Werklocaties Coevorden Visie en uitvoeringsprogramma

Werklocaties Coevorden Visie en uitvoeringsprogramma 2010-2020

januari 2010

Trans 4 • Postbus 3291 • 5203 DG ’s–Hertogenbosch tel 073 6129106 • [email protected] • www.trans4.nl

COLOFON

Opdrachtgever

:

Gemeente Coevorden Afdeling Beleid & Realisatie Team Economie Postbus 2 7740 AA Coevorden dhr. H.Oortmann

Contactpersoon

:

Adviseur

:

Contactpersoon

:

Project Onderwerp Datum

: : :

De toekomst van werklocaties in Coevorden Visiedocument januari 2010

Kenmerk Aantal pagina’s Opstellers

: : :

Tr4.2009.05 65 Sjoukje Romkema/John Bardoel

Trans4 Postbus 3291 5203 DG ‘s-Hertogenbosch Sjoukje Romkema 073-6129106

De toekomst van werklocaties Coevorden Visiedocument januari 2010

2

INHOUDSOPGAVE Management summary 4 1 Inleiding 13 1.1 Doel ...........................................................................13 1.2 Leeswijzer ...................................................................13 1.3 Proces ........................................................................14 2 Doelstellingen gemeente Coevorden 15 3 Positionering gemeente coevorden 17 3.1 Ruimtelijke perspectief ..................................................17 3.2 Bereikbaarheidsperspectief ............................................19 3.3 Economische perspectief................................................22 3.4 Ruimtelijk economische kenmerken op een rij...................27 4 Analyse coevordense werklocaties 28 4.1 Werklocaties in de stad Coevorden ..................................28 4.2 Werklocaties in het buitengebied van Coevorden ...............32 4.3 Kenmerken van de werklocaties......................................35 4.4 Provinciaal en regionaal kader ........................................37 4.5 Trends op de markt voor bedrijfshuisvesting.....................39 4.6 Opgave .......................................................................40 5 Ontwikkelingen in de markt voor bedrijfsruimte 42 5.1 Aanbod aan bedrijventerreinen in Coevorden ....................42 5.2 Vraag naar bedrijventerreinen in Coevorden .....................45 5.3 Confrontatie vraag en aanbod ........................................48 6 Visie op werklocaties 49 6.1 Uitgangspunten ............................................................49 6.2 Speerpunten ................................................................50 6.2.1 Een bedrijvig centrum .......................................50 6.2.2 Ruimte en kwaliteit op werklocaties ....................52 6.2.3 Vitaal platteland ...............................................54 6.2.4 Coevorden multimodaal knooppunt .....................55 6.2.5 Parkmanagement en centrummanagement ..........56 6.2.6 Accountmanagement ........................................56 6.2.7 Vergroten duurzaamheid op bedrijventerreinen ....56 6.2.8 Intensiveren regionale samenwerking .................56 6.3 Een samenvattend beeld ...............................................57 7 Uitvoeringsprogramma 58 7.1 Ruimtelijke projecten ....................................................58 7.2 Thematische projecten ..................................................60 Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3

Betrokkenen Geraadpleegde experts Definiëring ontwikkelingsstrategieën


63 64 65

3

MANAGEMENT SUMMARY Doelstelling en proces • Hoofddoelstelling economisch beleid (Nieuw Coevordens Peil: economisch beleid 2005-2015) is de werkgelegenheid te bevorderen, de werkloosheid terug te dringen en de concurrentiepositie van de regio te versterken. • Dit betekent inzet op verschillende fronten: o het stimuleren en faciliteren van bedrijvigheid; o zorgen voor een aantrekkelijk woon- en leefklimaat; o inzet op duurzame ontwikkeling; o intensievere samenwerking met het lokale bedrijfsleven; o noodzaak tot regionale samenwerking. • Met de Visie op werklocaties 2010-2020 wil de gemeente Coevorden er voor zorgen dat haar werklocaties klaar zijn voor de toekomst. Om er voor te zorgen dat er voldoende werkgelegenheid in de gemeente blijft en komt, is voldoende aanbod van kwalitatief goede werklocaties essentieel. Het gaat hierbij om de toekomst van de bedrijventerreinen, de binnenstad en het buitengebied. • De visie is op een interactieve wijze tot stand gekomen. Naast een nauwe samenwerking met bestuurlijke en ambtelijke vertegenwoordigers van de gemeente Coevorden zijn vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en intermediaire organisaties geraadpleegd (zie bijlage 1 en 2). Opgave • De werkgelegenheidsontwikkeling staat onder druk en de gemeente heeft een lage werkgelegenheidsfunctie. Er werken relatief veel mensen uit Coevorden buiten de gemeente. • De omvang van de bevolking in Nederland gaat dalen. Ook Coevorden krijgt te maken met bevolkingskrimp. Dit heeft grote gevolgen voor de arbeidsmarkt, het woon-werkverkeer, bedrijventerreinen en woningbouw. • Afnemende activiteiten in de landbouw hebben negatieve consequenties voor de leefbaarheid op het platteland. Dat is een punt van zorg. Het stimuleren van economische activiteiten als bijvoorbeeld toerisme en recreatie is daarom van essentieel belang. • De grootste werkgever is de (conjunctuurgevoelige) industrie. Aandacht voor deze sector is van essentieel belang, mede door het grote aantal toelevering- en uitbestedingrelaties in onder andere transport, distributie en zakelijke dienstverlening. • Tegelijkertijd streven naar economische structuurversterking door het benutten van groeiperspectieven in toerisme & recreatie, zorg en overige dienstverlening. Toerisme is nu al een zeer belangrijke werkgever in de gemeente.


4

•

• •

Met Europark en de Euroterminal heeft Coevorden een multimodaal knooppunt binnen haar grenzen. Dit knooppunt neemt echter nog geen vanzelfsprekende plaats in als knooppunt in het trans-Europese netwerk. Niettemin zijn de vestigingsmogelijkheden voor grootschalige transport, distributie, handel en industrie ruim aanwezig. Door voortgaande verbeteringen in infrastructuur en een veranderende politiek-economische liggen hier kansen om deze positie verder te benutten. Het realiseren van ontwikkelingsruimte voor het lokale MKB. Het herbezinnen op het huidige aanbod en ontwikkelingsperspectief van de verschillende werklocaties is noodzakelijk. Het gaat hierbij niet alleen om de kwantiteiten (in termen van hectares), maar ook om de kwaliteiten. Het aanbod moet goed aansluiten bij de wensen van het bedrijfsleven. Dit betekent maatwerk.

Kenmerken van de werklocaties Bedrijventerreinen • Voor Coevorden zijn bedrijventerreinen belangrijke werklocaties. Vergeleken met het Nederlands gemiddelde werken er relatief veel mensen op bedrijventerreinen. Dit is niet verwonderlijk gelet op het industriële karakter van de werkgelegenheid; • De voorraad werklocaties is heel divers. Het loopt uiteen van lokaal (terreinen bij de kleine kernen in het buitengebied), lokaal/regionaal (De Hare, De Holwert en Leeuwerikenveld I) naar bovenregionale bedrijventerreinen (Leeuwerikenveld II en Europark); • Met uitzondering van de bovenregionale terreinen zijn de overige terreinen zeer gemengd. Naast bedrijven bevinden zich er woningen en detailhandel. Een duidelijke segmentering ontbreekt; • Veroudering is vooral een probleem op De Holwert. Dit terrein zal met voorrang aangepakt moeten worden. Dit wordt mede ingegeven door de transformatieplannen van Holwert-Zuid, het vertrek van enkele grotere bedrijven uit De Holwert, de ontwikkelingen in het stationsgebied en de mogelijkheden om hiermee ruimtelijk functionele relaties met het nabijgelegen centrum te versterken. • Ook Leeuwerikenveld I kent een herstructureringsopgave, maar deze gaat vooral over de aanpak van de gebrekkige ruimtelijke kwaliteit. Uitstraling van de openbare ruimte, leegstand en parkeren zijn hier de grootste problemen. • Leegstand van grootschalige bedrijfsbebouwing/hallen en kleinschalige kantoren op bedrijventerreinen De Hare en Leeuwerikenveld I. • Parkmanagement en centrummanagement aanwezig. Deze richten zich vooral op concrete projecten en de afstemming tussen initiatieven op bedrijventerreinen en in het centrum.


5

•

•

Aandacht voor realisatie duurzaamheidinitiatieven op Europark. De eerste initiatieven zijn er op het gebied van warmtewinning en windenergie. Er zijn geen specifieke kantoorlocaties. Deze bevinden zich verspreid over de bedrijventerreinen en in het centrum.

Centrum • De binnenstad heeft met name een winkelfunctie. Deze sector floreert niet goed onder andere doordat de trekkers (supermarkten, Hema) decentraal gelegen zijn en omdat er beperkte ruimte voor grotere units is. • Het opknappen van de Sallandsestraat is een prioritair project als impuls voor het winkelhart door het bieden van ruimte voor grotere winkelunits en biedt kansen hier een flinke slag te slaan in de verbetering van de uitstraling van het gebied. Buitengebied • Divers aanbod aan toeristisch recreatieve gebieden, van grootschalige dag- en verblijfsrecreatie tot kleinschalige voorzieningen waar rust en ruimte het motto is. •

Vrijkomende agrarische bebouwing opkomend verschijnsel in buitengebied Coevorden.

•

Kleinschalige gemengde bedrijventerreinen met veelal lokaal georiënteerde bedrijvigheid. Deze zijn nagenoeg volledig uitgegeven.

Vraag-aanbodverhoudingen bedrijventerreinen Verleden •

Aanbod bestond de afgelopen jaren voornamelijk uit locaties op de grootschalige bovenregionale bedrijventerreinen Europark en Leeuwerikenveld II. Dit aanbod sluit niet direct aan op de vraag vanuit het lokale MKB.

•

Al jaren geen nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden op de kleinschaliger lokaal/regionale terreinen (De Holwert, Leeuwerikenveld I, De Hare) en zeer beperkt op lokale bedrijventerreinen in de kleine kernen. De lokale/regionale bedrijvenmarkt zit al jaren op slot.

•

Aanbod aan Duitse zijde is in veel gevallen geen alternatief voor Nederlandse bedrijven door verschillen in weten regelgeving;

Toekomst •

Het toekomstige aanbod aan bedrijventerreinen bestaat uit grootschalige uitbreidingen aan de Duitse zijde van het Europark.

•

Er zijn geen plannen voor substantiële uitbreiding aan Nederlandse zijde. Er is alleen een zacht plan voor de ontwikkeling van De


6

Watering. •

Er is uitbreidingsruimte voor grootschalige ruimtevragers op Leeuwerikenveld II.

•

In het verleden was de uitgifte van bovenregionale bedrijventerreinen gemiddeld 6 hectare/jaar. Ook voor de toekomst wordt 6 hecater per jaar aangehouden vanwege de ontwikkelingen op Europark/ Leeuwerikenveld I en de ambities van Coevorden om een rol te vervullen in de Drentse Zuidas als industriële en logistieke as en als Dryport.

•

Er is voorzichtigheid geboden bij de inschatting van de verwachte vraag naar lokaal/regionale terreinen. Vanwege het krimpscenario wordt de vraag naar bedrijventerreinen naar beneden bijgesteld. Lag de uitgifte in het verleden op 8 hectare, voor de toekomstige vraag wordt 3 hectare aangehouden.

•

Ondanks voorzichtige aannames voor lokaal/regionale bedrijventerreinen is er per direct behoefte aan bedrijventerreinen voor het lokale MKB en ontstaan er op termijn tekorten voor bovenregionale terreinen.

Vraag-aanbod confrontatie naar segment (in netto ha), 2009-2020 Segmenten

(Boven-) regionaal Lokaal/ regionaal Totaal

Vraag

Aanbod

Confrontatie

totaal

direct uitgeefbaar

harde plannen

totaal

72 31-33,5

48* 0

0 2

48 2

24 29-31,5

103105,5*

48**

2

50

53-55,5

* exclusief ijzeren voorraad 3- 5 maal gemiddelde jaaruitgifte, d.i. 27-45 ha. ** van de 48 hectare is in november 2009 al 14 hectare in optie uitgegeven

Ontwikkelingsvisie Uitgangspunten •

Accent stimuleren lokaal MKB door: o aanpak bestaande terreinen en het centrum; o ontwikkeling nieuwe ruimte voor lokaal/regionaal MKB.

•

Geen nieuwe woningen, detailhandel en kleinschalige kantoren op bedrijventerreinen.

•

Uitbreiding grootschalige bedrijventerreinen oplossen op het niveau van de Drentse Zuidas.


7

•

Stimuleren economische activiteiten in buitengebied.

•

Intensiveren samenwerking met bedrijfsleven en de regio.

•

Stimuleren mogelijkheden voor duurzame ontwikkeling op en van werklocaties.

Speerpunten 1. Ontwikkelen van een bedrijvig centrum. 2. Zorgen voor ruimte en kwaliteit op bedrijventerreinen. 3. Bijdragen aan een vitaal platteland. 4. Uitbouwen multimodaal knooppunt. 5. Versterken parkmanagement en centrummanagement. 6. Professionaliseren, formaliseren en etaleren accountmanagement. 7. Vergroten duurzaamheid op bedrijventerreinen. 8. Regionale samenwerking intensiveren.

Toelichting speerpunten ontwikkelingsvisie ad 1

Ontwikkelen van een bedrijvig centrum

Koppeling Holwert-zuid, centrum en De Watering •

Aanpak winkelgebied centrum door kwaliteitsverbetering en ruimte bieden voor schaalvergroting.Ontwikkeling Sallandsestraat vervult daarin sleutelrol.

•

Binnenstad profileren als winkelgebied met accent op branches die zich richten op kijken en vergelijken (mode, schoenen, huishoudelijke en luxe artikelen e.d.) in combinatie met horeca en overige publieksgerichte voorzieningen.

•

Ruimtelijke (functionele) relatie realiseren van de binnenstad via Holwert-Midden met Holwert-Zuid.

•

Detailhandel op Holwert-Zuid (supermarkten), De Watering (grootschalige pdv achtige activiteiten) en de binnenstad (overige detailhandel) complementair aan elkaar ontwikkelen.

Herprofilering van Holwert-midden • Aanpak van het middengebied van De Holwert, inclusief de spoorzone. Naast een kwaliteitsslag is een herprofilering van het terrein noodzakelijk en zal de aansluiting met het centrum en Holwert-Zuid moeten worden versterkt. • Uitgangspunt is dat het terrein haar bedrijvigheidfunctie behoudt, maar dat er voor delen van het terrein naar een andere economische invulling wordt gekeken.


8

•

Het gebied leent zich voor de invulling met kleinschalige bedrijfjes, kantoren en uitgaan- en sportfaciliteiten. De ligging aan de rand van de binnenstad, de goede bereikbaarheid ook via spoor en de ruimtelijke mogelijkheden om hier water- en groenstructuren te herstellen, bieden interessante ontwikkelmogelijkheden.

ad 2

Zorgen voor ruimte en kwaliteit op bedrijventerreinen

Ontwikkeling van De Watering als locatie voor perifere detailhandelsvestigingen (pdv-locatie) •

Ontwikkelen van een concept (lokaal/regionaal verzorgend) met bouwmarkten, tuincentrum en gerelateerde activiteiten in een bijzondere setting. Met dit laatste wordt bedoeld dat de architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten, landschappelijke inpassing en duurzaamheid leidend zijn.

Koppeling ontwikkeling De Watering aan herontwikkeling De Hare en Leeuwerikenveld I De ontwikkeling van De Watering als pdv locatie, waardoor er: •

tegemoet gekomen kan worden aan de vraag van nieuwkomers uit het pdv segment;

•

uitschuiving kan plaatsvinden van pdv-activiteiten van de bestaande bedrijventerreinen De Hare en Leeuwerikenveld I naar De Watering;

•

herontwikkelingsruimte en nieuwe vestigingsmogelijkheden ontstaan op de bestaande bedrijventerreinen voor het lokale MKB;

•

op de bestaande bedrijventerreinen een duidelijker profiel/segmentering ontstaat.

De ontwikkeling van De Watering als duurzame locatie •

Geen bedrijventerrein in traditionele zin, maar een bijzonder terrein vanuit het oogpunt van beeldkwaliteit, duurzaamheid en landschappelijke inpassing.

