DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE VAN TRENDS

DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE VAN TRENDS

Recyclage batterijen Belg heeft gemiddeld 107 batterijen in huis

Hooge Maey Een uniek project op wereldniveau

UZ Gent Tegen 2020 volledig CO2-neutraal?

COVERFOTO: BEBAT

WASTE MANAGEMENT

4 TIPS

VOOR EEN BETER AFVALBEHEER

AFVAL ALS STRATEGIE Joke Schauvliege “Economie en ecologie gaan hand in hand”

Kurt Gutschoven “Betrouwbare cijfers rond afvalstromen”

Bespaart u volgend jaar écht op energie of blijft het bij goede voornemens?

Ess_wastem_259x50.indd 1

8/11/12 14:53

2 · DECEMBER 2012

UITDAGING

“74% van het huishoudelijk afval van de Vlaamse gezinnen wordt thuis op een correcte wijze gesorteerd. Ook grotere bedrijven kunnen mooie cijfers voorleggen, maar de Vlaamse kmo’s blijven wat achter”, zegt Werner Annaert, algemeen directeur van FEBEM.

“Verplichtingen omzetten in een positief verhaal”

I

n het belang van onze eigen economie moeten we ervoor zorgen dat we zoveel mogelijk materialen uit het afval kunnen recupereren zodat we deze kunnen gebruiken als nieuwe grondstof.Afvalbedrijven zullen de komende maanden hun klanten dan ook motiveren om meer afval vanaf bron apart te houden.Indien afvalstoffen aan de bron niet apart worden gehouden, kan dit door de afvalbedrijven wel nog worden nagesorteerd, maar soms kunnen afvalstoffen elkaar zo sterk vervuilen dat nasorteren geen zin meer heeft.

Wettelijk kader De Vlaamse bedrijven zijn trouwens wettelijk verplicht om hun afval aan de bron te sorteren, en dit voor maar liefst 17 stromen. Op 1 juli 2013 komt daar ook de verplichting bij voor de selectieve inzameling van PMD-afval. Maar eerder dan dit als een zoveelste verplichting van de overheid te zien, moeten bedrijven hier een positief verhaal van maken. Zij kunnen op deze manier namelijk meewerken aan de recuperatie van materialen. Wat ze vooral moeten doen, is advies vragen bij hun afvalophaler hoe ze dit het best aanpakken.

1

Flexibele dienstverlening

2

Bedrijven die met professionele private afvalophalers wer-

ken,kunnen gebruikmaken van een specifieke en op maat gemaakte dienstverlening met heel wat flexibiliteit inzake ophaalwijzen, soorten containers en inzamelfrequentie. Kmo’s die nog in het gemeentelijke circuit zitten - hetgeen voornamelijk is afgestemd op de inzameling bij particulieren - contacteren dan ook best eens een private ophaler als zij meer flexibiliteit wensen te bekomen. Bovendien stoten veel gemeenten de dienstverlening naar de bedrijven af omdat ze zich willen focussen op de inzameling van afval bij de gezinnen.Bedrijven beginnen op die manier ook steeds meer te begrijpen dat de inzameling van afval een dienstverlening is zoals elke andere en er dus ook voor betaald moet worden.

“Kmo’s die nog in het gemeentelijk circuit zitten, contacteren best eens een private ophaler als ze meer flexibiliteit wensen”

den met een prijsstijging.Dit restafval moet door de afvalophaler immers eerst volledig worden uitgesorteerd vooraleer het niet-recupereerbare residu kan worden verbrand.

Nood aan creativiteit Uiteraard heeft deze nasortering zijn kost en moet de ophaler dat doorrekenen aan de klant. Maar ook voor de afvalbedrijven is er een belangrijke uitdaging.In heel wat sectoren zoals de bouw en de horeca zullen er oplossingen moeten worden gezocht voor het plaatsen van verschillende recipiënten. Afvalophalers zullen dus de nodige creativiteit aan de dag moeten leggen opdat de klant een selectieve inzameling aan de bron kan doen.

4

Contractopbouw

Toekomstige generaties

In het contract voor de inzameling van het restafval moeten bedrijven met hun afvalophaler een paragraaf opnemen waarin ze zich engageren om de afvalstromen apart te houden en niet meer in de restafvalcontainer te gooien. Er is hiervoor een standaardparagraaf ontwikkeld door de Vlaamse overheid en alle operatoren die zijn aangesloten bij FEBEM maken ervan gebruik. Bedrijven die dergelijke overeenkomst niet opnemen in hun contract, zullen naar alle waarschijnlijkheid geconfronteerd wor-

Ook voor de overheid is er een belangrijke taak weggelegd, namelijk deze van informeren en handhaven. Overheidsdiensten moeten tijdens controles nagaan of bedrijven wel degelijk hun afval aan de bron apart houden. Via gerichte acties kunnen bedrijven daarbij worden gestimuleerd. We moeten met zijn allen een draagvlak creëren en er samen voor gaan. In het belang van toekomstige generaties die ook nog nood zullen hebben aan grondstoffen en een in Vlaanderen verankerde kringloopeconomie.

3

5

Werner Annaert Algemeen directeur FEBEM, Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer

IN DE KIJKER

PAGINA 15

In 2011 kregen 85.000 ton Belgische gebruikte autobanden een nieuw leven.

We make our readers succeed! WASTE MANAGEMENT, EERSTE EDITIE, DECEMBER 2012 Managing Director: Christophe Demir Editorial & Production Manager: Evi Vanparys Junior Production Manager: Daan De Becker Project Manager: Andries Lepoutre Tel: +32 2 421 18 30 E-mail: [email protected] Business Developer: Thijs Dely Redactie: Sofie Van Hyfte, Alexander Cornet, Roosje Lowette, Eva Keustermans, Daan De Becker Lay-out: I Graphic E-mail: [email protected] Print: Roularta Distributie: Trends Mediaplanet contactinformatie: Tel: +32 2 421 18 20 Fax: +32 2 421 18 31 E-mail: [email protected] D/2012/12.996/24 @MediaplanetBE /MediaplanetBelgium Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar. Deze bijlage wordt gepubliceerd door Mediaplanet en valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie Trends.

Uw gebruikte smeerolie laat zijn sporen na in het milieu!

Breng de gebruikte smeerolie gratis naar het containerpark* voor recyclage!

Wist u dat één kleine druppel gebruikte motorolie maar liefst 1.000 liter water kan vervuilen? Afschrikwekkend, niet? Gebruikte smeerolie is inderdaad een afvalstof die niet alleen bedreigend is voor het water, maar ook voor de bodem en de fauna en flora. Gelukkig kan u daar, samen met Valorlub, wat aan doen: breng uw gebruikte smeerolie altijd naar het containerpark voor recyclage. Zorg er wel voor dat u ze niet mengt met andere afvalstoffen, want dat maakt het recycleren moeilijker. De afgifte op het containerpark is gratis voor huishoudens én onbetaalbaar voor het milieu. Zo laat u alvast geen sporen meer na! * Inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kunnen ook terecht bij de inzamelpunten van Q-Team en Speedy of bij een mobiel inzamelpunt van het Proxy Chimik netwerk van Net Brussel. Voor meer info www.netbrussel.be

www.valorlub.be

EERST SMEREN, DAN RECYCLEREN

Valorlub is een initiatief van het bedrijfsleven met de steun van de drie gewesten.

DECEMBER 2012 · 3

INSPIRATIE GASMOTOREN De Hooge Maey beschikt over vier gasmotoren. In 2011 konden deze voorzien in de elektriciteitsbehoefte van bijna 5.000 gezinnen. FOTO: KOEN BROOS

3

INITIATIEVEN IN DE KIJKER

Gesloten kringloop Voor afvalstoffen die niet kunnen worden hergebruikt of gerecycleerd, verdient verbranding met energierecuperatie de voorkeur als verwerkingsmethode. Toch is storten bij een tekort aan verbrandingscapaciteit evenzeer een kwaliteitsvolle oplossing

1

“Hooge Maey is een uniek project op wereldniveau” ■ Vraag: Hoe kan een stortplaats uitgroeien tot een duurzame en innovatieve site? ■ Antwoord: De Hooge Maey, een site gelegen in de provincie Antwerpen, geeft het voorbeeld.

