14-daagsch Tijdschrift voor Scheepsbouw en Scheepvaart. Gemeenschappelijk orgaan van

N o . 20

6c Jaargang

3 O ctober 1924

HET

14-daagsch Tijdschrift voor Scheepsbouw en Scheepvaart Gemeenschappelijk orgaan van

den Centralen Bond van Scheepsbouwmeesters in Nederland, de Vereeniging van Technici op Scheepvaartgebied en het Scheepvaartkundig Instituut en Museum

Redactie: Prof. J. C. Andriessen, Ir. A. van Driel en P. S. van 't Haaff Medewerkers» Ir. J. C. Arkenbout Schokker; Ir. L. Bosschart; Ir. F. Muller van Brakel; Prof. Ir. D . Dresden; W . A. Engelbrecht; Ir. M. F. G unning; D r. M . D. H age; Mr. F. W . A. de Koek van Leeuwen; Prof. P. Meyer; C. Vermey; A. Vosmaer; Prof. E . V ossnack; M r. A. j. M. van Wessem e. a.

D irecteu r: J. M O O R M A N Redactie en Administratie: Amalia van Solmsstraat 2-8, Den Haag, Telefoon 71620 ABONNEM ENT:

B in n e n la n d f 4 ,— p e r k w a r ta a l, B u ite n la n d

f 2 5 .— p e r ja a r . L osse num m ers f 1.— . A D V E R T E N T I Ê N

4 0 c e n t p er regel-

Bij c o n tra c t v e rla a g d

tarief.

H E T O N T W E R P Z IE K T E -E N O N G E V A L L E N W E T 1925 DOOR J H R . M R . P . A . V A N H O L T H E T O T E C H T E N .

ziekte verze kering en de b e s ta a n d e r e g e lin g d er o ngev a lle n­ D o o r rlen M i n i s t e r van A rb e id , H a n d e l en N ijv e rh e id w erd v erz ekering o n aa n g ero erd te laten. in J u n i v a n d it j a a r een o n tw e r p Z iekte- e n O n g ev a lle n w e t V o o re e r s t het een en a n d e r o v er de o n g ev a lle n v e rz e k e rin g . om a d v ie s bij den H o o g e n R a a d v a n A r b e id in g e d ie n d en I k acht. de huidige v o o r s c h r if te n b e t r e f f e n d e deze v e r ­ het k o m t mij n u t t i g v o o r, a a n de h o o fd z a k e n d a a r v a n eenige z e k ering na h u n m eer dan tw i n t i g - j a r i g e to e p a s s in g g en o e g ­ m e e r d e r e b e k e n d h e id te geven. zaam in g e b u rg e rd om de m e er b elan g rijk e b e p a lin g e n bekend Ik zal mij d aa rb ij bep a le n to t h e t w ee rg e v en v a n een en te m ogen rekenen en meen d a a r o m , d a t het t o t een onno o d ig e a n d e r e n slechts op een tw e e ta l p u n te n een o p m e r k i n g te wijdloopigheid zou voeren, w a n n e e r ik a a n m ijn o v e rz ic h t m a k e n te nein de a a n te geven, d a t een w ijz ig in g d er rege lin g der toe k o m stig e regeling een u ite e n z e ttin g v a n de bep a lin g e n m. i. g ew e n scliter w a re . O v e r ig e n s begeef ik mij n ie t op den der th a n s geldende O n gev allenw et zou d oen v o o r a f g a a n . w e g d er critiek . H e t t e r r e i n d er sociale v e r z e k e r in g is zoozeer het strijd- , Slechts daar, w a a r de besp re k in g v a n h e t o n d e r w e r p er a a n ­ leiding toe geeft, zal ik ook den b e s ta a n d e n to e s ta n d t e r perk, w a a r i n van o u d s h e r tal van r id d e r s v a n het w o o r d en sprake brengen. de pen, u i t g e d o s t in goede en slechte, z w a a r v e r g u ld e en ste rk v e r r o e s te w a p e n r u s t i n g e lk a n d e r als m e de- e n als te g e n ­ B eginsel van het risque professionel. s ta n d e r s o n tm o e te n , d a t h e t schetsen van den s trijd v o o r den te e k e n a a r zoowel als v o o r zijn publiek w e in ig aanlokkelijks De nieuw o n tw orpen wettelijke o n g e v a lle n v e r z e k e r in g zal m eer heeft. W i e h e t schou w spel, a lth an s van den la a ts te n tijd, op denzelfden gro n d slag b e ru ste n , als w a a ro p h e t sy steem met eigen oog wil zien, g e t r o o s t e zich bijv. het d o o rlezen van van de O ngevallenw et 1921 g e v e stig d is, te w ete n op h e t liet p r a e d v ie s v a n C o m m is s ie X I v a n den H o o g en R a a d van beginsel van het „risque p ro fe ssio n e l". H ie r o n d e r w o r d t de A rb e id o v e r de v r a a g p u n t e n b e tre ff e n d e de h e r z ie n in g der m a x im e verstaan, dat liet bedrijf de k o ste n heeft, te drag e n sociale v e rz e k e rin g . van de ongevallen, welke aa n de d a a r in w e r k z a m e a r b e id e r s in de b ed rijfsuitoefening overkom en. lil N e d e r l a n d is dit In d ien in g van het ontwerp de eerste stap beginsel, w at b e tre ft de a r b e id e r s in de. n ijv e rh eid en den to t invoering van het m inisterieele handel, aldus u itg e w erk t, dat de w e r k g e v e r v e rp lic h t is zich herzieningsplan. te verzekeren tegen liet risico van b e drijfson ge vallen, a a n zijn w erklieden overkomende. De a r b e id e r 'heeft; t e r z a k e v a n h e t De in d ie n in g v a n liet o n t w e r p Z iekte- en O n g eva lle nw e t hem overkóm en ongeval geen a a n s p r a a k teg en o v e r den w e r k ­ 1025 is de e e r s te s ta p van den .Minister om te g e r a k e n tot . gever, m a a r tegenover hel o r g a a n , bij hetw e lk de w e r k g e v e r d o o r v o e r in g v a n zijn plan lot h e rz ie n in g d er sociale v e r ­ verzekerd is. , z e k ering, n a d a t de M i n i s t e r in de v e r g a d e r in g van de T w eed e De O n gevallenw et 1921 bepaalt d an ook in a r ti k e l 1, d a t K am er d er S t'a te n -C en era al van 8 A p ril jl. d a a r v a n een ; o v e r z ic h t had gegeven. De M in i s te r is v o o rn em e n s dit o n t w e r p , „de w erklieden in de verzek erin g sp liclitig e b ed rijv e n v e r ­ te doen volgen d o o r een d aa rbij a a n slu ite n d o n tw e r p - I n v a lid i- : zekerd zijn tegen geldelijke gevolgen van ongevallen, h un in l e its w e t en d o o r eenige a n d e r e w ets voorstellen, welke n o o d - , v erb a n d niet hunne d ie n stb e tre k k in g o v e r k ó m e n " . zakelijk zijn v o o r de d o o r v o e r in g v a n zijn h erz ie n in g s a rb e id . O m vang der verzekering. H e t o n d e r h a v ig w e t s o n t w e r p geeft niet slechts een regeling H i e r u i t blijkt reeds, dat de w et th a n s n iet den v e r z e k e r in g svan de z ie k te v e r z e k e r in g , m a a r ook v an de o n g ev a lle n ­ v e r z e k e r in g ; het n a u w e v erh a n d , d a t n a a r liet oordeel van ■plicht regelt van alle a rb e id ers: niet u it hoo fd e v a n h e t enkele feit van het zich in loondienst bevinden, is de w e r k m a n v e r ­ den M in i s te r tussclien heide v e rz ek erin g e n b e h o o r t te b estaa n zekerd. O m verzekerd te zijn, m oe t hij w e r k z a a m zijn in een ter b e r e ik in g v a n de eenh eid en e e nvo ud bij de sociale v e r ­ bedrijf. De vrije beroepen (ad v o c aat, d o k te r, a c c o u n t a n t enz.) z e k ering, maakte, h e t o u g e w e n sc h t zich le b e p e r k e n to t de

zijn aldus van den verzekeringsplicht vrijgesteld. V oorts moet liet vcrzekeringsplichtige bedrijf ,,in een ondernem ing” worden uitgeoefend, d.w.z. dc werkgever m oet de bedrijfswerkzaamheden door werklieden doen verrichten m et het oog op winst, w il er in het algemeen krachtens de Ongevallenwet 1921 sprake zijn van vcrzekeringspliclit. In den regel is niet verzekcringspliclitig de werkgever, die door een werkman ten eigen behoeve werkzaamheden laat verrichten. Evenw el be­ staan sedert de technische herziening der O ngevallenwet bij w et van 2 Mei 1921 op dien regel uitzonderingen. Ingeval de werkgever buiten een onderneming door in zijn dienst zijnde werklieden hij algemeenen maatregel van bestuur te noemen werkzaamheden van bepaalden omvang doet veryerrichten, vallen de betrokken arbeiders onder de verzeke­ ring, m its, die werklieden ingevolge de Ongevallenwet verzekerd zouden zijn, indien die werkzaamheden in een ondernem ing een zelfstandig bedrijf vormden. De algemeene maatregel van bestuur (K, B. van 14 September 1921, St.bl. no. 1057) noemt tal van werkzaamheden op, waaronder werkzaamheden van nieuwbouw en montage van machines in eigen beheer wel de m eest belangrijke zijn). In de hiervoren geschetste regeling, die uit den aard der zaak tot zekere leemten aanleiding moest geven — de w et­ gever wilde nadrukkelijk werkzaamheden, welke binnen een kort tijdsverloop afloopcn, buiten de verzekering doen vallen ■ — brengt het wetsvoorstel een radicale wijziging. Allen, die in dienstbetrekking loonarbeid verrichten, zijn verzekerd. De ontwerper van het w etsvoorstel, van oordeel, dat de verplichte verzekering in w ezen een arbeidersverzekering is, welke feitelijk niet anders inhoudt dan een stuk regeling van het arbeidsloon, wenscht de verplichte ziekte- en ongevallen­ verzekering uitgebreid te zien tot allen, die in loondienst arbeid verrichten, hetzij zij in dan wel buiten een onder­ neming, in een bedrijf dan wel in een beroep werkzaam zijn. U itzondering: de zeevarenden. H et ontwerp kent op deze algemeene verzekering slechts één uitzondering, nl. voor de bemanning van zeeschepen. W at dit aangaat, valt op te merken, dat de 'huidige rege­ ling deze is, dat alle bedrijven verzekeringsplicbtig zijn, voorzoover zij niet uitdrukkelijk van den verzekeringsplicht zijn vrijgesteld. D it laatste is in artikel 12 der Ongevallenwet 1921 geschied ten aanzien van de bedrijven van landbouw, tuinbouw, veehouderij en boschbouw, alsmede het zeevaart­ en zeevisschersbedrijf. De hier genoemde bedrijven zijn in de Ongevallenwet 1921 en hare voorgangster, de Ongevallenwet 1901, niet-verzekeringsplichtig verklaard, niet, omdat aan die bedrijven geen gevaar voor ongevallen zou zijn verbonden, maar uitsluitend op grond van de destijds gehouden over­ weging, dat de aard der bedrijven het scheppen van een bijzondere regeling betreffende de' verzekering van de in die bedrijven werkzame personen noodzakelijk deed voorkomen. Vóór de vier eerstgenoem de bedrijven is deze bijzondere regeling dc op 1 Mei 1923 in werking getreden Land- en Tuinbouwongevallenwet 1922 geworden. Voorzoover de hiervoren bedoelde overweging de bedrijven van landbouw, tuinbouw, veehouderij en boschbouw betreft, is evenwel om hier niet nader te bespreken redenen een ge­ wijzigde opvatting ontstaan en het wetsontwerp doet dan ook, gelijk uit het vorenstaande blijkt, de hiergenoemde b e­ drijven tezamen met die, welke tot de nijverheid en den handel behooren, onder een en dezelfde wettelijke regeling vallen. Van meer belang is voor de lezers van dit blad de gewij­ zigde toestand, welke in geval van invoering van liet w ets­ voorstel zal ontstaan met betrekking tot de wettelijke onge­ vallenverzekering van de werklieden in het zeevaartbedrijf.

