januari 2014 STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

Limburgs miLieu 4 Een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg - jaargang 27 - december/januari 2014

STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

De Mergellandcorporatie maakt doorstart Navigeren in de tijd met Napoleon in GaiaZoo Milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens Wallonië Graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-POL Samen aan de slag voor duurzame energie Prachtige belevenissen tijdens 9 de Nacht van de Nacht Werkgroep Behoud de Peel wint beroepen bij de Raad van State Schaliegas blijft de gemoederen bezig houden

C O L O F O N limburgs milieu is een uitgave van stichting milieufederatie limburg De Milieufederatie Limburg werd opgericht in 1971. De stichting zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. Zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. Dit werk kan de Milieufederatie doen dankzij giften, overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de Provincie Limburg en de Nationale Postcode Loterij. Hoofdredactie en eindredactie: Monique Demarteau

Foto: Luuk Belgers/Natuuridee.nl

Aan dit nummer werkten mee: Bart Cobben, Gert-Jan van Elk, Hans Heijnen, Olaf op den Kamp, Wim Kuipers, Sandi Mackowiak, Lily van Onna, Wim van Opbergen, Marije van der Park, Roy Renneberg, Hub Slangen, Jelle Vegt, Amber Verbunt, Frank Vermeij Vormgeving & drukwerk: SHD Grafimedia, Swalmen Abonnementen en adreswijzigingen: Limburgs Milieu verschijnt vier maal per jaar. Een jaarabonnement kost €12,50. Betaling geschiedt middels acceptgiro of automatische incasso. Natuuren milieuorganisaties die bij de Milieufederatie zijn aangesloten, ontvangen het tijdschrift gratis. Wil je een abonnement? Gebruik de abonneebon in dit tijdschrift of stuur een e-mail met daarin je naam en adresgegevens naar: [email protected] redactionele bijdragen: Bijdragen kunnen alleen na overleg met de redactie worden ingediend. Auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikel. Plaatsing van een artikel hoeft niet te betekenen dat de vermelde meningen de visie van de redactie of van de Milieufederatie Limburg weerspiegelen. redactieadres: Stichting Milieufederatie Limburg Gevestigd in Het GroenHuis Godsweerderstraat 2 6041 GH ROERMOND T 0475 - 386 410 F 0475 - 386 459 www.milieufederatielimburg.nl [email protected]

diverse projecten van de Milieufederatie Limburg. Het uitgeven van Limburgs Milieu wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de Provincie Limburg.

NieuWsbrieF De Milieufederatie Limburg heeft ook een digitale nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief bevat het laatste nieuws over natuur en milieu in Limburg en wordt gemiddeld eenmaal per maand verstuurd. Je kunt je voor deze nieuwsbrief opgeven via: WWW.milieuFeDerATielimburg.Nl Dit magazine is geproduceerd door SHD Grafimedia onder gecontroleerde omstandigheden conform ISO 14001 Grafimedia getoetst door de SCGM, Certificaatnummer SCGM-MZ:2011.01.01

Limburgs Milieu is gedrukt op FSC-papier 2 limburgs milieu

De Nationale Postcode Loterij is medefinancier van

Je vindt de milieufederatie limburg op:

inhoud 4 5 6

Kort nieuws

7 8

Schaliegas blijft de gemoederen bezighouden

9 10 11 12 13

Navigeren in de tijd met Napoleon in GaiaZoo

14

Driekwart Nederlanders levert lampen in voor recycling Samen aan de slag voor duurzame energie

15

Milieuorganisaties willen duidelijke normen voor groei melkveehouderij

16 17

Nieuwe ontwikkelingen rond N266 en N280

18 19 20

NatuurSUPER viert alle seizoenen

21

Opknapbeurt parkbos bij Jachtslot Mokerheide Milieudefensie meet ‘rochelroute’ in Maastricht

22 23

Kort nieuws

24 26 30 31 32 33 34 36 38

Prachtige belevenissen tijdens 9de Nacht van de Nacht

39

Site-seeing

De Mergellandcorporatie maakt doorstart Milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens Wallonië Groter aanbod biologische producten Cadeau voor nieuwe abonnees Column Wim Kuipers Win een boek Veel Limburgse initiatieven bij Evenement HIER opgewekt Lancering eerste interactieve zonatlas Limburg Leudal Energie gaat voor zonne-energie

Graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-POL Jouw foto in dit tijdschrift? Provincie draagt bij aan project Tuinzicht Lichtenberg Meer ruimte voor bomen in de IJzeren Man

Milieufederatie zoekt vrijwilliger Concept-POL door Gedeputeerde Staten vastgesteld Het GroenHuis Activiteitenoverzicht 2014 Provincie start met aanleg Buitenring Kort nieuws Werkgroep Behoud de Peel wint beroepen Raad van State Meer maïs in Limburg door Duitse Energiewende Onkruidbestrijdingsmiddelen uit de winkel in 2015? Provincie Limburg koopt 1.900 hectare grond van Rijk Nationale tuinvogeltelling op 18 en 19 januari

stichting milieufederatie limburg 3

Kort nieuws Nieuw duurzaam eNergie-iNitiatief iN HeerLeN

gemeeNte NutH wordt duurzamer

De Werkgroep Douve Weien in Heerlen gaat een nieuw duurzaam

De gemeente Nuth gaat de komende jaren verduurzamen. Gebouwen

energie-initiatief starten dat op de nodige steun van de gemeente kan

die in het beheer van de gemeente zijn, worden duurzamer gemaakt

rekenen. Wethouder Fred Gillissen was bij de startbijeenkomst en

en er komt een krediet voor particulieren voor energiebesparende

wenste de werkgroep veel succes. De werkgroep gaat voorlopig aan de

maatregelen zoals isolatie en zonnecellen. In december bepaalt de

slag met een onderzoek naar de mogelijkheden van zonne-energie op

gemeenteraad hoe hoog dat krediet wordt. Het project is afgetrapt in

centraal gelegen daken in Heerlen. De werkgroep komt voort uit een

Wijnandsrade met een voorlichtingsdag voor basisscholen. De

initiatief van de wijkvereniging die duurzaamheid in de wijken Douve

basisscholen in de gemeente strijden komend schooljaar voor de titel

Weien en Caumerveld wil bevorderen. De gemeente stelt secretariële

meest duurzame school van Nuth.

ondersteuning en vergaderruimte beschikbaar. miLieufederatie wiL coNtroLe LaNdbouwgif Minder controle op het gebruik van bestrijdingsmiddelen door boeren is funest voor de waterkwaliteit. Dat zegt de Milieufederatie Limburg. Die denkt dat er, nu de boeren meer zelf moeten controleren, bewust of onbewust zaken fout kunnen gaan waardoor het water vervuild raakt. De Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) is juist blij met minder controles. Volgens de bond bewijst dit dat boeren goed omgaan met het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Boeren die zich niet aan de regels houden, lopen vroeg of laat tegen de lamp, aldus de bond. Waterschap Peel en Maasvallei dat de boeren controleert, houdt in de toekomst tiHaNge tieN jaar LaNger opeN

alleen een oogje in het zeil bij risicovolle bedrijven die bijvoorbeeld in

Kernreactor Tihange mag tien jaar langer in bedrijf blijven dan eerder

het verleden in de fout zijn gegaan. In het gebied van Waterschap Peel

was gepland. De Belgische Kamer heeft ingestemd met het voorstel

en Maasvallei liggen zo’n 3.000 agrarische bedrijven.

om de reactor tot 2025 in bedrijf te houden. Dat is volgens de regering nodig om de energievoorziening in België niet in gevaar te

woNiNgbouw bramert-Noord vaN de baaN?

brengen. Tihange ligt zo’n 40 kilometer van Maastricht. Twee andere

In het concept-POL dat de Provincie Limburg in november publiceerde,

kernreactoren die dichtbij Nederland liggen (in Doel bij Antwerpen)

wordt niet meer gesproken over woningbouw in Bramert-noord. Op de

moeten volgens de Kamer wel in 2015 dicht. De Senaat moet nog

bijbehorende kaarten is Bramert-noord niet aangewezen als woonge-

over de plannen stemmen.

bied. Sinds kort beslist de provincie hierover. De gemeente Stein ziet de woningbouw in het gebied nog wel zitten. Twee jaar geleden kocht de

sameNwerkiNg NatuurmoNumeNteN eN dsm

gemeente hier voor 2,5 miljoen euro grond in het gebied.

Natuurmonumenten en DSM gaan samen op zoek naar een bedrijf dat bij natuurbeheer vrijkomende biomassa wil gaan hergebruiken. Dat kan zijn voor het produceren van energie, hernieuwbare brandstoffen of biobased materialen. Bij het natuurbeheer van Natuurmonumenten komt jaarlijks 175.000 ton biomassa vrij in de vorm van riet, gras, stro en houtresten. DSM beschikt over de technologie om dat te verwerken tot biologische grondstoffen, zoals bijvoorbeeld biogas. Samen met Natuurmonumenten gaat DSM de komende drie jaar op zoek naar bedrijven die deze grondstoffen gaan gebruiken in hun productieproces. Per business case beoordelen de twee partijen de economische haalbaarheid en een eventueel

ecoducteN a2 bij meersseN geopeNd

vervolgtraject.

De twee ecoducten over de A2 in de gemeente Meerssen zijn in september officieel geopend. De ecoducten Bunderbosch en

Limburgs eNergie foNds vaN start

Kalverbosch verbinden de natuurgebieden bij Bunde aan de westkant

In Venlo ging in september het Limburgs Energie Fonds officieel van

van de snelweg met de bossen bij Ulestraten aan de oostkant. Twee

start. Het fonds biedt financiële ondersteuning aan Limburgse

ecoducten waren nodig omdat de A2 op die plek een middenstrook

projecten die bijdragen aan beperking van CO2-uitstoot door

van meer dan 150 meter breed heeft. De bouwwerken zijn al

energiebesparing of duurzame energieopwekking. Het LEF is opgericht

ongeveer een jaar klaar. Met de opening is gewacht totdat het wild er

door de Provincie Limburg. Het LEF verstrekt geen subsidies maar biedt

daadwerkelijk gebruik van ging maken, en dat is sinds enige tijd het

financiering in de vorm van participaties, leningen en garanties. De

geval. In de brede groenstrook tussen de twee ecoducten is voor de

Provincie Limburg heeft 18 miljoen euro beschikbaar gesteld.

dieren een waterpoel en een heuvel aangelegd.

4 limburgs milieu

de mergellandcorporatie maakt doorstart de mergellandcorporatie - in 1997 gestart als een samenwerkingsverband van de LLtb en de stichting milieufederatie Limburg - maakt een doorstart. de corporatie groeit door als een onderdeel van een van de vier agrarische Natuur verenigingen die samen Natuurrijk Limburg vormen. de mergellandcorporatie blijft als organisatie - en in naam bestaan en werkt met deze samenwerking verder aan een natuurlijk en landschapsrijk zuid-Limburg. De oorspronkelijke doelstelling blijft bestaan. De Mergellandcorporatie gaat zich inzetten voor het behoud van het fraaie Limburgse landschap mét de ontwikkeling van de hedendaagse landbouw. Begrip creëren voor elkaars situaties - voor de landbouwers én de natuurorganisaties - en samenwerken aan projecten staan voorop. Nieuw in dit samenwerkingsverband is de rol die de corporatie oppakt als een Agrarische Natuur Vereniging. Samen met de andere drie Agrarische Natuur Verenigingen en Natuurrijk Limburg als bindende kracht maken zij zich sterk voor het Limburgse land. De juiste doelen, mensen, kennis en middelen komen bij elkaar om de ecologische kwaliteit van het beheer te waarborgen. Een van de bekendste projecten van de Mergellandcorporatie is het project ‘Bloemrijke akkerranden’, een prima voorbeeld hoe agrariërs en natuurorganisaties samen opkomen voor een betere natuur. Overmaas. Daarmee volgt de Mergellandcorporatie het beleid om in De Mergellandcorporatie zal de samenwerking wederom breed

collectieven te werken en op die manier versnippering tegen te gaan.

opzoeken met onder andere de drie regionale LLTB-afdelingen,

Samenwerking aan duurzame ideeën is effectiever. Er wordt bekeken

Landschapsbeheer Mergelland, IKL en Waterschap Roer en

hoe en waar de natuurvriendelijke landbouw en natuurinrichting het efficiëntst kan gaan plaatsvinden en blijven plaatsvinden. Vanwege de beperkte beschikbaarheid van overheidsmiddelen zal de

bestuursLedeN gezocHt

Mergellandcorporatie over de voorwaarden van de te maken keuzes

Met deze frisse doorstart zoekt de Mergellandcorporatie

met het (agrarische) veld overleggen:

nieuwe bestuursleden. Mensen uit alle sectoren van de

- welke landbouwer voelt zich aangesproken voor het inschakelen

landbouw, maar ook uit de natuurbeschermingsorganisaties, kunnen zich melden. Met een hernieuwd bestuur kan de corporatie naar elkaars motieven blijven luisteren en begrip daarvoor creëren. voor informatie kun je contact opnemen met de voorzitter Jos Brands (tel. 06-20602094) of met de secretaris hans heijnen (tel. 06-21106446).

van natuur- én landschapsdoelen op zijn bedrijf en doet mee? - welke, met name ecologische en economische randvoorwaarden zijn noodzakelijk voor het daadwerkelijk duurzaam realiseren van de natuurdoelen? - welke bijdrage kan de biologische landbouw leveren aan het invullen van de regionale natuur- en landschapsdoelen en op welke manier?

stichting milieufederatie limburg 5

milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens wallonië de milieufederatie Limburg heeft mede namens Natuurmonumenten en het Limburgs Landschap bezwaar gemaakt tegen het voornemen van de waalse regering om nabij teuven (b) windmolens te bouwen. de belangrijkste reden ligt in de aantasting van de landschappelijke kwaliteit van het zuid-Limburgse heuvelland. Het kleinschalige cultuurlandschap in

instanties (Milieufederatie Limburg, VVV

het Onderste en Bovenste Bosch bij Epen,

en rondom Epen behoort tot de fraaiste

Zuid-Limburg, gemeente Gulpen-Wittem)

een bos- en natuurgebied dat onderdeel

van ons land. Niet voor niets maakt het

gebruikgemaakt.

uitmaakt van het Natura 2000-gebied

gebied onderdeel uit van het Nationaal

Geuldal. In de bij het Waalse plan

Landschap Zuid-Limburg. Het beleid

De Nederlandse provincie Limburg heeft

behorende milieueffectrapportage zijn

ten aanzien van Nationale Landschap-

in haar ruimtelijke beleid opgenomen dat

wel de (milieu)gevolgen van de ontwik-

pen is erop gericht om de bijzondere

de plaatsing van windmolens in het

keling van windenergie op het Waalse

landschappelijke en cultuurhistorische

Nationaal Landschap Zuid-Limburg niet is

grondgebied in kaart gebracht, maar

waarden te beschermen en in stand te

toegestaan. Volgens de provincie tasten

dat is niet gebeurd voor het net over de

houden. Activiteiten die deze waarden

windmolens in dit deel van de provincie

grens gelegen Nederlandse gebied. De

aantasten, zijn dan ook verboden.

de landschappelijke kwaliteit van het

natuur- en milieuorganisaties zijn dan

De Waalse regering heeft onlangs een

heuvelland te zeer aan en vormen ze

ook van mening dat er alsnog onder-

plan opgesteld voor de plaatsing van

een bedreiging voor de belevingswaarde

zoek moet plaatsvinden naar mogelijk

windturbines in Wallonië. In het bij-

van dit gebied. Toeristen komen in grote

significante negatieve effecten van de

behorende ‘Cartografieplan’ zijn zones

getale naar Zuid-Limburg om te genieten

te plaatsen windmolens op de natuur-

op de kaart aangewezen die in principe

van het mooie landschap. Hoge wind-

waarden van het Natura 2000-gebied.

geschikt zijn voor de plaatsing van

molens net over de grens op Belgisch

Een zelfde onderzoek dient ook plaats te

windmolens. Eén van die zones ligt ten

grondgebied zullen vanuit het Neder-

vinden naar mogelijke geluidsoverlast en

oosten van Teuven op korte afstand

landse heuvelland duidelijk zichtbaar zijn

overlast van slagschaduw van de molens

van de Nederlandse grens bij Epen. De

en leiden tot ‘horizonvervuiling’. Juist

voor bewoners aan de Nederlandse kant

bevolking en andere belangstellenden

dit argument vormt voor de VVV Zuid-

van de grens.

kunnen zich over het plan uitspreken

Limburg eveneens reden om bezwaar te

via een openbare enquête. Van deze

maken tegen het Waalse windmolenplan.

Bart Cobben

mogelijkheid hebben ook Nederlandse

De windmolens worden geplaatst vlakbij

Milieufederatie Limburg

6 limburgs milieu

schaliegas blijft de gemoederen bezighouden de discussies over schaliegaswinning in Nederland zijn weer wat geluwd. Nog in september was de milieufederatie Limburg in het nieuws, toen ze bij monde van directeur Hans Heijnen reageerde op een door minister kamp gepresenteerd rapport waarin te lezen was dat de milieurisico’s van schaliegaswinning beheersbaar zijn. Het rapport van minister Kamp leek een opstap te gaan worden naar het begin van een tijdperk met boortorens in het landschap. Ook in Limburg zijn er voorraden schaliegas en steenkoolgas die interessant genoeg zijn om er opsporingsvergunningen voor aan te vragen. In Midden-Limburg van Weert tot en met Roermond heeft Quadrilla Resources sinds september 2011 een aanvraag lopen. Tussen Roermond en Venlo is zo’n vergunning aan Hexagon (eigendom van DSM) verleend voor de opsporing van steenkoolgas. Na de publicatie van het onderzoeksrapport bleek dit behoorlijk vatbaar voor kritiek. Het hele onderzoek bleek niet meer dan een literatuurstudie en de Commissie MER constateerde dat bepaalde gevolgen van schaliegaswinning buiten het onderzoek zijn gebleven: - Wet- en regelgeving zijn niet voldoende in orde om risico’s te ondervangen. Zo heeft het ‘fraccen’ geen duidelijke plaats in de regelgeving. - Schaliegaswinning kan dichtbij bestaande breuken in de ondergrond aardbevingen opwekken. Het is daarom essentieel om de nabijheid van breuken van te voren uit te sluiten. - Het risico op vervuiling van het grondwater is beheersbaar door het nemen van de juiste technische maatregelen en een goede omgang met afvalwater. - Risico’s in de praktijk ontstaan veelal door menselijk falen. - Staatstoezicht op de Mijnen speelt een essentiële rol als toezichthouder. Voldoende capaciteit is daarvoor een vereiste.

schaliegasvrij verklaard. Geen wonder dat Minister Kamp besloten heeft de storm van protest eerst maar even over te laten waaien.

