Zaaknummer: 10444 Datum uitspraak: 6 mei 2010 Plaats uitspraak: Zaandam
Bindend Advies in het geschil tussen: H. van der Sanden te Oss verder te noemen: Van der Sanden, tegen: R. Stratmann bijgestaan door zijn vrouw te Den Haag verder te noemen Stratmann, gegeven door mr. F.M.Visser, verder te noemen de rijdende rechter. De procedure. Partijen zijn schriftelijk overeengekomen dit geschil door middel van een bindend advies op basis van het bindend advies reglement "De Rijdende Rechter" editie november 2009 te laten beslechten. De vordering van Van der Sanden is opgenomen in de bindend advies overeenkomst. Daarin is ook een tegenvordering van Stratmann opgenomen. De rijdende rechter heeft kennis genomen van alle door partijen overgelegde stukken. Het geschil is behandeld op de hoorzitting van 29 maart 2010, welke is gehouden te Schoonhoven.
Partijen zijn behoorlijk opgeroepen voor de hoorzitting. Voorafgaande daaraan heeft de rijdende rechter met partijen kennis genomen van de werking van de in deze procedure bedoelde websites en zijn partijen in de gelegenheid gesteld zich daarop nog bevindende relevante uitingen aan te wijzen. Daarbij was tevens aanwezig mr. drs. Nynke Wisman (bestuurslid Vereniging Privacy Recht), als deskundige. Partijen zijn in de gelegenheid gesteld op- en aanmerkingen te maken. Partijen zijn op de hoorzitting verschenen en hebben hun standpunten toegelicht. De deskundige heeft mondeling verslag uitgebracht. Hierna is de uitspraak bepaald op vandaag. Vaststaande feiten. In deze procedure mag van de volgende feiten worden uitgegaan, omdat deze voldoende zijn komen vast te staan. 1. Van der Sanden is een gediplomeerd goud- en zilversmid, juwelier en horlogier, doch kan vanwege een medische beperking dit vak niet meer uitoefenen. Sinds 1984 is Van der Sanden beëdigd taxateur in gouden en zilveren werken. 2. Van der Sanden is eigenaar en beheerder van de door hemzelf ontwikkelde website www.GZU-online.com. Deze website beoogt ‘Eén portal voor de hele branche’ van onder meer juweliers, goudsmeden, taxateurs en edelsteenkundigen te zijn. Tegen betaling kunnen vakgenoten hun waren en diensten via deze website aanbieden. Verder bestaat de mogelijkheid om ‘on line’ taxatierapporten te maken en wordt een uitgebreide woordenlijst met vaktermen in tien talen aangeboden, alsmede een overzicht van keurtekens. 3. In het op deze website voor iedereen te raadplegen adresboek kunnen
bovendien ‘alle juweliers en goudsmeden’ met hun bedrijfsnaam, adres en woonplaats worden opgezocht. Van der Sanden heeft deze gegevens ontleend aan openbare bronnen en zonder uitdrukkelijke toestemming van betrokkenen in deze adressenlijst opgenomen. 4. Medio 2009 heeft Van der Sanden van de directie van de vakschool voor edelsmeden de (mobiele) telefoonnummers van eindexamenstudenten gekregen. Vervolgens heeft Van der Sanden deze studenten een gratis abonnement op zijn website aangeboden. Eén van deze studenten heeft toen op het discussieforum voor de edelsmid www.zilvermaan.com de vraag gesteld of de website van Van der Sanden wel betrouwbaar was. 5. Stratmann is een te Den Haag gevestigde goudsmid. Hij verkeert zeer regelmatig op het discussieforum Zilvermaan. Naar aanleiding van de hiervoor onder 4. bedoelde vraag heeft hij vrijwel onmiddellijk het volgende op het forum gezet: ‘Niet betrouwbaar lijkt me. Er is een levendige handel in persoonlijke 06 nummers, beroep, emailadressen etc etc, te selecteren op ieder item. Vaak gebruikt voor commerciële doeleinden maar ook door oplichters.’ 6. Kort daarop liet een andere ‘reaguurder’ weten te denken dat de site wel serieus en betrouwbaar was, zij het dat hij het ontbreken van duidelijke informatie over de verantwoordelijke persoon achter de website kritiseerde en daarom enige terughoudendheid aanraadde. In dat verband werd de beeldspraak gebruikt van ‘de kat uit de boom kijken’, waarop Stratmann het nodig vond te reageren met de tekst ‘Katapult??’ 7. Vervolgens ontspon zich een onaangename discussie tussen partijen, waarbij beiden geen blad voor de mond namen. In dat verband begon Stratmann ook bezwaar te maken tegen het zonder toestemming opnemen van zijn gegevens in de hiervoor bedoelde adressenlijst. Na het uiten van de nodige dreigementen met juridische actie over en weer, volhardde Van der Sanden bij zijn weigering om de gegevens van Stratmann uit de adressenlijst te verwijderen. 8. Op een gegeven ogenblik heeft Stratmann aan Van der Sanden de
