Examen Financieel Planner 20 juni 2008
DEEL II 13.30 - 16.00 uur - Casuïstiekbehandeling Dit deel van het examen bevat een instructie, 1 Casus met 3 bijlagen, op 10 pagina's; controleer dit s.v.p. goed
© 2008, Stichting Certificering FFP
INSTRUCTIE BIJ DE CASUïSTIEKBEHANDELING
1.
U hebt 150 minuten voor de uitwerking van de casus.
2.
Begin met de uitwerking van iedere vraag op een nieuwe set examenpapier.
3.
Een set examenpapier bestaat uit: • wit voorblad: inleveren nà examen; • gele doorslag: kopie bestemd voor uzelf, mee te nemen nà examen.
4.
Leg bij het schrijven, om doordrukken te voorkomen, telkens slechts EEN SET EXAMENPAPIER OP de kartonnen ONDERLEGGER.
5.
Zet uw examennummer en geboortedatum op iedere set examenpapier.
6.
Geef elke set examenpapier een paginanummer en geef tevens het totaal aantal pagina’s aan.
7.
Het uitwerken van de casus is slechts toegestaan met een ZWARTSCHRIJVENDE PEN.
8.
Schrijf duidelijk en in een beknopte stijl.
9.
Let op de vraagstelling en geef antwoord op de gestelde vragen. Betrek hierbij de gegevens en de probleemstelling van deze casus. Voorkom algemeenheden. U krijgt uitsluitend punten voor relevante antwoorden op de vragen bij de casus.
10.
Voorzie uw antwoord - waar nodig en steeds binnen het kader van de vraagstelling - van een analyse of onderbouwing.
11.
Etaleer - op beknopte wijze - uw kennis binnen het kader van de vraagstellingen.
12.
Pas dus op voor: wijdlopigheid in hetgeen u opschrijft; het etaleren van kennis welke met de casus geen direct verband houdt; een chaotische probleemaanpak; een onleesbaar handschrift.
12.
Na het eindsignaal mag u NIET meer schrijven. Doe uw antwoordbladen in de enveloppe en plak deze dicht; zorg ervoor dat de enveloppe door u is getekend; daarna kunt u deze inleveren bij de surveillant. Veel succes!
© 2008, Stichting Certificering FFP
Casus Hertenkamp De heer Henk Hertenkamp (geb. 6-11-1957) is gehuwd met Ilona Vatsanova (geb. 23-5-1969). Uit het huwelijk is één afstammeling geboren: Georg (geb. 13-31995). Ilona heeft daarnaast nog een zoon -Iwan- uit een eerdere relatie, die op haar verzoek door Henk is erkend. Iwan is nu 23 jaar oud. Tot grote spijt van Henk en Ilona is Iwan echter op het verkeerde pad geraakt. Ze hebben al een paar jaar geen contact meer met hem en inmiddels zijn ze zover dat ze dit ook niet meer ambiëren. Henk is 100% aandeelhouder (DGA) van Hertenkamp Holding B.V. Sinds de verkoop van de onderneming (uitzendbureau) in 1998 wordt de B.V. nog slechts voor beleggingen gebruikt. Naast deze B.V. heeft Henk geen andere (dochter)vennootschappen of ondernemingen. De B.V. keert elk jaar de nettowinst als dividend uit. Omdat Henk geen werkzaamheden voor de B.V. verricht, heeft de Belastingdienst aangegeven geen ‘fictief loon’ in aanmerking te zullen nemen. De heer en mevrouw Hertenkamp zijn in 1992 gehuwd en hebben huwelijkse voorwaarden opgemaakt. De huwelijksvoorwaarden behelzen slechts één (relevant) artikel: Elke gemeenschap van goederen tussen de echtelieden is uitgesloten. Alle vermogensbestanddelen zijn eigendom van Henk. Henk heeft ook een testament opgemaakt (bijlage 1). De familie leeft van het vermogen. Het gewenste netto-jaarinkomen voor consumptie bedraagt € 300.000. Daarvan wordt 50% gebruikt voor luxe uitgaven (o.a. sieraden e.d.). Er zijn geen andere inkomensbronnen en er zijn nimmer pensioenregelingen getroffen, noch kapitaalverzekeringen afgesloten. Wel is er een oude lijfrentepolis (bijlage 2). Het vermogen bestaat ondermeer uit de echtelijke woning te Assendelft en een tweede woning te Heerhugowaard. De huidige (verkoop)waarde van de eigen woning bedraagt € 1.500.000; de recente WOZ-waarde € 900.000. De tweede woning heeft een waarde van € 200.000. Voor de woningen zijn financieringen afgesloten bij de FSB bank, groot € 1.000.000 (eigen woning) resp. € 200.000 (2e woning). De rente op deze financieringen is thans 5% (per jaar). De rente staat vast; er wordt niet afgelost.
