intern is een kwartaaluitgave van de bni beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten bnı # juni

bnı.

intern is een kwartaaluitgave van de bni

2014 # 1-2-3-4 juni

beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten

colofon Intern verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 750 exemplaren. ISSN: 09278133 BNI R.J.H. Fortuynplein 6,1019 WL Amsterdam +31[0]20.73 72 362, [email protected], www.bni.nl redactie Bureau Bax, Amsterdam, [email protected], www.bureaubax.nl aan dit nummer werkten mee Kees Berendsen, Sven van Buuren, Peter Dautzenberg, Jan Jongert, Eric Kampherbeek, Nelleke Karst, Tanuja Kraaijeveld, Kim Nanne, Lieven Poutsma. coverbeeld Erick Wuestman foto: Eric Kampherbeek concept Kummer & Herrman, Utrecht advertenties, grafische verzorging en druk E Media Groep, Broek op Langedijk +31[0]226.33 16 00, [email protected] abonnementen BNI-leden ontvangen Intern gratis. Ben je geen lid, maar wil je Intern wel ontvangen? Een abonnement kost 49 euro per jaar. Ga naar www.bni.nl/bni-magazine/abonnement en schrijf je in. Na inschrijving ontvang je een factuur. Zodra deze betaald is, krijg je Intern een jaar toegestuurd. Opzeggen kan tot twee maanden voor het verstrijken van de abonnementstermijn. Zonder opzegging wordt het abonnement met een jaar verlengd. Adreswijzigingen kun je mailen naar [email protected]. disclaimer Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de BNI. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

6

interview sponsors hoofdsponsor

Abet Lagedijk Noord 4 3401 VA IJsselstein +31[0]88.01 01 700 www.abet.nl subsponsors

www.geberit.nl

Inspirator Erick Wuestman 10

reportage

Bulo streeft naar puur en eerlijk 40

www.vervoort.nl

www.silentgliss.nl

academie

Tweede leven voor afvalproduct

Baars & Bloemhoff Interieur Innovaties 2014

Organoid

www.xtor.com

Organoid wordt gekenmerkt door zijn pure, natuurlijke en authentieke uitstraling. In het hart van de Alpen wordt dit materiaal op een ecologische en duurzame wijze vervaardigd uit louter regionale grondstoffen. Hierdoor ontstaat een compleet nieuwe zintuigelijke ervaring: geur! Elke plaat wordt met de hand vervaardigd. Een pure uitstraling die zijn echtheid onderstreept, doordat de geuren van de gebruikte natuurlijke materialen als boomschors, lavendel, stro, schapenwol en rozenknoppen nog jaren vrijkomen na toepassing. De toplaag van deze natuurlijke en innovatieve platen wordt gebonden met 100% biologisch afbreekbare middelen.

Latho Latho reliëfpanelen bestaan uit een MDF basisplaat voorzien van een natuurlijk fineer, Alpi technisch fineer of een lakdraagfolie. Met behulp van speciaal ontwikkelde technieken worden unieke structuren aangebracht op de panelen. Latho wordt aan weerszijden opgebouwd uit meerdere lagen houtfineer of Alpi technisch houtfineer, welke onder hoge druk in de meest uiteenlopende structuren geperst kunnen worden. U kiest bij Latho zelf uit een combinatie van drager, fineer en structuur. Creëer uw eigen look door een afwerking met lak, was of olie. De mogelijkheden zijn eindeloos.

Finsa Decor Finsa, de duurzame keuze voor elk interieurproject. Vraag nu gratis het Finsa Architectenboek aan. Deze warme en duurzame collectie van Finsa koppelt vele mogelijkheden in HPL en Melamine en sluit naadloos aan bij de laatste interieurtrends. Het Finsa Architectenboek is voorzien van RAL, Pantone en NCS codering en alle decoren zijn onderling eenvoudig te combineren. Uniek is het feit dat de gehele collectie standaard wordt aangeboden met het FSC-certificaat waarmee hij voldoet aan de huidige strenge eisen voor materialen in een interieurtoepassing.

Viroc Viroc kenmerkt zich door zijn rauwe en pure uitstraling. Het past qua gevoel en samenstelling perfect in de huidige interieurontwikkelingen, industrieel, “what you see, is what you get”, niet gekunsteld, dus echtheid in optima forma. Viroc biedt zowel interieur als exterieur mogelijkheden. Deze cementgebonden vezelplaat kent geen repetitie, iedere plaat is uniek en dat is precies wat het product zo mooi maakt!

Meer informatie of samples van bovenstaande producten ontvangen? Mail dan naar [email protected] of neem contact op met één van onze verkoopvestigingen.

Huck Torimex BV Postbus 3065 2220CB Katwijk ZH www.baars-bloemhoff.nl

T: 071-4097700 F: 071-4097701 [email protected]

intern is een kwartaaluitgave van de bni

bnı.

beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten

inhoudsopgave

5

Duurzaamheid Iedereen heeft er de mond van vol, maar wat houdt duurzaamheid precies in? Volgens Erick Wuestman heeft duurzaamheid alles te maken met een eerlijke en schone economie. Hij vindt dat het huidige economische stelsel op de schop moet om uitputting van de aarde te voorkomen. Om in onze behoeftes te kunnen blijven voorzien en ervoor te zorgen dat ook toekomstige generaties in hun behoeftes kunnen voorzien, moeten we toe naar een circulaire economie (pagina 6). Zo’n 25 jaar geleden begon duurzaamheid voor het eerst een rol te spelen in de bouw. Nieuwe inzichten en technische innovaties hebben de ideeën over wat wel en niet duurzaam is nogal eens veranderd. Birgit Dulski, onderzoekster bij het Center for Entrepeneurship and Stewardship (CES) van de Nyenrode Business Universiteit, bespreekt de ontwikkelingen op pagina 14. Het lectoraat Insideflows van de KABK in Den Haag richt zich specifiek op het complex aan stromen als energie, water, voedsel, kennis en geld waarvan het hedendaagse interieur afhankelijk is. Het onderzoekt de eigenschappen en het gedrag van dit soort stromen om duurzame ontwerpmethoden te kunnen ontwikkelen (pagina 24). Ook op Academie Minerva in Groningen is duurzaamheid een hot issue. Tweedejaars studenten interieurarchitectuur zochten naar mogelijkheden om afvalmateriaal een tweede leven te geven als interieurobject. De resultaten variëren van drinkbeker tot stoel (pagina 40).

PRQLWRUDUPHQGLHRQGHUVWHXQLQJELHGWDDQPRQLWRUHQqQGHQLHXZVWHJDGJHWV]RDOV een MacBook en iPad bijvoorbeeld. 'DDUQDDVWEHQWXPHW9LHZ/LWHQXDONODDUYRRUGHDOVPDDUOLFKWHUZRUGHQGH XOWUDGXQQHVQXIMHVYDQGHWRHNRPVW'DWNRPWGRRUGDWKHWDOVHQLJHRSORVVLQJDO YDQDIQXONLORHHQG\QDPLVFKHKRRJWHHQGLHSWHYHUVWHOOLQJELHGW

Ontdek waarom de ViewLite Formule de logische oplossing is Om vandaag de dag als bedrijf te slagen moet er met visie worden ingespeeld op de laatste ontwikkelingen. Die volgen elkaar constant in rap tempo op. Een kwestie van ÀH[LEHOEOLMYHQHQQDDUGHEHVWHRSORVVLQJHQ]RHNHQ±YRRUGHYUDJHQGLHQXHQLQGH toekomst gesteld worden. 'LWLVGHFRQWH[WZDDULQZLMRQ]H9LHZ/LWH6HULHRQWZLNNHOGKHEEHQHHQIDPLOLH

De Belgische meubelproducent Bulo won vorig jaar de OVAM Ecodesign Award Pro voor hun tafelontwerp ‘O mister president’. Wat maakt hun aanpak zo duurzaam? Tanuja Kraaijeveld reisde af naar meubelstad Mechelen en bracht een bezoek aan het bedrijf (pagina 10). Sven van Buuren tot slot maakte een duurzaam plan om een jaren zeventig bungalow in Muiden te moderniseren. Uitgangspunt was het zoveel mogelijk terugdringen van stroom- water- en gasverbruik (pagina 30).

(QZLVWXGDW9LHZ/LWHRRNDDQWUHNNHOLMNLVYDQXLWHHQ¿QDQFLHHORRJSXQW"+HWLV QDPHOLMNHHQFRPSOHHWPRGXODLUV\VWHHPZDW]LFKYROOHGLJNDQDDQSDVVHQDDQ GHVSHFL¿HNHHLVHQYDQHONHRUJDQLVDWLH=HOIVODWHUQRJRQGHUGHOHQWRHYRHJHQRI YHUZLVVHOHQLVHHQÀXLWMHYDQHHQFHQW

voorwoord 6

interview

Inspirator Erick Wuestman 10

reportage

Bulo streeft naar puur en eerlijk 14

interview: Birgit Dulski 24

artikel: Inside flows 28

de selectie van: Lieven Poutsma 30

voltooid: milieubewust ontwerp 32

bni: hoe ziet de toekomst eruit? 40

academie

Tweede leven voor afvalproduct 44

op de bank: Harry Starren 46

Bureau Bax x redactie Intern nte ern r

recht: auteurs- en octrooirecht 47

inbox nieuwe leden

9DQGDDUGDWZLMJUDDJVSUHNHQYDQHHQIRUPXOHGLHDOVKHWDDQNRPWRSVFKHUPHQHQ HUJRQRPLHZDDUVFKLMQOLMNRRNRSXZYUDDJVWXNHHQORJLVFKHRSORVVLQJELHGW 6WHOXZHLJHQRSORVVLQJVDPHQPHWEHKXOSYDQ9LHZ/LWH¶VEXONRQGHUGHOHQOHYHUEDDU LQWZHHNOHXUHQFRPELQDWLHV]LOYHUZLWHQQXRRNLQPDW]ZDUWJORVV\]ZDUW Ga naar ZZZGDWDÀH[QOHQRQWGHNGHPRJHOLMNKHGHQ

A’DESIGN AWARD

W I NNER 2013 G

O

L

D

T. +31 180 - 530 750 (LQIR#GDWDÀH[QO :ZZZGDWDÀH[QO

# 2

juni—2014

5

interview

interview

tekst: Bureau Bax beeld: Eric Kampherbeek (portretten)

De aarde raakt uitgeput. Door overconsumptie komt het einde van de voorraad natuurlijke grondstoffen in zicht. En ook de grens van wat de aarde kan opnemen aan vervuiling is bereikt. Interieurarchitect Erick Wuestman maakt zich sterk voor een eerlijke en schone economie en richtte de Stichting Circulaire Economie op.

Wat houdt circulaire economie precies in?

“Onze huidige, lineaire economie is gericht op consumptie. Producten worden veelal voor eenmalig gebruik geproduceerd en daarna afgedankt als afval. Dat is pure waardevernietiging met uiteindelijk de uitputting van de aarde tot gevolg. In een circulaire economie staat hergebruik van grondstoffen, materialen en productonderdelen centraal. Producten worden diensten. De fabrikant blijft eigenaar van zijn product en dat prikkelt om goed na te denken over wat hij maakt.”

Zelf werd ik al op jonge leeftijd wakker geschud. Mijn vader die een complete woning had, moest op zijn 48ste stoppen met werken omdat hij via lijm en verf veel oplosmiddelen had binnengekregen. Hij stierf tien jaar later aan de bijverschijnselen van de zogenoemde schildersziekte. Ik zie dat het beter en slimmer kan. Ik merk ook dat mijn manier van kijken en handelen verschil kan maken. Dat geeft me energie en smaakt telkens weer naar meer.” Wat is het verschil tussen circulaire economie en Cradle to Cradle?

Kan je een voorbeeld geven?

“Als een bureaustoel na gebruik terug komt bij de maker, zal deze in beginsel al hebben nagedacht over de volgende stap. Hij heeft een manier bedacht om opnieuw te profiteren van zijn materialen en dat zie je terug in het ontwerp, de samenstelling, de wijze waarop grondstoffen, materialen en componenten zijn samengevoegd en in de prijsvorming. Dat is gunstig voor het milieu, voor zijn eigen portemonnee en die van de gebruiker.

“Cradle to Cradle richt zich op de techniek rondom producten en het volgen van grondstofstromen. Een circulaire economie sluit daar op aan, maar legt de nadruk op mensen en hun gedrag. Hoe kun je mensen verleiden tot duurzaam ontwerpen, fabriceren, inkopen en gebruiken van producten? En daar een gezonde en eerlijke economische vorm bij ontwikkelen die de aarde niet uitput, waar we niet ziek van worden en waarbij er geld kan worden verdiend om allemaal goed van te kunnen leven?

‘Waarom zijn mensen zo nonchalant als het om gif en vervuiling gaat?’

‘Het kan beter en slimmer’

De verdienste wordt immers verdeeld over meerdere levens van het product, waardoor de kostprijs voor één van die levens lager uit zal pakken en daarmee competitief lager is dan bij een aanbieder die geen gebruik maakt van de restwaarde van zijn producten.” Wat drijft jou?