Daarotn komt mij een ietw at uitvoeriger bespreking eenerzijds van hetgeen thans geldend recht is en anderzijds van w at blijkens het wetsontw erp staat recht te w orden, gewenscht voor. Teneinde de bedrijven van zeevaart en zeevisscherij van den verzekeringsplicht vrij' te stellen, bepaalt artikel 12 der Ongevallenwet 1921, dat o.m. n iet-verzek eringsplichtig zijn het bedrijf van personen- of goederenvervoer m et schepen, welke niet in den regel de rivieren en binnenw ateren bevaren en bet visschersbedrijf, uitgcoefend buiten rivieren en binnen­ wateren, als regel buiten het gezicht der N ederlanclsclie kust. U it het aldus geredigeerd voorschrift v o lg t, dat, zij het niet onder alle omstandigheden, dan toch m eerendeels de zee­ varenden buiten de O ngevallenwet 1921 vallen. Slechts de kustvisschers en zij, die werkzaam zijn aan b oord van schepen, die in den regel binnengaats blijven, doch bij uitzondering buiten de in artikel 1 der Schepenwet aangegeven scheidings­ lijn komen, zijn krachtens dé O ngevallenw et 1921 verzekerd. W ordt in de ondernem ing het niet-verzek eringsplichtig zeevaartbedrijf uitgeoefend, dan vallen niet slechts cle eigen­ lijke zeevarenden, welke in clie ondernem ing werkzaam zijn, buiten de O ngevallenwet, doch ook h et personeel, dat aan den wal werkt, als bijv. liet kantoorpersoneel, liet walpersoneel, de. slijmploegers en andere technische arbeiders der reederij. Slechts één uitzondering geldt, w elk e het laden en lossen door werklieden der reederij b etreft van m et hare schepen vervoerde of te vervoeren goederen. M eerdere reeders zijn tegelijk stuwadoors en om de w erklieden, die werkzaam zijn in dit onderdeel van het' overigens niet-verzekeringsplichtig zeevaartbedrijf niet onverzekerd te laten, w erd reeds in de Ongevallenwet 1901 de bepaling opgenom en, dat dc reederij ten aanzien van den stuw adoorsarbeid geacht werd een verzekeringsplichtig bedrijf uit te oefenen. A ls voor­ waarden voor verzekeringsplicht in deze is evenw el gesteld dat de reederij öf hier te lande gevestigd is, of er een ver­ tegenwoordiger heeft en dat de stuw adoorsarbeid hier te lande geschiedt. Met de bootwerkers zijn ook andere personen verzekerd, die in dienst van den reeder, teven s stuwadoor, werkzaamheden verrichten, welke liet los- en laadwerk be­ treffen, o.a. dat gedeelte van haar kantoorpersoneel dat met. dergelijke werkzaamheden is belast. Hoezeer de toestand voo,r den leek verw ard m oet v o o r­ komen, blijkt wel u it de navolgende, door Mr. Groene veld en m ej.'M r. Stem berg in hun handboek D c Ongevallenwet 1921 vermelde, bij rechterlijke uitspraken b esliste gevallen: liet laden van steenkolen,; bestemd om gedurende de reis te worden verbruikt, beschouwt de Centrale R aad van Beroep als niet te behooren to t de w erkzaam heden, ten aanzien waarvan de werkgever geacht wordt een verzekerin gsplichtig bedrijf uit te oefenen, terwijl hetzelfde college als w el tot die werkzaamheden behoorende beschouwt liet laden van steen­ kolen,, welke niet bestem d zijn om gedurende cle reis te worden verbruikt, doch wel om in een buitenlandsch kolendepöt te worden opgeslagen; de Centrale Raad rekende de eene maal het houden van toezicht op het terrein, waar de geloste goederen w orden opgeslagen, wel tot de werkzaamheden, waarvan hier sprake is, doch een anderen keer beschouwde hij: wederom niet als zoodanig de verrichtingen van de portiers, die belast zijn m et het algemeen politietoezicht op het losterrein en de toegangen tot dat terrein bewaken. Helaas zijn met de hiervoren besproken gevallen volstrekt niet alle gevallen behandeld, waarin het bestel van den wet­ gever in de verzekering van werklieden in h et zeevaartbedrijf te kort schiet. In het waarborgen van cle aanspraken der zeevarenden op schadeloosstelling in geval van bedrijfsongeval, voorziet cle Zeeongevallenwet 1919. D e personen, aan w ie deze wet recht

n p u itk e e r in g verle ent. in geval hu n een o n geluk in d ie n st van

het z e e v a a r tttig o v e r k n m t. zijn 3e schipper en 3e o v erig e le3en van 3c b e m a n n in g alsm ed e ie3cr, 3ie in dienst van 3en e ig en a ar of 3en sc hipper op o f aa n hel z e e v a a rtu ig w e r k z a a m is, u i t ­ g ez o n d erd ilegenen, die v e r z e k e r d zijn ingevolge de O n g e v a lle n ­ wet 1001 (lees 1021). Iir is d e r h a lv e te n a a n z ie n van de v e r z e k e r in g van de w erklieden , w e r k z a a m in het z e ev a arth e d rijf, geen a a n p a s s in g van de bepalin g e n d e r Xeeongevallenwet 1019 a a n de v o o r­ s c h rif te n d er O n g e v a lle n w e t 1921. L a a ts tg e n o e m d e wet sluit het z c e v a a r tb e d rijf geheel u it, terwijl de X eeongevallenw et 1019 zich niet inlaat m et die, a r b e id aa n den wal v e rrich ten d e , w erk lie d e n in lat b edrijf, w elke niet w e r k z a a m zijn ,,op of aa n h e t z e e v a a r tu ig " . De t i m m e r m a n in dienst d e r reederïj, welke aatt b o o rd b e z ig is m et h e t herstellen v an een seheepssloep, is wèl k r a c h te n s de Xeeongevallenwet 1919 v e rz e k e rd ; dezelfde p e rsoo n, d ie h etze lfd e k a r w e i tje op het te r r e i n der reederij v e r r ic h t , valt b u ite n de v erz ekerin g. T o e n zulk een a r b e id e r , die hij het h erste lle n v an een stoomb a r k a s van een ze esto u tn er op het te rr e in der reederij door een o n g ev a l w erd g e t r o f f e n , meende, dat a lth a n s k r a c h te n s de O n g e v a lle n w e t 1921 hem rec ht op sc h adeloosstellin g to e k w a m en v a n een afw ijz en d e b e s lis s in g d e r R ijk sv e rz e k e rin g sb a n k op zijn d e s b e tr e f f e n d e a a n v r a a g om sc h adelo osstelling bij den o n g e v a lle n re c h te r in b e ro e p k w am , wees de C e n tr a le R aad van B eroep zijn v o r d e r in g a f . T e v e rg e e fs blijkt de k la g e r zich te h eb b e n b ero e p en op het K . R. van 14 S e p te m b e r 1921, S tb l. no. 1067. (Zie r e e d s h ie rv o r e n o m t r e n t d i t bes lu it). D it b e s lu it noem t o.m . onder de opgesom de w erk­ z a a m h e d e n , die, v e r r ic h t w o rd e n d e b u ite n een in gevolge de O n g e v a lle n w e t 1921 v erz e k c rin g sp lic h tig e o n d e r n e m in g (in d it geval de b e t r o k k e n ree d erij), n ie tte m in o n d e r die wet vallen, „ h e t m a k en , v e rn ie u w e n , h erste lle n o f sloo pen van . . schepen . . d o o r n a tu u rlijk e o f rec h tsp e rso n e n , a n d e r s dan ten behoeve v a n een v e r z e k c r in g s p lic h tig e o n d e r n e m in g in eigen b eh e er u itg e v o e r d , indie n aann em elijk is, d a t v o o r die w e r k ­ z a am h e d e n te n m in s t e 500 gulden w erkelijk loon is of zal w o rd e n v e r d ie n d b in n e n een tijdvak v an 6 m a a n d e n of d a a r ­ voor te n m in s te op 50 verschillende dagen b in n e n een tijdvak van 6 m a a n d e n een o f m e e r a r b e id e r s in loondienst zullen zijn of ree ds g ew e est zijn". De C e n tr a le R a a d v an B eroep gro n d d e zijn u its p ra a k , w aa rbij hij de afw ijz en d e b e s lissin g van h et B a n k b e s tu u r bevestigde, np de o v e r w e g in g , dat de w e r k z a a m h e d e n v an het technisch p ersoneel eener s c h e e p v a a r to n d e rn e m in g , voo rzo o v e r behooretide to t de o n d e r h o u d s w e r k e n , deel u itm a k e n v a n het ingevolge a rtik e l 12 d er O n g e v a lle n w e t 1921 n ie t-v e rz e k e rin g splic h tig z c e v a a r t b e d r i j f , 1) O o k h ie r derhalve geen a a n p a s s in g van de b epalin g e n d e r O n g ev a lle n w e t 1921 aa n de v o o r s c h r if ­ ten d e r X eeongevallenw et 1919. Met is het o n d e r h a v ig w e ts o n tw e r p , dat aa n al deze m o e i­ lijkheden een eind m a a k t en de inde rd a ad wenschelijke a a n e e n ­ slu itin g van de v o o r s c h r if te n der heide O n g e v a lle n w e tte n b e w e rk ste llig t. Im m ers, gelijk reeds gezegd, het o n tw e rp zondert slechts de z e e v a re n d e n van d e v e r z e k e r in g uit en laat de r ec h ten d ezer a r b e id e r s op voorzie n in g hij ziekte en ongeval in v e r h a n d met. d e n a a r d van het bedrijf, w a a r i n zij w e rk z a a m zijn, b eheerscht blijven d o o r de Xeeongevallenwet 1919 en het W e tb o e k van K oo p h an d e l. Alle overig e in het z c e v a a rtb e d rijf w e r k z a m e a r b e id e r s zullen n a a r het o n tw e r p in de nieuwe Z iekte- e n O n g e v a lle n w e t dezelfde a a n sp r a k e n op schadeloos­ s te llin g o n tle e n e n als de o v erig e lo ontrek kend e». H et k om t mij voor, d a t de o m sc h rijv in g van het beg rip; ze ev a re n d en , w elke w o rd t a a n g e t r o f f e n in de a r tik e le n 70 en 125 van liet o n tw e r p , w ijz ig in g behoeft. De aang eh a ald e a r tik e le n bepalen, d a l v a n de z iek te v erze k erin g , resp. de i) A ndere uitspraken van hetzelfde college in overeenkom stige ge­ vallen brengen, ofschoon op andere rechtsoverw egingen, een beslissing van gelijke strekking.

o ngevallenverzekering w orden u itg e slo te n deg e nen , die deel u itm a k e n van de bem anning van een schip, dat de zee be v a a rt, b u ite n liet gezicht der N’ederlandsehe k u st pleegt te g a a n en langer dan een week achtereen v an N e d e rla n d pleegt a fw e z ig te zijn. M e t het feit, dat deze formule is o n tle en d aan de Z ie k tew et 1913 (art. 1 onder ƒ} is, n a a r ik meen, 'de b e p a lin g niet: ten volle g ere chtvaardigd . Xe is in de Z ie k te w e t 1913 en in de Radenw et opgenom en met het. oog op het: personeel v a n de schepen van de Batavier en de Zeeland, m a a r ze b r e n g t in werkelijkheid niet alleen dit personeel, doch ook de b e m a n ­ ningen van stoomschepen op le H ü v re en .sommige an d e re F ra nsche kustplaatsen, van kolenbon ten o p .Engeland e n van zeilloggcrs, die in den zom er ter traw lv issch e rij v are n , o n d er de Ziekte- en O ngevallenw et. I m m e r s , v an al d e z e schepen kan w ord e n gezegd, dat zij niet langer d a n een w eek a c h te re e n van N ede rland plegen a f w e z ig te zijn. Ik m een, d a t dezelfde redenen, die er toe noopten de. ze ev a art e n de zeevisscherij in het algemeen (d aa ronde r niet b e g r e p e n de k u s tv is s c h e rij) , b u ite n de O n gevallenw et te houden, er o o k toe h a d d e n m o e te n leiden om de schepen, die de h ie rv o r e n a a n g e d u id e k o rte ro u ten maken, niet in de v e r z e k e r in g kra.chtens d e Z ie k te- en O ngevallenw et te betrekken, w a a r d o o r vrij w ille k e u rig de zaak voor enkele groepen van ze ev arenden a n d e r s w o r d t geregeld, dan voor de groote m eerderheid d e r zeelieden. W a t b e t re ft d it pu nt zal herstel van d e n b c s ta a n d e n to e s ta n d aanbevelin g verdienen, hetgeen zo u k u n n e n w o rd e n b e w e r k ­ stelligd door het laatste gedeelte d e r clausule, v o lge nde n a de w o orden: „ b u iten het gezicht d e r N e d e rla n d sc h e k u s t pleegt te g a a n " , te schrappen.

H et ontw erp ste lt g een loongrens. O m th a n s verder te g aa n niet de w e d e rg a v e v an de h o o fd ­ lijnen van het w e tsontw erp, zij e r n o g op gew ezen, d a t een loongrens, w aarbov en de v e r z e k e r in g is u itg e slo ten , n a a r h et voorbeeld van de bestaande O n g e v a lle n w e t n ie t w o r d t gesteld. Alleen w o rd t liet dagloon, w a a r n a a r hij ziek te e n ongeval geldelijke schadeloosstelling w o rd t toeg ekend, g e b o n d e n aan een m a x im u m v an acht gulden.

C ollectieve verzekering. De arb e iders zijn door het enkele fe it v a n h u n loo n d ie n st verzekerd tegen geldelijke gevolgen van ziekte e n ongeval. A anm e ld in g voor de v erz ekering is n iet noodig, zoo dat zond er individueele aanduiding, derhalve collectief, alle a r b e id e r s , die op een gegeven oogenblik in loo n d ie n st v a n een bepaalden w erk g ev e r w erkza am zijn, verzekerd zullen zijn.

D e bepalingen betreffende de schadeloosstellingen blijven vrijwel ongew ijzigd. Ik zeide een verdere u ite e n z e t tin g v an de re g e lin g der o n g e v a lle n v e r z e k e r in g •— de q u a e s t i e d e r o r g a n i s a t i e v a n h are u itv o e r in g , die aa n h e t slot v a n dit a r t i k e l w o r d t b e ­ sp ro k e n , u i t g e z o n d e r d — o m io u d ig t e a c h te n , omdat, de h u id ig e wet telijke v o o rz ie n in g r e e d s m e e r d a n t w i n t i g ja r e n he e ft g e w e r k t en de b e p a lin g e n b e t r e f f e n d e de s c h a d e l o o s ­ stellingen' te r z a k e van b e d r ij f s o n g e v a lle n ' v r ijw e l o n g e ­ w ijzigd zijn overgenom en u it de b e s ta a n d e wet. V a n b elan g is, d a t de b e d r ijfso n g e v a lle n , v o o r z o o v e r d e o n g e s c h i k t h e i d to t w e r k e n een tijd v ak van zes w e k e n n a h e t o n g e v a l n ie t te ho v e n g a a t, als zie k te g e v a lle n z u lle n w o r d e n b e h a n d e l d .