CASE STUDY Het verhaal van de Hooge Maey start in 1999. Tot dan was dit een sterk vervuilde stortplaats die door de overheid als ‘blackpoint’ omschreven werd. Het jaar voordien werd namelijk beslist dat storten van brandbaar afval in Vlaanderen voortaan verboden was. Het sein tot oprichting van de Intercommunale Vereniging Hooge Maey met als doel de site op een maatschappelijk verantwoorde manier te exploiteren. Directeur Daniël Dirickx vertelt: “In de loop der jaren werden vele initiatieven gerealiseerd, eerst voor de sanering en de exploitatie van de site, later voor de valorisatie van energie en materialen.” Storten van afval is nog steeds een belangrijke activiteit van de Hooge Maey, maar is zeker niet het Daniel Dirickx Directeur Intercommunale Vereniging Hooge Maey

eindpunt. “De Hooge Maey verwerkt vaste afvalstoffen, percolaat en afvalwater met zorg en aandacht voor het milieu.Tot op vandaag blijven we zoeken naar manieren om afvalstoffen en reststromen te verwerken tot bruikbare grondstoffen en energie. We nemen onze verantwoordelijkheid en starten tal van initiatieven op, maar niet vooraleer ze de toets van duurzaamheid doorstaan hebben. Economische en ecologische meerwaarde bieden, is een must.”

We bekijken hoe we onze expertise kunnen transfereren naar het buitenland. Een eerste project in China is al gestart Waterzuivering Bijvoorbeeld op het gebied van waterzuivering heeft de site een sterke evolutie doorgemaakt. Om te vermijden dat afvalwater zich zou vermengen met grondwater, wordt het via een drainagesysteem afgevoerd en in de waterzuivering gezuiverd. De laatste jaren heeft deze echter steeds minder afvalwater te verwerken gekregen, waardoor de vrije capaciteit sinds enkele jaren aangewend wordt voor de zuivering van extern afvalwater.

Knowhow doorgeven Dirickx: “Duurzaam ondernemen streeft naar harmonie tussen ecologische, sociale en economische aspecten. We beschikken in Vlaanderen over heel wat knowhow als het op stortplaatstechnologieën aankomt, maar door de regelgeving die storten van afval maximaal inperkt, zijn stortplaatsen in onze eigen regio een eindig verhaal. Daarom bekijken we ook hoe we onze expertise kunnen transfereren naar het buitenland.” “Het klimaat is een mondiaal gegeven, elke ton broeikasgas die je ergens ter wereld minder kan uitstoten, is een meerwaarde. In 2010 zijn we gestart met een eerste Clean Development Mechanism project, rond de ontgassing van een stortplaats in de Chinese stad Chaohu. Het rendement van projecten in dergelijke regio’s is aanzienlijk: met relatief beperkte middelen kan een groot effect worden bereikt.”

Start begin 2013 “We hebben hiervoor een heel strikte procedure moeten doorlopen onder toezicht van de Verenigde Naties, maar het ziet er nu naar uit dat we begin 2013 effectief kunnen starten met het project. En dat is nog maar een begin.Andere zullen zeker volgen”, klinkt Dirickx hoopvol. DAAN DE BECKER [email protected]

op voorwaarde dat het op een duurzame manier gebeurt. Daarom is het belangrijk om in kringprocessen te werken. Afval storten in combinatie met energierecuperatie en waterzuivering zoals de site Hooge Maey dat doet, is zo’n voorbeeld van een kringproces.

■ Energie in Mwh

■ Jaar

Energy from waste: elektriciteitsbehoefte voor 5.000 gezinnen Gas dat wordt onttrokken aan het gestorte afval,wordt omgezet in groene elektriciteit. Deze wordt gebruikt op de site zelf, maar ook teruggeleverd aan het net. Om de waarde van deze elektriciteit zo goed mogelijk te verzilveren, wordt een beroep gedaan op een energiepartner. Die geeft de mogelijkheid om het overschot aan geproduceerde energie gradueel te verkopen op

2

Algenkweekproject Alchemis Algenkweek is voor een stortplaats een interessante piste om restproducten te valoriseren. Net die elementen die algen nodig hebben om te groeien, zijn er beschikbaar: nutriënten (aanwezig in het te zuiveren water), CO2, warmte en ruimte. Algen zijn een veelbelovende en duurzame grondstof. De biomassa kan dienen als grondstof voor chemische productieprocessen. Als het lukt om algen op grote schaal kostenefficiënt te produceren, dan wordt ook de chemische

3

de energiemarkt. En dit per kwartaal. Vandaag beschikt de Hooge Maey over vier motoren met een gezamenlijk vermogen van 4,09 Mwe. In de loop van 2011 leverden die 17.419 Mwh,  voldoende voor de elektriciteitsbehoefte van bijna 5.000 gezinnen. Ook de restwarmte (die vrijkomt ter hoogte van de gasmotoren) wordt nuttig ingezet. Zo worden de gebouwen en de waterzuivering hiermee verwarmd en is de warmte ook nuttig in het algenkweekproject.

industrie veel minder afhankelijk van fossiele brandstoffen en oliederivaten. Daarom stapte de Hooge Maey in het project ‘Alchemis’, waarbij nagegaan wordt welke technieken en omstandigheden nodig zijn om het kweken van algen op basis van reststromen economisch en ecologisch verantwoord op te zetten.Het project is gestart in april 2010 en loopt nog tot eind 2012 met steun van MIP, het Milieu- en energietechnologie Innovatie Platform van de Vlaamse overheid. Het doel is om het project ook nadien verder te zetten.

4 · DECEMBER 2012

NIEUWS

1 TIP

BEGRIJP DE NOODZAAK

RECUPERATIE

Welke stof wordt waar gebruikt? Afhankelijk van de tijdens het sorteerproces bepaalde stroom, worden de bestanddelen gerecycleerd en gebruikt in een nieuw proces. Een overzicht.

ENORM Jaarlijks worden 2,5 miljoen kilo batterijen ingezameld. FOTO: BEBAT

Alle bestanddelen van een batterij worden opnieuw gebruikt ■ Vraag: Wat gebeurt er met onze batterijen nadat we deze ingeleverd hebben? ■ Antwoord: Ze worden opgehaald, gesorteerd, verwerkt en gerecycleerd, zodat de afzonderlijke bestanddelen (stoffen) opnieuw kunnen worden gebruikt. Wist u dat we allemaal gemiddeld 107 batterijen in huis hebben, waarvan veertien volledig opgebruikte en dus nutteloze exemplaren? Dat is heel wat. Het positieve aan het hele verhaal is dat we onze batterijen dan wel vergeten binnen te brengen, maar niet fout sorteren. Een steekproef waarbij 5.400 vuilniszakken gecontroleerd werden, leverde slechts één batterij per honderd kilogram huisvuil op. Omgerekend betekent dit dat 87% van de batterijen correct gerecylceerd wordt. De Belgen behoren hierdoor wereldwijd tot de beste leerlingen van de klas.

Mindset bedrijven Positief is de grote wil die bij de bedrijven aanwezig is om op een milieubewuste manier tewerk te gaan. Zeker grootgebruikers hebben een actief sorteerbeleid, maar ook voor minder voor de hand liggende instanties zoals bijvoorbeeld ban-

ken is er een belangrijke rol weggelegd. Vaak beseffen zij niet hoeveel batterijen er circuleren in het bedrijf. Maak een som van elke laptop, gsm, radio, camera,… en je komt uit op een hele hoop batterijen die gesorteerd en gerecycleerd dienen te worden.

België is een pionier op wereldvlak dankzij onder meer de vooruitstrevende en strenge wetgeving Niet aarzelen Een primaire batterij heeft een gemiddelde levensduur van drie tot zeven jaar, maar toch houden we deze langer in huis. Zo werd er onlangs nog een batterij in een verzamelpunt ingeleverd die niet meer geproduceerd werd sinds de jaren 40. Let wel: de bestanddelen van een batterij hebben geen vervaldatum, maar de waarde van de materialen verschilt wel van periode tot periode. Zo was kwik enkele decennia geleden een zeer gegeerd en duur bestanddeel, maar vandaag de dag is de waarde hiervan heel wat minder. Als we dan kwikhoudende batterij-

en van toen pas vandaag inzamelen, begrijp je dat er heel wat potentieel verloren ging.

Alles opnieuw gebruikt Vrijwel alle bestanddelen van een batterij kunnen worden gerecycleerd en dus ingezet in een nieuw productieproces. Er gaan dus vrijwel geen stoffen verloren. Nadat de batterijen ingezameld zijn, worden ze eerst manueel en later mechanisch gesorteerd. Ze worden gecontroleerd op afmetingen, gewicht en magnetisch veld.