“Op mijn veertiende ging ik naar de mts hout en meubilering in Rotterdam. Daar is mijn passie voor vakmanschap ontstaan en kreeg ik waardering voor de unieke kwaliteiten van natuurproducten als hout. Ik was laatst op een school waar ik een student met neopreen contactlijm zag werken. Ik begon te koken van woede. Snappen we het nou nog niet! Waarom zijn mensen zo nonchalant als het om gif en vervuiling gaat. bnı.

ıntern.

6

# 2

juni—2014

7

interview

interview

Een circulaire economie bestaat uit cycli die mensen in alle schakels van een keten aanzet meervoudig en oneindig gebruik te maken van schaarse middelen.” Er wordt al volop gerecycled in Nederland…

“Klopt, maar een groot deel van het verzamelde restmateriaal wordt gerecycled tot ‘bio massa’ en gaat onder het mom van groene stroom de verbrandingsoven in. Een ander deel wordt vermalen tot kleine korrels of vezels en bijvoorbeeld gebruikt als vulmiddel. In de circulaire economie is het streven dat materialen minimaal een even hoogwaardige toepassing krijgen als in een eerdere functie.” Erick Wuestman bni-lid sinds 1990

Hoe vertaalt deze visie zich naar het interieur?

“Een mooi voorbeeld van een inrichting volgens de principes van de circulaire economie is de herhuisvesting van de Netherlands School of Public & Occupational Health (NSPOH) in Utrecht door Re:Able een label van de Coöperatie Circulaire Economie, het uitvoeringsorgaan van de stichting die ik in 2013 oprichtte. In dit opleidingsinstituut werden vijfendertig activiteiten gerelateerde werkplekken en vier leslokalen ontwikkeld, met een bijzonder theaterzaaltje en een kantine als break-outzones. Het resultaat is een vrolijk en duurzaam geheel met tal van ontmoetingsmogelijkheden voor professionals in de wereld van public en occupational health.” Wat maakt dit project circulair?

“Er zijn bijvoorbeeld ureumformaldehyde vrije multiplex werkbladen toegepast met een natuurlijke afwerking. De gebruikte tapijttegels zijn gemaakt van garens en rugmaterialen die volledig worden hergebruikt. Een deel van het bestaande meubilair van de NSPOH is opnieuw ingezet. Nieuwe bureaustoelen zijn zo ontworpen dat ze kunnen worden hergebruikt als bijvoorbeeld de zitting of rugleuning versleten is. Akoestiek oplossingen bestaan volledig uit natuurlijke materialen zoals kurk en gerecyclede PET flessen. Voor de glazen binnenwanden zijn glasmaten zonder snijverlies toegepast.

‘Ik wil een brug slaan tussen kennis en organisatie en iedereen mee krijgen in waardevolle transformaties’

Erick Wuestman (47) ging op zijn veertiende al op kamers om de mts hout en meubilering in Rotterdam te doen. Naast zijn interieurarchitectuur studie aan de kunstacademie in Utrecht werkte hij in de woninginrichting van zijn ouders in het Gelderse dorpje Harfsen. Op zijn eenentwintigste nam hij de winkel over. Vijf jaar later was hij interieurarchitect en richtte hij zijn eigen bureau VAXA op. De winkel bouwde hij langzaam af. “De nadruk kwam steeds meer te liggen op de advieskant. In de showroom stonden vrijwel geen producten meer. Meestal ging ik naar de klant toe om de locatie te bekijken.” In 1998 organiseerde Wuestman de beurs ‘Werken 3000’ over anders werken. Toen al riep hij dat we moesten stoppen met bouwen en voorzag hij grote leegstand. “Ik was te vroeg. Niemand dacht ‘dit gaat over mij’ en ondanks alle media-aandacht kwamen er slechts zes bezoekers naar de beurs.” Inmiddels timmert Wuestman flink aan de weg. Als adviseur, spreker, inspirator, projectleider en ontwerper probeert hij nieuwe mogelijkheden te vertalen naar praktische oplossingen rondom organisatieadvies, werkplekconcepten en circulaire economie. Hij realiseerde tal van projecten waaronder de nieuwbouw voor UniC en de herinrichting van het kantoor van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. Zie www.erick.nl, re-able.nl en circulaire-economie.info.

En er is gekozen voor een ruimtebesparend archiefsysteem dat mee beweegt met de wensen van de opdrachtgever. Verder zijn er door de introductie van Het Nieuwe Werken minder vierkante meters nodig en dus minder materialen en een lagere energiebelasting dan bij reguliere kantoren. Een deel van de sfeer van het interieur is te danken aan identiteitsrijke behangoplossingen en kleurrijke accessoires. Zonder dat de basis vervangen hoeft te worden is de look en feel dus eenvoudig aan te passen. Gezond, schoon en heel is het motto.” Hoe zorg je ervoor dat het gezond, schoon en heel blijft?

“Het hele interieur is geleverd door producenten die een volgend leven voor hun producten en materialen garanderen. Door producenten eigenaar te laten blijven wordt de hele keten voor en na hen gestimuleerd om ook gezond, schoon en heel na te streven. De tapijtfabrikant wil bijvoorbeeld dat de schoonmaker goed voor zijn tapijt zorgt. Lukt het hem niet om een vlek eruit te krijgen dan rukken er professionele specialisten uit om die vlek te verwijderen. In de ideale situatie nemen de aanbieders van de interieurbeleving ook de schoonmaak, het onderhoud en bijvoorbeeld de koffievoorziening voor hun rekening. De aanbiedende en ontwikkelende bedrijven vormen samen een Value Cycle, waarbij ze elkaar moeten aanvullen en aanvoelen om tot een optimale prestatie en waardevolle klantrelatie te komen.” Wat is jouw rol in dit soort projecten?

“Ik ben de regisseur, adviseur en ontwerper van het proces. Ik werk graag met mensen. Ik denk mee over het bnı.

ıntern.

8

# 2

juni—2014

concept, maar laat het werkelijke ontwerp over aan andere interieurarchitecten. Ik kan goed luisteren en beeldend vertellen en probeer mensen vanuit alle disciplines om de tafel te krijgen. Ik wil een brug slaan tussen kennis en organisatie en iedereen mee krijgen in waardevolle transformaties. Ik maak hierbij gebruik van Value Engineering, een techniek om groepen professionals via een compact stappenplan mee te zuigen in een dynamische en zeer creatieve samenwerking. Om een project volgens de circulaire principes neer te zetten is vanuit de hele keten commitment nodig anders werkt het niet. Ik probeer daar de aanjager en facilitator in te zijn.” Denk je dat we ooit in een volledig circulaire economie leven?

“Specialisten en oud-politici als Ed Nijpels denken van wel; binnen 20 jaar. Ik ben bang dat volledig circulair nooit zal lukken. Al was het maar omdat in veel landen nog helemaal geen gevoel van urgentie heerst. Tegelijk zie ik multinationals stappen maken. En zij hebben invloed, ook in arme landen en in opkomende economieën. Dus onze wereldomvattende economie, die in sommige opzichten desastreuze effecten kent, gaat ook de motor zijn van betere manieren van werken en (her) gebruiken. Ook op plekken die daar nu nog absoluut niet vatbaar voor zijn. Ik denk dat stinkende diesels en plastic zakjes op een dag net zo fout zullen zijn als roken nu is. Wat niet weg neemt dat er nog steeds hele volksstammen bij het afdak staan te paffen, ook al weten we dat iedereen die aan longkanker sterft dit heeft te danken aan zijn of haar rookverslaving. Dus tussen kennis hebben en het veranderen van gedrag is nog een wereld te winnen, zelfs als het aantoonbaar dodelijk is.” 9

reportage

reportage

tekst: Tanuja Kraaijeveld beeld: Bulo

In Mechelen, direct langs de drukke E-19 die Antwerpen met Brussel verbindt, ligt de werkplaats van Bulo. De grote ontvangsthal die overgaat in de showroom spreekt met een white cube-achtig interieur tot de verbeelding. Deze museale uitstraling is onderdeel van de designstrategie die wordt uitgedragen door een honderdtal medewerkers. Bulo staat en waakt voor exclusiviteit in (kantoor)meubilair. Onconventioneel Al sinds 1963 toen oprichter Walter Busschop een klasseerwagentje op wielen ontwierp, doorbreekt het familiebedrijf bestaande conventies. Zo vonden de ontwerpers van Bulo begin jaren negentig dat meubeldesign te ingewikkeld was geworden. Ze wilden terug naar 'gewoon een tafel'. Deze ‘gewone’ tafel was destijds heel vernieuwend. “Het ontwerp riep veel weerstand op. Ook binnen ons bedrijf reageerden mensen geschokt”, vertelt communication director Anne Verbeeck. “Onze ontwerpers zijn te typeren als tegendraads. Ze houden er onconventionele opvattingen op na.” Bulo oogt als een jong en dynamisch bedrijf. “Met de komst van Christian Salez als nieuwe CEO in het najaar van 2012 waait er een frisse wind”, zegt social media manager Steven van Gaever. Bulo heeft een nieuwe bedrijfsstrategie gekregen waarin werken nog meer centraal is komen te staan. Verbeeck: “Kantoorontwerpen worden niet meer toegespitst op een specifieke ruimte of locatie. De ‘Constanza lamp’ fungeert als icoon in deze. Een schemerlamp op kantoor werd behoorlijk bijzonder bevonden. Wij denken dat een kantoor best gezellig mag zijn. We willen de grenzen vervagen tussen wonen en werken en meubels leveren die ecologisch, mooi en betaalbaar zijn.” Vakvrouwen In de werkplaats klinkt getimmer en gezaag. Een paar mannen werkt zich in het zweet. Stapels hout liggen klaar om gebruikt te worden in een ontwerp. “Eind jaren tachtig, begin jaren negentig werkten bij Bulo alleen maar mannen met een vakdiploma in de meubelmakerij”, vertelt Verbeeck. “Gelukkig zijn er in de loop der tijd ook vakvrouwen bijgekomen, voor een beter evenwicht. Onze ontwerpen zijn voor iedereen, dus moeten ze ook gemaakt worden door een diverse groep mensen.”

Maatwerk in het atelier, foto: Jurgen Rogiers

Made in Mechelen

‘O Mr President’, winnaar van de OVAM EcoDesign award

‘Van de verpakking kun je een decoratief krukje maken’ De mannen en vrouwen die bij Bulo werken, hebben verschillende achtergronden qua scholing. Productontwikkeling, architectuur, zelfs juweelontwerp; van kunstzinnig tot technisch en alles daar tussen in. Iedereen is vooral verantwoordelijk voor zijn eigen collectie, maar er wordt ook samengewerkt. In totaal lopen zo’n zestien ontwerpers rond in de werkplaats, waarvan er drie tot de vaste kern behoren.

Easy Rider door Danny Venlet, foto: Jurgen Rogiers

“Duurzaamheid is geen marketingsausje. Je moet erin geloven en het nastreven”, zegt Anne Verbeeck van Bulo. Bij de Belgische meubelproducent zit duurzaamheid in alle poriën van het bedrijf. In 2013 won Bulo de OVAM Ecodesign Award Pro voor een tafel gemaakt van ‘onbruikbaar hout’. Tanuja Kraaijeveld bracht een bezoek aan de werkplaats en wierp en passant een blik in de bedrijfsmoestuin. bnı.

ıntern.

10

# 2

juni—2014

11

reportage

reportage

Meubelstad Het is niet voor niets dat Bulo in Mechelen gevestigd is. “Mechelen is een stad met een lange meubeltraditie”, vertelt Verbeeck. Tot ver in de jaren zestig kleurden lokale meubelmakers en meubelontwerpers de stad met hun ambacht en metier. Hoewel deze traditie langzaam is opgegaan in de wereld van massaproductie en massaconsumptie, bleven er een paar ambachtelijke meubelproducenten actief, waaronder Bulo. “Wij houden vast aan die ambachtwelijke traditie en sturen aan op lokaal design. ‘Made in Mechelen’, luidt ons credo”, stelt Van Gaever. Afgekeurd In de showroom stalt een ontwerpster verschillende stofjes uit. Op haar tablet laat ze enthousiast enkele meubelontwerpen zien aan een paar architecten. Ze krijgen een uitgebreide rondleiding door het bedrijf waar het overal ruikt naar hout. Van alle materialen die gebruikt worden bij Bulo is hout duidelijk favoriet. “Door veel hout te gebruiken kan er klimaatneutrale schoonheid gecreëerd worden. We vergaren het bij lokale leveranciers waarin we ons eigen netwerk hebben opgebouwd. Hout heeft een verhaal en een gevoelswaarde”, legt Van Gaever uit. Bij Bulo eindigt hout nooit als brandhout in de haard. Ongelakt en met oog voor het unieke wordt het gebruikt in de meest uiteenlopende designs. Bulo creëert een eigen esthetiek met het tonen van zogenaamde 'foutjes' in hout. De imperfecties van de natuur fungeren als uitgangspunt voor duurzaam design.

verpakt zit, kunnen worden gescheiden. Voor kinderen zijn deze bruikbaar als tekenvellen. Verder valt er een klein kartonnen krukje te maken van de verpakking en kunnen uit hetzelfde karton decoratieve vogeltjes worden gevouwen. De ecologische filosofie van dit organisch gevormde meubel werkt dus door tot in alle fasen van het productie- en consumptieproces. Het is een totaalontwerp voor milieubewuste toekomstige presidenten.” Maatwerk De ontwerpen van het Mechelse bedrijf worden niet alleen door een vakjury gewaardeerd. Ook klanten weten Bulo goed te vinden. Zelfs in tijden van economisch zwaar weer. Verbeeck: “Sinds 2008 is er sprake van een veranderende concurrerende markt. Onze kwantitatieve verkoop daalt, maar onze kwalitatieve productie is juist opmerkelijk gestegen. Maatwerk is onze specialiteit. Hierdoor zitten wij ook niet met massa’s aan voorraad en kunnen wij goed weerstand bieden tegen het huidige klimaat.”