D e ziekteverzekering. D e v o o r s c h r if te n b e t r e f f e n d e d e s c h a d e lo o s s te llin g e n , k r a c h te n s de z i e k te v e r z e k e r in g t e g e n i e te n , zijn b ijn a o n v e r a n d e r d u i t de Z ie k te w e t 19:13 o v e r g e n o m e n . A a n g e z ie n deze wet den lezers niet uit de p r a k ti jk b e k e n d k a n zijn, v o lg e h ie r een o v e rz ic h t d e r v o o r n a a m s t e b e p a lin g e n .

H e t rech t op ziek en geld . Ieder, die in dienst van een ander teg en loon w erkzaam is, uitgezonderd zij, w ier loon u itslu iten d b esta a t in onder­ richt en zij, die deel uitm aken van de h ierb oven om schreven zeeschepen, h eeft bij o n g esch ik th eid to t het verrich ten van zijn arbeid w eg en s ziek te recht op u itk eerin g van ziek en ­ geld. V oor het hebben aan aanspraak op z iek en g eld ­ uitkeering is het o n v ersch illig o f de o n g esch ik th eid tot w erk en ,h et g e v o lg is van een on g ev a l dan w el voortk om t uit eenige ziekte. B edrag v an h et ziek en geld . H et ziekengeld b edraagt 70 % van het dagloon van den verzekerde, het w ordt u itg ek eerd over ied eren d ag, u it­ gezonderd Z ondagen, dat de o n g esch ik th eid to t w erken duurt, te beginnen van den dertien dag na dien, w aarop zij aanving, gedurende ten h o o g ste 26 w eken. O ver den careraztijcl van de drie eerste w erk d agen der ziek te w ord t wel ziekengeld uitgekeerd, in g ev a l de o n g esch ik th eid tot werken langer dan twee weken heeft geduurd. H èrhaalde o n g esch ik th eid to t w erken. T eneinde te voorkom en, dat z ie k te g e v a llen , die feitelijk uit den aard der zaak onder de in v a lid iteitsv erzek erin g thuis behooren, (tu berculose bijv.) voor de z iek tev erzek erin g een te zw aren druk zouden opleveren , is bepaald dat, ingeval terzake van de o n g esch ik th eid to t w erken in een tijdvak van 1!2 m aanden gedurende 180 d agen u itk eerin g is ver­ leend, voorizoover deze o n g esch ik th eid zich in het volgen d tijdvak van 12 m aanden voordoen d e, uit d ezelfde z ie k te ­ oorzaak voortk om t, over het tw e e d e tijdvak gedurende slech ts '90 dagen ziek en g eld w ordt u itgek eerd . L oon en ziek en g eld . D u b b ele verzek erin g. K rachtens een in hét ontw erp voork om ende b ep alin g zal, in geval de verzekerde gedu rend e de o n g esch ik th eid tot werken loon of ziek en geld krachtens een v rijw illig e ver­ zekering ontvan gt, de w ettelijk g ereg eld e ziekengelduitkeering w orden verm inderd to t een d u sd an ig bedrag, dat alle uitkeeringen tezam en het loon niet te b oven gaan. V e r v a lle n v a n ziek en geld . H et w etso n tw erp n eem t enkele g e v a lle n op, w aarin Üe aanspraak op ziek en g eld vervalt, w aaronder h et nietingeschreven zijn bij een to e g e la te n ziekenfonds een der m eest belangrijke is: E en paragraaf van 24 w etsartik elen handelt over de to eg ela ten ziek en fo n d sen . V erder kent het ontw erp een aantal g ev a llen , w aarin de w e ig e rin g van ziek engeldu itk eering fa cu lta tief is g e ste ld , als niet-inroepen van g en eesk u n d ige hulp, b estaan van o n g esch ik th eid tot w erken bij den aanvang der d ien stb etrek k in g, in geval de verzekerde niet ten m in ste gedu ren de de laatste 14 dagen vóór den aanvang g ereg eld loon arb eid h eeft verricht, ver­ oorzaakt zijn der ziek te door onzedelijk heid van den v er­ zekerde, ingeval hij een bekend onzedelijk ged ra g leid t en dergelijke. W erk lo o zen . V an b elang zijn n o g de b ep a lin g én betreffende v erzek e­ ring van w erkloozen en van losse arbeiders. Ingeval de ver­ zekerde on vrijw illig w erk lo o s w ord t — hij, die w erk loos is gew orden door stak in g of u itslu itin g , w ord t als onvrij­ w illig w erkloos b esch o u w d — duurt de verzek erin g n o g een maand voort na het tijd stip , w aarop de verzekerd e onvrij­ w illig w erkloos w e r d ,. indien de verzekerde gedurende de laatste tw ee m aanden voor gen o em d tijd stip re g elm a tig in loond ien st g e w e e st is. W o rd t de o n v rijw illig e w erk looze

d e rhalve b in n en g e n o e m d e n te rm ijn ziek, dan h eeft hij te g e n o v e r h e t verzekeringsorgaan, hij h e tw e lk zijn laatste w e rk g e v e r is a a n g e s lo te n , a a n sp ra a k op zie k e n g e ld , tenzij hij zich b u ite n s la n d s b evind t. D e lo sse arbeiders. W a t b e tre ft de losse arbeiders het volgende. De bestaande Z ie k te w e t sch rijft de a a n m e ld in g voor de Amrzekering vcor. O m d a t dit v o o rsc h rift, w a t a a n g a a t d e losse a rb e id ers, die den eenen d ag bij dezen, den an d e re n d a g bij g e n e n p a tro o n werken, alsm e d e de in n in g der p re m ië n to t v e rz e k e rin g dezer a rb e id e rs zulke on ov erkom elijke m oeilijkheden oplevert, w o rd e n de losse a rb eiders, als h o e d a n ig te b e­ sc h o u w e n zijn zij, die k o r te r clan v ie r d a g e n a c h te re e n in dezelfde d ie n s tb e tre k k in g zijn, door de Z ie k te w e t 1913 van de verp lich te z ie k te v e rz e k e rin g u itg e s lo te n . H e t stelsel der b e sta a n d e Z ie k te w e t b r e n g t m et zich een v o o r tg e z e tte bo e k ­ h o u d in g van de op te n m in s te a n d e rh a lf m illioen te schatten verzekerden, cmrcleeld over de zie k e n k a sse n 1 v a n de R aden Aran A rbeid en rle b ijz o n d ere kassen. I s de Averkman bij de ziekenkas van den R a a d v a n A rbeid verzekerd, dan m o e t de R a a d van A r b e id v o o r de in n in g van de v e rsc h u ld ig d e p re m ie beken d zijn m e t den Averkgever, in w iens dienst Avordt g earb eid. D a a r to e d ien t elke m u ta tie van perso neel a a n den R a a d v a n A r b e id te w o rd e n opgegeven. D e z e groote a d m in istra tie v e o m s la g is een van de redenen, w a a r o m de M in is te r de v o o r k e u r h e e ft gegeA'en aan het stelsel d e r collectieve v e rz e k e rin g , Avaarin alle a rb e id e rs z on de r in dividueele a a n d u id in g v e r z e k e rd zullen zijn en de h ie r v o r e n b e sp ro k e n o p g a v e n en r e g is tr e e r in g o nn o o d ig zijn. E e n tAveede re d e n A’o or de keuze v a n h et stelsel van het o n tw e r p is g ele g e n in h e t feit, d a t het collectief stelsel nog h e t voordeel biedt, d a t de Averkgevers a a n cle h a n d van dezelfde loonlijst p rem ie v-oor ziekte- en on g e v a lle n ­ verzekering b etalen en de a d m in istra tie \re Arerplichtingen, h u n bij de O n g e v a lle m v e t o pg eleg d, nog niet voor de u itv o e r in g Aran de Z ie k te w e t Avorden Are rm e e rd e rd . Als nadeel s ta a t h ie rte g e n o v e r h e t b e z w a a r, d a t de to e ­ p a ss in g van h e t stelsel der collectieve v e r z e k e rin g o ntm oet, d a t niet ste e d s o n m id d e llijk zal k u n n e n blijken of re c h t op ziekengeld b e s ta a t. H ie r v o r e n zagen wij, d a t ook een ziekte, Avelke zich b in n e n een m a a n d na h e t b e ë in d ig e n d e r d ie n st­ b e tr e k k in g o p e n b a a r t, a a n s p ra a k op z ie k en g e ld geeft. W a a r n u ju ist u it de eigen a d m in is tr a tie v a n h e t v e rz e k e rin g so r g a a n bij he t co llectieve stelsel n ie t v a lt n a te gaan, bij A v e l k e n w e rk g e v e r de a r b e id e r vóór h e t in tre d e n der ziekte het laatste had ge w e rk t — dit is toch van belang, om dat het v é r z e k e rin g s o rg a a n v o o r de z ie k e n g e ld u itk e e rin g b e tro k k e n is, bij h e tw e lk deze w erkgever is a a n g e s lo te n en h e t hier dus g a a t om de v r a a g Avelk o rg a a n h e t z ie k e nge ld te izijnen laste zal k rijg e n — • zal in de b ie rb e do e ld e gev allen eenig onderzoek aan het verleenen der ziekengelduitkeering voo raf m o e te n g a a n en. dus zal n ie t stee d s onm iddellijk k u n n e n blijken of re c h t op ziekengeld b e s ta a t. N o r m a lite r zal zulks g ee n b ijz o n d ere m oeilijk heden opleveren, o m d a t de o v e rg ro o te m e e r d e r h e id der arbe ide rs, die in m in of m eer v a s t dien'stA^erband ple g e n te Averken, Avel t e r s to n d kan op geven bij w elken Averkgever hij h e t l a a ts t w e rk te. T en aanzien de r losse a rb e id e rs w o r d e n de g e w o n e regelen n ie t gevolgd. I n g e v a l een losse a rb e id e r a a n n e m e lijk weet te m aken, dat hij g e re g e ld loonarbeid p le e g t te v e rric h te n , h eeft hij a a n s p r a a k op ziekengeld, indien b in n e n een week n a het e in digen zijn e r la a ts te d ie n s tb e tre k k in g o n g e s c h ik t­ heid to t h e t v e r r ic h te n van a rb e id Avegens ziekte op treedt. O v e r die a a n s p r a k e n w o r d t beslist do or den b e v o e g d e n R a a d v a n Arbeid. De kosten der iziekengelduitkeeringen worden evenwel over alle ris ic o d r a g e r s te z a m e n o m g e sla g en .

D e kosten i.lcr verzekeringen worden gedragen door de w erkgevers. T h an s nog het een en ander-om trent de verzckeringsorganen.