© 2008, Stichting Certificering FFP
1 van 10
Naast de beide woonhuizen bezit Henk privé nog enige bedrijfspanden. De waarde van deze onroerende zaken bedraagt € 350.000. De jaarlijkse huurinkomsten uit de panden bedragen 10% van de waarde. De kosten zijn afgerond 20% van de huurinkomsten (gemiddeld per jaar). Met (fiscale) afschrijving behoeft geen rekening gehouden te worden. Voorts is er in privé een beleggingsportefeuille bij de Defibank met een effectieve (beurs)waarde van thans circa € 1.000.000 (bijlage 3). Hiervoor is bij dezelfde bank een financiering opgenomen van € 750.000 tegen 6% rente op jaarbasis (rekeningcourant). Henk Hertenkamp heeft voorts € 4.000.000 uitgeleend aan de Hamburger Beleggingsmij. B.V. Henk heeft geen aandelen in deze B.V. Hamburger Beleggingsmij. B.V. betaalt op deze lening een rente van thans 10% per jaar. De balans van Hertenkamp Holding B.V. is overzichtelijk. De B.V. bezit een bedrijfspand ter waarde van € 300.000 en een vordering op Henk Hertenkamp van € 5.000.000. Voor het pand geldt hetzelfde t.a.v. huur, kosten en afschrijving als voor de bedrijfspanden in privé (zie hierboven). Op de lening van Hertenkamp Holding B.V. betaalt Henk privé 4% rente per jaar. Aan de passiva-kant treffen we uitsluitend het eigen vermogen aan.
© 2008, Stichting Certificering FFP
2 van 10
Vragen Let op: U hoeft bij de beantwoording van de vragen GEEN rekening te houden met eventuele stille reserves in de B.V. en ook niet met de waarde van het aandelenkapitaal van de B.V. (stel de verkrijgingsprijs van de -aanmerkelijkbelangaandelen en de eventuele stille reserves fictief op nihil). Houd bij de beantwoording van de vragen -indien relevant- rekening met de 5 vakgebieden: Belastingen/fiscaal
Juridisch (incl. huwelijksvermogens- en erfrecht) Toekomstvoorzieningen (Sociale Zekerheid, Levensverzekeringen en Pensioenen) Sparen en Beleggen
Financieringen
Vraag 1. Vermogensopstelling en CBI Vraag 1a. Privé Maak een vermogensopstelling van het privévermogen van Henk per heden en geef daarbij aan wat de fiscale status is van elk vermogensbestanddeel (box 1, 2, 3). Vraag 1b. B.V. Maak een (fiscale) balansopstelling per heden van Hertenkamp Holding B.V. en bereken de jaarlijkse winst. Vraag 1c. Besteedbaar inkomen Maak een opstelling van het CBI dat de familie, uitgaande van de gegevens in de casus, in 2008 kan verwachten en geef daarop een toelichting (analyse). Voor wat betreft de beleggingsportefeuille is het de bedoeling dat u een analyse maakt op beleggingscategorieën en uitdrukkelijk NIET op het niveau van individuele fondsen. Voor de CBI-berekening dient u uit te gaan van jaarlijks 6% contant rendement (vóór inhouding dividendbelasting) uit de gehele beleggingsportefeuille. Vraag 1d. Aanbevelingen Welke aanbevelingen zou u Henk geven in het kader van zijn financiële planning?