volgende tekst doen toekomen: ‘Uw site is hiermee gedegradeerd tot een oplichters site. Waar ik stellig in zal volharden. Pff site in wording en nog wat aanpassingen…. Maar wel 120,- P Jaar voor de stommelingen die er in stinken. Hierin bent u sterk de fout in gegaan en stupide genoeg gelukkig openbaar. Wellicht ook de verkeerde tegenstander. De klok telt. Dus supersnel mij verwijderen om je eigen hachie te redden. En dat is geen geintje.’ 9. Van der Sanden heeft deze tekst (al dan niet opnieuw) op het Zilvermaan forum geplaatst met als reactie dat hij de uitnodiging voor de rechtbank aannam, met (onder meer) de toevoeging: ‘Mijnheer Ruud, u heeft het ego van een trekbank, en het IQ van een trekijzer….’ 10. Uiteindelijk heeft Erika, de moderator van het forum, de discussie gesloten, beledigende uitlatingen verwijderd en partijen geadviseerd hun probleem, buiten het forum om, in privé op te lossen. De vordering van Van der Sanden. Van der Sanden vordert kort gezegd dat Stratmann wordt verboden verder nog lasterlijke uitlatingen te doen aan zijn adres. Tevens vordert hij dat Stratmann wordt verplicht tot het plaatsen van een rectificatie met vermelding van de onderhavige uitspraak en excuses op het hiervoor bedoelde discussieforum, alsmede in het eerstkomende nummer van vakblad Edelmetaal. De tegenvordering van Stratmann. Stratmann vordert kort gezegd dat Van der Sanden wordt verplicht zijn excuses aan te bieden voor de beledigingen en uitlatingen die hij op het hiervoor bedoelde discussieforum over Van der Sanden heeft geplaatst.
Standpunten van partijen. Partijen blijken in de kern verdeeld over de volgende vragen. Hoewel daarover geen vordering (meer) is ingesteld, willen partijen alsnog van de rijdende rechter vernemen, of Van der Sanden gerechtigd was en is om de gegevens van Stratmann en andere edelsmeden op te nemen in de via de website www.gzu-online.com te raadplegen adressenlijst, in elk geval nadat daartegen bezwaar is gemaakt. Van der Sanden meent van wel, omdat hij slechts al elders openbaar gemaakte gegevens heeft verzameld. Stratmann meent van niet. Hij vreest dat thuis werkende goudsmeden het slachtoffer kunnen worden van inbrekers, die via deze adressenlijst weten dat er bij deze goudsmeden thuis (goud en zilver) te halen valt. De vorderingen over en weer hebben echter betrekking op de vraag, of de door beide partijen over elkaar gedane uitlatingen juridisch door de beugel kunnen en in het verlengde daarvan of Stratmann gedwongen kan worden daarmee op te houden en of de daardoor voor partijen mogelijk ontstane reputatieschade door rectificatie en/of het aanbieden van excuses kan en moet worden verholpen. Van der Sanden meent dat hij ten onrechte door Stratmann als een oplichter is neergezet op een discussieforum dat voornamelijk door vakgenoten wordt bezocht. Daardoor stelt Van der Sanden, die heel veel tijd en kosten heeft besteed aan het opzetten van een deugdelijke en betrouwbare website, beschadigd te zijn. Stratmann stelt zich echter op het standpunt dat hij publiekelijk slechts aandacht heeft willen vragen voor mogelijke fraude, waardoor met name jonge, beginnende goudsmeden worden bedreigd. Stratmann geeft toe dat hij zich daarnaast éénmaal heeft laten gaan, door het versturen van het hiervoor onder 8. bedoelde bericht. Dat bericht is echter niet op het forum geplaatst maar direct aan Van der Sanden persoonlijk verstuurd. Het is Van der Sanden zelf geweest die dat bericht vervolgens publiek heeft gemaakt, door dit op het discussieforum te publiceren, waarbij het juist Van der Sanden was die zich heeft bediend van beledigende uitlatingen aan het adres van Stratmann. Overigens was Stratmann niet de enige die zijn twijfels over de betrouwbaarheid van de site heeft geuit en die geëist heeft dat adresgegevens daarvan zouden worden verwijderd. Bovendien is Stratmann niet alleen maar negatief geweest.