Maar al voelt men, gelijk ik doe. zich geheel een tegen ­ stander van een stelsel van uitvoering, waaraan de Staat een anderen dan een ondergeschikten rol speelt, dit neemt niet weg dat, wie de zaak onbevangen wil zien, zal erkennen, dat in het atnbtelijk stelsel, dat lot nog toe krachtens U itv o erin g door bedrijfsvereenigingen. do Ongevallenwet gold, eenheid van uitvoering liestond. D e verzekering zal als het door den w etgever gedachte Wil men het stelsel van liet onderhavig wetsontwerp, weten de uitvoering door bedrijfsvereenigingen normale geval worden uitgevoerd door bedrijfsvereeni­ te de regel, die door het openbaar orgaan de uitzondering, gingen. hl het bijzonder heeft het ontw erp, naar in de nota naar behooren doen werken, dan dient het voordeel van van toelich tin g w ordt bepaald, m et de aanduiding bedrijfsde eenheid van uitvoering niet te worden vervangen door vereeniging het oog op organisaties, welke in het leven zijn het tegenovergestelde nadeel. O nnoodig zou het stelsel geroepen door sam enw erking van w erkgevers- en werk­ daardoor in disecediet geraken en het nadeel .zou alleen zijn nem ersbonden. N aast instellingen — • ik meen dat het ont­ te keeren door een omvangrijke controle, w elke zou bcwerp ten onrechte het woord „stich tin g” bezigt •— in het tcekenen wederom uitbreiding der S taatsb em oeiin g met de leven geroepen door een w erkgeversvereeniging tezam en met tenm inste één w erkliedenverceniging of een vereeniging, daaraan verbonden kosten. Deze bezwaren kunnen alleen worden ontgaan door het opgericht door ten m inste één vereeniging van w erkgevers aantal bedrijfsvereenigingen tot een m inim um te beperken, (bijv. een w erkgeversvakcentrale) tezam en m et tenm inste zonder dat daarmede gezegd wil worden, dat het huidig tw ee vereenigingen van arbeiders, spreekt de w et ook nog staatsm onopolie door een particulier m onopolie dient te van de stich tin g, in het leven geroepen door tenm inste één worden vervangen. w erkgever en tenm inste één vereeniging van arbeiders (het M.i. opent het ontwerp in beginsel een veel te ruime mate van onderneniingsfonds derhalve). Otn tot deelnem ing aan de vrijheid tot vorm ing van bedrijfsvereenigingen. Inderdaad u itvoerin g der verzekering te worden toegelaten m oet een aldus ontstane instelling door de Kroon als bedrijfs- heeft de Regeering practisch alles in de hand, want èn door liet minimum bedrag, dat als verzekerd loon m oet zijn vereeniging worden erkend, hetgeen geschiedt ingeval aan ingeschreven, hoog te stellen èn door eene liooge algenieenc eeltige vereischten wordt voldaan; de in stellin g m oet zich zekerheidstelling te eischen, kan zij bew erkstelligen, dat de uitvoering der w ettelijke verzekeringen ten doel stellen, slechts enkele bedrijfsvereenigingen tot de uitvoering worden niet b eoogen w inst te m aken, hare statuten m oeten aan de toegelaten, maar liet zal duidelijk zijn dat, wanneer in be­ in de w et gesteld e eisclien voldoen en hij haar moet ginsel ruime vrijheid is gegeven, het praktisch uiterst ten m inste een loonbedrag als verzekerd staan ingeschreven, moeilijk is deze vrijheid wederom te niet te doen. Ik stel mij hetw elk bij algem eenen m aatregel van bestuur zal worden trouwens voor, dat er tw ee m inim a dienen te w orden gesteld, vastgesteld . D e w et regelt in zooverre de sam enstelling van het bestuur, dat dit uit een even aantal leden m oet bestaan, één ten opzichte van het onderneiningsfonds, dat als he­ drijfsvereeniging wil worden erkend en één ten aanzien van waarvan de helft m oet worden aangew ezen door de be­ trokken arbeidersvereenigingen o f door de arbeiders der be­ de in sam enwerking van w erkgevers- en werknem ersbonden trokken ondernem ingen. opgerichte instelling, welke verzoekt als hedrijfsvereeniging E ch ter zullen als hedrijfsvereeniging m ede erkend worden, te worden toegelaten. Immers, maakt m en deze scheiding doch voor niet langer dan telkenm ale voor den tijd van niet, dan stelt men of de grens, die voor een hedrijfs­ 10 jaren, vereenigingen van werkgevers, die voldoen aan vereeniging in den laatstbedoelden zin zeer laag kan zijn, wellicht toch nog zoo hoog, dat er geen enkel rmderiiemiiigsdezelfde eischen, w elke ook aan de instellingen zijn gesteld, w elke door sam enw erking van w erkgevers- en werknem ers­ fonds in Nederland kan komen, dat de w et kan uit voeren óf bonden zijn tot stand gekom en. D e w erknem ersbestuursleden men maakt deze grens zoo laag, dat men liet in theorie worden door den M inister aangew ezen uit een voordracht, mogelijk maakt, dat de bedrijfsvereenigingen als padde­ opgem aakt door de arbeidersvereenigingen, w elke de stoelen uit den grond schieten. M inister daartoe aanw ijst. W anneer ik hier pleit voor het stellen van dusdanige D ezelfd e hedrijfsvereeniging moet het risico van de beide eisclien, dat slechts enkele w einige bedrijfsvereenigingen verzekeringen van d ezelfde arbeiders dragen. zullen worden toegelaten, dan heeft zulks geen betrekking Bij de uitw erking van het wetsontwerp is de M inister op de hierboven bedoelde oiidernem ingsfondsen, omdat ik tot de o v ertu ig in g gekom en, dat aan de ziekenkassen geen er mij van overtuigd houd, dat voor deze praktisch geen plaats kan worden ingeruim d onder de m et de uitvoering redenen aanwezig zijn — de quacstie van liet zelf dragen van der ziek teverzekering belaste organen, om dat de collectieve het risico der invaliditeits- en ouderdom sverzekering hier verzekering der arbeiders zich niet verdraagt met een buiten beschouw ing gelaten — om een van de grontc l>eregeling, waarbij aan den iudividucclcn arbeider de bevoegd­ drijfsvereeiiigingeiT afgezonderd beslaan te gaan leiden. Het heid wordt gegeven zich hij een ziekenkas te verzekeren, eigen risico-drageii binnen het raam van een groole organisatie, zooals de Centrale W erkgevers Risico-Bank dit liet eene stelsel sluit hier het andere uit. A ls aanvullende organen treden op de R ijksverzekerings­ kent, geeft in zoo ruime mate de gelegenheid tol de gcbank en de Raden van Arbeid, dezen als dragers van het wensclite zelfstandigheid, dat ik er mij van overtuigd houd, risico der .ziekteverzekering, gene als risicodraagster der dat op dit punt geen versnippering te vreezen valt. Maar wel ongevallenverzekering. kan, wanneer de R egeering niet voldoende psychologisch * inzicht zou hebben in de vaderlandsche kwaal van ver­ M.i. verdient het ten zeerste aanbeveling, dat de uitvoe­ brokkeling door vorming van tal van kleine groepen, het ring der sociale verzekering aan het particulier initiatief ontstaan van talrijke locale vereenigingen naast meerdere wordt tocvcrtrpuw d en de Staat slechts als aanvullend landelijke vereenigingen het systeem van uitvoering der orgaan optreedt, waar zulks m et het oog op het algem een sociale verzekering door de belanghebbenden zelf op betreu­ welzijn m iodzakelijk blijkt. H et zou uilen naar Athene renswaardige wijze in gevaar brengen. Ik meende, dat zulks dragen zijn om , in een blad als dit schrijvend, hetwelk niet licht met te veel klem kan worden betoogd en was daarom immers door velen in het particulier liedrijf wordt gelezen, van oordeel aan het slot van dit artikel een en ander terloops te dezen aanzien een breedvoerig betoog te leveren. ter sprake te moeten brengen.

G ELIJK STR O O M S C H E E P S M A C H IN E D E R M A C H I N E F A B R IE K „ J A F F A ” VH

LO U IS S M U L D E R S & CO ., U T R E C H T .

Door bovengenoemde firma werd in 1921 een scheepsstoomwerktuig geleverd aan de N .V , Utrechtsche Asfaltfabriek v.li. Fa. Stein en Takken, dat tot heden, blijkens de verklaring van den eigenaar, tot diens volle tevredenheid heeft gewerkt. Na tot September 1922 voortdurend in gebruik te zijn gew eest op het tankschip U.A.T. 15, werd de machine geheel nagezien en bleek de slijtage zeer gering te zijn, terwijl thans, na ruim twee en een half jaar gebruik, alles in zeer goede conditie verkeert en geen bijzonder onderhoud vereischt. Het smeerolieverbruik is zeer gering. Bij de op 5 Februari 1923 gehouden officieele beproeving werden de volgende resultaten bereikt: ;ting 210 IPK . mdruk (verzadigde stoom), 11,6 kg/enr. .. „ mm urn 73 cm. Omwentelingen 217 per minuut. Stoomverbruik per IPK/uur 6,18 kg. De machine is niet geheel en al gebouwd volgens het systeem Schmidt; zij heeft nl. geen trunkzuigers. Een normale zuiger met stang' en kruiskop is toegepast met vlakke leibaneu in het frame. De fabriek houwt deze machines ook voor stationair 'gebruik met twee o f vier cilinders. De gelij-kstroomschccpsmachine der N.V. Machinefabriek „Jaffa” wijkt in vele opzichten af van het gangbaar type scheepsmachines. Ze heeft 4 cilinders van gelijke afmetingen en is enkelwerkend, dat is, de stoom wordt alleen hoven de zuigers toegelaten. De uiterlijke vorm doet denken aan een v ie rc i Ii nde r ol ie motor. D e cilinders zijn met hun open ondereind in een hollen balk geplaatst, waardoor de onderkant van de zuigers in voort­ durende gemeenschap men den condensor staat. De balk is voor iedere» cilinder doorlmord en voorzien van stnpbussen om de zuigerstangen door te laten. De stopbussen behoeven slechts legen vacuum af te dichten. De inlaatschuif is centrisch in het cilinderdeksel geplaatst, waarin zich tevens de veilgheidsklep bevindt, die zich n de stoomruimte ontlast.

Een aan den cilinder gegoten kamer vormt de bijschakelruimte, welke met den cilinder in verbinding gebracht' kan worden door middel van een afsluiter, wanneer het luchtledig door een o f andere oorzaak wegvalt o f vermindert. De versche stoom wordt toegelatcn in den cilindermantel, stroomt door openingen in het cilinderdeksel en om spoelt de inlaatschuif, waardoor deze overal gelijke en ruimtetemperatuur verkrijgt. Het frame bestaat uit hovengenoemden hollen balk, 'welke met het condensor]icliaam één gietstuk vormt, wanneer oppervlakcondensatie wordt toegepast. H et wordt gedragen door een gesloten achterwand en door wegncembare gietijzeren stijlen, welke aan den voorkant zijn aangebracht. Deze vormen met de aangegoten stijlen van den balk 4 ruime poorten,

waardoor men zeer gemakkelijk bij het krukmechanisme kan komen. Bij injectie-condensatic wordt de afgewerkte stoom met een pijp op een verticalen condensor aangesloten. Deze 4 poorten worden door plaatijzeren deksels, voorzien van lederen •dichtingsstrooken, met knevels oliedicht afge­ sloten. De kruiskop loopt tegen eenzijdige vlakke leibaneh. De drijfstang is gaffelvorm ig. H et krukpenmetaal is van gewone constructie. De stoom verdeeling geschiedt door ontlaste bosschuiven met dubbele instrooming, welke, 2 aan 2 gekoppeld, door verstel­ bare excentrieken op de as en door middel van trekstangen en tuimelaars bewogen worden. Deze as wordt door middel van een verticale as en 2 stel schroefwielen aangedreven vanaf de krukas. De zijas is in de langsrichting verschuifbaar door middel van een beugel met tandwiel en handrad. Door deze verschuiving worden de beide excentrieken, die ieder twee schuiven bedienen, van 0 tot circa 65 pet. vulling ingesteld, zoowel bij vooruit als achteruit draaien. H et manoeuvreeren gaat buitengewoon gemakkelijk en vulgger dan met 'de zware schaarbeweging der gewone machines. De hoofdsfoom afsluiter, waarvan de spil door het handwiel van de om zetinrichting steekt; wordt door een langen hefboom geopend en gesloten, zoodat de m achinist vanaf zijn standplaats alles kan bedienen en een goed overzicht heeft. De normale vulling, waarbij gevaren wordt, is van 10 tot 15 pet., naar gelang de stoomdruk is. D e krukas ligt in 5 lagers in de fundatieplaat, welke is ingericht als oliereservoir. Aan het vrije eind der krukas is

de drukoliepomp geplaatst, die het geheele 'krukmechanisme onder 2 Atm. druk van smeerolie voorziet. De pomp zuigt de olie door een filter van fijn kopergaas uit het laagste deel van de fundatieplaat en perst deze naar de 5 krukas'kussens; vandaar stroomt ze door de doorboorde krukas naar de drijfstangen, kruiskoppen en leibanen. In de persleiding is een veiligheidsklep en een regelafsluiter met manometer aange.bracht, waardoor rle werking van de pomp gecontroleerd en de vereischté druk ingesteld kan worden. De olie wordt gekoeld door haar aanraking met den bodem van de fundatieplaat en de opstaande wanden der 5 framelagers, die door water gekoeld worden, De oliefilter kan door een handgat uitgenomen en gereinigd worden, terwijl een reservefilter in voorraad wordt gehouden. D oor de geforceerde smering vereisoht het krukmechanisme nagenoeg geen toezicht en wordt het olieverbruik tot een minimum gereduceerd. Het luchtledig in den oppervlakcondensor wordt onder­ houden door een afzonderlijke gecombineerde stoomluchten circulatiepomp, bij injectie condensatie door een stoomluchtpomp. De 'afgewerkte stoom van deze stoompomp kan bf naar den condensor, óf naar een voorwarmer gevoerd worden. ' 1 Het stoomverbruik van de Jaffa-gelijkstroomscheepsmachine is zelfs met verzadigden stoom zeer gering. D e proeven met een geleverde installatie van 200 IP K hebben- aangetoond, dat het stoomverbruik bij 11 Atm. en 200 omw./min. circa 6,25 kg per IPK bedroeg. Bij toepassing van oververhitten Stoom wordt dit cijfer nog belangrijk gereduceerd. Een voordeel dezer machine is vooral, dat zij zonder bezwaar 50 pet. overbelast kan worden en door het snelle instellen van iedere willekeurige vulling binnen de genoemde grenzen, ook bij sterk gevallen stoomdrük nog haar .volle vermogen kan uitoefenen. Een tweede voordeel dezer machine is, dat zij volkomen uitgebalanccerd is, dus uiterst rustig loopt, zoodat men op liet met deze machine geïnstalleerde schip geen trilling kan waarnemen. U it de praktijk is gebleken, dat de machinisten, welke dit nieuwe type scheepsmachine niet kenden, er toch spoedig mede vertrouwd raken en er gaarne mede werken.