Productieproces Een container batterijen komt op de productieband en wordt door mensenhanden gecontroleerd: nietbruikbare materialen zoals elektro-

BELGEN EN HUN BATTERIJEN ■ In België worden jaarlijks 175 miljoen batterijen verkocht. ■ Omgerekend zijn dat zestien batterijen per persoon. Hiervan worden er tien apart in de winkel gekocht en zes samen met een toestel. ■ De Belg brengt zijn batterijen twee- tot driemaal per jaar terug. ■ Jaarlijks worden 2,5 miljoen kilo batterijen ingezameld.

nica, gloeilampen en zelfs injectienaalden(!) worden samen met de inzamelzakjes of –doosjes verwijderd. Nadien worden machinaal de magnetische van de niet-magnetische exemplaren gescheiden, waarna de batterijen ‘gezeefd’ worden op basis van hun grootte. In een volgende fase worden ze gecontroleerd op afmetingen, gewicht en magnetisch veld en verdeeld over verschillende stromen, afhankelijk van hun chemische samenstelling. Hierna vertrekken ze naar gespecialiseerde recyclagecentra waarna de bestanddelen in een nieuw productieproces kunnen worden ingezet.

Elektrische wagens Recyclage is nog een zeer jonge business. De scheidingstechnieken zijn nog volop aan het evolueren. Materialen die we pakweg tien jaar geleden niet konden recycleren, kunnen we nu wel de baas. België is een pionier op wereldvlak dankzij onder meer de vooruitstrevende en harde wetgeving.Het leverde ons een voorsprong op die we moeten proberen te behouden. Nieuwe uitdagingen op het vlak van elektrische wagens staan alvast voor de deur en vereisen een nieuwe benadering en aanpak.

■ Alkaline & zinkkoolbatterijen worden gerecycleerd om er metaal,plastics,zink en mangaan uit te filteren.Afgewerkte producten zijn: brandstof (plastics) voor cementfabrieken, staal, zinkelementen (voor daken), pigmenten voor verf, chemische producten voor de galvanisatie-industrie, slakken (een residu uit hoogovens dat kan gebruikt worden als aanvulling bij het maken van asfalt of cement) voor de wegenbouw. ■ Bij knoopcellen wordt het kwik gedistilleerd en de resterende fractie wordt ontdaan verder gerecycleerd en de metalen worden gerecupereerd. Metalen worden terug als grondstof gebruikt in de staalindustrie. ■ NiCd & NiMH: cadmium en nikkel zijn de voornaamste grondstoffen die hier gerecupereerd worden. Het cadmium wordt voornamelijk gebruikt voor de productie van nieuwe nikkelcadmiumbatterijen. Het nikkel wordt gebruikt voor de productie van ferronikkel. ■ Bij loodbatterijen wordt het accuzuur gescheiden in water en metalen. Het plastic van de loodbatterij wordt afgescheiden en hergebruikt. Het lood wordt verzameld en gesmolten. Er worden staven van gemaakt die worden gebruikt voor de productie van nieuwe loodbatterijen. ■ Uit herlaadbaar Lithium worden kobalt en nikkel gerecupereerd. Het kobalt en nikkel worden hergebruikt als zuivere grondstoffen voor respectievelijk nieuwe lithium-ion en nikkelmetaalhydride batterijen, terwijl de slakken gebruikt worden in de bouwnijverheid of als grondstof voor beton. DAAN DE BECKER

DAAN DE BECKER [email protected]

[email protected]

Voor deze batterijen en zaklampen

een nieuw leven.

Voor de planeet

minder afval.

Breng je gebruikte batterijen en zaklampen vandaag nog binnen naar je supermarkt of containerpark! Bebat haalt ze gratis op en gee hen vervolgens een nieuw leven. Recycleer met ons mee en help de natuur.

6 · DECEMBER 2012

NIEUWS

Vraag: Welke maatregelen worden genomen om het bedrijfsafval te beperken? Antwoord: Vanaf 1 juli 2013 gaat het VLAREMA van kracht en moeten bedrijven hun PMD-afval selectief inzamelen. Voor gemengd afval moeten ze een contract met een afvalinzamelaar afsluiten.

Nieuwe wetgeving, meer recyclage Vlaanderen gebruikt heel wat materialen en energie. In 2010 verzamelde de regio meer dan 17 miljoen ton primair bedrijfsafval.Dat is het afval afkomstig van bedrijven in alle sectoren,uitgezonderd die van de afvalverwerkende industrie zelf. Het merendeel van dit afval kreeg een tweede leven via hergebruik, recyclage of compostering. Toch blijft in het overgebleven bedrijfsafval nog heel wat recycleerbaar materiaal onbenut. Met het nieuwe VLAREMA wil Vlaanderen dat verlies een halt toeroepen.

tief ingezameld om te hergebruiken, recycleren en composteren.Het percentage bedrijfsafval dat een nieuw leven krijgt, ligt iets lager op 68%. Daarmee scoren we hoger dan het Europese gemiddelde van 50%, maar wel nog altijd 4% lager dan de score voor het Vlaamse huishoudelijk afval.Voor elke kilogram huishoudelijk afval produceert Vlaanderen trouwens zes kilogram primair bedrijfsafval. Minister van Leefmilieu Joke Schauvliege en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij lanceerden daarom een inhaalbeweging voor het bedrijfsafval.

“Hoe meer bedrijven sorteren aan de bron, hoe zuiverder de afvalfracties en hoe gemakkelijker de recyclage en verwerking”

Inhaalbeweging bedrijfsafval

200.000 ton potentieel

Vlaanderen scoort goed op vlak van afvalking. beperking én -verwerZowel huishoudens als bedrijven verminderen jaar na jaar hun afvalhoop. De gemiddelde inwoner produceert minder huishoudelijk afval dan de opgelegde norm van 560 kg per jaar. Hiervan wordt 71,4% selec-

Op vraag van de minister onderzochten experten het gemengde bedrijfsafval. Dat gaat nu voor een groot deel naar verbranding met energierecuperatie, maar wordt niet gere-

“Preventie van afval is de eerste prioriteit in het Vlaamse afval- en materialenbeleid. Daarna volgt het sluiten van de materialenkringloop”

WETTELIJK KADER

AFVAL IN CIJFERS ■ De gemiddelde Vlaming produceert minder huishoudelijk afval dan de doelstelling van maximum 560 kg per jaar. De totale hoeveelheid in 2011 bedroeg 3.331.143 ton of 524 kg per inwoner. ■ 71,4% van al het huishoudelijk afval wordt selectief ingezameld.

■ In 2010 verzamelde Vlaanderen 17.259.000 ton primair bedrijfsafval. Dat is een lichte stijging van 678.000 ton ten opzichte van 2009, maar nog altijd 15% minder dan in 2004. ■ 68% van al het bedrijfsafval – of 11.736.120 ton – kreeg in 2010 een nieuw leven.

cycleerd. Toch bestaat het nog uit 20% of liefst 200.000 ton recycleerbaar materiaal. De helft hiervan bestaat uit papier en karton,hout,metaal en zelfs KGA (klein gevaarlijk afval),een kwart van het afval zijn harde plastics en folies. Die moeten nu al selectief ingezameld worden,maar te vaak belanden ze nog in het restafval.Het laatste kwart behoort tot de groep van PMD – plastic flessen en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons. Preventie van afval is de eerste prioriteit in het Vlaamse afval- en materialenbeleid. Daarna volgt het sluiten van de materialenkringloop.Om hieraan vorm te geven,keurde de Vlaamse regering in februari 2012 het VLAREMA goed,het Vlaams reglement voor het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen. Een van de maatregelen uit het VLAREMA verplicht bedrijven om vanaf 1 juli 2013 hun PMD selectief in te zamelen – naast de 17 al bestaande fracties met sorteerverplichting. Bovendien zullen bedrijven voor hun gemengd afval een contract moeten afsluiten met een erkend afvalstoffeninzamelaar.

Efficiënt en doeltreffend Hoe meer bedrijven sorteren aan de bron, hoe zuiverder de afvalfracties.En natuurlijk hoe gemakkelijker de recyclage en de verwerking. In tijden van toenemende schaarste streeft Vlaanderen naar een zo efficiënt mogelijke productie en een doeltreffend evenwicht tussen gebruik en verbruik.Door ervoor te zorgen dat materialen iedere keer opnieuw inzetbaar zijn, houden we onze impact op het milieu zo laag mogelijk.

