intern is een tweemaandelijkse uitgave van de bni beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten bnı # maart

bnı.

intern is een tweemaandelijkse uitgave van de bni

2011 # 1-2-3-4-5-6 maart

beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten

colofon Intern verschijnt zes keer per jaar in een oplage van 750 exemplaren. ISSN: 09278133 redactieadres Wilgenweg 26B, 1031 HV Amsterdam +31[0]20.42 33 233, [email protected] hoofdredacteur Frederike Bax aan dit nummer werkten mee Kees Berendsen, Rob van der Elst, Christine van Gemert, Petra Jansen, Eric Kampherbeek, Maja Kozel, Martin Pot, Paul Seuntjens, Geoffrey Wijn en Michiel de Zeeuw. coverbeeld Odette Ex foto: Eric Kampherbeek beeld p. 3 Christine van Gemert foto: Gerard Burgers concept Kummer & Herrman, Utrecht advertenties, grafische verzorging en druk Elma Multimedia, Broek op Langedijk +31[0]226.33 16 00, [email protected] abonnementen BNI-leden ontvangen Intern gratis. Bent u geen lid, maar wilt u Intern wel ontvangen? Mail uw adres naar [email protected] o.v.v. abonnement Intern en maak 49 euro over op rekening 1726742 (ING) t.n.v. BNI in Amsterdam o.v.v abonnement Intern. Na ontvangst van de betaling krijgt u Intern een jaar toegestuurd. Opzeggen kan tot twee maanden voor het verstrijken van de abonnementstermijn. Zonder opzegging wordt het abonnement met een jaar verlengd. Adreswijzigingen kunt u mailen naar [email protected]. disclaimer Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de BNI. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

sponsors hoofdsponsors

Ahrend Postbus 12390 1100 AJ Amsterdam +31[0]20.43 09 200 www.ahrend.com

Desso Postbus 169 5140 AD Waalwijk +31[0]416.68 41 00 www.desso.nl

Royal Mosa Postbus 1026 6201 BA Maastricht +31[0]43.36 89 444 www.mosa.nl

co-sponsor

www.forbo.nl subsponsors

4

interview

Odette Ex 100% duurzaam 12

artikel

Fit met blauw licht 18

voltooid

BrainWash kappers

bnı.

intern is een tweemaandelijkse uitgave van de bni

beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten

3

Verrijking

column: Christine van Gemert

Ik ga het niet hebben over mogelijke zelfverrijking en bankiers, ik wil het hebben over inspirerende en culturele zelfverrijking. En het behoud van rijkdom. Plannen voor verhoging van de BTW van zes procent naar negentien procent op de podiumkunsten betreur ik. Verlaging van het BTW-tarief voor particulieren met woningen van twee jaar en ouder juich ik toe. Dat de diensten van interieurarchitecten en architecten daar dan weer niet onder vallen is zeer merkwaardig. Deze tijdelijke geste van de overheid is wel heel erg tijdelijk en lang niet altijd eenduidig. De BNI laat zich samen met de collega-organisaties nadrukkelijk horen in deze.

Al meer dan 17 jaar DAKMERK KWALITEIT

GEGARANDEERDE DAKMERK KWALITEIT DAKMERK is het enige officieel erkende keurmerk voor het bitumineuze en kunststof dak. DAKMERK is een volstrekt onafhankelijke organisatie welke dakdekkers certificeert en controleert zodat de opdrachtgever is gegarandeerd van kwalitatief goed dakdekkerswerk. Dakdekkersbedrijven welke het DAKMERK keur mogen voeren verplichten zich te werken volgens de strikte (en vastgelegde) richtlijnen van DAKMERK met betrekking tot ontwerp, verwerking en materiaal- en systeemkeuze. Voor aanvang van de werkzaamheden wordt elk project van de DAKMERK Certificaathouder gecontroleerd of deze voldoet aan de gestelde kwaliteitseisen. Tijdens de applicatie wordt door DAKMERK inspecteurs steekproefsgewijs, maar frequent op het werk gecontroleerd. Alleen een dak dat door DAKMERK op alle punten goed bevonden wordt, krijgt het DAKMERK garantiecertificaat. DAKMERK GARANTIECERTIFICAAT DAKMERK is via zijn Waarborgfonds financieel betrokken bij de kwaliteit van het werk van de Certificaathouder. DAKMERK geeft aan de opdrachtgever een eigen, 10 jaars waterdichtheidsgarantie op het geleverde werk, mits deze door DAKMERK is goedgekeurd.

Dit is voor DAKMERK reden er scherp op toe te zien dat de geleverde kwaliteit van de materialen en van het werk aan alle kwaliteitseisen voldoet. Voor de opdrachtgever is dit een extra zekerheid. DAKMERK Waarborgfonds Het DAKMERK Waarborgfonds is een fonds in eigen beheer. Hierdoor hanteert DAKMERK duidelijke en simpele garantievoorwaarden (er zijn geen zogenaamde ‘kleine’ lettertjes). Zelfs als de dakdekker onverhoopt in gebreke blijft (bijv. bij insolvabiliteit) en er doet zich een probleem met de waterdichtheid van het dak voor, dan wordt dit door DAKMERK op vakbekwame wijze verholpen. Voor de opdrachtgever eenvoudig, simpel en zonder zorgen. Gewoon een telefoontje of mailtje naar DAKMERK.

inhoudsopgave

Inspirerende en culturele (zelf)verrijking. Misschien doet u hier ook wel aan net als ik: dat ontroerende concert, die prachtig vormgegeven tentoonstelling en die vernieuwende theatervoorstelling. Ik word er altijd blij van en ga vol energie naar huis. Ik zag dingen die ik niet zelf bedacht had of zou kunnen bedenken. En heb enorme bewondering voor al deze vormgevers en performers die mijn wereld heel direct verrijken. Ik heb vervolgens alleen maar zin om te gaan tekenen voor de opdrachten die lopen. Dat licht tijdens die voorstelling! De input vanuit een scherpe onorthodoxe waarneming! Dat wil ik in mijn ontwerp mijn opdrachtgever ook graag bieden. U ook, denk ik. Kruisbestuiving is zelfverrijking. Dit is niet uit te drukken in BTW-tarieven en euro’s. Het is onbetaalbare inspiratie. Verbijsterd ben ik evengoed door de plannen van staatssecretaris Zijlstra de culturele rijkdom van monumenten die ‘wij’ gedurende eeuwen hebben opgebouwd en bewaard, voortaan maar te beperken tot de voorgevel. Ansichtkaartenarchitectuur? Het interieur doet er kennelijk niet toe. En dan te bedenken dat de enige reden dat wij gebouwen en woningen hebben is omdat wij een binnenkant nodig hebben om goed te kunnen functioneren. Daar kwamen en komen vaak waardevolle interieurs uit voort. Wij zullen ons sterk maken voor het behoud van monumentale interieurs, net zo als wij ons sterk maken voor het goede interieur! Christine van Gemert voorzitter bni

4

interview

Odette Ex 100% duurzaam 12

artikel

Fit met blauw licht 16

de selectie van: Michiel de Zeeuw 18

voltooid

BrainWash kappers 20

bni: sponsorbeleid 22

lezing 23

column: Maja Kozel 24

titelbescherming 25

recht 26

leesvoer 27

inbox 27

nieuwe leden

BESTEK Wilt ook u geen ‘dakzorg’, maar een kwalitatief hoogwaardig dak, inclusief 10 jaar waterdichtheidsgarantie, sta dan op DAKMERK KWALITEIT! Op www.dakmerk.nl vindt u buiten informatie over de DAKMERK kwaliteitsrichtlijnen ook onze bestekservice. U kunt ook bellen voor meer informatie: 030-606 11 17.

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

# 1

maart—2011

3

interview

interview

tekst: Frederike Bax beeld: Eric Kampherbeek (portretten)

Passie en perfectionisme hebben Odette Ex al ver gebracht. Sinds de start van haar bureau in 1994 heeft ze de ene na de andere bijzondere opdracht. “Elk project is voor mij als een groot ruimtelijk doek, waarin ik op zoek ga naar de juiste compositie.”