V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I O P S C H E E P V A A R T G E B IE D . Algemeene Vergadering op W oensdag 1 October 1924, des avonds 8 uur, in de benedeuachterzaal van het Clubgebouw, W estnieuwland 12, Rotterdam. ■Punten van behandeling: 1. Notulen; 2. Voordracht door den heef J. Grootes met het onderwerp: „Samenstelling, werking en toepassing van de draadlooze kompassen” ; 3. Medédeeling van het Bestuur; 4. Vaststelling contributie en entreegeld voor het jaar 1925, volgens art. 13 der Statuten; 5. Ballotage; 6. Rondvraag. De Secretaris: G. VERBOOM . Voorgesteld voor het gewoon lidmaatschap, door den heer C. I. Dijkhuis: Ir. J. A. Lambrechtschen, Inspecteur Machinedienst Kon. Nederl. Stoomboot-Mij., Kraaiennesterlaan 42, Haarlem; Ir. G. J. Lugt, Hoofd-Ingenieur Mij. Werkspoor, de Lairessestraat 66, Amster­ dam; J. Z. Mewe, Inspecteur Berghuys Kolenhandel, Hendrik de Keijzerplein 12, Amsterdam; G. de Vries-Lenlsch Jr., Scheepsbouw­ meester, Nachtegaalstraat 1, Amsterdam; J. Potgieser, Inspecteur Machinedienst Kon. Nederl. Stoomboot-Mij., Pretoriusplein 15, Amsterdam; door den heer A. P. E. Kruijt; C. Lodder, Surveyor to Lloyd’s Register, Uithoornstraat 44, Amsterdam. Voorgesteld voor het buitengewoon lidmaatschap, door. den heer F. E. Fraterman: Ir. Adolf F. Eekels, Technisch Bureau, Jacob Marisplein 20, Amsterdam,

W IJ Z IG IN G

V A N

H E T V R IJ B O O R D N A A R H E T S E IZ O E N E N N A A R

HET

V A A R G E P IE D . W anneer m en d e w ereld k a a rt voor zich leg t en zich rekenschap geeft van de ligg in g en u itg eb reid h eid d e r vaarge.bieden, w aar op grond van d e vigeerende u iitw aterin g sv o o rsch riften toeslag op of reductie van h et yrijb o o rd is voorgeschreven, dan k o m t m en to t de conclusie, dat m -de d e sb etreffen d e bepalingen zeer vele leemten voorkom en. H et N ederlandsche v o o rsch rift, d a t aan le id in g to t die k ritiek geeft, is, zooals wij w eten, d e w oordelijke v e rta lin g van de reeds lang bestaande B ritsch e „1 n stru c tio n s to S u rv e y o r s ' b etref­ fende^ de „loadline”. W ij onderscheiden h ierin een red u ctie in u it­ w aterin g gedurende 'den zom er, een 'dubbel zoo g ro o te red u ctie voor den Indiscben zom er en een toeslag' voor den w in te r in d en N oordA tlnntischen Oceaan. De reductie voor den zom er w o rd t tocgestaan v an 1 A p ril to t en m et ujtiinio Septem ber voor reizen van lïuropeesohe en M iddellandsche Zec-havens, terw ijl in an d ere d eelen 'der aard e deze reductie gedurende de erkende zom erm aanden w o rd t tocgeikend. D eze laatste om schrijving is zeer v aag ; o v erig en s k a n m en vrede h ebben m et deze bepaling. Doch vreem der -is de b ep alin g b etre ffe n d e b e t gebied van d e n Tndischen zomer. Deze w o rd t g eacht te liggen in de Ind isch e Zeeën gedürende. het gunstige ja a rg e tijd e (fine season) tiisschcn Suez en Singapore. Deze b ep alin g is 'derhalve u itslu iten d p ask laar g em aak t voor het verkeer n aar B ritsch Indië. N iederlandsch-Indië en A u stralië vallen er geheel buiten. ' Vroor _.stoomschepen van een g e rin g e re lengte dan 330 v o et .wordt voor reizen van E uropeesohe o f M idtlelUmdsche Z’ee-havens n a a r den Atl.antisc.hen O ceaan of o tn g ék ee rd van de O o stk u st van C anada en de Vfcr.cenigde S taten b en o o rd en kaap H a ttc ra s (35° N .B .) in het tijdvak van 1 O ctober to t en m et u ltim o M a a rt een to eslag op het vrijboord van 5 cm geëischt. V oor zeilschepen w orden geen red u cties 'toegestaan, slechts w o rd t in laatstgenoem d vaarg ëb ied een toeslag van 7.5 cm voorgecchreven. H et „Loadlitic C om m ittee” v a n 1913—1915 h e e ft h ie rin feitelijk g een veranderingen voorgesteld, al zijn de tabellen h ie r gebaseerd op ■so/iw -iiitw aterlng, in p laats van op « « w fe r-u rtw a te rin g ,. zooals in het reeds bestaande v o o rsch rift. D c reden d a arv a n m oest w aarschijnlijk w orden gezocht in h e t feit, d at d e B ritten h et v ra a g stu k steeds hebben beschouw d m e t het oog op 'de v.aart van G ro o t-B ritta m iië en Ierlan d uit. A nders zouden zij gezien heb b en , d a t de b e staan d e reg elin g niet alleen onbillijk is voor 'de sch eep v aart u itg a a n d e u it verschillende landen, w aaronder ook enkele h u nner dom inions, m a a r tev ens onlogisch en onvolledig is 1 T oen in Mei 1922 door de C b am b er of S hip p in g een intern atio n ale com m issie van reeders m et hunne scheepsbouw kundige .adviseurs bijeen kw am om over u n ificatie van u itw a te rin g sv o o rsc h rifte n te spreken, kw am d it p u n t ook ter sprake. V an N ed erlan d sclie en andere zijden w erd op de ■onjuistheid o f lie v e r d e on volledigheid van dit gedeelte der ontw orpen v o o rsch riften gew ezen. M en w as h e t intusscben unaniem eens, d a t de C om m issie ,als zoodanig n ie t b evoegd kon w orden geacht om een nieuw e - regeling van de seizoenen én v a a r­ gebieden te ontw erpen. D it lig t veeleer op den w eg van geografen, m eteorologen en n au tici. A an tdc b e tro k k e n reg cerin g en w erd g ev raa g d het v raag stu k door een com m issie v an zoodanige desk u n d ig en te doen onderzoeken. De B oard of Tr'ade 'benoemde in N o v em b er 1923 zulk een com m issie, welke dezen zom er een ra p p o rt u itb ra c h t, w a arin belan g rijk e v er­ b eteringen voorkom en. H e t volgende w o r d t d aarin v o o rg esteld : H et zom erseizoen zal in de M iddellandsche Zee en in d e Z w arte Zee gelden van 16 M aart tot en m ot 15 D ecem ber en overig en s op het N oordelijk H alfro n d ten noorden van tien 36sten b reed teg raad van 16 A pril to t en niet .15 O ctober. T ussohen 36° N .B . en 35" Z.B., evenals In 'het gebied der L a B laita-rivier, g e k it h e t zom cr-v rijb o o rd gedurende het ganschc ja a r m et uitzonderi.g van h e t gebied, w aar tot het Indische .zoinerm erk m ag w orden afgeladen. V o o rts zou liet zom erm erk gelden in h et gebied tnsschen 35° en 45:l Z.B. van 1 N ovem ber to t en m et u ltim o M aant. In het gebied ten zuiden van den 45sten b ree d te g ra ad op h e t Zuidelijk halfrond zou ten allen tijde slechts to t het w in terrn erk m ogen w orden afgeladen. O v erig en s m o et het vviintcrmerk w orden aangehouden in de andere gebieden ged u ren d e den tijd, d at h e t z iitie -iiierk niet van k rach t is. H e t gebied „Indische zo m er” wend in h e t c o n c e p t-v o o rsc h rift zeer uitgflbreid. H e t zou o m v a tte n : d e Koode Z e e -m e t de golf van Aden gedurende het geheele ja a r en het gedeelte v a n den In d isch en O ceaan tussohen Aden en S in g ap o re van 1 Ja n u a ri to t en m et 30. A p ril. D it laatste is derhalve een beperking, d ie veel -meer .gedefinieerd is dan de vroegere vage bepaling „d u rin g the fin e seaso n ”. B ovendien is v o o • liet gedeelte van den In d isch en ' O ceaan gelegen ten O osten van de m eridiaan 95" O.L. van G reenw ich en 6° N .B . en 11" Z.B, gedurende h et geheele ja a r h et In d isch e zo m erm erk geldig. H etzelfde w o rd t gezegd van de golf v.an S iarn cn van een klein gedeelte d e r A lfo eren zee, nl. tusschen P o r t D .arw in op h et A u stralisch e vaste land en 11° Z.B. T enslotte zou h e t aftad en to t h et In d isch e zo m erm erk ook

in den A tlantisehen en in den G rooten O ceaan gedurende het ue' eele ja a r m oeten w orden toegestaan tusschen 10" N.B. cn 11° Z.B. met uitzondering van het gebied, begrensd tusscben 10° N.B., 5° N.B., 125° O.L. en 145° O.L., welk gebied w egens de aldaar voorkom ende typhonen u itgezonderd w ordt. H et rap p o rt v estig t speciaal de aandacht op orkaangebieden, welke in zekere tijden van hut ja a r gevaarlijk zijn, zonder h ierv o o r in het bijzonder nog v o o rschriften te geven, behalve de hierboven reeds ver­ melde uitzonderingsgevallen. U it het aanhangsel van he.t rapport, w aarin wij de voorgestelde regeling vinden, d ie wij h ierb o v en voor het g rootste gedeelte over­ nam en, blijkt niet of onze Indische A rchipel mede in het gebied voor „Indischen zom er” .is opgenom en. D it is intusschen w el h et .geval, zooals, blijkt u it het verslag en tevens -uit een duidelijke k aart, die aan liet verslag is toegevoegd. Feitclijk is o ver d en .geheelen aardbol de strook tusschen 10° N.B. >en I I 0 Z.B. in het Indische zom ergebied opgenom en m et uitzondering van h et reeds 'genoemde gedeelte van den G rooten O ceaan ten Oosten der Pihil'ippijiuen en de beperking in den ïmdischen O ceaan, .alwaar ten W esten van de m erid iaan op 95° O.L. liet gebied ten Zuiden van den evenaar er buiten valt, terw ijl voor het overige gedeelte de „Indische zoiner”-diepgang slechts geldig is van 1 Jan u ari to t en m et ultinm A pril. De golf van S ian i en. h et gedeelte der A lfoeren zee tot P o rt D a r win zijn bovendien gebieden, w aar deze d iepgang het geheele jaar to elaatb aar is, 'evenals de R onde Zee, terw ijl h et N oorden van den Ind'ischen O ceaan er w eder uitsluitend gedurende de eerste vier m aanden van het jaac onder gerekend w ordt. Dc keuze van den parallel op 35° Z.B. als Z u id g ren s van het gebied van den eeuw ig durenden zom er m aakt het moge!ijk, van K aapstad O ostw aarts gaande, d aarv an nog tc profiteeren. De A ustralische havens Albany en A delaïde zijn niet in d it zom ergebied begrepen, terw ijl de ingang n aar -de L a P la ta riv ier daarin ju ist nog is opgenom en. E rkend .moet w orden, -dat het rapport blijken geeft van degelijke studie en d a t .daardoor een zeer belangrijke verbetering w ordt voorgestekl in de regeling van d e plaatsen en tijdvakken, w aarvoor reductie o f toeslag op dc u itw a te rin g noodig w o rd t geacht.

T A N D W IE L -O V E R B B E N G IN G . Plet is buiten tw ijfel, d a t de tandw ieloverbrengingen de toepassing van scheepsstoom turbines in den weg staan. D e verdere, ontw ikkeling van de tu rb in e zou zek er h e b b e n . bijgedragen to t verlenging van het bestaan van stoom als drijfk rach t op schepen. A fgezien v an economie, is het succes van turb in es m et tandw ieloverbrengingen zc.er geschaad (m tllified) door de aan deze laatste verbonden bezw aren. O nder de pogingen, . doelm atige tandw ieloverbrengingen te vervaardigen, heeft m en de toepassing v an dubbele schroefwielen als 'een stap voorw aarts beschouwd. D e toepassing van tandw ieloverbrengingen bij oliem otoren kan een­ voudiger w orden d o o rd at m en geen dubbele schroeftnnden behoeft toe te passen en terug' kan g aan to t beginselen, zekerlijk niet m inder gezond en p rak tisch beter te volm aken. De invoering van den hydraulischen tran sfo rm ato r zal zeker bij­ dragen to t m eerdere toepassing van tandw ielen. Gewone rechte tanden bieden hierbij alles w a t gew enscht is. Op deze gronden zou inen kun­ nen zeggen, dat h ie rin een nieuw e kans voor de stoom turbine lag, m aar de inherente bezw aren van stoom voortstuw ing, afgezien van h et type d rijfw erktuig, liggen zoo voor de hand, d at op heden geen comm ercieel b ru ik b are verbetering mogelijk kan w orden geacht, die deze methode op één lijn b ren g t m et verbrandingsm otoren. De toekom st van den hydraulische« tran sfo rm ato r, gekoppeld met een tandw ieloverbrenging, schijnt te liggen (voor zoover scheepsinstallaties b etreft) in de toepassing bij snelloopende verbrandings­ m otoren. Men heeft er n o oit ern stig aan gedacht snelloopende zuigerstoom w erktuigen te koppelen, aan een langzaam loopende schroefas, omdat deze methode erkend w erd, zuiver een redm iddel te zijn. Anderzijds heeft de langzaam loopende D ieselm otor buitengew one schreden voor­ w aarts gedaan en het is de v raag of reeders bereid zullen zijn snel­ loopende m achines te gaan toepassen. W a a r men overigens de. voordeelen van sneller loopen n iet ontkent en gegeven de m ogelijkheid van een doelm atige o v erbrenging schijnt dit probleem te staan aan den vooravond van een zeer belangrijke oplossing. (M otorship, Sept. '24.) _

N IE U W S V A N S C H E E P V A A R T EN SCH EEPSB O U W . Personalia. D en 2en O ctober vierde Prof. Ir. J. C. D yxhonrn. onder vele blijken van belangstelling, zijn 2 5-jnrig jubileum als H nogleeraar aan de Technische Hoogeschool te Delft. i

tn d e r s c h e id in g .

