DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE VAN TRENDS ENERGY MANAGEMENT

DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE VAN TRENDS

Moderne domotica Groenestroomcertificaten Mobiel en voor Nieuwe regelgeving iedereen beschikbaar voor PV-installaties

ISO 50001 Norm om prestaties te verbeteren

ENERGY MANAGEMENT

3 TIPS

MET HET OOG OP EEN DUURZAME TOEKOMST

OP EUROPESE KOERS

Tegen 2050 moet het Belgische energiesysteem volledig overgeschakeld zijn op hernieuwbare energie COVERFOTO’S: PRIVÉ

Deze winter te veel betaald voor uw energie?

2 · MAART 2013

UITDAGING

“De historische vriestemperaturen van deze winter hebben iedereen geconfronteerd met de noodzaak om steeds duurzamer met energie om te gaan. Energie wordt nooit meer goedkoop, en energiezuinigheid wordt dus een steeds belangrijkere factor waarmee een bedrijf zich concurrentieel kan onderscheiden”, zegt Wim Vancauwenberghe, directeur BEMAS en EMAB.

IN DE KIJKER Jacqueline Van Reeth Experte lighting control

PAGINA 4

“Nog veel opportuniteiten om energieverbruik te reduceren”

M

eer en meer bedrijven bekommeren zich over energieverbruik in het kader van ins p a n n i n ge n rond duurzaamheid (people, planet, profit),maar ook de overheid blijft een belangrijke rol spelen. België heeft zich er net als de andere Europese lidstaten toe verbonden om de uitstoot van CO2 tegen 2020 te verminderen met 20% ten opzichte van de uitstoot van 1990. Het systeem van CO2-emissiehandel is ongetwijfeld aan een revisie toe, maar de Europese inspanningen en engagementen om de uitstoot van koolstofdioxide te verminderen, zullen zich blijven vertalen in bijkomende wetgeving voor het beperken van het energieverbruik. Eén en ander betekent dat ook de Vlaamse overheid steeds strengere en bijkomende eisen oplegt met betrekking tot energiezuinigheid. Zo werd reeds enkele malen het maximum Epeil van nieuwbouwwoningen aangescherpt en komt er een nieuwe Vlaamse regelgeving rond de energieprestatie van bestaande kantoorgebouwen en rond de energie-efficientie van technische installaties in gebouwen.

Groot potentieel Onderzoek heeft immers aangetoond dat bedrijven in België gemiddeld nog 29% kunnen besparen op het energieverbruik van hun gebouwen. Ongeveer de helft daarvan zelfs zonder grote investeringen te

1

voor medewerkers die bijdragen aan de energieprestaties. Omdat ISO 50001 ook uitgaat van de continue verbetercirkel (plan – do – check – act), sluit deze perfect aan bij de meer bekende ISO 9001 en ISO 14001.

vereisen. Gewoon door het juist instellen van regelingen,gedragsveranderingen, beter gebruik van technische installaties, juist (her)plaatsen van bv. temperatuursensoren, enz... De gestructureerde aanpak om deze energiebesparende maatregelen in bestaande gebouwen en technische installaties te realiseren, wordt ‘recommissioning’ genoemd.

Meten is weten

2

ISO-normen Deze recommissioning kan best gekaderd worden in een globale energiebeheer-aanpak. De ISO 50001 norm, verschenen in juni 2011, omschrijft energiebeheer als een systematische benadering voor een continue verbetering van de energieprestaties. De norm specificeert de eisen die van toepassing zijn op energiegebruik en -verbruik, met inbegrip van meting,documentatie en rapportage, ontwerp- en inkoopprocedures voor apparatuur.U vindt hierin tevens een goede beschrijving van de nodige systemen, processen en van de taken

3

Eén van de basispijlers om op een doordachte manier het energieverbruik te beperken, is natuurlijk het meten. Zonder een continue opvolging is het immers niet mogelijk te detecteren waar teveel energie wordt verbruikt. In professionele omgevingen wordt hiervoor gebruik gemaakt van een EMIS (Energy Management Information System). De energiemanager vindt hierin ondermeer het huidige en het historische energieverbruik terug

4

Recommissioning Recommissioning vraagt bijna geen investeringen en levert een gemiddelde energiebesparing op van 10 tot 15%. De terugverdientijd is dan ook meestal zeer kort,tot 1 jaar en minder. Voor de meeste bedrijven is dit nog volstrekt onontgonnen terrein. Recommissioning kan daarom beschouwd worden als een goudmijn aan waardevolle energiebesparingen voor ondernemende energieverantwoordelijken en technische onderhoudsploegen.

“Onze ogen merken pas een verschil als we het licht met meer dan 22,5% dimmen. We kunnen dus veel energie besparen zonder dat we het zelf merken”

Wim Vancauwenberghe Directeur Belgian Maintenance Association vzw (BEMAS) en Energy Managers Association Belgium (EMAB)

“Energiezuinigheid wordt een steeds belangrijkere factor waarmee een bedrijf zich concurrentieel zal kunnen onderscheiden”

Menselijke factoren Opvolgen en wijzigingen plannen is mooi, maar uiteindelijk moet er op de werkvloer ingegrepen worden om resultaat te kunnen boeken. Zoals altijd, spelen zowel technische als menselijke factoren mee in het uiteindelijke resultaat. Deze laatste factor is vaak de moeilijkste horde om te nemen. Bedrijven moeten hun medewerkers continu sensibiliseren om zuiniger met energie om te springen. Soms kan men door slechte gewoontes te laten varen een positieve bijdrage leveren. Ik hoop dat u in dit dossier ‘Energy Management’ alvast heel wat inspiratie vindt om uw energieverbruik en -gebruik door te lichten en waar nodig bij te sturen.