Tussen Nieuwegein en Vianen aan de rand van het voormalige schippersdorp Vreeswijk staat een opvallend hoog pand. Het is geheel bekleed met koper en heeft de contouren van de zeventiende eeuwse buitenplaats die ooit op deze plek stond. Het nieuwe Huis de Wiers is sinds 2006 de werk- en thuisbasis van Odette Ex, haar partner, architect Jaco de Visser, en hun twee dochters. Vanuit hun kantoor op de beletage en hun appartement op de derde en vierde verdieping kijken ze uit over de oevers van de Vaartse Rijn.

‘Bij de nonnen in het Belgische Turnhout is de basis gelegd voor de dingen die ik nu doe’ Huis de Wiers, Vreeswijk

Geen concessies Naast het appartement en de architectenbureaus Ex Interiors en De Visser, herbergt Huis de Wiers een restaurant en een ict-bedrijf. De Visser ontwierp het pand op het oorspronkelijke souterrain uit 1654. Omdat de oude fundering geen zware constructie kon dragen, werd het geheel opgetrokken uit hout. In het interieur, dat Ex voor haar rekening nam, zijn de kolossale houten spanten van de constructie alles bepalend. Behandeld met een matte grijs-bruine beits hebben ze een warme uitstraling die goed past bij Ex’ keuze voor onbehandelde, betonnen vloeren en wanden.

Denken in beelden bnı.

ıntern.

4

# 1

maart—2011

“De Wiers was een unieke kans”, vertelt Ex. “Zonder rekening te hoeven houden met de wensen van een opdrachtgever, kon ik helemaal naar mezelf luisteren. Ik hoefde geen concessies te doen en creëerde het beeld dat ik voelde.” Ex zocht in haar ontwerp naar eenheid binnen de verschillende functies door uit te gaan van natuurlijke materialen, heldere structuren, eenvoud en evenwicht. “Bezoekers zeggen wel eens dat er een verstilde sfeer hangt in Huis de Wiers.” 5

interview

interview

Swung House, Den Haag foto: Herman de Winter

als serveerster bij Rockwell’s in Goventgarden en ze bezocht zo vaak mogelijk musea en galeries, waarbij the Tate Gallery haar favoriet was. In Londen kwam ze tot het besef dat ze iets met kunst moest gaan doen. Terug in Nederland koos ze voor de opleiding Architectonische Vormgeving aan de Kunstacademie in Utrecht. Ze voelde zich als een vis in het water op de academie. “Ik kwam thuis. Hier hoor ik, dacht ik. Ik mocht in beelden denken, tekende de ene na de andere schetsrol vol en kreeg daar nog enorme waardering voor ook.” Toch was ze nog niet klaar voor het echte werk. Ze ging naar de Rijksacademie in Amsterdam waar ze werd aangenomen op haar schetsen. Ze waande zich weer even terug op het internaat. “Ik zat ineens weer in mijn eentje in een atelier en ik moest kunst maken. Dat was een ongelooflijke beproeving.” Ze worstelde met vragen als wie ben ik, wat doe ik en waar sta ik voor. En ze schrok van haar eigen tekeningen die ruimtelijke skeletten voorstelden. “De vanzelfsprekendheid van het bestaan kwam voor mij ten einde. Toen ik na tweeëneenhalf jaar de academie afrondde, diende de dood zich letterlijk aan: mijn moeder overleed door zelfdoding.”

Zakenvrouw Het was crisis. Er was geen werk. Ex besloot een product te maken. Ze ontwierp een houten lamp, die gekocht werd door de Bijenkorf. Hierdoor werd ze zichtbaar. Ze stond in de bladen. En tegelijkertijd kreeg ze haar eerste interieuropdrachten. Eind 1994 startte ze haar eigen bureau: Ex Interiors. Ze kwam er al gauw achter dat ze uit haar eigen systeem moest treden en niet alleen kunstenaar, maar ook zakenvrouw moest zijn. Haar perfectionisme en haar drang om dingen goed te regelen en betrokken partijen serieus te nemen hielpen haar zich hierin te ontwikkelen. Ex: “Elk project zit in mijn botten, ik draag er honderd procent verantwoordelijkheid voor.” De ene na de andere opdracht volgde. En zo gaat het nog steeds. Daar hoeft Ex niks voor te doen. “Ik verkoop mezelf niet. Geld en aanzien vind ik niet belangrijk. Ik werk vanuit mijn passie voor kunst, voor beelden en voor de beleving van de wereld om ons heen. ” Haar eerste grote opdracht in 1999 was The Oval Tower naast de Arena in Amsterdam. De toren is een voorloper

Swung House, Den Haag foto: Herman de Winter

‘Als architect en interieurarchitect elkaars expertise erkennen, ontstaat een Gesamtkunstwerk’ Huis de Wiers is niet het enige project dat Ex met haar partner deed. Ze doet vaker projecten met hem zoals Novum in Huizen, Universiteit de Drift in Utrecht en diverse particuliere woonhuizen. Ook met architecten als Paul de Ruiter, JHK architecten en Inbo werkt ze graag intensief samen. Ze is ervan overtuigd dat architecten en interieurarchitecten elkaar kunnen aanvullen en versterken. “Als architect en interieurarchitect elkaars expertise erkennen, ontstaat een Gesamtkunstwerk. De architect maakt de architectonische onderlegger, de interieurarchitect voert het interieur door. En dat is een vak apart. Een vak dat gaat over de gevoelskwaliteit van ruimtes. Over kleuren, licht, materialen en tactiliteit. Elk project is voor mij als een groot ruimtelijk doek waarin ik op zoek ga naar het juiste evenwicht, de juiste compositie.” bnı.

ıntern.

Beproeving Ex was twaalf jaar toen ze in uniform naar de nonnen van het Heilig Graf in het Belgische Turnhout ging. “Intens zo’n internaat”, zegt Ex, “streng en dogmatisch. Maar het onderwijs was zeer goed. Ik zat elke dag tot vijf uur op school, kreeg alle vakken. De vakken waar ik goed in was, tekenen en toneel, werden extra gestimuleerd. Er is daar echt een basis gelegd voor de dingen die ik nu doe.” Ook leerde Ex van de zelfstandigheid van de nonnen. Ze zag hoe hun kracht en identiteit dagelijks werden aangesproken. En hoewel ze wars was van het katholieke geloof, zoog ze rituele handelingen en beelden in zich op: ze leerde kijken. Na de middelbare school vertrok Ex op negentien jarige leeftijd naar Londen. Daar voelde ze zich vrij. Ze werkte 6

Odette Ex BNI-lid sinds 2001

Odette Ex werd geboren in 1962. Ze groeide op in het Noord-Brabantse Oosterhout. Haar middelbare schooltijd bracht ze door op een internaat in het Belgische Turnhout. Op 19-jarige leeftijd vetrok ze naar Londen. Terug in Nederland deed ze de opleiding Architectonische Vormgeving op de Kunstacademie in Utrecht. Ze studeerde af in 1987. Ze kreeg een stipendium waarmee ze naar de tekenopleiding aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam ging. Eind 1994 begon ze haar eigen bureau: Ex Interiors. In 2006 trok Ex met architect Jaco de Visser en hun twee dochters in Huis de Wiers in Vreeswijk dat door henzelf ontworpen werd. In de afgelopen zestien jaar realiseerde Ex een groot aantal projecten waaronder The Oval Tower in Amsterdam (2001), Philips High Tech Campus The Strip in Eindhoven (2003), Koninklijke Visio in Huizen (2006), Hofpoort Ziekenhuis in Woerden (2008), Hogeschool Utrecht, faculteit Natuur en Techniek (2009), TNT Green Headoffice in Hoofddorp (2011) en Achmea Campus in Apeldoorn (2011). Meer interessante projecten staan op www.ex-interiors.nl.

# 1

maart—2011

7

bnı.

interview

beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten

+31 [0]20.42 33 233 [email protected] www.bni.nl

Wilgenweg 26B NL–1031 HV Amsterdam

Lid worden Bel, mail of kom langs.