H2O outdoor: collectie die dit jaar 20 jaar bestaat en waar een buitenversie van gemaakt wordt

Zelf uitzoeken Een voorbeeld hiervan is dat er ontwerpen worden gemaakt van hout dat afkomstig is van meerpalen uit Venetië. Dit hout zou normaal afgekeurd worden en ongeschikt worden bevonden voor gebruik. “Na vijfentwintig jaar onder water staan, hebben kleine weekdieren gaatjes in het materiaal veroorzaakt. Deze gaatjes geven het hout een specifieke look”, vertelt Van Gaever. “Een ander uniek voorbeeld is het gebruik van fineer van de zwarte palm. De stam van de palm wordt open gezaagd en de structuur van de inhoud wordt verwerkt tot fineer’, gaat Van Gaever enthousiast door. Klanten kunnen bij de Mechelse meubelproducent altijd een uniek stukje uitzoeken in het atelier. Ze zijn daardoor nauw betrokken bij het proces. Van Gaever wijst in de werkplaats naar een stapel hout en lacht “ik heb hier ook een stukje hout uitgezocht voor een tafel in mijn nieuwe woning.”

Kei collectie

Bijen Achter het grote kantoorpand ligt een bescheiden bijenmoestuin. Acht bakken gevuld met groenten en kruiden steken af bij het immense gebouw. “Ons gevecht tegen de wegwerpmaatschappij voeren wij tot op de eettafel. De filosofie hierachter is dat we alles zelf maken en bijdragen aan natuurlijke groei”, vertelt Van Gaever enthousiast. “Kijk naar de bijen. Die zitten er niet voor de honing. We helpen de bijenpopulatie groeien, zodat zij onze moestuin bestuiven. Afgelopen jaar gaven we een diner voor onze zakenpartners. Een groentekok is toen speciale gerechten komen bereiden, met ingredienten vers geplukt uit de tuin.” Puur en eerlijk Duurzaamheid is geen sticker die je op je bedrijf kunt plakken vinden ze bij Bulo. “Als bedrijf ben je niet van bnı.

ıntern.

12

de een op de andere dag duurzaam. Duurzaamheid is een puur en eerlijk streven. Duurzaamheid is geen marketing sausje. Het is iets dat je moet doorvoeren in alle onderdelen van je bedrijf. Denk bijvoorbeeld aan je bedrijfswagens. Duurzame producten promoten terwijl je personeel in slurpende auto’s rondrijdt, is van de zotte”, vindt Verbeeck. “Duurzaamheid zit daarnaast in kleine zaken. Zo verpakken we al sinds ons ontstaan in 1963 meubels die wij thuisbezorgen in dekens. Onze afleveraars zetten de producten toch in elkaar bij de klant thuis of op kantoor. Dus waarom zou je gebruik maken van milieuvervuilende verpakkingen?”

‘Duurzaamheid promoten terwijl je in slurpende auto’s rondrijdt, is van de zotte’ Bijen en moestuin, foto: Jurgen Rogiers

Toekomstige presidenten In 2013 won Bulo de OVAM Ecodesign Award Pro, een prijs die professionele ontwerpers en bedrijven beloont voor hun milieu-inspanningen . “We kregen de prijs voor het ontwerp ‘O Mr. President’. Aanleiding voor deze tafel was vijftig jaar Bulo in 2013. De gehele bedrijfsstrategie is in de tafel verwerkt. ‘O Mr. President’ geeft visueel uiting aan ons tijdloze en onverslijtbare designconcept. Zo moet dit meubel vijftig jaar meegaan en kunnen meeverhuizen met de gebruiker”, vertelt Van Gaever. “Het bovenblad is gemaakt van 'inferieur hout'. Bij het fineerproces van hout blijft er altijd een gedeelte over waar niet meer overheen geschaafd kan worden. Dit ‘onbruikbare’ stuk hout dient als bovenblad. De poten zijn nieuw, maar worden op een zuinige manier geproduceerd. Bij Bulo krijgt de klant 'garantie in tijd'; vijftig jaar garantie op de onderdelen en op het gebruik.” De tafel O Mr. President is bestemd voor kinderen in de leeftijd van vijf tot tien jaar. Dit zijn de ondernemers van 2063. Het ecologische uitgangspunt zie je ook terug in de verpakking. “Niets, maar dan ook niets van de verpakking van deze tafel hoeft verspild te worden”, stelt Verbeeck. “De kartonnen bladen waarin de tafel # 2

juni—2014

13

interview

interview

tekst: Bureau Bax

Sinds wanneer speelt duurzaamheid een rol in de bouw?

“In 1987 verscheen het Brundtlandrapport waarin werd beschreven dat de belangrijkste milieuproblemen veroorzaakt werden door de armoede aan de ene kant van de wereld en niet duurzame consumptie en productie aan de andere kant van de wereld. In dit rapport werd voor het eerst opgeroepen tot duurzame ontwikkeling. Enkele jaren later begon langzaam het besef door te dringen ‘we zijn niet goed bezig, we moeten anders omgaan met het milieu, onze omgeving, onze energiebronnen’. In allerlei rapporten en ambities, geldt het jaar 1990 als nulmeting.” Was er meteen veel animo om duurzaam te bouwen?

energievraag: woningen hebben vooral een warmtevraag, utiliteitsbouw vaak een koudevraag. Dit biedt de mogelijkheid om overschotten van warmte of koude aan elkaar te leveren. De warmte en koude worden bij dit project opgewekt door een elektrische warmtepomp. Ook zijn er zonnecollectoren geïnstalleerd, die niet alleen voor verwarming van warm tapwater zorgen maar ook bijdragen aan de ruimteverwarming. De warmteafgifte gebeurt middels vloerverwarming. De buitenschil (begane grondvloer, gevels, dak) is voor die tijd heel goed geïsoleerd. Het accent lag niet alleen op het thema energie: er was bijvoorbeeld ook veel aandacht voor duurzame materiaalkeuzes, drinkwaterbesparing en hergebruik van hemelwater. Bovendien was niet alleen het gebouw duurzaam, maar werd ook het Chatelainplein duurzaam ingericht.” Hadden deze nationale voorbeelden effect?

“Het werd heel erg gestimuleerd door de overheid. In 1995 rondde ik mijn studie bouwkunde af aan de TU in Delft en op dat moment stond duurzaamheid heel hoog op de politieke agenda. Staatssecretaris Tommel van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieu kwam met allerlei subsidies om duurzaam bouwen te bevorderen. En er werden nationale voorbeeldprojecten gestart. Daarmee wilde de overheid ideeën aanreiken hoe je een project duurzaam zou kunnen maken.” Kun je een van de projecten toelichten? Rabobank in Pey in Noord-Limburg, Coonen Architecten BNA b.v.

Geen afvinklijstjes, maar passende maatregelen Zo’n 25 jaar geleden begon duurzaamheid een rol te spelen in de bouw. Nieuwe inzichten en technische innovaties hebben de ideeën over wat wel en niet duurzaam is nogal eens veranderd. Birgit Dulski, onderzoekster bij het Center for Entrepeneurship and Stewardship (CES) van de Nyenrode Business Universiteit, bespreekt de ontwikkelingen. ‘Op het gebied van energie delen, is nog een wereld te winnen.’ bnı.

ıntern.

14

“Ik ben zelf als duurzaamheidsadviseur van BOOM Maastricht betrokken geweest bij de Rabobank in Pey in Noord-Limburg . Het gebouw werd in 1999 opgeleverd en was destijds het enige project waarin utiliteitsbouw (de bank op de begane grond) gecombineerd werd met woningen (13 woningen op de verdiepingen). Deze functiemenging leidt tot verschil in de

“Wel op individueel niveau maar de opschaling kwam niet op gang zoals gehoopt. Met deze projecten, die heel veel geld kostten en waar een hoop subsidie in ging zitten, wilde de overheid laten zien dat het leuk is om duurzaam te bouwen. De verwachting was dat er een soort sneeuwbaleffect zou ontstaan. Dat deze projecten aanstekelijk zouden werken en dat duurzaam bouwen daarna mainstream zou worden. Het heeft een paar jaar geduurd voordat men in de gaten kreeg dat men niet duurzamer ging bouwen. Tenminste, niet duurzamer dan wettelijk verplicht.” Was duurzaam bouwen in de jaren negentig al verplicht?

“De overheid kwam niet alleen met subsidies, maar ook met wet- en regelgeving om duurzaam bouwen af te dwingen. De energieprestatiecoëfficiënt (EPC) werd

‘Er wordt beter gekeken naar de wensen van de gebruiker’

Mosa # 2

juni—2014

15

interview

interview Birgit Dulski

jaren ’90 voor nieuwbouwprojecten kenden, werken voor deze bijzondere en kwetsbare gebouwen niet. Omdat maatregelenlijsten voor historische gebouwen niet werken, werden de oplossingen geclusterd in strategieën. Er zijn 20 strategieën gevonden die kunnen bijdragen aan het verduurzamen van historische gebouwen, mits zorgvuldig en passend uitgewerkt. Een ander resultaat van het onderzoek is het DuMorekenmodel, een rekenmodel dat zowel de duurzaamheidsprestatie voor en na de ingrepen en de aanwezige cultuurhistorische waarden in beeld brengt. Inmiddels zijn talrijke historische gebouwen met dit model doorgerekend.” Zijn deze uitkomsten ook bruikbaar voor niet monumentale bestaande bouw? Eco-boards

ingevoerd. Bij ieder nieuwbouwproject moest van alles ingevuld worden waarmee de energieprestatiecoëfficiënt werd berekend. Vanaf 1995 was het verplicht de EPC bij de bouwaanvraag van een nieuwbouwproject mee in te dienen. In 1995 was de eis voor nieuwbouwwoningen 1,4. Tegenwoordig is de eis voor nieuwbouwwoningen 0,6. Het rekenmodel is ondertussen wel een paar keer aangepast, waardoor nieuwe technische oplossingen makkelijker ingevoerd kunnen worden.”

‘Als we minder ambitieus zijn, kunnen we meer projecten duurzaam bouwen’ Waardoor nam de belangstelling voor duurzaam bouwen af?

“Eind jaren negentig was de economie booming. Gebouwen schoten als paddenstoelen uit de grond en niets was te gek. Duurzaamheid was enkel nog voor geitenwollensokken. Duurzaam bouwen (dubo) werd een beetje een vies woord. Tegen alle trends in kreeg het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE) in 2001 de vraag van de Rijkdienst voor Monumentenzorg om onderzoek te doen naar duurzaamheid bij restauratie van monumenten. Ik heb jarenlang meegewerkt aan dat onderzoek. Het nam veel tijd in beslag en de resultaten werden in 2009 in een boek gepubliceerd. Toen was duurzaamheid weer een hot item.” Wat waren de belangrijkste conclusies bij dat onderzoek?

“Een van de belangrijkste uitkomsten was het inzicht dat ook in historische gebouwen mogelijkheden zijn voor duurzame ingrepen, maar dat deze om maatwerk vragen. Standaard afvinklijsten zoals we die uit de bnı.

ıntern.

“Ongeveer 20 procent van de bestaande woningen in Nederland is voor 1940 gebouwd. Het merendeel is geen beschermd monument, maar beschikt wel over cultuurhistorische waarden. De noodzaak voor maatwerkoplossingen geldt ook voor deze gebouwen. Nadat de crisis in 2008 de bouwwereld op zijn kop zette, is de focus heel erg op bestaande gebouwen komen te liggen. Iedereen is ermee bezig. Herbestemming, renovatie, niet zomaar slopen en nieuw bouwen; eerst kijken of er nog potentie in een gebouw zit.”