Beoordeling van het geschil. Gebruik van (mobiele) telefoonnummers. Hoewel geen inzet van het geding moet het de rijdende rechter van het hart, dat het verbazing wekt dat Van der Sanden de beschikking heeft gekregen over (mobiele)telefoongegevens van eindexamenstudenten van de vakschool edelsmeden en deze vervolgens heeft gebruikt. Het argument dat het Van der Sanden niet aangaat of deze gegevens legaal -dat wil zeggen in overeenstemming met de eisen gesteld in de Wet bescherming persoonsgegevens (verder te noemen Wbp)- zijn verkregen, gaat niet op. Van der Sanden, die deze gegevens verzamelde en gebruikte (‘verwerkte’ in de zin van de Wbp) had en heeft ter zake immers een eigen verantwoordelijkheid. Bij gebrek aan voldoende informatie (hebben de betrokken studenten wellicht toestemming gegeven?) kan de rijdende rechter hier verder niet op ingaan, maar duidelijk is wel dat iemand, die zo te werk gaat met persoonlijke gegevens van derden, zich op zijn minst in de gevarenzone van het Privacyrecht begeeft. Publicatie van adresgegevens. Het opnemen van de adresgegevens van branchegenoten (particuliere personen en eenmanszaken) in de via de website www.gzu-online.com te raadplegen adressenlijst is (eveneens) aan te merken als een verwerking van persoonsgegevens, zoals bedoeld in artikel 1, aanhef en onder b. van de Wbp. Volgens artikel 7 Wbp mogen dergelijke persoonsgegevens alleen voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden worden verzameld. Aan die eis is in dit geval voldaan, nu het door Van der Sanden nagestreefde doel, te weten branchevoorlichting van het grote publiek, daaronder valt. Volgens artikel 8 Wbp geldt voor verwerking en dus ook publicatie van deze gegevens echter de aanvullende eis, dat daarvoor een zogenaamde rechtvaardigingsgrond kan worden aangewezen. Daaraan kan niet afdoen, dat deze gegevens elders al openbaar waren gemaakt.
De in dit geval meest voor de hand liggende rechtvaardigingsgrond, zou een ondubbelzinnig verleende toestemming zijn. Die is echter nooit gegeven en mocht volgens artikel 5 Wbp overigens op elk moment worden ingetrokken. Bij gebreke van toestemming kwam in dit geval daarom eigenlijk alleen nog de in artikel 8 aanhef en onder f. Wbp vermelde rechtvaardigingsgrond in aanmerking, te weten dat ‘de gegevensverwerking noodzakelijk is voor de behartiging van het gerechtvaardigde belang van de verantwoordelijke of van een derde aan wie de gegevens worden verstrekt, tenzij het belang of de fundamentele rechten en vrijheden van betrokkene, in het bijzonder het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer, prevaleert.’ Daaraan is naar het oordeel van de rijdende rechter in het geval van Stratmann wel voldaan. Nu de adresgegevens van Stratmann al openbaar waren en hij bovendien zichtbaar voor het publiek op dat adres zijn onderneming drijft, valt eigenlijk niet goed in te zien waarom zijn recht op persoonlijke levenssfeer zich daartegen zou verzetten. Dat heeft Stratmann tijdens de hoorzitting eigenlijk ook wel toegegeven, nu hij in elk geval thans geen bezwaar (meer) maakt tegen deze publicatie. Stratmann kan echter wel worden gevolgd in zijn bezwaren, waar het goudsmeden zijn die juist niet hebben gekozen voor openbaarmaking van die gegevens en die bijvoorbeeld in de beslotenheid van hun eigen woning hun vak uitoefenen. In dat verband kan ook nog worden gewezen op de mogelijkheid geboden door artikel 51 lid 3 van het Handelsregisterbesluit luidende: ‘Het adres van een natuurlijk persoon kan op zijn verzoek worden afgeschermd tegen inzage door anderen dan bestuursorganen, advocaten, deurwaarders, notarissen en de in artikel 28, derde lid, van de wet genoemde organisaties, indien: a. er sprake is van een waarschijnlijke dreiging; b. het woonadres in het handelsregister niet kan worden ingezien met betrekking tot een andere onderneming; c. betrokkene niet beschikt over een openbaar