TNT Green Headoffice, Hoofddorp

van het nieuwe werken waarin het flexwerken al werd doorgevoerd. In de jaren hierna is het nieuwe werken steeds meer in opkomst gekomen. Met het onlangs opgeleverde Swung House in Den Haag presenteerde Ex een nieuw kantoorconcept dat inspeelt op het toekomstig werken. “Swung House is een flexibele werkomgeving voor zelfstandige ondernemers die voor korte of langere tijd werkruimte nodig hebben. Voor ZZP’ers, thuiswerkers, maar ook professionals die onderweg een paar uur willen werken of werknemers die hun eigen kantoor willen ontvluchten om zich volledig te kunnen concentreren. Het is een plek waar mensen werken, netwerken, elkaar ontmoeten en inspireren.” Dematerialiseren In 1996 moest Ex voor de Triodos bank in Zeist een ecologisch verantwoord ontwerp maken. “Voor alle materialen die naar binnen werden gedragen moest ik verantwoording afleggen over herkomst, samenstelling en afwerking. Materialen die niet voldeden kwamen er niet in. Dit in een tijd dat geld en overvloed vanzelfsprekend waren.” Het was haar eerste kennismaking met duurzaamheid. Toen Ex tweeënhalf jaar geleden geselecteerd werd voor het TNT hoofdkantoor in Hoofddorp kreeg ze weer te maken met bewuste materiaalkeuzes. Ze stond voor de uitdaging het meest duurzame interieurontwerp van Nederland te realiseren.

‘Door de juiste materialen te kiezen, kan je invloed uitoefenen op de productieprocessen van leveranciers’ Ex vindt dat (interieur-)architecten verantwoordelijkheid moeten nemen door zich bewust te zijn van de samenstelling van de materialen die ze toepassen. “Het is ondenkbaar dat we materialen toepassen in het interieur die slecht zijn voor de mens. Het is nog geen vanzelfsprekendheid, maar er zijn onschadelijke alternatieven. Door als ontwerper de juiste materialen te kiezen, kan je invloed uitoefenen op de productieprocessen van leveranciers. Duurzaamheid hoeft niet meer te kosten. Het vraagt om creativiteit, innovativiteit, doorzettingsvermogen en inzet van alle betrokken partijen. Ik zie duurzaamheid als een vanzelfsprekendheid: niets ten koste van de toekomst!”

bnı.

ıntern.

Laat uw kantoormeubilair herstofferen! Onze voordelen: Onze voordelen:                  

Snelle Snellelevertijden levertijden Alle meubelstoffen leverbaar Alle meubelstoffen leverbaar Gunstige prijs/kwaliteitsverhouding Mogelijkheid vervangende stoelen Gunstige prijs/kwaliteitsverhouding Gratis proefstoel bij projecten Mogelijkheid Eigen vervoer, dus vervangende halen én brengen stoelen Jarenlange ervaring Gratis proefstoel bij projecten Flexibele instelling Eigen halen én brengen Drie jaarvervoer, garantie opdus stoffeerwerk

Jarenlange ervaring Flexibele instelling Drie jaar garantie op stoffeerwerk

Postadres Postbus 14 / 3850 AA Ermelo Bezoekadres Paul Krügerweg 43 / 3851 ZH Ermelo T 0341 498 200 / F 0341 498 209 E [email protected]

www.prosonshop.nl / www.proson.nl 8

Wat zijn de voordelen? – Als BNI-lid profiteer je van een groot netwerk. – Opdrachtgevers vinden je op de BNI-website of in de BNI-ledengids. – De letters BNI achter je naam staan voor professionaliteit. – Door deel te nemen aan bedrijfsbezoeken, werkgroepen, lezingen en debatten houd je je vakkennis op peil. – Je krijgt gratis advies. – Als BNI-lid ben je altijd op de hoogte. – Je BNI-lidmaatschap levert aantrekkelijke kortingen op.

Verantwoord ondernemen?

Dit interview staat ook op www.bni.nl/magazine

Het ontwerp moest voldoen aan de hoogste eisen op het gebied van duurzaamheid en milieu: CO2-emissievrij met een energielabel A++, een Greencalc score van meer dan duizend punten en een ‘Platinum’ score in de LEED-certificering. De extreme beperkingen die ze hiermee kreeg opgelegd versterkt door de crisis, dwongen haar opnieuw na te denken over de keuzes die te maken zijn in het interieur. “Door de mens weer centraal te stellen, een gezonde omgeving te creëren en niet voor overdaad en effect te kiezen maar voor eenvoud door dematerialiseren, creëerde ik een oprecht interieur.”

De Beroepsvereniging Nederlandse Interieurarchitecten ondersteunt, stimuleert en promoot Nederlandse interieurarchitecten in binnen- en buitenland. Vierhonderd interieurarchitecten zijn lid van de BNI. Dat moeten er meer worden: hoe meer leden, hoe krachtiger de BNI kan optreden. Word lid en versterk daarmee je eigen positie en die van je vakgenoten.

# 1

maart—2011

Online prijscalculatie van offset vellen drukwerk Uw voordelen: • Niet meer wachten op een offerte • Anoniem (pas bij bestelling worden gegevens gevraagd) • Zeer scherpe prijs • Spelen met variabelen aan de hand van uw budget of voor uw begroting Offerte/ Vragen Voor alle (offerte) vragen kunt u uiteraard ook gewoon contact met ons opnemen. Wij zijn bereikbaar via telefoonnummer 06 - 53 53 67 19 of per email: [email protected].

Niet meer wachten op een offerte... www.drukwerkmakelaar.nl +31 (0)6 - 53 53 67 19 9

artikel

artikel

tekst: Petra Jansen

Een winterdip. Wie heeft er in deze tijd van het jaar geen last van? Wat heeft zo’n dip met de kleur blauw te maken? En waarom is het handig, nuttig en zakelijk interessant om als interieurarchitect hier iets vanaf te weten? BNI-lid Petra Jansen, interieurarchitect en arts, legt uit waarom.

Gezondheid en kleur Blauw licht tegen de winterdip

Wat is een winterdip? Ruim een miljoen Nederlanders heeft er last van: in het najaar en in de winter voel je je voortdurend moe. Je wil het liefst elke dag om negen uur naar bed en ook overdag ben je niet vooruit te branden. Je hebt zin om de hele dag door te eten, vooral lekkere zoete koek en snoep, je kunt je slecht concentreren en je bent snel afgeleid. Je ziet alles wat somber en bent geneigd beslissingen voor je uit te schuiven. En dat alles terwijl je in de zomermaanden juist het zonnetje in huis bent. Wat is er toch met je aan de hand? De biologische klok Het verhaal begint met je biologische klok. Ze noemen het een klok, maar in werkelijkheid is het een groepje cellen midden in je hersenen, zo’n 25 vierkante millimeter, dus erg groot is het niet. Dit groepje cellen stuurt je dagnachtritme aan door het aanmaken van verschillende hormonen, waarvan melatonine het meest bekend is. Melatonine heb je nodig om slaperig te worden, daadwerkelijk in slaap te vallen en te blijven slapen gedurende de nacht. Tegen de ochtend daalt de hoeveelheid melatonine in je bloed, en word je wakker. Vervolgens daalt de hoeveelheid melatonine nog verder en word je actief: uit bed en aan het werk.

‘Als je weinig daglicht ziet, raakt je biologische klok van slag’ De klok van slag Wat gebeurt er als de klok van slag is? Dan raakt in eerste instantie je slaappatroon in de war. Je krijgt prikkels om te gaan slapen op de verkeerde momenten. ’s Nachts lig je wakker en overdag ga je slapen. Dit verstoorde slaappatroon zie je vaak bij bewoners in verpleeg- en verzorgingshuizen. Deze mensen vallen vaak na de lunch in slaap en zijn ‘s nachts klaar wakker. Een andere belangrijke categorie klachten bij het van slag zijn van de biologische klok zijn de klachten die horen bij een winterdip. Al de verschijnselen genoemd in de eerste alinea, kunnen het gevolg zijn van een biologische klok die niet op tijd loopt. bnı.

ıntern.

12

# 1

maart—2011

13

artikel

Hoe raakt de klok van slag? Als je weinig daglicht ziet, raakt je biologische klok makkelijk van slag. En ook door een gebrek aan beweging en frisse lucht. Als je steeds maar binnenzit, en nooit eens overdag een ommetje loopt, is je biologische klok dus al gauw van slag. Hoe zet je de klok weer bij? Als je weet waardoor de biologische klok van slag raakt, weet je hoe je hem weer bijzet. Licht, frisse lucht en beweging zijn allemaal goed, maar van deze drie is daglicht het belangrijkst. Uit onderzoek is gebleken dat het ochtendlicht het beste werkt. Daglicht bevat in de ochtend het grootste aandeel blauw licht. In de loop van de dag verschuift dat van blauw naar rood.

artikel

Blauw licht? Gebleken is dat er in je oog naast kegeltjes en staafjes (om kleuren en licht/donker te zien) nog een derde soort lichtgevoelige cellen zitten: ganglioncellen. Deze cellen zijn speciaal gevoelig voor blauw licht en staan in directe verbinding met de biologische klok. Zolang deze gangioncellen voldoende blauw licht zien, zullen zij via hun verbinding met de biologische klok ervoor zorgen dat er geen of weinig melatonine geproduceerd wordt. Zodra het blauwe licht afneemt, en het licht veel warmer, roder wordt, lukt het de ganglioncellen niet meer om in de biologische klok de aanmaak van melatonine tegen te houden. Dus… ga je gapen, en word je slaperig aan het eind van de dag.