Mr. A.
Internationale maritime Conferentie in 1926. De paritaire m aritiem e comm issie van de A rbeidsconferentie te Genève heeft haar 4e zittin g te St. S ebastiaan gehouden. H ierin is be­ sloten, bij het A rbeidsbureau van den V olkenbond voor 1926 een internationale conferentie aan te vragen, die uitsluitend aan m aritiem e zaken zal zijn gewijd. Een der hoofdpunten zal w orden gevorm d door de bespreking van een internationaal sta tu u t vo o r zeelieden. Of de 8-urige arbeidsdag er op voor zal konten is niet zeker. In de p aritaire comm issie staakten daarover de stemm en. W el zal de reorganisatie van de paritaire com m issie op het pro­ gram m a prijken, benevens een voorstel om een inspectie van den arbeid aan boord van schepen in te stellen. A fgew ezen w erden voorstellen om de veiligheid te r zee in studie te nemen, benevens het instellen v an landelijke paritaire commissies. In verhand m et deze conferentie heeft de C entrale Bond van T ransportarbeiders op eenige van zijn vergaderingen de volgende motie doen aam iem en: „De zeelieden, georganiseerd in den C entralen Bond van T ran sp o rt­ arbeiders. het door het congres der Internationale T ransportarbeidersFederatie in A ugustus 1924 te H am b u rg vastgestelde zeeliedenprogram onderschrijvende, spreken als hun oordeel u it: dat het te Genua in 1921 aangevangen w erk ten spoedigste dient te w orden voortgezet; dat het dringend uoodig is, dat betere regelingen w orden tot stand gebracht ten opzichte van veiligheid en gezondheid aan boord van zeeschepen; flat vooral h e t vraag stu k van de arbeidsregeling zeer Klemmend is, en zij incenen, d at de 8-urige arbeidsdag in de zeevaart ten spoedigste m oet w orden ingevoerd: dat deze zaken internationaal dienen te w orden besproken en bevorderd, en daarom de internationale arheidsconferentie voor zeeliedenzaken, die in 1926 zou w orden ge­ houden, zooveel m ogeüjk d ien t te w orden vervroegd; dringen er hij de reeders en de regeering Op aan, dat deze hun invloed mede u it­ oefenen op het internatio n ale A rbeidsbureau en de paritaire commissie voor zeeliedenzaken, to t vroegere hijeenroeping van de conferentie: besluiten deze m otie ter kennis te brengen van het Internationale A rbeidsbureau, de N ederlandsche regeering en de reeders."

Verdrag van handel en scheepvaart met Griekenland. D oor de G rieksche regeering is het up 22 Febr. 1843 gesloten verdrag van handel en scheepvaart, n iet de vervolgovereenkom st van 30 Juni 1831, opgezegd. Deze overeenkom sten houden op 10 Dcc. 1924 op van k rach t te zijn.

Wijziging Argentijnsche Douane Reglementen. De A rgentijnsche regeering heeft in verhand met de scheepvaartontw ikkeling voorgesteld om den term ijn van inlevering der scheepsdocum enten e.d. aan de douane van 8 op 15 dagen te brengen, hopende daarm ede aan de klachten der Europeesehe exporteurs tegem oet te komen.

Holland—Znid-Afrjka-lijn. l i e t kan to o r van de I IoU and-Zuid-A frika-Eijn is verplaatst naar A m sterdam en is aldaar gevestigd itt het „Scheepvaarthuis ", w aar ook de zetel is van de H olland-A frika-L ijn der V ereenigde N ederlandsche Scheepvaart-M aatschappij. Zooals reeds gemeld is onderhouden beide m aatschappijen thans gezam enlijk den dienst op Z uid-A frikn.

Inrichting nieuwe passagiersschepen. in het vurig numm er werd melding gem aakt van de plaatsing van davits systeem Braat op het nieuwe m otorpassagiersschip Inirapoera van den Rotterdamschen Lloyd. Behalve deze soort davits komen er overigens de z.g. Stcvvard-davits, welke door de S tew ards D avits L td. 1e Londen worden geleverd.

Inschrijvingsprijzen. T e r illustratie hoe de inschrijvingsprijzen in verschillende landen uiteen kunnen loopen, vermelden wij d at de A rgentijnsche regiering eoor de levering van 4 hakken van 225 ton o.tn. de volgende offertes kreeg: Linke-H ufniann-W erke, D uitschland ................... $ 37.356 W erf Conrad, Nederland .................................................. 46.875 John Cockerill, B e lg ië .......................................................... . 47.000 W erf Gusto, A. F. Smulders, N ederland .................. 49.500 Nieuwe W aterw eg, N e d e r la n d .................................... 61,718 Vickers, Engeland .. „ 81.950 A rm strnng, W ithw orth & Co., E ngeland .. . . „ 84.587 United States Steel Products, A m e r i k a ........................... 131.166

Nieuwe opdrachten. D e Shell T ransport Company te L onden heeft aan N ederl.uidsche w erven opdracht gegeven voor den bouw van 6 m otortankschepcn, ieder van ca. 10.000 ton. N aar men zegt zullen er 3 gebouw d worden door de Nederlandsche Scheepsbouwmaatschappij te A m sterdam en de 3 andere door de Rotterdam sche D roogdokniaatschappij. IJ. I ’. I. T iïc k t’, v.h. J. II'. Borrmo, M artenshoek, voor twee mutorbooten, ieder groot ca. 80 ton, afm etingen 17.50X 3.40X1.15 m, voorzien van Tndustrie-motoren. Gebr. de Korte, Moerdijk, voor twee kempenaars, groot 540 ton, lang 50 m, breed 6.60 m en hol 2.25 m, door bemiddeling van het ingenieursbureau van Ir. A. M. Schippers te Rotterdam. N .V . Scheepsw erf „Vahali", Ilu lh u yeen hij N ijm egen, voor drie kempenaars, groot 540 ton, lang 50 m, breed 6.60 in en hol 2.25 m, door bemiddeling van het Ingenieursbureau van Ir. A. M. Schippers te Rotterdam . (lehr. N iest cm , Delfzijl, voor den houw van een motorboot, groot 75 ton, voorzien van een 20 P K V an Berkel-motor. .1. I’. van der W erff, Drachten, voor den houw van een motorboot van 60 ton, voorzien van een 2 0 'P K Van Berkel-motor, voor den heer T . Zuidem a te Niehove. Joh. Dikkers, M untendam, voor den bouw van een zand- en schelpenzuiger, w aarin een 90/105 P K V an Berkel-motor zal worden geplaatst. Scheepsbvnm eerf „De Industrie" v.h. fa. D. B oot, A lphen a. d. Rijn-, voor een motorsleepbout, voorzien van een Industrie-m otor van 22 P K , voor de N.V. Dakpannen- en K leiw arcnfahrieken v.h. D. van O ordt & Co., Alphen a. d. Rijn. Bemiddeling w erd verleend door het Ingenieursbureau van Ir. A. M. Schippers te R otterdam .

Kielleggingen. U 'erI ,de N oordster" t>. d. N oonl-N etledandsche Scheepsw erven, Groningen, voor drie stalen motorhooten van ongeveer 225 ton, te voorzien van lironsm oloreii van 70 PK. Een dezer schepen is bestem d voor schipper J. Bol te Ulrum. Schcepsbowm oerf „de IIoop", U a rd in xvd d , voor een stalen Rijnschip, groot 530 ton, afm etingen 50X 6.60X 2.35 m, voor Nederlandsche rekening. Gebr. Pikkers, Martenshoek, voor een motorboot, groot 90 ton, voorzien van een 40 P K K rom houtm otor, voor rekening van de heereu C. v. d. P o st en L. Zandvliet te Leiden. Scheepsw irven v.h. II. II. Kodezaes, M illingen, voor een Kijii-Uernekanaalschip, te noemen R ijn-M ain. g ro o t ca. 1350 ton eu voor twee onderlossers, allen voor N ederlandsche rekening. Scheepsbom vn'erf „De Vooruitgang", v.h. fa. D. K ool, Alphen a.d. Rijn. voor een slecpschip, groot ca. 350 to n voor A m sterdam sche rekening.

Te water gelaten schepen. W e r f „Maas", Vlaardingeu, een stalen vrachtm otorboot, afm etingen 21.50X 3.27X 1-30 m, bestemd voor groentenvervoer,

TV e rf „N oordster”, Groningen- (Noord-Nederlandsche Scheepsbainvw erven), een stalen m otorboot, gro o t ca. 250 ton, voorzien van een 70 P K B rons-hoogedrukm otor, in aanbouw voor schipper R. W esters té Groningen. f f . P. I. Tiecke, v.h. I. W . Boerm a, Marlens hoek, een stalen m otorboot, gro o t ca. 80 ton, lang 17.50 m, breed 13.40 m en hol 1.15 m, voorzien van een ïndustrie-m otor, in aanbouw voor rekening van den heer T . Sytsem a Fzn. H. van der W erf, Stadskanaal, het stalen aakschip Ebenhaëeer, groot 85 ton, in aanbouw voor schip­ per F. Kip. Scheepsbouw w erf „de Hoop", H ardinxveld, de stalen Rijnschepen Lowisa en Volstreven, groot 530 ton, afm etingen 50XÖ.60X 2.35 m, respectievelijk .in aanbouw voor de schippers B reur on Gort te H ardinxveld. Gebr. Pikkers, Martenshoek, een aakschip, groot 120 ta n vuor schipper W . Mulder te G roningen in aanbouw , én een aakschip, groot 80 ton, in aanbouw voor schipper H. M unneke, W ildervank. Pa. de lia a n en Oerlemans, Heusden, de stalen m otorboot Geeriruida Hermina, groot ca. 160 ton, afm etin­ gen 20X 5.40X 1.83 m, voorzien van een 60 P K K rom houtm otor, in aanbouw voor den lieer O. de Vries te O ost-Souburg.

Aan- en verkoop van. schepen. D oor bemiddeling van den heer Jacq. P iero t Jr. te R otterdam is het Duitsehe m otorschip H oisdorf, groot 1500 tón d.w., gebouw d in 1921 te Kiel, in andere D uitsehe handen overgegaan. D e door dienzelfden m akelaar onlangs verkochte schepen Peter, K aethe M artha en H a n sd crf zijn omgedoopt in resp. O ued Grou, O ncd T iflet en D ietrich. Door F rank R ijsdijk’s Industriccle O ndernem ingen te H endrik-IdoA m bacht is voor den sloop aangekocht het D uitsehe stoom schip Paul, groot 4974 bruto reg ister ton, gebouwd in 1899. De Hollandsche In tern atio n ale H andelm aatschappij te Terneuzen kocht eveneens voor den sloop de te R otterdam liggende D uitsehe 4 m ast bark Tamara- X V , gro o t 2353 bruto reg. to n /g e b o u w d in 1892, en de Noorsche stalen 4 m ast b ark Souvenir, gro o t 2266 bruto reg. ton, in 1893 bij J. & K . S m it te K rim pen a. d. Lek gebouw d. H et tjalkschip E uphem ia, g ro o t 92 ton, eigenaar schipper G. Jager te ’t W a a r,.is aangekocht door schipper J. Sloots te O nstw edde. Verschillende te R otterd am reeds eenigen tijd stilliggende schepen zijn naar het buitenland verkocht en zullen wel w eer in de vaart worden gebracht. H e t N oorsche stoomschip E lvenes, g ro o t 4004 bruto ton, gebouwd in 1900, ging over in handen van een reederij te Christian ia; het D uitsehe' stoom schip Eleoncre, gro o t 3788 bruto reg. ton, gebouwd in 1894, w erd verkocht n aar Ita lië ; en de Zweedsche bark Fehmarn, groot 2245 ton b ruto en gebouwd in 1892, ging n aar Sundcrland. .

N .V . Scheepsbcw am erven v.h. II. II. Bodewes, MUlingen, het R ijn-H em ekanaalschip Gelderland 8, groot 1350 ton, afm etingen 80 X9.43 X 2.50 m, in aanbouw voor rekening van de N.V. Gelderland .Handel en T ran sp o rt M aatschappij te R otterdam .

B U IT E N L A N D .

Scheepsbouw w erf „De Vooruitgang” , v.h. fa, D. Boot, Alphen a.d. Rijn-, een stalen m otorboot, groot 1GO ton, voorzien van een. 60 P K 2 cilin­ der Industrie-m otor, in aanbouw voor den heer D. Versloot te Bode­ graven.

In de N oordduitsche zeehavens zijn de havengelden aanm erkelijk verlaagd, soms m et m eer dan 50 pet. E en voorbeeld, dat door onze Nederlandsche h avenautoriteiten i.e. gem eentebesturen wel eens kon worden gevolgd.

