkeld en op

handvaten voor onszelf en alle betrokken

Kortom, je wordt een serieuzere gespreks-

papier gezet. De visie - die te vinden is op

partners om er iets moois van te maken. De

partner. Je hebt immers laten zien dat je ook

de website van de stichting - is een stevig

gemeente complimenteerde ons, omdat

oplossingen kunt en wilt aandragen en dat

boekwerkje en de leidraad voor het comité

zijzelf niet eens een dergelijke uitgebreide

je mening gefundeerd is op een duidelijke

in zijn doelstellingen. Eind 2008 werd de

gebiedsvisie heeft ontwikkeld. Wat ons

visie over je omgeving. We weten wat we

gebiedsvisie tijdens een drukbezochte

betreft zou elke natuur- en milieugroep zich

willen en inmiddels ook waar we moeten

lunchsessie gepresenteerd aan de beheersin-

breed moeten oriënteren en zijn ideeën in

aankloppen om dingen voor elkaar te

stanties, het waterschap, de gebiedscommis-

een plan moeten uitwerken. Daar kun je dan

krijgen. En daar gaat het uiteindelijk

sie en de overheid. De reacties waren

altijd op teruggrijpen en als uitgangspunt

allemaal om.”

overwegend positief, aldus Pluijmakers. ,,Wij

hanteren voor gesprekken die je hebt met

laten zien dat wij pro-actief willen

provincie, gemeente of andere organisaties.

Het Groene Taille Comité is ontstaan vanuit

meedenken op het gebied van landschap,

Wij willen niet ad hoc en defensief reageren

het Körbusch Comité. Dat werd in 2005

natuur en leefbaarheid. Dit kun je het beste

op ontwikkelingen. Liever houden we zelf

opgericht nadat de gemeente de bouwplan-

Foto: Monique Demarteau

Zo heeft Pluijmakers (58) samen met de

Stichting Milieufederatie Limburg 5

de voet. ,,Ik voel me verbonden met mijn woonplek. Ik woon hier graag, wandel en fiets door deze streek, dan wil je er ook voor zorgen dat het mooi blijft. Voor de huidige en voor de komende generaties. Als comité vragen we ons dan ook af hoe wij hier aan kunnen bijdragen. Wij zoeken naar manieren om de natuur en het landschap te versterken en verrommeling tegen te gaan. Dat is ook onze motivatie. Wij hebben een verantwoordelijkheid ten aanzien van onze kinderen. Wat laten wij voor hen achter? In de afgelopen jaren is al heel veel veranderd ten nadele van de natuur en het landschap. Kijk maar naar de monotone en grootschalige groei in de landbouwsector, de uitbreidingen van ons wegennet, de nen van een reïntegratiebureau had

uitbreiding van industriegebied Holtum

toegenomen verrommeling. Ik ben een

gesteund om een zorgboerderij annex

Noord en de eventuele vestiging van

natuurmens, was als kind al betrokken bij

manege te vestigen in het natuurgebied

pretpark Wild Water World in de Hazelaars-

alles wat er leeft, groeit en bloeit. Ik voel

Körbusch. Die manege zou echter geen leuk

groeve.

ook een drang om dit te beschermen en te

idyllisch boerderijtje in het groen worden.

versterken. Iemand moet die rol van

Uit de later gepresenteerde bouwtekeningen

Pluijmakers, geboren en getogen in

waakhond spelen. De vinger aan de pols

bleek dat het ging om een megagroot

Susteren, volgt al deze ontwikkelingen op

houden. Als Groene Taille Comité hebben wij

commercieel bedrijf. Het Körbusch Comité kwam in opstand en wist een grote aanhang achter zich te krijgen, waardoor het draagvlak voor vestiging van het bedrijf snel afnam, zelfs bij het gemeentebestuur. Mede ook door de grote media-aandacht die het comité op de zaak wist te richten, was er uiteindelijk zoveel weerstand dat de bouwplannen werden geannuleerd met als gevolg een teleurgestelde en boze initiatiefnemer, die vervolgens een fikse schadeclaim indiende bij de gemeente Echt-Susteren. Hoe dan ook, het gebied bleef groen! En daarmee had het Körbusch Comité de buit binnen. Omdat er nog meer ontwikkelingen in snel tempo elkaar opvolgden, besloten de leden om zich breder te gaan oriënteren. Het Groene Taille Comité was daarmee geboren. Een eerste gebiedsvisie werd in 2006 op papier gezet, en nu, enkele jaren later, wordt deze visie telkens aangepast aan de nieuwste ontwikkelingen. Zo gaat volgens Pluijmakers de komende jaren onder meer de verbreding van de A2 een grote rol spelen, evenals landschapspark Echt-Susteren dat natuurcompensatieprojecten van de grond moet tillen in de gemeente, de 6 limburgs milieu

die taak op ons genomen. Het is geen uit de hand gelopen hobby, maar een passie die recht uit het hart komt.” Sinds kort is het Groene Taille Comité aangesloten bij de Milieufederatie Limburg. Volgens Pluijmakers kan samenwerking met andere natuur- en milieuorganisaties de kracht van de milieubeweging versterken. Foto’s: Monique Demarteau / Har Pluijmakers / Paul Leenders

,,Hoe meer je de krachten bundelt, hoe meer invloed je kunt uitoefenen. Met positieve energie en samenwerking bereik je het meest. Ik verwacht van de Milieufederatie dat ze daarin een coachende rol speelt, naast haar signalerings- en adviesfunctie. Daarnaast moeten we pro-actief handelen. Niet afwachten wat er allemaal op ons afkomt. We zullen als burgers zelf aan de slag moeten als we willen dat onze Limburgse natuur en landschappen voor toekomstige generaties behouden blijven.” Monique Demarteau Milieufederatie Limburg

Even voorstellen Naam organisatie: Groene Taille Comité Adres:

Oude Rijksweg Zuid 7a, 6114 RC Susteren

Telefoon:

046 - 4492848

E-mail:

[email protected]

Website:

www.groenetaille.nl

Leden :

M. Leenders, H. Pluijmakers, A. Vermeulen (voorzitter), P. Versloot,



C. Wessels

Doel:

Het Groene Taille Comité wil landschap, natuur én leefbaarheid in de



Groene Taille versterken en behouden.

Acties:

Ontwikkelen van een gebiedsvisie. Voortgang van de resultaten van



gestelde doelen bekendmaken middels nieuwsbrieven en website.



Deelnemen aan beleidsvoorbereidende natuur-, landschap- en



leefbaarheidsprojecten. Indienen van zienswijzen en bezwaarschriften



op bestemmingsplannen. Lobbyen bij ambtenaren en politici.



Informatiebijeenkomsten en handtekeningenacties organiseren voor



inwoners van de Groene Taille. Persberichten versturen.

Partners:

Stichting Milieufederatie Limburg, plaatselijke natuur- en



milieuorganisaties waaronder Natuurhistorische Vereniging Pepijns-



land, Vogelwerkgroep De Haeselaar, IVN Land van Swentibold en



Graetheide Comité. Verder de Groene Sporenwolf, de Dorpsraad,



Natuurmonumenten, Waterschap Roer en Overmaas, Gebiedscommis-



sie Westelijke Mijnstreek, gemeente en provincie.

Lid SML sinds:

2 maart 2009

Reden aansluiting: Overleg- en samenwerkingsplatform. Advies-, expertise- en

kenniscentrum. Stichting Milieufederatie Limburg 7

Nationale Postcode Loterij: 244 miljoen naar goede doelen Tijdens het jaarlijkse Nationale Postcode Loterij Goed Geld Gala dat in februari jongstleden is gehouden, zijn negen nieuwe doelen gepresenteerd. De loterij ondersteunt nu 66 organisaties, waaronder de Provinciale Milieufederaties. Minister-president Balkenende reikte in het Kurhaus in Scheveningen cheques uit aan de aanwezige organisaties. Namens de Provinciale Milieufederaties nam Rita Kwakkestein een cheque van 2,5 miljoen euro in ontvangst. De Postcode Loterij keert dit jaar een bedrag van Foto’s: Roy Beusker

ruim 244 miljoen euro uit.

De inleg van de Nationale Postcode Loterij is in 2008 met 8,5 procent gegroeid naar 488 miljoen euro. De helft van dit bedrag gaat naar goede doelen die zich richten op de thema’s mens en natuur. Dit jaar zijn er negen nieuwe doelen bijgekomen, waaronder Mama Cash, De Vrolijkheid, Dance4Life, ICCO, het European Partnership for Democracy en de IMC Weekendschool. Zij houden zich bezig met bestrijding van armoede, bescherming van mensenrechten en sociale cohesie in Nederland. Ook nieuw zijn Vereniging Nederlands Cultuurlandschap, Dutch Rita Kwakkestein (links) van De Provinciale Milieufederaties neemt

Caribbean Nature Alliance en The Climate Group. Deze groepen

uit handen van Ellen Damsma, general manager Nationale Postcode

ontvangen financiële steun voor hun werkzaamheden op het gebied

Loterij, de cheque van 2,5 miljoen euro in ontvangst.

van natuurbehoud en verbetering van het milieu.

Gratis LED-lamp voor loterijdeelnemers

50.000 stoere stadsfietsen voor winnaars

De Nationale Postcode Loterij biedt dit najaar alle tweeëneenhalf

Liefst 50.000 winnaars in de Nationale Postcode Loterij zullen nog

miljoen deelnemers gratis een LED-lamp aan. De loterij doet dat

dit jaar op een stoere stadsfiets fietsen. Vanaf april maken deelne-

samen met het Wereld Natuur Fonds (WNF) om de gevolgen van

mers van de Nationale Postcode Loterij een jaar lang wekelijks kans

klimaatverandering tegen te gaan. LED-lampen vormen immers een

op een speciaal voor de Loterij door Dutch Bicycle Group ontwor-

duurzaam alternatief voor de gloeilamp en de spaarlamp. De

pen stoere Union stadsfiets. Deze ‘Postcode Loterij-fiets’ valt op

LED-technologie is echter nog niet zo bekend als binnenhuis-ver-

door zijn eigen design en de opvallende kleurstelling. Alle fietsen

lichting. Met deze publiekscampagne hopen de twee organisaties de

zijn bovendien individueel genummerd. De tweewieler wordt

Nederlanders over de streep te trekken.

milieubewust geproduceerd en draagt zo bij aan een schonere lucht

Wanneer alle deelnemers aan de Postcode Loterij hun lamp

voor alle keren dat de auto blijft staan.

gebruiken, levert dat alleen al gedurende de totale levensduur van

Het is voor het eerst dat een speciale fiets voor de Postcode Loterij

de lampen (25 jaar) een maximale besparing op van ruim 900

is ontwikkeld. Eigenlijk vreemd, want wat is er Hollandser dan een

miljoen kilo CO2. Dat is vergelijkbaar met ruim vijf miljoen autokilo-

fiets? Zeker als het een ontwerp en

meters. LED-lampen bevatten bovendien geen toxische stoffen, en

fabrikaat van eigen bodem is. In deze

kunnen – in tegenstelling tot de spaarlamp – bij het huishoudafval.

samenwerking tussen de Postcode

Later dit jaar zal de Nationale Postcode Loterij alle details rond de

Loterij en fietsbouwer Union verzorgt

cadeau-actie bekendmaken. Alle deelnemers van de loterij worden

Halfords de distributie.

persoonlijk geïnformeerd. 8 limburgs milieu

Onderzoek: energie besparen ‘liefst moeiteloos’ Huiseigenaren steken pas geld in maatregelen om energie te besparen als die niet teveel moeite kosten, voldoende comfort opleveren en als bovendien het financiële plaatje helemaal klopt. De combinatie van deze drie factoren geeft de doorslag. Dit blijkt uit onderzoek van Milieu Centraal, uitgevoerd door Intomart GFK onder ruim 800 consumenten. Het belang van energie besparen staat voor de ondervraagden buiten

investeringskosten. De opbrengst van de maatregelen en de terugver-

kijf. Een overgrote meerderheid vindt het (zeer) belangrijk, vooral

dientijd schatten ze te laag in. Het aanbrengen van dubbel glas is een

omdat ze er geld mee kunnen besparen. Als tweede reden noemen

opvallend populaire maatregel, ondanks de lange terugverdientijd.

huiseigenaren het sparen van het milieu. Huurders geven als tweede

Dubbel glas verhoogt het comfort van een woning enorm.

reden vaak het verhogen van het comfort van hun woning. Huurders kregen tijdens het onderzoek een aantal maatregelen Vier op de tien ondervraagden denkt regelmatig na over energie

voorgelegd die zij zelf kunnen nemen om gas te besparen. Evenals

besparen. Een even groot aantal schat de eigen kennis over energie-

huiseigenaren voelen ze zich niet geroepen om verwarmingsleidingen

besparing op veel tot zeer veel. Toch blijkt uit vervolgantwoorden in

te isoleren. Ook zijn ze vaak niet bereid om zelf thermostaatkranen

het onderzoek, dat een aanzienlijk deel van zowel de huiseigenaren

aan te brengen. Ze vinden deze maatregelen de verantwoordelijkheid

als de huurders maatregelen met een (kleine) investering niet toepast.

van de verhuurder. Huurders zien vaak niet in dat maatregelen

Ze hebben er nooit over nagedacht, of kennen de mogelijkheden niet.

henzelf voordeel opleveren en dat ze deze in - overleg met de verhuurder - meestal gemakkelijk zelf kunnen treffen.

Huiseigenaren die nog geen dakisolatie en geïsoleerde verwarmingsBron: Milieu Centraal, Utrecht

leidingen in hun woning hebben, schrikken terug voor hoge

Milieufederatie Limburg zoekt nieuwe bestuursleden De Milieufederatie Limburg zet zich samen met de bij haar aangeslo-

Voor meer informatie over de vacatures kun je terecht bij voorzitter

ten organisaties in voor natuur, landschap en milieu en voor het reali-

Vera van Piggelen (tel. 045-5752353) of bij directeur Hans Heijnen

seren van duurzaamheid in Limburg en de aangrenzende Euregio. De

(tel. 0475-386410). Je kunt solliciteren per post (Godsweerderstraat 2,

Milieufederatie Limburg is een stichting met een algemeen en

6041 GH Roermond), telefoon of e-mail: sml@milieufederatielim-

dagelijks bestuur. Het bestuur bestaat uit vrijwilligers die zeer

burg.nl o.v.v. vacature bestuurslid.

betrokken zijn bij natuur en milieu in de provincie Limburg. Het Algemeen Bestuur van de Milieufederatie komt drie maal per jaar Conform het rooster zijn in 2008 twee leden afgetreden waardoor er

bijeen. Daarnaast worden er jaarlijks twee regiovergaderingen

twee vacatures zijn ontstaan in het algemeen bestuur. Daarom is de

gehouden. De vergaderingen van het bestuur en in de regio vinden

stichting Milieufederatie Limburg op zoek naar:

plaats in de avonduren.

twee leden voor het algemeen bestuur (m/v)

Honorering en vergoedingen De kosten die bestuursleden redelijkerwijs maken in verband met het

De voorkeur gaat hierbij uit naar actieve, enthousiaste en energieke

bijwonen van vergaderingen van het bestuur of andere activiteiten in

kandidaten die liefst (beroepsmatig) bij natuur, landschap en milieu

het kader van het bestuurslidmaatschap, worden aan hen door de

betrokken zijn, dan wel rechtstreeks uit de achterban van de

organisatie vergoed.