MENTALITEITSWIJZIGING Het nieuwe VLAREMA beschouwt afvalstoffen als nieuwe grondstoffen die zo snel mogelijk weer gebruikt kunnen worden. FOTO: SHUTTERSTOCK

NIEUW HOOFDSTUK Het nieuwe VLAREMA dwingt bedrijven om vanaf juni 2012 anders te werken. Dat vraagt onvermijdelijk om heel wat aanpassingen, weet milieudeskundige en consultant Geert Bogaert. Bogaert helpt bedrijven met de herbestemming van hun afvalstoffen tot nieuwe grondstoffen en bejubelt de nieuwe periode die voor de deur staat. “Vroeger werkten we onder het afvalstoffende-

ROOSJE LOWETTE [email protected]

Neem deel aan de Cradle to Cradle Community Wij begeleiden uw Innovatie naar Cradle to Cradle Binnenkort voor managers een Executive Program inzake Cradle to Cradle Wij werken samen met Cradle to Cradle Gecertificeerde Partners

WWW.C2CPLATFORM.BE - TEL: 02/ 523 80 84 - [email protected] - RUE DE FIENNESSTRAAT 77, BE-1070 BRUSSEL

Geert Bogaert Milieudeskundige en consultant

DECEMBER 2012 · 7

TIP

2 BENUT VLAREMA

EVOLUTIE AFVALBEHEER Vlaanderen scoort goed op vlak van afvalbeheer. Zowel Europees als mondiaal prijken we aan de top. Maar hoe bereikten we die positie precies? Ons afvalbeheer in Vlaanderen ontstond in 1981 met een afvalstoffendecreet. Dat wilde orde brengen in de chaos die ons afvalbeleid toen was: vuilnis werd vaak illegaal in- en uitgevoerd en ongecontroleerd storten was schering en inslag.Het prille afvalstoffenbeleid voorzag in genoeg afvalverwerkingscapaciteit, veelal in de vorm van verbrandingsovens. Met de introductie van de zogenaamde ladder van Lansink schoof het beleid vervolgens nieuwe prioriteiten naar voren. Op de eerste trede van de hiërarchie om met afval om te gaan,staat preventie. Nadien vermeldt de ladder hergebruik, recyclage en verbranding. Pas als er geen enkele andere mogelijkheid overblijft, is storten een optie. Daarop volgde in Vlaanderen een uitgebreid systeem voor de verwerking van huishoudelijk afval: containerparken, selectieve inzamelverplichtingen en heffingen op het storten of verbranden van afval.

VOOR BEDRIJVEN creet dat bepaalde wat een afvalstof is. De bijhorende uitvoeringsbepalingen werden in een VLAREA gegoten. Hier las je aan welke norm een afvalstof moest voldoen als je die nog wilde gebruiken als (secundaire) grondstof. Kwamen er nieuwe inzichten? Dan werd het reglement aangepast.” “Dat decreet plus VLAREA zijn nu vervangen door het Materialendecreet en het bijhorende VLAREMA. En dat is belangrijk. Vroeger produceerde je afval en wilde je daar zo snel mogelijk vanaf. Of dat nu om glas of een meer industriële afvalstof ging, beide materialen werden administratief en procedureel grotendeels over dezelfde kam geschoren en dus als afvalstof behandeld. Voor een industriële afvalstof klinkt

BODEMONDERZOEKEN

dat aannemelijk, maar was glas niet eerder een grondstof in plaats van een afvalstof? Net hierop speelt het nieuwe materialendecreet in. Het beschouwt afvalstoffen als nieuwe grondstoffen die zo snel mogelijk hergebruikt kunnen worden.”

Ommezwaai Die mentaliteitswijziging betekent natuurlijk een grote ommezwaai voor bedrijven. Bogaert: “Bedrijven zullen plots geen afvalstoffen meer produceren of verwerken, maar grondstoffen. Een aantal voorwaarden om de zogenaamde afvalstoffen te mogen transporteren, zullen versoepelen. Dat vergemakkelijkt het papierwerk, de procedures en de manier van werken. De minder strenge voorwaarden kunnen zelfs

GRONDVERZETSTUDIES

tot nieuwe concurrentievormen leiden. In het begin vraagt die overgang tijd en moeite. Dat geldt trouwens niet alleen voor de bedrijven, maar evengoed voor de wetgevende en uitvoerende milieuoverheden zelf. Die hebben tijd nodig om alle nieuwe bepalingen op punt te zetten en duidelijke instructies en richtlijnen te schrijven. De wetgevende bepalingen zijn er al,maar de concrete vertaling naar de praktijk gebeurt stap voor stap.

Meer flexibiliteit “De aanpassing zal lonen. Binnenkort volstaat voor heel wat bedrijven een milieuvergunning met minder zware voorwaarden. Vroeger werkten deze bedrijven met afvalstoffen, nu met nieuwe grondstoffen.En dat

AFVALSTOFFENSTUDIES EN -BEHEER

subtiele accent maakt een wereld van verschil. Samen met de minder strenge milieuvergunningsvoorwaarden,verminderen ook heel wat investerings- en werkingskosten en daalt de administratieve last enorm. Nog een voordeel: vroeger was het een huzarenwerk om afvalstoffen in of uit te voeren vanuit of naar een ander land of zelfs gewest. Maar als je plots werkt met grondstoffen in plaats van afvalstoffen, kun je deze stromen - milieuadministratief - plots een stuk gemakkelijker organiseren. Bedrijven kunnen op deze manier veel flexibeler ingaan op een opportuniteit om een stroom te vervoeren. ”

Lokale besturen speelden een belangrijke rol bij de realisatie van dit afvalstoffenbeleid Ook bepaalde industrietakken kregen nieuwe verantwoordelijkheden onder de vorm van aanvaardings- of terugnameplichten.Ze stonden vanaf toen zélf in voor de verwerking van het afval van hun producten. De toekomst stapt af van de klassieke benadering dat afval een probleem is. Het recente materialendecreet focust op nieuwe mogelijkheden voor grondstoffen en energie die zoveel mogelijk in de materialencyclus blijven.

ROOSJE LOWETTE

ROOSJE LOWETTE

[email protected]

[email protected]

MILIEUEFFECTENRAPPORTEN

BODEMSANERINGSPROJECTEN

MILIEUVERGUNNING

BOVA Environmental Consulting NV is een onafhankelijk milieustudiebureau dat zich toelegt op het verlenen van diverse adviezen inzake milieumanagement, bodem(sanerings)studies, afvalstoffenstudies, materialenbeheer en milieueffectrapporten. Zowel de private sector als overheidsbesturen behoren tot ons cliënteel.

BODEMSTUDIES

EXPERTISE EN BEMIDDELING

STORTPLAATSBEHEER

SECOND OPINIONS

HAALBAARHEIDSSTUDIES

AUTHORITY ENGINEERING

MILIEUCOÖRDINATOR

8 · DECEMBER 2012

PROFESSIONEEL INZICHT

“Onze boodschap is: 5 sluit de materiaalkringlopen”

BEST PRACTICES

■ Vraag: Wat verstaat de overheid onder de term ‘duurzaam materialenbeleid’? ■ Antwoord: “Het afvalbeleid heeft zijn grenzen bereikt. Om de milieueffecten van materialen te verlagen, moet er in een bredere context gekeken worden naar beslissingen die worden genomen nog voor een materiaal afval wordt”, zegt Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege.

“Er zijn vaak grote milieuwinsten te halen in de wijze waarop producten worden ontworpen, geproduceerd, verdeeld, geconsumeerd of gebruikt en terug ingezameld eens ze afval zijn geworden. Tegelijkertijd moet worden vermeden dat maatregelen die genomen worden in een bepaalde fase van de levenscyclus, de milieu- en gezondheidseffecten in een andere fase verhogen. Het streefdoel is de milieudruk zo klein mogelijk te houden over de hele levenscyclus van een product.”

Welke initiatieven moeten bedrijven hiervoor zeker ondernemen?

Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu

“We verwachten van de bedrijven dat ze oog hebben voor eco-efficiënte productieprocessen. Efficiënt betekent met een zo zuinig mogelijk gebruik of verbruik van materialen en minimale energie-input.Maar duurzaam materialenbeheer op bedrijfsniveau kan veel meer betekenen. Je kan als bedrijfsleider kiezen voor de aankoop van grondstoffen of producten die op een duurzame manier zijn geproduceerd. En als je dat zelf in de hand hebt, kan je de producten die je op de markt brengt

zodanig ontwerpen dat ze makkelijk recycleerbaar zijn, lang meegaan, herstelbaar zijn,... Ecodesign dus. Ook kan je met je klanten een systeem opzetten waardoor de afgedankte producten terugkeren,zodat je ze een tweede leven kan geven of recycleren. Als je nog verder gaat, kan je in de plaats van producten te verkopen diensten verlenen. Zo minimaliseer je de milieu-impact van je producten. De sleutel tot succes daarbij is innovatie.”