Het verzet tegen schaliegaswinning in Nederland is inmiddels

Op 18 september schreef de minister de Tweede Kamer dat er

al behoorlijk gegroeid. Vier provincies, waaronder Gelderland

eerst een breder onderzoek moet komen naar de mogelijke

en Noord-Brabant, en een honderdtal gemeenten, waaronder

locaties voor proefboringen. Dat onderzoek gaat zeker een jaar

Gulpen-Wittem, Landgraaf, Roermond en Leudal, hebben zich

duren. Pas als dat onderzoek klaar is, zullen aanvragen voor een opsporingsvergunning in behandeling worden genomen. Voor de gebieden waarvoor al een opsporingsvergunning is afgegeven, wordt met de initiatiefnemers afgesproken dat er tot het voltooien van het landelijke onderzoek geen stappen worden gezet. Intussen gaat Milieudefensie door met het verzamelen van handtekeningen voor een petitie die de Tweede Kamer oproept geen boringen naar schaliegas toe te staan, een activiteit die mede door De Natuur en Milieufederaties wordt ondersteund. Voor meer informatie kun je kijken op de websites: milieufederatielimburg.blogspot.nl, www.milieudefensie.nl/schaliegas en www.schaliegasvrij.nl. Jelle Vegt Milieufederatie Limburg stichting milieufederatie limburg 7

groter aanbod biologische producten in supermarkt Het aantal producten met eko-keurmerk dat bij de reguliere supermarkten in de schappen ligt, is dit jaar tien procent hoger dan vorig jaar. Het fairtrade aanbod steeg zelfs met twintig procent. de afgelopen zeven jaar is het biologisch aanbod elk jaar groter geworden, gemiddeld met zestien procent. dit blijkt uit de laatste jaarlijkse eko-tellingen van milieudefensie onder Nederlandse supermarkten met medewerking van ruim tweehonderd vrijwilligers. Supermarktketen Hoogvliet scoort als beste, met gemiddeld

aldus een woordvoerder

398 biologische producten in de schappen. PLUS staat met

van Milieudefensie.

een gemiddelde van 342 EKO-producten op de tweede plaats.

Milieudefensie startte

Milieudefensie stopt

in 1998 met de EKO-

na zestien jaar met

tellingen om het aanbod

de landelijke EKO-

van biologische producten

tellingen. ,,Biologisch

in reguliere supermarkten

voedsel is niet langer

te stimuleren. In het

voorbehouden

eerste jaar werden er

aan speciaalzaken,

nog maar gemiddeld 6

maar heeft zijn weg

EKO-producten geteld per

gevonden naar de

supermarkt. Milieudefensie

schappen van alle

hoopt dat de supermarkten

supermarkten. De

de trend voortzetten. De filialen met de meeste EKO- en Fairtrade

recente EKO-tellingen

producten hebben een award gekregen. Kijk voor de volledige

getuigen daarvan”,

uitslag op www.ekotellingen.nl.

een abonnement op het Limburgs milieu? Dat kan! Graag zelfs, want met het abonnement steun je de Milieufederatie Limburg met haar doelstellingen. Samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties zet de Milieufederatie Limburg zich al ruim 40 jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu én duurzaamheid in Limburg. Een jaarabonnement op Limburgs Milieu kost 12,50 euro. Je krijgt Limburgs Milieu dan ieder kwartaal thuisgestuurd. Als je een abonnement neemt vóór 1 februari 2014, ontvang je het leuke en leerzame Be Green spel als welkomstgeschenk.

❏ Ja, ik neem een abonnement op het Limburgs Milieu voor 12,50 euro per jaar Naam

:

Adres:

:

Postcode

:

Woonplaats : Telefoon

:

E-mail

:

Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden aangegaan tot wederopzegging.

✁

Deze bon in een ongefrankeerde envelop opsturen naar: Milieufederatie Limburg Antwoordnummer 10053 6040 XT Roermond Handtekening:

8 limburgs milieu

Datum:

Navigeren in de tijd met Napoleon in gaiazoo ‘we hebben goed kunnen netwerken’, ‘het was een interessante lezing over de tranchotkaarten’, ‘Napoleon en een franse soldaat waren er ook’, ‘wat leuk, een filmpje waarin je met de trein door de tijd van Napoleon reist’, ‘prachtige locatie’ en niet te vergeten ‘boeiende rondleiding door het park’. dat waren wat reacties van de gasten die

Foto’s: Monique Demarteau

deelnamen aan de achterbandag op zaterdag 9 november in gaiazoo. De jaarlijkse dag voor de achterban, de bij

eruit zag in 1805, wat er allemaal veranderd

zichtbaar werd voor de gasten. Daarmee

de Milieufederatie Limburg aangesloten

is en waar bijvoorbeeld onze plaats- en

gaf hij de start voor het project: ‘Navigeren

groepen, vond dit jaar plaats in GaiaZoo in

straatnamen vandaan komen.

in de Napoleontische tijd’. Na een smake-

Kerkrade. Op het programma stond een le-

De uitleg over het ontstaan van de kaarten

lijke lunch, en volop gelegenheid om te

zing over de Tranchotkaarten van directeur

werd door Napoleon in hoogst eigen

netwerken, stonden de gidsen van GaiaZoo

Hans Heijnen. Deze kaarten van Limburg zijn

persoon gegeven. Hij gaf de gasten een les

klaar om iedereen in groepen rond te leiden

unieke en zeer gedetailleerde kaarten uit de

in zijn eigen geschiedenis, waarin hij werd

door het park. Er was ook gelegenheid om

tijd van Napoleon. De kaarten worden veel

ondersteund door een van zijn soldaten, met

in te schrijven voor de workshop: ‘Navigeren

gebruikt, ook door de organisaties uit de

soms hilarische scenes. Gedeputeerde Van

in de Napoleontische tijd’ die de Milieufe-

achterban van de Milieufederatie. Maar er

der Broeck van de provincie Limburg was

deratie gaat starten en om met Napoleon

is iets nieuws aan toegevoegd. De kaarten

aanwezig en voegde met een druk op een

op de foto te gaan. Kortom, een geslaagde

zijn door de Milieufederatie gegeorefereerd.

knop het gps-signaal toe aan de Tranchot-

dag met een afwisselend programma en

Dat wil zeggen dat de bestaande kaarten

kaarten waardoor de locatie van GaiaZoo

tevreden gasten.

voorzien zijn van coördinaten, zodat de

Je kunt je nog inschrijven voor de workshop

plaats waar je op dat moment bent, kan

‘Navigeren in de Napoleontische tijd’. De

worden aangegeven met behulp van een

workshop is alleen toegankelijk voor de

gps-signaal. Hierdoor zijn ze voor veel meer

groepen die bij de Milieufederatie Limburg

doeleinden te gebruiken. Je kunt als het ware

zijn aangesloten. Heb je interesse,

door de tijd reizen. Al lopend, of reizend

stuur een e-mail aan Lily van Onna:

met de trein, kun je switchen in de tijd

[email protected]. Je

(van 1805 naar 2013) en in het landschap.

wordt dan op de hoogte gehouden van de

Je kunt ter plekke zien hoe het landschap

voortgang van de plannen.

stichting milieufederatie limburg 9

Column Wim Kuipers Foto: Fotobureau Kuit, Roermond

Help, moder maas gaat... Op twaalf-elf-dertien omstreeks elf-elf uur besloot ik me een niet

beschikbaar komt, gaat het water in de Limburgse Maas stijgen.

zo serieuze vraag te stellen. Een elf-vraag: wie maakte de beste

Altijd zo geweest. Het stijgende water komt vrij rustig naar ons

milieugrap van dit jaar? Die onbekende die een neergeschoten

toe. Allez, de snelheid verdubbelt, verdrievoudigt misschien, maar

wolf over duizend en nog wat kilometers in zijn auto meenam naar

die snelheid is absoluut niet te vergelijken met het razende, alles

Nederland en daar als eigenheims verkeersslachtoffer neerlegde, of

vernielende water van een vloedgolf. Bovendien zien we het water

het restant van de Roermondse VVD?

komen. En als we het niet zien, waarschuwen de computers ons. De mensen die dicht bij de Maas wonen, kunnen alle noodzakelijke

Ik zal duidelijker worden. Op de site van L1 verscheen die dag

maatregelen nemen. Desondanks vindt de VVD dat de vele

om 10.58 het bericht: VVD Roermond bezorgd om dijken. De

kilometers dijk die al aangelegd zijn wat hoger moeten vanwege de

waterkeringen zijn niet in orde, zo is het wakkere fragment te

regen die we zouden kunnen krijgen.

weten gekomen, en dus moet het college maar meedelen ‘wat er gedaan moet worden om de waterkeringen weer op orde te krijgen,

Kúnnen krijgen, maar dat is voor de meeste politici al krijgen. Nou

en hoe lang dat duurt.’ Lees nu vooral verder: ‘Volgens de VVD is de

ga ik daar niet tegen in. Ik ga niet zeggen: niet iedereen is van

kwestie extra actueel, nu door de regen van de afgelopen dagen het

mening dat het zoveel natter wordt. Integendeel: ik doe er nog wat

waterpeil in de Maas stijgt.’

water bij en ga braaf uit van een kwart méér regen oftewel 200 millimeter. Omgerekend: vier millimeter per week meer. Ook die

Ik rende onmiddellijk de trap af naar buiten. Ik woon nauwelijks

berekening mag men nog royaal noemen, want Midden-Limburg

honderd meter van de Maas, maar moet wel vijf wegen oversteken

heeft jaren met minder dan 700 millimeter. Hoe groot is de kans op

om er te komen: dat mag ook wel eens gezegd worden. En ja hoor:

ongelukken? Mijn vraag daarom: wat voor tekenen zijn er dat die

het water leek wat hoger. Goed, die ‘afgelopen dagen’ zijn uiteraard

extra regen in enorme plensbuien valt, of dat het wekenlang aan

afgelopen, maar het was kantje boord. Was de Maas 7,89 meter

één stuk door regent? Even doordenken en dan de vraag: moet je

gestegen… heel Nederland had weer aandacht gehad voor Limburg.

dus wel die kades en dijken verhogen?

Maar wat betekent dat nu: drie, vier, zes meter in vergelijking met

Ja – vindt de VVD Roermond. Ik noem dat bangmakerij. Bang

een VVD-snelheid van 130.000 meter? Er zijn genoeg deskundigen

maken voor wilde dieren, geheimzinnige virussen, inbrekende

die willen verklaren dat bij die snelheid de kans op verkeersdoden

bollen breigaren (bul garen ...) en magnetrons die alles wat je zegt

heel wat groter is dan bij 100 kilometer, de laten we zeggen

afluisteren. Regelmatig lees ik dat VVD’ers opscheppen over ‘hun

Groen-snelheid. Maar wat vergelijk ik helemaal? Hoeveel zwakkeren

Verlichting’, de Verlichting die een einde maakte aan de macht

bevinden zich op de autoweg, in een kwetsbare positie? Geen

van de kerk, dus aan allerlei afgoderij en ander bijgeloof. Geen

voetgangers, fietsers, rolstoelers, mensen met een 45-auto. Waar

dreigende god meer die de mensheid strafte met donder, droogte,

maak ik me dan druk om?

plagen: de mens nam de heerschappij helemaal over. De wereld werd maakbaar. Hogere dijken dus...

Hoho! Wat is de kans dat er mensen verdrinken bij een overstroming van de Maas? Daar moeten we echt eens over na gaan denken.

... want als er iets mis gaat kunnen we God of natuurkrachten

Ik ben als Maasman onlangs geïnterviewd voor een boek van de

niet meer de schuld geven. Maar waar gaat het helemaal om?

provincie over de watersnoden van de jaren negentig. Reden: die van

Hoeveel mensen krijgen de Maas thuisbezorgd over tien jaar, of

Kerstmis 1993 is twintig jaar geleden, en de hoeveelheid neerslag in

in 2043, 2106? Waarom moet ik nu denken aan mensen die het

Limburg stijgt met niet minder dan twintig procent. Dus...

gras van hun gekoesterd gazon onkruid noemen als het op de oprit gedijt?

... ja wat dus? Eerst echte feiten. Als er in het noordoosten van Frankrijk en in het oosten van Wallonië in korte tijd heel wat water

10 limburgs milieu

Wim Kuipers

Prijsvraag: win het Handboek Natuurfotografie+ bij kNNv uitgeverij is onlangs het Handboek Natuurfotografie+ verschenen. Het boek gaat uitgebreid in op de landschapsfotografie en is een onmisbare praktijkgids voor natuurfotografen. doe mee aan de prijsvraag en win een exemplaar van dit bijzondere boek. Olifanten, leeuwen, tijgers, apen, giraffen,

Als complete opvolger van het Handboek

Als geen ander weten ze hun enorme

pinguïns, walvissen of ijsberen? Je hebt ze

Natuurfotografie gaat deze plusversie

kennis op eenvoudige wijze over te dragen.

geen van allen nodig om een goede

een stap verder. Ben jij bijvoorbeeld een

Samen hebben ze het Centrum voor

natuurfoto te maken. Wat dan wel? Dit

technisch, biologisch, kunstzinnig of filo-

Natuurfotografie opgericht, hét kennis-

boek! Met deze uitgebreide versie van het

sofisch gedreven fotograaf? Op de eerste

en educatieplatform voor alle natuurfoto-

best verkochte standaardwerk over natuur-

pagina kom je daar al achter, zodat je snel

grafen. Je vindt dit online via de website

fotografie wordt aan de hand van concrete

doorziet op welke vlakken je het meest

www.centrumvoornatuurfotografie.nl.

opdrachten en nieuw fotomateriaal de

kan bijleren. Ook is er een compleet nieuw

natuurfotografie naar een hoger niveau getild. Het Handboek Natuurfotografie+

hoofdstuk opgenomen over het nut van

laat zien dat natuur dichtbij huis begint en

Tevens wordt er meer informatie gegeven

hoe je daar boeiende beelden van maakt.

over het presenteren en publiceren van

het beoordelen en bespreken van foto’s.

foto’s. Concrete opdrachten moedigen je

prijsvraag

aan om meteen het veld in te gaan. Welke

Bart Siebelink en Edo van Uchelen Handboek Natuurfotografie+ Formaat: 17x24 cm 300 pagina’s, full color Genaaid gebonden

apparatuur heb je nodig? Hoe benut je de technische mogelijkheden? Hoe vind

Geef het goede antwoord op de

je fotogenieke dieren? Wat geeft een

onderstaande vraag en maak kans

natuurfoto zeggingskracht? Hoe kom je tot

op een exemplaar van het handboek natuurfotografie+. De Milieufederatie

verdieping?

Limburg en Knnv Uitgeverij verloten

Auteurs Bart Siebelink en Edo van Uchelen

twee exemplaren onder de goede

zijn gedreven biologen en natuurfotografen.

KNNV Uitgeverij ISBN 978 90 5011 4646 Prijs: € 29,95 Verkrijgbaar in de boekhandel, via www.knnvuitgeverij.nl en www.centrumvoornatuurfotografie.nl

inzenders. Wie maakte in 1861 (in Londen) de allereerste kleurenfoto? A. James Maxwell B. William talbot c. George eastman D. Gabriel Lippmann Stuur het antwoord op deze vraag per briefkaart vóór 1 februari 2014 naar: Milieufederatie Limburg t.a.v. Limburgs Milieu Godsweerderstraat 2 6041 Gh roermond of stuur een e-mail naar: [email protected] o.v.v. Limburgs Milieu/handboek natuurfotografie+ vermeld volledige naam- en adresgegevens. De winnaars krijgen het boek automatisch thuisgestuurd. stichting milieufederatie limburg 11

veel Limburgse initiatieven bij evenement Hier opgewekt in amersfoort Nederland telt inmiddels bijna 500 lokale duurzame energie-initiatieven. en de beweging heeft effect. Lokale overheden, energiebedrijven en netbeheerders signaleren dat hun rol moet veranderen. dat is de belangrijkste conclusie van het landelijk evenement Hier opgewekt dat op vrijdag 15 november in amersfoort plaatsvond. Op dit evenement kwamen zo’n 750 vertegenwoordigers bijeen van initiatieven, overheden, corporaties, provincies en serviceverleners. Het sterk groeiende aantal lokale duurzame energie-initiatieven is één van de meest zichtbare aanwijzingen dat Nederlanders zelf de regie pakken. De lokale energiebeweging krijgt mogelijk een impuls door de belastingkorting per 1 januari 2014 voor collectieve lokale energieopwekking. Dat kan bijvoorbeeld rendabele collectieve zonneparken dichterbij brengen. Tientallen initiatieven zijn al bezig met de voorbereiding en honderden deelnemers bezochten tijdens het Evenement HIER opgewekt de sessies over dit onderwerp. HIER opgewekt haakt daarop in met de oprichting en ondersteuning van het Kenniscluster Zonneparken. Samen met juristen, fiscalisten en lokale initiatieven onderzoekt HIER opgewekt de mogelijkheden en

Limburg telt 22 duurzame initiatieven verspreid over de hele

ontwikkelt handvatten.

provincie. Verschillende van hen waren aanwezig in Amersfoort, namen deel aan de workshops en deelden hun ervaringen en

Er zijn al meer initiatieven dan Nederland gemeenten telt. En

ambities met de andere initiatiefnemers uit de rest van het land.

wekelijks komt er wel één bij. De ambitie van HIER opgewekt is om

Het steunpunt HIER opgewekt van de Milieufederatie Limburg

lokale duurzame energie voor iedereen bereikbaar te maken.

ondersteunt de duurzame initiatieven in Limburg.