Birgit Dulski (1964) studeerde architectuur en stedenbouw aan de Universiteit Kaiserslautern, TU Hamburg-Harburg en TU Delft, waar ze in 1995 haar diploma architectuur behaalde. Sindsdien is zij betrokken bij prominente duurzaamheidsprojecten in Nederland en de Europese Unie. Zij heeft gewerkt op meerdere schaalniveaus en was actief betrokken vanaf de initiatieffase tot en met de uitvoeringsfase. Ook is zij actief in de ontwikkeling van het vakgebied duurzaam bouwen door publicaties in gerenommeerde vaktijdschriften. Sinds april 2008 is Dulski in dienst bij het Center for Entrepreneurship and Stewardship (CES) van de Nyenrode Business Universiteit als senior researcher duurzaam bouwen. Ze combineert deze aanstelling met een baan als senior consultant bij het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE). Bij het NIBE was zij onder meer nauw betrokken bij het onderzoek Duurzame Monumentenzorg.

een certificeringssysteem voor bouwproducten. Aanvankelijk was dat er alleen voor exterieur, maar recent ook voor materialen en producten voor interieur zoals vloerbedekking, meubels en verf. Soms komen er verrassende producten naar voren die het beste scoren. Zo worden kruipruimtes soms volgestort met schelpen ter isolatie, dat klinkt behoorlijk milieuvriendelijk, maar er zijn heel veel schelpen nodig en deze moeten aangevoerd worden met vrachtwagens. Het reflecterende folie van Tonzon, dat minder milieuvriendelijk oogt, is veel duurzamer, omdat er veel minder materiaal nodig is.”

Is duurzaam bouwen nu anders dan in de beginjaren?

“Initiatieven voor duurzaam bouwen liggen minder bij de overheid en meer bij de markt, bij bedrijven of bij particulieren. Bovendien wordt er veel meer samengewerkt door verschillende partijen zoals bouwer, architect, interieurarchitect en opdrachtgever. Vroeger hield iedereen kennis en ervaring voor zichzelf, bang dat een ander ermee aan de haal ging. Nu is de trend kennis delen.”

Kun je ook ‘een beetje’ duurzaam bouwen?

“Ja dat kan heel goed. Bij sommige projecten wordt de lat heel hoog gelegd. Dan moet de woning helemaal energieneutraal zijn. Maar dat laatste stukje kost vaak

heel veel inspanning. Als we iets minder ambitieus zijn, kunnen we misschien meer projecten bijna energieneutraal maken.” Wat is de toekomst van duurzaam bouwen?

“De ontwikkeling van producten gaat steeds verder. Zo kon je bij monumenten een aantal jaar geleden het dunne, monumentale glas niet vervangen door goed isolerend glas omdat het isolerende glas zo dik was dat het niet in de sponning paste. Of omdat de reflectie van historisch glas gewenst was. Inmiddels bestaat er heel dun isolerend glas, eventueel met de uitstraling van historisch glas, dat bij veel monumenten prima gebruikt kan worden. Zo zijn er steeds nieuwe innovatieve ontwikkelingen die het makkelijker maken om duurzaam te bouwen en duurzaam te renoveren.”

‘De trend is kennis delen’ Waar verwacht je op korte termijn veel van?

“Het uitwisselen van energie. Bijvoorbeeld bij kerken. Die zitten vaak met een warmtevraag. Hoe krijgen we dat hoge gebouw een beetje warm? Zo’n kerk zit meestal in het centrum van een stad of dorp, waar ook veel winkels en kantoren zitten die hun warmte via airco’s juist kwijt willen. Deze gebouwen kunnen hun energie uitwisselen. Dat wordt al toegepast, maar nog maar heel weinig. Een goed voorbeeld is de Uspenski kathedraal in Helsinki. In de kelder van deze kerk zijn de servers van datacentra neergezet. Deze servers geven vaak warmteoverlast en daar is de kerk juist weer blij mee. Deze manier van energiedelen kan nog veel meer toegepast worden. Ik denk dat daar nog een wereld te winnen valt.”

Heeft dit ook effect op de projecten zelf?

“De projecten zijn nu vraaggestuurd, er wordt beter geluisterd naar de gebruikers. Vroeger, in de jaren ‘90, was duurzaam bouwen vaak een kwestie van afvinklijstjes. ‘Het moet duurzaam, dus moeten we aan deze punten voldoen.’ Nu wordt er echt gekeken waar behoefte aan is. Per project wordt gezocht naar de best passende maatregelen om aan een vooraf gedefinieerde ambitie te voldoen. Het maakt niet uit of de ambitie rechtsom of linksom wordt bereikt. Zo worden bij woningbouw de belangen van de bewoners voorop gezet. Niemand koopt een huis alleen omdat er een waterpomp in zit of omdat het huis zo goed geïsoleerd is; voor bewoners gelden ook andere criteria. Hoeveel vierkante meters heeft het huis? Is de wijk wel kindvriendelijk? Is het betaalbaar?”

Uspenski kathedraal in Helsinki. foto: VisitFinland

Is duurzaam bouwen duurder?

“Kosten worden vaak als excuus gebruikt om niet duurzaam te bouwen. Maar dat is echt een slechte reden. Duurzaam betekent ook dat iets veel langer mee gaat en dat je het dus minder snel hoeft te vervangen. Bovendien wordt het aanbod aan duurzame producten en materialen steeds groter. Er is dus steeds meer keus. Collega’s van het NIBE hebben DuboKeur ontwikkeld, 16

# 2

juni—2014

17

Inrichting van de Zorg blijft zich ontwikkelen. Alle mogelijke zorg- en woonvormen vragen om invulling. En interieurinrichting. Dat vraagt om slimme concepten en maatwerk in persoonlijke zorg, woonbeleving en gastvrijheid. Mooie uitdagingen voor ons en voor u als architect. Met mooie resultaten. En die mogen getoond worden! Laat zien wat u kunt en neem plaats op het Architectenpodium op www.vervoort.nl. Een extra service aan u. Maar ook aan onze bezoekers. Vervoort stelt u graag aan elkaar voor.

Het Architectenpodium Het podium voor elke architect om mooi werk te tonen en te krijgen!

Showroom, kantoor en logistiek centrum Edisonstraat 3 | Goirle | Nederland | T +31 13 534 00 34 | [email protected] | www.vervoort.nl

www.toothezoo.nl

+31 (0)30 8887162

[email protected]

PENSUM - De perfecte bouwsteen voor uw kantoor architectuur! DWHOLHUVLQ 9HOS =RHWHUZRXGH %UXQVVXP LQIR#FRQIH[[QO ZZZFRQIH[[QO

ZRQLQJHQ NDQWRUHQ ]RUJLQVWHOOLQJHQ KRWHOV FRQIHUHQWLHFHQWUD VFKHSHQ

 PDFKLQDDOKDQGPDWLJJHDXWRPDWLVHHUG

JRUGLMQHQ YLWUDJHVSDQHOHQYRXZJRUGLMQHQ XZSDUWQHUYRRUGHYROOHGLJHYHU]RUJLQJYDQZRQLQJFRQIHFWLH QDDUXZRQWZHUSYROJHQVXZDGYLH]HQHQPHWXZPDWHULDOHQ DOOHVYHU]RUJGWRWLQGHSXQWMHVRSWLMGHQRSPDDWYHUYDDUGLJG LQRQ]H1HGHUODQGVHDWHOLHUVYHUDQWZRRUGVQHOHQYDNNXQGLJ  HHQFRPSOHHWEHVWHNHQFDOFXODWLHPHWVWRIEHUHNHQLQJHQ  

  PENSUM staat op U- of op gesloten O-poten. De twee verschillende frame uitvoeringen in moderne vormgeving en functioneel design met harmonisch op elkaar afgestemde kleuren, zorgen voor een motiverende werkomgeving en worden hierdoor de motor voor uw creativiteit.

Rietveldenweg 47 · NL-5222 AP ‘s-Hertogenbosch Tel. +31 411 689522 · Fax +31 411 689479 [email protected] · www.palmberg.nl

JHPHWHQ JHFRQIHFWLRQHHUG JHSODDWVW

  3HUPDQHQWDDQZH]LJRSKHW(7&WH&XOHPERUJ       LQIR#FRQIH[[QO LQIR#FRQIH[[QO

JRUGLMQHQ

TECElux spoeltechniek

Primeu

r

Meer comfort, frisse lucht, in hoogte verstelbaar en duurzaam Creëert nieuw interieurbeeld: glas met allerlei wandafwerkingen te combineren Futuristische wijze van spoelen: optisch met de sen-Touch (ook mechanisch mogelijk) Optie: hoogteverstelling Optie: luchtreinigingssysteem Duurzaam: waterbesparing tot zelfs 50 % Geschikt voor elk type keramisch toilet en douche-wc Betrouwbaar dankzij hoge kwaliteit

Intelligente Installatietechniek

www.under-cover-doorframes.com

ARCHITECT @WORK

ber 2014

17-18 septem

TECE Nederland GmbH Tel: (0592) 415074 [email protected] www.tece-nederland.nl

artikel

artikel

tekst en beeld: Jan Jongert vertaling: Kim Nanne 320 Km

Het hedendaagse interieur is in toenemende mate afhankelijk van een complex aan verbonden stromen. Tegelijkertijd zijn interieurarchitecten steeds afhankelijker van externen zoals deskundigen op het gebied van installaties, klimaat, akoestiek en brandveiligheid en gaat kennis over integratie verloren. In het interieur zijn deze ontwikkelingen terug te zien in slecht functionerende ruimtes, afval en vervuiling. Verschillende systemen storen elkaar en beïnvloeden de kwaliteit van de ruimtes. Als de rol van de interieurarchitect wordt beperkt tot die van esthetische adviseur, is er niemand die zich focust op het structureren en vormgeven van de te integreren stromen met alle gevolgen van dien.

160 Km 80 Km

OYSTER MUSHROOMS SPORES

from Belgium | 240 kg/week

40 Km

DE-COMPACTION ADDITIVE

20 Km

natural

10 Km

PLASTIC BAGS

perforated

5 Km

DRINKING WATER

0 Km

COFFEE WASTE 2.500 kg/week

O

2

WASTE HEAT

CO

CAFES CUSTOMERS 670.000/week

2

TRUCK

O

1/week

LA PLACE CAFES

CO

2

MIXING/PACKING

MUSHROOMS

350 kg/week

Optimaal profiteren Een goed voorbeeld is het groeiend aantal betonnen gebouwen. Ruimtes in betonnen gebouwen zijn vaak oververhit en moeten gekoeld worden. De airconditioning veroorzaakt geluids- en warmteoverlast waardoor mensen van aangrenzende ruimtes hun ramen sluiten en dat leidt vervolgens tot nog meer klimaatregelingen. Zonder kennis van de aanwezige stromen en zonder inzicht in hun onderlinge beïnvloeding kunnen dit soort problemen niet worden opgelost.

2

(PACKED) COFFEE MIXTURE

WASTE WATER INCUBATION ROOM COFFEE-MYCELIA MIXTURE

OYSTER MUSHROOMS

FILTER

He

t

ui tw c st ha iss au mp el ra ig in nt no gs ke nk pr An ten wek oce er s na . Br Sup ij tus s e am e bi rus n e en e en ll e en a. St ud io s,

FRUITION ROOM

WASTE

FOOD AND ORGANICS TRANSPORT INORGANIC MATERIAL AIR WATER AND LIQUIDS

Stromen worden door INSIDEflows één voor één geanalyseerd. Het lectoraat van de master interieurarchitectuur van de KABK in Den Haag stelt zich de vraag hoe een ontwerp optimaal kan profiteren van de aanwezigheid van stromen. In de praktijk betekent dit dat bestaande ontwerpen en locaties worden onderzocht: Worden de aanwezige stromen optimaal benut? Gaat er niets verloren? Vervolgens wordt naar mogelijkheden

plastic bags

re

WORKFORCE 3 people

GRO-HOLLAND

SOIL CONDITIONER

2.500 kg/week

gezocht om middels vormgeving nieuwe verbindingen te creëren. De eerste drie stromen die het lectoraat bestudeerde hebben betrekking op voedsel, geld en materialen. Windmolen Voedsel, één van de primaire levensbehoeften, is een stroom die volledig is losgekoppeld van de dagelijkse belevingswereld. Productie, behandeling en opslag zijn gescheiden van de stedelijke omgeving waar het meeste verbruik plaatsvindt. Onze bacterievrije woningen lijken de natuurlijke voedselkringloop volledig te hebben verbannen. Ook de afvalinzameling en -verwerking vinden plaats via gesloten systemen zoals containers en riolering. De voedingswaarde en de energieke waarde worden buiten beschouwing gelaten en grote hoeveelheden stroom en chemicaliën worden ingezet om de potentie ervan te neutraliseren. INSIDEflows bekeek een aantal voorbeelden die het verband tussen de productie van voedsel en het dagelijks leven reproduceren. Een historische voorbeeld is de Nederlandse windmolen die het oogsten van energie combineerde met de opslag van gewassen, voedselbewerking, huisvesting voor de werknemers en de lokale verkoop van eindproducten. Een ander voorbeeld laat zien dat de hedendaagse keuken aangepast kan worden, opdat ter plekke een ecosysteem kan worden gecreëerd. Champignonteelt Interessant zijn ondernemingen als Gro Holland. Dit bedrijf verbouwt paddenstoelen op het koffiedik van restaurantketens aan wie de champignons weer

0 Km 5 Km

ENERGY

10 Km 20 Km

INSIDEflows

INSIDEflows is het lectoraat van de master interieurarchitectuur van de KABK in Den Haag dat zich richt op het ontwerpen met stromen. “We onderzoeken nieuwe methoden om ontwerpers op actieve wijze te ondersteunen bij het uitoefenen van hun beroep. Hiertoe bestuderen we ontwerpen met stromen en we betrekken ontwerpers bij diverse innovatieve ontwikkelingen. Soms reikt dit tot over de grenzen van kunst, architectuur, design en wetenschap. Ook hebben we aandacht voor de veranderende wereld van de projectontwikkeling. We bestuderen hoe - met de verschuivende focus van de meest welvarende marktsegmenten naar het grotere maar minder fortuinlijke deel van de bevolking - design het verschil kan maken. In een snel veranderende wereld ontstaan nieuwe sociaaleconomische modellen. De Blue Economy is één van de meest uitgebreide pogingen om ons milieu te herontwerpen tot een ecosysteem. Deze beweging stimuleert het snel groeiende besef dat ontwerpers moeten overschakelen naar een andere modus: meer doen met minder en kansen benutten met de reststromen die nu voorhanden zijn. De Blue Economy toont hoe het ontwerpen met stromen kan bijdragen aan het creëren van een veerkrachtige samenleving.”

bnı.