5

We make our readers succeed! ENERGY MANAGEMENT, VIERDE EDITIE, MAART 2013 Managing Director: Christelle Röckert Editorial & Production Manager: Evi Vanparys Junior Production Manager: Daan De Becker Sub-editor: Birgit Janssen Business Developer: Thijs Dely Project Manager: Tiffany Van Droogenbroeck Tel: +32 2 421 18 24 E-mail: [email protected] Redactie: Birgit Janssen, Daan De Becker Lay-out: I Graphic E-mail: [email protected] Print: Roularta Distributie: Trends Mediaplanet contactinformatie: Tel: +32 2 421 18 20 Fax: +32 2 421 18 31 E-mail: [email protected] D/2013/12.996/11 @MediaplanetBE /MediaplanetBelgium Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar. Deze bijlage wordt gepubliceerd door Mediaplanet en valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie Trends.

Deze winter te veel betaald voor uw energie? Om te weten hoeveel u kunt besparen, contacteer ons vrijblijvend voor een offerte op maat van uw bedrijf. Bel 03 270 68 79 of mail naar [email protected]

4 · MAART 2013

PROFESSIONEEL INZICHT

Jacqueline Van Reeth

IN DE PRAKTIJK

Functie: Experte lighting control

EXPERTISE

“Energie besparen is in 2013 een belangrijk punt op de agenda geworden. Geautomatiseerde systemen zorgen ervoor dat we dit doen zonder dat we het zelf beseffen”, vertelt Jacqueline Van Reeth, experte op het vlak van lighting control.

“België is pionier op vlak van domotica”

H

et vervangen van je bestaande verlichtingsinstallatie door een nieuwe, kortweg ‘relighting’, kan een eerste stap in de goede richting zijn. Verlichting is één van de factoren waarop veel energie bespaard kan worden,zowel in een huiselijke context als binnen een bedrijf. Bij ‘relighting’ wordt een verlichtingsinstallatie aangepast met de nodige aandacht voor het evenwicht tussen enerzijds het verhoogde comfort en de energiebesparing en anderzijds de kosten. In dit ‘herverlichtingsproces’ kan onder meer gebruik gemaakt worden van ‘light and motion sensors’. De ‘motion sensors’ registreren iedere beweging en laten, op basis daarvan, het verlichtingssysteem al dan niet in werking treden,de ‘light sensors’ daarentegen passen de lichtsterkte automatisch aan in functie van het natuurlijk buitenlicht.

Dimsystemen Relighting kan eveneens toegepast worden met dimsystemen. Onze ogen merken pas een verschil wanneer we het licht meer dan 22,5% dimmen. Deze marge laat dus toe om energie te besparen, zonder dat we er zelf iets van merken. Al is de hoeveelheid energie die bespaard kan worden sterk afhankelijk van het type verlichting. De combinatie met domotica verhoogt de mogelijkheden aanzienlijk. Zo kan je instellen dat wanneer je ’s nachts het licht gebruikt, de sterkte hiervan beperkt is tot 10%. Dergelijke

geavanceerde dimsystemen gaan echter gepaard met een aanzienlijk kostenplaatje, waardoor ze helaas minder toegankelijk zijn voor de middenklasse.Wanneer het budget er niet is, kan via een systeem van muurdimmers op een goedkopere manier toch vaak veel energie bespaard worden. Niettemin speelt ook hier het type verlichting opnieuw een doorslaggevende rol in de hoeveelheid energie die bespaard zal kunnen worden.

Andere domeinen Om het comfort in kantoorruimtes te optimaliseren, kan de implementatie van dergelijke dimsystemen in bedrijven een goede keuze zijn. Het is belangrijk dat werknemers kunnen werken in een goed verlichtte omgeving. Daarnaast kunnen schakelsystemen ook interessant zijn voor bedrijven. We stellen vast dat sommige lichten in kantoorgebouwen ’s nachts blijven branden. Een ‘alloff-knop’ kan dit probleem oplos-

“Onze ogen merken pas een verschil wanneer we het licht meer dan 22,5% dimmen. We kunnen dus energie besparen zonder dat we het merken”

sen. Naast verlichting kunnen geautomatiseerde systemen eveneens op andere gebieden de energiekosten aanzienlijk verlagen. Energie besparen is in 2013 een belangrijk punt op de agenda geworden. Geautomatiseerde systemen zorgen ervoor dat we dit doen zonder dat we het zelf beseffen. We stellen vast dat verschillende sectoren deze systemen reeds integreren. Zo koppelen sommige hotels vandaag de dag hun reservatiesysteem aan het domoticasysteem. Op basis daarvan wordt dan de temperatuur en verlichting automatisch geregeld. De kamer wordt dan pas gekoeld even voordat de gast toekomt, zodat de airconditioning niet onnodig wordt gebruikt. De rest van de tijd kunnen de gordijnen, uiteraard automatisch, gesloten worden gehouden.

Pionier België is een pioniersmarkt op het vlak van domotica. Vijf à tien jaar geleden waren de belangrijkste concurrenten van de geautomatiseerde systemen de gewone schakelaars. Domiticasystemen werden toen slechts op kleine schaal gebruikt. Vandaag stellen we vast dat de talrijke domoticaproducenten elkaars grootste concurrenten vormen. De geautomatiseerde systemen geraken steeds meer ingeburgerd, zowel in bedrijven als in gezinswoningen. Het gaat vandaag niet meer over de vraag ‘Schakelen we over op domotica of niet?’, maar over de keuze van het type, de kwaliteit en de prijs van het geautomatiseerde systeem.

MOBILITEIT

Verlaag je pendelzorgen Voor korte afstanden, zoals woon- werkverkeer, kan een elektrische fiets of scooter vaak een goed alternatief zijn. Dergelijke vervoersmiddelen zijn bovendien op meerdere vlakken beter voor het milieu. Werkgevers kunnen hun personeel hiertoe stimuleren via een leasing service.