‘Maak ramen zodanig dat er in de winter veel daglicht is’

Wat heeft de industrie daarop bedacht? Philips maakt al sinds de jaren negentig van de vorige eeuw zogenaamde lichttherapielampen. Veel andere fabrikanten zijn Philips gevolgd. In verzorgings- en verpleeghuizen zie je tegenwoordig al met een zekere regelmaat lichtplafonds. Hierin worden 5600K TL-lampen gemonteerd, en wel een zodanig aantal dat er op het vlak eronder toch zeker 10.000 lux aanwezig is. Het nadeel van deze verticale ophanging is dat de lichtinval niet ideaal is voor je ogen en de ganglioncellen. Je kunt beter een lichttherapielamp verticaal voor je op tafel zetten of op een standaard, dan is het effect groter omdat het licht veel meer ganglioncellen bereikt.

Verpleeghuis Moermont, Bergen op Zoom, Petra Jansen, 2010 foto: Petra Jansen

Met een winterdip moet je dus voor zo’n lamp gaan zitten? Welnee, je kunt bij een gewoon winterdipje veel beter proberen iedere dag tussen de middag je boterham buiten op te eten, in het daglicht. Dan heb je én daglicht, én frisse lucht én beweging. Op een winterdag is er bij een bewolkte hemel toch altijd nog 5000 lux. Het mooiste is natuurlijk om ‘s ochtends in het blauwe daglicht buiten te zijn, maar ja, dan zitten we op kantoor. Ga op zaterdag en zondag in ieder geval in de ochtend naar buiten. Een ander middel, lang niet verkeerd, is om in de winterperiode een week op vakantie te gaan naar een zonnige plek. Vaak is een week in november of december genoeg om de winterperiode zonder vervelende klachten door te komen. Waarom is dit alles voor interieurarchitecten interessant? Omdat je met deze kennis rekening kunt houden bij het maken van een ontwerp. Ik bedoel, dat je er rekening mee kunt houden dat de gebruikers van een ruimte zoveel mogelijk profiteren van daglicht, vooral in de winter. Dus maak ramen zodanig dat er speciaal in de winter veel daglicht is. Niet alleen bij woonvoorzieningen voor ouderen moet je hierop letten, maar ook bij particulieren, scholen en bedrijven. In dit kader heb je ook een extra argument om een mooie serre te ontwerpen voor je klanten. Niet in de laatste plaats is het is handig om dit allemaal te weten om ervoor te zorgen dat jezelf minder last hebt van een winterdip. Ik wens iedereen een zonnig voorjaar toe! Meer weten? Kijk op de website van Petra Jansen: www.petrajansen.nl Plaats je reactie op dit artikel op www.bni.nl/magazine bnı.

ıntern.

14

# 1

maart—2011

15

de selectie van...

de selectie van...

tekst: Michiel de Zeeuw

De favorieten van

Interieurbouw sturing en richting

Michiel de Zeeuw Als kind richtte hij zelfgebouwde hutten in en tekende hij plattegronden voor fantasiehuizen. Interieurarchitect en tv-makelaar Michiel de Zeeuw heeft van jongs af aan grote belangstelling voor het interieur. “Inspiratie vind ik overal: door goed te focussen gaat een wereld van schoonheid en betekenis voor je open.”

foto: RVDA Wie is Michiel de Zeeuw?

Na een tijdje als ‘acteur’ gewerkt te hebben in de soap Goudkust en als ‘zanger’ in de soapband 4 FUN, kreeg ik de kans onder de vleugels van BNI-lid Jan des Bouvrie op meerdere niveaus mee te kijken in de complete wereld van interieurvormgeving en -architectuur. Daarna werkte ik voor verschillende andere interieurbedrijven en koos ik in 2003 voor de opleiding interieurarchitectuur aan de KABK in Den Haag. Tegelijkertijd werd ik gevraagd voor het huizenprogramma TV Makelaar van RTL 4. In dit programma zet ik mij in om huizen een aantrekkelijker karakter te geven en zo de verkoop te stimuleren. Om al mijn interieurverkoop- en ontwerpactiviteiten onder te brengen richtte ik in 2006 MAD Department ( vastgoedstyling) en Michiel de Zeeuw.com (interieurarchitectuur) op. Ik realiseerde diverse interieurprojecten in Nederland, Londen, Zuid-Frankrijk en Parijs. En in 2008 studeerde ik af als interieurarchitect. Dit jaar werk ik aan projecten in Colombia en Polen. Zie ook www.michieldezeeuw.com.

Interieurbouw is voor mij dé mogelijkheid om de architectuur van een huis of gebouw over te laten gaan naar het interieur van een woning. Ook biedt het vaak een oplossing om niet te hoeven verbouwen maar wel sturing en richting te geven aan een ruimte. Daarnaast is het een meerwaarde voor een huis, omdat de woning er meer body door krijgt en een individueel karakter. Meer interieurbouw op www.vonder.nl.

Hang- en sluitwerk the finishing touch

Raambekleding, deurklinken en knoppen van staal, hout, kunststof of bekleed met leer zijn the finishing touch voor elk huis. Origineel hang- en sluitwerk is niet makkelijk te vinden, maar het is de moeite waard om ernaar op zoek te gaan en erin te investeren. Hang- en sluitwerk valt direct op en maakt van ramen en deuren een meubelstuk op zich. Zie bijvoorbeeld www.turnstyledesigns.com.

Verf

mat versus hoogglans

Gietijzer

foto’s: Turnstyle Designs

Verf is een product dat mij steeds weer kan verbazen. Het is soms bijna zonde om een net geschilderde ruimte verder in te richten. Mijn voorkeur in vele interieurs gaat vaak uit naar een sterke scheiding tussen gebouw en inrichting. Ik houd ervan als daar een voelbare afstand tussen bestaat. De combinatie van extra matte verf met bijvoorbeeld gelakt hout vind ik prachtig en een sterk spanningsveld opleveren. Stoere verftechnieken, zoals Pandomo stuc of metallic verf, kunnen aan een gladde binnenmuur een rauw en doorleefd karakter geven.

foto: Nature Deco, Indivipro

Raamaankleding van Indivipro natuurlijke materialen

Indivipro heeft raamaankleding in zijn meest natuurlijke vorm met goed doordachte mechanismes. Bamboe, riet, leer en andere natuurlijke materialen voeren hier de boventoon. Een echte eyecatcher vormen de klosjes aan het einde van de bedieningstouwen van de systemen. Sieraden op zich. Omdat natuurlijke materialen steeds belangrijker en zichtbaarder worden in huis is de toepassing van deze raamaankleding bijzonder treffend. Zie ook www.indivipro.nl.

sterk en tijdloos

Mijn schoonfamilie woont op een prachtig landgoed dat al generaties lang in de familie is. In hun huis zijn nog heel wat oude gebruiksvoorwerpen en interieuritems te vinden. Veel van die spullen zijn gemaakt van bijna massief gietijzer. Ze zijn eenvoudig en tijdloos en eventueel nog te behandelen waardoor ze weer als nieuw zijn. Door onze slimme industrie worden zulke degelijke en sterke producten bijna niet meer gemaakt. Dat vind ik een enorm gemis. Ik probeer in interieurs altijd items toe te passen die de tand des tijd doorstaan. Denk hierbij aan raamhendels of een bijzondere haardombouw, maar ook zichtbare constructieve verbindingen op balken of muren.

bnı.

ıntern.