© 2008, Stichting Certificering FFP
3 van 10
Vraag 1e. Liquidatie van de B.V. Beschrijf vanuit uw optiek als financieel planner wat er gebeurt in de fictieve situatie dat de B.V. vandaag zou worden geliquideerd en geef daarop een toelichting (analyse), inclusief een beschrijving van de gevolgen voor het CBI. Ga er vanuit dat voor de eventuele aflossing van de schuld van Henk aan zijn B.V. zoveel mogelijk diens vordering op Hamburger Beleggingsmij. B.V. wordt gebruikt. Het is hierbij NIET de bedoeling om een CBI-berekening te maken.
Let op: Ga er bij de beantwoording van vraag 2 en 3 vanuit dat de B.V. NIET is geliquideerd.
Vraag 2a. Echtscheiding De heer en mevrouw Hertenkamp krijgen ruzie en gaan uit elkaar. Henk start een echtscheidingsprocedure en eist t.a.v. Georg ontzetting van Ilona uit de ouderlijke macht. De echtscheiding wordt uitgesproken en de ontzetting uit de ouderlijke macht wordt toegewezen door de Rechtbank per 1-10-2007. Ilona gaat in hoger beroep. Georg blijft bij Henk wonen. Geef als financieel planner de aandachtspunten voor wat betreft de echtscheiding en eventuele alimentatie, inclusief uw oordeel over het besteedbaar inkomen van beide ex-echtelieden. Het is hierbij NIET de bedoeling om een CBI-berekening te maken. Vraag 2b. Alimentatie Henk wil de alimentatie afkopen. Hij wil daarvoor zoveel mogelijk zijn effectenportefeuille gebruiken. De afkoop komt voor Henk uit op een totaalbedrag van € 1.000.000. Geef als financieel planner de aandachtspunten voor wat betreft de echtscheiding en de alimentatie, inclusief uw oordeel over het besteedbaar inkomen van beide ex-echtelieden. Het is hierbij NIET de bedoeling om een CBI-berekening te maken danwel een herhaling van de opmerkingen van vraag 2a te vermelden.
© 2008, Stichting Certificering FFP
4 van 10
Vraag 3. Overlijden Op 12-6-2008 komt Henk door een verkeersongeval plotseling te overlijden. De echtscheidingsprocedure is kort daarvoor afgerond en ingeschreven in het register van de Burgerlijke stand. Daarbij is het hoger beroep van Ilona door de rechter NIET gehonoreerd. De executeur-testamentair vraagt uw advies m.b.t. de financiële planning van de erfgenamen en Ilona. Formuleer het antwoord dat u als financieel planner op basis van de inmiddels bekende feiten (zie vraag 2) zou geven. Motiveer uw advies. Het is hierbij NIET de bedoeling om een CBI-berekening te maken.