Hier opgewekt hier opgewekt is hét kennisplatform voor lokale duurzame energie-initiatieven en iedereen die daar interesse in heeft: initiatiefnemers, maar ook samenwerkingspartners zoals gemeenten, provincies, corporaties, verenigingen van eigenaren, adviesbureaus en serviceverleners. hier opgewekt verbindt mensen die werk maken van duurzame energie en helpt de beweging groter en professioneler te maken. het brengt alle duurzame lokale energie initiatieven in nederland in beeld, ontwikkelt in samenwerking met lokale initiatieven kennisdossiers en organiseert informatie- en inspiratiesessies door het hele land. hier opgewekt is een initiatief van het hier Klimaatbureau en De natuur en Milieufederaties. Kijk voor meer informatie op www.hieropgewekt.nl. hier vind je ook de deelnemerslijst en een verslag van het evenement hier opgewekt in Amersfoort.

12 limburgs milieu

Lancering eerste interactieve zonatlas van Limburg in oktober lanceerde wethouder ruud guyt van sittard-geleen de eerste interactieve zonatlas van Limburg. dit interactieve instrument is gemaakt in samenwerking met klimaatverbond Nederland en geeft de zonneenergiepotentie van alle daken binnen de gemeente weer. De gemeente wil met dit initiatief inwoners

op energiegebied te realiseren. Vanaf nu

zonne-energie. Vervolgens kunnen ze met

en bedrijven helpen met energiebesparing

kunnen inwoners van Sittard-Geleen in één

een eenvoudige rekenmodule uitrekenen

en energieopwekking door het gebruik van

oogopslag zien welke daken in de

wat de investering hen zal opleveren.

zonne-energie. Bovendien helpt de

gemeente geschikt zijn voor het plaatsen

De zonatlas is niet alleen geschikt voor

zonatlas om gemeentelijke doelstellingen

van zonnepanelen en het opwekken van

huishoudens. Ook scholen en bedrijven kunnen zien welke kansen er liggen voor het opwekken van duurzame energie. In Nederland maken naast Sittard-Geleen ook Arnhem, Tiel, Groningen, Ten Boer, Dordrecht, Eindhoven, Haarlem, Bloemendaal, Heemstede, ‘s-Hertogenbosch, Utrecht en Boxtel gebruik van de zonatlas. Je vindt de zonatlas op de website www. zonatlas.nl/sittard-geleen.

Leudal energie gaat voor zonne-energie Leudal energie timmert al enkele maanden aan de weg in de gemeente Leudal. deze duurzame energie coöperatie heeft sinds haar oprichting op 27 mei jongstleden niet stil gezeten. ze moet ook wel, want er is een ambitieus doel dat nagestreefd wordt. twintig procent van de energie in de gemeente moet in 2020 duurzaam zijn. Om dit doel te bereiken heeft Leudal

kunnen worden. In de toekomst wil de

coöperatie. Een mooi streven.

Energie een route uitgestippeld. Hierin zijn

coöperatie ook omwonenden van deze

Maar bovenal is Leudal Energie een

drie hoofdfasen te onderscheiden. Zo is

daken mee laten profiteren van de

coöperatie. Leden mogen meebeslissen en

Leudal Energie begonnen met de actie

opgewekte energie. Dus ook wanneer men

ideeën aandragen. Zo kunnen ze profiteren

‘Leudal zoekt zon’, waarin de coöperatie

zelf geen geschikt dak heeft, kan men

van gezamenlijke inkoop en andere acties.

helpt en ontzorgt in de aanschaf van

gebruik maken van zonne-energie. Ten

Er wordt al gesproken over energiecoaches

zonnepanelen. Daarvoor zijn vier installa-

slotte ligt er het plan om een solarpark

en op dit moment kunnen leden goedkoop

teurs geselecteerd die voldoen aan het

mogelijk te maken. De leden van Leudal

LED-verlichting aanschaffen. Kortom,

eisenpakket. Vervolgens is er via infoavon-

Energie participeren in het solarpark en

Leudal Energie bestaat door én voor haar

den de gelegenheid gegeven aan inwoners

kunnen hun eigen stroom afnemen via de

leden.

van Leudal om kennis te maken met de installateurs, maar ook om te horen wat de coöperatie voor hen kan betekenen. Op deze avonden in Roggel en Grathem kwamen respectievelijk 80 en 90 mensen af. Leudal Energie kijkt er dan ook met tevredenheid op terug. De eerste stap is gezet. Maar ook met de tweede fase is men al begonnen. ‘Zon zoekt dak’ houdt in dat er naar geschikte daken voor zonnepanelen wordt gezocht. Zo wordt er nu bekeken of er op de daken van scholen panelen gelegd stichting milieufederatie limburg 13

driekwart Nederlanders levert lampen in voor recycling steeds meer Nederlanders (75%) weten waar ze hun oude lampen in kunnen leveren voor recycling. dat blijkt uit de verlichtingsmonitor van stichting Lightrec. Hoewel energiezuinige verlichting altijd moet worden ingeleverd voor recycling, gooit een kwart van de consumenten de oude lampen nog bij het huisvuil. Nederlanders worden zich er steeds meer van bewust dat ze - nu de

Steeds meer winkels gaan proactief een samenwerking aan met

gloeilamp uit de schappen is verdwenen - al hun lampen in moeten

Wecycle. Bij deze winkels kunnen consumenten hun oude lampen

leveren voor recycling, aldus Stichting LightRec. Energiezuinige

altijd kwijt. Op dit moment is dit al mogelijk bij MediaMarkt,

verlichting kan namelijk voor meer dan 90 procent worden

Saturn, Hornbach, Gamma, Blokker en de supermarkten Bas van der

gerecycled. Uit de Verlichtingsmonitor blijkt dat de meeste

Heijden, DekaMarkt, Digros, Dirk van den Broek en MCD.

consumenten hun lampen inleveren bij de milieustraat. Daarnaast zijn de supermarkt in de buurt en de chemokar populaire inleverpunten. Nu er geen gloeilampen meer verkocht worden, moeten straks alle oude lampen en armaturen worden ingezameld voor recycling om ervoor te zorgen dat er geen stoffen in het milieu terechtkomen. Dit geldt ook voor armaturen. En omdat energiezuinige verlichting bijna volledig kan worden gerecycled, blijven daarmee kritische grondstoffen behouden. ,,We roepen consumenten dan ook op om hun oude verlichting af te danken in de Wecycle-inleverbakken,” aldus Jeroen Bartels, manager van LightRec en een van de opdrachtgevers van Wecycle. Consumenten kunnen altijd hun oude tl-buizen, spaar- en ledlampen en armaturen inleveren bij de winkel als ze een nieuwe lamp kopen. Ook zijn er inzamelbakken bij de gemeentelijke milieustraat en bij veel bouwmarkten, elektronicawinkels en supermarkten.

samen aan de slag voor duurzame energie vijf landelijke natuur- en milieuorganisaties (greenpeace, milieudefensie, Natuur & milieu, de Natuur en milieufederaties, wereld Natuur fonds) tekenden onlangs samen met de overheid en vele andere maatschappelijke organisaties, onder wie werkgevers en werknemers, het energieakkoord. Het komt er nu op aan de afspraken uit het akkoord waar te

de energierekening. Bij Zon Zoekt Dak heb je al een pakket

maken. Dat gebeurt natuurlijk door op landelijk niveau invulling

zonnepanelen voor € 2.690,- en alles wordt geregeld, van

te geven aan de afspraken. Maar dat kan ook gebeuren op

offerte tot installatie. Meer informatie: www.zonzoektdak.nl.

individueel niveau. Daarom vragen de bovengenoemde organisaties hun leden en donateurs om medewerking. Dat kan bijvoorbeeld door waar mogelijk energie te besparen. Het kan ook door, zoals al veel huishoudens hebben gedaan, zonnepanelen aan te schaffen en zo eigen duurzame energie op te wekken. Natuur & Milieu organiseert daartoe de actie Zon Zoekt Dak. Met deze actie maakt Natuur & Milieu het mensen gemakkelijk goede zonnepanelen aan te schaffen tegen een aantrekkelijke prijs. Zonnepanelen zijn goed voor het milieu, maar ook goed voor de portemonnee, want je bespaart minstens 16 procent op 14 limburgs milieu

milieuorganisaties willen duidelijke normen voor groei melkveehouderij de Natuur en milieufederaties en milieudefensie zijn kritisch op het voornemen van staatssecretaris dijksma om de melkveehouderij in Nederland te laten groeien. dit plan werd medio december bekend in een brief die dijksma naar de tweede kamer stuurde. de milieuorganisaties stellen dat Nederland niet zit te wachten op meer vee-industrie met alle gevolgen van dien. De groei van de melkveesector wordt door

grens gesteld aan het aantal kippen en

de staatssecretaris toegestaan als er voldaan

varkens dat de Nederlandse vee-industrie

wordt aan mestverwerking. Volgens De

mag houden. Dat stelsel blijft nu in ieder

Natuur en Milieufederaties en Milieudefensie

geval tot 2018 intact, terwijl het eerst in

is er echter onvoldoende capaciteit om al die

2015 zou verdwijnen.

mest weg te werken. ‘Het Planbureau voor

De milieuorganisaties voerden wekenlang

de Leefomgeving geeft nú al aan dat er niet

campagne tegen de ongebreidelde groei

voldoende capaciteit is voor mestverwerking,

van de vee-industrie. Op www.maakvan-

nu niet en straks ook niet. Daarnaast worden

nederlandgeenmegastal.nl hebben duizenden

andere milieuproblemen die gepaard gaan

mensen al een kaartje naar Dijksma gestuurd

met de groei van de melkveehouderij niet

met de oproep van Nederland geen megastal

opgelost’, aldus de organisaties.

te maken. Uit onderzoek van Arcadis bleek

Het Planbureau voor de Leefomgeving

eerder al dat door afschaffing van de dier-

concludeerde in een eerdere evaluatie van

rechten in provincies met veel vee-industrie,

het mestbeleid dat de uitbreiding van de

de hoeveelheid landbouwgrond. Dat betekent

zoals Brabant, Limburg, Gelderland en

mestverwerking onvoldoende is voor de

niet nog meer koeien erbij. Anders wordt het

Overijssel, de juridische ruimte ontstaat voor

vanaf 2015 verwachte hoeveelheid mest.

dweilen terwijl we de mestkraan verder open

een verdubbeling van de veestapel. Groei van

Verder stelt het Planbureau dat mestver-

zetten’, zo meent het Planbureau.

de intensieve veehouderij in Nederland zorgt

werking een ‘end of pipe-maatregel’ is, en

De milieuorganisaties vinden het wel goed

voor veel problemen waar iedereen mee te

overige milieuproblemen er niet mee worden

dat de staatssecretaris het heeft over

maken heeft. Het milieu gaat achteruit door

opgelost, zoals uitstoot van ammoniak en

grondgebonden veehouderij als voorwaarde

meer uitstoot van methaan en verzuring

broeikasgassen. ‘De effecten van stank en in-

voor uitbreiding. Wel moeten hier duidelijke

van de bodem en water door de extra mest.

fectiedruk blijven zelfs volledig onbesproken.

normen voor komen, bijvoorbeeld niet meer

De groei van de veehouderij is ook niet

Wil de melkveehouderij binnen de milieu-

dan twee koeien per hectare gras. Ook zijn ze

goed voor de volksgezondheid. Intensieve

grenzen opereren, dan moet de omvang van

positief over het behouden van dierrechten

veehouderijen zorgen voor verspreiding van

de veestapel direct verbonden worden met

voor varkens en kippen. Hiermee wordt een

antibiotica-resistente bacteriën en uitstoot van fijnstof. Ook neemt de kans op de verspreiding van dierziektes toe naarmate de

dijksma moet Niet wacHteN op europees beLeid

dieraantallen toenemen.

Staatssecretaris Dijksma van economische zaken wil een europese richtlijn voor

Hans Heijnen (directeur Milieufederatie Lim-

het welzijn van melkkoeien, liet ze in december weten in de tweede Kamer. Maar

burg) pleit al jaren voor een dier-standstill in

andere europese landen willen dat vooralsnog niet. volgens Milieudefensie moet de

Limburg. Het afschaffen van de dierrechten

staatssecretaris niet wachten op europa om in te zetten op welzijn van melkkoeien.

en het melkquotum ziet de Milieufederatie

Als het melkquotum vervalt in 2015 en er explosieve groei dreigt van de nederlandse

Limburg dan ook niet zitten. ,,Maak van

melkveehouderij staat dierenwelzijn op de tocht. ,,er is de afgelopen jaren een kleine

Limburg geen mestvaalt. Er zijn al te veel

winst geboekt door extra aandacht voor weidegang voor koeien. Als we niks doen

dieren in onze provincie. Daarom kampen we

om de groei aan banden te leggen gaat het weer hard de verkeerde kant op,” aldus

met problemen als geurhinder, ammoniak

Jacomijn Pluimers, campagneleider duurzaam voedsel van Milieudefensie. ,,De groei

en fijnstof. Kortom, een aantasting van de

en schaalvergroting zorgt ervoor dat meer koeien opgehokt staan in megastallen

kwaliteit van onze leefomgeving. Middels de

en niet of amper meer buiten komen. overigens staat niet alleen het welzijn van

campagne hebben we onze achterban op-

melkkoeien op het spel. ook het welzijn van mensen wordt aangetast met een

geroepen om te reageren op de voornemens

verdere groei van de veestapel en een groter mestoverschot. Dijksma moet inzetten

in Den Haag. Ook elders in Nederland werd

op een veehouderij die past binnen nederland. Daar past geen forse groei bij.”

de campagne gesteund. Hopelijk met een positief resultaat.” stichting milieufederatie limburg 15

Nieuwe ontwikkelingen rond N266 en N280 over de N266 is weer redelijk veel nieuws te melden. er zijn inmiddels een tweetal alternatieven afgevallen; het betreft de variant met een directe aansluiting op de a2 en de oostelijke randweg rond budschop. waar de a2variant vele malen te duur bleek, bood de randweg aan de oostzijde geen oplossend vermogen, met name de grote hoeveelheden sluipverkeer waren hierbij een probleem. Er blijven twee alternatieven over (1 en 2), met beiden een tweetal

financieel haalbaar gemaakt worden?

varianten. Alternatieven 1A en 1B volgen beide het bestaande tracé.

De groep van veertien stakeholders die eensgezind was over het be-

Bij 1A zijn er nauwelijks aanpassingen. Deze variant is in verhouding

houd van het huidige tracé - en waar ook de Milieufederatie Limburg

dan ook heel goedkoop. Variant 1B kent een verdiepte ligging. Verder

deel van uitmaakt - blijft achter haar keuze staan. Er zijn onlangs vier

zijn er variant 2A en 2B, beide gaan door het westelijke buitengebied.

nieuwe stakeholders bijgekomen. Zij zijn vanwege de overgebleven

Variant 2A ligt vlak langs de kern Nederweert, 2B voert door het

alternatieven belanghebbenden. Eén van de nieuwe stakeholders

buitengebied, dicht bij de aldaar gelegen natuur. Voor deze vier alter-

heeft zich aangesloten bij de groep van veertien. Ook deze stakehol-

natieven wordt nu gekeken of ze haalbaar gemaakt kunnen worden.

der heeft gekozen om zich in te zetten voor een oplossing op het hui-

In dit geval betekent haalbaar ‘betaalbaar’. Dat betekent dus ook dat

dige tracé. Er is ook een

er geschaafd wordt aan de varianten. De eerder aangevraagde gelden

nieuwe projectleider, dit

vanuit het GOML zijn reeds toegezegd. Er komt 4,8 miljoen euro vrij

vanwege de twee paral-

voor de reconstructie van de N266. Samen met de 10 miljoen euro van

lel lopende infrastruc-

de Provincie Limburg en de 5 miljoen euro van de gemeente Neder-

turele projecten (N266

weert komt dit neer op een budget van een kleine 20 miljoen euro.

en N280) die beide door

De vraag is echter wat dit ‘schaven’ betekent voor de milieueffecten

Gaston Graaf geleid

op mens, natuur en landschap. Minder mitigerende en compense-

werden. De nieuwe

rende maatregelen kunnen immers ervoor zorgen dat de belasting

projectleider zal zich nu

voor de natuur of de inwoners dusdanig wordt dat alternatieven

volledig richten op de

afvallen. Denk hierbij aan een te hoge stikstofdepositie in een Natura

N280 en Henk Luijpers

2000-gebied of te hoge geluidbelasting op woningen. Zijn de alterna-

zal zijn werkzaamheden

tieven financieel haalbaar? En zo niet, moeten ze ten koste van alles

bij de N266 overnemen.