Woon-werkverkeer Elektrische scooters hebben in de eerste plaats een lagere CO₂-uitstoot en brengen minder fijn stof met zich mee. Doordat ze bijzonder wendbaar zijn, zijn dit soort scooters uiterst geschikt voor korte afstanden, zoals een verplaatsing tussen je woon- en werkplaats. Elektrische scooters vergen bovendien amper onderhoud. Er is geen sprake van smeerolie,een luchtfilter of een ketting,zoals bij de benzinescooters.Met een elektrische scooter of fiets vermijd je bovendien de files.

Leasing Ecotrading biedt als enige Belgische onderneming een leasingservice aan voor elektrische scooters en fietsen. Op die manier kunnen zowel de werkgever als de werknemer genieten van de voordelen en zullen werknemers gestimuleerd worden om zich op deze manier te verplaatsen. De bereikbaarheid die de werkgever zal kunnen aanbieden, zal eveneens aanzienlijk toenemen.Als werknemer bespaar je fors op je reiskosten en je reistijd zal eveneens heel wat lager liggen. Je kan de elektrische scooter of fiets bovendien ook voor andere trajecten gebruiken en dit tegen minimale kosten.Ten slotte hoef je met een elektrische scooter of fiets niet meer op zoek te gaan naar een benzinestation.Een eenvoudig stopcontact in de buurt volstaat.

Extra mogelijkheden Naast de leasing voor het woon-werkverkeer kan dit systeem ook voordelig zijn voor ondernemingen waarbij werknemers regelmatig op klantenbezoek gaan of wanneer zij moeten pendelen tussen verschillende locaties.

2.500 75%

■ Na gemiddeld zoveel kilometer vereist een benzinescooter een onderhoud.Bij een elektrische variant is er - in normale omstandigheden - amper onderhoud vereist.

■ Recente studies van de Vlaamse overheid wijzen erop dat driekwart van de werknemers die op een afstand van 10 tot 15 kilometer van het werk wonen, de auto neemt. BIRGIT JANSSEN [email protected]

MAART 2013 · 5

NIEUWS

Verbeterde energieefficiëntie met ISO 50001? Op 14 en 15 maart werd in Berlijn de tweede editie van ENERCON gehouden. Deze conferentie bracht 96 leden uit het seniormanagement van de industrie samen om best practices in energieefficiëntie uit te wisselen. Energie betekent immers voor ‘energie-vore’ industrieën (grootverbruikers van energie) een aanzienlijke kost en kan een belangrijk percentage van de operationele kosten vertegenwoordigen. Het bereiken van een optimale energie-efficiëntie is dus essentieel geworden om ‘operational excellence’ en maximale rentabiliteit te verkrijgen. Voor een optimale energie-efficiëntie in de bestaande processen van een organisatie zijn dus nieuwe benaderingen nodig.

Barrières Er zijn echter nog steeds veel barrières die de implementering van een optimaal energiebeheer verhinderen, zoals de onzekerheid over een investering, het gebrek aan middelen, het gebrek aan commitment van het management, onvoldoende gegevens of zelfs een ontoereikende aanpak waarbij de focus ligt op de componenten in plaats van op de systemen. Om deze barrières te overwinnen en optimale resultaten te bereiken, moet men een flexibele aanpak ontwikkelen, die reproduceerbaar en compatibel is met be-

1 TIP

STAP 1:

GAP ANALYSIS PRE-INFO

GAP ANALYSIS

PROCESS MAPPING PRE-INFO

PROCESS MAPPING

IMPLEMENTATION PLAN

STAP 2:

IMPLEMENTATION SUPPORT

STAP 3:

GAP ANALYSIS

STAP 4:

CERTIFICATION ASSISTANCE

STRATEGIE. Om bedrijven bij hun energie-aanpak te ondersteunen, moet men een stapsgewijze aanpak overwegen (zie kolomartikel). BRON GRAFISCHE VOORSTELLING: DNV KEMA

staande systemen en de hele organisatie. Onafhankelijke studies hebben aangetoond dat de invoering van een energiebeheer-systeem tot continue verbetering leidt.

ISO 50001-norm De meeste organisaties beschikken vandaag al wel over de belangrijkste elementen in de uitvoering van een dergelijk systeem, maar jammer genoeg ontbreekt vaak de structuur om alle inspanningen te integreren. De ISO 50001 norm, ge-

baseerd op het principe van continue verbetering, ondersteunt organisaties van elke grootte om een methodisch energiebeheer en energieboekhouding te implementeren met als doel de energieprestaties te verbeteren. Dit laat evenzeer toe het energiebeheersysteem te integreren met de inspanningen die de onderneming reeds levert met haar kwaliteitsmanagement (ISO 9001) en milieubeleid (ISO 14001). De toepassing van deze nieuwe ISO 50001 norm was één van de on-

BEPAAL EEN STRATEGIE

derwerpen op de agenda van deze ENERCON-conferentie en was daarom het forum waarop de industrie de norm kon evalueren.

De ISO 50001 norm ondersteunt organisaties in hun energiebeheer met als doel de energieprestaties te verbeteren Nationale en Europese programma’s Veel organisaties zetten immers tegenwoordig vraagtekens bij de inhoud en de voordelen van het implementeren van de ISO 50001 norm. Aan de andere kant trekken energiebeheersystemen echter de groeiende aandacht van de overheden en zijn er vandaag steeds meer nationale en Europese programma’s die hiernaar verwijzen. Zo wordt de ISO 50001 norm in de nieuwe Europese richtlijn inzake energie-efficiëntie (artikel 7 van de richtlijn 2012/27/EU) genoemd en ook het implementeren van een energiebeheersysteem krijgt speciale aandacht onder de nieuwe ‘Energiebeleidsovereenkomst’, die in Vlaanderen vanaf 2014 in werking treedt.