•

Het ontwikkelen van de locatie vanuit een totaalconcept. Daarbij zijn individuele winkel(formules) ‘ondergeschikt’ aan het product / het concept. Dit betekent dat de uitstraling van het gebied niet wordt bepaald door de winkels, maar door de uitstraling van de gebouwde omgeving in combinatie met de ‘openbare ruimte’.


9

ad 3

Bijdragen aan een vitaal platteland

Aanwijzen toeristisch recreatieve ontwikkellocaties • Center Parcs Huttenheugte/Plopsaland: grootschalige verblijfsrecreatie/ dagatttractie. • Landall Aelderholt/Aalden. • Schoonoord en omgeving: landelijk kleinschalige recreatie. • Ermerstrand: dagrecreatie. Actieve inzet op het stimuleren van economische activiteiten in vrijkomende agrarische bebouwing en de ontwikkeling van landgoederen. Uitbreidingen van kleinschalige lokale bedrijventerreinen alleen onder stringente voorwaarden toestaan, maatwerk is geboden.

ad 4

Uitbouwen multimodaal knooppunt

Versterken multimodaal knooppunt • Uitbreiden terminalcapaciteit. • Verbeteren bereikbaarheid over weg, water en spoor. • Samen met Emmen inzetten op de ambitie als Dryport te gaan functioneren voor belangrijke havens als Rotterdam en Amsterdam en mogelijk Duitse havens. • Regionale samenwerking op het niveau van de Drentse Zuidas voor de opvang van grootschalige transport, distributie en industriële activiteiten en de ontwikkeling van nieuwe grootschalige terreinen. ad 5 Versterken parkmanagement en centrummanagement De gemeente wil zoveel mogelijk de ontwikkeling van het bedrijfsleven stimuleren. Het is daarom ook belangrijk om de werklocaties aantrekkelijk en veilig te maken en/of houden als vestigingsplaats voor bestaande en toekomstige bedrijven. Parkmanagement en centrummanagement dragen bij aan het bereiken van dit doel. Het is daarmee meer dan een instrument om alleen voordeel te behalen voor bedrijven. Hiertoe vindt al enkele jaren constructieve samenwerking plaats tussen gemeente en het georganiseerde bedrijfsleven. Ook de komende jaren wil de gemeente hier volop energie in steken. ad 6 Professionaliseren, formaliseren, etaleren accountmanagement De gemeente onderhoudt haar contacten met bedrijfsleven op verschillende manieren. Bedrijfsbezoeken en overleggen met het georganiseerde bedrijfsleven zijn hiervan voorbeelden. Hieraan wil de


10

gemeente meer aandacht besteden en zij vindt het van belang dit verder te formaliseren en uit te bouwen. ad 7 Vergroten duurzaamheid op bedrijventerreinen Ook dit is een onderwerp dat al de aandacht heeft van de gemeente. Zij stimuleert al verschillende initiatieven op bedrijventerrein Europark. Doel is om met verschillende partijen in het veld de mogelijkheden te vergroten en te verbreden naar andere bedrijventerreinen. Ook krijgt het onderwerp veel aandacht bij nieuwe bedrijventerreinontwikkeling. ad 8 Intensiveren regionale samenwerking De gemeente onderstreept het belang van een regionale aanpak van economische ontwikkeling. De profilering van Coevorden als onderdeel van de industriële en logistieke Drentse Zuidas is hiervan een sprekend voorbeeld. Gezamenlijke aanpak, ontwikkeling en profilering van bedrijventerreinen zijn hiervan voorbeelden. Ook met de aangrenzende Duitse gemeenten en met Hardenberg zal intensiever overleg plaatsvinden over bedrijventerreinen.


11

5

Ontwikkelingsstrategie per type werklocatie


12

1

INLEIDING 1.1

Doel

Coevorden wil er voor zorgen dat zij een aantrekkelijke gemeente is en blijft om te wonen, te werken en te ondernemen. Dit betekent tijdig inspelen op sociaal economische en maatschappelijke ontwikkelingen. Voor een middelgrote gemeente met bijna 36.000 inwoners op 30.000 hectare is dat een grote opgave. Aan de ene kant betekent dit werken aan het creëren van massa in de stedelijke kern Coevorden. Van belang is te zorgen voor voldoende draagvlak voor voorzieningen (winkels, onderwijs, cultuur etc.) en het tijdig voorzien in voldoende en kwalitatief geschikte vestigingslocaties voor bedrijven. Zowel op de bedrijventerreinen (bijvoorbeeld Europark, Leeuwerikenveld II) als in de stedelijke kern zijn vestigingsmogelijkheden. Aan de andere kant heeft Coevorden een uitgestrekt landelijk gebied met 28 kernen. Belangrijke opgave is hier de leefbaarheid van het platteland. De landbouw en het toerisme en recreatie zijn hier belangrijke economische activiteiten. Tegelijkertijd biedt de vrijkomende agrarische bebouwing kansen voor nieuwe economische activiteiten. Ook in het landelijk gebied bevinden zich enkele kleinschalige bedrijventerrein voor veelal lokaal verzorgende bedrijven. De uitbreidingsmogelijkheden zijn hiervoor beperkt. Met andere woorden, de diversiteit aan werklocaties is groot. Coevorden wil inspelen op ontwikkelingen, die op haar afkomen. Vandaar dat de gemeente zich nu de volgende centrale vraag stelt: “Welk beleid kan de gemeente de komende jaren het beste voeren in het bieden van bedrijfsvestigingsmogelijkheden, ten einde een optimaal effect te verkrijgen op de punten van werkgelegenheid, economische stabiliteit, ruimtelijke ordening, duurzaamheid en kansen voor het platteland?”

1.2

Leeswijzer

Na een korte uiteenzetting van de doelstellingen van de gemeente (hoofdstuk 2) schetsen we een beeld van de ruimtelijk economische positionering van Coevorden. Hoe staat zij er economisch voor, wat is haar positie in een groter geheel en welke ontwikkelingen en kansen doen zich daarin voor (hoofdstuk 3). Daarna wordt ingezoomd op de werklocaties in Coevorden (hoofdstuk 4) en geven we inzicht in de toekomstige ontwikkelingen in vraag en aanbod aan bedrijventerreinen (hoofdstuk 5). Vervolgens staat in hoofdstuk 6 de visie op werklocaties en geeft hoofdstuk 7 aan op welke wijze deze doelstellingen kunnen worden bereikt.


13

1.3

Proces

Voor het formuleren van een visie op werklocaties voor de gemeente Coevorden is kennis van de lokale situatie en de wensen en eisen van gemeente en bedrijfsleven van groot belang. De visie is daarom op een interactieve wijze tot stand gekomen. Naast een nauwe samenwerking met bestuurlijke en ambtelijke vertegenwoordigers van de gemeente Coevorden zijn vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en intermediaire organisaties geraadpleegd (zie bijlage 1 en 2). Na een grondige analyse van datamateriaal en beleidsmatige informatie hebben we onze bevindingen via interviews en een workshop getoetst.


14

2

DOELSTELLINGEN GEMEENTE COEVORDEN De gemeente Coevorden heeft in haar economisch beleid (Nieuw Coevordens Peil: economisch beleid 2005-2015) als hoofddoelstelling de werkgelegenheid te bevorderen, de werkloosheid terug te dringen en de concurrentiepositie van de regio te versterken. Dit betekent inzet op verschillende fronten. Naast het stimuleren en faciliteren van bedrijvigheid is het zaak te zorgen voor een aantrekkelijk woon- en leefklimaat. Deze ontwikkelingen moeten wel op een duurzame wijze plaatsvinden. Aangezien economische ontwikkeling de gemeentegrenzen overstijgt, is er noodzaak tot regionale samenwerking. Economische structuurversterking Om de economie te stimuleren is naast het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid, vooral aandacht voor de groei en vernieuwing van het bestaande bedrijfsleven van belang. Deze laatste groep is immers de drijvende kracht van de lokale economie. De volgende sectoren zijn als economische pijlers benoemd: industrie, recreatie en landbouw. Om deze economische activiteiten te faciliteren is er behoefte aan verschillende soorten werklocaties. Voor de industrie lag het accent de afgelopen jaren op grootschalige locaties voor industrie en daaraan gelieerde transport en distributie-activiteiten. De ontwikkeling van multimodaal knooppunt stond centraal. Naar de toekomst is een verdere versterking van multimodaal knooppunt nog steeds de inzet met daarnaast meer aandacht voor het lokale kleinschaliger MKB. Naast de industrie leveren de landbouw (hoewel krimpend en het toerisme en recreatie (groeiende sector) een belangrijke bijdrage aan de werkgelegenheid. Ook voor deze sectoren moet ruimte zijn om zich te ontwikkelen. Aantrekkelijke woon- en leefomgeving Om er voor te zorgen dat er een goed ondernemersklimaat in Coevorden is, zal er op tal van fronten gewerkt moeten worden. Naast voldoende vestigingsmogelijkheden en goede bereikbaarheid is een aantrekkelijk woon- en leefomgeving essentieel. Hier wordt hard aan gewerkt. Onder het motto ‘Coevorden beweegt’ worden grootscheepse plannen uitgevoerd die de binnenstad van Coevorden een belangrijke kwaliteitsimpuls zullen geven. Het doel: een bruisend stadshart, gekenmerkt door water, historie en gezelligheid. Ook de aanpak van de stationsgebied zal een belangrijke kwaliteitsimpuls geven aan de binnenstad. Dit gebied vormt op dit moment nog een ruimtelijke barrière tussen stad en bedrijventerrein De Holwert. Met de verplaatsing van een deel van het spooremplacement ontstaan nieuwe ruimtelijk economische ontwikkelingsmogelijkheden. In de notitie Coevorden, Sporen naar de toekomst (2008) zijn al enige verkenningen uitgevoerd.


15

Duurzame ontwikkeling De gemeente heeft al jaren als inzet om economische groei in samenhang te laten plaatsvinden met de belangen van mens en milieu, met andere woorden duurzame ontwikkeling. Vanaf de start in 2000 is voor het Europark gekozen voor duurzame ontwikkeling. Samen met Emmen en energiebureau Zuidoost Drenthe worden verdere mogelijkheden op energiegebied verkend. Daarnaast zal in samenwerking met het Ministerie van Defensie en het bedrijf IAMS een viertal windmolens op het Europark en het defensieterrein geplaatst gaan worden. Niet alleen duurzame bedrijfsprocessen en toepassingen krijgen aandacht. De gemeente wil ook nieuwe bedrijventerreinontwikkelingen op een duurzame wijze laten plaatsvinden, waarbij ruim aandacht is voor duurzaam ontwerp, landschappelijke inpassing, waterbeheer, energievoorziening, etc. Regionale samenwerking De gemeente is zich ervan bewust dat het realiseren van economische structuurversterking heden ten dage niet meer een lokale aangelegenheid is. Een aanpak op regionaal niveau is hierbij noodzakelijk. Coevorden is op dat vlak al jaren actief bezig met de gemeente Emlichheim in Duitsland. Gezamenlijk is het grensoverschrijdend multimodale bedrijventerrein Europark ontwikkeld met de Euroterminal. Deze zullen in de toekomst verder worden versterkt. Het is een terrein met de officiële Duitse status van Güter-VerkehrsZentrum (GVZ). Om deze positie als logistieke draaischijf verder invulling te geven, is de ambitie om samen met Emmen een dryport te vormen. Een dryport is een overslagpunt in het achterland voor grote goederenstromen bestaande uit overwegend maritieme lading in containers. Europark Coevorden en het Emmtech Park in Emmen zouden hierin een rol spelen. Hierbij wordt ook gekeken naar samenwerking met de goederenvervoercentra langs de Emsachse in Niedersachsen. Om de groeimogelijkheden van industrie en transport verder te benutten en de regio te profileren als industriële en logistieke as heeft Coevorden samen met 4 gemeenten in Zuid-Drenthe en de provincie de krachten gebundeld. Onder de naam Drentse Zuidas werken Meppel, De Wolden, Hoogeveen, Emmen en Coevorden samen. Er is een ontwikkelingsvisie opgesteld, die aan de ambitie industriële en logistieke as invulling gaat geven. Dit betekent samenwerking op verschillende fronten als marketing, bedrijventerreinen, bereikbaarheid en arbeidsmarkt. Coevorden kijkt ook over de provinciale grens naar Hardenberg. Gemeenten hebben afgesproken elkaar te informeren en waar mogelijk af te stemmen over zaken als bedrijvigheids- en bedrijventerreinontwikkeling.


16

3

POSITIONERING GEMEENTE COEVORDEN Om de kansen en de toekomst van de werklocaties in Coevorden te kunnen beoordelen is eerst inzicht nodig in de huidige positie en karakteristieken van Coevorden. In dit hoofdstuk zal vanuit verschillende perspectieven (ruimte, bereikbaarheid en economie) een karakterschets worden gegeven. Ook wordt aandacht besteed aan de ontwikkelingen die daarin plaatsvinden.

3.1

Ruimtelijke perspectief

Coevorden is een middelgrote gemeente met bijna 36.000 inwoners. De mensen zijn woonachtig in de stad Coevorden (bijna 15.000) en in de omliggende 28 kernen. De gemeente kent een uitgestrekt buitengebied. De totale oppervlakte van de gemeente bedraagt 30.000 hectare Coevorden ligt in het zuidoosten van Drenthe en vormt samen met Emmen, Hoogeveen, De Wolden en Meppel de Drentse Zuidas. De Drentse Zuidas is naast Groningen-Assen, één van de twee stedelijke netwerken in Drenthe. De inzet is er voor te zorgen dat er sterke steden ontstaan in een aantrekkelijke omgeving en omringd door een vitaal platteland. Concentratie in stedelijke gebieden zorgt voor draagvlak van de voorzieningen en voorkomt aantasting van de kwaliteit van het landelijk gebied. ………… een veranderend perspectief Vanouds is vanuit nationaal perspectief de ligging van Coevorden in Zuidoost Drenthe op de grens met Duitsland excentrisch ten opzichte van de Randstad. Voor de gehele regio geldt dat zij nog geen duidelijke plaats inneemt tussen de economische kerngebieden. De belangrijkste verbindingen via weg, water en spoor tussen Randstad en NoordoostEuropa en Noord-Duitsland lopen via Groningen en Twente. Toch is dit duidelijk aan het veranderen. De vervoersbewegingen en transportstromen via de A37 zijn de afgelopen jaren toegenomen. Ook hebben zich groothandelsbedrijven, distributeurs en transporteurs in de regio gevestigd. De regio gaat vanuit Europees perspectief steeds meer een centrale plaats innemen. Deze strategische positie (zie figuur 1) tussen Randstad en Noordoost-Europa wil de regio verder benutten. Deze veranderende ruimtelijke positie is het gevolg van verbeteringen in de infrastructuur en de veranderende economische en politieke context. De ombouw van de N37 naar een snelweg A37 en de aantakking op het Duitse snelwegennet A31 (Emden - Ruhrgebied) zijn van groot belang geweest.


17

Figuur 1: Positionering Drentse Zuidas in Europees en nationaal perspectief

Bron: Trans4: Ontwikkelingsvisie Drentse Zuidas, 2009


18

Ook de uitbreiding van de EU is van invloed. In de gebieden die worden toegevoegd is veel economische groei en beweging. Er vindt een duidelijke verschuiving naar het oosten plaats. Door deze ontwikkelingen ontstaan nieuwe corridors in Europa, waaronder een belangrijke rond het Baltische Zeegebied. Vanuit een breder Noordoost-europees perspectief is er sprake van een strategische positie van Coevorden tussen economische kerngebieden.