N280 Bij de N280 bij Baexem zijn eveneens een aantal varianten nader

bescherming en zuinig ruimtegebruik. Vanuit dit perspectief ging de

onderzocht. Ook hier gaat het om vier alternatieven. Alternatief 2

voorkeur van de Milieufederatie uit naar alternatief 2, vlak langs de

- dicht langs de kern voor een groot deel over het huidige tracé - is

kern. Om echter tot de integraal beste oplossing te komen, heeft de

er als laatste bijgekomen doordat de Commissie-MER had aan-

Milieufederatie zich geschaard achter alternatief 3. Bij dit alterna-

gegeven dat dit alternatief onderzocht moest worden omdat het

tief wordt ook de natuur gespaard, is duurzaamheid gegarandeerd

problemen kon oplossen zonder al te veel ingrepen. Het tweede

en zal het ruimtegebruik beperkt blijven.

alternatief dat verder onderzocht is, is alternatief 3 (iets verder van

In de meest recente informatieavond over de N280 heeft men een

de kern gelegen). Dit is door de groep stakeholders (met uitzonde-

nieuw alternatief gepresenteerd. Dit betreft een variant op alter-

ring van Baexemse Zaken) als voorkeursalternatief aangegeven. Ook

natief 3 waarbij enkele punten (onder meer het aantal te slopen

de Milieufederatie Limburg maakt deel uit van deze groep stakehol-

woningen) verbeterd zijn. Bij deze variant wordt de aansluiting van

ders. Dan zijn er nog de alternatieven 5A en 5C. Die gaan allebei in

Baexem op de N280 op een andere plek gerealiseerd. Op 7 februari

een ruime boog om Baexem heen. Voorstanders

2014 moet het definitieve besluit rond het

van deze varianten zijn de actiegroep N280

wegvak Baexem genomen worden. De Milieu-

en Baexemse Zaken, een ondernemersvereni-

federatie blijft intussen aanschuiven in de

ging waar een aantal van de ondernemers uit

diverse overleggen om haar standpunten uit te

Baexem bij aangesloten is.

dragen.

De Milieufederatie hanteert bij ruimtelijke ontwikkelingen de speerpunten natuur16 limburgs milieu

Roy Renneberg Milieufederatie Limburg

graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-poL de bewonersorganisatie graetheidecomité zet zich al 40 jaar in voor het behoud van een groene graetheide (sittardborn). altijd werd het gebied geclaimd voor bedrijvigheid en industrie. Nu is er volgens het graetheidecomite een doorbraak in het ontwerp van het nieuwe provinciaal omgevingsplan Limburg (poL): geen reservering meer van het 220 hectare grote gebied als (reserve) bedrijventerrein. zal de graetheide dan toch altijd groen blijven? In de nog op te stellen gebiedsvisie moet de toekomst van Graetheide uiteindelijk helder worden. De gemeente Sittard-Geleen gaat die visie opstellen en het Graetheidecomité is uitgenodigd om hierover mee te denken. Vele jaren is er niets gedaan aan mogelijkheden om groene waarden, ecologische verbindingszones en landschapsontwikkeling te realiseren. Dergelijke maatregelen werden terzijde geschoven omdat de politiek telkens koos voor industriële- dan wel bedrijfsbestemmingen ten gunste van DSM en later Chemelot. Het Graetheidecomité heeft jarenlang strijd gevoerd tegen de opeenvolgende claims die DSM op het gebied legde. Het provinciaal bestuur van Limburg reserveerde in streekplannen en later in het POL keer op keer de Graetheide als (reserve)bedrijventerrein. In al die jaren kwamen tal van plannen voorbij: een olieraffinaderij, zware chemische industrie, een Naftakraker, een OPAC installatie, uitbreiding van de Chemelotcampus, etcetera. Maar nu lijken er dan toch plannen te zijn om het gebied te laten zoals het is. In het onlangs gepubliceerde ontwerp-POL staat namelijk: ‘We vinden het, gezien de overmaat aan terreinen, van

toekomstperspectief voor onder meer dit gebied schetsen. Als

belang om zoveel mogelijk plannen en ideeën te schrappen. Dat

er in de toekomst een eventuele uitbreiding van de chemie-

geldt in elk geval voor St. Joost-West, Panneslager, uitbreiding

campus aan de orde zou zijn, kan de Lexhy daarvoor een geschikte

bedrijventerrein Hendrik en diverse kleinere lokale plannen. Dit

locatie zijn.’

geldt ook voor de reserveringslocatie Graetheide in de tot nu toe beoogde vorm en omvang. De op te stellen gebiedsvisie moet het

Nog geen twee jaar nadat de Provincie Limburg en DSM een overeenkomst sloten die DSM het recht geeft de komende 30 jaar industrie te vestigen op Graetheide én de Lexhy, is er nu ruimte voor een andere visie op de toekomst van Graetheide. Gedeputeerde Staten geven aan dat het gebied geschrapt kan worden als (reserve)bedrijventerrein. Dat is volgens het Graetheidecomité een doorbraak die mede gerealiseerd is door de steun van heel veel inwoners die rondom Graetheide wonen. Het Graetheidecomité roept het provinciaal bestuur op haar besluit met daden te onderstrepen. Zo zou er eenmalig geld

Foto’s: Graetheidecomité

geïnvesteerd kunnen worden in versterking van groene en landschappelijke waarden in dit gebied. De provincie is er mede de oorzaak van dat dit veertig jaar lang vanwege de DSM-claim op het gebied niet is gedaan. Dat kan nu ingehaald worden. Daarom doet het Graetheidecomité een beroep op het provinciaal bestuur nu hierover een helder signaal af te geven. Bestuur Graetheidecomité stichting milieufederatie limburg 17

Natuursuper viert alle seizoenen ,,wat een heerlijke zomer was het” aldus marije van der park, initiatiefnemer van Natuursuper. ,,we genieten nog na en bereiden ons nu voor op de winter.” Natuursuper gaat over groene buurten en een groene buurt maak je zelf. samen met anderen verander je een braakliggend terrein in jouw buurt in een tijdelijke tuin. winter betekent ook een periode van nieuwe tuinen, initiatieven en mensen die zich aandienen. een uitstekende tijd om met elkaar in gesprek te gaan en plannen te maken. Niets mooier om van de seizoenen gebruik

te besteden. Dat levert naast kennis ook

te maken en mee te deinen op hun ritme.

nog eens een prachtig eindproduct op in

De tijd van het vele oogsten is voorbij.

de tuinen. Hoe mooi is dat als je zo weer

,,Alles was dit jaar wat later met volop

kan delen.” In het najaars SUPERzine wordt

pompoenen, spinazie, maïs, sla, oost-

aandacht besteed aan dingen die vaak

indische kers en kolen”, benadrukt Marije

blijven liggen in de lente en zomer. ,,Neem

Van der Park. ,,Voorraden zijn aangelegd

nu een crowdfunding stappenplan. Als jij je

en de bak of tuin is voorzien van een com-

daar in verdiept, kun je er in 2014 mee aan

post- en mulchlaag. Zo is de grond goed

de slag. We hebben ook leuke onderwerpen

beschermt tegen de kou. Ook zorgt het

voor kinderen (en hun ouders): pompoen-

voor het microklimaat en leven in je bak of

zaden oogsten. Verder een interview met

tuin. Het voorjaar lijkt nog ver weg, maar

Uit je Eigen Stad, serieuze ‘grootschalige’

de voorpret begint nu al met het sorteren,

stadslandbouw in Rotterdam.”

drogen en bewaren van de zaden die je straks kunt gaan planten.”

NatuurSUPER bestaat dankzij de hulp van en vooral te laten zien dat we samen

maar zonder samenwerking zou het een

waarde creëren op braakliggende terreinen

SUPER zich op om nieuwe plannen en

stuk lastiger zijn. ,,Het is heel mooi om

en leegstaande gebouwen.”

ideeën vorm te geven. Ze zijn gerijpt in de

te zien en te ervaren hoe je samen kunt

zomer, nu is het tijd voor concrete stappen.

groeien en elkaars expertise tot zijn recht

Het NatuurSUPER DoeHetZelf Stappenplan

Naast het ondersteunen van tuinen zal

kan laten komen. NatuurSUPER staat voor

is tot en met 3 januari 2014 te bestellen

NatuurSUPER zich de komende tijd ook

het delen van de weelde en het zorgen

voor 18 euro in plaats van 25 euro exclusief

richten op het ontwikkelen van work-

voor de aarde en de mensen. Dat is in onze

verzendkosten. Wil je hierbij ook het eerste

shops, zoals een workshop ‘zaden oogsten,

tuinen belangrijk maar ook voor iedereen

SUPERzine ontvangen, dan betaal je

drogen en bewaren inclusief zonnedroog-

die deelneemt aan NatuurSUPER. Samen

20 euro exclusief verzendkosten.

kast bouwen’. Van Der Park: ,,Gezellig en

kunnen we grote stappen zetten om

Meer informatie vind je op de website

leerzaam om hier met elkaar een dag aan

Nederland mooier en leefbaarder te maken

http://natuursuper.nu.

Foto’s: Bart Oosterveld/Iris Latuasan

vele anderen. Van der Park is de initiator Net zoals de natuur maakt ook Natuur-

18 limburgs milieu

jouw foto in dit tijdschrift? ben jij iemand die graag de natuur intrekt om foto’s te maken? en zou je het leuk vinden als je foto’s gepubliceerd worden? stuur ons dan jouw mooiste foto door. wij plaatsen je beste natuurfoto in een volgende editie van Limburgs milieu. uiteraard met naamsvermelding. De foto’s moeten gemaakt zijn in Limburg en natuur, milieu of

van vergoeding maar uiteraard altijd met naamsvermelding. Stuur

landschap als thema hebben. Alleen digitaal aangeleverde foto’s

je foto per e-mail naar: [email protected] o.v.v. ‘foto

(>3 MB) worden geplaatst. Geef tevens een korte omschrijving van

Limburgs Milieu’.

de foto.

Onderstaande prachtige natuurfoto is gemaakt door Luuk Belgers

Door je foto in te sturen, geef je de Milieufederatie Limburg

(1986) uit Midden-Limburg. De bosuil is gefotografeerd in Vlodrop

toestemming om deze eenmalig te plaatsen in dit tijdschrift, vrij

in april 2013. Meer foto’s van Luuk vind je op www.natuuridee.nl.

stichting milieufederatie limburg 19

provincie draagt bij aan project tuinzicht Lichtenberg om de leefbaarheid en de groene voorzieningen in de buurt te stimuleren, hebben gedeputeerde staten besloten maximaal 70 duizend euro beschikbaar te stellen voor het project tuinzicht Lichtenberg in maastricht-Heugem. Het doel van dit project is om op buurtniveau samen te werken aan meer groen en gezonder voedsel in de wijk. Gedeputeerde Noël Lebens noemt het project een uniek voorbeeld waar leefbaarheid, burgerparticipatie, groen, educatie en het bevorderen van de gezondheid samen komen. Aan de rand van Heugem in Maastricht ligt de moestuin Tuinzicht Lichtenberg. De tuin is het resultaat van een buurtinitiatief van twee jaar geleden. Toen werd samen met de leerlingen van de Bernard Lievegoedschool en OBS De Spiegel een plan gemaakt voor de toekomst van de wijk. Bij de gesprekken met de kinderen uit de wijk kwam veelvuldig de wens naar voren een moestuin op te zetten. Waarom? Omdat een moestuin goed is voor de samenwerking tussen buurtbewoners, de gezondheid van jong en oud, de (bio)diversiteit en het groen in de wijk. Ook draagt het bij aan voedselproductie dicht bij huis. Een aantal actieve buurtbewoners is met deze plannen aan de slag gegaan en heeft van Woonpunt Zuid een stuk land in beheer gekregen voor vijf jaar. Met de moestuin wordt gewerkt aan het

mensen met en zonder beperkingen. Wanneer het goed loopt, kan

zichtbaar, voelbaar en ‘behapbaar’ maken van natuur voor de

het een voorbeeld zijn voor een nieuwe aanpak die ook in andere

mens. In het project wordt tevens een verbinding gelegd tussen

delen van Limburg navolging verdient. (Bron: Provincie Limburg)

meer ruimte voor bomen in de ijzeren man Natuurgebied de ijzeren man in weert is nog aantrekkelijker gemaakt. de gemeente weert is trotse eigenaar van het bos- en natuurgebied en heeft onlangs beheerwerkzaamheden laten verrichten in de ijzeren man. Belangrijk onderdeel van de werkzaam-

ten en mieren, holen en zeldzame flora zijn

zich te ontwikkelen. Door deze aanpak

heden was het uitdunnen van een deel

ontzien. Percelen zijn geïnventariseerd op

verandert het bos langzaam maar zeker

van het bos. Als een boom meer ruimte

aanwezigheid van bijzondere soorten zodat

naar een bos met meer inheemse boom-

krijgt, groeit deze beter en wordt hij dikker,

deze gespaard bleven.

soorten. Het vellen gebeurt met uiterste

stabieler en vitaler. Hierdoor komt er ook

Bomen die oorspronkelijk niet in het gebied

zorgvuldigheid om schade in het bosgebied

meer licht op de bodem wat een positieve

thuishoren zijn geveld. Hierdoor krijgt een

te beperken. Het hout wordt vervolgens in

invloed heeft op de ondergroei van het

mooi inheems exemplaar de ruimte om

de houtverwerkende industrie verwerkt of

bos. Het bos wordt aantrekkelijker voor de

gebruikt om energie op te wekken.

dieren en de recreanten door een toename van boom- en struiksoorten, afwisseling

Op verschillende manieren wordt de IJzeren

tussen licht en donker en open- en geslo-

Man als recreatiegebied opgewaardeerd.

tenheid.

Recent zijn nieuwe toegangsborden geplaatst. Ook zijn de randen van diverse

Bij de uitvoering van de werkzaamheden

vennen opgeschoond. En er vindt natuur-

die de laatste drie maanden van 2013 in

lijke begrazing plaats met een kudde

beslag namen, is gestuurd op het behoud

schapen. Nog uit te voeren projecten zijn

en de versterking van de aanwezige

het verbeteren van de bestaande oever-

natuurwaarden. Er is gewerkt volgens de

beschoeiing en verdere uitdunning van een

‘Gedragscode zorgvuldig bosbeheer’. Dat

deel van het bosgebied. (Bron: Gemeente

betekent dat nesten van roofvogels, spech-

Weert / Bosgroep Zuid Nederland)

20 limburgs milieu

opknapbeurt parkbos bij jachtslot mookerheide vereniging Natuurmonumenten kan in het kader van de subsidieregeling Historische buitenplaatsen rekenen op een bijdrage van de provincie Limburg van ruim 200 duizend euro voor het herstellen en renoveren van het parkbos bij jachtslot mookerheide in mook en middelaar. met deze subsidie wordt het verwilderde parkbos rond het jachtslot hersteld. Hierdoor krijgt het bosdeel ten noorden van de beide oprijlanen, tussen het jachtslot en de Heumense baan, haar authentieke karakter en allure terug. Gedeputeerde Noël Lebens is trots op de ruim vijftig historische buitenplaatsen die Limburg telt. ,,Het zijn stuk voor stuk plekken om tot rust te komen en van te genieten. In het kader van het landelijk jaar van de buitenplaatsen in 2012 hebben we als provincie geld uitgetrokken om de groene en landschappelijke elementen van deze buitenplaatsen te herstellen en voor de toekomst te behouden. Met deze opknapbeurt komt het historisch ontwerp weer tot zijn recht en kunnen de mensen uit de omgeving blijven genieten van deze unieke plek. Het restauratiewerk levert bovendien een bijdrage aan de werkgelegenheid.” Het ontwerp van het gehele complex Landgoed Mookerheide dateert uit 1901. In de kale woeste heide verrees een jachtslot met tuinen, parkbos en aangrenzend een uitgestrekt landgoed.

Toen Natuurmonumenten het landgoed in 1985 verwierf was van een ‘landgoed’ nog nauwelijks sprake. Het parkbos en de tuinen waren in vervallen staat en van het origineel ontwerp was dan ook weinig meer te herkennen. Door mensenwerk is dit cultuurhistorische erfgoed ontstaan en met respect voor de bedenkers van dit landgoed willen Natuurmonumenten en de Provincie Limburg dan ook werken aan het behoud ervan. Daarbij wordt een verbinding gemaakt tussen de cultuurhistorische aspecten van een buitenplaats met de natuurlijke en landschappelijke elementen zoals lanen, hagen, tuinkamers, borders en zichtlijnen in de tuinen. (Bron: Provincie Limburg)

milieudefensie meet ‘rochelroute’ in maastricht verkeersdeelnemers in de dorpstraat, de drukke verkeersweg in de wijk Heer-maastricht, ademen hoge concentraties van het ongezonde ultrafijnstof in. dit blijkt uit metingen van milieudefensie. de milieuorganisatie heeft samen met klaor Loch, de lokale actiegroep die opkomt voor gezonde lucht in maastricht en omgeving, gemeten hoeveel ultrafijnstof er in de lucht zit tijdens een fietstocht door genoemde straat. ,,Omdat er geen norm is voor ultrafijnstof, nemen overheden

vervuilende verkeer uit steden te weren met een efficiëntere

ook geen maatregelen,” aldus Ivo Stumpe, campagneleider

milieuzone en door schoon vervoer te stimuleren. De milieu-

verkeer van Milieudefensie. ,,En dat terwijl veel mensen hier

organisatie wijst er op dat niet alleen fietsers maar ook

last van hebben en iedereen weet wat de oorzaak is.” De door

andere weggebruikers zoals automobilisten, voetgangers en

Milieudefensie gemeten concentraties tonen aan dat vooral

ov-reizigers te kampen hebben met ultrafijnstof. Op de website

vervuilend verkeer zoals vrachtwagens, scooters en oude diesels

www.milieudefensie.nl/rochelroutes zijn films van de routes te

veel ultrafijnstof uitstoten. Fietsers ademen die uitstoot direct

zien waarbij direct zichtbaar is hoeveel ultrafijnstof de fietser

in. Gemeenten kunnen hier iets aan doen door het meest

op elk moment inademt. stichting milieufederatie limburg 21

Kort nieuws vraagtekeNs bij fusie waterscHappeN

veiLigHeid traNsport gevaarLijke stoffeN oNvoLdoeNde

Een aantal partijen in het Limburgs Parlement zet vraagtekens bij de

Naar aanleiding van ongelukken met de nafta-leiding van Sabic heeft

fusie van de twee Limburgse waterschappen als dat leidt tot een

het Graetheidecomité de veiligheid van dit soort leidingen bekeken

tariefstijging voor de burgers. De PVV verklaarde zich nu al tegen als

en dat blijkt niet zo best te zijn. Ook over de geplande ammoniak-

dat inderdaad het geval is. Dat bleek in een statencommissie. In het

leiding naar de haven in Stein heeft de belangenorganisatie nog veel

coalitieakkoord staat dat de waterschappen Roer en Overmaas en

vragen. Het Graetheidecomité heeft in oktober een gesprek met

Peel en Maasvallei in 2015 moeten fuseren. Waterschap Roer en

veiligheidsdeskundigen van Sitech (DSM) gehad. Daar is de kwestie

Overmaas is tegen, maar het provinciebestuur houdt aan de fusie

uitvoerig besproken.

vast. Wel is ze bereid die tot 2017 uit te stellen. LLtb HeLpt moderNe boereN op oude Hoeves De Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) gaat boeren helpen die op een moderne manier willen boeren op oude hoeves in ZuidLimburg. De LLTB zoekt ondernemers die plannen hebben om hun bedrijf te verbouwen en tegelijkertijd het karakter van hun historische boerderij willen behouden. Deskundigen geven de boeren advies op het gebied van cultuurhistorie en landschap. Ze maken een ontwerp dat past bij de bestaande bebouwing en het landschap rondom de boerderij, maar dat ook functioneel is voor de hedendaagse agrarische bedrijfsvoering. De bedoeling is dat de ontwerpen ook daadwerkelijk worden

Heidekamppark iN steiN geopeNd

uitgevoerd. De LLTB zoekt ook boeren die hun historische hoeve in

In november is het recreatie- en natuurgebied Heidekamppark tussen

het verleden al dan niet met succes hebben verbouwd.