Milieufederatie afkomstig zijn. Gelet op een gelijkmatige verdeling over de provincie dienen de kandidaten bij voorkeur afkomstig te zijn

Uitgebreidere informatie over de Milieufederatie Limburg vind je op

uit de regio’s Helden of Venlo.

de website: www.milieufederatielimburg.nl Stichting Milieufederatie Limburg 9

Juni is biologische boerenmaand In het weekend van 6 en 7 juni ben je welkom bij 200 biologische boeren en tuinders. Om te kijken, te proeven en onvergetelijke indrukken op te doen. Lekker naar de boer! De meeste consumenten weten wel wat bio-

Natuurlijk zijn er ook volop kinderactiviteiten,

biologische boerderij bezoekt of een restau-

logisch betekent: lekker natuurlijk. Vee wordt

al zijn voor veel kinderen de lammetjes, kalfjes

rant dat deelneemt aan de actie maakt kans

diervriendelijk gehouden en groenten en

en de biggetjes een belevenis op zich!

op een ‘Boergondisch feestmaal voor 2 per-

fruit geteeld zonder kunstmest of chemische

sonen’, oftewel een smaakvol diner op het bio-

bestrijdingsmiddelen. Met het vakmanschap

Voor de sportieve boerderijganger zijn er

logische boerenerf. Bij deelnemende boeren,

en de goede zorgen van de boer of tuinder als

speciale fietstochten, met langs de route

restaurants en winkels is bovendien het gratis

belangrijkste instrument. Maar dat alles maakt

boerderijen én restaurants om te proeven van

magazine te halen vol informatie, ‘de-boer-op’

pas echt indruk als je het met eigen ogen hebt

het lekkers van het biologische platteland.

tips en lekkere recepten.

gezien en zelf hebt geproefd.

Geniet van de landelijke sfeer, de geur van vers

Kijk voor meer informatie én de adressen van

gemaaid gras en vervolgens van een ‘Lekker

deelnemende biologische bedrijven en restau-

In het ‘Lekker naar de boer!’-weekend zorgen

van de boer!-menu.

rants op: www.lekkernaardeboer.nl

de boer en zijn gezin voor rondleidingen in

Behalve boeren, tuinders en restaurants doen

de stal of op het land. Ze vertellen enthou-

ook andere partijen hun best. In vele winkels,

Lekker naar de boer! wordt georganiseerd

siast wat er anders is aan biologisch boeren

speciaalzaken en supermarkten zijn mooie

door Biologica en de Task Force Marktontwik-

en welke mooie producten dat voortbrengt.

aanbiedingen te vinden. En wie in juni de

keling Biologische Landbouw

Een abonnement op het Limburgs Milieu? Dat kan! Graag zelfs, want met het abonnement steun je de Milieufederatie Limburg met haar doelstellingen. Samen met meer dan 100 bij haar aangesloten organisaties zet de Milieufederatie Limburg zich in voor natuur, een gezond leefmilieu en het realiseren van ecologische duurzaamheid in Limburg en de aangrenzende Euregio. Een jaarabonnement op Limburgs Milieu kost 12,50 euro. Je krijgt Limburgs Milieu dan ieder kwartaal thuisgestuurd. Als je een abonnement neemt vóór 1 juni 2009, krijg je als welkomstgeschenk een mooie stevige ‘groene’ paraplu met houten handgreep. Reden te meer om nú abonnee te worden en jouw bijdrage te leveren aan een mooi Limburgs landschap.

o Ja, ik neem een abonnement op het Limburgs Milieu voor 12,50 euro per jaar Naam

:

Adres:

:

Postcode

:

Woonplaats : Telefoon

:

E-mail

:

Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden aangegaan tot wederopzegging.

✁

Deze bon in een ongefrankeerde envelop opsturen naar: Milieufederatie Limburg t.a.v. Annie Malskat Antwoordnummer 10053 6040 XT Roermond Handtekening:

1 0 limburgs milieu

Datum:

Opwarming Antarctica begonnen Sinds de jaren ’50 is de temperatuur rond de Zuidpool, waar 90 procent van ‘s werelds ijs ligt, met 0,5 graden gestegen. Dit blijkt uit verzamelde gegevens van satellieten en weerstations. Enkele dagen na het bericht over het desintegreren van een grote

Op het Britse onderzoeksstation Rothere, op het Antarctisch

ijsplaat op het Antarctisch schiereiland begin dit jaar heeft een

schiereiland, was het medio januari 2,6 graden boven nul. ,,Maar

groep Amerikaanse wetenschappers met een overzicht van alle

het gebied waar we de opwarming meten is veel groter dan

beschikbare meetgegevens van het zuidelijke continent gepre-

alleen het schiereiland. Ook de gehele West-Antarctische ijskap

senteerd. In tegenstelling tot het door klimaatsceptici frequent

warmt op. Net als de gemiddelde oppervlaktetemperatuur van

geproclameerde ‘kouder worden’ en ‘aangroeien van’ Antarctica,

het hele continent”, zeggen de Amerikanen.

laat de wetenschappelijke realiteit geen enkele ruimte meer voor ontkenning. De klimaatverandering heeft de Zuidpool bereikt. ,,En

,,West-Antarctica zal uiteindelijk smelten als deze opwarming

sneller dan we verwachtten”, zo stellen de onderzoekers. ,,Wat

zo doorzet”, zegt Drew Shindell, een medeauteur van het NASA

je continu hoort, is dat Antarctica kouder wordt en dat is dus

Goddard Institute for Space Studies. Daarvoor is volgens hem

niet zo”, aldus Eric Steig van de Universiteit van Washington in

een gemiddelde temperatuurstijging van 3 graden nodig. Ook

Seattle, hoofdauteur van de studie die in januari in het tijdschrift

de Groenlandse ijskap overleeft een dergelijke temperatuurstij-

Nature is gepubliceerd. ,,De gemiddelde temperatuurstijging is

ging niet. Tezamen bevatten zij genoeg ijs voor een gemiddelde

sterk vergelijkbaar met het mondiale gemiddelde”, vertelt Steig.

zeespiegelstijging van 14 meter. De ijsmassa op Oost-Antarctica

Klimaatsceptici stelden in het verleden dat Antarctica kouder zou

bevat zelfs voldoende water om de zeespiegel wereldwijd met

worden als ‘bewijs’ dat de mondiale opwarming een mythe zou

nog eens 50 meter te laten stijgen. Deze ijskap is gelukkig minder

zijn.

kwetsbaar voor de huidige opwarming. ,,Maar zelfs wanneer slechts een fractie van Groenland en West-

De Amerikaanse onderzoeksgroep schrijft dat de gemeten

Antarctica smelt, kunnen we deze eeuw nog meters zeespie-

Antarctische opwarming ‘moeilijk te verklaren is’ zonder deze

gelstijging zien, met desastreuze gevolgen”, zegt Barry Brook,

te koppelen aan de sterk toegenomen antropogene uitstoot van

directeur van het onderzoeksprogramma naar klimaatverandering

broeikasgassen, voornamelijk door grootschalig gebruik van fos-

van de Universiteit van Adelaide.

siele brandstoffen.

Bron: Hier.nu

Stichting Milieufederatie Limburg 11

Opnieuw enorme strop voor IVN Munstergeleen Onlangs was het voor de tweede keer raak bij IVN Munstergeleen. Vorig jaar kreeg de vereniging al een flinke opdoffer toen onverlaten de bijenstal in brand staken, waarbij zo’n 200.000 bijen het leven lieten. Vlak voor carnaval sloeg het noodlot opnieuw toe. Nu is de volledige werk-, opslag- en expositieruimte afgebrand. Naar alle waarschijnlijkheid is er sprake van brandstichting. Documentatiemateriaal en meubilair zijn in rook opgegaan. De gereedschappen liggen er zwartgeblakerd bij. Toch laat de vereniging zich niet kisten. De sloper is al een kijkje komen nemen.

natuurvondsten krijg je nooit meer terug.”

Alles moet weg. Er is dan ook niets meer

Het kleine gebouw is letterlijk tot de grond toe afgebrand. Alleen een deel van de

over van waar eens het gebouwtje van

Bestuurslid van IVN Munstergeleen, Jo

voorgevel staat nog overeind. Een inwoon-

IVN Munstergeleen stond. De ruimte was

Heinemans, spoedde zich naar de plek des

ster uit Puth heeft de brand bij het uitlaten

net opgeknapt en klaar voor het nieuwe

onheils, nadat hem het telefoontje had

van haar hond in de avonduren ontdekt en

zomerseizoen. Nu staan aan de rand van

bereikt dat het IVN gebouw in brand stond.

vervolgens de brandweer ingeseind. Voor

Munstergeleen - in recreatie- en natuur-

,,En dan sta je daar. Het is vreselijk om te

Vlieks en Heijnemans staat het als een paal

gebied Windrakerberg - alleen nog de

zien. Al het werk van vrijwilligers die zich

boven water dat de brand is aangestoken.

zwartgeblakerde restanten overeind. IVN-

jarenlang hebben ingespannen, is in één

Vlieks: ,,De brandweer zegt dat ze dat nog

secretaris Lex Vlieks is er nog kapot van.

keer teniet gedaan. Gelukkig wil iedereen

moet onderzoeken, maar een aantal moge-

,,Dit is een enorme strop voor het IVN. We

het werk voortzetten. Op 1 april moet de

lijkheden zoals kortsluiting of blikseminslag

hebben veel tijd gestoken in het opknap-

Heemtuin weer open, dan start het nieuwe

is al uitgesloten. Daarbij zijn er sporen van

pen van ons gebouw en het uitbreiden

seizoen. Wandelingen en excursies moeten

inbraak gevonden. Misschien hebben de

van de expositieruimte en dan gebeurt dit.

gewoon doorgaan. Maar ons educatief en

dieven wel het pand in brand gestoken uit

Alles is verloren. Meubilair kun je nog ver-

recreatief centrum is er dan natuurlijk niet

frustratie omdat ze niets van hun gading

vangen, maar foto’s, kaarten en bijzondere

meer.”

hebben kunnen vinden.”

1 2 limburgs milieu

IVN Munstergeleen Het IVN is een landelijke vereniging van vrijwilligers en beroepskrachten die zich bezighouden met allerlei activiteiten op het gebied van natuur- en milieueducatie. Verspreid over het hele land zijn er ruim 180 afdelingen met in totaal meer dan 17.000 leden. Door middel van voorlichting en educatie streven zij naar meer natuur en een betere kwaliteit van het Deze brand is overigens niet de eerste

De schade loopt naar verwachting in de

milieu.

tegenslag die IVN Munstergeleen in het

duizenden euro’s en het is nog onbekend

IVN Munstergeleen onderhoudt de in

afgelopen jaar heeft meegemaakt. Vorig

of de verzekering gaat uitbetalen. IVN zelf

1972 geopende Heemtuin in Munster-

jaar (eveneens vlak voor carnaval) werd de

is namelijk niet verzekerd en het is nog

geleen (Windraak) met zijn vele soorten

vereniging ook al onaangenaam getroffen

maar de vraag of de schade eventueel

bloemen en planten. Vrijwilligers zorgen

door een ingrijpende brand. Toen werd de

gedekt kan worden via een gemeentelijke

ervoor dat de tuin zowel ’s zomers als ’s

bijenstal in brand gestoken waarbij alle

verzekering. Vlieks hoopt uiteraard op het

winters piekfijn in orde is. Regelmatig

bijen - zo’n 200.000 stuks - om het leven

laatste. ,,Ons gebouw staat op gemeente-

organiseren natuurmoeders excursies voor

kwamen. Dankzij de hulp van medeburgers

grond. De voormalige gemeente Munster-

scholen. De leerlingen krijgen dan tekst en

die gratis materiaal ter beschikking stelden,

geleen heeft daarom heel lang geleden

uitleg over de flora en fauna in de Heem-

konden Heijnemans en imker Jeu Stevens

voor ons een verzekering afgesloten. Het is

tuin. IVN Munstergeleen is overigens van

de stal weer opbouwen. Die is gelukkig

uiteraard de vraag of die verzekering nog

plan om de zomeropenstelling gewoon

deze keer gespaard gebleven.

geldt na de fusie met Sittard. En zelfs als

door te laten gaan. De tuin is vanaf 4

dat zo is, zal het bedrag dat gedekt is veel

april elke zondag bij goed weer geopend

Heinemans beaamt dat de vereniging nu

lager zijn dan de huidige schade. Maar hoe

van 9.00 tot 17.00 uur. Toegang is gratis.

meer dan ooit hulp van ‘vrienden’ kan

dan ook, alle beetjes helpen. Als de ver-

gebruiken. ,,Op eigen houtje gaan we het

zekering uitkeert, dan bestaat er wellicht

helaas niet redden, ben ik bang. Daarom

de mogelijkheid om een nieuw gebouwtje

zijn we op zoek naar iedereen die een

neer te zetten. Dan moeten we ons dus

steentje wil bijdragen. Dat kan uiteraard in

vooral focussen op de inrichting en onze

de vorm van een financiële bijdrage, maar

gereedschappen, want die vallen buiten de

ook met goederen. Wie nog oud meubilair

verzekering. Gelukkig zijn er mensen die

heeft staan waar hij niks mee doet, zoals

ons willen helpen. De reacties tot nog toe

bureaus, kasten, stoelen, kan ons daar een

zijn in ieder geval hartverwarmend.”

groot plezier mee doen. Wij kunnen nu alles goed gebruiken. Bouw- en kantoormateriaal zijn ook van harte welkom.”

Monique Demarteau Milieufederatie Limburg

Alle hulp is welkom Wie IVN Munstergeleen wil helpen middels een financiële of andere gift, kan dit doen door contact op te nemen met de secretaris Lex Vlieks, Curiastraat 5, 6151 GK Munstergeleen, tel. 046 – 4511554, e-mail: [email protected]. Foto’s: Monique Demarteau Stichting Milieufederatie Limburg 13

Foto: Fotobureau Kuit, Roermond

Column Wim Kuipers Geef ons nieuwe Minderbroeders Kredietcrisis! We worden er al een halfjaar door geteisterd, maar ik weet

halve Wouter Bos dan, zo beweert ze. Ik citeer (op pagina 80): ‘Hij wijst

nog steeds niet precies wat dat woord betekent. Krediet komt van het

op het belang het Bruto Nationaal Geluk een grotere plaats te geven

Latijnse credere, dat vertaald wordt met ‘geloven’. Waarin? In de unum

in het financiële en economische beleid’. Hoe dit te rijmen valt met het

Deum of in de mammon? Nu schrijf ik in dit blad niet over geld, maar

redden van in geldnood verkerende banken door investeringen van vele

over milieu. Ik meen daarom een mooie aanleiding te zien om over

miljarden euro’s mogen we helaas niet vernemen, want Femke’s boek-

dit onderwerp te filosoferen, zeker toen ik hoorde dat de GroenLinks

werkje moest uiteraard voor Sinterklaas en Kerst al in de winkelschap-

politica Femke Halsema een boek geschreven heeft over consuminderen.

pen liggen. Ze orakelt vrolijk verder: ‘Voor meer geluk dient er meer geld

Ze heeft misschien dé oplossing voor de zeespiegelstijging, het armoe-

besteed te worden aan onderwijs en milieu, cultuur en vrijwilligerswerk’.

devraagstuk en het verdwijnen van de Blauwe Zeggekorfleeuw, dacht ik

Geluk neemt volgens haar dus toe als we kwistiger rondstrooien met

even. Kranten hebben het echter vooral over de schuldbekentenis van

euro’s!

mevrouw Halsema. Geheel in de stijl van communistische denkers begint ze daarmee haar boek. ‘Ze is koopziek’, zegt ze, ‘verslaafd aan haar pc

Maar worden de allerlaagsten op de sociale ladder inderdaad geluk-

en internet waar ze heel dure tassen koopt’. Karabieskes van honderden

kiger van meer opgedrongen onderwijs of cultuur? Vragen ze hierom?

euro’s.