ıntern.

Ontwerpen met stromen

‘Onze bacterievrije woningen lijken de natuurlijke voedselkringloop volledig te hebben verbannen’

INSIDEflows onderzoekt hoe diverse stromen zoals voedsel-, geld- en materiaalstromen positief kunnen bijdragen aan duurzame leefomgevingen. De wensen van de gebruiker, de belangen van de klant, de impact op het milieu en de kwaliteit van het ontwerp zijn hierbij de belangrijkste uitgangspunten.

24

Cyclische keuken ontworpen door Gorm Designers. Een stroomanalyse van Magdalena Kurdova toont aan dat deze keuken alleen kan functioneren in een eenpersoonshuishouden.

# 2

juni—2014

25

artikel

verkocht worden. Dezelfde vrachtwagens die het koffiedik naar Gro Holland vervoeren, brengen later champignons voor in soepen en hartige taarten terug. De resterende koffiedrap wordt gebruikt als bodemverbeteraar om nieuwe gewassen te kunnen telen. Volgende stap is het verplaatsen van de champignonteelt naar grote leegstaande panden. Met de inzet van de CO2-uitstoot van de champignonteelt zouden deze gebouwen gedeeltelijk kunnen worden omgebouwd tot voedselproductiegebied; CO2 is een essentiële grondstof voor de plantengroei. Tegelijkertijd kunnen de bevolkte ruimtes in zo’n pand worden verwarmd met de vrijgekomen restwarmte.

COMPANY FIXED ASSETS A. land and buildings

F. website & promotion

INVESTMENT

Positioneren en presenteren Voor ontwerpers rust er een enorm taboe op geld als positieve drijfveer voor design. Ze zijn bang hun creatieve integriteit te verliezen als ze deel uitmaken van de economische logica van een proces1. Anderzijds worden veel ontwerpvoorstellen afgewezen op basis van hun kostbaarheid. In tijden waarin de economische realiteit de concurrentie tussen ontwerpers verhoogt, kiezen opdrachtgevers in toenemende mate op basis van een mogelijke stijging van de winst voor een ontwerper. Het gebrek aan kennis op dit gebied in combinatie met een passieve houding richting klanten, maakt ontwerpers zeer kwetsbaar. Vanuit een maatschappelijk perspectief heeft het gebrek aan aandacht voor geldstromen geleid tot een economische realiteit waarin de winst behaald uit de verkoop nauwelijks van enig voordeel voor de lokale gemeenschappen is. Kennis hebben van waardestromen biedt de mogelijkheid om andere waarden dan de dollar en de euro te analyseren en te beïnvloeden. INSIDEflows wil ontwerpers bewust maken van de behoeften van de klant door hen een analysetool te bieden waarmee zij de belangrijkste geldstromen van een klant in kaart kunnen brengen. Ontwerpers kunnen hiermee hun voorstellen beter positioneren en op een zakelijke manier presenteren. Met het principe van de Blue Economy in het achterhoofd zou het hierbij bevorderlijk zijn als zo’n voorstel meerdere cashflow mogelijkheden omvat.

‘Voor ontwerpers rust er een enorm taboe op geld als positieve drijfveer voor design’

INSIDEflows moneyflowscheme v2.0 1-5-12 100% Zomer & 2012Architecten

B. vehicles, machines and tools

E. stock C. large and small inventory

D. loan and investment capital (equity)

De melkbar Ter afronding van het onderzoek naar de stromen van voedsel en geld deed een groep studenten van de master interieurarchitectuur aan de KABK een project dat bestond uit het ontwikkelen van een businessplan, een marketingstrategie en het ontwerpen, bouwen en runnen van een kleine onderneming in een leegstaand gebouw in Rotterdam. Na een intensieve workshop, besloten de studenten om een ‘melkbar’ te ontwikkelen en de managementtaken onderling te verdelen. Ze slaagden erin om twee lokale partijen aan te trekken voor de levering van de ingrediënten en konden het bedrijf mede dankzij een kleine investering van de KABK twee maanden runnen.

MILKbar, ontwerp en realisatie door studenten van de KABK. De MILKbar maakte deel uit van de IABR 2012. www.themilkbar.nl

BNI-lezing Verdieping #3: INSIDEflows

BALANCE SHEET PROFIT AND LOSS ACCOUNT OF A BUSINESS

COST OF SALES purchases

primary revenues

OPERATIONAL COSTS personell

GROSS TURNOVER

housing reservation/depreciation

other revenues

marketing/sale

Tot aan de industriële revolutie werden de meeste materialen toegepast in de directe omgeving van hun natuurlijke oorsprong. Gebouwen werden opgetrokken uit hout afkomstig van een bos nabij of uit bakstenen wanneer er een rivier in de buurt was. In het laatste geval was zelfs de kleur van de bakstenen afhankelijk van de kleur van de lokale klei.

general costs dividend shareholder and loan repayment

gross profit TAXES corporate tax

profit after taxes

Het Value Flow Analysis Model vertegenwoordigt de geldstromen in een onderneming. Ontwikkeld door INSIDEflows in samenwerking met 100%Zomer.

bnı.

artikel

ıntern.

1 In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is 'commerciële vormgeving' niet gebaseerd op een goed inzicht in geldstromen. Commerciële vormgeving is het resultaat van wat heeft bewezen het beste te werken, of de meeste mensen of klanten behaagt. Ontwerpen gebaseerd op geldstromen zou meer effect kunnen hebben als actief een poging wordt ondernomen om het resultaat van interventies om te zetten naar meetbare, economische winst.

26

Op donderdag 12 juni geeft Jan Jongert, lector van het lectoraat INSIDEflows van de master interieurarchitectuur aan het KABK, een lezing in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam over het onderzoek naar de eigenschappen en het gedrag van stromen en de ontwikkeling van duurzame systemische ontwerpmethoden. Tijdens de lezing toont Jongert een aantal inspirerende mogelijkheden die deze ontwerpstrategie oplevert. Jan Jongert (1971) studeerde aan de TUDelft en de Academie voor Bouwkunst Rotterdam. Hij is medeoprichter en partner van het in 1997 opgerichte bureau Superuse Studios (voorheen 2012Architecten) in Rotterdam. Superuse Studios onderzoekt, ontwerpt en bouwt vernuftige interieurs en gebouwen en ontwikkelt strategieën voor inventieve stedelijke transformaties. De lezing begint om 20 uur (inloop vanaf 1930 uur) en is gratis toegankelijk. Graag aanmelden door naam en functie te mailen naar [email protected].

# 2

juni—2014

Met ingang van de twintigste eeuw, als gevolg van de verandering van de grondstoffen (olie en ertsen) en productiemethoden (industrialisatie en centralisatie), werden de grondstoffen voortdurend verder vervoerd en bewerkt, terwijl de toepassing en specifieke keuze van het materiaal meer en meer een uiting van creativiteit werd. Deze ontwikkeling heeft een enorme impact gehad op het milieu. Tegenwoordig is het mogelijk om de weg die de grondstoffen afleggen makkelijker na te gaan met behulp van speciale software. Met deze kennis kan een schatting worden gemaakt van wat de impact is binnen de levenscyclusanalyse (LCA). Met behulp van deze LCA-berekeningen probeert INSIDEflows logische, duurzame en inventieve manieren terug te winnen om onze omgeving opnieuw te ontwerpen.

27

de selectie van…

de selectie van...

tekst & beeld: Lieven Poutsma

Underlayment goedkoop en elegant

Traditionele materialen herontdekt Lieven Poutsma kiest vaak voor traditionele materialen en producten. “Het is voor mij een uitdaging om bekende materialen en producten uit hun normale context te halen en er op een andere manier mee aan de slag te gaan.”

Underlayment wordt in de bouwsector gebruikt als basis die nog verder afgewerkt wordt met bijvoorbeeld betimmering of tegels. Het is ook een plaatmateriaal dat uitermate geschikt is om een constructie af te timmeren. Het is relatief licht en makkelijk en snel verwerkbaar. Daarnaast is het duurzaam, omdat ook de mindere delen van de boom gebruikt worden. Voor mij is het niet een materiaal dat nog afgewerkt moet worden. Het materiaal bezit vaak bijzondere nerfstructuren en heeft hierdoor veel karakter. Elke plaat is uniek en heeft effect op het interieur. Als je denkt aan hout met nerfstructuren in het interieur, denk je al gauw aan teak of andere houtsoorten. Voor een jonge ontwerper kan underlayment een goedkope, maar elegante oplossing zijn voor een renovatieproject.

Lieven Poutsma

Lieven Poutsma volgt een inspirerende werkstage bij Kunstenaarsgroep Observatorium en is als zelfstandig ruimtelijk ontwerper met een aantal opdrachten bezig. Eén van die opdrachten betreft de ontwikkeling van een kleinschalig huis op een volkstuincomplex. “De afwisseling van opdrachten in mijn eigen vakgebied met opdrachten in de openbare kunstsector houdt mij scherp en geeft mij veel vreugde in mijn beginnende leven als ontwerper.” Vorig jaar won Lieven Poutsma de BNI-prijs 2013 in de categorie bachelor. www.lievenpoutsma.nl

Foto: Robert Batey photography

Glazen bouwsteen semitransparant

Licht is belangrijk voor een ruimte en voor de mens in die ruimte. Toch kan een ruimte die geheel transparant is als onprettig worden ervaren. Glazen bouwstenen bieden uitkomst. Deze semitransparante stenen geven een ruimte overdag licht en vormen in de avond juist een lantaarn voor de omgeving, wat weer positief is voor de leefbaarheid. Maison de Verre, ontworpen door Pierre Chareau in Parijs, is een prachtig voorbeeld. Een huis dat licht in- en uitademt, maar geen etalage is. Naast wanden en openingen (ramen) kan een derde element worden toegepast, waardoor een spel ontstaat tussen dicht, open en diffuus.

Keramiek onderhoudsvriendelijk en slijtvast

Geglazuurd keramiek is een feest om naar te kijken. Het kan glanzen, maar het is niet extravagant. Het straalt ambacht uit. Geglazuurd keramiek intrigeert mij. Het is een product waarmee je als ontwerper kunt experimenteren. In de jaren zestig van de vorige eeuw werkte menig kunstenaar met geglazuurd keramiek. Ze werden regelmatig gevraagd door architecten om in de vaak zakelijke architectuur van die tijd een keramisch kunstwerk toe te passen. Dit gaf een ruimte karakter. De vormen die keramiek kan aannemen door het gebruik van mallen, kan een ruimte identiteit geven. In de architectuur wordt geglazuurd keramiek steeds vaker gebruikt als afwerkingsmateriaal, en niet alleen in de sanitaire ruimtes. Dit komt doordat het product een aantal duurzame eigenschappen bezit. Door de glaslaag op het keramiek is het materiaal onderhoudsvriendelijk, slijtvast en heeft het een lange levensduur. Een mooi voorbeeld is de uitbreiding van Museum de Fundatie in Zwolle waar geglazuurde keramiek tegels als gevelbekleding zijn geplaatst. De tegels, ontwikkeld door Koninklijke Tichelaar Makkum, zijn uitgevoerd in witte glazuur afgewisseld met lichtblauwe accenten. De uitbreiding gaat een spel aan met de kleuren van de lucht.

bnı.

ıntern.