N .V . M otorindustrie, Pa-pendrecht, de stalen m otorboot R affia, groot 160 ton, afmetingen 31.50X 5.40X 2.10 m, voorzien van twee 40 P K Laurin-motoren; in aanbouw voor rekening van den heer De K oster te Hansweert. Joh, P ikkers, M untendam , een stalen m otorboot, groot 90 ton, ingericht voor het vervoer van zand en voorzien van een 35 P K van Berkel-motor. H et schip i.s in aanbouw gegeven door den heer P. van den Oever te Ammerzoden. N .V . v.h. fa, Rijkee dr Co., Rotterdam, de stalen dekschuit Calvé D elft, groot 100 ton, afmetingen 26.50X 5.28 X I .40 in, in aanbouw voor de fa. R. van den Heuvel & Gebr. van Buren, R otterdam /D elft, Scheepsw erf en M achinefabriek W ed, I. L. Ceuvel, A m sterdam , het stalen m otor vrachtschip A m ste l .IX " , lang 42 m, breed 6,20 en hol 2,27 m, voorzien van twee 50 P K Bronsmotoren, bestemd voor de v aart A m sterdam —A n tw erpen—.Brussel, in aanbouw voor de N.V. Stoom bootreederij J. H . van Swieten, Amsterdam, N .V . Machinefabriek „Holland", afdeeling Scheepsbouw, Hardinxveld, een stalen sleepboot, groot 22X 21X 4.80X 2.10 m, bestemd voor binnenlandsche rekening. Proeftochten. ■ Op de N oordzee had de proeftocht plaats van het stalen schroefstoom schip Adriaan Stoop, door de Maatschappij voor Scheeps- en W erktuigbouw „F yenoord” te R otterdam gebouwd voor de N.V. R eederij „O ost-Borneo” te A m sterdam . H et schip,, groot 1793.28 bruto reg. ton, m et een draagverm ogen van 2515 ton, heeft een lengte (1.1.) van 250’—0”, een breedte (mld.) van 40’—6” en een holte van 18'—3”. De voortstuw ing geschiedt, door een triple expansie machine van 075 P K . H et dubbelschroefstoom tankschip Manuela, door de R otterdam sche D roogdokm aatschappij voor de Curagaosche Scheepvaartmaatschappij, W illem stad, gebouwd, hield Z aterdag j.1. met gunstig gevolg den pioeftoeht. H e t schip, groot 2698 bruto reg. ton, met 2320 ton dcadw eight, heeft de afm etingen 305’X 50’'X 21’. De twee triple expansie m achines ontw ikkelden ca. 1500 IP K .

Nieuwe schepen. D oor de w erf „Gideon”, J. K oster te Groningen, is aan schipper F eike P o t aldaar afgeleverd het motorzeilschip Jantje, groot 124.74 bruto reg. ton, afm etingen 30X 5.40X 2 m, voorzien van een 80 P K K r.om hout-m otor’. H et schip is bestemd voor de vaart in de Sont en de Belten. D oor G ebr. van Diepen te W aterhuizen is aan den heer Zim m erm an te H am b u rg afgeleverd het stalen lichterschip „Z”, groot 240 ton. ;

Duitschlaad.

Frankrijk. De reeders van tram pschepcn hebben in F ran k rijk te kam pen met dezelfde moeilijkheden als in andere landen. Bovendien is het tram pbedrijf daar gedeeltelijk nieuw, aangezien voor den oorlog 286.000 ton en thans 1.042.000 ton in .de tram p v aart w o rd t gebezigd. D ezer dagen heeft nu een deputatie bij clen Fninscheti onder-m inister voor Scheep­ v aart ei over geklaagd, d at de vreem de schepen in F ransche havens m inder streng w orden behandeld dan de eigen booten, in de hoop vermoedelijk op m inder concurrentie. Zelfs al zou het G ouvernem ent daarin aanleiding vinden der vreem de scheepvaart m oeilijkheden in den weg te leggen, clan nog w o rd t het Fransche tram pbedrijf daardoor niet meerder levensvatbaar.

Italië. Verschillende Italiaansche scheepvaartm aatschappijen krijgen van c!e regeering subsidies voor het onderhouden van ettelijke lijndiensten, meest in de M iddellandsche Zee, en op de Italiaansche koloniën. H et totaal bedrag aan subsidies is 147 millioen Lire.

Japan. E en groot gedeelte van het Japansche bureau-personeel der Nippon ■Yusen Kaisha, daaronder begrepen de directeuren der groote afdcelingen te Londen, N ew -Y ork en Yokohama, heeft ontslag gevraagd, als protest tegen de directie. Geen opwekkend voorbeeld voor het lagere personeel.

Rusland. H et bestuur van de R ussische staatskoopvaardijvloot heeft opdracht gegeven voor den bouw van 8 schepen van ca. 3000 ton voor iioutexport, en 4 vracht- en passagiersschepen van ongeveer 2500 ton voor lijndiensten op L onden en in de Z w arte Zee. H eel g u n stig g aat het echter niet bovengenoem de ondernem ing niet. T engevolge van gebrek aan vracht zijn eenige lijnen, • die de havens van de Z w arte Zee met het buitenland verbonden, m oeten w orden opgeheven.

Ver. Staten van Noord-Amerika. Men trach t de rechtsgeldigheid van het met E ngeland gesloten verdrag inzake alcoholische dranken aan boord van schepen voor het opperste gerechtshof te betw isten. D e u itspraak zal ook voor N eder­ land, dat een overeenkom stig verdrag' heeft gesloten, van belang zijn. Twee honderd achttien houten schepen, afkom stig u it den oorlogs­ tijd, zijn voor den sloop verkocht. D aar de prijs van het hout de m oeite van het sloepen niet loont, zullen de vaartuigen na uitnem en van machines en ketels w orden verbrand, om op deze wijze gem akkelijk het bij den bouw g ebruikte m etaal (ca. 300 ton per schip) te kunnen verkrijgen.'

DE VRACHTENM ARKT (15—28 Septem ber.) Z<m;ltr al te optim istisch te zijn, moet toch geconstateerd worden dat liet er <»p de vrachtinark t vi«>r de reeders heter begint u it te zien. Bijna iederen dag is er drukke vraag vrijwel in alle richtingen en w anneer het eeus iets stiller m ag z.ijn, blijven dc vrac’ tp rijzm n iet­ tem in op hetzelfde niveau. W ij kunnen dan up het einde der maand nuk verw achten 'lat hel vrachten! ndex-cijfer van de Chamber of Shipping. hetw elk vuur A ugustus weer 1.57 pet. honger was dan voor Juli en zelfs 11.23 pet. honger dan voor A ugustus van liet vorige jaar, weer verdere ver­ betering te zien zal geven. In Nedcrlam lsche havens is de hetere m arkt duidelijk m erkbaar, bet aantal opgelegde schepen verm indert niet den dag en het «ver­ blijvende aantal is nog slechts zeer klein. O f dezen toestand zoo zal blijven, is voor een g o o t gedeelte afhan­ kelijk van de m ogelijkheid voor koopers, speciaal van graan, tot verkrijging van de noodige oredieten om de aun-kempen te kunnen financieren. De voorraadschuren van Europa zijn vrij leeg, zoodat aanvulling daarvan zeker zal geschieden, wanneer het geld daartoe m aar n iet ontbreekt. G R A A N . — Zui-d-Amerika. — Hoewel het aantal zaken n ie t bijzon­ der groot was, bleef, dank zij de afw achtcnde houding door de reeders aangenom en, de ondertoon flink en de afgesloten vrachtcijfers waren weer iets honger dan in het vorig tijdvak. Van de liovenrivier werd naar Ver. K( n./Cont. voor handige booten tot 25/- O ct./N ov. laden betaald, terwijl groote schepen 24/- a 23/6 konden .maken. Voor B ahia-Blanea liep de koers voor een niet te groot schip A ntw erpen— R otterdam op van 22/6 tot 23/3. V oor den nieuwen oogst begon hoe langer hoe meer belangstelling te komen. Aanvankelijk w erd een bod van 26/6 naar Ver. Kon./Cont. voor eind Jan u ari gew eigerd en kw am en daarna bevrachtingen tot stand op 27/- voor zw aar g raan . A an het eind dezer periode liepen de koersen nog iets «in hoog. Voor een 4000 tons schip w erd vrxiir Jan./F ebr.-laden en bestem m ing Ver. K om /B ordeaux— H am b u rg 27/6 betaald, terwijl grootere booten 26/6 konden bedingen. D it is inder­ daad in verband m et de eveneens opgeloopen uitgaande kolenvrachten een cijfer, w aarbij weer zonder verlies kan worden gevaren. X oo rd -A m erika , — • N oord-A rnerika bleef de geheele periode door levendig m eest m et nog iets oploopende koersen. M ontreal vroeg speciaal naar O ctober-posities, al w as er ook v raag voor begin Novem ber. N adat naar R otterdam in den beginne 16 ct. per 100 lbs. was betaald, drong toenem ende vraag de vrachten naar boven zoodat m eestentijds 17 ct. naar R otterdam o f A ntw erpen kon w orden bedon­ gen en ten slotte 17'A betaald werd naar diezelfde havens, alles O ctoher-verseheping. Voor N ovem ber werd tegen 17 ct. afgedaan. Breinen en H am b u rg betaalden 1 ct. meer, en Engeland had oploo­ pende cijfers van 4/- tot 4/3 per ipiarter. Ook de Middellandsche Zee nam nogal w at ruim te op tegen gemiddeld 4/4K1 voor één les laven. Voor gerst w erd 2 en voor haver 4 ets. honger genoteerd. De opleving van den handel aan de N orthern Range bleet zich handhaven. D e koers bleef bij voldoende vraag bijna onveranderd, op 15 K' et. voor O ct./belading n aar R otterdam o f A ntw erpen en alleen een prom pte boot kon 16 !- ct. pc- ICO tbs. zw aar g aan b e d in ­ gen. O p het eind verbeterde de m ark t voor O ctober-booten toch nog tot 16 ct. per 100 lbs. D uitsehe havens m oesten 1 c.t. meer toestaan, evenals dit voor d-e <ïulf het geval was. Van dit afscheepcentrtiin werd ook een en ander bevracht, bij vraag van beteekenis voor de M iddellandsche Zee, N aar A ntw erpen/R otterdam liep de koers voor O ctober/belading op van 18 to t 16 ct. per 100 lbs. zw aar graan, doch een buitengew oon groote boot moest voor D ecem ber m et X l'/i ct. genoegen nemen. H et aanbod van ruim te in vroege posities was beperkt. De N o rth Pacific ten slotte begon met 33/- te betalen voor Noveniber-ruim te, en iets m inder voor Sept./Oct.’, iets meer voor December en latere belading. Ook b ier trad verhooging van koersen in Zoodat n aar Ver. Kom/CmU. voor ( V tober-laden tot 34/3 en voor Nov./Dec. tot 36/3 m oet w orden gegeven. V oor graan van het nieuwe seizoen werd zelfs één boot bevracht tegen 36/6. Domui en. Zw arte Zee. — Hoewel «p deze mankten nog niet veel leven te bespeuren viel, w erden na langen stilstand weer eenige schepen van de i)onau bevracht voor Sept./< >ct.-belading tegen 15/- naar R otterdain/A ntw erpcn/H auiburg. Prom pte booten zouden 1/- meer hebben kunnen bedingen. V{tn de Z w arte Zet' noteerde men eerst 11/6 later 11/9 naar bet C ontinent en 6 d. liOoger naar Ver. Kon. E R T S . — Deze m ark t bleef vrij stil en veranderde w einig in koer­ sen, d aar liet aanbod van tonnage niet dringend was. T o '' was de ■tcnilenz iets beter. Zoo kon l.a Goulettc— Rottendam van 5/10K> tot 6/3 verbeteren. Van Huelva w erd w at voor R otterdam /V laardingen afgesloten tegen 5/9 op T into-condities. T ro n d h jcm --R o tterd am deed 5/3 f.i.o.

H E T D O S T E N . — in het O t-te n was de v raag zeer bevredigend cu weinig aanbod van ruim te deed dc koersen niet onbelangrijk ver­ beteren, Zoo betaalde W ladiwostok voor bouneii n aar h et Ver. Kon./ Coiit. tot 36/6 toe. nadat de openingskoers 33/9 was gew eest en op ’tellid n«g bevrachtingen werden afgesloten op 35/-. Eebruari-laden. Bombay/Karachi bleef vast gestemd. Oin zich de heiioi «Hgde ton­ nage teverzekeren moest tegen oploopende vrachtcijfers worden afgesloten en kon van 25/- tot 261- op d.w. -en van 22/6 tot 24/- op seule condities worden genoteerd. A ustralie gaf voor den nieuwen oogst kans aan zeilschepen, die tegen 40/- tot 41/3 uit de m arkt w erden genomen. V oor stoom ­ schepen was het vrachtcijfer natuurlijk bouger en van Sydney werd naar liet Ver. Kon./(Jont. zelfs 47/9 betaald. W est-A ustralië, hoewel flink vooruitgegaan, luxai niet honger dan 42/6. Vuur een suikerverscheping van Java, groot circa 23.0G0 ton naar Odessa werd ruim te npgeiioinen tegen 33.6 niet v iij lossen. D IV E R S E N , — De katoenverscliepers zoeken tonnage voor ( IctohtT en November-verscheping vanaf N ew -D rleans tegen 52 s. 6 d. op O charter naar Ver. Kon./Cont., doch de reeders bleken tegen dezen prijs er niet veel voor te voelen. Er zijn eenige orders olie in kisten van F o rt A rthur in omloop tegen 27 ets. naar het V erre O osten en 23 ets. naar de Platu. Van R otterdam naar New-York w erd een klein stoomschip voor steeiien opgenomen tegeil $ 3.75. Voor prom pte tonnage voor salT peter is geen belangstelling doch voor D ec./jan . w ordt 32/- geboden naar Ver. Kon./C'ont. Wel hadden afsluitingen plaats n aar N oordA rnerika met optie voor Europa, in ’t laatste geval tegen 29/6 à 30/per ton. S T E E N K O L E N . — Bij de kolenm arkt is wel het voornaam ste verschijnsel, dat voor uitgaande ladingen naar de I ’lata hoogere vrachtcijfers konden worden bedongen. Inplaats van 11/6 in de vorige periode als hoogste koers genoteerd, zien wij nu zelfs cijfers van 13.6 per ton, hetgeen w aarlijk een niet onbelangrijke verbetering moet w orden genoemd. Ook W est-Italic verbeterde met ongeveer 6 d. to t Hl/- en naar de Baltic was de. koers eveneens hoogcr. Er w erd .dan ook vrij wat meer bevracht dan eenige weken geleden. Voor ladingen naar R otterdam bleven lage koersen gelden van Swansea, bijv. 4/6, New Castle 3/9, T yne 4/-. Van R otterdam werd een stoomschip van 5500 ton tiaar W estItalië bevracht tegen 9/6. H O U T. — Deze m arkt behoorde wel tot d e slechtste, vrijwel ge­ durende liet geheele jaar en al is het mogelijk dat e r voor het sluiten nog eenige opleving komt, heel veel zal h e t eindresultaat daar wel niet door veranderen. De groote vertraging van >'e lossing van huilt schepen in Engelsche havens is ook niet geschikt om ,de stem m ing te verbeteren. Nieuwe orders waren er bijna niet in de' .markt, doch daar de vrachtcijfers zoo laag zijn, dat w inst is uitgesloten, blijven deze op dezelfde hoogte staan. Van de W itte Zee werden nog eenige zaken gedaan tegen 60/- tot 65/- per std., afhankelijk van de grootte. St. P etersburg sloot af naar N ederland tegen 40/-, een cijfer ook genoteerd van Umea en Lovisa naar Londen. Van Canada naar het Ver. K on. zijn de knersen voor delen iets vaster en voor October-laden w ordt 70/7 tot 72/6 genoteerd, T IM E C H A R T E R '. — Vrijwel niets ging hier om en de tendenz is zwak.