Ik zou wel eens willen weten wat Achterhuis daarvan denkt. In zijn boek De markt van welzijn en geluk (uit 1981) betoogt hij dat meer

Wil ik dat boek überhaupt lezen? Consuminderen! Daar hoef je toch

hulp niet automatisch inhoudt dat burgers en maatschappij daar beter

geen boek over te schrijven… Het is ons al honderden jaren voorgedaan

van worden. Hulp en welzijn neigen binnen een paar jaar van vraag en

door wat wij nu vreemde vogels vinden. Die snuiters hadden de wonder-

noodzaak soms naar ongevraagd aanbod. Zo constateerden we al meer

lijkste namen: Augustinessen, Ongeschoeide Carmelieten, Broeders van

dan een kwart eeuw geleden. Er is sindsdien heel wat gebeurd in Neder-

Maastricht, Minderbroeders, Missionarissen van Scheut. Zij waren allen

land. Ik vraag me af of dit dilemma van de helpende overheid wezenlijk

niet scheutig met consumeren, want ze hadden de gelofte van armoede

veranderd is.

afgelegd. Maar welke politicus durft hen als voorbeeld te stellen? ‘Het

Halsema heeft het over geluk. Geluk door te consuminderen! Zelf zegt

zijn zielenpoten’, volgens Halsema en haar partij, want ze zitten in ‘een

ze aan het slot: ‘Dit essay gaat niet over je eigen bijdrage aan verminde-

knellende band’. Ze moeten nog bevrijd worden.

ring van consumptie’. Ze pleit ervoor ‘om onze gezamenlijke hyperconsumptie uit de sfeer van persoonlijke schuld en boete te halen en een

Femke Halsema heeft zichzelf al helemaal bevrijd. Tweemaal lees ik

voorname plaats te geven in het hart van het politieke debat’.

hoe ze op haar achttiende gillend wegvlucht uit Enschede, om in de hoofdstad van de wereld - Amsterdam - te gaan wonen, want Enschede

Allez, ik wil het nu weer over het milieu hebben. Het boekje van Hal-

is geen brandpunt van cultuur. Wel doceert daar aan de Universiteit

sema zegt daarover op de allerlaatste bladzijde: ‘In 2002 bestelden tien-

Twente Hans Achterhuis (Nederlandse emeritus hoogleraar filosofie), die

duizenden mensen via Milieudefensie een potje biologische appelmoes

als geen ander de Nederlandse samenleving ontleedt en beschrijft. Dat

bij Hak, om dat bedrijf te laten zien dat er een grote vraag was naar een

kostte hem overigens bijna zijn baan, want hij publiceerde niet genoeg

niet-bestaand product. Maar toen Hak hiermee wilde beginnen, brak de

in internationale, lees Amerikaanse bladen. Anders gezegd: wetenschap-

supermarktoorlog uit!’, treurt Halsema. Punt! Amen! Einde! En hoe dan

pelijk gezien is hij geen Amsterdammer maar een provinciaaltje.

verder…? Nu weet ik nog niets. Ik wil meer weten over Appie, die deze oorlog begon. Die boeren en tuinders voor het hakblok plaatste. Vragen,

Het boekje van Halsema heet: Geluk! De ondertitel luidt: Voorbij de

vragen. Ik wil een antwoord.

hyperconsumptie, haast en hufterigheid. We mogen dus aannemen dat

Dat antwoord blijft helaas achterwege. Ik verwacht nu meer van een

we via de ideeën van mevrouw Halsema gelukkig kunnen worden. Hoe?

paar hedendaagse Minderbroeders, die ergens in een achterhuis zitten te

Dat heb ik zelfs na het lezen van het boek nog niet helemaal begrepen.

studeren en te mediteren, waarna ze - een keer per drie maanden - een

Niet door te kopen in ieder geval. Economische groei is niet bepalend

e-mailtje met persoonlijke overpeinzingen (lees column) rondsturen.

voor het succes van een land en van de politiek, zo heeft ze van Engelse economen geleerd. Helaas begrijpen we dat met zijn allen nog niet, be1 4 limburgs milieu

Wim Kuipers

Door Waer en Wind: het Limburgse weer in boekvorm Het Limburgse gezicht van het Nationale Klimaatstraatfeest is een druk baasje. Naast zijn werkzaamheden als directeur van Meteo Limburg BV en weerman bij L1 heeft Thijs Zeelen een boek samengesteld over het Limburgse weer. In door Waer en Wind vind je tal van leuke

In het boek vinden we naast tal van we-

van de klimaatsverandering, geven weerex-

wetenswaardigheden over het weer in onze

tenswaardigheden vele fraaie kleurenfoto’s,

tremen in het verleden ook reden tot enige

provincie. Allerlei bizarre weerextremen

gemaakt door Limburgse weerfotografen.

relativering.”

komen aan bod. Pasen in de sneeuw of in

Zij stuurden hun mooiste foto’s in naar

de zwembroek? In Limburg komt het allebei

omroep L1 en legden daarmee de basis voor

Naast de ‘waerweetjes’, oude kranten-

voor. In 2008 lag er tijdens de paasdagen

dit boek. Een andere aanleiding vormden

knipsels en weerfoto’s wordt het boek

een pak sneeuw in de Limburgse heuvels,

de ruim 2.400 weerweetjes van Meteo

opgevrolijkt door nooit eerder gepubli-

in 1989 was Pasen aangenaam zonnig met

Limburg die van 2000 tot 2008 in Dagblad

ceerde weerspreuken in diverse Limburgse

ruim twintig graden. En wat te denken

De Limburger en Het Limburgs Dagblad zijn

dialecten, afkomstig uit het archief van dr.

van tropische temperaturen in oktober? In

gepubliceerd.

Joep Kruijsen. Een van de opmerkelijkste

1921 klom het kwik in Maastricht op tot

spreuken is wel: ‘Eine rengelboog in de

25 graden en in Sittard zelfs tot ruim 30

Het boek neemt de lezer terug in de tijd.

Rien geuftj zonnesjien, eine rengelboog in

graden. Iedere maand kent zo zijn eigenaar-

De krantenknipsels laten zien hoe Limburg

de Maas (Oosten) geuftj drüp oppe naas’

digheden.

door de jaren heen wolkbreuken, over-

(spreuk uit Tungelroy).

stromingen, stormen, sneeuwval, hitte- en

Win een boek

koudegolven getrotseerd heeft. In zijn

Het boek Door Waer en Wind is een uitgave

voorwoord schrijft Thijs Zeelen daarover

van het Mooi Limburgs Boekenfonds. De

onder meer: ,,In een tijd waarin bijna elk

teksten zijn geschreven door Thijs Zeelen.

extreem weertype wordt gezien als gevolg

Het boek kost 19,95 euro in de boekhandel.

Geef het goede antwoord op de onderstaande vraag en maak kans op een exemplaar van Door Waer en Wind van Thijs Zeelen. De

Thijs Zeelen

Milieufederatie Limburg en Uitgeverij Mooi

Door Waer en Wind

Limburgs Boekenfonds verloten drie exem-

Weerextremen, weerweetjes, de

plaren onder de goede inzenders

mooiste weerfoto’s en weerspreuken uit Limburg

Wat is de hoogste temperatuur die ooit op een KNMI-station in Nederland is opgemeten?

Uitgave: Mooi Limburgs Boekenfonds

A. 32,5 ºC

B. 36,4 ºC

(onderdeel van Media Groep

C. 38,6 ºC

D. 40,1 ºC

Limburg) www.mooilimburgs.nl

Stuur het antwoord op deze vraag per briefkaart vóór 15 mei 2009 naar: Milieufederatie Limburg

isbn 978 90 8596 051 5 Hardcover

t.a.v. Limburgs Milieu

160 pagina’s

Godsweerderstraat 2

€ 19,95

6041 GH Roermond of stuur een e-mail naar: [email protected] o.v.v. Door Waer en Wind wedstrijd / Limburgs Milieu Vermeld volledige naam- en adresgegevens. De winnaars krijgen het boek automatisch thuisgestuurd. Stichting Milieufederatie Limburg 15

Meningen ernstig verdeeld over uitbreidingsplan Grathem In Grathem is grote behoefte aan een nieuwe woonwijk. Jongeren blijven graag in het dorp wonen, net als de senioren, die er hun oude dag willen doorbrengen, zo stelt het gemeentebestuur van Leudal. De gemeente wil daarom een nieuwbouwwijk realiseren aan de rand van het dorp, nabij de Brugstraat. Niet iedereen ziet de bouwplannen echter zitten. De Milieufederatie Limburg heeft onlangs een zienswijze ingediend tegen de bouwplannen. Zij is van mening dat het ‘landschappelijk en cultuurhistorisch waardevolle’ gebied groen en open moet blijven. passende woonruimte kunnen vinden. En

Limburgs Landschap en Natuurmonumenten

dat terwijl ze het liefst hier zouden willen

in februari een zienswijze bij de gemeente

blijven wonen. Dat geldt ook voor senioren.

Leudal ingediend. Liever ziet zij dat de

Die willen graag op hun vertrouwde plek

gemeente woningen bouwt op een andere

blijven, zij het in een aangepaste woning.

locatie of binnen de bebouwde kern van

Die woningen zijn er nu niet, vandaar dat

Grathem. De gemeente geeft zelf ook toe

we sinds enkele jaren plannen hebben

dat het om een fraai agrarisch gebied gaat,

ontwikkeld die in deze behoefte voorzien.

maar benadrukt tevens dat de woningbouw

Daarnaast willen we een tiental vrije kavels

dusdanig wordt ingepast dat het landschap-

aanbieden, waar mensen naar eigen inzicht

pelijke karakter van het gebied behouden

hun droomwoning kunnen realiseren. We

blijft. Wethouder Arno Walraven vindt dat

zijn gestart met zes zoeklocaties. De één na

één van de belangrijkste voorwaarden van

de andere locatie viel af om uiteenlopende

bestemming en sluit mooi aan bij reeds

het project. ,,Er komen geen gestapelde

redenen, bijvoorbeeld vanwege de ligging

bestaande bebouwing. We realiseren ons dat

woningen, geen appartementen. We willen

nabij of in gebieden die behoren tot de

het een landelijk gebied is, vandaar dat we

eengezinswoningen bouwen met maximaal

Ecologische Hoofd Structuur en Provinciale

er alles aan zullen doen om de nieuwbouw-

twee verdiepingen, in totaal 43 woningen.

Ontwikkelingsgebieden, of omdat de locatie

wijk zo goed mogelijk in te passen in het

Daarmee komen we ruimschoots tegemoet

lag binnen de stankoverlastcirkel van

landschap. De doorkijk op Huis Ten Hove en

aan het karakter van het gebied”, meent hij.

veehouderijen. Weer een andere locatie was

Kasteel Groot Buggenum moet behouden

Foto’s: Gemeente Leudal

De Milieufederatie heeft mede namens

te decentraal gelegen. Ook is er een locatie

blijven, de zichtlijnen moeten blijven

De belangrijkste reden om een nieuwbouw-

afgevallen omdat daar de voetbalvelden

bestaan. Ook blijven we een eind van de

wijk in Grathem te bouwen, is volgens

liggen. Enfin, na alles gewikt en gewogen te

Uffelse Beek vandaan en handhaven we alle

Walraven de grote vraag naar woningen

hebben, kies je als gemeente dan voor de

bestaande wandelpaden in het gebied.

onder de eigen inwoners. ,,Nu verhuizen

meest geschikte locatie en dat is de locatie

Dorpsbewoners kunnen straks een mooie

jongeren naar Roermond, Weert of

Brugstraat geworden, vlak bij Huis Ten Hove.

woning kopen op een schitterende locatie.

Heythuysen, omdat ze in Grathem zelf geen

Dat gebied heeft nu een agrarische

Daarmee komen we tegemoet aan de vraag en behoeften van onze inwoners. Als je dat als gemeente kunt realiseren, denk ik dat je goed bezig bent.” Walraven overdrijft niet als hij zegt dat het gaat om een mooi gebied. De lap grond waar de nieuwbouwwijk moet verrijzen, maakt deel uit van een oud bouwland, waarschijnlijk een oorspronkelijke es, omringd door de vroegere meander van de Uffelse Beek, waarlangs de landgoederen Oud-Buggenum en Ten Hove zijn gelegen. De ontsluiting en het grondgebruik is in dit gebied in de laatste tweehonderd jaar niet

1 6 limburgs milieu

Van de zes zoeklocaties uit 2000, gaat de voorkeur van het college van B&W uit naar de locatie ‘Achter de Brugstraat’. aangetast. Het is nog altijd een agrarische

om een andere locatie niet serieus te

er simpelweg geen behoefte aan is, zo

en groene omgeving, waar naar hartelust

onderzoeken. Grathem is een klein dorp,

hebben wij vernomen. En nu zou er ineens

gewandeld wordt. Juist daarom vindt

alles ligt op loopafstand. Ook de verwach-

wel behoefte zijn aan seniorenwoningen

beleidsmedewerker Toine Wuts van de

ting dat deze nieuwbouwwijk zal leiden tot

buiten de bebouwde kom? Dat betwijfel ik.“

Milieufederatie het onbegrijpelijk dat de

nieuwe voorzieningen, vind de gemeente

gemeente dit landschap opoffert voor

zelf niet realistisch. Ik ben er van overtuigd

In Grathem is inmiddels een actiegroep

woningbouw. ,,Jammer genoeg doen wij

dat bouwen in de bebouwde kern de beste

opgestaan: Trots op Grathem, Zuinig op

niet aan de uitreiking van een koude douche

oplossing is voor Grathem. De plaats van de

Grathem. Deze stichting probeert het

of iets dergelijks, zoals je in sommige

voormalige Rabobank is een prima plek om

gemeentebestuur in de gemeente Leudal op

televisieprogramma’s wel eens ziet, maar dat

seniorenwoningen neer te zetten. Overigens

andere gedachten te brengen ten aanzien

zou hier zeker op zijn plaats zijn. Een

zijn daar nooit woningen gebouwd, omdat

van het nieuwbouwplan. Woordvoerder

prachtig gebied met een meanderende Uffelse beek, gelegen tussen twee kastelen, dat moet je bewaren voor het nageslacht,

Leudal

zoals onze voorvaders al (meer dan twee)

De gemeente Leudal is een groene plattelandsgemeente in Midden-Limburg met circa

eeuwen hebben gedaan en niet volbouwen

37.0000 inwoners. De gemeente is per 1 januari 2007 ontstaan uit een fusie van de

met de zoveelste nieuwbouwwijk.”

voormalige dorpen Roggel en Neer, Heythuysen, Hunsel en Haelen. De organisatie is nog volop in ontwikkeling.