Interieurarchitecten worden overspoeld met informatie over producten en materialen en zien vaak door de bomen het bos niet meer. Daarom in Intern deze rubriek waarin deskundigen vertellen wat hun favorieten zijn en waarom. Kijk ook op bni.nl/magazine.

foto: Flexa pure/Little green

16

# 1

maart—2011

17

voltooid

voltooid

tekst en beeld: Geoffrey Wijn

BrainWash Kappers

‘BrainWash moest een merk worden’

BNI-lid Geoffrey Wijn van BPR Design ontwikkelde een herkenbaar en fris concept voor low budget kapper BrainWash. Inmiddels zijn er honderdveertig filialen. De keten wil doorgroeien naar vijfhonderd filialen in Nederland en het concept vervolgens uitrollen in heel Europa.

Besloten werd niet met standaardelementen te werken en alles in het concept speciaal voor BrainWash te ontwikkelen. Alle noodzakelijke elementen werden geïnventariseerd en voor elk element werd een speciaal design gemaakt. Aangezien BrainWash met een filiaal per week uitrolt, werd gekozen voor een modulair concept. Dit betekent dat alle elementen een vaste maat hebben die in iedere situatie toepasbaar zijn. Omdat het om heel veel filialen gaat heeft BPR Design meegedacht in de uitvoeringskosten. De mogelijkheid werd bekeken om het meubilair in China te laten vervaardigen. Dit heeft erin geresulteerd dat de opdracht-

gever het meubilair goedkoper kon inkopen en dat BPR Design ruimte kreeg om binnen het businessmodel meer aandacht aan de vaste bouwkundige elementen te schenken. Alle modulaire meubelstukken worden nu in China vervaardigd. Tevens heeft BRP Design de logistieke lijn opgezet. Het is gelukt om een echt merk neer te zetten. Als je het logo weg zou halen, is het concept zo herkenbaar dat nog steeds duidelijk is om welke keten het gaat. Zie ook www.bprgroep.nl. Reageren? Ga naar bni.nl/magazine

BrainWash kappers is een low budget kapper waar klanten vroeger letterlijk in een ‘cantina’-omgeving ontvangen werden. Het concept was low budget, maar de uitstraling was ook heel goedkoop en minimaal. Alles was simpel met weinig zichtbare toevoegingen. Klanten voelden zich ‘goedkoop’ en dus niet prettig. Op de website en in pr-uitingen werd ‘jong en hip’ gecommuniceerd, in de filialen was dat niet terug te zien. BPR Design werd gevraagd binnen een bepaald budget een concept te bedenken dat past bij de door BrainWash opgegeven doelgroep. Alle elementen in het filiaal moesten kloppen en het concept moest een merk worden. Het concept moest makkelijk te implementeren zijn en in elke situatie herkenbaar met een hoge funfactor en vernieuwende elementen. Tevens moest rekening worden gehouden met de functionaliteit van het meubilair in het concept. Het concept van BPR Design is heel herkenbaar geworden. Het bestaat uit speelse vormen in frisse, opvallende kleuren. De vloeren zijn wit, wanden licht, al het basismeubilair is wit en de accentstukken zijn knaloranje. Mooi contrast vormt de chemische hoek die geheel zwart is (vloer, wanden en meubilair). Van het begin af aan was duidelijk dat de kaptafel een speciale vorm moest hebben die speels en eigen was. bnı.

ıntern.

18

# 1

maart—2011

19

bni

bni

tekst: Paul Seuntjens

Hoofdsponsoren BNI

Sponsorbeleid

Desso Desso levert al bijna tachtig jaar kwaliteit en heeft in die tijd een uitstekende reputatie opgebouwd als producent van hoogwaardige tapijttegels en kamerbreed tapijt. Desso heeft vier fabrieken in Europa, twee grote distributiecentra en gespecialiseerde centra voor klantenservice in de meeste Europese landen, de Verenigde Staten, Azië, Latijns-Amerika, Afrika, het Midden-Oosten en Australië. Desso-producten zijn ontworpen voor zowel commercieel als huiselijk gebruik. De commerciële producten zijn te vinden in kantoren, bankgebouwen, winkels, openbare gebouwen, scholen, universiteiten en zorgcentra. De innovatiestrategie van Desso concentreert zich op drie hoofdgebieden: creativiteit, functionaliteit en cradle to cradle. www.desso.com

Naast hoofdsponsor Desso heeft de BNI sinds januari 2011 twee nieuwe hoofdsponsoren: tegelfabrikant Mosa en kantoorinrichter Ahrend. Tegelijkertijd is tapijtfabrikant Van Besouw subsponsor geworden. Met deze sterke partijen is een nieuwe start gemaakt voor een weloverwogen sponsorschap. Een toelichting van BNI-bestuurslid Paul Seuntjens.

De BNI is voor de beroepsgroep een organisatie die zich moet blijven ontwikkelen en professionaliseren. Daarvoor zijn financiële middelen nodig. Deze worden enerzijds gegenereerd uit de bijdragen van leden, anderzijds uit contracten die worden aangegaan met sponsoren. Middels hun steun kan de BNI zich beter profileren en extra faciliteiten bieden aan leden, studenten, (potentiële) opdrachtgevers en andere relevante partijen. De BNI werkt al een aantal jaar met sponsoren. De werving werd altijd verzorgd door een onafhankelijk bureau dat ook voor onder andere de BNA en de BNO sponsoren werft. Afgelopen jaar heeft het bestuur ech-

‘De kwaliteit die de BNI nastreeft blijkt uit de exclusieve selectie van sponsoren’

Ahrend

ter besloten de werving zelf ter hand te nemen en de samenwerking met het bureau te beëindigen. De bijdrage van het bureau was niet substantieel , er werd niet selectief omgegaan met het benaderen van bedrijven en de BNI moest veel provisie betalen voor de gesloten sponsorcontracten. De BNI zal voortaan zelf het beleid bepalen en gericht bedrijven benaderen .

Ahrend Koninklijke Ahrend NV richt - samen met klanten, (interieur)architecten en andere partners - omgevingen in waar mensen worden gestimuleerd tot optimale prestaties. Ahrend zorgt ervoor dat mensen professioneel, plezierig en productief kunnen werken en leren, in mooie, functionele en duurzame omgevingen. Ahrend

De relatie die de BNI aangaat met een sponsor moet voor beide partijen toegevoegde waarde opleveren. Immers je verbindt als sponsor je naam aan de BNI en andersom. Je trekt gezamenlijk op in het organiseren van bijeenkomsten en evenementen, en je maakt gebruik van elkaars netwerk. Omdat de BNI een beroepsorganisatie is voor Nederlandse interieurarchitecten is het logische beleid een sterke focus te hebben op bedrijven van Nederlandse origine. De kwaliteit die de BNI nastreeft blijkt uit de exclusieve selectie van sponsoren. Producten moeten toonaangevend zijn voor het vakgebied, getuigen van duurzame kwaliteit en goed ontwerp. Ook moet er een diversiteit bestaan tussen de sponsoren en moeten ze elkaar en de BNI aanvullen en versterken.

bnı.

ıntern.

Mosa

Uiteraard is het belangrijk dat de BNI haar onafhankelijkheid bewaart en bewaakt. 20

wil duurzaam zijn in alle betekenissen van het woord en houdt bij al haar besluiten en handelingen rekening met de gevolgen voor People, Planet en Profit. Het assortiment van Ahrend als ontwerper en producent van herkenbaar, tijdloos ‘Dutch Design’-meubilair omvat stoelen als Ahrend 2020, Ahrend 350, Ahrend 250 en de legendarische Revolt, wereldwijd toegepaste tafels als Mehes en Ahrend 500, en vele andere bekroonde stoelen, tafels en opbergsystemen. www.ahrend.com. Mosa Royal Mosa is een internationale tegelfabrikant die inmiddels meer dan 125 jaar bestaat en die jaarlijks 8.000.000 m² tegels produceert en verkoopt, in meer dan twintig landen op vier continenten. Mosa is gespecialiseerd in tegels voor de internationale projectenmarkt en heeft vele innovatieve tegelproducten in haar gamma. Haar missie is om voorkeursleverancier te zijn en te blijven voor de nationale en internationale architectuur. Mosa heeft hiervoor een aantal design awards toegekend gekregen zoals de Red Dot Award , de DesignPlusAward, de Innovations Preis en de IF Award. Mosa is een puur Nederlands bedrijf met fabrieken in Maastricht, waar tientallen miljoenen euro’s worden geïnvesteerd in moderne en duurzame tegelproductie. www.mosa.nl