F IN A N C IE E L E R U B R IE K Kon. Netl. H oogovens en Staalfabrieken.

,

Jaarverslagen.

Het jaarverslag begint met eenige w oorden te r herdenking van den op 22 Februari j.1. overleden directeur Ir. H . ƒ. E. W euckebach, wiens plotseling verscheiden een zw aar verlies voor de mij. was. In 1923 zijn de bouwwerkzaamheden beëindigd, zoodat m en in het n ajaa r een aanvaug kim maken met de voorbereiding voor de inhedrijfstelling, nl. met het droogstoken en w arm stoken der kooksovens, van den hoogoven en van dc w indverhitters. In het begin van dit kalenderjaar w erd de eomm ereicele toestand door de volgende factoren beheerscht. De snelle daling van de Belgische en Fransche francs veroorzaakte lage prijzen voor Fransch en Luxentburgsch ijzer. Het hooge prijsniveau in D uitschland veroorzaakte aldaar stagnatie in het bedrijfsleven. In A merika heerschte de laatste faze der hoogconjunctuur, w aardoor belangrijke export naar A m erika, doch tengevolge der Franseh-Luxem burgsche concurrentie tegen zeer lage prijzen, mugelijk was. In April herstelde de franc zich plotseling, waardoor de concurrentie van F rankrijk en L uxem burg verviel. H et Engelsche ijzer was het goedkoopst op de w ereldm arkt, terwijl in D uitschland het prijsniveau verhoogd werd om een kam end niveau voor het bedrijfsleven te kunnen bereiken. In Amerika' ontstond een

246

H E T

snelle inzinking. Derhalve was Inonende afzet naar Europeesche landen mogelijk, vooral naar Duitschland, terwijl de afzet naar Amerika afnam. Van deze beide perioden kan de mij. wegens de onbekendheid van haar product nog maar w einig profiteeren. Helaas staat de industrie in-Europa en in Amerika sedert Juni j.1. geheel in het teeken der malaise, De afzet van gietijzer (het hoofd­ product) weerspiegelt nauwkeurig de bovengeschetste verhoudingen. Werd aanvankelijk veel naar Amerika (Californië) verkocht, later vond het product afnemers in Duitschland, = Zwitserland, Italië en Skandinavië, zoodat er tot eind Juni volop werk was. Doordat sedert dien tijd de malaise intrad, w as een intensievere bewerking van de markt noodzakelijk en in verband daarmede een uitbreiding van het fabricatie-program. 1 De afzet in Nederland is beperkt tengevolge van de moeilijke tijden, welke de Nederlandsche gieterijen doormaken. Intusschen behooren de meeste tot de afnemers en de mij. zal niet rusten totdat zij alle Nederlandsche gieterijen onder haar afnemers telt. De prijzen, welke voor teer en benzol worden bedongen, zijn zeer teruggeloopen. Ammoniumsulfaat wordt in den zomer bijkans niet verhandeld. D e prijzen voor het volgend seizoen laten zich niet on­ gunstig aanzien. H et voornaamste nevenproduct, het kooksovengas en het hooguvengas, tracht de mij. aan naburige gemeenten te verknopen. Van 1 Juli 1925 zal zij aan de gemeente Velsen het benoodigde gas leveren (plm. 3 millioen m3 per jaar). D ë rest van het gas w il men benutten voor het opwekken van electrische 'energie, waartoe in het vorige jaar een overeenkomst werd gesloten met de Provinciale en Gemeentelijke Electr. Mij. Eèu definitieve regeling is echter nog niet tot stand gekomen. De directie wijst voorts'op de moeilijkheid, de concurrentie van de goed georganiseerde, hoog ontwikkelde ijzerindustrie in de omliggende landen het hoofd te bieden. Zij is echter, gezien de .uitnemende outil­ lage en de goede ligging van het Hbögovenwerk, vol vertrouwen, dat een zuinig en verstandig beheer haar dit mogelijk zal maken. Betreffende dc deelneming in . aanverwante ondernemingen wordt opgemerkt, dat de Nederlandsche Staalfabriek v.h. de Muinck Keizer over het jaar 1922/23 geen dividend kon uitkeeren. Door ernstige bezuiniging is de directie, nadat w egens gebrek aan orders het bedrijf der Siemens Martin Ooms gestopt moest worden, er in geslaagd in hoofdzaak met de vervaardiging van staalgietwerk de bedrijfskosten 1e dekken. ! De Société Anonyme Carrières Namêche, welke geregeld kalksteen voor. het bedrijf levert, moest wegens de daliiïg der valuta h'et afgeloopen boekjaar met verlies afsluiten, waardoor de vordering, die dë mij op deze onderneming heeft en welke in guldens luidt, voor aan­ zienlijk hooger bedrag in de balans moest worden opgenomen. De bedrijfsresultaten waren bevredigend en lieten een aflossing op deze vordering toe. Het loopende boekjaar laat zich gunstig aanzien. D e Phoenix A.G. kon evenmin als de overige groote ondernemingen in het Roergebied over 1922/23 een dividend uitkeeren. Intusschen

S C H I P overtreft thans de marktwaarde van het. bezit der mij. de boekwaarde zeer aanzienlijk. Op de balans (31 M aart 1924) komen voor: kosten van voorberei­ ding en oprichting ƒ 840.862, kosten van - inbedrijfstellen ƒ 320.977, terreinen, kantoorgebouwen, woonhuis ƒ 1.713.642, bouwrekening ƒ 14.879.013, deelnem ing in aanverwante bedrijven ƒ 9.315.629, voor­ raden, grondstoffen cn producten ƒ 1.307,996, debiteuren ƒ 298.256 en kas en kassiers ƒ 2.213.409. W aartegenover het geplaatste aandeelenkapitaal ƒ 30.125.000, reserve ƒ 10.448, afschrijving op deelnem ing in andere ondernemingen ƒ 221.880 en crediteuren ƒ 532.479. D e verlies- en w instrekening verm eldt aan algem eene onkosten ƒ 312.779, waartegenover aan baten uit andere ondernemingen ƒ 17,188, aan interest ƒ 104.799 en aan exploitatie terreinen en woningen ƒ 22.821. Plet nadeelig saldo 'ad ƒ 167,969 w ordt over­ gebracht op de bouwrekening: D e post „deelneming in aanverwante ondernemingen” op de balans is onveranderd gebleven. D it actief is opnieuw in den aanschaffings­ prijs opgëpomen. D e grondstoffen zijn tegen inkoopsprijzen en de producten tegen kostprijzen berekend. D e vreemde valuta's in den post kas en kassiers zijn tegen den koers, van 31 M aart 1924 herleid. N aast nog te betalen bedragen aan bonweredieteuren bestaat de post crediteuren voornamelijk uit schuld aan leveranciers van grondstoffen. D e post debiteuren bevat de gew one bcdrijfsvorderingen en het rekening-conrant-saldo van de Carrières Namêche.

Olieprijzen. D e prijzen voor bunkerolie zijn in de Britschc havens met 5 sh. per ton verlaagd, waardoor stookolie thans 77/6 en D ieselniotorolie 97/6 per ton zal kosten.

Herverzekering. s.s. Sunheath: 12 Sept. 25 gn s; 19 Sept. 35 gns; sedert onveranderd, s.s. Santafirm e: 12 Sept. 15 gn s; 15 Sept. te Lissabon aangekomen, s.s. Bardic: 12 Sept. 7 0 gn s; 16 Sept, 65 gns; 19 Sept. 60 gns; 22 Sept. 65 gns; 23 Sept; 70 gns; 25 Sept. 65 gns; 26 Sept. 60 gns. s.s. D unrobin: 12 Sept. 6 gns; 15 Sept. 12 gns; 16 Sept. vlotgekom en. s.s. E th ie k : 12 Sept. 12 gns; 15 Sept. 15 gn s; sedert onveranderd.

Faillissem ent, Door de rechtbank te Leeuwarden is failliet verklaard S. S. de Jong, scheepsbouwer te Terhorne.

Suez-Kanaal-Maatschappij. Deze maatschappij gaat. over tot het uitgeven van nieuw e aandceleti •en actions de jouissance. K osteloos zullen de bestaande aandeelcn cn actions om gew isseld w orden tegen 2 nieuwe.

K O E R SE N V A N IN D U S T R IE E È E E N S C H E E P V A A R T F O N D S E N A AN D E A M STER D A M SC H E B E U R S. IN D U S T R IE E L E O N D E R N E M IN G E N . V

15/9

F u r n e s s — S to k v is, A . . . . F y e n o o r d , A . .............................. N e d , f. v. W . en S p w n t., A . S e r ie A. . . . . . . . N e d . S ch eep sb . M ij„ A . . . N e d . Staalfabr., A ........................ R o t t e r d . D r o o g d . M ij., A . .

47/ig 1201/4

88 77 251/2 1751/s

17/9

47/io

122 89 82 25 180

19/9

41/2 1243/4 90

86 27 1771/a

24/9

26/9

43/10 1213/4

4 1203/4.

119

'883/4 78 271/2 176

— 693/4 271/4 1761 2

88 ;;' 74 '2 6 1751/4-

22/9

_

R ijsd . Fr. Ind. O ., A . . . . S c h e ld e , K on . M ij. A .. . . V ersch u re 8c C o .’s S e ll, w . P . w ., A ....................................... W ilto n 's D o k , A . . . . . W ilto n 's D o k P . w ., A . . . IJselw erf A ................................ .

■

1—

15/9

17

19/9

48 ---

44

46 109

391/4 59 751/4 81/s

• 391/4 59 753/4 8

1 27 104 130 87 92 15 41'2 — — • 123 453/4

1261/2 1017/s 1291/2 — 93 1541/2 277/s — .

22)9

46 108

24/9

49 109

26/9

51 1091/2

— 60 81 83/4

401/4 603/s 78 81/2

393/g 60 80 83/4

— — 81% 81,2

1268/4 1001 /a

101 %

SC H E E P V A A R T O N D E R N E M IN G E N .

H . A . L., A . H o l i . Z.-Afrika L., A . . . . H o l ! . Stb. M ij., A ........................ H o u fv a a r t, A ............................... J a v a Ch. Jap. L , A ..................... K o n . H o li. L lo y d , A . . . . K o n N ed . Sf. M ij., A , . . K o n . P aketv. M ij., A . . . M a a s St. M . de, C. v . A . , . M i j . Zèevaart, A ........................... M ü l l e r & C o ., A .S .M ., A . .

903/4 9 301/2 91 IO U /2 6 I /4

813/4 140 107 87 6 OI/2

871/2 29 89 IOII /4 — 781/2 1041/4 853/4 —

891/2 27% 911/2

898/4 81/2 . 281/a

101 6

103

80 1391/2 105 851/2 —

79 — 1041/2 85 —

6

88 85/g 285/s 921/2 1023/4 61/4 78 1353)4 105

88 571/4

86 I /2 81/2 283/p 921/2

1021/2 6 771/4 1361/4 1041/4 88 I /2 -----

N e d . S ch eep v . U ., A . . . . N ie v e lt — G o u d r., A . J . . R o tterd . L lo y d , A . . . . . S o lle v e ld & v . d . M ., A . . . S t. M ij. H ille g e r sb e r g , A . . S t. M ij. N e d erla n d , A . . . S t. M ij. N o o r d z e e , A .. . S t. M ij. O o s tz e e , A . . . . S t. M ij. T rito n , A ....................... S t. M ij. Z eelan d , A . . . .

120 48

1267/s

1261/2

1011/a

101

1293/4

1291 f2 84 8 8 I /2 15 4 — 76

8 4 3 /4

90 1543/4 271/a 76 — 48%

120 53

1291/4 851/4 911/2 1 55 261/2 761/2 123 60

126% —

86 901/2 1543/4 — 76

122 56