3.2

Bereikbaarheidsperspectief

Coevorden is een multimodaal knooppunt en trimodaal (weg, water, spoor) ontsloten (zie figuur 2). De belangrijkste wegverbinding is de A37. Deze oost-westas verbindt de Nederlandse A28 met de Duitse A31 bij Meppen en vormt daardoor een transportas van groeiend belang. In de afwikkeling van het vrachtvervoer via de A37 vanaf de Duitse grens richting Hamburg/Bremen en Scandinavië is de E233 een belangrijke verbindingsroute. Onlangs is besloten dat deze provinciale weg tussen het Duitse Meppen en Cloppenburg wordt verdubbeld. Hierdoor verbetert de transportroute van de Randstad via de Zuidas richting Bremen/Hamburg. Coevorden haakt via de N34 aan op de A37. De N34 (Zuidlaren-EmmenCoevorden-Hardenberg-Twente) is de belangrijkste secundaire noordzuidverbinding. Congestie op de N34 richting de A37 zorgt echter voor problemen. Coevorden is via de N403 verbonden met Duitsland. Figuur 2: Infrastructurele verbindingen

Bron: Trans4: Ontwikkelingsvisie Drentse Zuidas, november 2009


19

Om de bereikbaarheid van de grootste werklocaties in Coevorden over de weg te verbeteren is de ambitie om de Leeuwerikenveld II en Europark aan te takken op de N34 door de aanleg van de zuidelijke rondweg. Vooralsnog zijn er middelen (RSP-gelden) om alleen Leeuwerikenveld II hierop aan te sluiten. De belangrijkste spoorverbindingen die Coevorden verbindt met andere regio’s zijn: • Meppel - Zwolle met de rest van Nederland; • Zwolle – Coevorden – Emmen; • Almelo – Coevorden – Emmen; • Coevorden naar Rheine (Bentheimer Eisenbahn) en de rest van Duitsland en verder. Middels spoor is de werklocatie Europark verbonden met het (inter)nationale spoornet. Via Europark Coevorden-Emlichheim vindt met name uitwisseling plaats van goederen tussen vervoersmodaliteiten op de weg en het spoor. Met twee spoorterminals (een derde is in ontwikkeling) worden onder meer containers verladen over de Bentheimer Eisenbahn. Een belangrijke rol hierin is weggelegd voor de Euroterminal Coevorden (ETC), een openbare goederen- en containerterminal. In de afgelopen jaren heeft de ETC een vaste positie verworven in het Europese netwerk van railtransport. De ETC is aangesloten bij het grootste logistieke netwerk van Europa, dat van het Duitse Kombiverkehr. Op dit moment zijn er railverbindingen naar 23 Europese steden en zijn er treinshuttleverbindingen naar Rotterdam en Amsterdam (zie figuur 3). Dit draagt ertoe bij dat steeds meer goederen van de Amsterdamse en Rotterdamse zeehavens via Coevorden verder Europa ingaan, al dan niet be- of verwerkt, omgepakt en/of geassembleerd. De ambitie is om deze positie verder uit te bouwen en onderdeel te gaan uitmaken van Mainport Netwerk Nederland door zich te ontwikkelen tot een Dryport voor met name de havens Rotterdam en Amsterdam. Deze havens gaan samenwerkingsverbanden aan met multimodale knooppunten op belangrijke achterlandverbindingen. Samen met Emmen wil Coevorden deze uitdaging oppakken. Om deze ambitie waar te maken, zullen een aantal knelpunten op het spoor aangepakt gaan worden. RSP-gelden worden ingezet om de capaciteit van het spoor Zwolle-Emmen te vergoten en een directe aansluiting van Europark op de spoorlijn Zwolle-Emmen te realiseren. Dit laatste gaat gepaard met het opruimen van de rangeersporen in het stationsgebied, waardoor daar weer nieuwe ontwikkelingsruimte ontstaat. Verbeteringen van de railinfrastructuur zullen niet alleen positief uitpakken voor het vervoer van goederen, maar ook voor het personenvervoer.


20

Figuur 3 : Treinverbindingen van de Euroterminal op het Europark

Goederenvervoer over water heeft in Coevorden (nog) geen grote vlucht genomen. Coevorden takt via het kanaal Coevorden-Almelo aan op het nationaal vaarwegennet. Het kanaal ontsluit de grootste bedrijventerreinen in Coevorden, Leeuwerikenveld en Europark. Hier zijn enkele watergebonden bedrijven gevestigd. Het Drentse deel van het kanaal is bevaarbaar voor schepen tot 1.000 ton, terwijl het Overijsselse deel voor schepen tot slechts 700 ton (eventueel 800 ton op basis van vergunning) bevaarbaar is. De bottlenecks in de vaarverbinding liggen op Overijssels grondgebied en bestaan uit twee viaducten, een sluis en een bocht. Opwaardering van het kanaal naar 1.000 ton zou uitkomst bieden. Hierover wordt met de provincie Overijssel gesproken. Zogenaamde koppelvaart maakt het mogelijk tot 1.500 ton te vervoeren. Voor verdere versterking van het vervoer over water is een Havenbedrijf opgericht. De deelnemende partijen (Euroterminal, Nijhof Wassink en Goverts Kraanbedrijf) hebben hierover onlangs met de gemeente een akkoord bereikt. Het havenbedrijf gaat nauw samenwerken met de Euroterminal, zodat de klant een integraal vervoersaanbod kan krijgen.


21

3.3

Economische perspectief

Bedrijventerreinen belangrijke werkgelegenheidslocaties Figuur 4 Coevorden beschikt over ruim 383 hectare bruto bedrijventerrein. Bijna de helft van de werkgelegenheid in Coevorden bevindt zich op deze bedrijventerreinen. Dit aandeel is heel hoog (zie figuur 4). Op zich is dit niet verwonderlijk gelet op het industriële karakter van de gemeente. Bedrijventerreinen zijn daarmee bovengemiddeld belangrijk voor de Coevordense economie. Landelijk ligt het gemiddelde aandeel van bedrijventerreinen in de werkgelegenheid namelijk op eenderde. Werkgelegenheidsfunctie beperkt Desalniettemin is de werkgelegenheidsfunctie van Coevorden (48%) beperkt vergeleken met omliggende gemeenten als Hoogeveen (67%) en Emmen (60%) (zie tabel 5). Dit betekent dat er in Coevorden sprake is van een ondervertegenwoordiging van het aantal banen ten opzichte van haar beroepsbevolking. Hierdoor moeten relatief veel mensen die in Coevorden wonen buiten de gemeente werken. Pendel is hiervan het gevolg. Tabel 5: Banen en werkgelegenheidsfunctie van de Zuidas (-gemeenten), 2008 De 2008 Zuidas Emmen Coevorden Hoogeveen Wolden Meppel absoluut aantal banen > 12 uur 100.324 43.044 11.143 23.957 5.973 16.207 Werkgelegenheidsfunctie* 60 60 48 67 40 77 (in %) Bron: LISA, bewerking Trans4 Ontwikkelingsvisie Drentse Zuidas, 2009 * werkgelegenheidsfunctie is de verhouding tussen het aantal banen ten opzichte van het aantal inwoners tussen de 15 en 65 jaar.

Werkgelegenheid conjunctuur gevoelig In 2008 heeft de gemeente Coevorden iets meer dan 11.000 banen. De sectorstructuur in Coevorden laat zien dat de vanouds hier aanwezige sectoren industrie en landbouw nog steeds sterk vertegenwoordigd zijn. Het aandeel van de werkgelegenheid ligt met 21,9% voor de industrie en 8,7% voor de landbouw veel hoger dan het landelijk en Drents gemiddelde


22

(zie tabel 6). Ook de sector horeca levert in deze toeristische gemeente een flink aantal banen op. Daartegenover is de zakelijke en overige dienstenverlening ondervertegenwoordigd. Deze sectorstructuur brengt een grote conjunctuurgevoeligheid met zich mee. Tabel 6: Sectorstructuur voor Nederland, Drenthe, Zuidas en alle gemeenten van de Zuidas, 2008 Banen >12 uur per week 2008

NL Drenthe

Zuidas

Emmen Coevorden

Hooge veen

De Wolden Meppel

%

%

%

%

%

%

%

3,2

5,7

5,2

4,5

8,7

3,5

19,9

2,0

13,4

16,5

21,0

21,8

21,9

21,2

5,3

23,7

7,2

8,5

9,2

10,0

7,5

9,9

9,4

7,1

16,3

16,1

16,6

15,4

16,0

17,1

16,4

19,1

Horeca Vervoer, opslag en communicatie

3,0

3,2

2,6

2,0

6,2

1,9

5,0

1,9

6,4

3,8

4,4

3,7

7,0

4,0

6,0

4,1

Financiële instellingen

3,6

2,6

2,4

1,4

1,8

5,2

1,3

2,0

15,5

10,4

9,7

10,5

8,2

8,0

10,4

10,6

Openbaar bestuur/overheid

6,4

6,8

4,0

4,6

3,2

3,9

3,5

3,4

Onderwijs

6,5

5,9

6,3

6,8

5,1

5,8

8,0

6,2

14,2

16,8

15,3

16,2

10,3

16,2

9,3

17,5

4,3

3,6

3,2

3,2

4,1

3,0

5,4

2,4

100,0 100,0 100,0 100,0 Bron: PWR provincie Drenthe, 2008, banen meer dan 12 uur.

100,0

100,0

100,0

100,0

Landbouw/tuinbouw Industrie Bouwnijverheid Reparatie en handel

Zakelijke dienstverlening

Zorg en welzijn Overige diensten

%

Werkgelegenheid in industrie bepaalt het beeld In de industrie zijn de belangrijkste sectoren de voeding- en genotmiddelenindustrie, de machinebouw, de cement en kalkindustrie en de metaalproducten. De industrie is een belangrijke sector vanwege haar stuwende karakter. De bijdrage aan het Bruto Regionaal Product ligt veel hoger dan de bijdrage aan de werkgelegenheid. Het belang is deels af te meten aan het aantal banen in deze sector. Naast een veel hogere arbeidsproductiviteit heeft de industrie ook een grote spin-off op andere (deels dienstverlenende) sectoren. Er is een nauwe samenhang met ICT, handel, financiële, logistieke en zakelijke dienstverlening. Er bestaan veel toe- en uitleveringsrelaties rond industriële bedrijven. Met andere woorden de verwevenheid met de lokale economie is groot. Landbouw Vergeleken met het landelijk gemiddelde werken er in Coevorden bijna drie keer zoveel mensen in de landbouw. De akkerbouw is het sterkst aanwezig, gevolgd door veehouderij en tuinbouwbedrijven. De laatste jaren neemt het aantal bedrijven in de landbouw af en is er een zekere tweedeling binnen de landbouw zichtbaar. Aan de ene kant zijn er groeiers, die door schaalvergroting en kostenbesparing een gezonde economische basis weten te waarborgen. Aan de andere kant zijn er bedrijven die te klein zijn om te kunnen blijven bestaan. Bij die bedrijven vinden pogingen tot verbreding plaats, dikwijls in de sfeer van toerisme om zo aanvullend inkomen te verwerven. Tot slot is er nog de categorie


23

afbouwers, die hun bedrijf uiteindelijk beëindigen. De grond wordt vaak verkocht aan landbouwers, dus het areaal landbouwgrond blijft tot nu toe aardig op peil. Dit gaat gepaard met vrijkomende agrarische bebouwing (VAB). In deze VAB’s vestigen zich nieuwe kleinschalige bedrijfjes. Te denken valt aan architectenbureau, zorgverleners, ICT en andere activiteiten, die niet direct een vestiging op een bedrijventerrein wensen. Het perspectief voor de landbouw is dat de werkgelegenheid verder zal afnemen. De toekomst moet vooral gezocht worden in diversificatie. Het ontwikkelen van nevenfuncties als de zorglandbouw, agrotoerisme, natuurbeheer en streekproductie zijn hiervan voorbeelden. Horeca, toerisme en recreatie Het toerisme in Coevorden is sterk ontwikkeld. Naast dagrecreatie zijn er volop mogelijkheden voor verblijfsrecreatie. Dit komt vooral door de aanwezigheid van moderne bungalowparken (Landal en Centerparcs). Deze bungalowparken verklaren mede het hoge aandeel in werkgelegenheid in de toeristische sector in Coevorden. Met de komst van de dagattractie Plopsaland Indoor Coevorden (overdekt themapark) voegt Coevorden ook een trekker toe. Het verwachte aantal bezoekers is circa 300.000. Studio 100, het bedrijf achter Plopsaland, brengt nogal wat banen met zich mee. Het park in Dalen zal 50 vaste werknemers in dienst nemen en waarschijnlijk nog eens 50 tot 100 oproepkrachten. De werkgelegenheid in de horeca laat niet het totale economische belang van de toeristische sector zien. Het belang is veel groter door bestedingen van toeristen in andere economische sectoren dan de horeca. Het gaat om indirecte effecten, die ontstaan bij sectoren als detailhandel en toeleverende bedrijven aan de horeca. Voor Coevorden is becijferd dat ongeveer 1 op de 6 banen voortkomt uit toeristische bestedingen. Voor Nederland bedraagt dit aantal 1 op de 15. (zie figuur 7). De directe besteding aan dagtochten bedroeg in 2007 ruim 35 miljoen euro met daarbij een afgeleide besteding van ruim 14 miljoen. Zo’n 600 mensen zijn werkzaam in deze sector. Het aantal overnachtingen kent een directe besteding van ruim 47 miljoen en een afgeleide besteding van 12 miljoen. Het aantal werkzame personen in 2007 bedroeg 1.000 en neemt sterk toe. Figuur 7: Aandeel toeristische werkgelegenheid in totale werkgelegenheid per gemeente in 2007


24

Ecorys, toerisme in Drenthe: ‘de groene motor’, De economische betekenis van toerisme en recreatie in Drenthe, november 2008

Dienstensector groeiend maar is zwak vertegenwoordigd Op dit moment bevindt zich meer dan de helft van alle werkgelegenheid in Nederland in de dienstverlenende sectoren. Het gaat hierbij om financiële en zakelijke dienstverlening, overheid, zorg, onderwijs en overige diensten. Dit aandeel is in Coevorden veel lager en ligt op circa 33%. De zwakke vertegenwoordiging geldt voor alle dienstverlenende sectoren. Niettemin zien we groei. Tussen 2000 en 2008 zijn de sterkste groeiers de zakelijke diensten en de sector gezondheidszorg, cultuur en recreatie. Stagnerende werkgelegenheidsontwikkeling De economische neergang veroorzaakte tussen 2000 en 2005 een sterke afname van de werkgelegenheid (zie tabel 8).Vooral landbouw, industrie, bouw en handel werden hard getroffen. Ook de financiële en zakelijke dienstverlening gingen achteruit in werkgelegenheid. Alleen horeca en zorg kenden nog enige groei. Opvallend is dat met het aantrekken van de economie (2005-2008) er ook weer sprake is van groei in nagenoeg alle sectoren. Van een landelijk trend, een dalende werkgelegenheid in de industrie, is hier geen sprake. Deze groeit zelfs met 12%. Ook handel, bouw en zakelijke dienstverlening lieten een stijging van werkgelegenheid zien. Opvallend is de zeer sterke stijging in de zorg. De afname van het aantal banen in de landbouw zet zich wel verder voort, conform de landelijke trend. Per saldo neemt de werkgelegenheid tussen 2000 en 2008 iets af met bijna 200 banen. Door de huidige economische crisis


25

zullen er ongetwijfeld weer harde klappen vallen in de industrie, bouw, handel en logistiek. Tabel 8: Werkgelegenheidontwikkeling in de gemeente Coevorden van 2000 tot en 2008 2000

2005

2008

00-05

05-08

00-08

00-08

abs

abs

abs

%

%

%

abs

1.138

986

964

-13

-2

-15

-174

110

104

120

-5

15

9

10

Industrie

2.553

2.069

2.322

-19

12

-9

-231

Bouwnijverheid

1.023

732

834

-28

14

-18

-189

Handel en reparatie

1.604

1.542

1.783

-4

16

11

179

Horeca

699

774

695

11

-10

-1

-4

Vervoer, opslag, communicatie

873

676

784

-23

16

-10

-89

Financiële instellingen

283

205

203

-28

-1

-28

-80

Zakelijke dienstverlening

786

712

916

-9

29

17

130

Openbaar bestuur, overheid

430

330

352

-23

7

-18

-78

Onderwijs

518

537

569

4

6

10

51

Gezondheids-, welzijnszorg

824

952

1.145

16

20

39

321

Landbouw Winning van delfstoffen

Cultuur,recreatie, ov. dienstv. TOTAAL

498

358

456

-28

27

-8

-42

11.339

9.977

11.143

-12

12

-2

-196

Bron: PWR provincie Drenthe, 2008, banen meer dan 12 uur.