Ecologie en economie hebben niet noodzakelijk tegengestelde belangen. Integendeel Hoe moeilijk is de evenwichtsoefening tussen het ecologische en economische aspect? “Ecologie en economie hebben niet noodzakelijk tegengestelde belangen. Integendeel, naarmate de grondstofprijzen stijgen, wordt duurzaam materialenbeheer steeds meer een economische ‘must’. Bedrijven die erin slagen materialen efficiënter te beheren, besparen

kosten en versterken hun concurrentiële positie.” “Vlaanderen is een regio die arm is aan grondstoffen. Door efficiënt om te springen met materialen beperken we de afhankelijkheid van onze industrie van de invoer van grondstoffen. Naarmate bepaalde grondstoffen uitgeput raken en grondstoffen steeds duurder worden, wordt het des te belangrijker materialen zo lang mogelijk te laten circuleren in onze economie in gesloten kringlopen.”

Welke uitdagingen zien jullie als de meest precaire? “Vlaanderen gebruikt en verbruikt heel wat materialen en energie. In tijden van toenemende schaarste hieraan is onze grootste uitdaging hoe we ze zo efficiënt mogelijk kunnen produceren, gebruiken of verbruiken. Een sleutelbegrip hierbij is de ‘materiaalkringloop’. Hiermee bedoel ik het geheel van opeenvolgende handelingen doorheen de hele levenscyclus, vanaf het onttrekken van materialen aan de natuur tot en met het moment dat ze terugkeren naar de natuur onder de vorm van afvalstoffen. Onze kernboodschap is: sluit de materiaalkringlopen.”

Om de hoeveelheid verpakkingsafval te beperken en de recyclage te stimuleren, is sinds 1998 elk bedrijf dat verpakte goederen op de Belgische markt brengt wettelijk verplicht haar bedrijfsmatig verpakkingsafval te laten recycleren. In de praktijk is dit echter een vrij complex proces. Om aan de voorschriften van de wet te voldoen, worden bedrijven daarom bijgestaan door VAL-I-PAC,een vzw die in hun naam de bewijzen van recyclage en nuttige toepassing verzamelt en deze informatie vervolgens aan de Interregionale Verpakkingscommissie overmaakt. Om het systeem optimaal te laten renderen, krijgen bedrijven die hun verpakkingsaf-

val selectief inzamelen en laten ophalen om gerecycleerd te worden financiële steun.

Incentives Hiervoor wordt er een onderscheid gemaakt tussen twee soorten incentives. Enerzijds is er het recyclageforfait met als doel de recyclage van bepaalde materialen zoals plas-

tic en hout te stimuleren. De ‘ontpakkers’ ontvangen 35 euro per ton voor kunststof en 10 euro per ton voor hout. Daarnaast is er het containerforfait om de huurkosten van de containers te dekken (bv. 100 euro voor een grote rolcontainer of 60 euro voor kleinere types). Vorig jaar genoten meer dan 25.000 bedrijven van dit systeem. Voor het sorte-

Denk maar aan 3D-printing dat toelaat producten te vervaardigen met een minimum aan materiaalinput.

1

Ook is er hoogstaande technologie beschikbaar in Vlaanderen voor de recuperatie van schaarse en waardevolle metalen afkomstig uit elektronisch afval.

2

DAAN DE BECKER

De chemische sector probeert ‘chemical leasing’ uit als nieuw businessmodel om efficiënter om te springen met chemische stoffen.

ren van verpakkingsafval papier/ karton kan er sinds kort ook een premie tot 200 euro ontvangen worden.

Ook kan men via de uitwisseling van reststromen de afvalstromen van het ene bedrijf inzetten als grondstof voor een ander bedrijf.

Mentaliteit

KOSTEN DEKKEN. Houten paletten sorteren vraagt een inspanning, maar als bedrijf FOTO: PRIVÉ kan je dan wel genieten van enkele financiële tegemoetkomingen.

Dit kan door productdesign en productieprocessen aan te passen zodat er meer materiaalefficiënt wordt geproduceerd, door meer ketengericht te denken en te werken en door opportuniteiten te zien in innovatieve businessmodellen die toelaten het materiaalverbruik te verminderen, bijvoorbeeld door producten te vervangen door diensten. Sommige Vlaamse bedrijven trekken nu al volop de kaart van een duurzaam materialenbeheer.

[email protected]

Bedrijven beloond voor de moeite Plastic, kartonnen dozen en houten paletten. Uw verpakkingsafval sorteren kost misschien wat moeite, maar weet u dat u kunt genieten van tegemoetkomingen die uw inspanningen belonen en het grootste deel van uw kosten dekken?

Om de toegang tot de voor onze industrie noodzakelijke materialen in de toekomst veilig te stellen, is het belangrijk dat bedrijven zich inschrijven in Duurzaam Materialenbeheer.

Zoals bij vele aspecten rond milieubeheer, is vaak de mentaliteitsverandering belangrijk. Daarom werd het ‘startforfait’ gelanceerd. De bedoeling is om het afvalbeheer binnen zoveel mogelijk (kleine) ondernemingen te verbeteren en hen te stimuleren om hun verpakkingsafval voortaan selectief in te zamelen. Bedrijven die in 2012 voor de eerste keer een rolcontainer laten plaatsen voor de ophaling van hun bedrijfsmatig papier/karton verpakkingsafval hebben recht op een tussenkomst van 100 euro per jaar in de huurkost van een rolcontainer en ontvangen daarbovenop een eenmalige ‘startpremie’ van 100 euro. Correct sorteren loont dus. DAAN DE BECKER [email protected]

3

4

Binnen de bouwsector wil men dan weer gaan experimenteren met dynamisch bouwen met gemakkelijk herbruikbare modules om zo de hoeveelheid bouw- en sloopafval te beperken.

5

DAAN DE BECKER [email protected]

Samen duurzaam meerwaarde creëren, daar draait het om bij Colruyt Group

En dat trekken we ook door naar ons materialenbeheer. Tony Debock, divisiemanager verse producten en diepvries, vertelt: “Bij Colruyt Group doen we in de eerste plaats aan preventie. En dat begint al bij de keuze van onze producenten en leveranciers. Door te kiezen voor kwaliteitsvolle producten creëren we minder afval. Maar daar stopt het niet bij. Zo werken we met een automatisch herbevoor herbevoorradingssysteem. Dat is gebaseerd op jarenlange ervaring. We houden rekening met verschillende parameters. Voor AGF (Aardappelen, Groenten en Fruit) bijvoorbeeld kopen we de hoeveelheden aan die we denken te verkopen. Zo is er altijd een zo optimaal mogelijke stock aanwezig. Door onze verschillende inspanningen wordt nu al 99,1 % van alle food en non-food producten die Colruyt, Bio-Planet en OKay aankopen, ook effectief verkocht.” Stephan Windels, business unit manager WE-Power, licht dit verder toe: “De laagste prijzen kan je alleen garanderen als je de laagste kosten hebt. In het kader van die filosofie zijn

Het afval dat we uiteindelijk toch nog produceren, verwerken we op een duurzame manier. We splitsen onze stromen zo veel mogelijk op. Daaraan geven we dan de meest nuttige toepassing.

we al van in de jaren 70 bezig met het sorteren van ons bedrijfsafval. En dat doen we doorheen heel het bedrijf. We informeren elke medewerker hoe hij moet sorteren. Daardoor hebben we heel zuivere reststromen. Zo startten we in 2009 samen met FostPlus een proefproject rond de aparte inzameling van pmd in bedrijven. In 2011 zamelden we zo’n 71 ton pmd in. Het project werd een succes en intussen is dit systeem verplicht volgens de Vlaamse wetgeving. En het blijft niet bij sorteren alleen. Ons organisch afval bijvoorbeeld vergisten we. Zo produceren we biogas en dat gas zetten we om tot elektriciteit. Het rest restproduct van dat proces, digestaat genoemd, dient als mest meststof voor de landbouw. Zo is de cirkel rond.”