© 2008, Stichting Certificering FFP
5 van 10
Bijlage 1: Testament Heden de twaalfde januari tweeduizendendrie verscheen voor mij, Jan-Bastiaan Doekens, notaris ter standplaats Heerhugowaard, in tegenwoordigheid van beide na te noemen aan mij bekende getuigen, ----------------------------------------------------------------------------------------------de heer HENK HERTENKAMP, directeur, paspoortnummer H9876543, geboren zes november negentienhonderdzevenenvijftig te Uithuizermeeden (Gemeente Uithuizen), in eerste echt gehuwd met Ilona Vatsanova, geboren drieëntwintig mei negentienhonderdnegenenzestig te Dostjograd (Wit-Rusland) en wonende te Assendelft, Vredenburg 1.----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De comparant, aan mij bekend, verklaarde een testamentaire beschikking te willen maken. Hij heeft daartoe vooraf, buiten tegenwoordigheid der getuigen, aan mij zakelijk opgaaf van zijn uiterste wil gedaan, waarvan ik het volgende opstel heb gereedgemaakt en doen schrijven: -----------------------------------------------------------------------------------------------------------I.-----------------------------------------HERROEPING----------------------------------------------------------Ik herroep alle door mij voor heden gemaakte uiterste wilsbeschikkingen -------------------------II.----------------------------------------ERFSTELLING ---------------------------------------------------------Ik sluit mijn echtgenote uit als erfgenaam. Ik benoem tot mijn erfgenamen voor gelijke delen en bij aanwas -behoudens plaatsvervulling als bij de Nederlandse wet geregeld- mijn kinderen. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------III.---------------------------------UITSLUITINGSCLAUSULE------------------------------------------------Al hetgeen ieder van mijn erfgenamen en legatarissen uit mijn nalatenschap, of anderszins terzake van mijn overlijden zal verkrijgen, alsmede de vruchten en inkomsten daarvan en hetgeen door wederbelegging voor het één en ander in de plaats treedt, zal nimmer vallen in een huwelijksgemeenschap, respectievelijk betrokken kunnen worden in een huwelijksvermogensrechtelijk verrekenbeding waarin/waaronder hij/zij te eniger tijd gehuwd is.---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------IV.------------------------------------------INBRENG -------------------------------------------------------------Ik stel mijn afstammelingen vrij van elke verplichting om van mij ontvangen giften in te brengen in mijn nalatenschap, tenzij bij de gift anders is bepaald.-----------------------------------V.-------------------------------OUDERLIJK VRUCHTGENOT ----------------------------------------------Ik bepaal dat de ouder van de rechthebbenden op de hierna onder bewind gestelde goederen niet het ouderlijk vruchtgenot daarvan zal hebben. ------------------------------------------------------VI. -----------------------------------------BEWIND---------------------------------------------------------------Ik stel hetgeen ieder van mijn afstammelingen uit mijn nalatenschap verkrijgt onder bewind. Het bewind eindigt voor elke erfgenaam afzonderlijk indien deze de leeftijd van vijfentwintig jaar heeft bereikt. Ten aanzien van dit bewind gelden voor de periode dat een rechthebbende meerderjarig is de wettelijke bepalingen, behoudens voorzover daarvan in het volgende wordt afgeweken: --------------------------------------------------------------------------------------------------------1. Het bewind is uitsluitend ingesteld in het belang van de rechthebbende. Ik ben van mening dat personen in de leeftijd waarvoor dit bewind geldt ongeschikt en/of onmachtig zijn om in het beheer te voorzien. ----------------------------------------------------------------------Voorts ben ik van mening dat zonder het bewind de goederen hoofdzakelijk aan de schuldeisers van de rechthebbende ten goede zouden komen. --------------------------------2. De bewindvoerder is voor zover de wet toestaat, ook in geval van tegenstrijdig belang, zelfstandig bevoegd tot alle handelingen van beheer en beschikking, verdeling van een gemeenschap daaronder begrepen, zonder toestemming of medewerking van de rechthebbende. ---------------------------------------------------------------------------------------------3. De bewindvoerder is bevoegd om bij afzonderlijke notariële akte een of meer opvolgende bewindvoerders te benoemen, voorzover ik niet in de opvolging heb voorzien of een voorziening geen effect heeft. ----------------------------------------------------------------------------
© 2008, Stichting Certificering FFP
6 van 10