26

3.4

Ruimtelijk economische kenmerken op een rij

Ruimtelijk perspectief • Een veranderend perspectief door infrastructurele verbeteringen en veranderende politieke en economische context. Van een excentrische positie in het land naar een centralere positie in Noord-Europees verband; • Potentie van Coevorden zich te ontwikkelen als interessante vestigingslocatie in de Drentse Zuidas, een industriële en logistieke as; • Potentie Coevorden om samen met Emmen zich te ontwikkelen als dryport voor havens in Nederland en Duitsland. Bereikbaarheidsperspectief • Multimodaliteit kenmerkt de gemeente; • Goede bereikbaarheid over de weg en spoor; • Vervoer over water nog niet voldoende benut; • Infrastructurele verbeteringen staan op stapel: o doortrekken weg van Meppen naar Cloppenburg, waardoor de doorgaande route naar Hamburg verder wordt verbeterd; o verbeteren bereikbaarheid over spoor door aanpak traject ZwolleEmmen, realisatie Hanzelijn, de (mogelijke) realisatie van een directe aansluiting van het Europark op de lijn Zwolle-Emmen en daardoor het verwijderen van rangeersporen in het stationsgebied; o ontwikkeling 3e terminal Euroterminal Coevorden; o vergroten capaciteit kanaal Almelo-Coevorden. Economische perspectief • Industrie, landbouw en toerisme zijn de speerpuntsectoren; • Dienstverlening is zwak vertegenwoordigd; • Groeiende diensten zijn zakelijke diensten, gezondheidszorg, welzijn, cultuur, toerisme & recreatie; • Economie is sterk conjunctuurgevoelig; • Geen werkgelegenheidsgroei tussen 2000 en 2008; • Relatief lage werkgelegenheidsfunctie, m.a.w. ondervertegenwoordiging banen, waardoor relatief veel mensen een baan buiten Coevorden moeten zoeken; • Bedrijventerreinen zijn belangrijke werkgelegenheidslocaties in Coevorden.


27

4

ANALYSE COEVORDENSE WERKLOCATIES De werklocaties in Coevorden zijn heel divers. De binnenstad herbergt vooral detailhandel & horeca en kleinschalige kantoren voor lokaal en regionaal verzorgende dienstverleners. Daarnaast bevinden zich in de stad Coevorden de grotere bedrijventerreinen. De terreinen variëren van grootschalige terreinen, multimodaal ontsloten en bestemd voor (inter-) nationaal georiënteerde bedrijvigheid tot kleinere terreinen voor het midden- en kleinbedrijf (MKB). In het buitengebied zijn naast de kleinschalige bedrijventerreinen in de kleine kernen, de toeristisch recreatieve locaties van belang. Een opkomend fenomeen in het landelijk gebied zijn economische activiteiten in vrijkomende agrarische bebouwing (VAB). In dit hoofdstuk schetsen we een beeld van de markt voor werklocaties in Coevorden. Kaart 9 geeft een overzicht van de werklocaties in Coevorden.

4.1

Werklocaties in de stad Coevorden

Lokaal/regionale georiënteerde bedrijventerreinen in de stad De lokaal/regionale terreinen liggen allen in de stad Coevorden. Het zijn allen grootschalige terreinen. De bedrijfsmatige opzet is sterker dan op lokale terreinen in de kleine kernen. Op deze terreinen is de sociale samenhang doorgaans minder sterk dan op de lokale terreinen. De regionale bedrijven zijn niet of minder verbonden door een centrale organisatie of een dorpsgemeenschap. Het betreft onder meer Leeuwerikenveld I, De Holwert, De Hare. Leeuwerikenveld II en Europark als bovenregionale bedrijventerreinen De bovenregionale bedrijventerreinen Leeuwerikenveld II en Europark huisvesten grootschalige industriële en logistieke bedrijven. Europark is bovendien een multimodaal ontsloten terrein dat zich voor een deel op Duits grondgebied bevindt. De goede verbindingen over water, weg en spoor naar de grote economische centra in Europa, maken van het Europark een strategisch knooppunt op de goederenstroom tussen oost en west v.v. Een ideale vestigingslocatie dus, ook voor bedrijven die afhankelijk zijn van logistieke voorzieningen en voor bedrijven die value added logistics leveren. Op het terrein zijn grote logistieke en industriële bedrijven gevestigd als Nijhoff Wassink, Coevorden Ingredient Care, IAMS, Bannink Golfkarton.


28

Kaart 9: Werklocaties in de gemeente Coevorden


29

Een aparte voorziening op het Europark is een mobilisatiecomplex en munitiedepot van het Ministerie van Defensie. Het complex zal voor de langere termijn haar huidige functie blijven behouden. Ook bij voorgaande herstructurering van Defensie zal het MOB complex in Coevorden blijven bestaan gelet op de hoge kwaliteit van het complex. De veiligheidscontouren van Defensie blijven onverminderd van kracht. Dit betekent dat Coevorden rekening moet houden met vestiging van bepaald type bedrijvigheid binnen deze veiligheidscontouren (zie figuur 10). Figuur 10: Veiligheidszonering munitiecomplex Coevorden

Bron: Facetbestemmingsplan Veiligheidszone C munitiecomplex Coevorden, 2005

Aangezien de stringentere A- en B-zones over het defensieterrein en het aangrenzende agrarische gebied lopen, hebben deze geen invloed op ontwikkelingen op de bedrijventerreinen. Alleen de C-zone, die deels valt over Europark en Leeuwerikenveld II heeft tot gevolg dat er zich geen bedrijvigheid mag vestigen met zeer grote glasoppervlakten, waar zich een groot aantal mensen bevinden. Ook met de (mogelijke) aanleg van de zuidelijke ringweg zal rekening gehouden moeten worden met de aanwezigheid van het munitiecomplex. De weg mag niet door de A en Bzone lopen, maar wel door de C-zone. Geen specifieke kantoorlocaties Coevorden heeft geen specifieke kantoorlocaties. Kantoren bevinden zich verspreid over de binnenstad in kleinschalige kantoren en in oudere villa’s. Daarnaast bevindt het aanbod zich op bedrijventerreinen. Vooral op De Hare zijn kleinschalige (100-150 m2) kantoorunits te vinden in bedrijfsverzamelgebouwen of op een verdieping in een bedrijfsgebouw. Een ander voorbeeld is het bedrijvencentrum Coevorden op


30

bedrijventerrein De Holwert aan de Parallelweg. Hier worden kleinschalige kantoorunits aangeboden. In een enkel geval gaat het om een solitair kantoorgebouw. De kantoorgebruikers in Coevorden zijn overwegend lokaal en regionaal opererende dienstverleners. Te denken valt aan makelaars, notarissen, gezondheidszorginstellingen, IT bedrijven, ed. De binnenstad heeft als hoofdfuncties winkelen en horeca Winkels en horeca geven de binnenstad smoel. Kijken we naar het type winkels, dan gaat het voor een belangrijk deel om branches die de consument bezoekt om te kijken en vergelijken. Denk daarbij aan kleding, schoenen, cadeauartikelen e.d. Met de twee supermarkten Albert Heijn en Lidl in de Ganzenhof winkelpassage, kan de consument ook in de binnenstad terecht voor zijn boodschappen. Aan de Spoorhavenstraat bevindt zich een Super de Boer supermarkt. Door het ontbreken van een functionele link met het centrum en de aanwezigheid van een eigen parkeerterrein functioneert deze relatief solitair. De historische opzet van de vestingstad Coevorden is zichtbaar in het stratenpatroon. Straten als vingers aan een hand komen bij elkaar op de Markt. Deze historische structuur bepaalt ook de winkelroute die de consument kan lopen. Een route of rondje lopen is op dit moment niet mogelijk. De winkelstructuur is langgerekt waarbij de winkelfunctie domineert in de Bentheimerstraat, de Sallandsestraat en de Friessestraat. Deze straten lopen ‘dood’, uitzondering is de Friessestraat door het winkelcentrum Ganzenhof wat hier aanhaakt. Deze straten zijn, samen met de Molenstraat, een gedeelte Rikkerstraat, en gedeelte Kerkstraat ingericht als voetgangersgebied. Trekkers als de Hema, maar ook de supermarkten bevinden zich in Ganzenhof. Van spreiding over het centrumgebied als stimulans voor bezoekersstromen, is geen sprake. Het parkeerdek op dit winkelcentrum is een belangrijk bronpunt. Aan de Markt, het potentiële hart van het centrum, bevinden zich verschillende horecazaken. Met de herontwikkeling van het centrum vraagt ook de Weeshuistraat om aandacht. Hier bevinden zich verschillende onverzorgde achterkanten van winkels. In dit deel van de binnenstad en de omgeving Molenbelt zijn parkeervoorzieningen aanwezig. Punten van aandacht zijn de uitstraling van de gevels door de combinatie van achterblijvend onderhoud en overkappingen die het zicht op gevels ontnemen. Ook wordt het winkelfront op sommige plaatsen onderbroken door doorsteken naar achterliggende hofjes en zelfs braakliggend terrein. De plannen voor de herontwikkeling van de Sallandsestraat bieden de mogelijkheid een kwaliteitsslag te maken, en ruimte te bieden voor grotere winkelunits. Deze zijn in het historische deel van de binnenstad slechts


31

beperkt aanwezig terwijl daar door de trend van schaalvergroting in de detailhandel wel vraag naar is. De binnenstad krijgt een flinke impuls vanuit het centrumproject Coevorden Beweegt. Belangrijk voor het functioneren van de detailhandel en horeca is dat hierbij een relatie wordt gelegd met het voetgangersgebied waar deze functies geconcentreerd zijn. Dit kan bijvoorbeeld door de inrichting van de openbare ruimte en het gebruik van straatmeubilair. Vanuit centrummanagement, bekend als citymanagement in Coevorden, wordt gewerkt aan de versterking van het centrum. Een manager neemt daarbij het voortouw om samen met ondernemers en eigenaren verbeteringen door te voeren. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het stimuleren van de uitstraling van gevels. De gemeente heeft daarnaast reclamebelasting ingevoerd. De invoering van reclamebelasting is een verzoek van de Coevorder Handelsvereniging. Met de opbrengsten gaat een nieuwe stichting, ‘Activiteiten Binnenstad Coevorden’, activiteiten organiseren en de binnenstad promoten. Bovendien worden de promotiekosten voor de binnenstad op deze manier evenredig over de ondernemers verdeeld. De belastingheffing wordt op 1 januari 2010 ingevoerd.

4.2

Werklocaties in het buitengebied van Coevorden

Toerisme en recreatie Toerisme en recreatie zijn belangrijke economische peilers. In ruimtelijk opzicht bestaat het toeristisch en recreatief product Coevorden uit de combinatie van: • De cultuurhistorische kwaliteiten van de binnenstad. Vanuit Coevorden Beweegt wordt hier een impuls aan gegeven; • De winkels, horeca en culturele voorzieningen in het centrum. Een versterking van het aanbod is wenselijk om aantrekkelijker te zijn voor dagrecreanten; • (grootschalige) Evenementen; • Verschillende dagrecreatieve voorzieningen en de verschillende vormen van verblijfsrecreatie. • Vaar- en waterrecreatie; • Het platteland met verschillende aantrekkelijke natuurgebieden, landschapstypen en waardevolle cultuurhistorische nederzettingen. Het buitengebied biedt in toenemende mate ruimte voor toerisme en (verblijfs)recreatie ook om de levendigheid van dit gebied te versterken.


32

Via www.magischdrenthe.nl wordt het aanbod van activiteiten, evenementen en accommodaties ontsloten. Kaart 11 geeft de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden voor toerisme en recreatie in de vorm van ontwikkelingszones/zoekgebieden weer. Hier concentreet de gemeente toekomstige ontwikkeling vanuit het mantra ‘Toeristen willen beleven’. Verder zet de gemeente in op het versterken van de stichting Toeristisch Recreatief Coevorden (ToReCo) als trekker van de verdere ontwikkeling van het toeristisch recreatief product.

Kaart 11: toeristische ontwikkelzones gemeente Coevorden

Bron: Toeristisch beleidsplan (concept) gemeente Coevorden, november 2009


33

Vrijkomende agrarische bebouwing: een nieuwe vorm van werklocaties In het buitengebied van Coevorden is naast de landbouw en de recreatie toenemende activiteit waarneembaar in vrijkomende agrarische bebouwing. Te denken valt aan een architectenbureau, horeca, verzekeringskantoor, accountants, zorginstelling, ambachtelijke bedrijfjes, IT dienstverlening, etc. Met het vertrek van agrarische bedrijven vestigen zich nieuwe economische activiteiten in het buitengebied. Er worden mogelijkheden geboden om bestaande gebouwen te hergebruiken voor andere activiteiten dan de landbouw. De gedachte is dat economische activiteit bijdraagt aan vitaliteit van het landelijk gebied. Het sociale aspect is ook belangrijk: de leefbaarheid van het platteland wordt hierdoor in stand gehouden, dan wel vergroot. Een bijkomende doelstelling is het behoud van karakteristieke boerderijen en het versterken van de ruimtelijke kwaliteit. De trend van voortgaande schaalvergroting en krimp in de landbouw zal een verdere groei van VAB’s met zich meebrengen. Voorkomen moet worden dat deze activiteiten belemmeringen opleveren voor de bestaande activiteiten in met name de landbouw. Lokale bedrijventerreinen in het buitengebied De lokale terreinen zijn van oudsher uit een dorpskern gegroeid. De terreinen liggen vaak tegen een dorpskern aan. Ondernemers en werknemers hebben doorgaans een sterke binding met de nabijgelegen dorpskern. Door die gemeenschappelijke achtergrond hebben de lokale terreinen een sterke sociale structuur en een hoge verenigingsgraad. Op deze bedrijventerreinen zijn bijvoorbeeld de loodgieters, elektriciens, aannemers en tegelzetters gevestigd. Vanwege de ligging nabij de dorpskernen zijn op de lokale bedrijventerreinen ook de autodealers, bouwmarkten, meubelzaken en andere vormen van detailhandel gevestigd. Het betreft hier de bedrijventerreinen in Dalen, Sleen, Zweeloo, Schoonoord en Geesbrug.


34

4.3

Kenmerken van de werklocaties

Bedrijventerreinen zijn nagenoeg allen gemengde bedrijventerreinen Voor alle terreinen geldt dat er sprake is van een grote menging van functies. Naast de traditioneel op een bedrijventerrein aanwezig bedrijven in de industrie, handel, bouw, transport en distributie zijn er ook veel grootschalige (detailhandel-) activiteiten te vinden. Het gaat hierbij om bouwmarkten, fietsenzaak, garagebedrijven, tegelhandel, catering, aannemers, etc. Vooral op de lokale terreinen in de kleine kernen en in Coevorden op de terreinen De Hare en Leeuwerikenveld I komt dit voor. In feite kan gesteld worden dat bijna alle economische activiteiten in Coevorden, met uitzondering van detailhandel en dienstverlenende activiteiten, zich op bedrijventerreinen bevinden. Voor deze activiteiten is over het algemeen geen ruimte in de centra van de kleine kernen en ook niet in het centrum van Coevorden. Alleen bedrijventerrein Europark is een bedrijventerrein met een duidelijk stempel. Op dit multimodaal ontsloten terrein bevindt zich de grootschalige transport en distributie en productievestigingen. Hier is geen sprake van menging met andere functies. Woonfunctie op bedrijventerreinen sterk aanwezig Bedrijventerrein De Hare, Modem In Coevorden is wonen op bedrijventerreinen bestemmingsplanmatig toegestaan voor bedrijfswoningen. De wens om bij je bedrijf te wonen is vaak praktisch. De nabijheid heeft voordelen en het voorkomt inbraken. Daarnaast is het met de huidige grondpolitiek financieel aantrekkelijk om op bedrijventerreinen te wonen. Men gaat er vanuit dat een bedrijfsgerelateerde woning enige overlast zal accepteren en bij normale woningbouw is men bang voor schadeclaims en rechtelijke procedures die kunnen leiden tot het beperken van de bedrijfsactiviteiten waar het terrein voor bedoeld is. Noodzaak tot herstructurering De Holwert en Leeuwerikenveld I De Holwert en Leeuwerikenveld I stammen uit respectievelijk de jaren ‘50‘60 en ‘70-’80. Op deze terreinen is sprake van veroudering. Het gaat hierbij om leegstand, verouderde opstallen, uitstraling, kwaliteit openbare ruimte en infrastructurele knelpunten. De problemen zijn het grootst op De Holwert. Met de transformatie van het zuidelijke deel van De Holwert naar wonen en winkels en het op termijn vrijkomen van een deel van het