Stein en Urmond officieel geopend en daarmee toegankelijk voor publiek. Het veertig hectare grote Heidekamppark is één van de vier

weer water door oude geuLarm iN guLpeN

landschapsprojecten waarin de gemeente Stein investeert. ,,Ondanks

Er gaat weer water stromen door de oude Geularm bij Gulpen. In de

dat er nog behoorlijk wat werkzaamheden op dit terrein in het

19de eeuw werd de rivier verlegd langs kasteel Wittem en kwam de

verschiet liggen, willen we het gebied toch al recreatief openstellen

oorspronkelijke loop van de Geul droog te liggen. De gemeente

voor publiek”, aldus de gemeente.

Gulpen-Wittem, het waterschap Roer en Overmaas en de stichting Het

Binnenkort wordt gestart met de aanleg van de nieuwe entree in de

Limburgs Landschap presenteerden in september een plan voor de

Heidekampweg, worden diverse oude rasters verwijderd en worden er

opwaardering van het Geuldal tussen Wittem, Gulpen en Wijlre.

(in het kader van beheer en onderhoud) schapenrasters geplaatst.

De bedoeling is om oude waarden in het landschap te herstellen, het

Het natuurgebied wordt aangesloten op groengebieden in de omgeving

waterbeheer te verbeteren en het gebied aantrekkelijker te maken voor

zoals de groenzone A2 en het Steinerbos. Ingezet wordt op de beleving

toerisme. De kosten van het project bedragen 1,8 miljoen euro. Een

van dit veelzijdige gebied door het inrichten van onder andere rust-

derde deel van dat bedrag wordt betaald door de Provincie Limburg.

punten en een klimaatpad. De cultuurhistorische onderdelen van de veedrift blijven behouden en worden versterkt. Medio april 2014 staat

opgeLapte uiLeN uitgezet iN de Natuur

de afronding van een wielerparcours en een bikepark op de planning.

Op de akkers rondom museumboerderij Nonke Buusjke in Schinveld

Ook wordt een tachtig meter lange voetgangers- en fietsbrug over

zijn in september bosuilen, steenuilen en torenvalken vrijgelaten. Veel

het spoor van Chemelot gerealiseerd. Met het landschapsproject

van deze vogels werden maanden geleden gewond binnengebracht

Heidekamppark is 1,3 miljoen euro gemoeid. De werkzaamheden

door vrijwilligers van Dierenbescherming Limburg bij het Belgisch-

worden naar verwachting in de zomer van 2014 afgerond.

Limburgse Natuurhulpcentrum in Opglabbeek. Volgens de Dierenbescherming waren de dieren voldoende opgeknapt om de vleugels

ikL gaat zicH ricHteN op LokaLe iNitiatieveN

uit te slaan in hun nieuwe leefgebied: de Schinveldse Bossen.

Stichting IKL gaat zich meer richten op het ondersteunen van lokale initiatieven. Het accent van IKL (Instandhouding Kleine Landschapselementen) wordt daarmee verlegd van de uitvoering van het landschapsbeheer naar het stimuleren en begeleiden van maatschappelijke projecten. Toekomstige bezuinigingen van de provincie zijn mede de oorzaak van de organisatieverandering. Vanaf 2016 krijgt stichting IKL minder geld te besteden. Hoeveel de provincie kort op de subsidie voor IKL is nog onduidelijk. Wel zullen een aantal van de 60 mensen die bij IKL werken, moeten vertrekken.

22 limburgs milieu

STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

Samen voor een mooi en duurzaam Limburg

milieufederatie Limburg zoekt vrijwilliger de milieufederatie Limburg zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. dit werk kan de milieufederatie doen dankzij overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de provincie Limburg en de Nationale postcode Loterij. vrijwilligers leveren een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden van de milieufederatie. momenteel is er een vacature voor een camera journalist (camjo). de milieufederatie wil middels korte filmpjes haar visie uitdragen op de sociale media facebook, twitter en Youtube. de camjo gaat daar een belangrijke rol in spelen.

Functienaam

vrijwillig medewerker camera journalist (camjo) - videoredacteur (m/v)

Beschrijving

De Milieufederatie Limburg is op zoek naar een vrijwilliger die als zelfstandige online camera journalist (camjo) - videoredacteur kan werken. Liefst met MBo+ of hBo werk- en denkniveau (bijvoorbeeld een opleiding communicatie of journalistiek). Je hebt ervaring met filmen en video-editing en met het maken van korte inhoudelijke video’s voor websites (reportage, nieuwsitems, interview). Je bent in het bezit van een rijbewijs en bereid om zelfstandig in Limburg op reportage te gaan. Je bent creatief, flexibel en toont initiatief. Wij zoeken een kandidaat die: - aantoonbare ervaring heeft met het maken van video-items (bijvoorbeeld professioneel, via lokale omroep of hobbymatig) en actief wil blijven op zijn/haar vakgebied; - mondeling en schriftelijk communicatief sterk is; - zowel zelfstandig als in teamverband kan samenwerken; - ongeveer 5 dagen per maand beschikbaar is voor het maken van video’s (werktijden in overleg).

Extra eisen/wensen het bezit van een auto en eigen videocamera/montagemogelijkheden is in eerste instantie noodzakelijk. Beschikbaarheid vanaf 1 januari 2014.

Informatie

voor meer informatie kun je bellen met Monique Demarteau (beleidsmedewerker communicatie Milieufederatie Limburg), tel. 0475 – 386 410. Bereikbaar op maandag tot en met woensdag.

Wat biedt de Milieufederatie?

De Milieufederatie Limburg biedt: - een stimulerende en professionele omgeving waarin ruimte is voor initiatieven en collegialiteit; - een vrijwilligersovereenkomst met een collectieve ongevallen- en WA- verzekering; - onkostenvergoeding (reiskosten, telefoon e.d.), alsmede een attentiebeleid (deelname personeelsuitje, gebruik faciliteiten kantoor)

concept-poL door gedeputeerde staten vastgesteld Het huidige provinciaal omgevingsplan Limburg (poL) dateert uit 2006 en wordt integraal herzien. Het poL bevat de provinciale visie op de ontwikkeling van Limburg: wat is er nodig om de kwaliteit van de fysieke omgeving te verbeteren om zo te komen tot een leef- en vestigingsklimaat van voortreffelijke kwaliteit? De visie is tot stand gekomen in samenwerking met gemeenten en regionale stakeholders. In bestuurlijke dialogen met verschillende partners zijn ideeën voor de aanpak besproken. De resultaten daarvan zijn verwerkt in het concept-POL, aangevuld met gedachten over de concrete uitwerking, spelregels en kaartbeelden. Het concept-POL is nog niet af. Er moeten nog witte vlekken worden ingevuld. Voor een aantal onderwerpen (in het conceptPOL nader aangeduid) moeten nog stappen worden gezet. De precieze aanpak (welke spelregels, hoe organiseren, welke instrumenten) is nog onderwerp van discussie. Het concept-POL 2014 staat online op de site van de provincie. Volgens planning dient het nieuwe POL halverwege 2014 gereed te zijn. stichting milieufederatie limburg 23

prachtige belevenissen tijdens 9de Nacht van de Nacht zaterdagnacht van 26 op 27 oktober vond de 9de editie van de Nacht van de Nacht plaats, georganiseerd door de Natuur en milieufederaties in alle provincies door het hele land. in Limburg noteerde de milieufederatie Limburg ruim 30 organisaties die activiteiten hadden georganiseerd met naar schatting 1.100 deelnemers. Bovendien vroegen diverse Limburgse gemeenten, de provincie

aan de nachtwandeling geboeid naar de lezing van astronoom

Limburg en bedrijven, door middel van het doven of dimmen

henk Bril hebben geluisterd.

van verlichting bij gebouwen of monumenten op hun manier

van het nachtklimmen bij roccA Sport & Adventure stond een

aandacht voor de lichtvervuiling. De gemeente Weert doofde bij-

leuk artikel in Dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad. Met 50

voorbeeld de aanstraalverlichting van de Sint Martinuskerk en de

deelnemers was het een speciale nacht van de nacht voor hen.

gemeente Kerkrade doofde de verlichting bij het gemeentehuis.

het ivn Munstergeleen had een succesvolle donkere avond rond

De Milieufederatie Limburg is blij met zoveel aandacht voor de

de Windraak met in de nachtelijke heemtuin een klankschalen-

duisternis en het terugdringen van lichtvervuiling. op die manier

concert. er werd glühwein en warme chocomel geserveerd voor

wordt de bewustwording vergroot en dat is goed voor de mens

de deelnemers.

en de natuur. in de nacht van 26 op 27 oktober konden alle

De spannende tocht bij de scouting Lambertus uit reuver was

deelnemers genieten van de vele activiteiten. het zachte weer, de

een groot succes met 125 deelnemers. De gemeente Beesel, waar

heldere lucht, en niet te vergeten de inzet van alle organisatoren

reuver deel van uit maakt, heeft de nacht van de nacht ook

en vrijwilligers heeft van de 9de nacht van de nacht een groot

weer als een leuke activiteit ervaren en ondersteunde het initia-

succes gemaakt.

tief door de verlichting van veel openbare gebouwen en kunstwerken te doven. er was nog een groep die vertrok vanuit reuver,

korte impressies vaN de activiteiteN

ivn De Steilrand. De organisatoren gingen vanaf de parkeerplaats

in De Meinweg in herkenbosch merkte Staatsbosbeheer dat zelfs

aan de Muiterdijk in reuver het nachtelijke duister in. op de

mensen uit nieuwstadt aan de pikdonkere wandeling deelnamen.

parkeerplaats werd nog een vleermuisspel gespeeld om duidelijk

Bij FunForest venlo waren de deelnemers aan het nachtklimmen

te maken op welke manier vleermuizen hun prooi vangen in het

razend enthousiast. nadat de klimmers enkele stations hadden

donker. Daarna vertrokken de deelnemers het bos in. Met vlagen

geklommen, waren ze gewend aan het donker en hoorde je overal

kwamen er koude en warme luchtstromen het pad op, een teken

lachende mensen. een goed teken!

dat er water in de buurt is in de kwelzones op de Steilrand, een

in Kasteelpark Born waren maar liefst 115 bezoekers, die vooraf

raar gevoel voor de wandelaars. het was een gevarieerde wandeling met uitleg over de sterren (er waren zelfs vallende sterren te zien) en met proefsessies, onder andere een groen biertje waar Lievevrouwenbedstro in verwerkt is! in Meijel hield het ivn het sober en zagen de deelnemers de invloed van al het licht op de omgeving. tevens kregen ze uitleg over de gevolgen hiervan voor mens en natuur. het aantal deelnemers was de helft meer dan vorig jaar!

Foto: Photograag©

in nationaal Park De Maasduinen werd de groep begeleid door tientallen glimwormpjes. een unieke ervaring voor de deelnemers. in helden werd tijdens de wandeling én de picknick genoten van een zeer mooie sterrenhemel. De cursus nachtfotografie door Photograag in Sevenum had een dankbare groep deelnemers die veel geleerd hebben.

24 limburgs milieu

Foto: Wim Verdonschot het uitzonderlijke goede weer was perfect voor de lig- en zit-

noordelijker in nationaal Park De Groote Peel maakten de deel-

oefeningen van de deelnemers bij Jos Kleijnen natuurcoaching in

nemers onder begeleiding van de Peelgidsen een wandeling in

Swalmen.

de donkere Peel. om zelf te ervaren hoe donker het wel niet was,

in Spaubeek vertrok een groep van ruim 50 deelnemers voor een

werden er opdrachtjes gedaan met blinddoeken.

tocht door het donkere bos, die georganiseerd werd door het

ivn Kerkrade wandelde in Baalsbruggen (Kerkrade). onderweg

ivn Spau-Beek. De zintuigen van de deelnemers werden meteen

was het erg donker in de holle weg waar struikrovers op wacht

op de proef gesteld. in het eerste stuk bos kon je merken dat

lagen. De kinderen knepen flink in de hand van de ouders. Bij

iedereen, vooral de kinderen, stiller werd. het lopen in het donker

abdij rolduc werd een kort verhaal verteld over de geschiedenis

vergde alle concentratie. vooral op het verschijnen van koeien in

van het complex.

een donkere wei was niemand voorbereid.

in het bezoekerscentrum Leudal werd een presentatie gegeven over

het ivn Maastricht, samen met het centrum voor natuur en

de ruimtevaart en de sterren met een boswandeling na afloop.

Milieu educatie (cnMe), genoot met alle deelnemers in de natuurtuinen Jekerdal van een presentatie van de sterrenhemel

Al met al een prachtige reeks van ervaringen met de nacht! Door

door de weer- en sterrenkundevereniging Galileo. Daarna werd er

heel Limburg hebben deelnemers genoten van de nacht in al zijn

gewandeld naar de Sint Pietersberg om te kijken naar de licht-

vormen. van genieten van de stilte of de geluiden van de nacht

vervuiling richting Maastricht.

tot het ervaren wat echt donker nu eigenlijk is en wat dat met

in Brunssum, bij ‘ruis en gespuis’ op de hei, vertrokken 100

natuur en mens doet. reden temeer ieder jaar weer aandacht te

deelnemers in groepjes. De vrijwilligers van het ivn Brunssum en

besteden aan de nacht van de nacht!

onderbanken kregen bij terugkomst te horen dat alle lopers wel ergens van het ‘gespuis’ in het bos geschrokken waren.

Lily van onna Milieufederatie Limburg

Bij de ‘Smaak van de nacht’ in Sevenum konden de deelnemers het mooie weer waarderen. er waren proeverijen uit de natuur met pompoensoep na afloop.

deeL je meNiNg over de NacHt vaN de NacHt

in Ulestraten werden de ruime 25 deelnemers aan de wandeling

vul de evaluatie in op www.nachtvandenacht.nl. Laat weten

boven op de Wijngaardsberg begroet door leden van de weer- en

wat jij van de nacht van de nacht activiteiten vond en maak

sterrenkundevereniging Galileo. Met het heldere weer konden zij

kans op een waardebon van Bever zwerfsport t.w.v. 500 euro.

prima uitleg geven over de sterren.

stichting milieufederatie limburg 25

Het GroenHuis kom naar de genootschapsdag op 16 februari Op zaterdag 16 februari organiseert het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg (NHGL) de 16de editie van de Genootschapsdag. Deze vindt plaats in het Bisschoppelijk College Broekhin, Bob Bouwmanstraat 30-32 te Roermond. De Genootschapsdag is voor iedereen, zowel leden als niet-leden, gratis toegankelijk. Tijdens deze dag kun je jouw kennis over de Limburgse flora en fauna bijspijkeren. Dit jaar staan de Limburgse bossen centraal. Daarnaast kun je contacten leggen en vernieuwen met natuurliefhebbers uit de hele provincie en daarbuiten. In de pauzes kunnen de groene markt en de boekenstands bezocht worden. Het programma start om 10.00 uur (zaal Foto’s: Olaf 0p den Kamp

open om 9.30 uur) en duurt tot 16.30 uur. In het ochtendprogramma lichten leden van de studiegroepen in korte presentaties de bijzondere vondsten toe op hun studiegebied. In de middag worden langere lezingen verzorgd. De dag wordt feestelijk afgesloten met een borrel. Het actuele programma van de Genootschapsdag is te vinden op de website van het Natuurhisto-

In de middag zijn er langere lezingen.

toe. Annemarieke Spitzen heeft het laatste

risch Genootschap in Limburg: www.nhgl.nl

Patrick Hommel vertelt over de verande-

nieuws over de achteruitgang van de

onder de rubriek ‘Binnenwerk Buitenwerk’.

ringen in flora en vegetatie in de Zuid-

vuursalamander.