IMPLEMENTATIE

Stapsgewijze aanpak Voor een organisatie wordt het uiterst belangrijk de integratie van energy management in het strategisch plan van de onderneming te overwegen. Om bedrijven bij hun energie-aanpak te ondersteunen, moet men een stapsgewijze aanpak (zie grafische voorstelling hiernaast) overwegen.Eerst wordt een beoordeling van de huidige prestaties van de organisatie uitgevoerd.Dit is noodzakelijk en leidt tot een kwantitatief overzicht en een beter inzicht in het functioneren van de organisatie. Het geeft ook een beter zicht op de verschillen tegenover de eisen van de ISO 50001 norm.

Benchmarking De eerste stap laat toe een actieplan vast te stellen om de huidige prestaties te verbeteren,de mate van de naleving te illustreren, toekomstige doelen vast te leggen en verschillende eenheden van de organisatie te vergelijken, bijvoorbeeld voor benchmarking. Op basis van deze analyse wordt het dan mogelijk als tweede stap de implementering van een energiebeheersysteem te bestuderen en voor te bereiden voor toekomstige certificatie.Alle organisaties die al voor de invoering van een energiebeheersysteem kozen, zijn ervan overtuigd dat een blijvende aandacht nodig is om het potentieel van beschikbare besparingen te benutten.Een energiebeheersysteem volgens de ISO 50001 norm implementeren,is dan een noodzakelijke stap.

[email protected]

Ondersteuning voor doelstellingen voor energiemanagement De zakelijke dienstverlening van DNV KEMA op het gebied van duurzaamheid is gericht op het positieve effect waarop energie wordt gebruikt. Voor onze klanten voegen we waarde toe door middel van strategische planning, markt- en technologieonderzoek, implementatieondersteuning en prestatiemetingen. DNV KEMA heeft de expertise in huis voor het ontwerpen, implementeren en evalueren van programma’s ter bevordering van energie besparing, vraagsturing en decentrale opwekking. De consultants van DNV KEMA geven ook advies over het beleid ten aanzien van energiegebruik en verlenen diensten op het gebied van marktonderzoek. DNV KEMA verleent diensten aan de eigenaren van gebouwen en aan verschillende industriële klanten om hen te helpen doelstellingen ten aanzien van duurzaamheid te formuleren en te halen. Deze dienstverlening varieert van strategische oriëntatie tot implementatieondersteuning. DNV KEMA helpt deze klanten hun risico’s te beheersen en prestaties te beoordelen.

Contacteer ons vrijblijvend

+32 3 206 65 47 [email protected]

www.dnvkema.com

6 · maart 2013

nieuws

Volgens de huidige doelstelling moet het Belgische energiesysteem tegen 2050 overgeschakeld zijn op 100% hernieuwbare energie (HEB). Deze doelstelling is van toepassing op alle primaire energie die in België wordt verbruikt, met uitzondering van het brandstofverbruik in de luchtvaart. Wetenschappelijk onderzoek ging de haalbaarheid ervan na.

Europese criteria: ook realistisch voor ons land? Hernieuwbare energie Impact en analyse HEB-trajecten Via een diepgaand onderzoek brachten de vier Belgische ministers bevoegd voor energie (1 op federaal vlak, 3 op regionaal niveau) samen met drie wetenschappelijke partners (Federaal Planbureau, Institut de Conseil d’Etudes en Dévelopment Durable en Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) in 2011 de impact van de HEB-doelstelling in kaart. De evaluatie van de financiële weerslag hiervan gebeurde aan de hand van een referentiescenario. Daarnaast werden verschillende HEB-trajecten geanalyseerd. Per traject werd de socio-economische impact nagegaan en werden mogelijke beleidsmaatregelen voorgesteld. Niettemin worden de belangrijkste veranderingen op het vlak van hernieuwbare energiebronnen pas verwacht tussen 2030 en 2050.

Grootschalige elektrificatie Ondanks deze verwachting, zal de elektriciteitssector reeds vroeger volledig hernieuwbaar moeten zijn. De achterliggende reden hierbij is dat vroege investeringen in HEB-technologie de goedkoopste oplossing blijkt om de HEB-doelstelling te bereiken. Een 100% hernieuwbaar

energiesysteem vereist immers een verdubbeling of een verdrievoudiging van de huidige elektriciteitsproductie, waardoor de elektriciteitssector tegen 2030 volledig hernieuwbaar zou moeten zijn.

Verminderde primaire energieaanvraag Ieder mogelijk traject dat in het onderzoek geanalyseerd werd, blijkt een verminderde primaire energieaanvraag teweeg te brengen. De meeste hernieuwbare energiebronnen hanteren een omzettingsrendement van 100%, waardoor de totale verbruikte hoeveelheid primaire energie lager zal liggen. Bovendien vereist de transformatie naar 100% hernieuwbare energie aanpassingen op het vlak van energie-efficiëntie en energiebesparingen, waardoor de hoeveelheid verbruikte energie eveneens zal dalen. Het onderzoek toonde aan dat via bepaalde trajecten tot 31% minder energie verbruikt kan worden.

Minder fossiele brandstoffen aankopen Dankzij deze daling zullen er ook aanzienlijk minder fossiele brandstoffen moeten worden aangekocht in het buitenland, waardoor de Belgische factuur voor buitenlandse brandstof aanzienlijk lager zal zijn.

“De meeste hernieuwbare energiebronnen hanteren een omzettingsrendement van 100%” “De transformatie naar hernieuwbare energiebronnen zal op termijn tot 60.000 extra voltijdse banen creëren”

1

3

Het aandeel ingevoerde energie kan via bepaalde trajecten teruggedrongen worden tot 15%.

