s r e m a k r e d n o W : r e d n 8 o p w e o n r e g v o t s b k r e e t l d n e t r e Wo v n e
s e e L
t h c a r k r e e l e d r o Vo
Ooit gedacht dat je je in een museum kunt verkle den als hoepelrokdame of markies? Dat je op de computer landschappen aan je voorbij kunt laten trekken en een foto van jezelf in een zelf samen gestelde outfit naar school kunt mailen? Ooit geweten dat je er muziek kunt mixen in een echte studio? Of dat je er gebouwen kunt ontwerpen en in een game kunt raden welke kunstwerken duur zijn? Wonder boven wonder kan dat allemaal in het Gemeentemuseum. In het souterrain van het museum is namelijk alles anders dan boven in de klassieke museumzalen. Dat zie je direct. De verzamelingen worden er gemengd gepresenteerd, dus staan jurken naast serviesgoed en hangen heel oude schilderijen pal naast moderne foto’s. Ook is er gekleurd licht en draaien er een heleboel filmpjes die steeds precies 1 minuut duren. Ervan leren kun je op de koop toe. Spelen = leren, dat is hier het motto. Leren over kunst is zoveel mogelijk verpakt in spellen. De leerlingen kunnen er zelfstandig in kleine groepjes aan de gang. Alles meemaken in Wonderkamers lukt zeker niet in
s e l m u Muse
ing v j i r h besc
één les, want deze tentoonstellingsvleugel is wel 1400 m2 groot. Maar dat is geen probleem, het stimuleert de kinderen juist om samen met hun (groot)ouders nog eens terug te komen naar deze vrolijke permanente tentoonstelling waarin je van alles zelf kunt doen en de ene verrassing na de andere ervaart (t/m 18 jaar gratis toegang). Voorproefje? Kijk op www.wonderkamers.nl
Lesdoelen
Kerndoelen
Praktische tips
• De kinderen reflecteren
1 NEDERLANDS >
• Deze lees- en vertel
Ook handig in het geval
op en praten over de
Mondeling taalonderwijs
tekst is bedoeld om naar
u in de klas beschikt over
begrippen: wonder, ver
De leerlingen leren infor
eigen inzicht ter voorbe
een digitaal schoolbord/
wondering, wonderlijk,
matie te verwerven uit
reiding van de museumles
smartboard.
wonderbaarlijk versus
gesproken taal. Ze leren
te gebruiken. De inhoud
normaal en saai.
tevens die informatie,
ervan is een aanvulling
mondeling of schriftelijk,
op de inhoud van de
de Wonderkamer / het
gestructureerd weer te
museumles. U kunt deze
kunstkabinet uit de 18
geven.
tekst bijvoorbeeld laten
eeuw de voorloper is van
12 NEDERLANDS >
(voor)lezen, bespreken of
het huidige museum.
Taalbeschouwing, waar
als inspiratie gebruiken
onder strategieën
voor een andersoortige
kunstwerken en voorwer
De leerlingen verwerven
les. Ook treft u tot besluit
pen in Wonderkamers en
een adequate woorden
suggesties aan voor een o f
maken zelfstandig keuzes
schat en strategieën voor
meerdere les(sen) na het
naar aanleiding van
het begrijpen van voor
museumbezoek.
begrippen en kunnen deze
hen onbekende woorden.
• Het is voor de leer
toelichten: mondeling en
Onder ‘woordenschat’
lingen fijn om bij hun naam
in tekeningen.
vallen ook begrippen die
te worden aangesproken
het leerlingen mogelijk
in het museum. Een naam
spelenderwijs kennis op
maken over taal te denken
bordje op hun kleding
en ervaren dat museum
en te spreken.
werkt goed.
bezoek je eigen creativiteit
54 KUNSTZINNIGE
• Het is prettig als u de
en gedachtenwereld
ORÏENTATIE
leerlingen alvast zou willen
prikkelt.
De leerlingen leren beel
uitleggen dat kunstvoor
den, taal, muziek, spel en
werpen in een museum
beweging te gebruiken,
niet aangeraakt mogen
om er gevoelens en erva
worden.