Indien de bewindvoering openvalt, is de kantonrechter op schriftelijk verzoek van mijn executeur, de rechthebbende of het openbaar ministerie bevoegd een, eventueel tijdelijke, bewindvoerder te benoemen. ---------------------------------------------------------------4. Het bewind eindigt indien de rechthebbende de leeftijd van vijfentwintig jaar heeft bereikt of eerder overlijdt. ------------------------------------------------------------------------------------------De bewindvoerder is evenwel bevoegd het bewind, eventueel gedeeltelijk, te beëindigen indien naar zijn oordeel die beëindiging in het belang van de rechthebbende is.-----------5. Ik ken de bewindvoerder het wettelijk loon toe zoals dat geregeld is op het moment van openvallen van mijn nalatenschap.----------------------------------------------------------------------Ik benoem tot bewindvoerder mijn broer PIET-HEIN HERTENKAMP en in geval van belet, ontstentenis of weigering deze benoeming te aanvaarden of bij opvolging verzoek ik de kantonrechter een opvolger te benoemen.-----------------------------------------------------------------VII.----------------------------------------RECHTSKEUZE------------------------------------------------------Het Nederlandse recht zal als algemene erfwet de vererving van mijn nalatenschap beheersen.---------------------------------------------------------------------------------------------------------De zakelijke opgave, voorlezing, vraag en antwoord is geschied in tegenwoordigheid van getuigen. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------Deze akte, in minuut opgemaakt, is verleden te Heerhugowaard op de datum in het hoofd dezer akte vermeld, in tegenwoordigheid van-------------------------------------------------------------mevrouw Tessa van der Heide, notarieel medewerkster, geboren te IJssendijke op veertien december negentienhonderdtweeenzestig, gehuwd, en -----------------------------------------------de heer Karel de Bakker, notarieel medewerker, geboren te Amersfoort op tweeëntwintig mei negentienhonderdzesenzestig, ongehuwd, getuigen. ---------------------------------------------------Na zakelijke opgave van de inhoud van deze akte aan de comparant testateur en volledige voorlezing is deze akte door comparant, de getuigen en mij ondertekend. ------------------------(get.) H. Hertenkamp; T. van der Heide; K. de Bakker; Jan-Bastiaan Doekens -------------------
© 2008, Stichting Certificering FFP
7 van 10
Bijlage 2: Lijfrentepolis De polis is ontstaan uit een afstorting van een stamrecht uit bedrijfsbeëindiging, gerealiseerd bij omzetting van de oorspronkelijke eenmanszaak in een B.V. =============================================================== POLIS *** COÖP. ALBLASSERDAMSE TUINDERSONDERLINGE *** POLIS =============================================================== Lijfrenteverzekering 0.1.32748
ingangsdatum 01-08-1990
Verzekeringnemer : Henk Hertenkamp Verzekerde
: Henk Hertenkamp, geboortedatum 06-11-1957
Begunstigde
: 1. verzekeringnemer 2. de weduwe van verzekeringnemer 3. de kinderen tot 21 jaar van verzekeringnemer
Koopsom
: € 70.579
Lijfrentekapitaal bij leven
: € 282.979 bij in leven zijn van de verzekerde voor 01-11-2022
Lijfrentekapitaal bij overlijden Clausules
: € 282.979 terstond bij overlijden van de verzekerde vóór 01-11-2022 : Op deze verzekering zijn de clausules 014 en 191 van toepassing (zie bijgaand clausuleblad).
Afgegeven op 12 september 1990 te Alblasserdam. Coöperatieve Albasserdamse Tuindersonderlinge Verzekeringsmaatschappij tegen van buitenaf komende onheilen van 1919, Namens deze, Het bestuur. w.g.
© 2008, Stichting Certificering FFP
8 van 10
=============================================================== *** COÖP. ALBLASSERDAMSE TUINDERSONDERLINGE *** CLAUSULEBLAD =============================================================== Lijfrenteverzekering 0.1.32748
ingangsdatum 01-08-1990
014.Lijfrenteclausule Deze verzekering behelst een stamrecht als bedoeld in artikel 19 van de Wet op de inkomstenbelasting 1964, welk stamrecht verzekerde heeft bedongen in rechtstreeks verband met het staken van de door hem gedreven onderneming en/of in verband met de gevormde oudedagsreserve als bedoeld in artikel 44d van de Wet op de inkomstenbelasting 1964. De verzekeraar zal de stamrechtverplichting rekenen tot het vermogen van zijn binnen het Rijk gedreven gedeelte van zijn onderneming. Deze verzekering kan niet worden beleend of afgekocht, de rechten uit de verzekering kunnen niet worden verpand, de rechten uit de verzekering kunnen – al dan niet tot zekerheid – niet aan derden worden overgedragen en de begunstigde kan niet door een ander worden vervangen. 191.Lijfrentekapitaal Indien de verzekeraar een verzekerd kapitaal verschuldigd is geworden, zal dit niet worden uitbetaald, doch zal het kapitaal bij in leven zijn van de verzekerde worden aangewend als koopsom voor een dadelijk ingaande levenslange lijfrente op het leven en ten behoeve van de verzekerde, dan wel van de verzekerde en zijn echtgenote, terwijl het kapitaal verschuldigd terstond na overlijden van de verzekerde zal worden aangewend als koopsom voor een dadelijk ingaande levenslange lijfrente op het leven en ten behoeve van diens weduwe.