35

spooremplacement is de noodzaak voor een integrale aanpak van het gebied groot geworden. Op overige terreinen relatief weinig veroudering De meeste terreinen in Coevorden hebben een redelijk tot goed kwaliteitsniveau. De terreinen zijn vooral praktisch en functioneel, met over het algemeen een matige inrichting en presentatie. Reden voor de beperkte omvang van de veroudering is het feit dat het merendeel van de terreinen in de jaren ’90 of later ontwikkeld is. Leegstand in bedrijfshallen en kantoorunits op bedrijventerreinen Nagenoeg alle bedrijventerreinen in Coevorden zijn uitgegeven. Alleen op Leeuwerikenveld II en Europark zijn nog mogelijkheden. Het bestaande aanbod, de leegstand op de bestaande bedrijventerreinen concentreert zich op De Hare en Leeuwerikenveld I. Het betreft hier vooral enkele grootschalige bedrijfshallen (500 – 1.500 m2) met een beperkte kantoorruimte. Dit aanbod sluit niet goed aan bij de vraag die vooral uitgaat naar kleinschaliger eenheden van 200 – 500 m2. Daarnaast is er op De Hare relatief veel leegstand van kleinschalige kantoorunits (100-150 m2). Deze bevinden zich deels in bedrijfsverzamelgebouwen of boven andere bedrijven. Ook hier geldt dat het aanbod niet aansluit bij de vraag. Bedrijfsruimte op Leeuwerikenveld I

Kantoorunit 1e verdieping op De Hare

Parkmanagement op alle terreinen aanwezig Parkmanagement Coevorden (PMC) is een collectief van ondernemers voor alle bedrijventerreinen in de gemeente Coevorden. PMC is mede op initiatief van de gemeente opgericht en biedt verschillende diensten aan: o Collectieve inkoop van afval, energie, heftruckkeuringen, verzuimverzekering; o Collectieve beveiliging/keurmerk Veilig Ondernemen; o Werkgeversloket. Vanuit het parkmanagement wordt eveneens invulling geven aan het begrip duurzaamheid op bedrijventerreinen in Coevorden. Er is winst geboekt in de samenwerking tussen bedrijven bijvoorbeeld door collectieve


36

inkoop. Kansen voor de toekomst zijn dubbelruimte gebruik, grijswatervoorzieningen, gezamenlijke waterberging en –zuivering, ecologisch groen en waterbeheer, vervoermanagement en utility- en facilitypoints. Duurzaamheidinitiatieven op Europark Coevorden wil ook vernieuwend zijn door zoveel mogelijk kansen op het gebied van duurzaamheid aan te grijpen. De regio biedt interessante mogelijkheden om ontwikkelingen tot stand te brengen op energiegebied. De gemeente heeft al voor bedrijventerrein Leeuwerikenveld II een energievisie laten opstellen. Doelstelling is deze kansen nader in te vullen door directe en intensieve samenwerking met de Stichting Energy Valley. In eerste instantie ligt de nadruk op de thema’s aard- en restwarmte, en bio-energie. De focus ligt op Zuidoost-Drenthe, omdat dat de meest kansrijke regio is voor energieontwikkelingen en energiecombinaties. Dit komt door de aanwezigheid van aardgas en aardolie (NAM), lege gasvelden, land- en tuinbouw (voor biomassa), de grote industrieterreinen Bargermeer in Emmen en Europark in Coevorden. Het doel is om op deze parken een ‘biobased-economy’ te realiseren: een economie waarin nonfood producten worden geproduceerd met behulp van ‘groene’ grondstoffen. Europark nam deel aan de zogenaamde KLICKT-studie, waarin analyses werden gemaakt van ideale/kansrijke bedrijvenketens. In 2002 is het duurzaamheidstreven ook vastgelegd in de marketingstrategie van het Europark, vastgesteld door de Aufsichtsrat van het Europark. Het beleid van het Europark is zoveel mogelijk synergie tussen bedrijven te verkrijgen door middel van ketenvorming en energieuitkoppelingen. De bedrijven VS Hanab en Rendo Duurzaam hebben recent besloten verder te gaan met een energienet op het Europark, allereerst met een warmtenet. De aanleg start in maart 2010. Daarnaast zal in samenwerking met het Ministerie van Defensie en het bedrijf IAMS een viertal windmolens op het Europark gelegen defensieterrein geplaatst gaan worden.

4.4

Provinciaal en regionaal kader

Provincie Drenthe Met de ondertekening van het Convenant Bedrijventerreinen beogen Rijksoverheid, provincies en gemeenten de ongebreidelde groei van bedrijventerreinen te voorkomen en ruimte efficiënter te gebruiken. De belangrijkste pijlers onder het akkoord zijn een betere planning, herstructurering van bestaande bedrijventerreinen en regionale samenwerking. Op nationaal niveau is afgesproken dat er in de periode 2010 tot en met 2020 een ruimtelijke planningsopgave ligt van 11.015 netto hectares voor heel Nederland. Hiervan komt 665 hectare voor


37

rekening van Drenthe. Provincie Drenthe zal in samenwerking met gemeenten de provinciale behoefteraming inclusief een (indicatieve) vertaling naar regio’s maken, waarbij zij de landelijke behoefteraming nemen als randvoorwaarde, maar waarbij er ruimte is voor regio’s om daar binnen gemotiveerd af te wijken. Regionaal samenwerkende gemeenten komen in samenwerking met provincies tot een regionale planning inclusief fasering, segmentering en locatiekeuze voor nieuwe en te herstructureren bedrijventerreinen in die regio. Ook voor herstructurering is een verdeling gemaakt. Van het in totaal 107,6 miljoen euro tellende budget (20092013) voor herstructurering gaat 4,6 miljoen euro naar Drenthe. Ook hier geldt dat gemeenten in regionaal verband en met de provincie afspraken moeten maken. Drentse Zuidas Niet alleen met aangrenzende gemeenten als Emmen en Hardenberg, maar ook op regionaal niveau zullen ontwikkelingen op het gebied van bedrijventerreinen afgestemd worden. De ambitie om de Drentse Zuidas als industriële en logistieke as te ontwikkelen en te profileren vraagt om een gezamenlijke aanpak. De eerste stappen zijn al gezet. De opgave is om te komen tot een regionale visie en actieprogramma Herstructurering Bedrijventerreinen, waarbij aandacht is voor o.a. kwaliteit op bedrijventerreinen, de relatie met nieuwe uitleggebieden en regionale afstemming. Emmen Net zoals in Coevorden is er in Emmen veel grootschalige industrie en transport op de bedrijventerreinen. Het bedrijventerrein Bargermeer (505 ha) is verreweg de grootste locatie en huisvest het merendeel van deze bedrijven. Nieuwere ontwikkelingen doen zich voor langs de A37, zoals Bedrijvenpark A37 en de uitbreiding van De Tweeling. Deze terreinen zijn bestemd voor modern gemengde bedrijven en op het bedrijvenpark A37 is nog enige ruimte voor een hoogwaardiger segment en industrie. Het gebied tussen het bestaande terrein Bargermeer en het Bedrijvenpark A37 is zoeklocatie van circa 30 ha (netto) bedrijventerrein en Pollux IV ca 6 ha voor woon-werkcombinaties. Emmen geeft aan dat met het aanbod van 186 ha tot 2020 er op termijn een tekort ontstaat ter grootte van 73,5 ha. hierbij is uitgegaan van een gemiddelde uitgifte van 14,7 ha per jaar (Bedrijventerreinvisie Emmen, 13 oktober 2008). Hardenberg De naburige gemeente Hardenberg heeft een vergelijkbare omvang aan bedrijventerreinen als Coevorden; in totaal 414 hectare bruto en 335 netto. Deze terreinen liggen met name in de kernen Hardenberg en Dedemsvaart. Op dit moment hebben ze nog 28 hectare beschikbaar op vooral Broeklanden in Hardenberg. Daarnaast staan er nog enkele grotere ontwikkelingen gepland ter grootte van 98 hectare. Het merendeel is


38

bestemd voor de opvang van de lokale vraag. Slechts een klein deel is voor opvang van bovenregionale vraag (10-15%). Gemiddeld wordt hier 16,5 hectare uitgegeven. De vraag-aanbod confrontatie laat zien dat tot 2020 vraag en aanbod naar bedrijventerreinen nagenoeg in evenwicht is. Dit betekent dat de gemeente Hardenberg aan haar toekomstige vraag kan voldoen zonder dat er sprake is van overaanbod (Ontwerp Bedrijventerreinvisie gemeente Hardenberg, 14 september 2009).

4.5

Trends op de markt voor bedrijfshuisvesting

Verdienstelijking van de economie De verdienstelijking van de economie betekent dat de dienstensector een steeds groter aandeel inneemt in de totale werkgelegenheid, maar ook in andere sectoren vindt een verschuiving plaats van productieactiviteiten naar kantoorwerkzaamheden. Deze verdienstelijking heeft z’n effecten op de bedrijfsruimtemarkt, zoals: • Een groei van het kantorenaandeel op bedrijventerreinen. Naast zelfstandige kantoren neemt ook het aantal onzelfstandige kantoren op bedrijventerreinen toe. Onzelfstandige kantoren zijn onderdeel van een groter bedrijfsgebouw en staan ten dienste van die bedrijfsfunctie. • Een veranderende samenstelling van bedrijvigheid op de terreinen. De terreinen boden oorspronkelijk plaats aan (milieu)hinderlijke bedrijven. In de loop der jaren zijn bedrijven echter steeds minder industrieel en steeds dienstverlenender geworden. Het aandeel bedrijven uit lichtere milieucategorieën neemt toe. Hierdoor zijn bedrijventerreinen de laatste jaren ook vaker gebruikt als alternatieve locatie voor functies als bouwmarkten, woonwinkels, kantoren en fitnessbedrijven. • Toenemende aandacht voor ruimtelijke kwaliteit. Bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen wordt in toenemende mate aandacht besteed aan ruimtelijke kwaliteit. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld: o De kwaliteit van het bedrijventerrein als werkomgeving; o De kwaliteit van de relatie tussen bedrijventerrein en de omgeving; o Zorgvuldig en duurzaam beheer van voorraden (incl. ruimte). Toenemende behoefte aan hoogwaardiger huisvesting. Niet alleen kantoren maar ook industriële en logistieke bedrijven besteden steeds meer aandacht aan de uitstraling van hun pand. De genoemde verdienstelijking in deze sectoren draagt hier aan bij. Ook de behoeft om het personeel een aantrekkelijke werkomgeving te bieden speelt een rol. • Toenemende behoefte aan bedrijventerreinen tot 2020 en daarna? Sectoren waarin veel bedrijfsruimtegebruikers voorkomen (productie, bouw, distributie en opslag en handel) groeien tot 2020 relatief minder hard dan dienstverlenende sectoren. Echter, ook dienstverlenende sectoren vinden steeds vaker een plaats op een bedrijventerrein.


39

Trends die gesignaleerd worden zijn een toenemend ruimtegebruik per werknemer en een verdergaande trek van bedrijven uit verschillende sectoren naar bedrijventerreinen. Vergrijzing en ontgroening en groei van zorg en toerisme Door de vergrijzing groeit het belang van de actieve en welgestelde senior. Deze doelgroep heeft behoefte aan activiteiten die de gezondheid positief beïnvloeden. Daarbij stellen zij eisen aan de toegankelijkheid van activiteiten. Niet alleen in fysieke zin, maar ook in termen van informatievoorziening (via internet bijvoorbeeld). Deze doelgroep is mede verantwoordelijk voor de groeiende vraag naar luxe en comfort (dus geen campings, maar recreatiewoningen en hotels). Ook de opkomst van kortere vakanties, meer in eigen land en de groeiende hang naar luxe en natuur biedt kansen voor Coevorden. Door de vergrijzing neemt ook de behoefte aan zorg toe. Zorgconsumenten stellen steeds hogere eisen aan de kwaliteit van de zorg waarbij individuele wensen centraal staan. Hier zal het ‘zorgaanbod’ op reageren. Dit uit zich bijvoorbeeld in de opkomst van zorgboerderijen waarbij al dan niet een combinatie wordt gemaakt met landbouwactiviteiten. Deze ontwikkeling biedt ook kansen voor het buitengebied en VAB’s. Krimpende landbouw en groei nieuwe economische activiteiten Vrijkomende agrarische gebouwen kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan de levendigheid van het platteland. Daarbij zijn verschillende vormen van bedrijvigheid denkbaar. De ontwikkeling van Haverkort is een voorbeeld waar uitbreiding van een bestaande meubelzaak in VAB’s plaatsvindt. Hierdoor ontstaat een uniek winkelconcept met respect voor het omliggende landschap en de kern Steenwijksmoer. Belangrijk is dat initiatieven passen bij de aard en schaal van het platteland. Dit betekent ook randvoorwaarden aan vestiging en ontwikkeling verbinden. Hiermee wordt ook duidelijkheid gegeven aan ondernemers over de beperkingen van vestiging en kunnen ontwikkelingen van bedrijven zoals Katshaar Zuivel worden voorkomen.

4.6

Opgave

Kwaliteit op bedrijventerreinen •

Meer behoefte aan segmentering op bedrijventerreinen, bedrijventerreinen moeten een duidelijker profiel krijgen;

•

Geen nieuwe woningen en detailhandel op bedrijventerreinen;

•

Meer beeldkwaliteit op alle terreinen;


40

•

Hoge prioriteit aanpak De Holwert met aandacht voor de ruimtelijkfunctionele relaties binnen het gebied en met het centrum;

•

Meer ruimtelijke kwaliteit op Leeuwerikenveld I en De Hare

•

Vergroten bereik en draagvlak van parkmanagement;

•

Stimuleren van duurzaamheid.

Groeimogelijkheden voor het lokale MKB •

Uitbreidingsruimte realiseren voor kleinschalige lokaal en regionale bedrijvigheid onder bepaalde voorwaarden;

•

Schaalsprong (toename gemiddelde omvang) in de detailhandel vraagt om locaties voor ruimtevragers

Kwaliteitsverbetering centrum •

Aanpak winkelgebied centrum door kwaliteitsverbetering (gevels en openbare ruimte in relatie tot Coevorden Beweegt) en ruimte bieden voor schaalvergroting door ontwikkeling Sallandsestraat. Aandacht voor trekkerbeeld en situering bronpunten (parkeren);

•

Bij verplaatsing supermarkten uit Ganzenhof naar Holwert-Zuid vrijkomende units benutten om nieuwvestigers in binnenstad te faciliteren;

•

Binnenstad profileren als winkelgebied met accent op branches die zich richten op kijken en vergelijken (mode, schoenen, huishoudelijke en luxe artikelen e.d.) in combinatie met horeca en overige publieksgerichte voorzieningen;

•

Ruimtelijke (functionele) relatie binnenstad met Holwert-Zuid, spoorzone en middengebied Holwert versterken;

•

Holwert-Zuid complementair aan binnenstad profileren met accent op boodschappen doen (supermarkten);

•

Behoefte aan kleinschalige specifieke kantoor/bedrijfslocaties.

Regionale samenwerking •

Afstemming met nieuwe bedrijventerreinontwikkeling in provinciaal en regionaal verband Drentse Zuidas en met de gemeente Hardenberg en gemeenten in Duitsland.