Baksteen

Vilt

typisch Nederlands

zachte isolatie

Baksteen is voor mij hét bouwproduct van de Nederlandse architectuur. Overal waar ik loop, zie ik baksteen. Misschien ben ik daardoor ook uitermate gecharmeerd van dit materiaal. Er is veelvuldig mee geëxperimenteerd, kijk bijvoorbeeld naar de golvende bakstenen gevels van de Amsterdamse school. Menig mens zal beamen dat het een karakteristiek bouwmateriaal is. Het verbaast mij dat de baksteen in het interieur nauwelijks te ontdekken valt. Dit lokale product gemaakt van rivierklei wordt ondergewaardeerd. Door baksteen niet te zien als bouwmateriaal voor gevels maar juist als product voor de binnenruimte kan het ruimtes identiteit geven. De baksteen als meubelelement of als gebruiksvoorwerp zou in vele interieurs niet misstaan. Een mooi voorbeeld hiervan is the brick plan collection van Rock Wang en Pei-ze Chen. Dit is een collectie van gebruiksvoorwerpen gemaakt van bakstenen. De karakteristieken van de baksteen met een eigentijdse draai.

De kunstenaar Joseph Beuys paste vilt toe in zijn installatie Plight. Hij gebruikte vele rollen vilt als bouwstenen voor een ruimte. Dit beeld heeft mij lange tijd geboeid. Vooral omdat de ruimte groots en monumentaal aanvoelt, terwijl het materiaal zacht is. Vilt is een materiaal dat ik niet per se associeer met textiel, maar eerder met bouwproducten. Het is een materiaal met contradicties. Het is stevig van structuur en kan hard overkomen, maar het is zacht. Ook is vilt akoestisch interessant en uitermate geschikt voor grote open ruimtes. Als ik kijk naar de opgave van de interieurarchitect omtrent de herbestemming van vele leegstaande industriële gebouwen, is dit zeker een materiaal dat daarbij gebruikt kan worden. De toepassing van vilt kan harde ruimtes leefbaarder maken. Bijkomend voordeel is de goede isolatiewaarde van het product. Het biedt bescherming tegen kou en tegen warmte.

28

# 2

juni—2014

29

voltooid

voltooid

tekst en beeld: Sven van Buuren

Vóór de verbouwing was de bungalow in kleine ruimtes opgedeeld, de nieuwe plattegrond is veel ruimtelijker. Diverse wanden zijn verwijderd en er is nog maar één gang. De woonvertrekken staan in open verbinding met elkaar. Omdat kasten als scheidingswanden dienen, zijn binnenwanden overbodig geworden en wordt er op materiaal bespaard. Deze kasten zijn opgebouwd uit Ecoboard, een milieuvriendelijk alternatief voor MDF, afgewerkt met waterdragende verf. Elke ruimte is af te sluiten door grote schuifdeuren die in en achter de scheidingskasten verstopt zitten.

‘Een duurzaam huis gaat lang mee en groeit met de bewoner mee’ Lange zichtlijn De woonkamer is het centrum van het huis. De plek waar het leven samenkomt. Samen met de open keuken met kookeiland en in het verlengde daarvan de eettafel, wordt deze ruimte voortdurend gebruikt. Het kantoor bevindt zich aan de voorzijde van het huis en staat - door de scheidingskasten - in verbinding met de woonkamer. De eigenaar van de woning werkt veel thuis, ook ’s avonds en wil dan betrokken blijven bij het gezinsleven. Door de vorm van het huis ontstond vanzelfsprekend een lange gang van de entree tot helemaal achterin. De gang verbindt de slaapkamers, berging en sanitaire ruimtes. Tegenover de schuifdeuren van de kinderslaapkamers bevinden zich openslaande deuren naar de patio.

Duurzaam verbouwd

Zonnewarmte Enkel glas is in het hele huis vervangen door isolatieglas. Veel ramen zijn georiënteerd op het zuiden waardoor het heel licht is in het huis en de lampen pas laat aan hoeven. Voor de verlichting is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van LED, het elektriciteitsverbruik wordt hiermee flink teruggedrongen.

De bungalow wordt verwarmd door de zon en is voorzien van extra dakisolatie. De stookkosten blijven hierdoor laag. Omdat het huis een grijswatersysteem heeft, wordt het waterverbruik ook behoorlijk teruggedrongen. Comfort Door het hele huis ligt dezelfde tegelvloer. Alle afmetingen in het interieur zijn afgestemd op de tegel van 1,2 meter. Daardoor ontstond niet alleen een logische samenhang, maar was er ook nauwelijks snijverlies waardoor minder tegels nodig waren. Keramische tegels hebben bij het produceren een behoorlijke impact op het milieu. De lange levensduur van de tegels compenseert dat. Zonder op comfort en luxe te besparen is een duurzaam huis ontstaan. Een bungalow met een modern, maar warm en milieubewust interieurontwerp dat perfect is afgestemd op de bewoners.

Sven van Buuren

Woningen uit de jaren zeventig staan niet bepaald bekend als duurzaam. Een bestaand huis afbreken om er een nieuw huis voor terug te plaatsen, is ook niet milieuvriendelijk te noemen. Sven van Buuren maakte een plan om een jaren zeventig bungalow in Muiden te moderniseren. Uitgangspunt was het zoveel mogelijk terugdringen van stroom-, wateren gasverbruik.

bnı.

ıntern.

30

In 2007 studeerde Sven van Buuren af als interieurarchitect aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Tijdens zijn studie richtte hij vanuit een academieproject samen met een aantal medestudenten een ontwerpbureau op. Dit bureau ontwierp winkels, kantoorgebouwen, woonhuizen, maar ook het openingssymbool voor het gebouw van de Raad voor de Rechtspraak en twee gigantische kroonluchters voor de foyer van het Theater aan het Spui. Na zijn studie werkte Van Buuren eerst bij Bullhorst Architecten Stedenbouwers, daarna bij Keijser Klaasen Horeca waar hij een interieurontwerpafdeling opzette. Tegenwoordig heeft hij zijn eigen bureau: Interior Issues. Hij werkt veel samen met anderen onder meer meubelontwerpers en -bouwers en grafisch vormgevers. www.interior-issues.nl # 2

juni—2014

31

bni tekst: bni

BNI in transitie In een wereld die in rap tempo verandert, kan de BNI niet langer stil blijven staan. Door de crisis en de invoering van de beroepservaringperiode neemt bovendien het aantal leden van de vereniging steeds verder af. Omdat de BNI in zijn huidige vorm geen bestaanskans meer heeft, gaat een stuurgroep van zes BNI-leden onderzoeken hoe de vereniging er in de toekomst uit moet komen te zien. Vanaf 1 j anuari 2015 wordt een tweejarige beroepservaringperiode (BEP) wettelijk verplicht voor afgestudeerde masterstudenten die zich in het architectenregister willen inschrijven. Zij moeten eerst de vereiste ervaring opdoen, voordat ze de titel interieurarchitect mogen voeren. De BEP werd in 2010 in de Wet op de architectentitel opgenomen om de professionalisering van het vak te bevorderen en de titel op internationaal niveau te brengen. Stappen ondernemen Omdat studeren echter veel tijd en geld kost, gaan de meeste studenten na vier jaar bachelor direct aan het werk als interieurontwerper. Een beperkt aantal kiest voor de tweejarige master en de verwachting is dat van die masterstudenten slechts enkelen het beroepservaringtraject in zullen gaan. In de toekomst zullen er dus minder geregistreerde interieurarchitecten zijn. Omdat registratie een voorwaarde is om lid te kunnen worden van de BNI, betekent dit voor de vereniging minder aanwas van jonge leden. Er staan ongeveer achttienhonderd interieurarchitecten bij het Bureau Architectenregister ingeschreven. Hiervan zijn er maar driehonderd lid van de BNI. Door de crisis kampt de vereniging al met krimp, de invoering van de BEP zal dit alleen maar verergeren. Als de BNI geen stappen onderneemt, wordt het aantal leden vanaf 2015 steeds minder en zal de vereniging uiteindelijk moeten worden opgeheven. Professionals verbinden Het BNI-bestuur wil het zover niet laten komen en wil toe werken naar een grote vereniging waarin niet alleen geregistreerde interieurarchitecten zitten, maar ook interieurontwerpers die alleen een bachelor of master (zonder BEP) gedaan hebben én andere vertegenwoordigers uit de branche. Bijvoorbeeld interieurbouwers, stylisten, meubelmakers, architecten, opleidingscoördinatoren, studenten, fabrikanten en leveranciers. Samen met de leden wil het bestuur werken aan een vereniging die professionals verbindt die de passie voor interieurarchitectuur met elkaar delen. bnı.

ıntern.

Veranderingen in de samenleving onderstrepen het belang van zo’n eigentijdse vereniging. Door ontwikkelingen op het gebied van technologie en communicatie ontstaan nieuwe kansen, strategieën en waarden. Met de crisis als katalysator komen nieuwe werkvormen tot stand en worden bijzondere initiatieven ontplooid. Gelijkgestemden vinden elkaar online en offline in creatieve netwerken en professionals verenigen zich in interdisciplinaire samenwerkingsverbanden. Kan de BNI hierin een verbindende rol spelen? Ideeën, initiatieven, netwerken en gemeenschappen samenbrengen? Kennis delen? Opereren als een betrokken en transparante community die ondersteunt, faciliteert en verbindt?

‘Veranderingen in de samenleving onderstrepen het belang van een eigentijdse vereniging’ Stuurgroep transitie De BNI organiseerde op 23 april jongstleden een bijeenkomst bij hoofdsponsor Abet in IJsselstein om met de leden te brainstormen over de toekomst van de vereniging. Hoe moet de BNI eruit gaan zien? Welke rol moet de vereniging gaan vervullen? De opkomst was groot. Uit de aanwezigen werd een stuurgroep gevormd die de besproken ideeën en mogelijkheden gaat onderzoeken en het bestuur zal adviseren over de te nemen maatregelen. BNI in transitie; passie voor interieurarchitectuur is wat ons bindt.

32

# 2

juni—2014

33

F LO S .C OM

Ontwerper Daniel Figueroa Model X-Code AIM BY R . & E . B O U R O U L L E C

2013

>Õ«…ˆ˜ÊՓ>˜ iÈ}˜Ê °6°ÊUÊ4UBBMXFH

t

"4
$VMFNCPSH
t



t
XXXEBVQIJOOM

Esper i enza CIRCO DELLA STRUTTURA

Decoratief plaatmateriaal van Italiaans Design

ShakerDoors collectie

by

OPTIMO Accent op stijl Specialismen: D Optimo railspot van Lumiance is de nieuwe De moderne keuze voor de snel wijzigende m projectomgeving van vandaag, met een duidelijk p aaccent op stijl. Optimo biedt een zeer uitgebreid aanbod aan O lamptypes en uitvoeringen, die als ‘mix and match’ la in projecten toegepast kunnen worden, zoals boetieks, concept-stores, bars, cafés of restaurants. b De railspots met prachtig Lumiance design zetten D zzeker uw product of zaak in de kijker! Optimo Large LED

De keuze is eenvoudig, de mogelijkheden talrijk. D

s¬ 3PACELINE¬OPHANG ¬EN¬BEVESTIGINGSSYTEEM¬AFSTANDHOUDERS ¬ BRILHOUDERS ¬RVS¬KABEL ¬EN¬RVS¬STANGENSYSTEEM ¬ s¬ &OLDERPRESENTATIE¬VOOR¬OP¬BALIES ¬AAN¬DE¬WAND¬OF¬ALS¬ VLOERSTANDAARDS s¬ 0RODUCT¬PRESENTATIE¬DISPLAYS¬

Uniforme, eigentijdse vormgeving doorheen de verschillende versies Zeer complete reeks railspots Reeks uitgerust met de nieuwste hoogrendements lichtbronnen

Wij draaien wat de klant van ons vraagt!

LARGE | LED | HID SMALL | LED | HID | HALOGEEN 12V MINI | LED | HALOGEEN

www.havells-sylvania.nl $!
&$
 
'
!"#!


 

 
  


'

 




'


$!!&$

# 2

juni—2014

37

ShakerDoors van DecoLegno

Silent Gliss maakt leef- en werkomstandigheden beter

(vlakke) kaderdeuren collectie

Voor het Dordrechts Museum heeft de architect ervoor gekozen om de bescherming van de meesterwerken toe te vertrouwen aan de rolgordijnen van Silent Gliss. www.silentgliss.nl

Expertise en onderzoek van Cleaf heeft geleid tot het ShakerDoors systeem. Het

ShakerDoors zijn ideaal voor vele toepassingen

uitgangspunt was te komen tot een eenvoudig te monteren en veelzijdig toe te passen front dat gelijktijdig opmerkelijk, functioneel en esthetisch effectief is. ShakerDoors is het resultaat. De functionaliteit komt tot uiting in het grenzeloos kunnen samenstellen en integreren van elementen die voldoen aan de gewenste maatvoering en combinaties die passen in zowel klassieke als hedendaagse ontwerpen.