Wuts vindt bovendien dat het locatieonder-

In de gemeente ligt natuurgebied Het Leudal (circa 900 hectare groot). Circa de helft

zoek niet zorgvuldig is verricht. ,,Het

hiervan wordt als reservaat beheerd door Staatsbosbeheer. Het is een zeer gevarieerd

locatieonderzoek is gebaseerd op oude

natuurgebied met bossen (loof- en naaldbomen), heidegebied en droge graslanden. Ook

cijfers uit 2000. Actualisaties van deze

zijn er akkers en weiden te vinden. Naast vossen en herten leven er ook veel verschillende

cijfers zijn nooit openbaar gemaakt. Daar

vogelsoorten te vinden, waaronder minder alledaagse verschijningen als zwarte en groene

kun je dan toch geen bouwplannen op

spechten, goudvinken, gele kwikstaartjes, sperwers en boomvalken. Het Leudal is een zeer

baseren. Ik vraag me ook af of je überhaupt

populair wandelgebied. Verder is er een uitgebreid netwerk van ruiterpaden en fietspaden.

kunt spreken van termen als ‘decentraal

De meeste routes starten bij het Leudalmuseum. Dit museum geeft informatie over flora

gelegen’. Dat is mijns inziens geen argument

en fauna in de streek, alsmede over archeologie, heemkunde en geschiedenis. Stichting Milieufederatie Limburg 17

namens de stichting is Dolf Meyerman. Hij is eigenaar en bewoner van kasteel Huis Ten Hove, gelegen in het Grathemse natuurschoon. Uiteraard heeft hij er dus zelf belang bij dat de natuur rondom zijn Foto: Pierre van Rens

woning ongerept blijft, maar hij meent ook dat het voor Grathem zelf het beste is. ,,Het is al eeuwenlang een landelijk gebied, je kunt er heel mooi wandelen en genieten van het groen. Onze stichting ziet niet in waarom er juist op zo’n plek een hele buurt bij moet komen. Er komen onder andere seniorenwoningen, maar dat is toch

uitgelachen, zelfs uitgejouwd. Dan wordt

wonen. Er is een heel goed sociaal leven,

onpraktisch. Ouderen willen niet aan de

verteld dat anderen ook wel ‘op stand willen

veel saamhorigheid en een actieve

rand van het centrum wonen, ver van alle

wonen’. Wij blijven in ieder geval bij ons

dorpsraad die volledig achter onze plannen

voorzieningen. Zij willen dicht bij de bakker

standpunt en zien wel waar dat uiteindelijk

staat. Dat betekent dat er voldoende

wonen, vlak bij de huisarts. In het centrum

toe leidt. Hopelijk niet tot de zoveelste

draagvlak is voor de bouwplannen.

zijn een aantal mogelijkheden voor

leegstaande nieuwbouwwijk. Door de

Uiteraard kunnen we het niet iedereen naar

nieuwbouw. Het lijkt me beter om dit soort

huidige kredietcrisis staan er al te veel

de zin maken, zeker niet als de tegenstan-

plekken eerst te benutten alvorens je gaat

huizen te koop. Laat ze eerst maar eens

ders overtuigd zijn van hun gelijk. We zijn

bouwen buiten de bebouwde kom. Ook

goed nadenken over de consequenties, dan

meermaals met elkaar in dialoog geweest,

starters zijn volgens mij niet op zoek naar

realiseren ze zich misschien dat een groene

maar dat heeft helaas weinig concreets

woningen die ver van voorzieningen liggen.

leefomgeving ook veel waard is.”

opgeleverd.”

En waarom moet alles meteen zo grootschalig? Onze boodschap is: Blijf van het

Wethouder Walraven (foto) heeft begrip

landschap af! Wees zuinig op je groene

voor de argumenten van de tegenstanders,

omgeving! Er is elders genoeg ruimte waar

maar meent dat hier een zorgvuldige

nog gebouwd kan worden.”

afweging gemaakt moet worden tussen het

Monique Demarteau Milieufederatie Limburg

persoonlijke en het algemene belang. ,,En Pogingen om tot een dialoog te komen met

dan kies ik voor het laatste. Ik ben van

Huis Ten Hove

het gemeentebestuur zijn volgens Meyer-

mening dat een meerderheid onze bouw-

Al omstreeks 1400 woonden er adellijke

man al in een vroeg stadium gestrand. ,,Ze

plannen steunt. Momenteel spitten we alle

landeigenaren op de plaats waar nu Huis

willen gewoon niet luisteren naar wat je

binnengekomen zienswijzen door en houden

Ten Hove staat. Het huidige gebouw

hebt in te brengen. Op de gemeentelijke

we hoorzittingen. Ik hoop van harte dat we

dateert uit het begin van de zeventiende

informatieavonden word je als tegenstander

het voorstel in ieder geval binnen redelijke

eeuw. Huis Ten Hove werd hoogstwaar-

van de bouwplannen geïntimideerd,

termijn aan de raad kunnen voorleggen.”

schijnlijk gebouwd door jonkheer Willem de Borman, heer van Grathem, en zijn

Voorlopig is er volop werk aan de winkel

vrouw Margaretha van Waes. Een in Huis

voor de gemeente Leudal. Er zijn namelijk

Ten Hove bewaarde herinneringssteen

228 zienswijzen ingediend - wat betrekke-

met het nog leesbare jaartal 1609 toont

lijk veel is voor een dorp met slechts 1.785

hun familiewapens. Tot aan 1922 is Huis

inwoners. Uit een gemeentelijke perspubli-

Ten Hove in een eeuwenlange reeks van

catie blijkt dat 132 (58%) zienswijzen tegen

erfopvolgingen bewoond. Gedurende die

de plannen zijn en 96 (42%) voor. Als alle

periode is er niet veel aan het pand

zienswijzen zijn bekeken en hoorzittingen

veranderd, zodat veel originele features

zijn afgerond, neemt het college van

bewaard zijn gebleven. Sinds 1922 is het

burgemeester en wethouders een definitief

kasteel in particulier bezit. De huidige

besluit over de nieuwbouwplannen.

eigenaren wonen zelf in Huis ten Hove. Zij streven ernaar het kasteel zoveel

1 8 limburgs milieu

Wethouder Walraven gelooft in ieder geval

mogelijk zijn eigenlijke karakter te geven

in een goede afloop. ,,Grathem is een kern

als woonhuis en als belangwekkend

waar mensen graag wonen en willen blijven

Limburgs monument.

Nadert het uur U voor de IJzeren Rijn? Continuing story Komt de besluitfase dichterbij of duurt het toch nog even voordat er een besluit wordt genomen? In de vergadering van de verkeerscommissie van de Tweede Kamer op 11 februari jongstleden bleek dat de Kamerleden er inmiddels een beetje genoeg van krijgen. Minister Eurlings steekt zijn nek uit, doet beloftes, geeft veel extra geld uit, maar de betrokkenen in Duitsland en België gaan niet in op deze tegemoetkomingen. En het was toch België dat al jarenlang

– uit oogpunt van verkeersveiligheid – dat

lingen van de Belgische parlementen en

roept om heropening van de IJzeren Rijn?

automobilisten in de ‘Ortskernen’ zich aan

commissies lijkt het vaak of er met de loep

En Duitsland wilde met alle geweld toch

de snelheidsbeperkingen houden. Er zat

wordt gekeken naar de Nederlanders en

de N280/BAB52 variant? In Nederland is er

voor hem niks anders op dan af te treden.

hun handelwijzen. Het opkopen van Fortis/

juist géén behoefte aan de IJzeren Rijn. De

Het niet opvolgen van je eigen wetten en

ABN-AMRO door de Nederlandse regering

harde taal vanuit de Kamer is dan ook be-

regelgeving door ministers kan dus niet. Dit

is ook zo’n daad die gezien kan worden als

grijpelijk. Indien België en Duitsland geen

betekent niet dat de drie ministers moeten

de zoveelste tegenwerking van België door

fatsoenlijke, duurzame en toekomstvaste

aftreden indien zij een verkeerd besluit

Nederland.

oplossing willen, is Nederland dan nog wel

nemen. Zover is het nog niet! Zij hebben

Als Nederland nu zou gaan pleiten voor

verplicht om mee te werken aan een oplos-

nog de mogelijkheid om op de juiste wijze

versnelde aanleg zou dat heel goed

sing? Let wel, daarmee wil ik niet zeggen

een besluit te nemen. Wij willen geen

uitgelegd kunnen worden als een oplos-

dat de N280/BAB52 variant dé oplossing

besluit dat gebaseerd is op aannames en op

sing van de kredietcrisis. Regeringen willen

zou zijn die door iedereen wordt gedragen.

vooronderstellingen, maar een weloverwo-

nu namelijk zoveel mogelijk mensen aan

gen besluit dat gebaseerd is op feiten.

een baan helpen. België moet bij reacti-

Ik vraag mij af of de ministers van de drie

vering van de IJzeren Rijn aan Nederland

landen zonder meer kunnen besluiten

Of Duitsland nu nog steeds vóór de N280/

minimaal 350 miljoen euro betalen voor de

dat - indien de N280/BAB52 variant niet

BAB52 variant blijft - na het aftreden van

werkzaamheden op Nederlands grond-

wordt gekozen - alleen het historisch

de grootste pleitbezorger van deze vari-

gebied. In deze tijd is het natuurlijk meer

tracé nog een optie is. Volgens mij geldt

ant, voormalig minister Wittke - is hoogst

dan welkom dat een buurland (in dit geval

voor de IJzeren Rijn en al haar varianten

onduidelijk. Misschien is de politieke wil (of

België) de Nederlandse economie zo ruim-

de Tracéwet-procedure, net als voor elke

onwil) wel de grootste belemmering in de

hartig ondersteunt. Volgens mij is nu hét

andere weg in Nederland. Zonder deze te

voortgang in het IJzeren Rijn dossier. Zo-

moment aangebroken om elkaar excuses

volgen, overtreden de ministers hun eigen

lang ministers zich vastbijten in details van

aan te bieden en het dossier als volwassen

wetten. Dat kun je natuurlijk niet maken

diverse varianten is een brede onbevoor-

mensen op te pakken in plaats van steeds

in zo’n openbare functie. Als minister

oordeelde discussie nagenoeg uitgesloten.

maar te zoeken naar zaken die men elkaar

moet je het goede voorbeeld geven naar

kan verwijten.

je burgers toe. Net zoals minister Wittke

De luchtige houding van Nederland ten

uit Nordrhein-Westfalen! Hij heeft onlangs

aanzien van het scheidingsverdrag uit 1839

Tijdens het schrijven van deze column be-

zijn functie neergelegd nadat hij veel te

heeft veel kwaad bloed gezet in België.

reikte mij overigens via e-mail het bericht

hard door de bebouwde kom had gereden.

Dit heeft geleid tot een starre opstelling,

dat de uitspraak bij de Raad van State be-

Juist deze minister hamerde voortdurend

die je niet met goed nabuurschap kunt

treffende het tracégedeelte Weert-Budel in

op de verkeersregels en vond het belangrijk

weghalen in een dossier. Uit de verhande-

ons voordeel heeft uitgepakt. ‘Wat speelt daar ook alweer?’ zullen velen zich afvragen. Enkele jaren geleden is het spoorgedeelte Weert-Budel opgeknapt. Door de Milieufederatie Limburg en het Samenwerkingsverband IJzeren Rijn is steeds gesteld dat je deze renovatie moet relateren aan het gebruik dat je straks eventueel mogelijk maakt. Te meer omdat er sprake lees verder op pagina 21 Stichting Milieufederatie Limburg 19

Kalksteenwinning groeve ’t Rooth mag doorgaan De Raad van State heeft onlangs de beroepen tegen de uitbreiding van groeve ’t Rooth in Margraten ongegrond verklaard. De beroepen waren ingesteld door natuur- en milieuorganisaties, omwonenden en een camping. Zij vrezen voor aantasting van de natuur, het landschap en het woon- en leefklimaat in de directe omgeving van de groeve en voor verlies van werkgelegenheid in de recreatieve sector. gronding van 17 hectare volgens hen geen sprake kan zijn van ‘een beperkte’ uitbreiding van de groeve. Bovendien kan de nieuwe kalksteenwinning natuur en landschap te zeer aantasten en een bedreiging vormen voor het leefklimaat van de gehuchten Gasthuis (beschermd dorpsgezicht) en ’t Rooth, die op slechts 100 à 200 meter afstand van de groeve gelegen zijn. De Raad van State geeft de bezwaarmakers gelijk. In de eerste plaats omdat ten onrechte geen Milieu Effect Rapportage (MER) is gemaakt. Daarnaast ligt het uitbreidingsgebied van de groeve in de Provinciale Ecologische Structuur (PES), waarvoor een planologische basisbescherIn een eerdere uitspraak vernietigde de

schap en vanwege breed maatschappelijk

ming geldt. Al met al oordeelt de Raad

Raad van State nog de uitbreiding van

verzet. De groeve ’t Rooth mag daarna

van State dat de ‘verweerders onvol-

groeve ’t Rooth, onder meer omdat het

wel nog één keer beperkt uitbreiden. In de

doende hebben aangetoond waarom aan

provinciale beleid toen strengere eisen

Nota Ruimte staat dit als volgt verwoord:

het bedrijfsbelang een zodanig groot

stelde aan ingrepen in het gebied. Inmid-

‘De winning van mergel op het Plateau

gewicht moet worden toegekend dat de

dels zijn die eisen een stuk minder streng.

van Margraten zal worden afgebouwd.

landschaps- en natuurwaarden, alsook de

Met de uitspraak is een einde gekomen

De bestaande groeves zullen niet worden

overige belangen van appellanten, daar-

aan een slepende kwestie, die al tientallen

uitgebreid. Voor de groeve ’t Rooth geldt

voor moeten wijken’.

jaren speelt.

echter dat een laatste beperkte uitbreiding mogelijk is. Het Rijk laat de instem-

De provincie laat het niet hierbij zitten. Ze

In Zuid-Limburg, op het Plateau van Mar-

ming met de omvang van deze uitbreiding

laat alsnog een MER opstellen en haalt de

graten, wint het maalbedrijf Ankerpoort

afhangen van de nadere motivering door

PES-status van het gebied af. Dat laatste

NV al jarenlang kalksteen (ook wel mergel

de provincie’.

is niet zo vreemd; het gebied is op dit

genoemd) in groeve ’t Rooth. De bestaan-

moment immers primair een agrarisch

de groeve wordt sinds 1938 geëxploiteerd

Na een aanvankelijk voorgestane uit-

productiegebied. Natuurwaarden ontstaan

en heeft een oppervlakte van circa 45

breiding van 30 hectare wil de provincie

pas na de ontgronding en de herinrichting

hectare. Het reeds afgewerkte deel van

Limburg vervolgens het bedrijf Ankerpoort

van de groeve. Om het bedrijf Ankerpoort

de groeve is onderdeel van het Natura

toestemming geven voor een uitbreiding

de tijd te geven om over te schakelen van

2000-gebied Bemeler- en Schiepersberg.

van de groeve met 17 hectare. Dit wordt

kalksteen naar nieuwe producten, geeft

In eerste instantie wil men starten met

als concrete beleidsbeslissing opgenomen

de provincie in 2006 toestemming voor

het ontgrinden van enige honderden

in de ‘POL-aanvulling ’t Rooth’ in 2003.

een laatste uitbreiding met 5,8 hectare.