10 · DECEMBER 2012

INSPIRATIE

Ziekenhuis met een missie

■ Vraag: Hoe slaagt het Universitair Ziekenhuis van Gent erin om fors te besparen op haar energiefactuur? ■ Antwoord: Door haar gebouwen te verwarmen met restwarmte uit afvalverbranding.

Tegen 2020 CO2-neutraal zijn: dat is de missie van het UZ in Gent. Het is een zeer ambitieus plan, maar het Gentse ziekenhuis wil absoluut een voortrekkersrol spelen. Nu al wordt volop getimmerd aan een groener imago. Dankzij een unieke samenwerking met de Gentse afvalverwerkingsmaatschappij gingen de kosten voor verwarming pijlsnel naar beneden. In de afvalverbrandingsoven werd in 2006 een vernieuwde stoomketel gebouwd, die de warmte van de verbranding omzet in stoom. Er lag al sinds de jaren zeventig een pijpleiding naar het ziekenhuis, maar het systeem had eigenlijk nooit naar behoren gefunctioneerd omdat de technologie nog niet op punt stond. Die leiding van anderhalve kilometer – strak rechtdoor, onder de autostrade - werd volledig vernieuwd en mondt uit in twee stookplaatsen in het ziekenhuis. Ingenieur Lieven Deblaere, dienstverantwoordelijke verwarming, sanitair en medische gassen, licht toe: “We wilden iets doen aan onze CO2uitstoot en zochten tegelijk naar manieren om de gasrekening van het Lieven Deblaere Ingenieur UZ Gent

Hoeveel besparen jullie nu? “Dat is een aanzienlijk deel… We hebben een contract afgesloten in 2005, toen de gasprijs nog relatief laag was. De prijsformule voor stoom omvat een stijgend kortingspercentage bij een stijgende gasprijs. Intussen kost gas méér dan toen, dus ons kortingspercentage is groter geworden.”

Hoe ambitieus is het eigenlijk om tegen 2020 CO2-neutraal te willen zijn?

ENERGIE UIT AFVAL. Een stoomketel zet verbrandingswarmte om in stoom. Die FOTO: KOEN VAN CAIMERE stoom wordt in verschillende domeinen benut.

ziekenhuis wat naar beneden te halen. Daarom hebben we in 2000 voor het eerst contact opgenomen met de afvalverwerkingsmaatschappij. Toevallig waren ze ook net bezig met energierecuperatie uit afvalwarmte, ze zagen het dan ook zitten om met ons in zee te gaan.Het UZ was een ideale partner voor hen. Wij beschikken namelijk ook over mazout- en gasketels. De verbrandingsoven sluit sowieso een paar keer per jaar voor een uitgebreid onderhoud, maar op dat moment switchen wij gewoon naar de andere ketels. Voor ons is het dus geen enkel probleem als de voorziening een tijdje stopgezet wordt, terwijl andere bedrijven zonder back-up natuurlijk meteen zouden natuurlijk platliggen.”

Waren er grote aanpassingen nodig vooraleer jullie de switch konden maken? “Nee,voor ons viel dat heel goed mee.

STEEK GERUST AL JE ENERGIE IN JE ZAAK, WIJ DOEN DE REST

Tot in onze stookkamers is de installatie dan ook de verantwoordelijkheid van de afvalverwerkingsmaatschappij. Zij namen dus het gros van de investering, zoals het leggen van de leidingen en het in orde brengen van alle vergunningen,voor hun rekening.”

Wordt die stoom alleen gebruikt om de gebouwen te verwarmen, of doet het ziekenhuis er meer mee? “In één van de twee stookplaatsen wordt de stoom omgezet naar water van 120 à 130°C, dat gebruikt wordt voor de verwarming en het sanitair warm water. In de andere stookplaats wordt de stoom omgezet in huisstoom. Die stoom wordt gebruikt voor onder meer de keuken en het sanitair, maar ook voor de sterilisatieafdeling. Ook de luchtvochtigheid in de gebouwen houden we op peil dankzij deze stoom. Er komen dus heel wat andere aspecten bij kijken.”

“Héél ambitieus. We willen ons verbruik nog meer doen dalen door energiezuiniger te werken, onder meer door beter te isoleren en hierdoor een groter percentage stoom af te nemen. Op het vlak van elektriciteit zal het moeilijker worden om CO2-neutraal te worden. We denken er nu aan om groene energie aan te kopen. Na 2020 kunnen we misschien zelf onze elektriciteit gaan produceren, door windmolens bijvoorbeeld, maar dat is voorlopig nog toekomstmuziek.”

EXPERTISE

Betrouwbare cijfers rond afvalstromen De afval-en materialensector heeft lang te kampen gehad met een slecht imago. De laatste jaren is er onder impuls van de sector hard gewerkt aan een kwaliteitsvolle dienstverlening. Het nieuwe VLAREMA trekt deze lijn nu door. Milieuexpert Kurt Gutschoven: “Vanaf vandaag wordt sterker ingezet op interne controlesystemen en bijkomende keuringen door een onafhankelijke instelling. Heel wat bedrijven die actief zijn in de afval- en materialenketen zijn op die manier verplicht om gedetailleerde cijfergegevens bij te houden. Niet enkel wordt hierdoor de kans op fraude vermeden, maar Vlaanderen beschikt zo ook over betrouwbare cijfers rond afval- en materiaalstromen.”

EVA KEUSTERMANS [email protected]

BESPAREN ■ Sinds het UZ in zee ging met de afvalverwerkingsmaatschappij, wordt elk jaar 3.800.000 m3 gas bespaard. ■ Op jaarbasis betekent dat een besparing van 8000 ton CO2. Dat komt neer op een daling van 70% wat verwarming betreft. ■ De kosten voor verwarming liggen 40 à 45% lager dan wanneer er met gas verwarmd zou worden.

Kwaliteitsborging “Verder is vereist dat inzamelaars,handelaars of makelaars die gevaarlijk afval behandelen over een kwaliteitsborgingssysteem moeten beschikken. Dat systeem is gebaseerd op het principe van risicoanalyse, integraal ketenbeheer, traceerbaarheid en zelfcontrole. Ook hier is een externe keuring van het kwaliteitssysteem verplicht.” SOFIE VAN HYFTE [email protected]

Met onze stoom verwarmen we het UZ Gent, maar hier maken we u graag warm voor onze DIENSTVERLENING VOOR BEDRIJVEN. Naast het RESTAFVAL , zamelt IVAGO ook het PAPIER EN KARTON , GLAS , GFT , PMD PLASTIC FOLIES en GROFVUIL van uw zaak of bedrijf in. We stemmen de selectieve inzameling af op uw specifieke wensen en behoeften. Samen met u werken we de beste economische en ecologische oplossing uit. Zoveel bedrijven, zoveel oplossingen.

KUNT U INVESTEREN IN MILIEU DOOR TE INVESTEREN IN UW BEDRIJF? Bij Vinçotte willen we mee instaan voor de reputatie van onze klanten op het gebied van duurzaamheid & materialenbeheer vanuit onze ervaring in advies, certificatie, inspectie, testing en opleidingen. Vinçotte staat in voor een omzet van 190 miljoen euro en heeft wereldwijd 14 vestigingen. WWW.VINCOTTE.BE • [email protected]

Voorstel op maat? 09 240 81 11 of surf naar www.ivago.be/bedrijfsafval YOUR REPUTATION IS MINE.

222972_Advertentie Trends Bedrijfsafval.indd 1

23/11/12 10:24

DECEMBER 2012 · 11

NIEUWS Olie wordt voor 85% gerecycleerd

4

FASEN VAN HET VERWERKINGSPROCES De gebruikte smeerolie wordt door de consument naar het containerpark of een gemeentelijk inzamelpunt gebracht. Van daaruit wordt de olie door erkende inzamelaars naar de verwerkingsbedrijven getransporteerd.

1

Na de voorbehandeling, waarbij het water weggefilterd wordt, volgt een thermisch kraakproces dat de koolwaterstofhoudende olie omzet in te commercialiseren basisolie. Typerend is dat de olie hierbij van zijn zwarte kleur ontdaan wordt.