Leefbaar platteland •

Zorgen voor leefbaarheid en kwaliteit platteland door actieve inzet op VAB’s, landgoederen, toerisme en recreatie;


41

5

ONTWIKKELINGEN IN DE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE

5.1

Aanbod aan bedrijventerreinen in Coevorden

Zeer gevarieerde voorraad aan werklocaties In Coevorden zijn bedrijventerreinen in alle soorten en maten. In totaal gaat het om ruim 380 hectare bruto bedrijventerreinen op Nederlands grondgebied (zie tabel 12). Aanvullend bevindt zich nog 80 hectare aan de Duitse zijde op het grensoverschrijdende Europark. Binnen de gemeente Coevorden liggen de meeste terreinen in de kern Coevorden, waar zich vooral de grootschalige lokale/regionale en bovenregionale bedrijventerreinen bevinden. In de kleine kernen liggen de kleinschalige bedrijventerreinen van enkele hectares, die vooral lokale ondernemers huisvesten. Tabel 12: Voorraad en aanbod bedrijvenlocaties in de gemeente Coevorden, 2008 Voorraad Naam bedrijventerreinlocatie

periode

bruto

netto

Aanbod uitgeef baar

Lokale bedrijventerreinen in kleine kernen ’t Kleine Veld (Dalen)

jaren 90

9

6

Beukenlaan-Kanaalweg (Geesbrug)

jaren 90

12

10

0 0

Broekveld (Sleen)

jaren 90

3

2

0

Bedrijventerreinen (Schoonoord)

jaren 90

13

11

0

Klooster (Aalden-Zweeloo)

jaren 90

6

4

0

43

33

0

Stad Coevorden Lokaal/regionale bedrijventerreinen De Hare (Coevorden)

jaren 90

41

40

0

De Holwert (Coevorden)

jaren 50-60

33

30

0

Leeuwerikenveld I (Coevorden)

jaren 70-80

81

54

0

155

124

0

Bovenregionale bedrijventerreinen Europark (NL deel Coevorden)*

vanaf 1995

107

77

26

Leeuwerikenveld II (Coevorden)

vanaf 2002

75

60

22

Totaal

182

137

48

380

294

48**

Bron: IBIS 2008 * dit betreft het aantal hectares op Nederlands grondgebied. Op Duits grondgebied bevindt zich nog eens 80 hectare bruto en daarvan is nog 7 hectare uitgeefbaar. ** van de 48 hectare is in oktober 2009 al 14 hectare in optie uitgegeven


42

Eenzijdig aanbod van grootschalige bedrijventerreinen Het aanbod aan bedrijventerreinen daarentegen is niet heel divers. Er is nog 48 hectare uitgeefbaar, waarvan 14 hectare al in optie is uitgegeven. Op het Duitse deel is nog 7 hectare uitgeefbaar. De gemeente is nog met verschillende bedrijven in onderhandeling. De ruimte die nog beschikbaar is, bevindt zich op de grootschalige regionale en bovenregionale bedrijventerreinen Europark en Leeuwerikenveld II. De minimale grootte van de uit te geven kavels is 10.000 m2 op Europark en 2.000 m2 op Leeuwerikenveld II. Deze kavels vinden vooral aftrek bij de grotere transport & distributie- en productiebedrijven die voor de nationale en internationale markt werken. Het aanbod sluit niet aan op de vraag van het lokaal en regionaal opererende MKB. Er is geen ruimte meer beschikbaar op de lokale bedrijventerreinen in de kleine kernen en ook niet op de gemengde lokaal/regionale bedrijventerreinen De Hare, Leeuwerikenveld I en Holwert. Deze situatie is al jaren gaande. Met andere woorden de bedrijventerreinmarkt voor het lokale midden- en kleinbedrijf zit al geruime tijd op slot. Nieuwe ontwikkelingen concentreren zich op het Duitse deel van Europark Met de voltooiing van het Nederlandse deel van Europark en Leeuwerikenveld II staan er op het grondgebied van Coevorden nauwelijks nieuwe bedrijventerreinontwikkelingen op stapel (zie tabel 13). De harde plannen die er zijn bevinden zich voornamelijk aan Duitse zijde. Het gaat hierbij om 80 ha fase 3 Europark. Het feit dat daar sprake is van Duitse weten regelgeving maakt dat bedrijven die zich daar vestigen een Duits bedrijf worden. Dit is voor veel Nederlandse bedrijven een obstakel. Vandaar dat het Duitse aanbod niet in de aanbodcijfers wordt meegenomen. Voor de lokale terreinen is sprake van zeer beperkte uitbreidingsplannen. Alleen voor het bedrijventerrein Schoonoord zijn er concrete plannen (2 hectare). Dit aanbod is bedoeld om de lokale vraag op te vangen. Tabel 13: Overzicht bedrijventerreinprojecten Coevorden tot 2020 Terrein/project

Locatie

Maatschappijweg Beukenlaan-Kanaalweg De Watering

Schoonoord Geesbrug Coevorden

Totaal

Omvang (netto ha) harde zachte plannen* plannen** 2 5 20 2

25

* harde plannen zijn opgenomen in een vastgesteld bestemmingsplan en er zijn voorzover bekend geen belangrijke belemmeringen voor de uitvoering; ** zachte plannen verkeren nog in de studiefase en de uitvoering is nog zeer onzeker.


43

Voor zachte plannen zijn alleen de locaties Geesbrug (5 hectare) en De Watering in Coevorden (langs de N34 aan de overkant van De Hare) in beeld om als nieuwe bedrijventerreinen te ontwikkelen. Aandacht voor landschappelijke inpassing De Watering Uitgangspunt bij De Watering is dat het terrein geen bedrijventerreinuitbreiding mag zijn in de traditionele zin. Aandacht voor duurzaamheid en landschappelijke inpassing zijn van groot belang. Op basis van de marktvraag moet bepaald worden of en vervolgens voor welke doelgroepen dit terrein aangelegd moet worden. Nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden stationsgebied Dankzij het vrijkomen van gelden uit het Regio Specifiek Pakket (RSP) ontstaan unieke kansen om het stationsgebied in Coevorden aan te pakken. De realisatie van een rechtstreekse spoorverbinding naar het Europark betekent dat de goederentreinen niet meer hoeven te rangeren op het station Coevorden. Door het weghalen van de rangeersporen ontstaan nieuwe ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden. De aanpak van de stationsomgeving past binnen de plannen voor de verbetering van het stadscentrum en die van De Holwert (zie figuur 14). Figuur 14: Centrumontwikkelingen Coevorden

Herprofilering zuidelijke deel bedrijventerrein Holwert Aan de voorraad bedrijventerreinen wordt een klein deel onttrokken door de herprofilering van Holwert-Zuid. Voor dit deel van het bedrijventerrein heeft een projectontwikkelaar Esprit/Bouwfonds een plan gemaakt voor de realisatie van 145 woningen, 6.000 m2 commerciële ruimte en 5.000 m2


44

parkeerruimte. Het terrein behoudt voor een deel haar bedrijvigheidfunctie, maar er worden nieuwe werkfuncties (supermarkten) gecreëerd. Samenvattend De cijfers laten zien dat de aanbodsituatie in Coevorden erg eenzijdig is. Alleen op de grootschalige (boven-)regionale bedrijventerreinen is ruimte beschikbaar, circa 48 ha. (zie tabel 15). Uitbreiding van bovenregionale terreinen vindt uitsluitend aan Duitse zijde plaats. Voor het lokale MKB is zowel op de lokaal/regionale terreinen en op de lokale terreinen al jaren geen ruimte meer beschikbaar. Nieuwe ontwikkelingen doen zich nauwelijks voor, slechts 2 hectare staat in de planning. De markt voor het lokaal/regionaal opererende bedrijfsleven zit al jaren op slot. Tabel 15: Aanbod per segment in de gemeente Coevorden, oktober 2009 Segmenten direct uitgeefbaar (Boven-) regionaal Lokaal/regionaal Lokaal Totaal

Aanbod 2009-2020 harde plannen

Totaal

48* 0 0

0 0 2

48 0 2

48

2

50

* van de 48 direct uitgeefbare hectares is in 2009 al 14 hectare in optie uitgegeven

5.2

Vraag naar bedrijventerreinen in Coevorden

Uitgifte conjunctuurgevoelig en fluctueert sterk Om de vraag naar bedrijventerreinen te ramen, zal extrapolatie van de historische uitgifte plaatsvinden. Op basis van uitgiftecijfers uit het verleden wordt een langjarig gemiddelde uitgifte bepaald. De uitgifte tussen 2000-2008 kent een zeer grillig verloop en is erg conjunctuur gevoelig (zie tabel 16). Hoewel het aanbod in hectares ruim voldoende was, lag het uitgifteniveau laag tussen 2000 en 2004. Uiteraard heeft de economische neergang in die jaren daar een grote invloed op gehad. Een andere factor, die de beperkte uitgifte kan verklaren is het eenzijdige aanbod van bedrijventerreinen in die tijd. Er was alleen ruimte beschikbaar op Europark. Het Europark is ideaal voor grote, ruimteextensieve bedrijven die voor hun bedrijfsvoering sterk afhankelijk zijn van goede logistieke voorzieningen, zoals bedrijven in de food- & foodprocessing, agribusiness & bio-energie, transport & logistiek, elektronica, assemblage. Het terrein richt zich niet op de ruimtebehoefte van het lokale MKB. In 2004 stijgt het aantal uitgeefbare hectares bedrijventerrein enorm. Dit komt door het op de markt komen van


45

Leeuwerikenveld II. Ook dit terrein kent een grootschalig karakter. Met het aantrekken van de economie na 2005 wordt er ook meer grond verkocht. Tabel 16: Uitgifte bedrijventerreinen 2000-2008 Uitgifte

Uitgeefbaar

vorig jaar

totaal

terstond

niet-terstond

2000

6,01

53,9

26,8

27,1

2001

0,7

53,2

20,3

32,9

2002

0

53,2

20,3

32,9

2003

0

53,2

20,3

32,9

2004

0,57

103,3

22,4

80,9

2005

2,67

97,8

76,7

21,1

2006

24,55

72,3

70,3

2

2007

8,2

64,3

62,3

2

2008

11,7

48,5

46,2

2,3

Totale uitgifte in ha Gem.uitgifte/jr/ha

54,4 6

Bron: IBIS 2008

Wanneer we naar een langjarig gemiddelde (2000 – 2008) kijken dan kunnen we concluderen dat in Coevorden gemiddeld 6 hectare grond per jaar is verkocht. Het betreft hier uitgifte van grootschalige locaties op Leeuwerikenveld II en Europark. Naar de toekomst toe is de verwachting dat met het aantrekken van de economie en de ambitie van de regio zich te ontwikkelen als Dryport deze 6 hectare ook in de toekomst gerealiseerd zal worden. Het betreft dan ook vooral bedrijven van buiten Coevorden die kiezen voor een strategische locatie ten opzichte van de Noord-Europese groeimarkt voor hun industriële of transport- en distributievestiging. Ook de groeiende congestie in het westen en midden van het land en de arbeidsmarktproblematiek aldaar zullen een bijdrage leveren aan verplaatsing van bedrijven naar onder andere het noorden van het land. Uitgifte op de lokale/regionale terreinen in de jaren ‘90 Wat niet in de cijfers over 2000 -2008 tot uitdrukking komt, is de uitgifte van lokaal en regionale bedrijventerreinen. De ruimte op de oudere bedrijventerreinen De Holwert (‘50-60) en Leeuwerikenveld I (`70-80) zijn al lang uitgegeven. Nieuwe ontwikkelingen hebben zich in de jaren ‘90 voorgedaan. Het gaat hierbij om De Hare en de lokale bedrijventerreinen in de kleine kernen. In totaal ging het om ruim 80 hectare, waarvan de helft werd ingenomen door De Hare en de andere helft door meerdere kleinere bedrijventerreinen in de kleine kernen (zie tabel 12). In 2000 was deze voorraad nagenoeg volledig uitgegeven. Hierin is tot op de dag van vandaag geen verandering in gekomen. Er hebben zich nauwelijks uitbreidingen voorgedaan voor dit segment. Het uitgiftetempo lag in de jaren ’90 voor lokaal/regionale bedrijventerrein op circa 8 ha per jaar


46

(1990-2000). Het waren de jaren van economische groei en hoogconjunctuur. Voor de langere termijnprognoses voor Coevorden gaan we van een lager cijfer uit. De gemeente laat een stabilisatie dan wel lichte krimp van bevolking en werkgelegenheid zien. Vandaar dat wij voor de lokale/regionale vraag aan bedrijventerreinen een voorzichtige aanname doen van 3 ha per jaar. Ruimtewinst door herstructurering De gemeente wil geen uitbreiding meer van bedrijventerreinen op de traditionele manier. De bestaande bedrijventerreinen zullen zoveel mogelijk aangepast moeten worden aan de kwaliteitseisen van de markt. Dit betekent herstructurering van terreinen als De Holwert, Leeuwerikenveld I, de lokale terreinen in de kleine kernen en een face lift van De Hare. Doelstellingen is om 5 – 10% ruimtewinst (van het totaal te herstructureren terrein) te realiseren. Het gaat hierbij enerzijds om het daadwerkelijk intensiveren van de bestaande ruimte, maar het gaat ook om het vertragen van de ruimtevraag door verplaatsers. Hiermee wordt bedoeld dat bedrijven langer blijven zitten op een terrein dat geherstructureerd wordt en weer voldoet aan hun eisen. Met de aanpak van bovengenoemde terreinen zal circa 2,5 – 5 ha ruimtewinst worden gerealiseerd. Deze oppervlakte zal in mindering worden gebracht op de totale geraamde vraag (zie tabel 17). Tabel 17: Ruimtewinst op bedrijventerreinen in Coevorden bruto ha oppervlakte Lokaal en regionaal

herstructureringopgave in ha *

197

ruimtewinst 5-10% in ha

50

2,5 – 5

* uitgangspunt is dat 25% van het totale terrein openbare ruimte is en dat de herstructurering zich op dat deel van het terrein concentreert.

Samenvattend Dit betekent dat de totale ruimtevraag tot 2020 geschat op 103-105,5 hectare met een gemiddelde uitgifte van 9 hectare per jaar (zie tabel 18). Hierbij is rekening gehouden met de realisatie van ruimtewinst door revitalisering van bedrijventerreinen. Tabel 18: Vraag naar bedrijventerreinen per segment, 2009-2020 Segmenten

Vraag* 2009-2020 per jaar totaal

(Boven-) regionaal Lokaal/regionaal Ruimtewinst op lokaal/regionale terreinen

6 3

72 36 2,5 – 5

Totaal

9

103 - 105,5 ha

* exclusief ijzeren voorraad 3- 5 maal gemiddelde jaaruitgifte, d.i. 27-45 ha.


47

5.3

Confrontatie vraag en aanbod

De bedrijfsruimtemarkt in Coevorden laat een eenzijdig beeld zien. Er is alleen direct uitgeefbare ruimte op Europark en Leeuwerikenveld II voor grootschalige bedrijvigheid in de industrie, transport en distributie en handel. Nieuw aanbod van bedrijventerreinen voor het lokale bedrijfsleven is er al jaren niet meer. Naar de toekomst toe wordt de situatie niet veel beter. Er zijn geen substantiële harde plannen om aan de lokale vraag te voldoen. Alleen de 2 hectare uitbreiding van bedrijventerrein Schoonoord is concreet te noemen (zie tabel 19). Dat neemt niet weg dat er nog steeds een groot tekort is aan bedrijventerrein voor het lokaal en regionaal verzorgende bedrijfsleven. De zachte plannen voor Schoonoord (5 hectare) en De Watering van 20 ha lokaal/regionaal bedrijventerrein zijn dus hard nodig om het lokale MKB te faciliteren en ontwikkelingsperspectief te bieden. De ruimte die nog op Europark (Nederlandse deel) en Leeuwerikenveld II beschikbaar is zal over 8 jaar uitgegeven zijn. Dan zijn er alleen aan Duitse zijde nog mogelijkheden. Deze locaties zijn voor Nederlandse bedrijven niet altijd een optie. Het overall beeld is dat er op de lange termijn voor zowel bovenregionale bedrijven als voor de lokaal/regionale bedrijvigheid tekorten zijn. In totaal gaat het om ruim 50 ha. Tabel 19: Vraag-aanbod confrontatie naar segment

Segmenten

(Boven-) regionaal Lokaal/ regionaal Totaal

Vraag 2009-2020 totaal

Aanbod 2009-2020 direct harde uitgeefbaar plannen

totaal

Vraag-aanbod confrontatie l

72 31-33,5

48* 0

0 2

48 2

24 29-31,5

103105,5*

48**

2

50

53-55,5

* exclusief ijzeren voorraad 3- 5 maal gemiddelde jaaruitgifte, d.i. 27-45 ha. ** van de 48 hectare is in november 2009 al 14 hectare in optie uitgegeven


48

6

VISIE OP WERKLOCATIES De gemeente Coevorden zet zich in voor een integrale aanpak van haar werklocaties. Bij zo'n integrale aanpak maakt de gemeente de afweging tussen ontwikkeling van nieuwe werklocaties in samenhang met herstructurering van bestaande terreinen en de planning voor kantoren en andere voorzieningen. De locaties moeten elkaar versterken en zoveel mogelijk complementair aan elkaar zijn. Deze ontwikkelingen moeten ook in een regionaal kader worden afgewogen. Dit hoofdstuk geeft aan hoe ingezet gaat worden op de toekomst van de verschillende werklocaties in Coevorden. In bijlage 3 vindt u een omschrijving van de verschillende strategieën.

6.1

Uitgangspunten

De analyse van de situatie op de markt voor werklocaties in Coevorden heeft er toe geleid dat er een aantal keuzes gemaakt moeten worden. Vandaar dat de volgende uitgangspunten zijn gehanteerd: •

Werkgelegenheid staat onder druk. Meer aandacht voor het zittende bedrijfsleven is noodzakelijk. Dit betekent dat er voldoende ruimte aan werklocaties is in termen van hectares en verschillende kwaliteiten moet zijn.