hectaren, maar daar steekt het Rijk in de

De Milieufederatie Limburg, inwoners en

Ook dit besluit wordt door dezelfde

jaren tachtig een stokje voor vanwege

andere betrokkenen gaan hiertegen in

partijen opnieuw aangevochten. De

onherstelbare aantasting van het land-

beroep, omdat er bij een nieuwe ont-

argumenten zijn grotendeels dezelfde als

2 0 limburgs milieu

in de eerder gevoerde procedures. Voor de

de Raad van State betreft het slechts een

geweest, is alle inzet gedurende al die

Milieufederatie weegt aantasting van het

klein deel. Omdat de waardevolle kern-

jaren verspilde energie geweest? Zeker

fraaie landschap zwaar. Het gebied maakt

kwaliteiten ook elders in Zuid-Limburg

niet! Het heeft er in elk geval toe geleid

deel uit van het Nationaal Landschap

vóórkomen én omdat het een laatste

dat het grootste gedeelte van het Plateau

Zuid-Limburg met bijzonder waardevolle

uitbreiding van een bestaande groeve

van Margraten verdere ontgrondingen

landschappelijke en cultuurhistorische

betreft, is het beroep op dit punt volgens

bespaard is gebleven. Groeve ’t Rooth mag

kenmerken. Ingrepen in Nationale Land-

het hoogste Rechtscollege niet zwaarwe-

nog eenmaal met 5,8 hectare uitbreiden,

schappen zijn volgens rijks- en provin-

gend genoeg. Ook de andere bezwaren

daarna is het afgelopen. Andere groeves

ciaal beleid alleen toegestaan indien de

worden van tafel geveegd. De Raad van

op het Plateau mogen helemaal niet meer

kernkwaliteiten van het landschap worden

State vindt import van kalksteen op korte

groeien. Zonder de inzet van genoemde

behouden of versterkt (‘ja, mits’-regime).

termijn geen reëel alternatief en acht

partijen zou een veel groter deel van het

Daarvan is bij uitbreiding van de groeve

uitbreiding van de groeve met 5,8 hectare

waardevolle landschap van het Plateau

geen sprake.

redelijk om het bedrijf de tijd te geven

van Margraten op de schop zijn gegaan

over te schakelen op nieuwe producten.

en onherstelbaar zijn aangetast. Ook zijn

De Raad van State geeft de Milieufedera-

Onherroepelijke schade aan de natuur in

er nu meer garanties voor een aanvaard-

tie ook nu weer gelijk. In haar uitspraak

het aangrenzende beschermd natuurmo-

baar woon- en leefklimaat in de omlig-

van 21 januari jongstleden concludeert

nument én Natura 2000-gebied ‘Bemeler-

gende gehuchten. Deze garanties moeten

zij dat als gevolg van de uitbreiding van

en Schiepersberg’ is niet aangetoond. Van

wel nog een plek krijgen in de nieuwe

de groeve de vrij duidelijke overgang van

een onaanvaardbare aantasting van het

ontgrondings- en milieuvergunning, iets

de open ruimte naar het droogdal aan

woon- en leefklimaat is volgens de Raad

waarop de Milieufederatie en de bewoners

de westzijde en het gehucht Gasthuis

van State ook geen sprake.

de komende tijd zullen blijven toezien.

grotendeels zal verdwijnen. Er is dus sprake van aantasting van het Nationaal

Is de bemoeienis van natuur-, milieu- en

Landschap Zuid-Limburg, maar volgens

bewonersorganisaties dan voor niets

Bart Cobben Milieufederatie Limburg

vervolg van pagina 19 is van reactivering van juist dit spoordeel, dat jarenlang nauwelijks is gebruikt en dat groot achterstallig onderhoud kent. De Raad van State heeft nu bepaald dat de mogelijke gevolgen van onderhoud en gebruik van dit spoor op het Natura2000gebied Weerter- en Buddelerbergen getoetst had moeten worden. Het opnieuw in gebruik nemen, zien zij niet als een autonome ontwikkeling. Het ministerie LNV moet nu dus een nieuw besluit nemen. Het zal moeten bepalen hoeveel treinen

De uitspraak van de Raad van State is ook

namelijk de uitvoering van een gedegen

in de toekomst van dit spoorgedeelte

belangrijk als er geen IJzeren Rijn besluit

Milieu Effect Rapportage-studie en een

gebruik gaan maken en dan onderzoeken

valt. Zonder deze uitspraak zouden in de

‘maatschappelijke kosten/batenanalyse’

wat de mogelijke gevolgen zijn voor het

toekomst treinen zonder enige toets of

van Antwerpen tot Duisburg (Ruhrgebied).

Natura2000-gebied. Overigens is dit vol-

ontheffing van de Natuurbeschermingswet

Alleen dan kunnen we komen tot een

gens mij niet zo moeilijk te bepalen. Twee

van Antwerpen tot Roermond kunnen

duurzame en toekomstvaste oplossing voor

Belgisch-Nederlandse consortia hebben

rijden. Invoering van de IJzeren Rijn via

het dossier IJzeren Rijn.

hier onafhankelijk van elkaar al uitspraken

salami-tactiek zou je dit kunnen noemen.

over gedaan. Alleen als de IJzeren Rijn niet

De Milieufederatie en andere betrok-

over dit tracédeel gaat lopen, kan men van

kenen hopen dat de uitspraak aanzet tot

deze prognoses afwijken.

het door hen steeds aangekaarte verzoek,

Toine Wuts Milieufederatie Limburg

Stichting Milieufederatie Limburg 21

Helpt boeren de nationale landschappen? Onder die titel is onlangs een rapport verschenen van het LEI, onderdeel van Wageningen Universiteit. Uit het onderzoek blijkt dat schaalvergroting van agrarische bedrijven kernkwaliteiten van Nationale Landschappen verder onder druk zal zetten. In de Nota Ruimte (VROM, 2006) zijn

Landschappen. Eén van de hoofdvragen

In alle Nationale Landschappen vindt wel

20 Nationale Landschappen benoemd,

van het rapport is hoe deze samenhang

een vorm van verbreding of verdieping

waarvan de kernkwaliteiten behouden

eruit ziet. Ook hebben de onderzoekers

plaats. Het aandeel bedrijven met ver-

moeten blijven en waar mogelijk versterkt.

onderzocht welke effecten schaalvergro-

breding (natuur, recreatie) en verdieping

Eén van die gebieden ligt in Limburg, het

ting en intensivering binnen de agrarische

(verwerking, verkoop) is in Zuid-Limburg

Nationaal Landschap Zuid-Limburg. Als

sector hebben op de kernkwaliteiten in

één van de hoogste van alle Nationale

kernkwaliteiten zijn hier benoemd: het

Nationale Landschappen.

Landschappen van ons land.

reliëf, het groene karakter, de schaal-

Het staloppervlak, als indicator voor

contrasten (van zeer open plateaus naar

Veranderingen 1980 - 2005

intensivering, kan ook gezien worden als

besloten hellingen en beekdalen) en de

In veel Nationale Landschappen was

maat voor een visuele verstoring van het

kenmerkende en gebiedseigen cultuurhis-

er tussen 1980 en 2005 wat agrarisch

landschap. Het staloppervlak in 2005 is in

torische elementen.

grondgebruik betreft een aanzienlijke pro-

alle Nationale Landschappen lager dan bij

centuele toename in akker- en tuinbouw.

bedrijven buiten de Nationale Landschap-

De meeste Nationale Landschappen, waar-

Zo ook in Zuid-Limburg. Dit is ten koste

pen op dezelfde grondsoort.

onder ook Zuid-Limburg, zijn agrarische

gegaan van het areaal grasland.

cultuurlandschappen. Behoud en ontwik-

De grootste groei in bedrijfsoppervlak

Schaalvergroting

keling van de kernkwaliteiten van deze

wordt tussen 1980 en 2005 gevonden bij

De kernkwaliteiten in de Nationale

landschappen hangen dan ook voor een

bedrijven op veen, gevolgd door bedrijven

Landschappen kunnen door verschillende

groot deel samen met de ontwikkelingen

op klei. Op löss en zand vindt relatief de

landbouwkundige maatregelen negatief

in de agrarische sector. Andersom kan ook

kleinste groei plaats. De toename in het

beïnvloed worden. Voorbeelden zijn het

gesteld worden dat veel van de genoemde

gemiddelde kaveloppervlak is het grootst

opheffen van een perceelrand begroeiing,

kwaliteiten van deze landschappen het

voor bedrijven op klei, het kleinst voor

het veranderen van grondgebruik (ophef-

resultaat zijn van het agrarische grondge-

bedrijven in het lössgebied. De grootste

fen grasland) of bebouwing (stallen),

bruik in het verleden. Er is dus een weder-

bedrijven in termen van areaal worden

waardoor de kernkwaliteiten ‘kleinscha-

zijdse relatie tussen landbouw en de land-

gevonden op klei, gevolgd door veen,

ligheid’ en ‘groen karakter’ aangetast

schappelijke kenmerken van de Nationale

zand en löss.

kunnen worden. In het onderzoek is een

2 2 limburgs milieu

beleid noodzakelijk. Meer verbredingsactiviteiten kunnen leiden tot een aanvulling op het inkomen. Bij hervormingen in het Europese landbouwbeleid kan gerichte inkomenssteun voor maatschappelijke diensten ingezet worden. Gerichte inkomenssteun vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid is mogelijk omdat het behoud van een kleinschalig landschap een maatschappelijk doel dient. Volgens het Landbouw Economisch Insti-

Foto’s: IKL Jan KLuskens

tuut (LEI) is dit echter alleen te verdedigen wanneer er op de Nationale Landschappen een heldere en een beperkende planologie rust. Alleen bij een consistente planologische bescherming kan gerichte inkomenssteun aan de landbouw in de Nationale Landschappen vorm krijgen. Hierbij is het behoud van karakteristieke cultuurlandschappen de dienst die de verkenning uitgevoerd van de effecten

agrarische producten) kunnen mogelijk

van toekomstige ontwikkelingen in de

een alternatief zijn voor schaalvergroting

landbouw op de kernkwaliteiten van de

of intensivering.

Nationale Landschappen.

landbouw levert aan de maatschappij. Het rapport ‘Helpt boeren de Nationale Landschappen? Een empirische analyse

Aanbevelingen

van de landbouw en haar effecten op

Schaalvergroting en intensivering zijn

Zoals gezien zet schaalvergroting de kern-

kernkwaliteiten’ is te vinden op

ontwikkelingen waar de agrarische sector

kwaliteiten ‘kleinschaligheid’ en ‘groen

www.wotnatuurenmilieu.wur.nl onder

de komende decennia mee te maken

karakter’ verder onder druk. De grondge-

publicaties (rapporten, WOT-rapport 83).

krijgt. Door schaalvergroting zullen veel

bonden landbouw kan in belangrijke mate

kernkwaliteiten sterk aangetast worden.

bijdragen aan behoud en ontwikkeling

Bart Cobben

Dit geldt met name voor de kernkwalitei-

van de kernkwaliteiten in de Nationale

Milieufederatie Limburg

ten ‘kleinschaligheid’ en \‘groen karakter’.

Landschappen. Daarvoor is wel aanvullend

Voor de Nationale Landschappen op de zand- en lössgronden wordt de kleinschaligheid bepaald door kleine percelen en begroeiing van de perceelranden. Kleine percelen staan een efficiënte bedrijfsvoering in de weg. Schaalvergroting zal leiden tot grotere percelen en verwijdering van perceelrandbegroeiingen. Dit leidt tot meer openheid en een sterke afname van de ‘leesbaarheid’ van het karakteristieke kleinschalige landschap. De gevolgen van intensivering van de agrarische bedrijfsvoering voor de kernpen zijn minder helder. Dit heeft onder meer te maken met de huidige relatief lage mate van intensivering binnen deze gebieden. Verbreding (natuur, recreatie) en verdieping (verwerking en verkoop van

Foto: Iwan Beijes

kwaliteiten van de Nationale Landschap-

Stichting Milieufederatie Limburg 23

Congres ‘Duurzaamheid loont’ groot succes Op woensdag 28 januari werd het congres ‘Duurzaamheid loont’ in het Industrion in Kerkrade bezocht door ruim 300 deelnemers uit Limburg en de aangrenzende Euregio. Het congres was georganiseerd door de Milieufederatie Limburg in samenwerking met het Regional Centre of Expertise Rhine Meuse, gemeente Kerkrade, COS Limburg, stichting Urgenda en het Industrion zelf. Op het programma stonden lezingen,

aantal neemt gestaag toe. Duurzaamheid

De bodemvoorraden raken op, maar de

demonstraties en workshops. Ook was

wordt bovendien een nieuwe levensstijl.

teller tikt door. In 2068 is het gas

er een informatiemarkt waar bezoekers

Initiatieven die de vereiste energierevo-

op, in 2040 is de olievoorraad uitgeput,

alles te weten konden komen over allerlei

lutie kunnen laten slagen, moeten nauw

vanaf 2017 is er geen zilver meer te

toepassingen en ontwikkelingen op het

aansluiten bij de leefstijl van mensen, zo-

vinden, in 2020 legt lood het loodje en in

gebied van duurzaamheid en duurzaam

als duurzame fitnessclubs en discotheken.

2023 is er ook geen zink meer. De acties

ondernemen.

die de overheid onderneemt, vorderen

Tal van sprekers waren uitgenodigd, onder

SOIOS uit Maashees houdt zich sinds 2000

te traag. De streefdatum 2030 voor een

wie Anne-Marie Rakhorst, schrijfster en

bezig met onderzoek naar voertuigen op

volledig energieneutrale gemeente blijkt

directrice van Search BV. In haar presen-

zonne-energie en produceert sinds 2005

nu al naar 2044 te verschuiven. Energie

tatie liet ze innovatieve en milieuvriende-

treintjes, taxishuttles en golfwagens

uit het stopcontact is drie keer goedko-

lijke manieren van bouwen en renoveren

volgens dit principe. Dat de maximum-

per dan benzine en tóch rijden we niet

zien, zoals een woning met isolatieschuim

snelheid slechts 25 kilometer per uur

in elektrische auto’s. De hoogleraren

van soya. Of vastgoed dat zelf energie

bedraagt, mag de pret niet drukken. Met

adviseren gemeenten om een duurzaam

opwekt, water en lucht zuivert en afval

zijn bedrijf toont Jan van Haren aan dat

nutsbedrijf op te richten en de inwoners

benut voor de opwekking van energie.

duurzaam vervoer nu mogelijk is en niet

aandeelhouder te maken. Ook road har-

iets van de toekomst is. SOIOS werkt bo-

vesting - autobanen die energie opwekken

Een mooie opsteker voor het congres was

vendien zonder subsidie. Van Haren vindt

- en dakintegratie zijn uitstekende nieuwe

ook de aanwezigheid van de Stichting

dat duurzaamheidprojecten op eigen

energiebronnen.