telefoonnummer; d. deze persoon zelf maatregelen heeft genomen om de bekendheid van zijn adres te verminderen, en e. het belang van afscherming zwaarder weegt dan de rechtszekerheid in het economisch verkeer.’ Van der Sanden wordt daarom ter voorkoming van verdere problemen dringend geadviseerd zich te vergewissen van de rechtmatigheid van de publicatie van de op zijn adressenlijst voorkomende adresgegevens. Het meest zorgvuldig is het, wanneer hij alle daarop voorkomende bedrijven om toestemming vraagt. Onrechtmatige uitlatingen. Voorop gesteld moet worden dat het aan partijen toekomende recht op vrije meningsuiting zijn begrenzing vindt in de rechten van anderen, meer in het bijzonder het recht om gevrijwaard te blijven van belediging, smaad en laster. Deze rechten moeten in elk concreet geval tegen elkaar worden afgewogen, waarbij alle omstandigheden van het geval in aanmerking moeten worden genomen. Het lijkt inmiddels maatschappelijk algemeen aanvaard dat deelnemers aan zogenaamde discussie fora geen blad voor de mond nemen en zich daarbij nogal eens ruw en ongenuanceerd uitdrukken. Het enkele gebruik van een krachtterm als bijvoorbeeld ‘oplichter’ op zo’n forum zal door de meeste mensen dan ook niet snel als beledigend worden aangemerkt, laat staan als smaad of laster. Natuurlijk strekken dergelijke uitlatingen degene die ze doet niet tot eer, al was het maar omdat het publiekelijk laten varen van normale fatsoensnormen (decorumverlies) niemand siert. Maar dat is onvoldoende om de vrijheid van meningsuiting, die niet is voorbehouden aan de wellevenden onder ons, in te perken. Er zijn echter grenzen, ook op internet. In het onderhavige geval moet als volgt worden geoordeeld. De eenmalige uitlating van Stratmann op het discussieforum Zilvermaan over de mogelijke onbetrouwbaarheid van de website van Van der Sanden wordt niet onrechtmatig bevonden, omdat deze uitlating binnen de grenzen is gebleven van
een zakelijke discussie en uitwisseling van meningen naar aanleiding van een vraag van een ander forumlid. De hiervoor onder 8. bedoelde uitlating ging natuurlijk verder. Onvoldoende is echter komen vast te staan dat deze door Stratmann publiekelijk is gemaakt op het forum. Hoe dan ook, Van der Sanden zag er geen been in om die uitlating (ook) zelf (nog eens) op het forum te plaatsen, met een eveneens in weinig beleefde bewoordingen vervat weerwoord. Zoals door moderator Erika terecht vastgesteld, betrof het hier inmiddels een privé-ruzie tussen partijen. Voor gedwongen openbare rectificaties en excuses ziet de rijdende rechter in elk geval geen grond. Wel zal de rijdende rechter bepalen dat het partijen vrijstaat dit bindend advies te publiceren op een of meer websites naar keuze, ter voorlichting van het grote publiek en ter genoegdoening, waar dat toch nog nodig mocht blijken. Ter voorkoming van verdere onmin zal daarbij wel worden bepaald, dat partijen zich dienen te onthouden van verder commentaar. Op grond van het voorgaande ben ik van oordeel, dat als volgt moet worden beslist.
BESLISSING Voor wat betreft de vordering en de tegenvordering. Voor recht wordt verklaard dat het partijen vrij staat om dit bindend advies te publiceren op een of meer websites naar keuze, echter zonder commentaar. Het over en weer meer of anders gevorderde wordt afgewezen. Dit bindend advies is gegeven door mr. F.M.Visser als rijdende rechter en uitgesproken te Zaandam op 6 mei 2010. Bindend Adviseur
Secretaris
Mr. F.M. Visser
Mr. K.J. Korteweg