In het ochtendprogramma staan lezin-

Limburgse hellingbossen. René Janssen

Deelname aan de Genootschapsdag is voor

gen op het programma over onder meer:

gaat in op het vleermuizenonderzoek

iedere natuurliefhebber gratis. Aanmelden

nachtvlinders, heidegebieden, boskrekels,

in de Vijlenerbossen. Harry Vossen vertelt

is niet nodig. Tijdens de lunch zijn belegde

bevers en de grofgestreepte glimslak. Rond

over de bosvlinders in het Weerterbos.

broodjes te koop. Koffie en thee zijn de

12.00 uur is er een lunchpauze en kunnen

René Krekels zal ingaan op de toestand van

gehele dag verkrijgbaar. Meer informatie

deelnemers de stands bezoeken van o.a.

de hazelmuis in Limburg. Wilbert Bosman

krijg je via het Natuurhistorisch Genoot-

Vereniging Natuurmonumenten, Stichting

vertelt over de problemen waarmee de

schap in Limburg, Godsweerderstraat 2 in

Limburgs Landschap, Staatsbosbeheer,

vuursalamander te maken heeft en Bart

Roermond, tel. 0475-386470 of e-mail:

Stichting Ark en de de Zoogdiervereniging.

Beekers licht het project ‘Dood doet leven’

[email protected].

26 limburgs milieu

opmerkelijk initiatief bloesemlint in gennep Schoolkinderen en dorpsbewoners van Ven-Zelderheide (Gennep) waren op 20 november bij de aanplant van een grote ouderwetse hoogstamboomgaard, indachtig de wens van de vorig jaar overleden eigenaresse van het weiland, Ada Harmsen. Een opmerkelijk initiatief, dat een ereplaats krijgt in de campagne Bloesemlint van IKL. Een ouderwetse boomgaard met hoog-

bedrijf dat ze in 25 jaar tijd met haar man

herdenkingsboom zijn liefst dertig fruit-

stamfruitbomen in een parkje achter de

Hans Pijpers opbouwde. De grond lag er

bomen op hoogstam aangeplant.

kapel, dat had Ada Harmsen (1953-2012)

klaar voor. Maar de tijd om die wens in

voor ogen in het voorjaar van 2012.

vervulling te laten gaan, was haar niet

De aanplant is mogelijk in het kader van het

Toegankelijk voor jong en oud. Een plek

gegund. Eind augustus 2012 overleed

Bloesemlint dat IKL in de provincie Limburg

om tot rust te komen. Mogelijk zou de

ze aan kanker. Nu, vijftien maanden na

met de steun van vele betrokkenen aan

steenuil zich er gaan thuis voelen. Dat

de crematie, wordt de wens van Ada

het uitrollen is. Hoogstamboomgaarden

was haar droom voor de wei bij het sauna-

werkelijkheid. Rond een eerder geplante

geven al eeuwenlang cachet en kleur aan Limburg. Veel mensen zijn vergroeid met de cultuur in en rond de boomgaarden. Tot enkele decennia geleden hadden de meeste mensen met een huisweide fruitbomen op een hoge stam. De liefde voor en de kennis van de fruitsoorten en hun toepassingsmogelijkheden komt gelukkig weer terug. In het kader van het Bloesemlint verbindt IKL het verhaal en de beleving van de boomgaarden met nieuwe generaties. Dat gebeurt door burgers en bedrijven te inspireren tot aanplant en herstel, door het houden van plantevenementen, maar ook door de kennis via cursussen door te geven.

eerste beursvloer regio venlo levert 83 matches op Op 13 november 2013 vond de eerste

allemaal gericht op duurzame voeding,

Op de beursvloer komen de beste initiatieven

maatschappelijke beursvloer in de

educatie en leefomgeving. De ‘handel’ met

rondom natuur en milieu tot stand”, aldus

regio Venlo plaats bij ABN AMRO

gesloten portemonnee leverde verras-

Jan Loonen, wethouder gemeente Venray.

in Venlo. De opkomst was groot en

sende matches op. Zo sloot men deals om

het bruiste van de energie; ruim 100

duurzaam voedsel te verbouwen zoals

Notaris Martens bekrachtigde alle gemaakte

mensen van bijna zestig verschillende

pastinaakchips, om Maasoevers op te scho-

matches. ,,Met een match geef je aan

organisaties waren aanwezig bij de

nen, buurten en speeltuinen te vergroenen,

dat je met een partij verder in gesprek

beursvloer Lekker Groen Doen.

mankracht uit te wisselen, locaties beschik-

wilt gaan of wilt samenwerken. Door die

baar te stellen en ‘groene’ leerlijnen door

afspraken vast te leggen, stimuleer je part-

Het handelen in ‘groen’ leverde de aan-

te ontwikkelen. ,,Dat is het leuke van een

ners ermee aan de slag te gaan. Dat leidt

wezige bedrijven en maatschappelijke

beursvloer: je ontmoet nieuwe partijen en

hopelijk tot mooie, duurzame samenwer-

organisaties maar liefst 83 matches op. De

gaat onverwachte samenwerkingen aan.

kingsverbanden waardoor we de regio ver-

beursvloer werd georganiseerd door IVN

sterken”, vertelt Ine van Huet, projectleider

samen met ABN AMRO, CITAVERDE College,

van IVN Limburg. Dat in de regio behoefte

Kamer van Koophandel Limburg, Kids Uni-

is aan die samenwerking, blijkt ook uit het

versity for Cooking en Regio Venlo.

enthousiasme van de deelnemers voor een vervolg van de beursvloer in 2014.

Bedrijven en maatschappelijke organisa-

Meer informatie vind je op de website

ties handelden in goederen en diensten,

www.lekkergroendoen.nl/beursvloer. stichting milieufederatie limburg 27

Het GroenHuis Handen uit de mouwen op Natuurwerkdag De Natuurwerkdag in Limburg die op 2 november werd gehouden, heeft een recordaantal van meer dan 1.450 deelnemers opgeleverd. Op de 42 locaties in Limburg was de opkomst groter dan aanvankelijk verwacht. Er is op de Natuurwerkdag veel werk verzet. Landschapsbeheer Nederland, de initiatiefnemer, stelt dat de vrijwillige inzet van lokale mensen, van jong tot oud, onmisbaar is voor het behoud en herstel van het landschap. „Mensen spannen zich in omdat ze het van waarde vinden voor hun eigen omgeving”. Vaak gebeurt dat vanuit het besef dat wat eenmaal weg is niet snel meer terugkeert. Samen met partners als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en

hei-opschoningsactie op de Schaaksheide

samen met IVN Land van Swentibold

Limburgs Landschap zet Landschapsbeheer

met onder meer hulp van atletiekvereniging

een hoogstamboomgaard in Obbicht. In

Nederland zich in voor het voortbestaan

de Peelrunners en aan de Grote Molenbeek

Schinnen knapte het IVN Spau-Beek een

van het vrijwilligerswerk. Dit werd in 2013

waar werd gewerkt door de Groengroep

oud parkbos op. Iets oostelijker werd in

gedaan met de actie ‘Ik wil dit blijven doen’.

Sevenum. In Peel en Maas ging Jeugd en

Onderbanken voor de eerste maal bij

Natuur Maasbree op enthousiaste wijze

de nieuwe visvijver van de Schinveldse

In Limburg coördineert IKL de jaarlijkse

met een grote groep jongeren aan de slag

bossen gewerkt. In Simpelveld werkten

Natuurwerkdag. In het noorden gingen de

in hun adoptieproject. In het dal van de

de vrijwilligers aan de Miljoenenlijn.

handen stevig uit de mouwen. In Bergen

Kwistbeek werd men ontvangen door het

In Nuth ging het IVN knotten langs

werden deelnemers welkom geheten op

IVN Helden waar kikkerpoelen werden

de Platsbeek. In Gulpen-Wittem werd

’t Quin waar de heide vrijgemaakt werd

vrijgemaakt.

een feestelijke aanplant van Italiaanse

van bomen. Venray had maar liefst drie

populieren verzorgd door schoolkinderen

prachtige werkplekken in de aanbieding.

Ook elders in Limburg werd er hard gewerkt.

bij de Eyser plantage. In Maastricht ging

Op de Heidsepeel maakten de vrijwil-

In Roermond zette de werkgroep Driestruik

onder leiding van het CNME een grote

ligers oude boerenturfputten vrij. Op

een scoutinggroep aan het werk om het

groep vrijwilligers aan het werk om het

de Paardenkop bij Ysselsteyn verbeterde

leefgebied van de knoflookpad te herstel-

biotoop voor de muurhagedis te herstellen

men het leefgebied van hagedissen. In de

len. Op de Melickerheide hielp bijna het

bij de vestingswerken. In Stein werkte de

Boshuizerbergen werden de waggelberen

voltallige personeel van een bedrijf mee

vaste werkgroep van het IVN Elsloo aan de

(Jeneverbessen) weer vrijgesteld.

om het heideterrein te herstellen.

Hemelbeek en werd een nieuw wandelpad

De hoogstambrigade Susteren werkte aan

aangelegd door de Werkgroep voor

In Venlo werkten de vrijwilligers in het

rustplekken voor vlinders. In Weert was

Dorpsontwikkeling Meers. Meer informatie

brongebied van de Aalsbeek bij Belfeld.

men op de locatie Tungelderwallen hard in

over de Natuurwerkdag en de actie ‘Ik

Horst aan de Maas was wederom stevig van

de weer om het stuifduin open te maken.

wil dit blijven doen’ vind je op de website

de partij met twee werkplekken: bij een

In Sittard-Geleen snoeiden vrijwilligers

www.natuurwerkdag.nl.

28 limburgs milieu

waardevolle restauratie fruitboomgaard thorn In het witte stadje Thorn zijn medewerkers van IKL gestart met de restauratie van de oude fruitboomgaard bij buitenplaats Huize Groenenberg. In de oude hooi- en appelweide zijn naast de stokoude appelbomen 19 nieuwe hoogstamfruitbomen geplant. Het gaat om een breed fruitassortiment. Een speciaal plekje wordt ingeruimd voor de authentieke Reinette de Thorn, een geschenk van de buurtvereniging De Waterkant in Thorn. Huize Groenenberg ligt schilderachtig in het dal van de Thornerbeek. Vroeger vormde het met de Kleine en Grote Hegge een geheel van buitenplaatsen aan de zuidrand

Hoogstamboomgaarden geven al eeu-

bekend. Kanunniken bewoonden het

van Thorn. Het pand werd voor de eerste

wenlang cachet en kleur aan het witte

gebouw dat in 1756 nog als ´slot´ betiteld

keer vermeld in 1347. Toen was er al sprake

stadje Thorn. Her en der zijn nog diverse

werd. In de achttiende eeuw zou het ver-

van boomgaarden voor en achter het huis.

oude boomgaarden aanwezig. In Thorn

vangen zijn door een nieuw buitenhuis.

De nog resterende appelbomen zijn gega-

zijn ook veel mensen vergroeid met de

Op kaarten van 1828 was er zelfs een

randeerd ouder dan zestig jaar. In historisch

cultuur in en rond de boomgaarden, met

gracht rondom het slot. Het pand was

opzicht is het niet alleen een zeer waarde-

het snoeien, het plukken, het op de markt

vroeger eigendom van het Stift Thorn en

volle restauratie van de oude boomgaard,

brengen van het fruit en met fruit voor

heeft gefungeerd als kloostergebouw en

maar leidt het ook tot een landschappelijke

eigen gebruik.

bejaardenoord. In Huize Groenenberg is

opwaardering van het monumentale pand aan de rand van het stadje.

sinds 1981 de gebedsgemeenschap Foyer Over het oude Huis Groenenberg is weinig

de Charité Marthe Robin gevestigd.

terugkeer bedreigde dagvlinder in maasdal

vliegt vooral in laagblijvende graslanden

In het Maasdal bij Maastricht heeft de stichting IKL twee leefgebieden voor de

sen hebben hoog gras nodig om te kunnen

veldparelmoervlinder gemaaid. Dat gebeurde bij het Cannerbos en langs het kanaal

overwinteren en om zich te verpoppen.

bij de sluis van Limmel. De veldparelmoervlinder is een van de meest bedreigde

Daarnaast bestaat het leefgebied van de

dagvlinders van Nederland. De laatste jaren komen er vanuit het Waalse deel van

veldparelmoervlinder uit open kale stukjes

de St. Pietersberg en Lanaken echter weer veldparelmoervlinders naar Limburg.

grond, bloemrijke ruigten met voldoende

waar veel smalle weegbree groeit. De rup-

nectarplanten en verspreid liggende Vijf jaar geleden begon IKL op basis van

de leefomstandigheden voor de veldparel-

struiken en bosranden die voor beschutting

een beschermingsplan van de Vlinderstich-

moervlinder. Elk jaar wordt het maaibeheer

kunnen zorgen.

ting in Maastricht met het verbeteren van

herhaald en dit heeft succes. De dagvlinder De twee gebieden die door IKL beheerd worden, maken deel uit van een netwerk van terreinen die in potentie geschikt zijn als leefgebied van deze zeldzame vlindersoort. Het gebied strekt zich van de Sint Pietersberg uit tot aan de Grensmaas in noordelijke richting. De laatste jaren worden er ook weer vlinders gezien rond de Bemelerberg. stichting milieufederatie limburg 29

Het GroenHuis zeldzaam bont dikkopje profiteert van bosrandbeheer Leudal In Leudal heeft IKL herstelwerk uitgevoerd voor het bont dikkopje, een vrij zeldzame vlinder. In de randen van bospercelen is hiervoor op kleine schaal gekapt. De bosjes liggen in de omgeving van de Neerpeelbeek tussen Caluna en de Hollander in de voormalige gemeente Heyhuysen. Daarnaast vond heideherstel plaats in een tussenliggend perceel. Het bont dikkopje is een vlinder die op

hennegras. Hier kunnen de rupsen zich

kwetsbare vlinder gaat, spreidt IKL het

sommige plaatsen in dit gebied voor-

voeden en verpoppen. Omdat het om een

werk over enkele jaren.

komt langs bosranden en bospaden. De vlinder moet het hebben van vochtige graslanden en bloemrijke begroeiingen. Door verdroging en het dichtgroeien van bosranden en open plekken is de vlinderpopulatie de laatste decennia sterk afgenomen. Niet alleen de aantallen vlinders, maar ook de leefgebieden. De vlinders komen alleen nog voor in de Midden-Limburgse peelgebieden, in de gemeente Onderbanken (Schinveld) en verder nog in Noord-Brabant, Twente en de Achterhoek. Voor het afzetten van de eitjes is het bont dikkopje aangewezen op planten als het pijpestrootje en

Activiteitenoverzicht 2014 Natuur en milieu zijn volop in beweging. onderstaand vind je een overzicht van activiteiten en evenementen die de milieufederatie of andere groene organisaties organiseren in 2014. ontbreekt er een activiteit in dit overzicht? stuur dan alle relevante informatie hierover naar: [email protected]. voor meer informatie, volg de milieufederatie op twitter of facebook.

januari 18-01 tuinvogeltelling 19-01 Vogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek Nederland organiseren op 18 en 19 januari de Nationale Tuinvogeltelling. Tel in dit weekend 30 minuten lang de vogels in je tuin en geef het aantal door via www.tuinvogeltelling.nl.

februari 16-02 genootschapsdag NHgL De Genootschapsdag is voor iedereen gratis toegankelijk. Tijdens deze dag kun je jouw kennis over Limburgse flora en fauna bijspijkeren. Dit jaar staan de Limburgse bossen centraal. In de pauzes kunnen de groene markt en de boekenstands bezocht worden. De Genootschapsdag vindt plaats in het BC Broekhin in Roermond. 30 limburgs milieu

juli 13-07

big jump Op zondag 13 juli springen in heel Europa duizenden mensen in het water voor schone rivieren, beken en meren. De Natuur en Milieufederaties organiseren de Big Jump in Nederland.

oktober 25-10 Nacht van de Nacht Tijdens de Nacht van de Nacht worden op honderden plaatsen in Nederland activiteiten georganiseerd die de schoonheid van echte duisternis benadrukken. De Nacht van de Nacht is een jaarlijks terugkerend evenement en wordt georganiseerd door De Natuur en Milieufederaties in samenwerking met Natuur & Milieu.

provincie Limburg start met aanleg buitenring op 4 september jongstleden gaf de raad van state de provincie Limburg toestemming om te starten met de aanleg van delen van de buitenring parkstad. Het gaat om een zes kilometer lang wegtracé tussen amstenrade en brunssum en de aanpassing van een rotonde bij avantis. in november zijn de eerste werkzaamheden begonnen, onder meer het kappen van bomen die moeten wijken voor de buitenring. De uitspraak van de Raad van State van 4 september 2013 betekent dat de Provincie Limburg aan de slag kan voordat de bestuursrechter een definitieve uitspraak heeft gedaan over het totale plan voor de Buitenring. Het nieuwe wegtracé mag echter niet in gebruik worden genomen. Eerst moet de definitieve uitspraak over de Buitenring worden afgewacht. Dat geldt niet voor de rotonde bij Avantis. Die mag meteen na de aanpassing in gebruik worden genomen. Omdat eerst een uitspraak van het Europese Hof van Justitie wordt afgewacht over de verbreding van de A2 tussen Eindhoven en Den Bosch (met een vergelijkbare problematiek wat betreft stikstofdepositie), vreesde de provincie negatieve gevolgen doordat de uitspraak over de Buitenring te lang zou gaan duren. Vandaar dat zij verzocht om de schorsing die de Raad van State eind 2012 had uitgesproken, ongedaan te maken. Ondanks verzet van de Milieufederatie Limburg, Natuurmonumenten, lokale natuur- en milieuorganisaties en tal van burgers heeft de Raad van State het verzoek van de provincie Limburg gehonoreerd. In totaal moeten honderden bomen wijken voor de nieuwe weg. Begin november is gestart met de kap van de bomen langs de Brunssummerweg bij Amstenrade, ondanks verzet van actievoer-

regio Parkstad veel goedkoper op te lossen, met aanzienlijk minder

ders. Het neerhalen van de monumentale eiken betekent een

schade voor natuur en milieu. Beide organisaties blijven bereid

onherstelbare aantasting van het landschap ter plekke. Ook in

om met de provincie Limburg in overleg te treden over nadere

Amstenrade moeten twee rijen eeuwenoude eiken langs de Allee

uitwerking van hun variant.

gekapt worden. De gemeente Schinnen ziet een massale kap van Bart Cobben

deze bomen niet zitten, omdat die een belangrijk onderdeel vormt

Milieufederatie Limburg

van het ‘beschermd dorpsgezicht Amstenrade’. Daarom heeft de gemeente deze bomen onlangs een beschermde status gegeven. Na overleg met de provincie is besloten dat een deel van de bomen gespaard kan blijven.

miNder bomeNkap aLLee iN amsteNrade De gemeente Schinnen en de Provincie Limburg hebben

Het is vreemd dat de Raad van State akkoord is gegaan met een

samen met Mno vervat een aangepast ontwerp voor de Allée

dergelijke aantasting van natuur en landschap, voordat een defi-

in Amstenrade gemaakt. in dit plan worden meer bomen

nitieve uitspraak is gedaan over het wel of niet doorgaan van de

gespaard, wordt de structuur van het beschermd dorpsgezicht

Buitenring. De Provincie Limburg loopt hiermee een groot risico.

gerespecteerd en wordt het verkeer in veilige banen geleid.