Gunstig effect op werkgelegenheid De transformatie naar hernieuwbare energiebronnen blijkt een zeer gunstig effect te hebben op de werkgelegenheid in België. Het onderzoek gaf aan dat deze evolutie tegen 2030 20.000 tot 60.000 extra voltijdse banen zou creëren. Afgezien van deze voordelen, gaat de overschakeling naar hernieuwbare energiebronnen gepaard met een aanzienlijk kostenplaatje. Uit de resultaten van het onderzoek bleek dat de transformatie in België tussen 300 en 400 miljoen euro aan investeringen zal vereisen. Dit zou een stijging zijn van de energiesysteemkosten van ongeveer 20%, oftewel 2% van het Belgisch bpp in 2050. Deze kosten omvatten enerzijds een stijging van de investeringsen vaste kosten en anderzijds een daling van de variabele kosten. Ten slotte moeten ook de zogenaamde ‘disutility’ kosten in rekening gebracht worden, waarbij gekeken wordt naar het consumptieverlies als gevolg van de dalende vraag naar primaire energie. Birgit Janssen [email protected]

5

maart 2013 · 7

2 TIP

2

energie Windturbines Via windturbines kan elektrische energie verkregen worden op basis van wind.

ZET IN OP HERNIEUWBARE ENERGIE

1

Biomassapellets Deze korreltjes zijn CO2-neutraal en goedkoper dan meer traditionele brandstoffen.

2

E-mobility Mobiel zijn op een energievriendelijke manier: elektrische fietsen/ scooters/ auto’s/…

3

4

Geothermie aardwarmte ontstaat door het temperatuursverschil tussen het aardoppervlak en in de aarde gelegen warmtereservoirs.

4

Zonneenergie groene energie wordt verkregen zonder enige schade toe te brengen aan de atmosfeer.

5

6

PV-paneel Op dit paneel wordt gebruik gemaakt van een fotovoltaische cel.

6

FOTO’S: PRIVÉ

8 · MAART 2013

NIEUWS

Slim met energie omgaan dankzij draadloos platform ■ Vraag: Hoe kunnen bedrijven bewuster omgaan met hun energieverbuik? ■ Antwoord: Via energiebeheer op afstand kunnen bedrijven hun verbruikte energie exact meten en ingrijpen waar nodig. Meten is meer dan weten, zeker als het om energiestromen gaat. Om het energieverbruik in haar winkels in kaart te brengen, maakt modeketen JBC gebruik van een online platform voor onder meer energiebeheer, thermostaatregeling en lichtsturing. Zo krijgt het bedrijf niet enkel een duidelijk inzicht in de verbruikte energie, maar kan het ook snel ingrijpen bij overmatig verbruik.

Draadloos en op afstand “Het was voor ons moeilijk om een overzicht te krijgen op het verbruik met de traditionele maandelijkse of jaarlijkse facturen van de energieleverancier”, zegt Jan Beyens, facility manager bij JBC. “Dankzij het online platform is het nu mogelijk om zelf draadloos en op afstand het verbruik van gas, Jan Beyens Facility manager bij JBC

elektriciteit en water te meten en te beheren.” Hiervoor heeft JBC in elke winkel enkel een aangepaste internetaansluiting nodig zodat de meetgegevens van de winkel elk kwartier verstuurd worden naar het e-platform van de aanbieder. Deze kan in realtime de verbruiken aflezen en onmiddellijk zien of er ergens buitensporig verbruik is. Bovendien kan JBC bepaalde grenswaarden instellen. Bij overschrijding van die grenswaarden wordt het per e-mail of sms verwittigd door de aanbieder.

Behalve de mogelijkheid om realtime info te hebben en kosten te besparen, is dit systeem een meerwaarde voor het bestaand vastgoed Visie op ethisch ondernemen “Zonder zware ingrepen hebben we de meetinfrastructuur aangebracht in enkele pilootwinkels’, vertelt Beyens. “Doel is om het platform ook in de andere JBC winkels uit te rollen en de info te gebruiken voor de configuratie van nieuwe winkels. Deze oplossing past perfect in onze visie op ethisch ondernemen waarin respect voor mens

en milieu en een minimale voetafdruk centraal staan.”

Meerwaarde voor vastgoed “Behalve de mogelijkheid om realtime info te hebben en kosten te besparen, is dit innovatief beh e e r s i nstrument een meerwaarde voor het bestaand vastgoed. Overigens is d e z e energiemanagem e n t technologie een interessante investering. De terugverdientijd bedraagt slechts twee tot drie jaar”, besluit Beyens.

INSPIRATIE

Jongeren engageren zich voor milieu De Vlaamse Regering gaat samen met onze jongeren, de sociale partners en het middenveld de uitdaging aan om de doelstellingen uit het Jongerenpact te verwezenlijken. Het Jongerenpact behandelt uiteenlopende domeinen in het jeugdbeleid, zoals onderwijs,werkgelegenheid, cultuur, talentontwikkeling, creativiteit, solidariteit tussen de generaties, maar ook milieu en duurzaamheid vormen een belangrijk onderdeel.

Eco-score Jongeren zijn er zich steeds meer van bewust hoe belangrijk het is om verantwoord om te springen met onze grondstoffen. Aan de hand van het concept van de ‘ecoscore’ proberen ze producenten en consumenten attent te maken op de duurzaamheid of schadelijkheid van hun producten of diensten. Indien deze een goede ecoscore hebben, helpen ze de ecologische voetafdruk te verkleinen en bouwen ze mee aan een milieubewustere toekomst. De jongeren engageren zich om tegen 2020 alle producten en diensten te voorzien van een zichtbare eco-score. Deze doelstelling wordt onder meer gerealiseerd door financiële voordelen voor zowel de producent als de consument voor producten of diensten met een goede eco-score. BIRGIT JANSSEN

DAAN DE BECKER

[email protected]

[email protected]

Specifieke aanpassingen Energietransities dringen zich op om de doelstellingen rond hernieuwbare energie te kunnen verwezenlijken. Wat houdt dit concreet in? ■ Een vraag- en aanbodsturing door intelligente netwerken en de opslag van energie. ■ Een ruimtelijk energieplan met aandacht voor de hernieuwbare energie-installaties. ■ Technologische innovaties en innovatieve beleidsstrategieën. ■ Een gedecentraliseerde productie. ■ Een mix van hernieuwbare energietoepassingen.