Urgenda, die in januari door Limburg

benen moeten kunnen staan en daarom

toerde en Kerkrade als finish had

altijd een bedrijfseconomische component

Voormalig DSM-topman Paul Hamm van

gekozen. Urgenda vindt dat onmiddellijke

dienen te bevatten.

het Platform Groene Grondstoffen vindt

actie nodig is om zaken op de versnel-

dat we met een ‘unconvenient truth’ te De lectoren ‘Nieuwe Energie’ Ronald Ro-

maken hebben, waarop een ‘very con-

is volgens Urgenda de motor achter de

vers en Jacques Kimman van Hogeschool

venient answer’ te geven is. Zijn oplos-

nieuwe economie. Elke week starten in

Zuyd vroegen zich af hoe het energiever-

sing voor het klimaatprobleem: ‘Gebruik

Nederland vijf duurzame bedrijven en dit

bruik in de toekomst zal gaan verlopen.

zonne-energie en maak ‘groene kool’

Foto: RCE Rhine-Meuse Kerkrade

lingsagenda te plaatsen. Duurzaamheid

2 4 limburgs milieu

Impressie

methanol kost slechts eenderde van de prijs van aardgas. Nederland is koploper

Namens de Milieufederatie Limburg was

in de agroproductie en overtreft daarin

Math Mertens uit Sittard nauw betrok-

Frankrijk. We hoeven de biomassa maar

ken bij de voorbereidingen en organi-

van de akkers te halen. De toekomst ligt

satie van het congres ‘Duurzaamheid

volgens de ingenieur in de teelt van algen.

loont’. Hieronder volgt zijn impressie van

Een hectare landbouwgrond levert 60 ton

het thema ‘duurzaamheid’.

aardappelen op, oftewel 12.000 kilo droge

Foto: Monique Demarteau

uit biomassa’. Het synthetische gas uit

niet terecht. De actie van Al Gore en zijn film ‘An Inconvenient Truth’ heeft een hoog com-

stof. Hetzelfde landoppervlak produceert

Het begrip ‘duurzaamheid’ is uitgegroeid tot

mercieel en een discutabel wetenschappelijk

het tienvoudige aan droge stof van algen.

een ‘politieke ideologie’ waarmee beleidsmakers

gehalte. Men streeft naar een klimaatneutrale

De oceanen kunnen bemest worden met

willen én kunnen scoren. De stelling van een

energiebalans en hoopt dit te bereiken door

varkensurine, zodat algen gaan groeien

aantal sprekers was: ‘Duurzaamheid loont als

geen CO2 meer uit te stoten.

die aan de keten van nieuw leven staan.

het economisch rendabel is’. Daar ben ik het volledig mee eens. De huidige manier van ener-

2. Het begrip duurzaamheid als

In Sittard kun je sinds 2005 snoei- en

gieopwekking met conventionele brandstoffen

motief

houtafval afgeven bij de Biomassa

en grondstofverwerking (wegwerpmaatschappij)

Duurzaamheid wordt vaak ten onrechte ge-

Energiecentrale Sittard (BES) op het

bedreigt ons economische systeem. Ten eerste

bruikt door belangengroepen om hun ideeën

industrieterrein aan de Rijksweg-Noord.

ontstaat schaarste in het aanbod van conven-

te promoten. Er is echter duidelijk een aantal

Directrice Monique Aarts gaf tekst en

tionele brandstoffen, waardoor de prijs wordt

kwaliteiten te definiëren waaraan duurzaam-

uitleg over de BES, die jaarlijks 25.000

opgedreven. Vervolgens zullen enorme investe-

heid moet voldoen. Het stoken van palmolie

ton snoeiafval verwerkt van de plantsoe-

ringen nodig zijn om de neveneffecten van de

in centrales is bijvoorbeeld niet duurzaam te

nendienst van Sittard-Geleen en parti-

conventionele energieopwekking en grondstof-

noemen. Grote oppervlakten oerwoud worden

culieren uit de regio. Een ORC-turbine

verwerking tot eindproduct te compenseren.

omgezet in palmolieplantages, waardoor

(Organische Rankine Cyclus) wekt groene

erosie en oerwoudverlies optreden.

stroom op voor de aanpalende woon-

Indien de complete levenscyclus van een

wijk Hoogveld en het sociale werkbedrijf

product of proces wordt bekeken, kan duur-

3. Duurzaam energie opwekken

Vixia, dat in de buurt van de centrale is

zaamheid een geweldige economische impact

De omschakeling naar duurzame energieop-

gehuisvest.

hebben. Alle negatieve gevolgen van een

wekking zal een revolutie veroorzaken op de

industriële activiteit worden dan gekapitali-

energiemarkt. De energiesleutel verdwijnt uit

Wethouder Ralf Krewinkel van de ge-

seerd. Dit gebeurt momenteel nog nauwelijks

de handen van kolen- en olieproducenten.

meente Kerkrade richt zich met zijn beleid

waardoor geen duidelijke kostprijsvergelijkingen

Energieopwekking wordt in de toekomst be-

vooral op sociale duurzaamheid. Kerkrade

gemaakt kunnen worden tussen verschillende

paald door de elektronica-industrie. Het gaat

heeft na Rotterdam de hoogste

productietechnieken. De nationale, regionale en

niet meer om de grondstof, maar om de tech-

werkloosheid van Nederland en een groot

lokale overheden kunnen een grote rol spelen

niek. Zon, wind en biomassa zullen belangrijke

deel van de inwoners kan geen dub-

in de bewustwording van de noodzaak van

elektriciteitleveranciers worden.

bele beglazing of zonneboiler betalen.

duurzaamheid. Een voorbeeld van een lokaal

Kerkrade heeft daarom convenanten

initiatief is het ‘Urban development plan 2010

4. De toekomst van de energie-

met de woningverenigingen gesloten en

Heidelberg’. Men gebruikt hier een aantal weeg-

voorziening

huishoudens voorzien van een energie-

factoren om het energiebeleid van de Duitse

De overheid moet een sleutelrol gaan spelen

box. Scholen en sportgebouwen krijgen

stad Heidelberg aan te passen. Onderdelen zijn:

in de nieuwe energievoorzieningstructuur.

een budget van 3.000 euro om energie-

milieu-effect, sociale acceptatie, veiligheid, eco-

Door nieuwe wetgeving zullen bestaande

besparende maatregelen te nemen. De

nomische haalbaarheid, de inpassingsmogelijk-

energiebedrijven plaats in moeten ruimen voor

gemeente bepleit verder subsidie van de

heid in de stadsontwikkeling en het aansturen

nieuwe lokale energieproducenten. Sommige

overheid voor pv-panelen (zonnestroom)

van de politieke bereidheid.

gemeenten anticiperen al op deze toekomstige

en zonneboilers. Wethouder Riet de Wit van de gemeente

veranderingen door promotie-acties en voorEen aantal aspecten is kenmerkend waar het

lichting. Dit gaat verder dan het aanprijzen

gaat om duurzaamheid in de toekomst.

van een spaarlamp of isolatiefolie. Overheden

Heerlen vertelde het complexe verhaal

maken afspraken met energieleveranciers,

over het mijnwaterproject. Heerlen

1. Het klimaateffect als aanjager

oefenen invloed uit op de verwerking van

behoorde tijdens de hoogtijdagen van de

Dit onderwerp wordt vaak gebruikt als reden

afval en snoeihout en stimuleren de plaatsing

mijnindustrie tot de drie rijkste steden

om duurzaamheid te promoten. Mogelijk is dit

van zonnecellen en windmolens. Stichting Milieufederatie Limburg 25

van Nederland, tegenwoordig is het een van de armste steden in Nederland. De mijnsluitingen is de stad nooit te boven gekomen. Onder het motto ‘Nieuwe Energie’ is Heerlen nu voortrekker in de regio Parkstad met duurzaamheidprojecten. Oud-mijnwerkers zijn betrokken bij voorbereidingen van boringen in 2007. Vorig jaar is in Heerlerheide namelijk de eerste mijnwaterenergiecentrale ter wereld Foto’s: RCE Rhine-Meuse Kerkrade

geopend. Woonhuizen, scholen, kantoor- en winkelpanden worden verwarmd en gekoeld met mijnwater dat uit diepe mijnschachten wordt gepompt. Sarah is het icoon van de nieuwe energie in Parkstad Limburg. Liesbeth Bakker en Hans Webeling spelen samen met kinderen het spel Sarah’s Wereld, dat speciaal is ontwikkeld voor basisscholen. Kinderen leren dat ze andere keuzes kunnen maken

problemen. Het wordt sinds 2007 gratis

hoogte van het grondwaterpeil worden

en ontdekken spelenderwijs welke (soms

aangeboden aan basisscholen in Parkstad.

geregeld. Ad van Iersel, bestuurslid van Waterschap Peel en Maasvallei, heront-

wereldwijde) gevolgen hun handelingen hebben. Het team werkt met knuffelbees-

Jac Peerboom gaf een duidelijke toelich-

dekte het systeem van peilgestuurde drai-

ten en een spannende hete luchtballon

ting op een onderzoek naar effecten van

nage als middel om verdroging van zand-

waarmee Sarah en haar vriendjes over de

conventionele en samengestelde peilge-

gronden tegen te gaan. Het houdt water

wereld reizen. Ook is er een koffer vol met

stuurde drainage op het grondwaterpeil.

beter vast dan traditionele drainage.

leuke opdrachten. Groepen 7 en 8 kunnen

Hij legde het systeem van peilgestuurde

Boeren hebben minder last van droogte-

zich opgeven voor een bezoek van

drainage uit, waarbij de drains uitmonden

schade, terwijl natuurgronden minder snel

Sarah. Het duurzaamheidspel toont aan

in een verzameldrain in een sloot of een

uitdrogen. Ook komt er minder stikstof en

dat je kinderen op een leuke manier be-

put. Met dit systeem kan in bijvoorbeeld

fosfaat in het oppervlaktewater terecht.

wust kunt maken van mondiale klimaat-

een put met behulp van een pijpje de

Het waterschap verwacht dat het systeem een grote bijdrage kan leveren aan het bereiken van de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water. Philippe van Leendert, restaurateur en bouwer van Vakwerkhuizen Philippe, huldigt de stelling dat een duurzaam huis aan de bepaalde voorwaarden moet voldoen. Zo moet een huis 200 jaar bewoonbaar blijven, dienen er lokale materialen gebruikt te worden bij de bouw en moet de woning ingepast zijn als ‘sieraad voor het landschap’. Van Leendert gebruikt eerlijke grondstoffen, zoals klei, kalk, hout, koe-urine en hennep. In zijn presentatie toonde hij dat dergelijke materialen en degelijk vakmanschap leiden tot een eerlijk, duurzaam en mooi product.

2 6 limburgs milieu

Spiritueel onthaasten in Zuid-Limburg VVV Zuid-Limburg heeft ‘spiritualiteit’ tot een nieuw marketingspeerpunt benoemd. Zuid-Limburg heeft immers op het gebied van religieus erfgoed, maar ook wellness, yoga, meditatie en spirituele wandelingen en rondleidingen veel te bieden. Daarom wil VVV Zuid-Limburg het product ‘spiritueel toerisme’ sterker in de markt zetten. Het belangrijkste onderdeel van de

colour uitgave waarin de lezer allerlei tips

campagne is de gratis brochure ‘Spiritu-

en weetjes over het spirituele aanbod in

eel onthaasten in Zuid-Limburg’. Dit is

Zuid-Limburg vindt. De brochure biedt

een maar liefst 24 pagina’s tellende full

een overzicht van spirituele cultuurfaciliteiten, religieus erfgoed, wellness activiteiten, spirituele wandelingen, evenementen en festivals. ‘Spiritueel onthaasten in Zuid-Limburg’ is bij alle VVV kantoren in Zuid-Limburg te verkrijgen. Tevens zal het boekje in het voorjaar nog bij 350 accommodaties in Zuid-Limburg verspreid worden en binnenkort ook bij alle deelnemende organisaties te vinden zijn. Meer informatie en de uitgewerkte arrangementen zijn te vinden op de website www.vvvzuidlimburg.nl

Lancering website duurzaam toerisme Tijdens de Vakantiebeurs in januari jongstleden heeft Milieu Centraal de website www.ikhebzininvakantie.nl gelanceerd. Deze website geeft informatie en concrete tips over hoe mensen hun vakantie duurzamer kunnen maken. Duurzaam op vakantie gaan betekent

2007 blijkt dat één op de drie vakantiegan-

milieuschade beperken, bijvoorbeeld door

rekening houden met broeikasgassen die

gers rekening wil houden met deze aspec-

(beschermde) flora en fauna met rust te

klimaatverandering veroorzaken, de leef-

ten. Bijvoorbeeld door klimaatcompensatie

laten of zuinig om te gaan met water.

omstandigheden van de bevolking in het

van de reis of door te reizen met een ander,

vakantieland en de natuur in het alge-

milieuvriendelijker vervoermiddel. Ook

De website www.ikhebzininvakantie.nl is

meen. Uit onderzoek van Milieu Centraal in

willen vakantiegangers op hun bestemming

zowel bedoeld voor consumenten die zich breed willen oriënteren, als voor vakantiegangers die al een heel specifieke vakantie in gedachten hebben of hebben geboekt. De informatie op de site is afkomstig uit zogeheten bron-documenten van Milieu Centraal. Dat zijn documenten die gebaseerd zijn op wetenschappelijke onderzoeken en publicaties die door een commissie getoetst zijn, voordat ze openbaar worden gemaakt. De website is dan ook een onafhankelijke informatiebron voor iedereen die verantwoord op vakantie wil. Bron: Milieu Centraal, Utrecht Stichting Milieufederatie Limburg 27

Het GroenHuis IKL plant 31 nieuwe hoogstamboomgaarden aan Medewerkers van de stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen (IKL) planten momenteel hoogstamfruitbomen en hagen in het herinrichtingsgebied Centraal Plateau. In de gemeenten Beek, Meerssen, Nuth, Valkenburg en Voerendaal vindt op dit moment de zogenaamde kavelovergang plaats. Op de nieuwe percelen worden de komende weken maar liefst 31 nieuwe boomgaarden aangelegd. In totaal gaat het om 441 fruitbomen en 2.800 meter heggen. De aanleg van de boomgaarden maakt deel uit van het landinrichtingsplan en wordt volledig vergoed door de landinrichtingscommissie voor de herinrichting Centraal Plateau. Boomgaarden met hoogstamfruitbomen bepalen al eeuwenlang het landschappelijke beeld van Zuid-Limburg. Tot in de jaren zestig gingen veel dorpen in ZuidLimburg schuil achter de vele huisboomgaardjes met een keur aan fruitbomen. Door de schaalvergroting en de intensivering van het grondgebruik verdween de hoogstam grotendeels of maakte plaats voor laagstamplantages. Sinds het begin van de jaren negentig spant

Zuid-Limburg weer een forse kwaliteits-

wordt geplant. Daarnaast kunnen eige-

IKL zich met steun en medewerking van

impuls. Koploper in dit opzicht is de

naren van nieuwe kavels in aanmerking

veel grondeigenaren en vrijwilligers in

gemeente Nuth, waar komend voorjaar in

komen voor nieuwe rasters. Eigenaren

voor het behoud van deze karakteristieke

diverse dorpen 18 boomgaarden worden

die een haag aanplanten, ontvangen bo-

elementen. IKL snoeit hiertoe achterstal-

ingericht met in totaal 195 bomen. In

vendien een eenmalige vergoeding voor

lige boomgaarden, plant nieuwe aan en

Valkenburg gaat het om twee boomgaar-

de grondstrook langs de eigendomsgrens

stimuleert eigenaren via onderhoudssub-

den, in Meerssen om drie en in Beek om

die zij met een haag beplanten. De totale

sidies en cursussen om zelf het reguliere

zeven boomgaarden. Ten slotte worden er

kosten van dit project bedragen 220.000

beheer op zich te nemen. Dit gevarieerd

in de gemeente Voerendaal (Klimmen en

euro.

aanbod tot het behoud en herstel van de

Retersbeek) drie boomgaarden geplant.