• De kinderen weten dat e
• De kinderen bekijken
• De kinderen doen
ringen mee uit te drukken
• Het is mogelijk dat er
en om er mee te com
tijdens de les andere voor
municeren.
werpen worden bekeken
55 KUNSTZINNIGE
en besproken dan afge
ORÏENTATIE
beeld staan in deze lees-
De leerlingen leren op
en verteltekst.
eigen werk en dat van
• Het is toegestaan
anderen te reflecteren.
tijdens de museumles
56 KUNSTZINNIGE
foto’s van uw leerlingen te
ORÏENTATIE
maken – zónder flits/
De leerlingen verwerven
statief.
enige kennis over en
• Deze lees- en vertel
krijgen waardering voor
tekst is ook te downloaden
aspecten van cultureel
vanaf onze site: w ww.
erfgoed.
gemeentemuseum.nl.
n e g n li r e e l e d r o Vo Wonderkamers vroeger Eigenlijk houden alle mensen van het verzamelen van
alleen maar bekijken als je werd uitgenodigd door de
dingen. Dat is iets van alle tijden. In de 17 eeuw had
verzamelaar. Sommige verzamelingen werden zo groot
den rijke burgers er plezier in om kasten en later hele
dat ze na de dood van de eigenaar het begin vormde
kamers in te richten met kunst en bijzondere voorwer
van wat we nu ‘museum’ noemen. In de 18e eeuw
pen. Zo’n verzameling werd kunstkabinet, of ook wel
begon men de verzamelingen naar soort van elkaar
rariteitenkabinet of wonderkamer genoemd. Rariteiten
te scheiden. De dingen uit de natuur werden geschei
zijn zeldzame voorwerpen, bijvoorbeeld vreemde schel
den van de kunstvoorwerpen. Daardoor zijn er nu nog
pen, of exotische vlinders en planten. De kunstwerken
verschillende soorten musea: kunstmusea, maar bij
stonden en hingen er gewoon tussen. Dat soort kabinet
voorbeeld ook historische musea of musea over natuur
ten waren nog geen musea, want je kon de verzameling
& techniek.
e
Om te weten
Kies het goede antwoord. De 17e eeuw loopt van: 1600 - 1700 1700 - 1800
Om te bedenken
Wat is het verschil tussen eenkunst kabinet en een kunstmuseum?
Om te verzinnen
Als jij een kunst- en rariteitenkabinet zou inrichten, wat zou je erin zetten?
Willem van Haecht, De kunstkamer van Van der Geest, 1628, Rubenshuis, Antwerpen
Een museum, wat heb je eraan? Het woord ‘museum’ komt van het Griekse woord mouseion. Dat was in de Klassieke Oudheid een plaats of tempel gewijd aan de Muzen, de Griekse godinnen van de kunsten. Een museum heeft altijd een eigen collectie – een verzameling. Meestal zijn museumstuk ken uniek (er is er dan maar één van) en waardevol. In een kunstmuseum worden:
Om over te discussiëren
Hoezo zou een museum saai zijn?!
1. kunstwerken goed bewaard zodat ze niet bescha digd raken, vergaan of gestolen worden. 2. kunstwerken gesorteerd op soort, tijd, land van herkomst, materiaal en door kenners onderzocht, beschreven en gefotografeerd. 3. kunstwerken op zo’n manier tentoongesteld dat men sen er plezier aan beleven ze te bekijken en erover kunnen leren. En ook dat mensen zin krijgen om te
Om je te herinneren
Wat is het eerste museum waar je ooit bent geweest?
gaan studeren, schrijven, nadenken, fantaseren, met elkaar te praten en te discussiëren over wat ze heb ben gezien, of zelf ook eens iets moois willen maken. Het fijnst zijn die musea waar je je kunt verwonderen over alles wat er bestaat op aarde en over alles wat er ooit is gemaakt en bedacht door mensen!
Tentoonstelling Andere tijden, nieuwe werelden, Gemeentemuseum Den Haag, 2010
Over het woord ‘wonder’ Een wonder is een heel indrukwekkende gebeurtenis waar je geen verklaring voor kunt vinden. Eigenlijk kán het niet wat er gebeurde en toch gebeurde het. In ver schillende geloven wordt zoiets gezien als een ingreep van God of een Engel. In het dagelijks leven hebben we het allemaal wel eens over een wonder. Dan bedoelen
Om te bedenken
Ken jij woorden waar ‘wonder’ in voorkomt?
we niet zóiets groots, maar wel iets dat veel verbazing wekt en moeilijk te geloven is. Daarom is het woord ‘wonderkamer’ goed gevonden. Het was inderdaad een kamer waarin je je verbaasde over alles wat je er zag.