Nieuwe subsponsor Van Besouw

De BNI kent een drietal sponsorcategorieën met bijbehorende sponsorpakketten. Ieder pakket vertegenwoordigt een ander bedrag en een andere tegenprestatie. De categorieën zijn hoofdsponsor, co-sponsor en subsponsor. Om een bepaalde mate van exclusiviteit te waarborgen is er binnen de categorie hoofdsponsor slechts ruimte voor drie sponsoren. In de categorie co-sponsoren zijn dat er vijf. Het aantal subsponsoren is onbeperkt. Naast deze vorm van sponsoring zijn er mogelijkheden voor bedrijven om onderdelen te sponsoren zoals bijvoorbeeld evenementen of lezingen die de BNI organiseert. Bussumse Watertoren met cradle to cradle, zilver gecertificeerd tegeltapijt van Desso

Van Besouw, Schouwburg Tilburg

# 1

maart—2011

Van Besouw groeide in ruim anderhalve eeuw uit van degelijke wever van jutezakken naar toonaangevend leverancier van eigentijds tapijt. Van Besouw combineert het ambachtelijke met eigentijdse techniek. Vernuftige eigen vindingen leidde tot esthetische hoogstandjes. Constante vernieuwing maakt het bestaansrecht van Van Besouw mogelijk. Zo was het bedrijf de eerste die met katoen werkte. Later werden ook linnen, wol, geitenhaar en inmiddels ook kunstvezels toegepast. Kwaliteit staat voorop. Van Besouw ontwikkelde twee unieke productietechnieken die die kwaliteit waarborgen. Van Besouw wordt wereldwijd verkocht.

21

lezing

column

tekst: Frederike Bax

tekst en beeld: Maja Kozel

Spatial Senses

American University of Sharjah

De zintuigen spelen een cruciale rol bij de beleving van de wereld om ons heen. Wat we zien, horen, ruiken, proeven en voelen bepaalt hoe we die wereld ervaren. In hoeverre spelen interieurarchitecten in op de perceptie van stimuli? Prikkelt goede interieurarchitectuur alle zintuigen? De BNI organiseert de lezingenreeks Spatial Senses.

De eerste lezing in de reeks Spatial Senses wordt gegeven door Rick Schifferstein, wetenschappelijk onderzoeker op het gebied van zintuiglijke waarneming. In zijn lezing gaat hij op zoek naar de rol die de verschillende zintuigen spelen in de (interieur)architectuur. Schifferstein: “Al onze zintuigen staan vrijwel continu open om informatie op te vangen. Toch wordt bij veel ontwerpopleidingen vooral aandacht besteed aan wat men ziet. Wanneer je een ruimte binnenkomt, heeft deze ook vaak een eigen akoestiek en een eigen geur. Je voelt het materiaal van de vloer, de objecten in de ruimte, en de wandbekleding. Is met al deze indrukken rekening gehouden tijdens het ontwerp? Als een ont-

foto: Job Jansweijer Rick Schifferstein

Rick Schifferstein is universitair hoofddocent aan de TU Delft en werkt sinds 1988 als wetenschappelijk onderzoeker op het gebied van zintuiglijke waarneming. Hij deed dit onder meer aan de Universiteit Wageningen, bij TNO Voeding en aan de TU Delft. Zijn onderzoek richt zich met name op de vraag hoe mensen hun zintuigen gebruiken tijdens de interactie met consumentenproducten en wat mensen ervaren en beleven als ze een bepaald product gebruiken.

bnı.

ıntern.

‘Het is niet het succes zelf dat belangrijk is, maar de weg naar het succes toe’ ven voor eigen studenten en voor studenten uit het buitenland, hebben de universiteiten in de loop der jaren een steeds hoger niveau gekregen.

werper een duur materiaal gebruikt om een chique uitstraling te bereiken, maar dit materiaal ruikt muf, dan schiet hij zijn doel voorbij… Door bij het ontwerpen expliciet rekening te houden met alle zintuigen, kan een interieurarchitect ervoor zorgen dat alle bijdragen aan dezelfde, gewenste ervaring.” Aan de hand van voorbeelden uit de interieurarchitectuur, bespreekt Schifferstein de Multi Sensory Design methode die speciaal voor dit doel ontwikkeld is. Ook geeft hij een overzicht van het wetenschappelijk onderzoek dat een bron van inspiratie vormt voor deze methode.

De American University of Sharjah werd in 1997 opgericht door Zijne Hoogheid Sheik Dr. Sultan Bin Mohammad Al Qassimi, de heerser van het Emiraat Sharjah. Het is een van de meest toonaangevende universiteiten in de Golf-regio. Het is een onafhankelijk, non-profit co-educated instituut. Hoewel de universiteit haar wortels in de Arabische cultuur heeft, is het een internationale universiteit die niet alleen veel mogelijkheden biedt voor studenten uit de regio, maar ook wereldwijd in aanzien staat. Toen alle studenten en oud-studenten op het alumni-event waren gearriveerd en iedereen was aangeschoven aan de ronde tafels op het plein, werden er verschillende videobeelden vertoond van (oud-) studenten die in het buitenland werken, een prestigieuze prijs hebben gewonnen of aan een bijzonder project werken. Dit is iets waar de universiteit zeer veel waarde aan hecht.

Spatial Senses #1 Spreker: Rick Schifferstein Taal: Nederlands Datum: 17 maart 2011 Tijd: 19:30 inloop, 20:00-21:00 lezing, 21:00-21:15 vragen, vanaf 21:15 napraten in Café de Zwijger Locatie: Pakhuis de Zwijger, Piet Heinkade 179, Amsterdam, www.dezwijger.nl Toegang: gratis Aanmelden: mail naam en functie naar [email protected] Meer weten: www.bni.nl

Op zaterdagavond reed ik met een collega door de poorten van het enorme universiteitsterrein van de American University of Sharjah. We passeerden uitgestrekte grasvelden, langs de weg stonden palmbomen en aan het eind van een groot plein stond het hoofdgebouw. Imposant verlicht. De kleinere faculteiten lagen hier omheen.

Meer lezingen Spatial Senses #2: 19 mei Spatial Senses #3: 30 juni Na de zomer volgen tot het einde van het jaar nog drie lezingen.

Ontvangstruimte Interpolis Tilburg, Studio Makking & Bey i.s.m. Silvijn van der Velden, Christiaan Oppewal en Toya Verberne, 2002. foto: Studio Makking & Bey

In elke Intern bericht BNI-lid Maja Kozel vanuit Dubai over wat zij meemaakt en welke ervaringen zij opdoet in de Verenigde Arabische Emiraten.

[email protected]

Mijn collega, vorig jaar afgestudeerd als architect aan deze universiteit, had me uitgenodigd voor het jaarlijkse alumni-event. Dit jaar werden er rond de tweeduizend studenten en oud-studenten verwacht op het evenement, dat een belangrijk netwerkbijeenkomst is.

Bij- en nascholing Met de inwerkingtreding van de gewijzigde WAT per 1 januari 2011 moeten interieurarchitecten door middel van passende bij- en nascholing de ontwikkelingen in het vakgebied bijhouden gedurende tenminste 16 uur per jaar. Interieurarchitecten zijn zelf verantwoordeliijk voor de manier waarop ze hier invulling aan geven en moeten een overzicht van hun activiteiten bijhouden. De lezing Spatial Senses #1 is een passende activiteit en staat voor 1 uur scholing 22

Iedereen stond op toen de heerser van Sharjah, Sheik Al Qassimi een toespraak ging houden. Hij was trots op zijn universiteit en wat deze inmiddels allemaal bereikt heeft en trots op zijn studenten. En hij vertelde wat de universiteit in de toekomst zou kunnen betekenen.

Altijd was ik al geïnteresseerd in hoe de universiteiten in de Verenigde Arabische Emiraten zijn opgezet. Omdat er ieder jaar veel studenten naar Europa of Amerika vertrekken, zie je hierin veel positieve ontwikkelingen. Om bijvoorbeeld aantrekkelijk te blij# 1

maart—2011

23

titelbescherming

recht

tekst: Rob van der Elst, jurist, Bureau Architectenregister

tekst: Kees Berendsen

Gebruiksvoorwerpen: auteursrecht en registratie

Titelmisbruik? Bureau Architectenregister grijpt in

‘Ik heb een innovatieve tafel ontworpen. In hoeverre kan ik het ontwerp beschermen? Nieuw ontworpen gebruiksvoorwerpen kunnen door registratie vastgelegd worden. De wet voorziet hierin en geeft een wapen in handen om namaak te verhinderen. Voor ieder die zich als ontwerper wil beroepen op zijn rechten, is registratie een belangrijke zaak. Maar in hoeverre gaat dit op?’ Een toelichting van advocaat Kees Berendsen.