© 2008, Stichting Certificering FFP
9 van 10
Bijlage 3: Beleggingsportefeuille (waarde per heden) Aandelen Abn Amro AEX ROCC Abn Amro DJ Eurostocks ROCC Ahold AINO Deutsche Bank CROCI Ing Groep (cert) Kon. KPN Abn Amro India Equity Fund Delta Lloyd Euro Deelnemingen Fd. Fidelity Active Strategy Fidelity India Focus Fund ING Hoog Dividend Aandelenfund MEI Rusland Midcap Fonds Multi Manager Global Asset Opp. Fd. Subtotaal aandelen
Aantal 260 65 625 350 150 900 425 649,5823 800 75 828,0038 850 800 962,5238
Obligaties Abn Amro Dutch Delight '13 5.75% AAB Yield Multi 5.75% Achmea Holding '08 6% Alpha perpetual 0% Barclay's Com Basket '12 6.125% Bayerische Vereinsbank '09 6.25% BNG '09 6.75% BNG '11-1/2 5.375% INT ENDESA '13 4.25% Nederland '13 0% NIBC Bank '04/09 Var. Abn Amro '16 Var. Asset Obl. '11-3 Var. NCPS Anglo Perpetual Var. RABO/Robeco DI '14 Var. RABO '35 Abn Amro Groen Fonds Abn Amro High Yeald Bond Fund Delta Lloyd Rente Fund Subtotaal obligaties
Nominaal 35.000,00 39.000,00 35.000,00 26.000,00 26.000,00 58.000,00 35.000,00 20.000,00 40.000,00 40.000,00 20.000,00 45.000,00 42.000,00 45.000,00 40.000,00 30.000,00 1.550 892,9464 3.500
Vastgoed Abn Amro Global Property Sec. Fd. MEI Roemenie Bulgarije Fonds Subtotaal vastgoed
Aantal 1230,2192 860
Grondstoffen JPMorgan Global resources Fund Merrill Lynch World Mining Fund Subtotaal grondstoffen
Aantal 375,3506 136,6463
Totaal
Koers 96,80 100,20 9,67 0,00 86,29 25,82 11,83 67,70 24,60 178,99 27,02 24,34 19,26 50,36
Koers 87,00 94,67 100,11 74,50 102,50 99,70 96,22 95,30 101,37 100,75 253,45 89,00 95,65 49,00 90,70 61,00 38,25 42,52 12,13
Koers 56,24 25,85
Koers 19,51 65,38
Valuta EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR
Valuta EUR EUR EUR EUR EUR NLG NZD NZD EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR
Valuta EUR EUR
Valuta EUR EUR
Waarde 25.168 6.513 6.044 0 12.944 23.238 5.028 43.977 19.680 13.424 22.373 20.689 15.408 48.473 262.957
26,30%
Waarde 30.450 36.921 35.039 19.370 26.650 26.240 16.839 9.530 40.548 40.300 50.690 40.050 40.173 22.050 36.280 18.300 59.288 37.968 42.455 629.140
62,93%
Waarde 69.188 22.231 91.419
9,14%
Waarde 7.323 8.934 16.257
1,63%
999.773
100,00%
-EINDE-
© 2008, Stichting Certificering FFP
10 van 10