NIEUWS

3

MAART 2013 · 9

TIP

VERKEN NIEUWE WEGEN

SAMENWERKING

Verduurzamen is een werkwoord Als we onze huidige levensstandaard in stand willen houden, moeten we duurzamer leven. Dat vereist een mentaliteitswijzing, die enkel kans op slagen heeft als de bevoegde instanties hun verantwoordelijkheid nemen.

EVOLUTIE Smart Grids vergemakkelijken de integratie van hernieuwbare energie en het bijhorende tweerichtingsverkeer van elektriciteit. FOTO: N.B.

Stroomverdeling beter organiseren dankzij Smart Grids ■ Vraag: Hoe kunnen vraag en aanbod op de energiemarkt beter op elkaar worden afgestemd? ■ Aanbod: Dankzij Smart Grids stappen we af van het traditionele éénrichtingsverkeer van onze stroomverdeling.

INZICHT Tot op vandaag verloopt de stroomverdeling steeds in één richting, namelijk van producent naar verbruiker. Door onder meer ecologische maatregelen, politieke discussies over de kernuitstap en de stijgende vraag naar groene energie is die situatie niet langer houdbaar. De oplossing om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen, ligt bij de zogenaamde Smart Grids. Deze ‘netten van de toekomst’ moeten beantwoorden aan vier uitdagingen: capaciteit, betrouwbaarheid, efficiëntie en duurzaamheid.

Decentraliseren Vele kleine gedecentraliseerde opwekkingseenheden zullen stroom aanleveren op minder voorspelbare momenten. Tot voor kort werd energie enkel in de buurt van de stad geproduceerd, waarbij men per gebied een centrale plaatste. Vandaag al produceren we deels decentraal, denk maar aan de zonnepanelen op individuele woningen. Een belangrijk element hierbij is de mogelijkheid tot opslag van energie. Er is namelijk niet steeds vol-

doende zon of wind om de energiebehoeften te dekken, terwijl er op andere momenten een overschot ontstaat.

Omdat Smart Grids voortdurend meten, wordt een beter inzicht in verbruik en stroombehoefte verkregen. Dit zal uiteindelijk uw portemonnee ten goede komen Beter inzicht Omdat Smart Grids voortdurend meten, wordt een beter inzicht in het verbruik en de stroombehoefte verkregen. Die transparantie zal tot nieuwe dienstverleners leiden, zoals ‘energy service companies’ die verbruikers helpen bij het verminderen van hun energieverbruik. Dat zal uiteindelijk uw portemonnee ten goede komen, want de stroomconsumptie wordt in twee richtingen geoptimaliseerd. Smart grids laten toe dat de hernieuwbare productie maximaal wordt aangewend. Vooral bij eigen zonnepanelen is dat een voordeel, aangezien de stroom voor de gebruiker gratis is.

Efficiënter gebruik Daarnaast kan de elektriciteit ook efficiënter worden gebruikt.

Hierdoor zal de behoefte aan gas of stookolie dalen, want verwarming en koeling zullen mogelijk zijn via elektriciteit en andere nieuwe technologieën zoals bijvoorbeeld warmtepompen. Ook op mobiliteitsvlak zal elektriciteit de overhand krijgen. Hoewel dat de vraag naar stroom zal verhogen, zullen smart grids het uiteindelijke kostenplaatje voor elektriciteit verlagen.

kosten juist kunnen factureren Op het vlak van facturatie plaatsen Smart Grids ons dus voor een uitdaging. Alternatieve energietoepassingen - zoals bijvoorbeeld elektrische voertuigen zullen zich op korte termijn veel sterker moeten ontwikkelen. Zo’n elektrische wagen kan je bij je thuis opladen, maar evengoed tijdens een bezoek aan vrienden of als je boodschappen gaat doen. Deze kosten moeten juist kun-

nen worden gefactureerd. Een grootschalige aanpak om alle huishoudens, bedrijven, scholen en ziekenhuizen op een smart grid aan te sluiten, dringt zich dus op.

Handen in elkaar slaan Dit verhaal kan niet tot een goed einde worden gebracht zonder de samenwerking tussen alle betrokken partijen. Zeker met het oog op de Europese regelgeving moeten de verschillende industriële partijen hun expertise bundelen en de handen in elkaar slaan. Zoniet blijven we de steenkool, gas en olie gebruiken via het bestaande éénrichtingsnet en halen we nooit de norm om tegen 2020 minimum 30% van onze stroom uit hernieuwbare bronnen te halen.

DAAN DE BECKER [email protected]

KOSTENPLAATJE ■ De komende twintig jaar zal er voor 30 miljard euro in de productie van energie geïnvesteerd moeten worden. ■ Als we deze investering gelijkmatig spreiden over die twintig jaar, komt dit neer op een investering van 1,3 tot 1,6 miljard euro per jaar. ■ Via onze energiefactuur zullen we de komende jaren mee betalen aan deze nieuwe investeringen. Rekening houdend met

het bedrag dat daaraan gekoppeld is, zal dit vermoedelijk leiden tot een prijsstijging van 30%. ■ Dit is een aanzienlijk bedrag, maar afgezien van de investeringskosten, zijn de werkingskosten op lange termijn veel lager dan de stijging van de kost van fossiele brandstoffen. ■ Een ander groot voordeel is dat onze afhankelijkheid van buitenlandse fossiele brandstoffen zal afnemen.