Limburgse hoogstamboomgaarden slaat

Dat er op dit moment hard gewerkt

Aanmelden

aan. Steeds meer mensen onderschrijven

wordt, heeft alles te maken met de vorst

Mensen die belangstelling hebben

het belang van boomgaarden voor de

in de afgelopen periode. Hierdoor kon er

voor de aanplant van een gevarieerde

landschappelijke aankleding van dorpen,

nauwelijks plantwerk verricht worden.

hoogstamboomgaard met haag kunnen

boerderijen en woonhuizen in het bui-

De komende weken probeert IKL deze

contact opnemen met de stichting IKL.

tengebied.

achterstand in te halen.

Een aanmeldformulier kan ook gedownload worden via de website

Met de aanplant van nieuwe boom-

Het is de bedoeling dat in er in het her-

www.ikl-limburg.nl

gaarden en hagen langs de nieuwe

inrichtingsgebied Centraal Plateau 1.000

Voor meer informatie kun je bellen met

kavelgrenzen krijgt het landschap in

fruitbomen en 10 kilometer aan hagen

de stichting IKL, tel. 0475 - 386 430.

2 8 limburgs milieu

Genieten van de natuur tijdens bloesemtochten

en Eckelrade. Hier komen de hoogstamfruitbomen meestal wat later tot bloei.

Ieder voorjaar trekken we massaal de na-

Het is inmiddels alweer twintig jaar geleden

tuur in om te genieten van het voorjaars-

dat de stichting IKL de actie: ‘Hoogstam, de

zonnetje en de prachtige landschappen in

Bloesem van Limburg’ startte. In die tijd is er

Limburg. Op de IKL-website

veel werk verzet. Veel betrokken partijen -

www.bloeseminlimburg.nl vind je activi-

zoals het IVN, het Pomologisch Genootschap

teiten en tips om je vrije uurtjes door

Limburg, de ANWB en de hoogstambrigades

te brengen in de mooiste, bloeiende

- hebben zich samen met IKL ingezet voor

boomgaarden.

behoud en herstel van de voor Limburg karakteristieke hoogstamfruitbomen. Deel-

In heel Limburg worden de komende maan-

nemers hebben meer dan 35.000 hoogstam-

den allerlei activiteiten georganiseerd, zoals

bomen geplant en zo’n 1.500 boomgaarden

excursies en lezingen. Ook wordt er een

opgeknapt. Daarnaast werkt IKL ook aan de

breed scala aan arrangementen aangebo-

terugkeer van de karakteristieke scheer-

den, bijvoorbeeld een ritje met een stoom-

haag van meidoorn die van oudsher diverse

trein gecombineerd met een exclusieve

Op zondag 5 april worden de routes in

boomgaarden omheint. Het IKL heeft al

bloesemwandeling langs de Geul.

het Maasdal gelopen. Dit zijn de plekken

ruim 200 kilometer aan hagen rond boom-

waar de hoogstammen meestal al vroeg

gaarden geplant. Het geeft Zuid-Limburg

De stichting IKL organiseert al bijna twintig

in het seizoen tot bloei komen. Er worden

daarmee een deel van haar gemoedelijkheid

jaar - in samenwerking met diverse andere

wandeltochten aangeboden in Eijsden,

en geneugten terug.

organisaties - deze bloesemtochten. Van

Amby, Elsloo, Spaubeek, Schweikhuizen en

Spaubeek tot Vaals kunnen wandelaars genie-

Maasband.

Kortom, er is de komende tijd genoeg te

ten van de mooiste hoogstamboomgaarden

Op zondag 26 april zijn er wandelroutes

beleven in de natuur. Voor de startpunten

in Limburg. Onderweg komen ze holle wegen,

in en rond het Heuvelland, onder meer in

van de wandelingen en andere activiteiten

kleine bosjes en knotwilgen tegen, alsmede

Heerlen, Mechelen, Camerig-Epen, Vijlen-

kun je terecht op de website

mooie doorkijkjes en prachtige vergezichten.

Vaals, Slenaken, Cadier en Keer, St. Geertruid

www.bloeseminlimburg.nl

Ruim 900 leerlingen aan de slag voor Rijkswaterstaat In totaal 34 klassen van het voortgezet

in Maastricht hun adviezen aan de directie

leefbaarheid. Ze duiken het archief in, doen

onderwijs uit Limburg en Brabant wer-

en medewerkers van Rijkswaterstaat (RWS).

bronnenonderzoek, raadplegen experts van

ken momenteel aan de module ‘Plan je

Rijkswaterstaat en gaan in overleg met

ruimte langs snelweg en rivier’, dat deel

In de module ‘Plan je ruimte langs snelweg

gemeenten en inwoners. De module eindigt

uitmaakt van het project ‘Scholen voor

en rivier’ gaan de leerlingen als planoloog

met de presentaties van de inrichtingsplan-

duurzaamheid’.

aan de slag en worden zij uitgedaagd om

nen aan RWS op 23 april.

een nieuw inrichtingsplan te ontwerpen ‘Scholen voor duurzaamheid’ is een project

voor de ruimte langs de snelweg of rivier in

Rijkswaterstaat is onder meer verant-

van IVN; de module wordt uitgevoerd in

hun eigen omgeving. Daarbij houden zij re-

woordelijk voor het beheer en de ontwik-

opdracht van Rijkswaterstaat Limburg. Tij-

kening met diverse functies, zoals industrie,

keling van de Maas tussen Eijsden en

dens een evenement op 23 april aanstaan-

energiewinning, vervoer, recreatie, sport,

’s-Hertogenbosch. Tot de taken van RWS

de presenteren de deelnemende leerlingen

ecologie, landschap, cultuurhistorie en

behoren onder meer: bescherming tegen overstroming en verdroging, een veilige en vlotte scheepvaart en natuurontwikkeling. Daarnaast onderhoudt RWS de Limburgse snelwegen. Meer informatie vind je op de website www.scholenvoorduurzaamheid.nl

Stichting Milieufederatie Limburg 29

Het GroenHuis Foto: Olaf op den Kamp

Teamuitje gecombineerd met maatschap pelijke stage Broekhin College Zo’n 80 leerlingen van het Broekhin College uit Roermond waren op vrijdag 23 januari jongstleden onder barre weersomstandigheden aan het werk in een sparrenbos in Swalmen. Ze werden daar begeleid door twintig medewerkers van adviesbureau Movisie uit Utrecht en veertien lokale vrijwilligers van de stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen (IKL). IKL organiseerde de middag in de natuur als teambuildingsdag voor dit adviesbureau.

Natuurhistorisch Genootschap zoekt

Movisie zocht een actief teamuitje waarbij

het Broekhin College een eerste kennis-

ze ook voor een goed doel konden werken.

making met natuur in het kader van hun

In samenwerking met de gemeente Roer-

maatschappelijke stages. Ervaring van het

mond vond IKL een mooie klus in de bossen

IKL leert dat jongeren het leuk vinden om

van Swalmen, namelijk het dunnen van een

bezig te zijn met ‘spannende klussen’ in

Het Natuurhistorisch Genootschap in

douglassparrenbos aan de Kroppestraat.

de natuur. De meesten zien het als een

Limburg (NHGL) is op zoek naar een

De adviestaken van Movisie liggen op het

uitdaging om de praktische problemen die

nieuwe penningmeester. Gezocht wordt

gebied van vrijwilligerswerk en jonge-

zich voordoen, samen op te lossen.

iemand met bedrijfseconomische kennis en

renparticipatie en daar paste dit uitje

De instructie en werkverdeling werd gere-

ervaring, die het een uitdaging vindt om de

natuurlijk perfect in. Samen met de leer-

geld door mensen die amper zelf ervaring

organisatie financieel gezond te houden.

lingen van het Broekhin College gingen de

hadden met het zagen van bomen. Het was

Het betreft een vrijwilligersfunctie.

bureaumedewerkers - ondanks het slechte

dus een spannende aangelegenheid. De

Het NHGL is een provinciale organisatie

weer - enthousiast aan de slag.

hardstwerkende groep kreeg van wethou-

die zich bezighoudt met onderzoek van

der IJf van de gemeente Roermond aan het

de Limburgse natuur. Het Genootschap is

einde van de dag de Gouden Bijl.

gevestigd in het GroenHuis te Roermond.

De werkdag was voor de leerlingen van

penningmeester

Honderden vrijwilligers werken momenteel aan verspreidingsatlassen van zoogdieren, reptielen en amfibieën, libellen en sprinkhanen. Ook geeft de vereniging meerdere natuurtijdschriften uit. Meer informatie over het NHGL of de vacature, kun je krijgen via telefoon 0475 386470. E-mail: [email protected]

Limburgse Landschappen en IVN fietstochten op L1 Programmamaker Maurice Nijsten gaat

meest bijzondere natuurplekken in Lim-

vanaf april in het televisieprogramma Na-

burg. De rode draad die door alle vijftien

tuurlijk Limburg op zoek naar bijzondere

uitzendingen loopt, zijn de fietsroutes

natuurgebieden en plekken waar een

die in 2008 uitgezet zijn tijdens de IVN

interessant verhaal aan vast zit. In alle

Natuurkroegentochten. Deze routes zijn te-

afleveringen zijn bijzondere dieropnamen

vens gebundeld in het IVN Fietsrouteboek

en fraaie landschappen de belangrijkste

dat op 27 maart jongstleden is uitgebracht.

onderdelen van het programma, maar ook cultuurhistorie en heemkundige zaken

Het programma Natuurlijk Limburg wordt

komen aan bod.

uitgezonden op L1 op maandagavond om 21.00, 22.00 en 23.00 uur.

Edmond Staal, medewerker van stichting

Meer informatie vind je op de websites

Het Limburgs Landschap, is de gids. Hij

www.limburgslandschap.nl en

brengt de kijker (op de fiets!) naar de

www.mauricenijsten.nl

3 0 limburgs milieu

Nieuwe waterplannen goed onderbouwd maar niet compleet Begin dit jaar lagen het Ontwerp Provinciaal Waterplan van de Provincie en de Ontwerp Waterbeheerplannen van de waterschappen Peel & Maasvallei en Roer & Overmaas ter inzage. Mede namens Vereniging Natuurmonumenten, Stichting Limburgs Landschap en Staatsbosbeheer heeft de Milieufederatie op deze drie waterplannen haar zienswijze gegeven. De waterschappen beschrijven in hun plannen op welke manier ze in de komende Foto’s: Monique Demarteau

jaren, met name van 2010 tot 2015, uitvoering gaan geven aan het waterbeheer in hun beheergebieden. Volgens Robert Bibo, beleidsmedewerker water van de Milieufederatie Limburg, bevatten de waterplannen met name doelen en maatregelen ten behoeve van waterkeringen en veiligheid, het oppervlakte- en grondwatersysteem en de Kaderrichtlijn Water (KRW). ,,Met de KRW worden status - zoals kunstmatig, sterk ver-

stroom. Voor deze wateren is de huidige

herstel van de sponswerking om water-

anderd of natuurlijk - en type toegekend

ecologische toestand beschreven. Voldoet

overlast te voorkomen en watertekort te

aan alle wateren. De KRW stelt dit namelijk

deze niet aan de eisen die de KRW stelt,

beperken. De waterplannen schieten echter

verplicht. Daarnaast worden in een financi-

dan moeten er doelstellingen en maatrege-

tekort waar het gaat om de aanwijzing

eel overzicht de kosten beschreven en is in

len volgen zodat deze waterlichamen toch

van de waterlichamen en het bepalen van

de waterplannen aangegeven hoe al deze

aan de eisen kunnen voldoen. De water-

de status van deze wateren, zo stelt Bibo.

maatregelen gefinancierd worden.”

plannen voorzien hierin. Daarnaast wordt

,,Kleine ecologisch waardevolle wateren,

beschreven wat je kunt doen ten behoeve

de zogenoemde waterparels, zijn buiten

Volgens de KRW dienen alle wateren in

van het waarborgen van de kwaliteit en

beschouwing gebleven in de plannen.

2015 van goede chemische en ecologische

kwantiteit van het oppervlaktewater en het

Voorts zijn er momenteel maar vijf wateren

kwaliteit te zijn. Naar aanleiding van deze

grondwater én hoe je kunt anticiperen op

in Limburg aangewezen als natuurlijk. Voor

richtlijn zijn er in de provincie door de

waterveiligheid en de verwachte klimaats-

vele wateren in Limburg kan een goede

waterbeheerders zogenaamde waterlicha-

verandering.”

ecologische toestand worden bereikt,

men aangewezen. Bibo legt uit: ,,Dit zijn

wat inhoudt dat er meer wateren zouden

oppervlaktewateren waarvoor specifieke

Bij al deze waterplannen is het watersy-

moeten worden aangewezen als natuurlijk.

ecologische doelstellingen gelden, zoals

steem het leidende principe. Zo geeft de

Daarnaast ontbreken er doelen en maat-

een meer, een rivier, een kanaal of een

provincie in haar plannen richtlijnen voor

regelen voor grond- en oppervlaktewater afhankelijke Natura-2000 gebieden en worden maatregelen ten behoeve van de aanpak van diffuse bronnen en bestrijdingsmiddelen uitgesteld, waarbij verwezen wordt naar het beleid van de overheid. De waterplannen anticiperen voldoende op de klimaatveranderingen, alleen ontbreekt een verwijzing naar natte klimaat corridors. Dit is echter wel nodig, want deze corridors kunnen de achteruitgang van watergebonden biodiversiteit buiten de Ecologische Hoofdstructuur tegengaan.“

Stichting Milieufederatie Limburg 31

Plan van Transformatie ENCI: meerwaarde voor de groeve? De provincie en de gemeente Maastricht hebben vorig jaar na veelvuldige discussies besloten dat de ENCI haar mergelwinning in de groeve moet beëindigen tussen 2015 en 2020. In een samenwerkingsverband hebben ENCI, gemeente en provincie nu de taak op zich genomen om vóór 1 januari 2010 een Plan van Transformatie in te dienen bij Gedeputeerde Staten. Het moet een plan worden waarbij de groeve en het bedrijventer-

winning. Maar dat is voor de Milieufederatie Limburg nog maar de

rein transformeren naar een gebied dat in zijn geheel meer te bieden

vraag. Want wat is positief aan het feit dat in 2018 meer mergel

heeft dan op dit moment het geval is. In het plan moet specifiek

uit de groeve is verdwenen dan bijvoorbeeld in 2015? En wat voor

gekeken worden naar de aspecten natuur, recreatie, toerisme, bedrij-

meerwaarde kan langer afgraven van de berg hebben voor de groeve?

venterreinen en werkgelegenheid.