Het Bureau Architectenregister treedt sinds 1993 op tegen onrechtmatig gebruik van de titels architect, stedenbouwkundige, tuin- en landschapsarchitect en interieurarchitect. Alleen degenen die onder één of meer van deze titels staan ingeschreven in het architectenregister zijn titelgerechtigd.

Dwangsommen Het Bureau Architectenregister heeft in de loop der jaren duizenden overtreders van de Wet op de Architectentitel aangeschreven wegens onrechtmatig titelgebruik. Dreiging met een gerechtelijke procedure waarbij dwangsommen worden opgelegd is meestal voldoende om de overtreder op zijn schreden te doen terugkeren. Een enkele keer is het voeren van een gerechtelijke procedure nodig om de overtreder te bewegen het onrechtmatig titelgebruik te staken. In zeldzame gevallen heeft de overtreder geen ontzag voor een gerechtelijke uitspraak en moet het Bureau Architectenregister een deurwaarder opdracht geven om dwangsommen te innen met beslaglegging op goederen van de overtreder. Dit systeem werkt goed voor de ‘klassieke titelbescherming’ . Dit is het beëindigen van onrechtmatig titelgebruik in de huisstijl van een bureau (briefpapier, visitekaart, naambord), in de Telefoongids, de Gouden Gids en op bouwborden. Internet Internet heeft de handhaving van de titelbescherming veranderd. Enerzijds is de opsporing van onrechtmatig titelgebruik vergemakkelijkt. Het Googlen van de naam van een overtreder in combinatie met de titel levert vaak al een aardig beeld op over hoe de overtreder zich presenteert. Met Google Maps street view is zelfs zichtbaar of iemand de titel voert op het naambord bij zijn voordeur. Internet heeft anderzijds de mogelijkheden tot profilering van personen en bureaus, en daarmee ook de mogelijkheden tot onrechtmatig titelgebruik, verveelvoudigd. Doordat vaak noch de overtreder noch de websitebeheerder zich verantwoordelijk voelt voor een onrechtmatige vermelding op internet en ook rechters begrip tonen voor het feit dat internet een moeilijk te bedwingen medium is, is de handhaving van titelbescherming op internet het best te vergelijken met dweilen met de kraan open. Het zou voor de handhaving van bnı.

ıntern.

In de rubriek recht komen allerlei juridische zaken aan bod. Stuit je wel eens op een juridisch probleem? Heb je een vraag over bijvoorbeeld bouwrecht, auteursrecht of ondernemingsrecht? Mail je vraag of probleem naar [email protected].

Kees Berendsen

Kees Berendsen is advocaat intellectueel eigendom bij Croon Davidovich Advocaten. Dit Amsterdamse advocatenkantoor is gespecialiseerd in intellectuele eigendom, ondernemingsrecht, arbeidsrecht en vastgoed- en huurrecht. Leden van de BNI genieten speciale kortingen voor juridisch advies en bijstand. Meer informatie op www.croondavidovich.nl.

de titelbescherming goed zijn als websitebeheerders, voordat zij namen en titels op internet plaatsen, controleren of betrokkenen titelgerechtigd zijn. Dit is helaas niet verplicht. Nieuwe eis Goed nieuws is dat de titelbescherming door wetswijziging op een ander belangrijk punt is aangescherpt. Sinds 1 januari 2011 kan een bureau dat zich bijvoorbeeld ‘Bureau voor interieurarchitectuur’ wil noemen niet meer volstaan met het in loondienst nemen van een titelgerechtigde. Het bestuur van een bureau dat in zijn bureaunaam een beschermde titel voert, althans tenminste de helft van dat bestuur, dient onder de betreffende titel te staan ingeschreven in het architectenregister.

‘Internet heeft de mogelijkheden tot onrechtmatig titelgebruik verveelvoudigd’ Deze nieuwe eis, opgenomen in artikel 23 a eerste lid van de Wet op de Architectentitel, vergemakkelijkt de handhaving van de titelbescherming. Het Bureau Architectenregister kan online via het Handelsregister controleren wie de bestuurders van een bureau zijn en kan vervolgens in het architectenregister nagaan of de bestuurders staan ingeschreven. De wetgever heeft het Bureau Architectenregister hiermee een nieuw wapen gegeven in de strijd tegen onrechtmatig titelgebruik. 24

Bovenstaande vraag las ik op internet. Het antwoord op deze vraag is vrij simpel. Het ontwerp van de tafel moet een eigen karakter hebben en nieuw zijn. De ontwerper moet er dus niet al mee in de openbaarheid zijn getreden. Heeft het ontwerp bijvoorbeeld al op een beurs gestaan of heeft een afbeelding ervan op een website gestaan ten behoeve van verkoopdoeleinden, dan is het ontwerp niet meer nieuw. Voldoet het aan de voorwaarde van nieuwheid dan verdient het aanbeveling een ontwerp als dit te registreren als model. Je kunt dat doen bij het Bureau voor Intellectuele Eigendom in Den Haag, maar het inschakelen van een specialist daarbij is aan te raden. Dat registratie als model zinvol is demonstreert een zaak die speelde voor de Voorzieningenrechter van de Rechtbank ’s-Hertogenbosch op 20 april 2010. In die zaak kon de ontwerper zich alleen maar op zijn eventuele auteursrecht beroepen omdat hij zijn ontwerp niet had geregistreerd. En dat kan, zo bleek, fout aflopen. De rechter concludeerde dat het auteursrecht in deze zaak, waarbij het ging om een kastontwerp, niet snel kan worden aangenomen. Het ging de rechter blijkens zijn vonnis weliswaar te ver om te concluderen dat de ontwerper helemaal geen auteursrechtelijke bescherming genoot, maar het lag hem - leek het - wel op de lippen. Wat bracht hem daartoe?  

# 1

maart—2011

Hij overwoog in het vonnis ‘dat de vormgeving van het meubelstuk in belangrijke mate het resultaat is van de functioneel objectieve en in de meubelbranche gebruikelijke uitgangspunten’. Anders gezegd, een ander zou tot ‘nagenoeg hetzelfde resultaat’ hebben kunnen komen. Ik heb bedenkingen bij deze overwegingen. Het gegeven dat het om een meubelstuk gaat, dat de meubelbranche gebruikelijke uitgangspunten kent, betekent niet dat daarmee de subjectieve bijdrage van de ontwerper zo gering is dat de kans dat een ander tot nagenoeg hetzelfde resultaat zou komen evenredig groot is. Het is binnen de functionele eisen die aan een ontwerp gesteld worden naar mijn mening wel degelijk mogelijk daarop een eigen persoonlijk stempel te drukken en dus auteursrecht te hebben. Maar voorzichtigheid is dus geboden: vertrouw niet teveel op het auteursrecht alleen. Overigens vond de rechter in deze zaak, dat de totaalindrukken van beide kasten te verschillend waren om inbreuk aan te nemen. Er is, zo vond hij, slechts sprake van stijlverwantschap en dat is toelaatbaar. De ontwerper verloor dus de zaak op dit punt, maar de les is wel: registreer gebruiksvoorwerpen.  

25

leesvoer

inbox

nieuwe leden

tekst: Martin Pot

Eigen Huis Verbouwen Beurs

Van Yab Yum naar Dim Sum Auteur Marjet Rutten

De woningplattegrond

Van 1 tot en met 3 april staat de BNI samen met de BNA op de Eigen Huis Verbouwen Beurs in de Jaarbeurs in Utrecht. Naast de gezamenlijke informatiestand wordt het architectenplein gevuld met stands van BNI- en BNA-leden die zich als professionals aan (potentiële) opdrachtgevers zullen presenteren. De BNI is nog op zoek naar hulp voor de op- en afbouw van de infostand. De opbouw is op 30 en 31 maart, de afbouw op 4 april. Hiervoor kunt u zich opgeven bij het secretariaat van de BNI: [email protected].