De verschillende overheden, zowel op nationaal als op internationaal niveau, leggen sinds de crisis van 2008 andere prioriteiten. De massale uitstoot van uitlaatgassen staat niet langer bovenaan de politieke agenda. Nochtans biedt de verduurzaming van onze economie net een uitgelezen kans om de economische motor opnieuw op gang te krijgen. Zeker in een land als België met zijn hoogopgeleide mensen zou innovatie zowat op nummer één moeten staan. Bovendien is ons land door het hoge energieverbruik en de bevolkingsdichtheid een relatief goedkope kweekvijver om heel wat niewe technieken uit te testen.

In de praktijk Een goed voorbeeld is de elektrische wagen voor stedelijk gebruik. Een doorbraak blijft voorlopig uit omdat de nodige ondersteunende infrastructuur ontbreekt. Zonder laadpalen op elke hoek van de straat heeft een dergelijk project geen kans op slagen. Met een relatief lage kost kan de overheid voor deze infrastructuur zorgen. En dat zou niet eens een overbodige luxe zijn, in de wetenschap dat Antwerpen en Brussel wereldwijd op nummer twee en drie staan in de ranglijst van steden met de meeste files. Hetzelfde geldt trouwens voor wagens die op waterstof rijden. Ook hiervoor heb je tankstations binnen een kleine straal nodig als je mensen van hun vertrouwde dieselwagen wil laten afstappen.

Stilstand in investeringen De aangekondigde wijzigingen in het ondersteuningskader van de Vlaamse overheid voor het systeem rond de groenestroomcertificaten, die sinds 1 januari effectief in werking zijn gegaan, zorgden al bijna twee jaar voor een stilstand in investeringen. DAAN DE BECKER [email protected]

10 · MAART 2013

NIEUWS PV-vermogen

Onrendabele top

Banding factor

Minimumprijs

Minimumsteun

0 - 10 kW 11 - 250 kW 251 - 750 kW

0 - 10 kW 11 - 250 kW 251 - 750 kW

0,23 0,63 0,49

93 93 93

21,4 58,6 45,6

(euro/MWh)

(euro/MWh)

VERMOGENSKLASSEN: De minimumsteun wordt berekend op basis van het vermogen van de PV-installatie. Hiervoor werden drie categorieën vastgelegd.

(euro/MWh)

BRONNEN TABEL: PV-VLAANDEREN EN VEA

Nieuwe regelgeving voor PV-installaties ■ Vraag: Wat is er veranderd voor de groenestroomcertificaten (GSC)? ■ Antwoord: Sinds 1 januari wordt een steunbedrag toegekend op basis van het type energiebron en het potentiële vermogen. Het gebruik van zonnepanelen wordt in Vlaanderen op verschillende manieren aangemoedigd. Zo verleent de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt, kortweg VREG, groenestroomcertificaten bij het gebruik van fotovoltaïsche (PV-)installaties. De regelgeving hieromtrent werd begin

dit jaar echter sterk gewijzigd. Het nieuwe systeem in een notendop.

Steunbedrag op maat Voor 1 januari 2013 werd per 1.000 kWh opgewekte elektriciteit een GSC verleend. Dit virtuele document werd bewaard in de online databank van de VREG. Op deze manier konden de producenten van groene stroom hun certificaat aan de netbeheerders verkopen tegen gegarandeerde minimumprijzen of aan elektriciteitsleveranciers tegen contractueel onderhandelde marktprijzen. Sinds begin dit jaar wordt bij de subsidiëring echter rekening gehouden met het type energiebron, als-

ook met het potentieel vermogen van installatie waarvan gebruik gemaakt wordt. Het steunbedrag zal met andere woorden berekend worden per megawattuur (MWh) op maat van de gehanteerde techniek. Deze nieuwe maatregel wil enerzijds oversubsidiëring vermijden en anderzijds een stimulans vormen om te investeren in groene stroom.

Nieuwe bandingfactor De markt van de groene stroom kampt vandaag de dag echter met een grote overschot aan certificaten. Om dit probleem aan te pakken, wordt vanaf 1 januari gebruikgemaakt van een nieuwe

‘bandingfactor’. Deze correctiefactor geeft aan hoeveel certificaten verleend worden per MWh. Het is de verhouding tussen een vastgelegde prijs, met een minimum van €93, en de onrendabele top, die het netto bedrag per MWh bepaalt dat nodig is om het vereiste rendement te halen. Sinds begin dit jaar wordt er maximaal één certificaat per MWh verleend, waardoor deze correctiefactor dus maximaal één zal bedragen.

Evenwicht Per GSC zal dus een minimumsteun van €93 worden uitbetaald door de netbeheerder. Op basis van de nieuwe bandingfactor wordt nagegaan

hoeveel kWh groene stroom opgewekt moet worden om één certificaat te verkrijgen. Deze maatregel moet ervoor zorgen dat tegen 2014 de markt opnieuw in evenwicht is en dat het overschot aan certificaten deels is weggewerkt. De certificaten zullen vanaf dan verkocht worden aan elektriciteitsleveranciers, die jaarlijks een quotum groene stroom zullen moeten halen, in plaats van aan netbeheerders. Deze netbeheerders zijn sinds 1 januari enkel verplicht om GSC’s op te kopen, wanneer de marktprijs lager is dan de minimumprijs. BIRGIT JANSSEN [email protected]

Stroom van eigen kweek

Pluk de vruchten van een zonnestroominstallatie op uw bedrijfsdak Produceer zelf groene stroom en geniet seizoenenlang van een voordelige en stabiele energieprijs. Vind alle voordelen en een vakman in zonnestroom in uw buurt op www.stroomvaneigenkweek.be

maart 2013 · 11

Nieuws

Energiebesparing

Dankzij de moderne domoticasystemen krijg je een beter overzicht van je energieverbruik. Hieronder enkele redenen om over te schakelen. in de praktijk De onzichtbaar gemonteerde componenten (gele en zwarte blokjes op de figuur) zorgen ervoor dat je je verbruik kan aanpassen aan je levensgewoonten.