2

In onze machinale samenleving is het gebruik van smeerolie niet weg te denken. Gebruikte smeerolie is echter moeilijk biologisch afbreekbaar en vormt een gevaar voor de ecosystemen wanneer ze in het milieu terechtkomt. Zo kan het toevoegen van een druppel olie in één klap duizend liter water vervuilen. Er wordt dan ook streng toegezien op de correcte ver-

werking van de vervuilde oliën. Sinds enkele jaren past de overheid het principe van de ‘aanvaardingsplicht’ toe. Hiermee legt ze de financiering en organisatie van de inzameling en verwerking van gebruikte smeerolie bij de producenten. Dankzij de milieubeleidsovereenkomsten die de betrokken federaties met de regionale overheden hebben gesloten, moeten de eindverkopers, invoerders en producenten de gebruikte olie niet meer terugnemen van hun klanten. Zo

kunnen particulieren gratis met hun gebruikte olie terecht op het containerpark. De in België opgehaalde gebruikte olie wordt vandaag de dag voor 85% gerecycleerd.

Tweede leven Er zijn een vijftiental inzamelaars die bij de bedrijven en op containerparken olie ophalen en afvoeren naar verwerkingsinstallaties in binnen- en buitenland. België telt slechts één installatie in Hautrage (Henegouwen) die sinds 2004 ope-

rationeel is. De gebruikte olie wordt geregenereerd tot basisolie waar additieven aan worden toegevoegd. Verder wordt ze verwerkt tot allerhande brandstoffen zoals bijvoorbeeld brandstof in de cementindustrie. Omdat gebruikte olie ook water bevat, gebeurt er soms een voorbehandeling om de kwaliteit te optimaliseren. De olie vermindert zo in volume en dat vermindert eveneens de transportkosten. SOFIE VAN HYFTE [email protected]

In het proces zelf worden de vrijgekomen gassen als energiebron gebruikt. Daardoor kan het extern energieverbruik fors dalen.

3

Na regeneratie kan 85% van de olie opnieuw ingezet worden als steunbrandstof, stookolie of dieselolie.

4

Dirk is goed bezig... of niet?

Ontdek de nieuwe wetgeving inzake bedrijfsafval op www.ovam.be/sorteermeer Vanaf 1 juli 2013 wordt ook de inzameling van pmd-afval voor bedrijven verplicht, net zoals een contract met een afvalinzamelaar voor het gemengde bedrijfsafval.

12 · DECEMBER 2012

TIP

INSPIRATIE

GOUDMIJN AAN RECYCLEERBAAR METAAL

■ Vraag: Wat is urban mining? ■ Antwoord: Het proces waarbij in grootstedelijke agglomeraties producten die metaal bevatten, ingezameld worden.

Secundaire, recycleerbare grondstoffen hebben de toekomst. Niet alleen omdat de klassieke, primaire grondstoffen uitgeput geraken, maar ook omdat ze een duurzame oplossing bieden voor de gekende milieuproblemen met betrekking tot primaire activiteiten. Ook de recyclage van metalen is urgent. De vraag naar metalen neemt immers sterk toe, vooral dan vanuit de economieën in groeilanden. Deze landen hoeven zich voorlopig echter geen zorgen te maken, want momenteel bestaat er zelfs, mede vanwege de economische crisis die vooral het westen treft, een overcapaciteit aan metalen.

Geen kwaliteitsverlies De grote troef van metalen is dat ze altijd opnieuw recycleerbaar zijn, zonder aan kwaliteit in te boeten. De in versleten producten verwerkte metalen zijn dus doorgaans niet aan hun laatste leven toe, en dat is belangrijk in tijden van grondstofschaarste. Non-

ferrometalen als zink, aluminium, koper, tin, nikkel, lood en titanium worden massaal gerecycleerd en hergebruikt door smelterijen, raffinaderijen, gieterijen en andere fabrikanten. Het volledige smelt- en raffinageproces is steeds gebaseerd op duurzame technologieën, waarbij zowel pyro- als hydrometallurgische routes worden gevolgd. Herwonnen metalen worden onder meer gebruikt voor afvoerpijpen en dakgoten in de huizenbouw of als elektrische geleiders in het geval van koper. Gerecycleerd tin kan men onder meer terugvinden in blik voor de voedingsindustrie. Gerecycleerd aluminium kan dan weer fungeren als bouwmateriaal voor vliegtuigen en hernieuwd zink kan dienen voor de carrosserieonderdelen van auto’s.

Het potentieel voor urban mining is enorm, omdat het merendeel van de mensen hun gebruikte materialen nog niet voor recyclage aanbiedt

Urban mining

Toch gaan nog vele metalen verloren. Dat is ironisch omdat ook andere duurzame inzetmiddelen zoals zonnepanelen of windmolens grotendeels uit metalen bestaan. Dat de gewone man in de straat ook zijn duit in het zakje kan doen wat de recyclage van metalen betreft, is onvoldoende bekend. In het dagelijkse leven zijn we immers voortdurend met toestellen in de weer die voor een groot deel uit metalen bestaan. Bijna alle technologie die we gebruiken, zoals gsm’s of laptops, bevat diverse waardevolle metalen die eigenlijk niet verloren mogen gaan. Er zou dus nauwer moeten worden toegezien op de inzameling van versleten materialen. Dit inzamelen van dagdagelijkse producten die metaal bevatten in de grootstedelijke agglomeraties is wat men urban mining noemt. Het potentieel voor urban mining is enorm, omdat het merendeel van de mensen hun gebruikte materialen uit onwetendheid nog niet voor recyclage aanbiedt. In onze directe omgeving bevindt zich dus letterlijk een goudmijn aan herbruikbare, vaak zeldzame metalen zonder dat we dat goed en wel beseffen. ALEXANDER CORNET [email protected]

3 ONTDEK NIEUWE DOMEINEN

DECEMBER 2012 · 13

Duurzaam werken in een circulair model Terwijl de wereldbevolking blijft groeien en de toenemende welvaart op mondiaal niveau de energieconsumptie doet stijgen, geraken onze energie- en grondstofreserves uitgeput. De huidige manier van produceren en consumeren is dan ook onhoudbaar. De vraag naar energie moet afnemen en het gebruik van primaire grondstoffen moet dalen. Economie en duurzaamheid gaan hierbij hand in hand. Europa heeft zelf relatief weinig grondstoffen en moet nog steeds het merendeel van haar primaire grondstoffen uit andere delen van de wereld importeren.Dat de importprijzen blijven stijgen en we het risico lopen steeds afhankelijker te worden van andere economische machten, maakt de noodzaak om op afvalrecylage in te zetten en zo onze grondstoffen terug te winnen uit producten, steeds urgenter. Dit is evenwel een complexe materie, die de nodige expertise en ondersteuning vereist.

Circulair model

GEPERST PLASTIC Het hergebruiken van materiaal is van toepassing op verschillende domeinen. FOTO: PLASTIC RECYCLING (DAVID PLAS)

Producenten moeten met betrekking tot de verduurzaming van goederen een voortrekkersrol op zich nemen. Ze kunnen duurzaam werken in een circulair model waarbij gebruikte materialen na recyclage opnieuw ingezet kunnen worden in hetzelfde of een ander product, zonder kwaliteitsverlies te lijden. Wanneer alle restproducten hergebruikt kunnen worden en de producten milieu-neutraal zijn, is de duurzame kringloop compleet.

De uitdaging ligt in het ontwerpen van producten volgens het cradleto-cradle-principe. Dit houdt in dat, dankzij een optimale samenwerking tussen leveranciers, producenten, gebruikers en verwerkers, producten ontworpen kunnen worden die van begin tot eind veilig en herbruikbaar zijn. Producenten kunnen hierop inspelen door bijvoorbeeld ecodesign te integreren. Hierbij wordt er van bij het ontwerp van een proces of product met alle stappen van de levensfase rekening gehouden, teneinde een optimale recyclage/recuperatie van grondstoffen te bewerkstelligen. De rol van een afvalbeheerder bestaat er dan in als logistieke/industriële partner advies te verlenen over de optimalisering van productie- en distributieprocessen.

Streng Europa Gezien de snelheid waarmee de grondstofreserves slinken, is de Europese regelgeving hieromtrent de laatste jaren veel strenger geworden voor producenten. Zij worden aangemaand om de verantwoordelijkheid te nemen voor de opeenvolgende levensfases van hun producten, inclusief de afval- en recyclagefase.Om het bewustmakingsproces rond het milieuthema nog te bevorderen, lanceert de overheid ook voor bedrijven financiële stimuli om duurzaamheid te promoten en afval nauwgezet te sorteren.Rekening houdend met de huidige en toekomstige milieuvereisten, hoort duurzaam afvalbeheer hoger op het prioriteitenlijstje van bedrijven te staan. DAAN DE BECKER

RECYCLAGE VAN GEVAARLIJK AFVAL Een van de meest opmerkelijke verwerkingsen recyclagelocaties voor gevaarlijk afval in België vinden we terug bij Recyfuel. Afval dat een specifiek gevaar vormt voor de mens of het milieu, omdat het is samengesteld uit een één of meerdere gevaarlijke bestanddelen met een bepaalde concentratie en/of één of meerdere gevaarlijke kenmerken bezit die als gevaarlijk worden beschouwd in de geldende wetgeving, wordt als gevaarlijk afval beschouwd.