Wanneer de groeve volledig leeg gegraven wordt achtergelaten, betekent dat minder kansen voor natuurontwikkeling in het gebied. De

Afhankelijk van dit Plan voor Transformatie zal de definitieve

Milieufederatie pleit er dan ook voor dat er voldoende kalkterrassen

einddatum van de kalksteenwinning tussen 2015 en 2020 worden

overblijven en dat er volop gebruik gemaakt wordt van natuurlijke

vastgesteld. Hierbij heeft de gemeente Maastricht al nadrukkelijk

gradiënten, dit laatste ook om de combinatie van ‘nat en droog’ in de

uitgesproken dat de mergelwinning moet stoppen in 2015. In de

groeve optimaal te kunnen benutten. Meer afgraven betekent simpel-

navolgende jaren mergel winnen - dus tot 2020 - wil de gemeente

weg minder mergel in de groeve, een groter gat en dus minder kansen

alléén toestaan als er concreet aanwijsbare redenen zijn dat langer

voor natuurontwikkeling. Het Plan van Transformatie zal de betrok-

afgraven onmisbaar is voor realisatie van de gekozen transformatie.

kenen moeten overtuigen dat langer afgraven meerwaarde heeft voor

,,Want anders is er geen maatschappelijke reden om niet per 2015 te

de verdere natuurlijke ontwikkeling van de groeve.

stoppen met de winning’’, aldus de gemeente Maastricht. Ontgrondingsvergunning ENCI De gezamenlijke wens om tot een Plan van Transformatie te komen,

De Provincie Limburg heeft in december jongstleden een ontwerp

vloeit voort uit de ideeën voor het ENCI-gebied die in de tweede

ontgrondingsvergunning aan de ENCI verleend. Dit ontwerpbesluit

helft van 2008 zijn ontwikkeld door een team van deskundigen onder

heeft ter visie gelegen tot en met 4 februari. De Milieufederatie heeft,

leiding van architect en voormalig Rijksbouwmeester Jo Coenen. De

evenals ENCI-STOP, Vereniging Natuurmonumenten en de gemeente

kwaliteit van de oplevering van de groeve wordt belangrijker geacht

Maastricht, een zienswijze ingediend. Een groot deel van de bezwa-

dan het nu al bepalen van een exacte eindtermijn voor de kalksteen-

ren van de verschillende partijen heeft betrekking op de relatie tussen

3 2 limburgs milieu

de ontgrondingsvergunning en het Plan van Transformatie. De hele

Om dit alles in vlot tempo en op juiste wijze te kunnen uitvoeren,

vergunning is namelijk opgehangen aan dit plan. Zo is in de vergun-

is een projectorganisatie opgezet met een stuurgroep, projectgroep

ning opgenomen dat de definitieve einddatum pas wordt vastgesteld

en verschillende werkgroepen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen

wanneer het Plan van Transformatie is ingediend. Ook wordt er in de

een intern en extern proces. Aan het interne proces nemen de ENCI,

vergunning onvoldoende aandacht besteed aan de manier van afgra-

Provincie Limburg, gemeente Maastricht en Natuurmonumenten

ven in de periode 2010 tot 2015, terwijl dat wel noodzakelijk is. De

(de toekomstige eigenaar van de groeve) deel. Het externe proces is

MER-commissie zegt hierover in haar advies: ,,Voor optimalisatie van

bedoeld om andere betrokkenen (belangengroepen, omwonenden

de afwerking van de groeve is het van belang dat het afwerkings-

en overige belangstellenden) de ruimte te bieden om richting en

plan zo spoedig mogelijk vastgesteld wordt, zodat tijdens de winfase

invulling te geven aan het Plan van Transformatie. De Milieufederatie

geanticipeerd kan worden op het gewenste eindbeeld.”

Limburg gaat via het externe proces haar inbreng leveren.

Het project moet uiteindelijk leiden tot minimaal twee gemeenschap-

Het plan moet 1 januari 2010 gereed zijn. Dat betekent dat in 2009

pelijk gedragen documenten: een Plan van Transformatie én een

heel veel moet gebeuren. Een Plan van Transformatie opstellen in één

overeenkomst waarin alle betrokken partijen zich inhoudelijk binden

jaar is immers een behoorlijke klus. Voordeel is dat je in één jaar alle

aan het plan en afspraken maken over de uitvoering ervan. Het

betrokkenen enthousiast kunt houden. Wanneer het om een meerja-

proces om hiertoe te komen, bestaat uit drie fasen: van dromen naar

rig project gaat, wordt dat immers een stuk lastiger.

Foto’s: StartENCInu/ ENCItransformeertnu

denken én doen! In de eerste fase mag er rijkelijk gefantaseerd worden. Iedereen

Meer informatie

mag zijn wensen voor de groeve en het bedrijfsterrein van de ENCI

Op de website www.encitransformeertnu.nl kun je terecht voor ach-

kenbaar maken. Deze ‘dromen’ zijn inmiddels uitgewerkt in varian-

tergrondinformatie over het Plan van Transformatie, de variantschet-

tenschetsen. Zo is voorgesteld om het gebied om te toveren tot een

sen en alle andere ontwikkelingen rondom ENCI. De zienswijze van

festivalterrein, een attractiepark, een ecologisch woongebied, een

de Milieufederatie Limburg inzake de ontgrondingsvergunning ENCI

bedrijventerrein of een panoramaterras. In de tweede fase wordt er

staat op de website www.milieufederatielimburg.nl

een keuze gemaakt uit deze varianten. De voorkeursvariant wordt vervolgens op hoofdlijnen geschetst in een contourennota, die op 1

Sandra Akkermans

juni aanstaande klaar moet zijn. Vervolgens begint de vijf maanden

Milieufederatie Limburg

durende uitwerkingsfase waarin de voorkeursvariant wordt uitgewerkt in het Plan van Transformatie én de samenwerkingsovereenkomst. Stichting Milieufederatie Limburg 33

Het gaat goed met de korenwolf De korenwolf was in 1999 bijna uitgestorven in Nederland. Sindsdien zijn er verschillende beschermingsmaatregelen genomen om deze wilde hamster te helpen. En wat blijkt, de beestjes zijn weer talrijk aanwezig in het Limburgse landschap. Tot enkele decennia geleden behoorde

van het graan op enkele randen van hun

benadering waarbij het natuurbeheer zich

de korenwolf tot de vaste bewoners van

akkers. Via deze randen kan de korenwolf

meer richt op gebieden en niet specifiek op

lössgebieden in Zuid-Limburg en aangren-

zich van het ene naar het andere leefgebied

één soort.

zende streken in Duitsland en België. Zowel

verplaatsen.

Een succesverhaal dus? Jazeker, maar we

in Nederland als in beide buurlanden is de

zijn er nog niet. De eerste tellingen in 2008

hamsterpopulatie echter eind vorige eeuw

Een mooi neveneffect van het hamsterbe-

laten een onverklaarbare forse terugval in

zeer sterk achteruitgegaan. In 1999 werd de

heer is dat ook overwinterende akkervogels

het aantal burchten zien. Het al dan niet

korenwolf in Nederland zelfs met uitsterven

hiervan profijt hebben. In 2008 heeft de

groeien van de populatie korenwolven is af-

bedreigd. De vereniging Das & Boom heeft

provincie Limburg een akkervogeltelling

hankelijk van factoren als voldoende akkers

toen de laatste dieren in Limburg gevangen,

uitgevoerd in de hamsterleefgebieden. Er

met hamstervriendelijk beheer, een goede

waarna een fokprogramma is opgestart.

werden vele akkervogels aangetroffen,

uitvoering van het beheer, weersomstandig-

Vanaf 2002 zijn de beesten uit het fokpro-

waaronder bedreigde soorten die op de

heden en predatie. Zitten één of meerdere

gramma weer teruggebracht naar hun oor-

nationale Rode Lijst staan (grauwe gorzen,

factoren tegen, dan kan een populatie weer

spronkelijke leefgebied, de Zuid-Limburgse

kneuen, patrijzen, veldleeuweriken). Niet al-

fors afnemen of zelfs lokaal uitsterven.

akkers. In de daarop volgende jaren zijn

leen zangvogels maar ook roofvogels wisten

Zonder specifiek hamstervriendelijk beheer

telkens nieuwe leefgebieden bevolkt.

de hamstergebieden te vinden.

door agrariërs en natuurorganisaties zal de

Het fokprogramma en de verschillende

Het hamsterbeheer blijkt goed te zijn voor

beschermingsmaatregelen (onder meer

de gehele akkerfauna en kan daardoor

aangepast beheer) hebben resultaat gehad.

beschouwd worden als één van de voor-

Werden er in 2001 amper 10 burchten

beelden van de door het Ministerie van LNV

aangetroffen, in 2007 zijn er meer dan

ingezette leefgebiedenbenadering. Dit is een

hamster alsnog verdwijnen uit de ZuidLimburgse akkergebieden. Bart Cobben Milieufederatie Limburg

1.200 geteld. Deze zijn gevonden in de huidige zeven leefgebieden en dan vooral op akkers met hamsterbeheer. Circa 25% van de burchten bevindt zich op akkers die in beheer zijn bij natuurbeschermingsorganisaties en ongeveer 40% op akkers met experimenteel agrarisch hamsterbeheer. De afgelopen jaren is er veel ervaring opgedaan met hamstervriendelijk beheer door natuurbeschermende organisaties en agrariërs. Hamsters hebben de beste overlevingskansen op graan- en luzernepercelen. Deze gewassen leveren én een goede beschutting tegen roofdieren én voldoende voedsel voor vooral van belang in de periode april tot en met oktober. In de wintermaanden blijven de beestjes onder de grond. Agrariërs in geschikte leefgebieden zijn door de Dienst Landelijk Gebied benaderd voor het beheren van zogenoemde opvangranden. Zij krijgen subsidie voor het laten staan 3 4 limburgs milieu

Foto: Olaf op den Kamp

de beesten. Hamstervriendelijk beheer is

Site-seeing Op internet zijn leuke en interessante websites te vinden, maar dan moet je wel weten waar. Deze keer zetten we twee websites met het thema ‘duurzaam bankieren’ in de spotlight. Blijf interessante links sturen via: [email protected]

WWW.TRIODOS.NL

WWW.ASNBANK.NL

De kredietcrisis heeft mondiaal hard toegeslagen en de gevolgen zijn ook

In de Eerlijke Bankwijzer (www.eerlijkebankwijzer.nl) – een initiatief van

hier duidelijk merkbaar. Met name de financiële sector kreeg rake klappen

Oxfam Novib, Milieudefensie, Amnesty International en FNV – kun je

te verwerken. In Nederland moest de overheid meerdere malen ingrijpen

opzoeken wat je bank met je geld doet. Ook kun je er banken vergelijken.

om de toekomst van grote banken als ING en Fortis veilig te stellen. En ook

De Eerlijke Bankwijzer geeft aan hoe banken scoren op de ladder van

IJsland bleek geen veilige thuishaven voor onze spaarcentjes. Van groot

maatschappelijk verantwoord ondernemen. De website is in januari gelan-

belang is dan ook om je spaargeld te zetten op een bank die valt onder het

ceerd om de consument inzicht te geven in hoe de banken werken en om

garantiestelsel van de Nederlandsche Bank, zodat zelfs als de bank onver-

de bank uit te kiezen die het beste bij je past.

hoopt failliet zou gaan, je geld veilig is opgeborgen. Momenteel garanderen

Naast Triodos Bank scoort nog een andere bank positief als het gaat om

de Europese lidstaten - en dus ook Nederland - een inleg van 100.000 euro.

verantwoord en duurzaam investeren van spaargeld. Ook de ASN Bank

Het is dus belangrijk je geld toe te vertrouwen aan een ‘erkende’ bank.

is wat dat betreft goed bezig. Het in Den Haag gevestigde concern is een

Liefst aan een bank met oog voor duurzaamheid. De Triodos Bank is zo’n

zelfstandig opererende bank die onderdeel is van SNS Reaal. Sinds de op-

bank. Zowel particulieren als bedrijven/instellingen kunnen er terecht.

richting in 1960 is de bank actief op het gebied van duurzaam bankieren.

Triodos Bank is een onafhankelijke bank en staat voor duurzaam bankie-

De ASN Bank laat dan ook onderwerpen als kinderarbeid, dierenleed, kli-

ren. Je regelt er al je bankzaken via internet, wereldwijd, 24 uur per dag, 7

maat en mensenrechten een beslissende rol spelen bij al haar investeringen.

dagen per week.

Met de inleg van alle spaarders wil de ASN bank bijdragen aan positieve

De bank plaatst aandacht voor mens en aarde niet tegenover een goed

veranderingen in de wereld. Anno 2009 investeert de bank ruim 4,8 miljard

financieel rendement op korte termijn, maar integreert deze in een lange

euro in zaken als duurzame energie, microkredieten, welzijn, natuur en

termijn perspectief. Deze Triple P benadering (People, Planet, Profit) is terug

milieu. Voor de ASN Bank is groei geen doel op zich, maar een manier

te vinden in de naam Triodos. ‘Tri hodos‘ is Grieks voor ‘drievoudige weg’.

om geld te investeren in een duurzame samenleving. Middels de in 2004

Triodos Bank stond aan de wieg van de fiscale Regeling Groene Projecten

opgerichte stichting ASN Foundation verstrekt de ASN Bank giften aan

die nu meer dan 10 jaar bestaat. Er is inmiddels door de gezamenlijke

projecten en organisaties die bijdragen aan duurzame initiatieven in onze

groenfondsen voor meer dan 5 miljard euro geïnvesteerd in 4.000 groene

maatschappij. Organisaties die een gift hebben ontvangen zijn onder meer:

projecten. Ruim 200.000 particuliere beleggers hebben hun geld belegd in

Bont voor Dieren, Made By, The Hunger Project en Voices of Africa.

deze groenfondsen. De regeling geldt als het meest succesvolle voorbeeld

De bank heeft zelfs speciale spaar- en beleggingsproducten ontwikkeld in

van publiek-private samenwerking in Nederland.

samenwerking met Kinderstem, Oxfam Novib, Cordaid Microkrediet en de

De Triodos Bank is een voorvechter van transparantie bij banken. Eind

Waddenvereniging.

januari lanceerde Triodos de website www.mijngeldgaatgoed.nl, een site

De ASN Bank biedt vele verschillende diensten en producten. Middels de

waarop je kan vinden welke bedrijven de bank financiert. Door op de site

spaarcalculator op de ASN Bank-website kun je je eindkapitaal berekenen.

een plaatsnaam of onderwerp in te tikken, kun je bekijken waar het geld

Ook kun je brochures aanvragen en downloaden.

dat de Tridos bank beheert, wordt ingezet. Triodos Bank doorbreekt het

.

bankgeheim, met toestemming van haar kredietnemers, omdat zij deze

CONCLUSIE

openheid onmisbaar vindt bij het houden en terugwinnen van het vertrou-

De website van de ASN Bank staat boordevol informatie. Zo is er een

wen in banken.

overzichtelijke opsomming van alle producten en is het taalgebruik helder en duidelijk. Je kunt je abonneren op de nieuwsbrief als je op de hoogte

CONCLUSIE

wilt blijven van nieuws over de ASN Bank, interessante acties, rentetarieven

De website is helder en overzichtelijk opgebouwd. Via de sitemap krijg je in

en koersen.

één oogopslag alle keuzemenu’s te zien. De site geeft voldoende informatie over de doelstellingen van de bank, daarnaast is er uiteraard ook veel aandacht voor de producten die de bank aanbiedt.

Monique Demarteau Milieufederatie Limburg Stichting Milieufederatie Limburg 35

21523_Adv_ProvMilFed_210x143.indd 1

deelname.

18-11-2008 09:21:54

Alvast hartelijk dank voor uw

Voor € 9,75 per lot speelt u al mee.

aan via www.postcodeloterij.nl.

bel 0909-0033 (15cpm) of meld u

Meedoen is eenvoudig,

een zeldzame dagvlinder is.

oorzaak van dat de Zilveren Maan

Verdroging is er de voornaamste

bijvoorbeeld tegen verdroging.

Zo strijden De Milieufederaties

natuur, milieu en landschap.

zich in de 12 provincies in voor

De Provinciale Milieufederaties

Postcode Loterij zetten

Met steun van de Nationale

U een kans - Zij een kans

Foto: Lars Soerink/FN