Onzichtbaar gemonteerde componenten, voorzien van een intelligente chip,zorgen ervoor dat je je verbruik kan aanpassen aan je levensgewoonten.

foto: privé

De chip zorgt ervoor dat het energieverbruik volledig kan worden afgestemd op maat van de gebruiker.

“Moderne domotica is mobiel en beschikbaar voor iedereen” ■■Vraag: Wat is het verschil tussen klassieke en moderne domotica? ■■Antwoord: Moderne domotica maakt gebruik van het bestaande elektriciteitsnet en de bestaande schakelkast. Enkele kleine ingrepen zonder breekwerk volstaan om uw elektriciteitsnet in huis om te toveren tot een slim net. Denkt u bij domotica aan complexe systemen en nieuwe bekabeling? Aan een nieuwbouw met een groot budget? Dan hebt u het mis. Moderne domotica is klein en wordt zó op het bestaande elektriciteitsnet geplaatst. Zonder breekwerk. Bovendien komen er elke dag toepassingsmogelijkheden bij.

Eindeloze mogelijkheden Domotica is vooral bekend van de klassieke toepassingen: lichten en stopcontacten samen bedienen,rolluiken geprogrammeerd neerlaten, alarmsystemen op afstand in- en uitschakelen,...  “Toch zijn die functionaliteiten maar het topje van de ijsberg”, zegt domotica-expert Bert

“Er is niet langer specifieke bekabeling nodig, alles gebeurt via het lichtnet. Bepaalde componenten, die eruitzien als kleine blokjes, worden onzichtbaar gemonteerd” Bert De Haes Domotica-expert

De Haes. “Moderne domoticasystemen koppelen uw elektriciteitsnet aan uw smartphone. De mogelijkheden zijn dan eindeloos: muziek overal tegelijk afspelen, toestellen individueel uitschakelen, unieke combinaties programmeren om uw aanwezigheid te veinzen terwijl u met vakantie bent, ... U gaat zelfs tot op de kilowatt na hoeveel uw apparaten en lampen verbruiken.”

Zonder breekwerk Klassieke domoticasystemen werken met speciale bekabeling en (vaak complexe) programmeermodules. De Haes: “Die technologie is

nu achterhaald. Moderne domotica maakt gebruik van het bestaande elektriciteitsnet en de bestaande schakelkast.Enkele kleine ingrepen zonder breekwerk volstaan om uw elektriciteitsnet in huis om te toveren tot een slim net met oneindig veel toepassingsmogelijkheden.”

Flexibiliteit in elke woning “Wie bijvoorbeeld een oude woning betrekt, hoeft niet langer te denken dat domotica niet aan hem besteed is. Dankzij de moderne domoticasystemen kan zelfs in oude huizen domotica genstalleerd worden. Er is namelijk geen specifieke beka-

De componenten meten de energie die door de componenten heen loopt en informeren de gebruiker hierover.Zo ken je het actuele en historische verbruik van je elektrische toestellen en kan je perfect nagaan waar de energie naartoe gaat en zo nodig aanpassingen doen.

beling nodig, alles gebeurt via het lichtnet. Bepaalde componenten, die eruitzien als kleine blokjes, worden onzichtbaar gemonteerd achter drukknoppen, in lichtarmaturen, in stopcontacten of bij de rolluikmotoren. Daarnaast zijn de aanpassingen in de verdeelkast minimaal en is er nauwelijks extra ruimte nodig. Bij verhuis gaat de investering niet verloren, je kan de componenten gewoon meenemen en in de nieuwe woonst installeren. Op die manier wordt domotica mobiel en beschikbaar voor iedereen”, klinkt het.

Besturing via smartphone Naast de klassieke drukknop kan je je woning ook bedienen via een applicatie op een iPhone, een iPad en in een later stadium ook via een Android smartphone. Zelfs wanneer je met vakantie bent, hoef je je geen zorgen te maken over je woning. Het systeem voorziet dat eens de verbinding gemaakt is via het internet, je je huis kan besturen en in de gaten houden vanop heel de wereld.

Geavanceerde functies zorgen er bovendien voor dat verwarming,verluchting en zonnewering samenwerken om je huis in optimale toestand te houden, zonder energie te verspillen. Niet-essentiële verbruikers gaan automatisch uit als je de woning verlaat. Voorbeelden zijn het licht in de badkamer dat je steevast vergeet uit te doen, je verwarming die in eco-stand gaat,... Daan De Becker

Daan De Becker [email protected]

[email protected]

SLIMME ELEKTRICITEIT VOOR ELKE WONING.

Nieuwbouw, verbouwing, bestaande woning? ONE Smart Control tovert je klassieke elektriciteitsnetwerk om in een slim netwerk. Alle drukknoppen en stopcontacten worden veelzijdiger dan ooit èn je kan alles bedienen met je smartphone. Lichten gegroepeerd in- en uitschakelen, sferen creëren, verwarming aanzetten vanop afstand, muziek bedienen ... Een waaier aan mogelijkheden, maar jij kiest enkel wat voor jouw woning past. ONE Smart Control geeft ook je energieverbruik weer, zodat je kan ingrijpen waar nodig om energie te besparen. Bovendien is het systeem gemakkelijk installeerbaar, zonder nieuwe bekabeling of breekwerk.

www.onesmartcontrol.com