Cementindustrie Gelukkig kan ook dit gevaarlijk afval ingezet worden in het afvalverwerkingsproces. Zo maakt Recyfuel uit gevaarlijk afval nieuwe brandstoffen voor de cementindustrie.Deze vormen een volwaardig en milieuvriendelijk alternatief voor fossiele brandstoffen.

Er worden drie soorten afgewerkte producten geproduceerd: Resofuel  (geïmpregneerd zaagsel),gevaloriseerd tot een vervangingsbrandstof die gebruikt kan worden in de ovens van cementfabrieken. Kunststof, gevaloriseerd tot een vervangingsbrandstof die gebruikt kan worden in de ovens van cementfabrieken. Metaal, dat in de staalnijverheid wordt gerecycleerd.

1

2 3

[email protected]

“WERKEN AAN EEN DUURZAME ECONOMIE”

SITA.BE

VAL-I-PAC MAAKT UW RECYCLAGEVERPLICHTING OVERZICHTELIJKER. EN DIE VAN GROEP COLRUYT. Mieke Vercaeren, Duurzaamheidscoördinator Groep Colruyt

“Groep Colruyt wil duurzaam meerwaarde creëren. Zowel met onze duurzame processen als ons energiebeleid maken we een verschil voor het milieu. Afval willen we in de eerste plaats vermijden door een doorgedreven afvalpreventie, daarna volgt hergebruik en recyclage. De wettelijke verplichtingen voor de recyclage van bedrijfsmatige verpakkingen zijn iets minder vanzelfsprekend. Daarom doen we een beroep op VAL-I-PAC. Zij nemen de administratie en logistieke opvolging van ons over. Ze verzamelen voor ons alle nodige data en rapporteren hierover aan de overheid. Bovendien stimuleren ze ook de recyclage via financiële incentives. Zo zijn wij in orde met de wet en besparen we heel wat tijd en energie. VAL-I-PAC maakt de recyclage verplichtingen, voor ons en voor meer dan 7.000 andere bedrijven, een pak overzichtelijker. En daar staan we met Groep Colruyt volledig achter. U neemt toch ook uw verantwoordelijkheid als bedrijf op het vlak van milieu?”

Meer weten? Bel 02/456.83.10 of kijk op valipac.be

2670_VIP_Ad_COLRUYT_Trends_365x259.indd 1

3/12/12 17:07

DECEMBER 2012 · 15

4 TIP

NIEUWS

Geen enkele band belandt nog op het stort

AFVAL VERMIJDEN PRIMEERT

MOGELIJKHEDEN Recyclage

Ladder van Lansink Afval van banden verwerken? Dat betekent in de eerste plaats afval vermijden. Wat geen afval is, moet niet verwerkt worden. Deze preventieve maatregel staat op de eerste trede van de Ladder van Lansink. Die geeft een duidelijke hiërarchie over hoe je moet omgaan met afval. Maar hoe vermijd je dat je banden te snel verslijten? In de eerste plaats door te rijden met een correcte bandenspanning. Te platte banden verslijten sneller aan de buitenkant, te harde banden raken alleen een klein stuk van de weg en verslijten sneller in het midden.Geregeld de spanning controleren en bijsturen, kan in vrijwel elk tankstation en kost tijd noch moeite.

BANDENSPANNING. Te platte banden verslijten sneller aan de buitenkant, te harde verslijten sneller in het midden.

Ook het profiel van je banden vraagt daarom af en toe aandacht.De groeven van een nieuwe band zijn 0,8 cm diep, vanaf 0,3 cm is je band aan vervanging toe.Een slimme truc om te weten of je profiel nog voldoet: neem een muntstuk van 1 euro en plaats het in de groeven van je band. Zie je het gouden randje van je euro nog? Dan wordt het tijd voor een nieuwe band.

Rijd je met goed onderhouden banden? Dan win je drie keer: je verbetert de remafstand en wegligging van je auto (en je vergroot dus je veiligheid), je verbruikt minder brandstof én je zorgt ervoor dat je wagen minder CO² uitstoot – een zegen voor het milieu.

Nieuwe levens Na preventie vermeldt de Ladder van Lansink hergebruik. Sommi-

VERPLICHT LABEL ■ Sinds november heeft elke band een label. Dit vermeldt: ■ de rolweerstand bij optimale bandenspanning. ■ de grip op een nat wegdek met bijhorende remprestaties. ■ het geluid dat de band in kwestie produceert.

■ Elke band heeft een andere combinatie. Idealiter scoort elk element hoog, maar dan kost de band meer. Met het label krijgt de koper objectieve informatie, het is aan hem om een doordachte keuze te maken en de band te kiezen die hij nodig heeft.

In 2011 versleten de Belgen maar liefst 85.000 ton banden. Stuk voor stuk kregen die een nieuw leven. 85% van de bandenhoop was bestemd voor materiaalvalorisatie, of met andere woorden recyclage. Een deel van de ingezamelde banden bleek nog perfect bruikbaar voor de occasiemarkt of kreeg een nieuw loopvlak. Het andere deel ging naar verwerkingsbedrijven. Die knippen of ‘shredderen’ de banden in grove of heel fijne stukken, afhankelijk van de vraag van de markt. Soms eindigen banden zelfs als poedergranulaat. Dat komt goed van pas voor de aanmaak van bijvoorbeeld kunststofgras, atletiekpistes en tegels voor speelpleinen, maar ook voor ondergronden van maneges en voor straatmeubilair.

1

Jaarlijks produceert een huishouden heel wat afval. Om de verwerking van deze berg in goede banen te leiden, houdt Europa een oogje in het zeil.

Europa legt de lidstaten normen op over afvalverwerking en bepaalt dat elk soort afval apart wordt ingezameld en op een milieuvriendelijke manier wordt verwerkt. In België leidde dit tot een aantal milieubeleidsovereenkomsten tussen de regionale overheden en de industrie. En tot de oprichting van beheersorganismen voor de diverse afvalstromen. Ook voor banden bestaan er wettelijke overeenkomsten.Na hun bewogen leven worden ze op verschillende manieren gerecycleerd.

2

FOTO: PRIVÉ

ge banden van afgeschreven auto’s kunnen nog perfect van pas komen op de occasiemarkt. En banden met een versleten loopvlak maar intact karkas worden afgefreesd en krijgen een nieuw loopvlak. Vooral vrachtwagenbanden zijn hiervoor geschikt. Zijn de banden helemaal opgebruikt? Dan is recyclage de volgende trede. Verwerkte banden krijgen een nieuw leven op heel uiteenlopende plaatsen (zie kader). Pas in laatste instantie dienen afvalbanden als vervangbrandstof in cementovens of als bindmiddel in metaalfabrieken. Banden simpelweg dumpen is geen hoofdstuk in dit verhaal.

Energievalorisatie De andere 15% onderging energievalorisatie. Hier dienen banden – in hun geheel of gedeeltelijk – als brandstof voor cementovens. Ze vervangen de basisbrandstoffen en hebben vaak een hoger rendement. Een laatste deel van de banden dient als bindmiddel bij de metaalproductie.Al deze procedures gebeuren uiterst milieuvriendelijk en worden streng gecontroleerd.

2

ROOSJE LOWETTE ROOSJE LOWETTE

[email protected]

[email protected]

Bespaart u volgend jaar écht op energie of blijft het bij goede voornemens? Zet 2013 alvast goed in en herbekijk nu uw energiecontract. Wij maken graag een voorstel op maat van uw bedrijf. Bezoek onze website of contacteer ons op 03 270 68 79.

Ess_wastem_259x121.indd 1

8/11/12 14:53

e g a r d j i b w U r e t e b tot een milieu

Jaarlijks worden in België 7,5 miljoen afvalbanden ingezameld en milieuvriendelijk verwerkt. Deze banden of de grondstoffen waaruit ze zijn gemaakt krijgen allemaal een nieuw leven. Met 85% materiaalvalorisatie zijn we nr.1 in Europa! Dit allemaal dankzij uw milieubijdrage.

Bedankt voor uw vertrouwen!

www.recytyre.be twitter.com/recytyre