Als de Raad van State over anderhalf jaar tot de conclusie komt

De gemeente Schinnen kon zich niet vinden in het

dat de stikstofproblematiek bij het Geleenbeekdal en de Bruns-

oorspronkelijke ontwerp, omdat er te veel bomen gekapt

summerheide niet opgelost kan worden en de resterende delen

zouden worden. in goed overleg is vervolgens gekeken naar een

van de Buitenring niet aangelegd mogen worden, dan liggen er

alternatief plan met minder kap en het zoveel mogelijk in stand

verspreid in Parkstad onbruikbare stukken 2x2-baans autoweg die

houden van de structuur van het Kasteellaantje.

een negatieve invloed hebben op verkeersveiligheid, leefbaarheid,

in het nieuwe ontwerp worden in plaats van oorspronkelijk

natuur en milieu.

39 bomen nu 15 bomen gekapt. Aan de zuidzijde van de

De Milieufederatie Limburg en Natuurmonumenten hebben vorig

gereconstrueerde Allee worden 24 nieuwe bomen aangeplant.

jaar het alternatief ‘Parkstad Bereikbaar, Leefbaar en Groen’

het Kasteellaantje blijft haar functie als cultuurhistorisch

opgesteld dat elementen bevat om de verkeersknelpunten in de

verlengstuk van het kasteel behouden. stichting milieufederatie limburg 31

Kort nieuws 1,3 miLjoeN voor Nieuwe eNergieprojecteN iN parkstad

proviNcie mag edeLcHemie verder opruimeN

Parkstad Limburg heeft 1,3 miljoen euro uitgetrokken voor vier nieuwe

De Provincie Limburg mag beginnen met de verdere sanering van

energieprojecten in die regio. Het gaat om een duurzaamheidswinkel

het terrein van recyclingbedrijf Edelchemie in Panheel. Dat heeft de

in Heerlen, enkele zonnepanelen-initiatieven in Brunssum en

voorzieningenrechter in Roermond bepaald. Afvalverwerker Sita is

Landgraaf, de energietuin bij het Continium in Kerkrade en het project

in opdracht van de provincie gestart met het opruimen van de

Modlar testwoningen. De vier projecten hebben volgens Parkstad

resterende kleine 10.000 ton gevaarlijke afvalstoffen op het

Limburg een meerwaarde voor de regio als het gaat om nieuwe en

voormalige bedrijfsterrein. Eigenaar Leo Nevels wilde een half jaar

duurzame energie. Ook leiden ze tot een actieve betrokkenheid van

extra om die afvalstoffen zelf af te voeren. Eerder ruimde hij zelf al

burgers en het bedrijfsleven. De projecten beginnen in 2014.

een deel op. Maar de provincie weigerde die extra termijn omdat ze er geen vertrouwen in heeft dat dit gebeurt. De rechtbank keurde een nieuw plan goed. Verder bepaalde zij dat Edelchemie en de op het terrein gevestigde verffabriek Phoenica als één bedrijf mogen worden beschouwd. Dat maakt het verhalen van de kosten eenvoudiger omdat Edelchemie en Phoenica formeel op naam staan van verschillende leden van de familie Nevels. De kosten van de bovengrondse sanering bedragen zes tot zeven ton. peeL eN maasvaLLei Niet meer tegeN fusie Waterschap Peel en Maasvallei heeft het verzet opgegeven tegen een fusie met Waterschap Roer en Overmaas, aldus PvdA-gedeputeerde Bert Kersten na gesprekken met de twee waterschappen. Voorwaarde is wel dat de fusie dan op 1 januari 2017 ingaat en niet al in 2015. Voor de gedeputeerde is dat geen probleem. Tot nu toe

petitie tegeN LosLateN dierrecHteN

was Peel en Maasvallei tegen omdat een fusie niet noodzakelijk zou

Natuur- en milieuorganisaties (onder wie de Milieufederatie Limburg)

zijn. De huidige waterschappen zouden naar behoren functioneren

hebben de Tweede Kamer in oktober een petitie aangeboden om vast

en kostenefficiënt zijn. Het Waterschap Roer en Overmaas is nog

te houden aan het maximum aantal te houden kippen en varkens. De

niet om. In november nam het bestuur een standpunt in naar

regering wil deze zogeheten dierrechten loslaten. Maar volgens

aanleiding van de nieuwe situatie. Zij ziet een fusie voorlopig niet

directeur Hans Heijnen van de Milieufederatie leiden meer dieren

zitten.

ertoe dat de milieuwinst door duurzamer te werken, weer verloren gaat. Voor de zomer ondertekende de Milieufederatie samen met de provincie en de LLTB een manifest voor een evenwichtige veehouderij. Daarin is onder meer afgesproken jaarlijks de stand van zaken in Limburg te monitoren op het gebied van geurhinder, fijnstof en ammoniakuitstoot. Heijnen is bang dat daarbij de seinen niet op groen maar op rood staan door het nieuwe regeringsbeleid. gezameNLijk waterbeHeerspLaN Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei gaan samen één waterbeheersplan 2016-2021 maken voor de hele provincie Limburg. Hoewel er ook al bij eerdere waterbeheersplannen samengewerkt werd, maakten de beide waterschappen tot nu toe elk een eigen plan. Het besluit om samen één nieuw waterbeheersplan te maken is

aNderHaLve toN proviNciegeLd voor LaNdgoed

een logische uitwerking van ‘Water in beweging’, de gezamenlijke visie

kruisdoNk

op waterbeheer in Limburg in 2020. Hiervoor is een projectorganisatie

Landgoed Kruisdonk in Maastricht kan rekenen op bijna anderhalve

ingericht met medewerkers van beide waterschappen.

ton subsidie van de Provincie Limburg. Met het geld wordt het

Het voorbereidende werk startte in 2013. In het voorjaar van 2015

landgoed opgeknapt, ook komt er een verbinding tussen de

wordt het plan officieel ter visie gelegd. In december 2015 moet het

buitenplaats en de omgeving. Het werk maakt deel uit van het plan

plan officieel zijn vastgesteld. Het deel dat betrekking heeft op de EU

om de Landgoederenzone Maastricht om te bouwen tot een

Kaderrichtlijn Water wordt opgenomen in het stroomgebiedsbeheers-

aantrekkelijk gebied voor wandelaars en fietsers. Landgoed

plan Maas. Het waterbeheersplan wordt overigens gelijktijdig en in

Kruisdonk werd eind 19de eeuw gebouwd, en was lang eigendom

afstemming met het Provinciaal Waterplan 2016-2021 opgesteld.

van de rijke Maastrichtse porseleinfamilie Regout.

32 limburgs milieu

werkgroep behoud de peel wint beroepen bij raad van state werkgroep behoud de peel (wbdp) heeft in november twee belangrijke beroepen bij de raad van state (rvs) gewonnen. Het ging om vergunningen volgens de Natuurbeschermingswet die door de provincie Limburg en provincie Noord-brabant waren verleend voor uitbreiding van veehouderijbedrijven. Provincie Limburg stelde dat door de vergun-

de Vogelrichtlijn, zijnde 10 jaar eerder (juni

ningverlening de uitstoot van stikstof niet

1994). Dat is niet gebeurd. De Raad van State

toenam. De uitstoot was volgens haar niet

gaf WBdP ook hierin gelijk.

hoger dan de waarde die aanwezig was op

Tevens kreeg WBdP van de Raad van State

de ‘referentiedatum’, zijnde het moment dat

gelijk op de volgende punten:

de Peel beschermd werd volgens de Europese

- De provincie mag alleen intrekkingen ge-

Vogelrichtlijn (juni 1994) en de Habitatrichtlijn

bruiken die gedaan zijn na het moment dat

(december 2004). WBdP ontdekte echter dat

haar verordening met de depositiebank van

er na die referentiedatum door de gemeente

start ging. Dat is volgens de Raad van State

een nieuwe vergunning verleend was, waarbij

vanaf 29 september 2009. De provincie had

bank niet inzichtelijk is. Indien de provincie

de uitstoot duidelijk was gedaald. Volgens

ook vergunningen gebruikt die al eerder

stelt dat de uitbreiding vergund kan worden

waren ingetrokken (vanaf december 2004).

omdat er uit de bank voldoende gesaldeerd is,

de provincie mocht nu de uitstoot weer toenemen, omdat het niet meer werd dan de

- Ook had de provincie onterecht verzuimd

kan niemand dat afdoende controleren. Helaas

waarde die tijdens de referentie aanwezig was.

om na te gaan of de bedrijven waarvan de

werd dit argument door de RvS ongegrond

Dit mag volgens WBdP niet. Indien er na de

ingetrokken vergunning in de bank waren

verklaard. De provincie mag volgens de RvS op

gedaan, nog wel bestonden.

haar eigen (niet inzichtelijke, niet door derden

referentiedatum een nieuwe vergunning is verleend voor minder, dient uitgegaan te

- Het gewonnen beroep tegen de Provincie

narekenbare) wijze werken. Op dit punt moet

worden van die laagste waarde. Er is dan geen

Limburg betekent bovendien dat de provin-

de burger dus maar blind vertrouwen op de

recht meer op het niveau van de referentie-

cie had moeten nagaan of de emissie die in

overheid.

datum. De Raad van State gaf WBdP hierin

1994-2004 vergund was, tot het moment

Wellicht betekenen de door WBdP gewonnen

volkomen gelijk. Andere provincies (onder wie

van intrekking steeds vergund is gebleven.

beroepen het einde van de Brabantse Veror-

Noord-Brabant) pasten op dezelfde wijze de

dening met de depositiebank. Als de provincie

richtlijnen toe als Limburg. Ook deze provin-

Het kan zijn dat WBdP straks nog op een

er mee verder wil gaan, zal ze de hele invulling

cies mogen die handelwijze nu dus niet meer

ander punt van de Raad van State gelijk krijgt.

van de bank opnieuw moeten gaan beoorde-

toepassen. De Raad van State heeft er een

WBdP had in haar beroep betoogd dat bij het

len en herberekenen. Dat betekent nogal wat.

stokje voor gestoken.

rekensysteem van de provincie de stikstofneer-

Het kan best zijn dat de provincie ermee gaat

WBdP had tevens vier beroepen ingediend

slag weliswaar gemiddeld genomen op de Peel

stoppen en besluit te wachten op de door

tegen de Provincie Noord-Brabant. De pro-

gelijk blijft, maar dat het daarbij kan voorko-

het Rijk aangekondigde Programmatische

vincie stelde dat de vergunningen verleend

men dat de belasting op het ene deel van de

Aanpak Stikstof (PAS). Wanneer de PAS door

konden worden, omdat er gesaldeerd was met

Peel toeneemt en op andere delen afneemt.

gaat, zal WBdP weer in actie moeten komen.

haar ‘depositiebank’. In die bank worden door

Volgens WBdP is dit in strijd met de Europese

De PAS zal namelijk enkel extra eisen stellen

de provincie vergunningen verzameld van

richtlijnen. Delen van het gebied kunnen zo

aan de techniek (bijvoorbeeld luchtwassers).

bedrijven die gestopt zijn. Bedrijven die willen

opgeofferd worden ten gunste van andere.

Tegelijkertijd wil de overheid toelaten dat de

uitbreiden, krijgen een bepaalde waarde uit die

De habitat wordt er in feite kleiner door. De

veestapel in de Peelregio verder kan groeien.

bank toebedeeld. Per saldo neemt daardoor

RvS heeft hierover naar aanleiding van een

Dan wordt er met de PAS helemaal geen

volgens de provincie de stikstofbelasting op de

andere zaak ‘prejudiciële’ vragen gesteld aan

reductie bereikt. Zelfs zonder groei van de

Europees beschermde natuur niet toe.

het Europese Hof. De Raad van State stelt dat

veestapel is de mogelijke reductie door de

WBdP betoogde bij de Raad van State dat die

ze hierover daarom nu nog geen uitspraak

PAS al veel te mager, namelijk slechts zo’n 10

bank niet voldoet aan de Europese eisen. De

kan doen. Afhankelijk van het antwoord van

procent. De overheid wil nog steeds niet inzien

intrekkingen die in de bank zitten, zijn door de

Europa kan WBdP hierin later dus nog gelijk

dat de enige oplossing voor de problematiek

provincie namelijk enkel getoetst aan de refe-

krijgen.

bestaat uit een drastische vermindering van de

rentiedatum van de Habitatrichtlijn (december

veestapel.

2004). Voor onder meer de Peel had de provin-

WBdP had in haar beroepen ook aangevoerd

cie ze ook moeten toetsen aan de datum van

dat het systeem van de provinciale depositie-

Werkgroep Behoud de Peel stichting milieufederatie limburg 33

meer maïs in Limburg door duitse energiewende fietsen door het Limburgse landschap in de zomer is niet leuk meer. je fietst door een soort maïsoerwoud. in de laatste decennia is de maïsaanbouw in Limburg sterk toegenomen. de teelt van snijmaïs heeft de intensivering van de veeteelt mogelijk gemaakt. snijmaïs wordt namelijk hoofdzakelijk gebruikt als veevoer. momenteel wordt in Limburg ongeveer 16.000 hectare grond gebruikt voor de teelt van deze maïs. Nordrhein-Westfalen 600 biogasinstallaties gebouwd. De maïsaan-

landbouwgrond hebben door de enorme vraag naar snijmaïs als

bouw in deze regio steeg met 40 procent. Hierdoor nam de vraag

energiebron. Dit gaat ongetwijfeld leiden tot extra maisaanbouw in

naar landbouwgrond dramatisch toe en stegen de grondstof- en de

onze regio. Dit kan ook de speciale energiemaïs zijn die wel 5 meter

landbouwgrondprijzen. Dit remt de verdere ontwikkeling van

hoog wordt. Duitse ondernemers bieden tot 1.000 euro per hectare

biogascentrales in Duitsland enigszins af. Momenteel wordt ongeveer

om in Limburg maïs te kunnen verbouwen. Langs de grens van

7 procent van het Duitse akkerland (800.000 hectare) gebruikt voor

Limburg met Duitsland tussen Vaals en Mook liggen 50 grote Duitse

de teelt van energiegewassen. Het meest gebruikte energiegewas

biogasinstallaties die behoefte hebben aan snijmaïs. Bovendien wordt

voor de productie van biogas is maïs.

gewerkt aan nieuwe installaties. Het is lonend om de maïs tot 50 kilo-

In Duitsland groeit de weerstand tegen deze mono-maiscultuur.

meter van de vergistingsinstallatie te verbouwen. Dus Limburgse

Milieuorganisaties wijzen op de nadelige aspecten van akkerbouw-

landbouwgrond is een interessante optie voor de biogasinstallaties in

gewassen als bron voor duurzame energie. Deze vorm van intensieve

het Duitse Nordrhein-Westfalen.

landbouw door het geconcentreerd kweken van monoculturen heeft

In Limburg staan slechts 9 installaties die werken met (co)vergisting.

nadelen. Het systeem put de grond uit, verschraalt de biodiversiteit en

Hierbij wordt een mix van landbouwgewassen en mest ingezet als

is kwetsbaarder voor schade door ziektes of insecten. Om dit te

grondstof. Door een terughoudend subsidiebeleid is biogas uit maïs

voorkomen willen de zaadproducenten de sterk omstreden, genetisch

door (co)vergisting in Nederland minder aantrekkelijk. Hierdoor wordt

gemodificeerde maïs aanbieden. Een ander nadeel is de verdringing

het interessant om mest en snijmaïs (en in de toekomst energiemaïs)

van de verbouwing van andere teelgewassen. Dit laatste geldt

naar Duitsland te exporteren.

natuurlijk niet voor biologisch afval uit snoeihout en andere bronnen.

In Duitsland is na 2002 als gevolg van de Energiewende de snijmaïs

Het effect van biogasproductie op de klimaatverandering staat ter

populair geworden als bron voor biomassa. Het gunstige subsidie-

discussie. Maïs is als energiebron zeker niet klimaatneutraal. Indien

klimaat leidde tot een explosieve groei van de vraag naar deze

standaardgas wordt vervangen door biogas wordt theoretisch geen

grondstof voor biogasinstallaties. In 10 jaar tijd zijn alleen al in

broeikasgas geproduceerd. Men verbrandt plantaardig materiaal of

Foto’s: Math Mertens

De waarde van snijmaïs stijgt nu onze oosterburen gebrek aan

34 limburgs milieu

biogas en produceert CO2 . Maar tevens verbouwt men nieuwe

deze 4.000 m3 die is geproduceerd op een hectare landbouwgrond

aanwas. Deze neemt weer CO2 uit de lucht op. Hiermee lijkt dit

kunnen twee gezinnen theoretisch in hun energieverbruik voorzien.

proces CO2-neutraal, maar dit is zeker niet het geval.