Zoals keukenfronten, kasten, badkamermeubelen en wanden. De texturen van de ShakerDoors zijn uniek. Ze zijn gemaakt van de synchroon varianten Azimut en Sherwood. Texturen die de vingers laten ervaren wat de ogen waarnemen.

by

Nieuw bij Baars & Bloemhoff

www.baars-bloemhoff.nl

Zwarte ViewLite monitorarmen Fabrikant Dataflex biedt nu ook een selectie van zijn ViewLite-monitorarmen aan in een zwarte kleurstelling. Hiermee biedt het bedrijf klanten een uitbreiding van het leveringsprogramma. Tot nog toe waren de ViewLite-monitorarmen uitsluitend verkrijgbaar in de kleurencombinatie zilver en wit.

Is uw PENSUM te hoog of te laag? d.m.v. Het geniale mechanisme „Easy Push“ is het altijd mogelijk de ideale hoogte zonder gereedschap in te stellen.

De nieuwe kleurstelling bestaat uit matzwarte aluminium onderdelen, gecombineerd met een hoogglans zwarte afwerking voor het kabelmanagement, de quickrelease-koppeling en de bureaubevestigingen. De selectie bestaat uit de twee modellen waarmee de ViewLite reeks verschillende keren in de prijzen viel, de ViewLite 58.123 en ViewLite Plus 58.623. Ook het model voor twee schermen, de 58.143 en de optionele iPadhouder 58.033 en notebookhouder 58.043 zijn in het zwart leverbaar. De modulaire onderdelen van de zwarte modellen zijn ook in bulk leverbaar en kunnen worden gebruikt om geoutilleerde oplossingen samen te stellen.

[email protected] · www.palmberg.nl

SYLPROOF TUBULAR Stijlvol T5 IP68 waterdicht armatuur

Als het om houten vloeren gaat EIGEN PRODUCTIE – SCHERPE PRIJZEN – 15 JAAR GARANTIE

Sylproof Tubular is een nieuwe reeks T5 waterdichte toestellen van Sylvania met een IP68-bescherming tegen vocht en stof. Deze reeks biedt een ideale oplossing voor binnentoepassingen zoals parkings, transitgebieden, opslagruimtes en magazijnen, als ook voor gebruik onder een luifel in buitensituaties. Sylproof Tubular heeft niet alleen een stijlvol ontwerp maar levert ook hoge prestaties: tot 6.600lm en 89lm/W (bij een 1x35W uitvoering). De reeks omvat een brede waaier aan versies met energiezuinige electronische voorschakelapparatuur, waaronder Dali dimbaar. Alle toestellen kunnen bovendien uitgerust worden met een microwave sensor voor een nog grotere energiebesparing.

Product Onze duoplank bestaat uit een 2-laags systeem van een watervaste berken multiplex drager. En de toplaag is van massief eikenhout van kwalitatief hoogwaardig Europees eiken. De onderlaag bestaat uit multiplex. Deze zeven houten fineerlagen die kruislings op elkaar verlijmd zijn zorgen er voor dat de duoplank mooi en stabiel is, waardoor de werking is geminimaliseerd. Onze houten vloeren zijn geschikt voor wandbekleding en vloerverwarming.

Sylproof Tubular is beschikbaar in een 1- of 2-lampsversie, standaard geleverd met voorgemonteerde T5-fluorescentielampen in warmwit (3000K) of neutraal wit (4000K). De reeks wordt installatieklaar geleverd, met bevestigingsklemmen en eindkappen in 304L roestvrij staal.

Eigen beheer Kortom, of het nu gaat om de aankoop van ruwhout, het drogen, produceren, bewerken of afwerken van het materiaal;

Ontdek nu deze stijlvolle waterdichte oplossing van Sylvania.

bnı.

ıntern.

38

# 2

juni—2014

wij hebben het gehele proces van bewerking tot het eventueel leggen in eigen beheer. Wij leveren eveneens in het buitenland. Waarin onderscheiden wij ons? Onze vloeren zijn van Nederlands fabrikaat en worden custom made gemaakt zodat wij iedere wens van de klant kunnen honoreren. Daarnaast leveren wij tegen scherpe prijzen een prachtig en eerlijk product en een daarbij passende garantie van 15 jaar. Mocht u geïnteresseerd zijn in onze mogelijkheden dan kunt u uiteraard geheel vrijblijvend contact met ons opnemen. Ook sturen wij u graag een aantal staaltjes op zodat u een indruk kunt krijgen van de verschillende mogelijkheden.

39

tel. 0512 - 212414 info@dutzfloors.com www.dutzfloors.com

academie

academie

tekst & beeld: Academie Minerva, Hanzehogeschool, Groningen

Een tweede leven

Superuse Lounge Het bedrijf Dental Vision maakt dagelijks tientallen afgietsels van kunstgebitten. De inhoud wordt gebruikt voor verdere behandelingen. Wat overblijft zijn de siliconen afgietsels. Deze worden verzameld en weggebracht voor vernietiging. Het materiaal is niet her te gebruiken en is daarom een groot afvalprobleem. Om de vorm en het materiaal een eigen waarde en een nieuwe functie te bieden, hebben Meinte Heeringa en Nadine Free de Superuse Lounge ontworpen. Deze stoel heeft een toegankelijke vorm, waardoor hij gemakkelijk is in gebruik. De zachtheid van de siliconen in de toegepaste vorm heeft fantastisch uitgepakt.

Ontwerp en maak een interieurobject van restmateriaal. Dat was de opdracht voor de tweedejaars studenten van de Academie Minerva die meededen aan het project Superuse. De studenten kozen zelf een afvalproduct, onderzochten de mogelijkheden ervan en gaven het een nieuwe functie. De resultaten variëren van drinkbeker tot stoel.

Waste of words

1+1=1

Randy Jansen en Gjalt Tattje hebben gekozen voor hergebruik van afgeschreven bibliotheekboeken. Bij het onderzoeken van het materiaal hielden ze twee uitgangspunten in gedachten: ze wilden dat je duidelijk kon zien dat het een boek was geweest en ze wilden gebruik maken van de karakters van de boeken. De eerste ingeving was een stoel. Je leest boeken vaak zittend in een stoel. Ze probeerden verschillende methodes uit om tot een constructie te komen. Hun zoektocht resulteerde uiteindelijk niet in een stoel, maar in een serie over de as gevormde, ronde objecten. De functie van de objecten varieert van fruitschaal tot lampenkap. In principe is qua functie alles mogelijk, zolang het binnen de beperking van de over de as gedraaide vorm en de grote van het boek blijft.

bnı.

ıntern.

40

In hun zoektocht naar afval kwamen Liesbeth Geerts en Lukas de Goede bij de Marnemosterdfabriek terecht. Hier vonden zij enorme mosterdtanks. Deze tanks worden na een bepaalde tijd afgekeurd en weggegooid. Ze onderzochten op welke manieren een mosterdtank uit elkaar te halen is en scheidden de tank van de staalconstructie. Ze maakten van de tank een lichtobject en van de staalconstructie een zitobject. Door het zitvlak van het zitobject uit het lichtobject te halen en door de kleuren van de mosterdfabriek (rood en groen) te gebruiken, hebben ze eenheid gecreëerd tussen de twee objecten: 1+1=1.

# 2

juni—2014

41

academie

academie

Pots de peinture Lianne Miedema en Anne Noordink gebruikten lege verfblikken voor hun ontwerp. Na wekenlang experimenteren kwamen zij tot de conclusie dat elk verfblik uniek is door de verfresten die erin zitten en doordat de kleuren in en op de blikken met licht versterkt kunnen worden. “We hebben de blikken op z’n kop aan het plafond gehangen zodat je de binnenkant goed kunt zien. Er ontstond een ruimtelijke installatie. De blikken hebben we met visdraad opgehangen, het lijkt zo net of ze zweven. De deksels hebben we op de grond gelegd, waardoor de aandacht van de voorbijganger wordt getrokken.” De installatie moet in net opgeleverde gebouwen komen te hangen en bestaan uit blikken waarvan de verf in het gebouw is gebruikt.

Mustard mug Hannes Scherjon en Sanne Olde Monnikhof introduceerden oude mosterdpotjes als ‘pimpbare’ drinkbekers. Met de mustard mug wilden ze het gebruik van papieren bekertjes op de academie terugdringen. Om ervoor te zorgen dat de mosterdpotjes een eigen identiteit kregen, maakten ze er een ontwerpwedstrijd van. Op een open dag konden bezoekers hun stem uitbrengen op hun favoriete ontwerp.

De mooiste vis Lichtexperiment Lieneke Klaver en Maurits van Dijk gingen in hun directe omgeving op zoek naar restmateriaal. Ze kwamen al snel tot de conclusie dat gebruikte tl-lampen in overvloed beschikbaar zijn. Ze hebben veel geëxperimenteerd en zochten naar mooie ruimtelijke vormen in hun ontwerp. Eis hierbij was zo weinig mogelijk materialen als lijm toe te voegen. Verschillende kleuren door de tl-buizen laten schijnen, leverde een mooi resultaat op én het idee om van de tl-buizen een nieuw lichtobject te maken. bnı.

ıntern.

42

# 2

juni—2014

Michaela Sheer en Richard Noortman kozen met hun ontwerp voor het verhaal van de mooiste vis van de zee. De vis is trots op zijn mooie schubben. Hij is ook en beetje arrogant en dat gaat ten kosten van vriendjes. Pas als hij zijn mooie schubben aan andere vissen geeft, krijgt hij vrienden. Zoals in het verhaal de vis zijn schubben geeft, verspreid de vis van Michaela en Richard zijn mooie kleuren. “Het gekleurde licht geeft een gezellige sfeer en kan mensen in de omgeving van de vis plezieren.”

43

op de bank

op de bank

beeld: Brian Elings

In het kantoor van de BNI op het Amsterdamse Borneo eiland is een prominente plaats ingeruimd voor een TOOtheZOO bank. Voor elke Intern wordt iemand die de vereniging een warm hart toedraagt uitgenodigd plaats te nemen op de bank. Deze editie Harry Starren, voorzitter van de Federatie Dutch Creative Industries.

Wat doet de Federatie Dutch Creative Industries precies?

“De Federatie Dutch Creative Industries (FDCI) is in september 2009 opgericht om de belangen van de creatieve industrie te behartigen. De federatie vertegenwoordigt acht branche- en beroepsorganisaties met in totaal meer dan 6.000 individuele leden en bijna 2.500 creatieve bedrijven. De Federatie Dutch Creatieve Industries vormt de verbindende schakel tussen de verschillende aangesloten organisaties en treedt op als gesprekspartner van de overheid, instellingen en bedrijven. De federatie fungeert als koepel.”

‘BNI-leden zijn automatisch lid van de FDCI’ Waarom is het belangrijk dat er een overkoepelende organisatie is?

“Het Nederlandse bedrijfsleven telt negen top sectoren. Denk aan chemie, water, energie, tuinbouw, food. De creatieve sector is de jongste sector in de top. De branche blonk uit door fragmentatie. Er was geen overkoepelend aanspreekpunt. Partijen zoals de overheid en bedrijfsleven die met de hele sector in gesprek wilden, moesten bij allerlei clubs langs. Dat gebeurde vaak niet. Als je een serieuze gesprekspartner wilt zijn, moet je ervoor zorgen dat je goed zichtbaar en makkelijk bereikbaar bent.” TOOtheZOO Hoe zorgen jullie voor zichtbaarheid?

De bank op de foto is van TOOtheZOO, een Nederlands label dat zich richt op het ontwikkelen van designmeubilair voor kantoren, hotels en openbare ruimten. www.toothezoo.nl

bnı.

ıntern.

Creatieven steken de koppen bijelkaar 44

“We zorgen ervoor dat de creatieve industrie goed vertegenwoordigd is op beurzen zoals de Hannover Messe, SouthbySouthwest in Austin en World Design Capital in Kaapstad.

Een andere manier om meer zichtbaar te zijn is door samen te werken. Neem de BNI-bestuursleden. Die kunnen niet overal bij aanwezig zijn. Er zijn nogal wat overleggen, bijeenkomsten en vergaderingen die van belang zijn. Denk aan overleg over de fiscale positie van zzp-ers, politieke en ambtelijke overleggen, voorbereidingen van handelsmissies en beurzen. Nu verschillende organisaties verenigd zijn, kan er één iemand gaan namens de hele sector. Op die manier kunnen we op veel meer plaatsen ons gezicht laten zien en onze stem laten horen.” Waarom is het belangrijk de aparte beroepsverenigingen in stand te houden?

“De federatie is er voor de overkoepelende belangen, maar het is voor interieurarchitecten heel fijn om met collega’s te praten over vakinhoudelijke zaken. Daarin vind je bij vakgenoten toch de beste aansluiting.” Kom je veel bij de BNI over de vloer?

“Een keer per maand hebben we overleg met bestuursleden van alle aangesloten organisaties. Dan bespreken we bijvoorbeeld hoe we zullen reageren op politieke voornemens en ambtelijke stukken. We informeren elkaar over de bijeenkomsten die we hebben bezocht, wat onze plannen zijn en waar anderen mogelijk bij aan kunnen haken. Dit overleg vindt steeds bij een andere partner plaats.” Wat staat er bij het volgende overleg op de agenda?