Om over te filosoferen Wonderen bestaan die?
Om over te filosoferen
Als mensen sommige dingen ‘een wonder’ vinden, betekent het dat er dus iets afwijkt van ‘het normale’. Wat is dan eigenlijk ‘normaal’?
Naar het museum: Wonderkamers nu Ooit gedacht dat je je in een museum kunt verkleden als hoepelrokdame of markies? Dat je op de computer landschappen aan je voorbij kunt laten trekken. Of dat je er gebouwen kunt ontwerpen en in een game kunt raden welke kunstwerken duur zijn? Wonder boven wonder kan dat allemaal in het Gemeentemuseum. In het souterrain van het museum vind je moderne Wonderkamers. Alles is er anders dan in de andere museumzalen. Dat zie je direct. Alles staat en hangt er door elkaar: jurken naast serviesgoed, schilde rijen naast foto’s, oud bij modern en ver weg naast Nederland. Ook is er gekleurd licht en draaien er een heleboel filmpjes die steeds precies 1 minuut duren. Ervan leren kun je op de koop toe.
t h c a r k r e e l e d r o Vo Kinderboeken over beeldende kunst • V. Antoine-Andersen, Kunst om de wereld te begrijpen, uitg. Biblion, 2004, ISBN 9054835699 • K. Couprie, A. Louchard, In het museum. Ik zie, ik zie wat jij niet ziet, uitg. Lannoo, 2006, ISBN 9789020966114 • K. de Jong, Wat een kunst, uitg. Gottmer, 2005, ISBN 9025732798 • J. van Leeuwen, Een halve hond heel kijken. Een boek over kijken, uitg. Querido, 2008, ISBN9789045106090 • W. Pijbes, Het kleine schilderboek, uitg. waanders, 2002, ISBN 789040096082 • Y. Swart, Van alles over musea en verzamelen, 2008, uitg. Moon, ISBN 9789048800612 Lessuggesties voor ná de museumles • Klassengesprek naar aanleiding van het werkblad,
Laat hen naar aanleiding hiervan zelf een beeldend
opdracht over de Wonderkabinetten
werkstuk maken, bijvoorbeeld een tekening, een schil
Welke van de onderstaande Wonderkabinetten hebben
dering, een collage of een kleiwerk waarin ze één van
de leerlingen bezocht in Wonderkamers?
die begrippen (naar eigen keuze) tot uitdrukking brengen.
1. Functie en Decoratie
2. Er was eens
3. Berlage en zijn museum
4. Imitatie en Inspiratie
(op de homepage) een viertal educatieve spellen spelen:
5. Silhouetten
1. Wonderkamers persoonlijkheidsspel.
6. Uniek en Serie
7. Waarde en Waardering
8. Net echt
9. Een nieuwe wereld
3. Waarde en waardering. Wat is kunst jou waard?
10. In het atelier
4. Muziekstudio’s. Mix je eigen track.
• Spellen op www.wonderkamers.nl
Op de website van Wonderkamers kunnen de leerlingen
Wat je kiest ben je zelf 2. Ik zie ik zie… Wat jij ziet in een kunstwerk, klopt dat wel?
Laat de leerlingen in een klassengesprek aan de hand van hun eigen werkblad een beschrijving geven van het kabinet/de kabinetten en uitleggen wat er bijzonder was. Ook kunnen meningen hierover - zo goed mogelijk door de leerlingen onderbouwd - worden uitgewisseld.
• Beeldend werken naar aanleiding van het werkblad,
opdracht over De Opstelling. Met welke van de onder staande begrippen hebben de leerlingen gewerkt in Wonderkamers?
het wonderlijkst
het grappigst
het rustigst
het coolst
het sjiekst
het schattigst
© Gemeentemuseum Den Haag, afdeling Educatie tekst: Jet van Overeem vormgeving : afdeling Foto & Vorm september 2010 Deze lees- en verteltekst is ook te downloaden vanaf onze site: www.gemeentemuseum.nl Ook handig in het geval u in de klas beschikt over een digitaal schoolbord/smartboard.