Het verbruik wordt gesteld op gemiddeld 1.600 m3 gas en 3.500 kWh

Nieuwe regelgeving in de EU eist een broeikasgasreductie van 60

elektriciteit per jaar. De belangrijkste conclusies zijn:

procent bij de productie van hernieuwbare energie. Deze eis geldt

- Een gezin dat biogas uit maïs inzet als energiebron reduceert zijn

voor moderne installaties. De werkelijke reductie is bijna niet vast te

broeikasgasemissie. De reductie is echter beperkt en ongeveer 30

stellen. De berekende resultaten variëren van 0 tot 70 procent

procent ten opzichte van een gezin dat energie betrekt uit fossiele

reductie. Biogas uit maïs is absoluut niet klimaatneutraal (omdat het niet volledig CO2-neutraal is) en dit is het gevolg van de volgende

brandstoffen. De energiebron is wel hernieuwbaar (duurzaam). - Door het inzetten van landbouwgrond voor de kweek van biomassa

aspecten:

voor energie gaat de gelegenheid verloren om andere producten te

- Gedurende de productiecyclus neemt maïs niet alleen CO2 uit de

telen. Een hectare landbouwgrond levert gemiddeld 7 ton

lucht op als koolstofbron, maar neemt het ook gebonden koolstof

graansoorten op. Het inzetten van teelgewassen als biomassa-

uit de grond op. Koolstofrijke (humusrijke) grond die wordt ingezet

grondstof heeft een nadelig effect op de voedselproductie.

om het maïsareaal te vergroten, veroorzaakt een extra uitstoot van greenhouse gas. Hierdoor wordt de koolstofbalans verstoord en

In 2009 verscheen een rapport van McKinsey. Het onderzoeksbureau

verarmt de grond. De EU werkt aan regelgeving om de inzet van

concludeerde dat er geen duidelijk inzicht bestaat over de middelen

koolstofrijke grond voor de teelt van bio-gewassen te beperken.

en kosten die gemaakt moeten worden om de greenhouse gas-emis-

- Bij het gebruik van kunstmest wordt N2O (lachgas) geproduceerd. Een kilogram N2O heeft hetzelfde broeikaseffect als 325 kilo CO2. - Door lekverliezen tijdens de productie ontsnapt methaan naar de atmosfeer. Een kilogram methaan staat gelijk aan 25 kilogram CO2.

sie te reduceren door het inzetten van alternatieve duurzame brandstof. Woningisolatie levert de beste prijs-prestatie verhouding. Door isolatie verlaagt het gasverbruik tegen relatief lage kosten en vermindert de CO2-emissie . Een ton reductie in CO2-emissie door

Maïs als energiegewas is dus niet echt klimaatneutraal. Het levert wel

isolatie kost 25 euro . Bij bio-energie uit maïs zijn de kosten een stuk

hernieuwbare energie. Over de netto energieopbrengst is meer

hoger. In de literatuur worden getallen tussen de 200 tot 400 euro

consensus in de literatuur. Indien men 1 eenheid energie investeert in

ingezet om een ton CO2 te besparen door de inzet van biogas als

de productie van bio-energie uit maïs krijgt men 2 tot 4 eenheden

vervanger van de standaard fossiele gas-mix. McKinsey adviseert dan

terug. Een hectare maïs levert gemiddeld ongeveer 6000 m3 methaan

ook om meer te investeren in woningisolatie en energiezuinige

op. Methaan is ook het hoofdbestanddeel van aardgas. De productie

apparatuur als middel om de broeikasgas-emissie en het fossiele

kan niet volledig verkocht worden. Het energie-equivalent van

brandstofverbruik te reduceren.

ongeveer 2.000 m (dus een derde) heeft de ondernemer nodig om 3

een nieuwe hoeveelheid mais te produceren en te verwerken tot biogas. Er blijft 4.000 m over voor levering aan de consument. Met 3

Math Mertens Vrijwilliger Milieufederatie Limburg stichting milieufederatie limburg 35

onkruidbestrijdingsmiddelen uit de winkel in 2015? Na een telkens weer terugkerende discussie in de tweede kamer over het gebruik van glyfosaathoudende onkruidbestrijdingsmiddelen heeft de staatssecretaris van milieu wilma mansveld een ‘stevig’ standpunt ingenomen. zij wil het gebruik van alle bestrijdingsmiddelen door particulieren na 2015 verbieden. daarnaast wordt het gebruik van glyfosaathoudende middelen voor professionele doeleinden - behoudens de landbouw - vanaf november 2015 aan banden gelegd. dat wil zeggen dat dit soort middelen (met enkele uitzonderingen) niet meer mag worden toegepast op verhardingen. Goed nieuws dus voor de drinkwater-

In haar brief van 3 september jongstleden

bedrijven die nog steeds te veel over-

aan de Tweede Kamer schreef Mansveld

schrijdingen constateren van de drink-

dat nog onderzoek wordt gedaan naar de

waternormen in de Maas. Opmerkelijk

risico’s van het gebruik van gewasbe-

ook, omdat de staatssecretaris zich met

schermingsmiddelen op basis van

het verbod voor particulieren niet alleen

organische vetzuren. Dit zijn middelen

richt op de glyfosaathoudende middelen,

die door fabrikanten graag worden

zoals Round Up en Clear Up, maar alle

gepromoot als biologisch en ecologisch

onkruidbestrijdingsmiddelen. Dat

verantwoord. Mocht uit het onderzoek

betekent concreet dat alle middelen uit

blijken dat er onvoldoende grond bestaat

de schappen van de winkels zullen

voor een verbod van dergelijke stoffen,

moeten verdwijnen. Het is begrijpelijk

dan wil de staatssecretaris het totaalver-

dat de staatssecretaris deze maatregel

bod heroverwegen.

neemt, want door uitsluitend glyfosaathoudende middelen te verbieden wordt

Voor het professioneel gebruik volgt de

steeds het onkruid in de openbare ruimte

de indruk gewekt dat andere middelen,

staatssecretaris een apart spoor. Het

met chemische middelen bestrijden,

op basis van andere chemische stoffen,

gebruik op verharde terreinen wordt

waarbij kan worden opgemerkt dat dit er

geen risico’s zouden kunnen opleveren

vanaf november 2015 verboden. Dit

in Limburg gelukkig steeds minder zijn.

voor de volksgezondheid.

verbod treft vooral gemeenten die nog

Ook hoveniersbedrijven die voor

36 limburgs milieu

juicht. Het is echter afwachten of ze uiteindelijk allemaal tot uitvoering gebracht kunnen worden. De staatssecretaris laat immers onderzoeken of het allemaal ‘haalbaar en betaalbaar’ is en of een verbod - Europees gezien - juridisch houdbaar is. Voor het einde van het jaar licht de staatssecretaris de Tweede Kamer hierover in. Ongetwijfeld zal er door het bedrijfsleven flink gelobbyd worden om te voorkomen dat de middelen uit de schappen moeten worden gehaald. Komt er inderdaad een verbod, dan zal het helaas nog niet afgelopen zijn met het gebruik van bestrijdingsmiddelen door particulieren. Men kan immers een voorraad inslaan en - zeker in Limburg - zal het verleidelijk zijn om de spullen in België of Duitsland te halen waar het beleid minder stringent is. Het handhaven van zo’n verbod is dus lastig en het is de vraag of men daar prioriteit aan wil geven. Daarom zal door de overheid fors moeten worden ingestoken op een bedrijven parkeerterreinen en opstel-

Er zijn goede borstels te koop, je kunt

effectieve voorlichting over de risico’s

plaatsen ‘schoonhouden’ krijgen met het

kokend water gebruiken en……… wieden

van het gebruik van bestrijdingsmidde-

verbod te maken. Er zijn in de loop der

is gezond!

len. De Milieufederatie Limburg zal daar

jaren goede alternatieve methodes

zeker een bijdrage aan willen leveren.

ontwikkeld zoals borstelen en branden.

Het zijn ambitieuze voornemens van de

Voor sport- en recreatieterreinen en

staatssecretaris die door de Milieufede-

Frank Vermeij

parken moet het verbod in november

ratie Limburg van harte worden toege-

Vrijwilliger Milieufederatie Limburg

2017 ingaan. Voor deze categorie wordt een langere overschakeltermijn noodzakelijk geacht. Het gaat hier om toepassing op onverharde terreinen waar de eerder genoemde alternatieve bestrijdingsmethoden minder goed te gebruiken zijn. Voor particulieren betekent een verbod dat er in het geheel niet meer gespoten mag worden. Op dit moment zijn er weliswaar onkruidbestrijdingsmiddelen te koop, maar deze mogen niet op verhardingen worden toegepast. Helaas is menigeen niet bekend met deze restrictie, maar dat zal wel komen doordat deze niet expliciet in de gebruiksaanwijzing staat. Voor de particulier, evenals voor de professionele gebruikers, zijn er goede alternatieven. stichting milieufederatie limburg 37

provincie Limburg koopt 1.900 hectare grond van rijk de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van natuurbeleid ligt voortaan vrijwel volledig bij de provincie. dit is in september jongstleden met staatssecretaris dijksma van economische zaken en de twaalf provincies vastgelegd in een bestuursovereenkomst. Met de nieuwe afspraken krijgen de

21 miljoen euro de provincie de beschik-

platteland in de provincie. Dat is voor mij

provincies de mogelijkheid om het instru-

king krijgt over een grondvoorraad van

de grootste winst van 2013. De provincies

ment grond op een effectieve manier in te

1.900 hectare.

nemen hun regierol serieus’, zo geeft Van

zetten om robuuste natuur te realiseren.

De Provincie Limburg speelde al eerder in

der Broeck aan.

Om de uitvoering een extra impuls te

op de veranderde situatie met een nieuwe

In de afgelopen maanden hebben

geven, nemen de provincies 4.000 hec-

beleidsvisie, vastgelegd in de nota ‘Natuur-

provincies intensief overleg gevoerd met

tare grond van het Rijk (Bureau Beheer

beleid: natuurlijk eenvoudig’. Gedeputeerde

belangrijke maatschappelijke organisaties

Landbouwgronden) over. Daarmee is een

Patrick van der Broeck bevestigt dat de

die bij de uitvoering van het beleid zijn

bedrag van 160 miljoen euro gemoeid.

afgelopen jaren veel ontwikkelingen in het

betrokken. Met deze organisaties hebben

Tegelijkertijd wordt door het Rijk 14.000

landelijk gebied stil hebben gelegen. ,,Ge-

de provincies over de uitvoering van het

hectare aan de provincies overgedragen.

lukkig krijgt natuur nu de positieve klank

beleid een overeenkomst gesloten. Die

Met deze grondvoorraad moet voortaan

die het verdient. Natuur is wat mij betreft

overeenkomst maakt het mogelijk dat de

onder provinciale regie op gebiedsontwik-

van en voor de mensen. Natuurbeleid staat

stagnatie, waarvan sinds 2010 sprake is,

keling worden gestuurd. Instemmen met

niet alleen in dienst van het halen van de

wordt opgeheven en dat partijen nu weer

de bestuursovereenkomst betekent voor

Europese doelstellingen. Het is een essenti-

met de uitvoering van het natuurbeleid

Limburg dat tegen betaling van

eel bestandsdeel bij de realisatie van vitaal

aan de slag kunnen.

Nationale tuinvogeltelling op 18 en 19 januari Het derde weekend van januari staat bol van de tuinvogels! vogelbescherming Nederland en sovon vogelonderzoek Nederland organiseren de Nationale tuinvogeltelling. tel in het weekend van 18 en 19 januari 30 minuten lang de vogels in jouw tuin en geef het aantal door via www.tuinvogeltelling.nl. Iedereen met een tuin of balkon kan meedoen, zowel kinderen als volwassenen. Tel een half uur lang alle vogels die je ziet en geef de resultaten door via de website www.tuinvogeltelling.nl. Vogelbescherming stelt aan hand van deze resultaten de ‘Nationale tuinvogel top 10’ op. Nieuw dit jaar is dat deelnemers zich al vanaf november kunnen inschrijven. Wie zich hiervoor aanmeldt, krijgt wekelijks een tuinvogeltip per e-mail en daarnaast aanbiedingen uit de webshop van de Vogelbescherming.

Het is niet nodig om alle vogels te kennen. Op de website www.tuinvogeltelling.nl staan de verschillende soorten tuinvogels omschreven met een afbeelding en met een geluidsfragment. Vorig jaar namen zo’n 80.000 mensen deel aan dit evenement. De top 3 tuinvogels bestond toen uit: huismus, koolmees en merel. 38 limburgs milieu

site-seeing in Limburg zijn tal van interessante musea te vinden, maar dan moet je wel weten waar. wat is er leuker dan tijdens de kerstvakantie of op een regenachtige zondagmiddag een bezoekje te brengen aan een mooie tentoonstelling of unieke expositie? Limburg kent een rijke verscheidenheid aan musea. daarom zetten we deze keer een aantal bijzondere musea in de spotlight.

www.scHuNck.NL

www.tHermeNmuseum.NL

In Heerlen is het Glaspaleis een bijzondere architectonische blikvanger midden in het centrum. Het werd in 1935 ontworpen door architect Frits Peutz. Het Glaspaleis, één van de duizend belangrijkste architectonische monumenten van de twintigste eeuw, is in 2003 geheel gerestaureerd. Het is omgebouwd tot een cultureel en muzisch centrum. Het Glaspaleis biedt interessante exposities, tentoonstellingen, dans- en muziekvoorstellingen en een bibliotheek met voorleesuurtjes voor de kleintjes. In december en januari zijn er tal van tentoonstellingen in het Glaspaleis, onder meer van de kunstenaars Aad de Haas (werken uit de eigen collectie van

Waan jezelf in de Romeinse tijd en proef de sfeer van 2000 jaar

Schunck), Jan van der

geleden! Dat is de belevenis die het Thermenmuseum Heerlen biedt.

Ploeg (muurschildering

In het museum in Heerlen vind je de indrukwekkende restanten

in trappenhuis), Andreas

van een Romeins badhuis, de thermen. Het is het best bewaarde

Eminius (beeldende kunst

Romeinse (publieke) badgebouw van Nederland. Het museum heeft

met thema ‘zware indu-

daarnaast een gevarieerde collectie gebruiksvoorwerpen uit de

strie’) en Ted van Lieshout

Romeinse tijd, afkomstig uit Coriovallum - de Romeinse stad die

(overzichtstentoonstel-

onder Heerlen ligt. Het Thermenmuseum ligt in het centrum van

ling van zijn werk).

Heerlen, op 10 minuten loopafstand van het station. Let op: het museum is gedurende de kerstvakantie niet alle dagen geopend. Kijk op de website voor meer informatie over de openingstijden.

www.boNNefaNteN.NL Het bekendste Limburgse museum is het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Dit provinciaal museum voor beeldende kunst is

www.Limburgsmuseum.NL

gehuisvest in een schepping van de Italiaanse architect Aldo Rossi.

In het Limburgs Museum in Venlo kun je de meest uiteenlopende

Gedurende het hele jaar zijn er meerdere tentoonstellingen te zien.

tentoonstellingen zien. De horecavoorziening heeft in 2013 een

Tot en met 26 januari is er een tentoonstelling op het snijvlak van

complete metamorfose doorgemaakt. Naam, concept, inrichting

beeldende kunst en tekst die kunstenaar Navid Nuur speciaal heeft

en assortiment zijn veranderd. Het Museumcafé is in november

ontwikkeld voor het Bonnefantenmuseum. Nuur heeft een Iraans-

jongstleden heropend.

Nederlandse achtergrond met roots in de graffiti- en skateboard-

Tijdens de kerstvakantie

scene. Verder is er werk te zien van Chaim van Luit uit Heerlen. Van

heb je nog de kans om de

Luit maakt in zijn kunstwerken gebruik van media als video, audio,

tentoonstellingen Sesam-

steen, vuurwerk, zout en site-specific aangetroffen materialen. JCE

straat en Geschilderd van

is een reizende tentoonstelling met 48 jonge kunstenaars uit acht

Eijsden tot de Mookerhei

Europese landen. De Jeune

te bekijken. Iedere dag

Création Européenne Bien-

om 14.00 uur start een

nale stimuleert de kunst-

workshop ‘maken van een

praktijk door jong talent een

Sesamstraatkerststalletje‘ onder begeleiding van docenten van

internationaal podium te

het Kunstencentrum Venlo. De workshop wordt tegen een meerprijs

bieden en de artistieke uit-

van 1,5 euro per stalletje aangeboden. Er is een beperkt aantal

wisseling binnen de Europese

plekken beschikbaar per dag (vol = vol). Dus wil je zeker zijn van

gemeenschap te bevorderen.

een plekje in de workshop, dan kun je beter vantevoren reserveren

De JCE-kunstwerken zijn nog

via de webwinkel. Op zondag 29 december kun je vanaf 14.00 uur

tot en met 5 januari in Maas-

genieten van het filmprogramma ‘Oude filmfragmenten, nieuwe

tricht te bewonderen.

verhalen’. stichting milieufederatie limburg 39

21711 Adv_Nat&MilFed_210x143 AvS.indd 1

bel 0900 300 1500 (10cpm) of meld u aan via www.postcodeloterij.nl. Voor € 11,75 per lot speelt u al mee. Alvast hartelijk dank voor uw deelname.

Meedoen is eenvoudig,

26-11-13 12:58

De Nationale Postcode Loterij is de grootste goededoelenloterij van Nederland. Sinds 1989 is ruim 3,8 miljard euro geschonken aan 89 organisaties die zich inzetten voor de bescherming van mens en natuur. Met de bijdrage van de loterij kunnen De Natuur- en Milieufederaties zich in de 12 provincies voor natuur, milieu en landschap inzetten. Waardoor bijvoorbeeld zeldzame dagvlinders kunnen blijven bestaan.

U een kans… Zij een kans

Foto: Lars Soerink/FN