Auteurs Bart Goldhoorn, Mark Swenarton, Dorine van Hoogstraten ea.

Op de achterflap van Van Yab Yum naar Dim Sum staat ‘de bouw- installatie- en vastgoedsector staat aan de vooravond van hele grote veranderingen. Wat kunt u verwachten en wat moet u doen om goed toegerust de toekomst tegemoet te treden?’ En ‘ontwikkelingen op het gebied van economie, demografie, sociale zaken, technologie, natuur en milieu zorgen er voor dat de sector er in 2025 definitief anders uitziet’. Wie in 231 pagina’s bovenstaande problematiek inzichtelijk wil maken, is niet gespeend van optimisme. De schrijfster heeft de nodige bagage, is een regelmatig spreker op congressen en begeleider van workshops. Je kunt van mening verschillen over de benadering, de inhoud, de hier en daar (te) eenvoudige stellingnamen en meningen, de advertorialachtige inzetten en de titel. Maar dat zou afbreuk doen aan de intentie en de constructieve opzet van het boek: deze is er duidelijk op gericht om beweging en verandering te bewerkstelligen. Via tientallen gesprekken en interviews met vele betrokkenen wordt een adequaat beeld gegeven van de actualiteit, vergezeld van een visie op hoe het de komende jaren echt anders kan en moet. Wanneer het gaat om de woningbouw en de rol van de koper, gaan de oplossingen nog teveel uit van de bestaande bouwpraktijk in een ander jasje. Het blijft bouwen binnen de huidige structuur. Gesignaleerd wordt die structuur wel: ‘het is ook mogelijk om te denken aan technieken die – om wat voor reden dan ook – nu nog niet wenselijk of mogelijk zijn, maar in de toekomst wel’ (pag. 64). Dat is echter deels waar de schoen wringt. Technisch is er al veel mogelijk en zou er nog meer mogelijk zijn als de benadering anders was. Wanneer wordt voorgesteld om ‘ruwbouw, afbouw en installaties te scheiden’ en dat ‘centraal staat dat het gebouw flexibel is’, is dit niets nieuws. Alle lof voor de auteur die dit alles op een rij zet. De eerste druk is uitverkocht en dat lijkt me een goed teken. Nu nog de mindset aanpassen… bnı.

ıntern.

Pagina’s: 231 Prijs: € 39,00 Jaar uitgave: 2010 ISBN: 9789081583817

In De woningplattegrond gaat DASH op zoek naar de optimale woningplattegrond tussen standaard en ideaal. Een die tegemoet komt aan de (veranderende) wensen van de bewoner en optimaal is voor architecten en vastgoedondernemers. Een die zowel beantwoordt aan de individuele wensen, maar tevens profiteert van de productietechnische en schaalvoordelen van de standaard woningbouw. Hoewel ‘mass customization’ alweer enige tijd het toverwoord is waarmee afscheid wordt genomen van de massaproductie van de twintigste eeuw, blijken in de dagelijkse bouwpraktijk ‘standaardoplossingen’ nog altijd de regel. Een conservatieve bouwindustrie, strikte regelgeving en beperkte budgetten dwingen architecten te woekeren met de beschikbare middelen om een ideaal ontwerp te kunnen maken. Uitgever: NAi Prijs: € 29,50 ISBN: 9789056627577

Feikje Lasut

Feikje Lasut (27) studeerde in 2009 af als interieurarchitect aan de Willem de Kooning academie Rotterdam. Samen met Sylvia Nobel runt zij sinds juni 2010 Nobel & Lasut Inrichting en Ontwerp. www.nobellasut.nl

Bij- en nascholing Met de inwerkingtreding van de gewijzigde WAT per 1 januari 2011 moeten interieurarchitecten door middel van passende bij- en nascholing de ontwikkelingen in het vakgebied bijhouden gedurende tenminste 16 uur per jaar. Interieurarchitecten zijn zelf verantwoordelijk voor de manier waarop ze hier invulling aan geven en moeten een overzicht van hun activiteiten bijhouden. Bij een geschil tussen opdrachtgever en interieurarchitect wil de behandelende partij dit overzicht zien om te beoordelen of de interieurarchitect gekwalificeerd is. Ook kunnen opdrachtgevers bij aanbestedingen naar het overzicht vragen. In de regeling bij- en nascholing staat aangegeven welke activiteiten passend zijn. Cursussen, lezingen, workshops en excursies tellen mee, maar ook een literatuurstudie of het schrijven van een artikel in een vaktijdschrift kan meetellen. Alle bij- en nascholingsactiviteiten die vermeld staan op de website van het Bureau Architectenregister voldoen aan de eisen en tellen mee. Daarnaast is met de zusterorganisaties (BNA, BNO, BNSP, NVTL) afgesproken dat leden elkaars bij- en nascholingsaanbod mogen volgen tegen ledentarief. Vanuit de BNI houdt bestuurslid Anita Haver zich bezig met bij- en nascholing. Voor de werkgroep bij- en nascholing zoekt zij leden die onder meer willen zoeken naar cursussen, workshops en activiteiten die speciaal voor interieurarchitecten interessant zijn. Interesse? Mail [email protected].

Tim van de Weerd

Tim van de Weerd (28) studeerde in 2007 af als interieurarchitect en master Interior Design aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Na een aantal jaren praktijkervaring, is hij in Utrecht gestart als zelfstandig interieurarchitect. Hij ontwerpt meubels en objecten. www.timvandeweerd.nl

Ledenpagina’s op bni.nl

Stills - Wiel Arets, 1982-2010 Auteurs Stan Allen, Alberto Alessi, Kenneth Frampton, Hans Ibelings, Roemer van Toorn (red.), ea.

Op de www.bni.nl kunnen BNI-leden een eigen pagina aanmaken met informatie over onder meer werkwijze, specialisaties, opdrachtgevers en projecten. Eventuele wijzigingen kunnen direct worden ingevoerd zodat alle gegevens altijd up-to-date zijn. De BNI is verheugd te zien dat veel leden hun pagina al hebben gevuld en interessante projecten met mooie foto’s hebben toegevoegd. Hiermee wordt bni.nl steeds duidelijker de ‘etalage’ van de BNI: de site waarop iedereen kan zien waar interieurarchitectuur voor staat. Assistentie nodig bij het aanmaken van je ledenpagina? De BNI helpt graag.

In het boek Stills - Wiel Arets, A Timeline of Ideas, Articles & Interviews 1982-2010 wordt in chronologische volgorde een overzicht gegeven van de ontwikkeling van Wiel Arets ideeën over architectuur. In het boek zijn vele artikelen van en over Arets opgenomen, interviews en projectbeschrijvingen. Aan het woord komen onder meer Rem Koolhaas, Alberto Alessi en Kenneth Frampton. Het meer dan zeshonderd pagina’s tellende boek is voorzien van zwart-wit foto’s van gerealiseerd werk door Jan Bitter.

Kan je goed interviewen? Vind je het leuk om een (foto)reportage te maken, een verslag te schrijven of heb je een goed idee voor een artikel? Hoofdredacteur Frederike Bax zoekt enthousiaste BNI-leden die een bijdrage willen leveren aan een actueel en informatief magazine. Mail [email protected].

Uitgever: 010 Publishers Prijs: € 34,50 ISBN: 9789064507649

Heb je een prijs gewonnen? Geef je een bijzondere lezing? Zoek je een stagiair of werk je aan een bijzonder project? Stuur een email naar [email protected] en je bericht of oproep komt in deze rubriek.

Schrijvers gevraagd

Hasna Boutahiri

In 2010 studeerde Hasna Boutahiri (27) af als interieurarchitect aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. Zij ambieert een gevarieerde en boeiende functie met verantwoordelijkheden en doorgroeimogelijkheden. Deze functie vervult zij graag in een jonge, energieke en enthousiaste werkomgeving.

Bericht in inbox Fanny Willems

Fanny Willems (31) studeerde in 2001 af aan de Academie Beeldende Kunsten in Maastricht. Na ruim acht jaar praktijkervaring te hebben opgedaan, runt zij sinds mei 2009 haar eigen bureau: Fanny Willems Interieurarchitectuur in Den Haag. Zij houdt zich vooral bezig met het ontwerpen en begeleiden van verbouwingen voor particuliere opdrachtgevers. www.fannywillems.nl 26

# 1

maart—2011

27