“Het sectorplan. Het betreft de zogenaamde Asschergelden die beschikbaar komen voor opleidingen om professionals weerbaarder te maken op de arbeidsmarkt. Het gaat bijvoorbeeld om het bevorderen van stageplaatsen, om bijscholing en om het versterken van ondernemersvaardigheden.”

De Federatie Dutch Creative Industries is opgericht in 2009. Voormalig minister van VWS Hedy d’Ancona was de eerste jaren voorzitter van de federatie. In 2012 werd zij opgevolgd door Harry Starren. Voor meer informatie zie: www.dutchcreativeindustries.nl.

# 2

juni—2014

45

In de rubriek recht komen allerlei juridische zaken aan bod. Stuit je wel eens op een juridisch probleem? Heb je een vraag over bouwrecht, auteursrecht of ondernemingsrecht? Mail je vraag of probleem naar [email protected].

recht tekst: Kees Berendsen

inbox nbo

nieuwe leden

Urban by nature

Duurzame architectuur Een architectonisch product voldoet volgens Kees Berendsen niet aan de definitie van duurzaamheid als het tot stand is gekomen zonder de auteursrechtelijke belangen van de architect in acht te nemen. “Het auteursrecht verleent de architect immers een positie als maker van het duurzame product.”

De specialistische kennis van de architect is onmisbaar voor het tot stand brengen van duurzame bouwwerken. Die kennis is alleen beschikbaar en kan alleen vrucht afwerpen als het respect voor het auteursrecht van de architect verzekerd is. Het auteursrecht stelt de architect in staat om niet alleen de kwaliteit van het product te waarborgen, maar ook om zich te verzekeren van financiële opbrengsten uit de exploitatie van zijn product. Zonder het auteursrecht in de definitie van ‘duurzaamheid’ te betrekken, zou de duurzaamheid van producten weinig kans van slagen hebben. Licentiecontract Een voorbeeld waarin duurzaamheid een belangrijke rol speelt en waarin ook het intellectuele eigendom om de hoek komt kijken, betreft een architectenbureau dat installaties maakt op het gebied van duurzame energie, klimaat en waterzuivering. Het bureau combineert die installaties met ontwerpen voor watervilla’s en maakt hierbij gebruik van een techniek die afkomstig is van een derde waarop deze een octrooi heeft. Een van de doelstellingen van de architect is om met behulp van de techniek een bijdrage te leveren aan het CO2 vraagstuk. We hebben hier dus te maken met tenminste twee rechthebbenden die met duurzaamheid in hun vaandel de markt op gaan om hun duurzame product aan de man te brengen: de architect en de houder van het octrooi. Ongetwijfeld hebben de architect en de octrooihouder middels een licentiecontract onderling afspraken gemaakt over de toepassing van de uitvinding en de betaling van een licentievergoeding daarvoor. Bewakers Op zijn beurt heeft het architectenbureau auteursrecht op zijn ontwerp. De vormgeving daarvan zal deels zijn bepaald door het duurzame doel dat daarmee wordt bnı.

ıntern.

Kees Berendsen

Kees Berendsen is expert op het gebied van intellectueel eigendomsrecht. Hij is gespecialiseerd in auteursrecht, modelrecht en merkenrecht, maar behandelt ook contractuele kwesties en incassozaken. BNI-leden betalen een uurvergoeding van 150 euro. Leden die een service-abonnement afsluiten krijgen op het uurtarief een korting van 50 euro. In geval van conflicten is een eerste globale beoordeling van de vraag of er sprake is van een ‘zaak’ gratis. Voor vragen mail [email protected] of bel 06-54964781.

Wie de wereldwijde milieuproblemen wil oplossen, moet beginnen in de stad. Deze vaststelling van landschapsarchitect Dirk Sijmons is het uitgangspunt van de zesde editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam: IABR–2014–Urban by nature. Een grote tentoonstelling, Urban by nature, neemt de bezoeker mee door het hedendaagse stadslandschap en laat hem de ‘stofwisseling’ van de stad ervaren. De tentoonstelling is tot en met 24 augustus te bezoeken in de Kunsthal in Rotterdam. www.iabr.nl

BNI-lezing Verdieping #3: INSIDEflows Op donderdag 12 juni geeft Jan Jongert een lezing in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Het hedendaags interieur is in toenemende mate afhankelijk van een complex aan stromen waarop ze aanhaakt. Tegelijkertijd neemt het bewustzijn van de eindigheid van grondstoffen en de waarde van sociale interactie toe. Deze ontwikkeling stimuleert steeds meer ontwerpers het functioneren van ruimte en materiaal opnieuw te ontdekken. De lezing begint om 20 uur (inloop vanaf 19.30 uur) en is gratis toegankelijk. Aanmelden door naam en functie te mailen naar [email protected].

Bo Koopmans Bo Koopmans (22) studeert Ruimtelijk Ontwerp aan het AKV Sint Joost in Breda. In 2015 hoopt ze af te studeren. Ze is van plan om dan een master Interieurarchitectuur te gaan volgen. bokoopmans.wix.com/portfolio

Dag van de architectuur

nagestreefd. Met het auteursrecht kan het bureau twee dingen bereiken. Wil iemand een kopie van het ontwerp, eventueel aangepast aan de omstandigheden, dan heeft deze daarvoor de toestemming van de architect nodig. Dat schept een potentiële bron van inkomsten. Hij kan daar immers een vergoeding voor vragen. Gaat iemand aan de haal met het ontwerp en – nog erger – komt daar een kwalitatief slecht product uit voort, dan kan het bureau zich daartegen verzetten. Het auteursrecht en het octrooirecht spelen hier als het ware de rol van bewaker van het proces waarin duurzame producten succesvol op de markt worden gebracht.

‘Auteurs- en octrooirecht spelen de rol van bewaker van het proces waarin duurzame producten succesvol op de markt worden gebracht’

Maak je eigen stad is het thema van De Dag van De Architectuur 2014. Van het groene dak, tot het collectief particulier opdrachtgeverschap, van de tijdelijke woonvorm, tot de pop-up winkel. Bewoners en gebruikers zitten zelf weer aan de knoppen van hun gebouwde omgeving. De stad verandert en daarmee de architectuur. Zaterdag 21 juni en zondag 22 juni 2014 worden in het hele land activiteiten georganiseerd door lokale architectuurcentra, culturele instellingen en architectenbureaus. www.dagvandearchitectuur.nl

Duurzaam aanbesteden Het Steunpunt Architectuuropdrachten & Ontwerpwedstrijden van Architectuur Lokaal organiseert onder de noemer De Opdrachtgeversschool een aantal bijeenkomsten over actuele, succesvolle strategieën voor aanbestedingen en ontwikkelcompetities. De bijeenkomsten zijn primair bedoeld voor publieke opdrachtgevers, maar adviseurs, ontwerpers, bouwers en ontwikkelaars zijn ook van harte welkom. De derde bijeenkomst op 26 juni gaat over duurzaam aanbesteden. Wat houdt duurzaamheid precies in en hoe moet een aanbesteding worden ingericht om ‘duurzaam’ aan te besteden? De bijeenkomst vindt plaats in de Faculteit Educatie van de HAN in Nijmegen, het meest duurzame onderwijsgebouw in Nederland. Een rondleiding en toelichting op het bouwproject vormen onderdeel van het programma. De kosten voor deze bijeenkomst bedragen 145 euro. Zie: arch-lokaal.nl/opdrachtgeversschool-beter-aanbesteden.

Dutch Green Building Week De Dutch Green Building Council organiseert van 22 tot en met 26 september de vierde editie van de Dutch Green Building Week. Deze week staat volledig in het teken van duurzaam bouwen, wonen, werken en duurzame gebiedsontwikkeling. Het thema van deze editie is Green Results. De vakbeurs Ecobouw in de Jaarbeurs in Utrecht maakt deel uit van de Dutch Green Building Week. Zie www.ecobouwnet en www.dgbw.nl.

Berry Westland Berry Westland (26) studeerde in 2010 af aan de Hogeschool Utrecht, richting Bouwtechnische bedrijfskunde. In januari studeerde hij af als interieurarchitect aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Naast zijn baan als calculator en werkvoorbereider bij Vreeswijk & Koebrugge Bouwmaatschappij heeft hij sinds 1 mei zijn eigen bureau: LJW Architectuur in Huizen.

Projecten als deze staan of vallen natuurlijk ook met het maken van goede afspraken tussen alle betrokken rechthebbenden. Valt daar ergens een gat dan loopt het project kans om in elkaar te storten. Dat zou in dit voorbeeld al het geval kunnen zijn als het contract tussen de architect en de octrooihouder gebrekkig is. 46

Marloes Melman Marloes Melman (21) is derdejaars studente Ruimtelijk Ontwerp aan het AKV. St. Joost in Breda. Haar toekomstbeeld is doorstuderen voor interieurarchitect. De productervaring die ze aan het AKV. St. Joost heeft opgedaan wil ze hier graag mee combineren. www.marloesmelman.nl

# 2

juni—2014 ni—20

47

Als het om houten vloeren gaat

Under-Cover Doorframes®: the art of less!

EIGEN PRODUCTIE – SCHERPE PRIJZEN – 15 JAAR GARANTIE

Onzichtbare naadloze binnendeurkozijnen Het strakke interieur. Al jaren een trend. In het ontwerp zoeken architecten ook naar bouwkundige producten die aansluiten op deze stijl. Zo min mogelijk storende lijnen. Vanuit deze gedachte ontwikkelde Under-Cover Doorframes het ‘onzichtbare en naadloze’ binnendeurkozijn. Met het systeem kunnen deuren volledig opgaan in de wand of juist als eyecatcher fungeren. www.under-cover-doorframes.com

Gordijnenmakers met klasse Al 85 jaar maakt Confexx gordijnen. Confexx maakt met ruim 40 medewerkers gordijnen in Nederland. Geen kostbare en milieubelastende lange transporten met alle risico's vandien. Gewoon in Nederland in Velp, Brunssum en Zoeterwoude maakt Confexx gordijnen met een vakkennis als welke geen ander biedt. Kennis, knowhow en ervaring worden samengevoegd en resulteren in een topproduct. Door persoonlijke en directe benadering wordt doelmaƟg en snel gepresteerd. Duidelijkheid boven alles. Bestekken worden uitgewerkt tot Žīertes, projecten worden ingemeten en opdrachten worden geheel naar wens vervaardigd. Gordijnen op Ɵjd en op maat, geïnteresseerd? www.confexx.nl

Zoeterwoude

Velp

071 541 6580

[email protected]

Lacinta š de nieuwe exclusieve bureaustoel van Züco (in Spaans “de gordel”) š een significant ontwerp van de aluminium gordel die om de rug heenloopt.

Black is Beautiful De innovatieve spoeltechniek TECElux is binnenkort ook in het zwart leverbaar. TECElux is een goed voorbeeld van puristische badarchitectuur, tijdloos en overal toepasbaar. TECElux is ontwikkeld als nieuwe en esthetische standaard voor het spoelen van het toilet. Alle functies zijn geïntegreerd: het spoelreservoir, de spoelbediening, de wandafwerking en de hoogteverstelling van het toilet. Wat u ziet zijn de mooi vormgegeven glazen wandpanelen waartegen het toilet (ook randloos) of een douche-wc wordt gemonteerd. Alle techniek is verborgen, u ziet geen lelijke delen of aansluitingen meer in het zicht. Informatie: TECE Nederland Tel.: (0592) 415074 INFO TECE NEDERLANDNLäsäwww.tece-nederland.nl

bnı.

ıntern.

48

www.dauphin.nl

Lacinta met de ingenieuze in drieën gedeelde zitting met automatisch aanpassing aan iedere zitpositie. De elegant gevormde rugleuning volgt in perfecte samenwerking met de driedelige zitting iedere beweging van de gebruiker en maakt zitten tot een belevenis.

Volg ons via facebook en win een houten vloer

VOLA Nederland BV Valkenburgerstraat 23 1011 MG Amsterdam Tel: 020 36 56 356 Fax: 020 36 56 482

VOLA Round shower Uniquely refreshing. Visibly VOLA.

[email protected] www.vola.com

Wilt u onder de aandacht komen van interieurarchitecten?

Swiss engineered window treatment solutions

Silent Gliss maakt leef- en werkomstandigheden beter Correcte lichtintensiteit is een factor voor comfort, geluk, gezondheid en het beschermd uw objecten tegen schadelijke UV straling. Op werkplekken is het een belangrijke factor voor productiviteit. Best mogelijke zicht naar buiten geeft gevoel van vrijheid en creativiteit. Het doel is om een perfecte situatie te creëren met een maximaal uitzicht zonder dat je last hebt van schittering (te veel zonlicht). Silent Gliss maakt leef- en werkomstandigheden beter. Dit doen wij door Warmte, Licht, Akoestiek en Comfort te controleren en te beheersen.

wij weten de weg...

E Media Groep B.V. | Keizelbos 1 | 1721 PJ Broek op Langedijk Tel. +31 (0)226 33 16 00 | www.elmacontent.nl | [email protected]

www.silentgliss.nl

# 2

juni—2014

53

bnı.

ıntern.

54