•

Geen nieuwe woningen, detailhandel en kleinschalige kantoren op bedrijventerreinen. Het ontbreken van een duidelijk profiel en segmentering van bedrijventerreinen gaat ten koste van de kwaliteit op langere termijn. Vandaar dat (her-) ontwikkeling van werklocaties voor verschillende doelgroepen de inzet is.

•

Uitbreiding grootschalige bedrijventerreinen regionaal oplossen. De grenzen voor de groei van grootschalige ontwikkelingen zijn bereikt.

•

Stimuleren economische activiteiten in buitengebied. De leefbaarheid van het platteland staat onder druk door krimp en afname werkgelegenheid, waardoor naar andere alternatieve vormen van economische activiteit gezocht moet worden.

•

Intensiveren samenwerking met bedrijfsleven.

•

Niet meer van hetzelfde. Het stimuleren van mogelijkheden voor duurzame ontwikkeling op en van werklocaties is belangrijk.


49

6.2

Speerpunten

Om er voor te zorgen dat Coevorden in de toekomst een goed vestigingsklimaat heeft voor het zittende bedrijfsleven en nieuwe bedrijvigheid zijn speerpunten van beleid benoemd. Er wordt daarbij een onderscheid gemaakt tussen ruimtelijke projecten, waarbij acties per werklocatie staan aangegeven. Daarnaast zijn er onderwerpen die de werklocaties overstijgen, oftewel de thematische projecten. Ruimtelijke speerpunten 1. Ontwikkelen van een bedrijvig centrum (paragraaf 6.2.1) 2. Zorgen voor ruimte en kwaliteit op bedrijventerreinen (paragraaf 6.2.2) 3. Bijdragen aan een vitaal platteland (paragraaf 6.2.3) 4. Uitbouwen multimodaal knooppunt (paragraaf 6.2.4) Thematische speerpunten 5. Versterken parkmanagement en centrummanagement (paragraaf 6.2.5) 6. Professionaliseren, formaliseren en etaleren accountmanagement (paragraaf 6.2.6) 7. Vergroten duurzaamheid op bedrijventerreinen (paragraaf 6.2.7) 8. Regionale samenwerking intensiveren (paragraaf 6.2.8).

6.2.1

Een bedrijvig centrum

Revitaliseren centrum De binnenstad als winkelen verblijfsgebied vraagt om aandacht. De gebrekkige kwaliteit en uitstraling van het winkelgebied en de kleinschaligheid van de bedrijfshuisvesting zijn hier debet aan. De aanpak van de Sallandsestraat is hierbij van essentieel belang. Met de ontwikkeling van Holwert-Zuid vindt volgens de plannen een verplaatsing van een aantal supermarkten plaats. Hiermee zullen de bezoekersstromen voor boodschappen verschuiven. Het vertrek van deze winkels (uit de Ganzenhof) biedt ook kansen om nieuwe detailhandelsontwikkelingen mogelijk te maken, die voorheen niet in het centrum een geschikte plek konden vinden. De Ganzenhof is een interessante locatie, omdat het ruime units biedt, een goede ligging heeft in het winkelgebied, goed bereikbaar is per auto en ruime parkeermogelijkheden heeft. Om te komen tot een onderscheidend profiel ten opzichte van HolwertZuid is het doel om het winkelaanbod in de binnenstad te richten op het kijken en vergelijken in combinatie met horeca. Vervolgens kan Holwert


50

Zuid zich onderscheiden in het boodschappen doen (door de invulling met supermarkten). Noodzakelijk is om te waken voor de (ruimtelijke) samenhang tussen Holwert-zuid en centrum. De keuze voor onderscheidende en complementaire profielen zal een sturende werking hebben bij locatie- en ontwikkelingskeuzen van het bedrijfsleven. Ontwikkelingstrategie en profiel centrum Revitaliseren van de bestaande situatie. Het accent in toekomstig gebruik zal liggen op winkelen, horeca en wonen. Het gaat hierbij om de winkels waarbij kijken en vergelijken aan de orde is. Het winkelaanbod dat zich richt op meer doelgerichte aankopen (bouwmarkten bijvoorbeeld) en de supermarkten zullen op De Watering en De Holwert een plek krijgen. Winkelgebieden zijn daarmee complementair aan elkaar.

Herprofilering Holwert-midden De Holwert is het oudste bedrijventerrein in Coevorden en direct gelegen aan de rand van de binnenstad en langs het spoor. Het gebied is door de jaren heen steeds meer een binnenstedelijke locatie geworden. Desalniettemin zijn er toch nog grotere bedrijven gevestigd. Een aantal bedrijven is het terrein wat betreft omvang en activiteiten ontgroeid. Enkele bedrijven hebben inmiddels plannen om te vertrekken. Het terrein kenmerkt zich door achterstallig onderhoud, vervuiling, leegstand en deels verouderde bedrijfsbebouwing. Ook de verkeersproblematiek en parkeren en manoeuvreren van vrachtauto’s leveren grote problemen op. De aanpak van dit terrein heeft grote prioriteit. Naast een kwaliteitsslag is een herprofilering van het terrein noodzakelijk en zal de aansluiting met het centrum en Holwert-Zuid moeten worden versterkt. Een belangrijk kans is het gebied aan te laten sluiten op de plannen die er zijn voor deze gebieden. Het doortrekken van de grachtenstructuur is daarvan een voorbeeld. Uitgangspunt is dat het terrein haar bedrijvigheidfunctie behoudt, maar dat er voor delen van het terrein naar een andere, kleinschaliger, bedrijfsmatige invulling wordt gekeken. Op basis van deze doelstelling is het gebied op te delen in drie ontwikkelgebieden: • Holwert-noord: Novilon terrein, behoud van huidige functie. De industriële vestiging van Forbo Novilon is hier de belangrijkste speler. • Holwert-midden: DSM weg, De Holwert en Parallelweg, inclusief vrijkomende spoorstrook, deels herprofileren naar kleinschalige bedrijfs- en kantooractiviteiten, uitgaans- en sportvoorzieningen in samenhang met bestaande bedrijfsleven. Verbinding met het centrum maken. • Holwert-zuid: transformeren naar supermarkten en wonen.


51

Ontwikkelingstrategie en profiel De Holwert Voor het terrein zijn drie ontwikkelopgaven te formuleren: • Holwert-noord: behouden van industrie • Holwert-midden: herprofileren richting kleinschalige bedrijfs- en kantooractiviteiten, uitgaans- en sportvoorzieningen in samenhang met bestaande bedrijfsleven. • Holwert-zuid: transformeren naar supermarkten en wonen.

6.2.2

Ruimte en kwaliteit op werklocaties

Koppeling ontwikkeling De Watering aan herontwikkeling De Hare en Leeuwerikenveld I Het doel is de vestiging- en ontwikkelingsmogelijkheden van het lokale MKB te vergroten en de kwaliteit op bestaande locaties te verbeteren. Hiervoor moeten we tegelijkertijd optrekken met de ontwikkeling van nieuw (De Watering) en de herontwikkeling van oud (Leeuwerikenveld I en De Hare). Dit laatste betekent investeren in de ruimtelijke en functionele kwaliteit door de aanpak van onder andere de openbare ruimte, leegstand, parkeerproblematiek, uitstraling etc. Daarnaast is het doel het profiel van bestaande bedrijventerreinen te versterken door een sterkere segmentering op de terreinen te realiseren. Dit willen we stimuleren door de aanleg van De Watering. Door de realisatie van een nieuwe locatie voor lokaal MKB ontstaan er niet alleen nieuwe ontwikkelmogelijkheden, maar ook schuifruimte voor het bestaande bedrijfsleven. De Watering is een uitstekende optie als nieuwe locatie, grenzend aan het bestaande bedrijventerrein De Hare en goed ontsloten door de N34 en de afslag naar de Krimweg. Het doel is De Watering te ontwikkelen als locatie voor winkels binnen de traditionele pdv-branches (bouwmarkt, tuincentra en gerelateerde activiteiten). In deze branches is een duidelijke trend van schaalvergroting zichtbaar die gefaciliteerd kan worden op De Watering. Door te kiezen voor clustering binnen een ruimtelijk-functioneel concept profiteren winkels van elkaars nabijheid. Binnen het concept moet nadrukkelijk aandacht zijn voor de relatie met het omliggende landschap en duurzaamheid. Een dergelijke propositie maakt het voor verplaatsers en nieuwvestigers interessant zich hier te vestigen. Tot op heden kon er in Coevorden niet voldaan worden aan vragen vanuit dit segment. Daarnaast bevinden zich verschillende winkels binnen deze branches verspreid op bedrijventerreinen als Leeuwerikenveld I, De Hare en bedrijventerreinen in de kleine kernen. Met de ontwikkeling van De Watering kunnen we een proces op gang brengen, waarbij er: •

tegemoet gekomen kan worden aan de vraag van nieuwkomers uit het


52

pdv segment; •

uitschuiving kan plaatsvinden van bestaande detailhandel binnen dat segment op de bestaande bedrijventerreinen naar De Watering;

•

waardoor er herontwikkelingsruimte en nieuwe vestigingsmogelijkheden ontstaan op de bestaande bedrijventerreinen;

•

op de bestaande bedrijventerreinen er een duidelijker profiel ontstaat.

Het gaat uitdrukkelijk niet om detailhandel/supermarkten die nu voorzien zijn op Holwert-Zuid en niet om winkels, die passen bij het profiel van het het centrum en die daar plaats kunnen worden geboden. Afstemming met detailhandellocaties in de binnenstad en Holwert-Zuid is daarom van groot belang. De locaties moeten duidelijk complementair aan elkaar zijn. Voorwaarde is wel dat de ontwikkeling van De Watering onder stringente voorwaarden gebeurt. Er mag niet weer een gemengd traditioneel bedrijventerrein ontstaan. Aandacht voor landschappelijke inpassing en duurzaamheid zijn van essentieel belang. Ook zal op het terrein parkmanagement gerealiseerd worden. De ontwikkeling van het gebied moet als het ware plaatsvinden vanuit het concept. Dit betekent dat een uitwerking van het concept en een verankering daarvan in planologische instrumenten van belang is. Sturing op de ruimtelijk functionele invulling wordt daarmee mogelijk. Verder heeft een dergelijke uitwerking een sterk communicatieve functie. Marktpartijen binnen en buiten Coevorden krijgen inzicht in de potenties en nemen die mee in eventuele vestigingsplaats- en verplaatsingskeuze.

Ontwikkelingstrategie en profiel De Hare en Leeuwerikenveld I Revitaliseren ten behoeve van het lokaal regionaal verzorgende bedrijvigheid. Het doel is om op deze terreinen een kwaliteitsslag te maken door o.a. de aanpak van de openbare ruimte, infrastructuur, uitstraling bedrijfsbebouwing en omgeving en de aanpak van leegstand. Daarnaast moeten deze terreinen een duidelijker profiel krijgen door het tegengaan van de vestiging van detailhandel en de bouw van woningen.

Ontwikkelingstrategie en profiel De Watering Ontwikkelen van een concept (lokaal/regionaal verzorgend) met bouwmarkten, tuincentrum en gerelateerde activiteiten in een bijzondere setting. Met dit laatste wordt bedoeld dat er bijzondere aandacht is voor architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten, landschappelijke inpassing en duurzaamheid.


53

6.2.3

Vitaal platteland

Gemeente Coevorden heeft een uitgestrekt buitengebied. De gemeente is van mening dat het platteland gebaat is bij ontwikkeling van economische activiteit. Vitaliteit en leefbaarheid gaan verder dan de aanwezigheid van voorzieningen, winkels en woningen. Ook werkgelegenheid draagt bij aan vitaliteit. Vandaar dat de gemeente bedrijvigheid ontwikkelingsruimte wil bieden, maar dan wel onder duidelijke randvoorwaarden. Aanwijzen toeristisch recreatieve ontwikkellocaties Het toeristische en recreatieve aanbod is heel uiteenlopend. Vandaar dat de gemeente accenten wil aanbrengen door het benoemen van vier ontwikkelgebieden. Doel is dat door concentratie activiteiten elkaar versterken en ook hier een duidelijker profilering van gebieden ontstaat. De volgende vier locaties zijn benoemd: • Center Parcs Huttenheugte/Plopsaland: grootschalige verblijfsrecreatie/ dagatttractie; • Landall Aelderholt/Aalden: verblijfsrecreatie/ dagatttractie; • Schoonoord en omgeving: landelijke kleinschalige recreatie; • Ermerstrand: dag- en verblijfsrecreatie. Stimuleren van activiteiten in vrijkomende agrarische bebouwing Vrijkomende agrarische bebouwing biedt kansen om de sociale en economische vitaliteit van het buitengebied te versterken. Belangrijk is om ruimte te bieden voor economische dynamiek onder voorwaarden om ongewenste (ruimtelijke) effecten op de omgeving (milieu, verkeer, landschappelijke inpasbaarheid) te voorkomen. Deze voorwaarden werken beter dan een lijst van bedrijvigheid die wel of niet wordt toegestaan. De praktijk leert dat het invulling van VAB’s maatwerk is. De randvoorwaarden moeten zich ook richten op versterken van de ruimtelijke kwaliteit. Kleine bedrijventerreinen in kleine kernen De gemeente is van mening dat er in principe geen verdere uitbreiding moet plaatsvinden van de huidige voorraad bedrijventerreinen in het buitengebied. Er zullen geen nieuwe lokale terreinen in het buitengebied worden aangelegd en in incidentele gevallen is kleinschalige uitbreiding van bestaande lokale terreinen bespreekbaar. Dit is dan maatwerk. De volgende uitgangspunten worden daarbij gehanteerd: Nee, tenzij…… : •

het hanteren van de SER ladder: eerst herstructureren, dan intensiveren en dan pas uitbreiden;

•

de marktvraag is aangetoond, deze lokaal is en niet groter dan circa 1.000 -1.500 m2 per kavel;

•

er sprake is van optimale landschappelijke inpassing.


54

Ontwikkelingstrategie en profiel buitengebied Het buitengebied ontwikkelen door het stimuleren van economische activiteiten ten behoeve van de leefbaarheid in het buitengebied, zoals: • het verder ontwikkelen en versterken van toeristisch recreatieve gebieden; • het stimuleren van de invulling van vrijkomende agrarische bebouwing; • het leveren van maatwerk bij aangetoonde behoefte aan uitbreiding van lokale bedrijventerreinen.

6.2.4

Coevorden multimodaal knooppunt

Coevorden zet samen met Emlichheim (Duitsland) in op het verder ontwikkelen van het multimodale knooppunt met de spoorterminal en de haven op Europark. Om deze doelstelling kracht bij te zetten, heeft Coevorden de ambitie om zich samen met Emmen te ontwikkelen als Dryport voor belangrijke havens als Rotterdam en Amsterdam en mogelijk Duitse havens. Deze doelstelling past binnen de ambities van de Drentse Zuidas om zich samen met Meppel, Hoogeveen, De Wolden en Emmen te ontwikkelen en te profileren als industriële en logistiek as. Om deze ambitie te realiseren is ruimte en goede bereikbaarheid essentieel. Voor de nabije toekomst zijn er nog grootschalige vestigingsmogelijkheden op Europark en Leeuwerikenveld II. Belangrijk is te constateren dat wordt vastgehouden aan gestelde uitgiftecriteria en deze terreinen bestemd blijven voor grootschalige industriële, transport, distributie en groothandelsactiviteiten. De vraag vanuit het kleinschaliger lokale MKB moet op andere locaties opgevangen worden. Er liggen nog wel opgaven ten aanzien van de bereikbaarheid van Europark en de Euroterminal. Het verbeteren van de wegontsluiting van Leeuwerikenveld II zit in de planning en de doelstelling is om deze op termijn door te trekken naar Europark. Daarnaast wordt hard gewerkt aan de realisatie van een directe spooraansluiting van de Euroterminal op de lijn ZwolleEmmen. Om de groei van het goederenvervoer te stimuleren is blijvende inzet van het vergroten van de capaciteit van het kanaal AlmeloCoevorden van belang. De inzet van RSP-gelden voor weg- en spoorontsluiting levert al een belangrijke bijdrage aan verbetering van de ontsluiting van de terreinen Europark en Leeuwerikenveld I. Aan Nederlandse zijde wenst Coevorden geen verdere uitbreiding van grootschalige terreinen als Europark en Leeuwerikenveld II. Mochten op termijn de grootschalige vestigingsmogelijkheden benut zijn dan zullen ruimtelijke oplossingen op het niveau van de Drentse Zuidas gezocht moeten worden. Hiervoor zijn ook locaties in Meppel, Hoogeveen en Emmen in beeld. Met Emmen zal daarnaast gekeken worden hoe invulling te geven aan de Dryportambities. Duitse en Nederlandse weten regelgeving sluit niet altijd naadloos op elkaar aan. Om tot praktische oplossingen te komen die passen bij het


55

karakter van Europark is het van belang in samenwerking oplossingen te verkennen. Wellicht dat hier mogelijkheden zijn voor een Europese groepering voor territoriale samenwerking (EGTS). Ontwikkelingsstrategie en profiel Leeuwerikenveld II en Europark Het behoud van het huidige profiel met multimodaliteit als kernkwaliteit en vestigingsmogelijkheden voor grootschalige regionale en bovenregionale bedrijvigheid (transport, distributie, productie, groothandel en recycling) met bijzondere aandacht voor realisatie van duurzaamheid. Een blijvend aandachtspunt is de verbetering van bereikbaarheid over weg, water en spoor.

6.2.5

Versterken parkmanagement en centrummanagement

De gemeente wil zoveel mogelijk de ontwikkeling van het bedrijfsleven stimuleren. Het is daarom ook belangrijk om de werklocaties aantrekkelijk en veilig te maken en/of houden als vestigingsplaats voor bestaande en toekomstige bedrijven. Parkmanagement en centrummanagement dragen bij aan het bereiken van dit doel. Het is daarmee meer dan een instrument om alleen voordeel te behalen voor bedrijven. Hiertoe vindt al enkele jaren constructieve samenwerking plaats tussen gemeente en het georganiseerde bedrijfsleven. Ook de komende jaren wil de gemeente hier volop energie in steken.

6.2.6

Professionaliseren, formaliseren, etaleren accountmanagement

De gemeente onderhoudt haar contacten met bedrijfsleven op verschillende manieren. Bedrijfsbezoeken en overleggen met het georganiseerde bedrijfsleven zijn hiervan voorbeelden. Hieraan wil de gemeente meer aandacht besteden en zij vindt het van belang dit verder te formaliseren en uit te bouwen.

6.2.7

Vergroten duurzaamheid op bedrijventerreinen

Ook dit is een onderwerp dat al de aandacht heeft van de gemeente. Zij stimuleert al verschillende initiatieven op bedrijventerrein Europark. Doel is om met verschillende partijen in het veld de mogelijkheden te vergroten en te verbreden naar andere bedrijventerreinen. Ook krijgt het onderwerp veel aandacht bij nieuwe bedrijventerreinontwikkeling.

6.2.8

Intensiveren regionale samenwerking

De gemeente onderstreept het belang van een regionale aanpak van economische ontwikkeling. De profilering van Coevorden als onderdeel van de industriële en logistieke Drentse Zuidas is hiervan een sprekend voorbeeld. Gezamenlijke aanpak, ontwikkeling en profilering van


56

bedrijventerreinen zijn hiervan voorbeelden. Ook met de aangrenzende Duitse gemeenten en met Hardenberg zal intensiever overleg plaatsvinden ten aanzien van bedrijventerreinen.

6.3

Een samenvattend beeld

Kaart 20: Ontwikkelingsstrategie werklocaties Coevorden


57

7

UITVOERINGSPROGRAMMA De Visie op werklocaties beschrijft vanuit een ruimtelijk economisch gezichtspunt hoe Coevorden in de toekomst met haar werklocaties wil omgaan. Het realiseren van de doelstellingen uit de visie gebeurt natuurlijk niet in een keer. Het is een traject van meerdere jaren waarin verschillende inhoudelijke keuzes worden gemaakt. Het Uitvoeringsprogramma geeft aan waar de focus ligt voor het bedrijventerreinbeleid voor de komende jaren. Op basis van urgentie, beschikbare middelen en capaciteit zullen de projecten gefaseerd en geprioriteerd worden.

7.1

Ruimtelijke projecten

Speerpunt 1: Ontwikkelen van een bedrijvig centrum Locaties

Maatregelen

Holwert-midden herprofileren

• •

• •

Centrum revitaliseren

• • •

•

nadere marktverkenning doelgroepen kleinschalige bedrijfsactiviteiten en kantoren opstellen stedenbouwkundig plan in samenwerking met het zittende bedrijfsleven en in aansluiting op centrum, spoorzone en Holwert-Zuid verkeers- en vervoersstudie uitvoeren voor het hele gebied van De Holwert wijzigen bestemmingsplan

herontwikkelen Sallandsestraat als startschot voor de opwaardering van het winkelhart. gevelverbetering aansluiten met straatmeubilair en verlichting bij inrichting deel binnenstad wat opgepakt wordt vanuit Coevorden Beweegt kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar de ontwikkelingsmogelijkheden van detailhandel in de binnenstad


58

Speerpunt 2: Ruimte en kwaliteit op bedrijventerreinen

Locaties

Maatregelen

De Hare face lift

• • •

Leeuwerikenveld I revitalisering

De Watering ontwikkelen

beeldkwaliteitplan opstellen stimuleren herontwikkeling langdurig leegstaande panden inventarisatie potentiële verplaatsers naar De Watering

Opstellen revitaliseringplan met aandacht voor: • de openbare ruimte op bedrijventerreinen, zoals groenaanleg en groenonderhoud; • de beeldkwaliteit op bestaande kavels, bijvoorbeeld in de vorm van een samenhangend beeldkwaliteitplan • de infrastructuur (ontsluiting intern en extern) en parkeren op het bedrijventerrein; • voorzieningen op het bedrijventerrein, zoals een truckstop of een facility point; • ontwikkelen van een aantrekkelijke entree tot het gebied. Inzet accountmanagers om samen met ondernemers en grondeigenaren de ruimtelijke kwaliteit op het terrein te verbeteren door bijvoorbeeld: • aanpak buitenopslag (op private kavel) te verminderen • aanpak leegstand en verkennen mogelijkheden intensiever ruimtegebruik • opzetten gevel-tot-gevel-aanpak kan op kleine, lokale schaal worden toegepast en betreft kleinschalige en relatief goedkope ingrepen. Inventarisatie potentiële verplaatsers naar De Watering • • •

• • • •

nadere marktverkenning doelgroepen uitwerking van het concept in een stedenbouwkundig en beeldkwaliteitplan in samenwerking met marktpartijen opstellen van een brancheadviescommissie om mede sturing te geven aan de ontwikkelinig en borging van het concept inventarisatie duurzaamheidmaatregelen formuleren parkmanagement voor het gebied formuleren uitgifte en vestigingscriteria opstellen bestemmingsplan


59

Speerpunt 3: Bijdragen aan een vitaal platteland Buitengebied ontwikkelen

•

•

• •

formuleren van VAB beleid waarin ruimtelijk economische en milieutechnische randvoorwaarden staan benoemd formuleren van gemeentelijk standpunt wat betreft gewenste ontwikkelingen landgoederen in relatie tot zorg, toerisme, welness aanwijzen van ontwikkelgebieden en vastleggen in de nieuwe structuurvisie aanwijzen van ontwikkellocaties toerisme en recreatie en vastleggen in de nieuwe structuurvisie

Speerpunt 4: Versterken multimodaal knooppunt Leeuwerikenveld II behouden

• • •

Europark behouden

• • •

7.2

opstellen beeldkwaliteitplan verbeteren bereikbaarheid door aanleg zuidelijke rondweg verkennen van duurzaamheidopties in samenwerking met Energy Valley en het Waterschap Velt en Vecht

verdere versterking duurzaamheidontwikkeling verbeteren externe ontsluiting door aanleg zuidelijke rondweg vergroten bereikbaarheid over water

Thematische projecten

Speerpunt 5 Versterken parkmanagement en centrummanagement •

Verkennen mogelijkheden uitbreiden en verbreden van de activiteiten van

•

Zowel parkmanagement als centrummanagement richten zich vooral op operationele

Parkmanagement en Centrummanagement Coevorden;

activiteiten. Focus meer verleggen naar strategisch niveau (waar willen we – gemeente en ondernemers – over tien jaar staan en wat betekent dat voor onze gezamenlijke inzet); •

Het vergroten van het draagvlak en de deelname van bedrijven aan parkmanagement en centrummanagement (reclamebelasting in het centrum draagt hier aan bij);

•

Uitbreiding naar bedrijventerreinen in kleinere kernen doorzetten.


60

Speerpunt 6 Professionaliseren, formaliseren en etaleren van accountmanagement De ambitie van de gemeente is de contacten met het zittende bedrijfsleven zo goed mogelijk te onderhouden en verder uit te bouwen. Dit betekent verdere invulling geven aan het relatiebeheer van de gemeente door: •

Wekelijks afleggen van bedrijfsbezoeken door de wethouder en de

•

Structureel overleg met IVC;

bedrijfscontactfunctionaris;

•

Structureel overleg met Koepel6 als platform voor vooroverleg en ideeënuitwisseling;

•

Structureel overleg met Centrumplan;

•

Uitnodigen van bedrijven voor bezoek aan voetbalwedstrijden;

•

Opzetten van een cliëntsysteem ten behoeve van verbetering van dienstverlening aan bedrijven met info over informatie van het bedrijf, vergunningen, verslagen bedrijfsbezoeken, uitgifte bedrijventerreinen etc.;

•

Het open communiceren van de gemeente over haar inzet en initiatieven richting bedrijfsleven.

Speerpunt 7 Vergroten van duurzaamheid op bedrijventerreinen De gemeente heeft de ambitie om duurzaamheid op bedrijventerreinen te stimuleren. Op het Europark is in samenwerking met Rendo en Energy Valley een lokaal energie/warmtenet in voorbereiding. Doelstelling is om samen met bedrijven en (semi)overheden nieuwe duurzame mogelijkheden te verkennen op het gebied van energie, vervoer en water. Het parkmanagement kan hierbij een belangrijke rol spelen. Initiatieven op dit vlak zouden verbreed kunnen worden naar bijvoorbeeld: •

Regenwater vasthouden en bergen op terreinen en deze mogelijkheden

•

Het stimuleren van samenwerking tussen waterleverende en watervragende

opnemen in plannen;

bedrijven, waardoor gebruik van grondwater en lozing op oppervlaktewater vermeden wordt. Te denken valt aan de aanwezigheid van de afvalwaterzuiveringsinstallatie bij de terreinen Leeuwerikenveld II en Europark (het gebruik van afvalwater als werkwater) en de aanwezigheid van Plopsaland (vergelijk het project Klaterwater in de Efteling); •

Bescherming van grondwater en oppervlaktewater door milieuvriendelijke onkruidbestrijding (duurzaam terreinbeheer);

•

Energiezuinige en milieuvriendelijke buitenverlichting en straatverlichting op terreinen, met inachtneming van eisen aan sociale veiligheid;

•

Vervoermanagement in relatie tot goederenstromen (ketensamenwerking) en personenvervoer (bijvoorbeeld carpooling en vanpooling);

•

Energiebesparing via het uitvoeren van energiescans bij bedrijven waarbij de


61

energievraag, besparingsmogelijkheden en uitwisselingsmogelijkheden (gebruik restwaarde bijvoorbeeld) in beeld worden gebracht; •

Verkennen van mogelijkheden voor diepe winning van aardwarmte (geothermie).

Speerpunt 8 Regionale samenwerking Voor de gemeente Coevorden zijn het stedelijk netwerk in Zuid-Drenthe, de Drentse Zuidas en de aangrenzende gemeenten Emmen, Emlichheim en Hardenberg van belang.

•

De ontwikkeling van de Drentse Zuidas als industriële en logistieke as zal een verdere afstemming met Emmen, Hoogeveen, De Wolden en Meppel vereisen. De eerste stappen zijn genomen om op een viertal onderwerpen samen te werken en wel herstructurering van bedrijventerreinen, arbeidsmarkt, marktverkenning kansen transport en logistiek en de profilering en acquisitie van de Drentse Zuidas;

•

De ontwikkeling van Emmen en Coevorden als Dryport. Afstemming van

•

Met Emlichheim zal ingezet worden op een verdere versterking en bezetting van

•

Het over en weer informeren van Coevorden en de buurgemeente Hardenberg over

bedrijvigheids- en bedrijventerreinontwikkeling is hierbij van belang;

Europark en de groei van het goederenvervoer via de Euroterminal;

elkaars bedrijventerreinontwikkelingen. Hardenberg heeft aan Coevorden al een reactie gevraagd op haar Ontwerp bedrijventerreinvisie gemeente Hardenberg, september 2009; •

Mogelijke afstemming van grondprijsbeleid met aangrenzende gemeenten.


62

BIJLAGE 1: BETROKKENEN

Opdrachtgever Gemeente Coevorden Ambtelijke werkgroep Henk Oortmann, beleidsmedewerker Economische Zaken, voorzitter werkgroep Claudia Doek, beleidsmedewerker Economische Zaken Henk Gortmaker, beleidsmedewerker Ruimtelijke Zaken Hans Thole, klantmanager Vergunningen Bedrijven Stuurgroep Geert Roeles, wethouder Economische Zaken, voorzitter stuurgroep Geert Braam, wethouder Ruimtelijke Ordening Tineke Kuipers, teamleider Economische Zaken Barend Deetman, hoofd afdeling Beleid en Strategie


63

BIJLAGE 2

GERAADPLEEGDE EXPERTS

Gemeente Coevorden o

Henk Oortmann

o

Henk Gortmaker

o

Hans Thole

o

Rob Bezemer

o

Claudia Doek

o

Evert Hagenauw

o

Henri Ellen/Len van Rosmalen

o

John de Vegt

o

Jan Buurman

o

Henk Lomulder

o

Riekus Hazelaar

o

wethouder Geert Roeles

o

wethouder Geert Braam

Vertegenwoordigers bedrijfsleven o

De heer Koggel, IVC

o

De heer Schonewille, bedrijvenvereniging Sleen

o

De heer Koop, marketingmanager Euroterminal

o

De heer Houkes, Koepel6

o

De heer Dragstra, Bentum Dragstra makelaars

o

De heer Naber, Naber makelaars

o

Coevorder Handelsvereniging en Citymanger, A.Eising en T.Pals

Overige organisaties o

De heer Mudde, Ministerie van Defensie

o

De heer Klapwijk, Parkmanagement Coevorden

o

Deelgebiedscommissie buitengebied

o

Provincie Drenthe, de heer Hartsuiker en de heer Haverkate

o

NLTO, mevrouw Mulder-Reinders


64

BIJLAGE 3

DEFINIËRING ONTWIKKELINGSSTRATEGIEËN

Voor elk van de werklocaties is een ontwikkelstrategie en een toekomstig profiel bepaald. Hierbij is aangesloten bij de indeling in het Convenant Bedrijventerreinen 2010-2020.

Ontwikkelingsstrategieën • Ontwikkelen: de aanleg van nieuwe dan wel uitbreiden van bestaande bedrijventerreinen volgens de SER ladder • Behouden: het verder door ontwikkelen en behouden van de functie van het bedrijventerrein voor het zittende en beoogde bedrijfsleven, zonder dat er sprake is van een herstructureringsopgave. • Herstructureren: met verschillende gradaties in ingrepen: o Facelift: een grote opknapbeurt van het bedrijventerrein die wordt toegepast indien er sprake is van fysieke veroudering van de openbare ruimte en gebouwen. o (Zware) revitalisering: (forse) ingrepen op het bedrijventerrein om de kwaliteiten van de locatie te verbeteren (aanpak van de infrastructuur, openbare en private ruimte) die nodig is indien er sprake is van (dreigende) structurele leegstand en ernstige achteruitgang van het terrein. o Herprofilering: een zware vorm van revitalisering die leidt tot een (gedeeltelijke) nieuwe werkfunctie op het bedrijventerrein zoals kantorenlocatie of detailhandel, die veelal vraagt om (gedeeltelijke) sloop van panden en een aanpassing van de infrastructuur. o Transformatie: een totale herinrichting van het terrein waarbij het terrein (of een deel daarvan) wordt onttrokken aan de voorraad bedrijventerreinen. De functie van het terrein (of een deel daarvan) verandert naar een niet-economische functie.


65

Werklocaties Coevorden Visie en uitvoeringsprogramma

Recommend Documents