NoordNieuws. VNO-NCW Noord presenteert nieuwe visie op werklocaties

NoordNieuws

.......................

Magazine van VNO-NCW Noord Jaargang 9 nummer 6 2003

VNO-NCW Noord presenteert nieuwe visie op werklocaties • In de aanval tegen jeugdwerkloosheid • Succesvol parkmanagement in Noordenveld • Zweeftrein bestrijdt file-lethargie en brengt Europa dichterbij • Zorg aan werknemers moet beter

Shaven, not stirred. Dat ook 007 zich scheert met Philishave Sensotec mag geen verrassing heten.Want de nieuwe Philishave Sensotec past zich aan elk huidtype aan en zorgt hiermee voor een perfect glad scheerresultaat met ultiem comfort voor je huid. Uitgerust met

hightech

toepassingen

brengt

Philishave zelfs James Bond in vervoering. Philishave Sensotec. Set for comfort.

. . . . . . . . Inhoud ....................................................

VNO-NCW Noord presenteert nieuwe visie op werklocaties

4

Topkantorenlocaties in de grote steden, hoogwaardige parken aan de snelweg 10

4

Succesvol parkmanagement in gemeente Noordenveld Van bedrijventerrein naar bedrijvengemeenschap

12

In de aanval tegen jeugdwerkloosheid

10

VNO-NCW lanceert Jongeren Ontwikkelings en ervarings Plaatsen (JOP) 14

De concurrent de baas

16

Ondernemende creativiteit Leden VNO-NCW Groningen maken website bij de Puddingfabriek

12

18

Terugkeer naar meesters en gezellen Proefproject opgezet door de RUG

16

19 Koffiesucces met een noordelijke bijsmaak 20

Zorg aan werknemers moet beter Meer aandacht voor arbeidsrelevante aandoeningen is noodzakelijk

19

23

Scheid uw afval!

24

Bedrijfsoverdracht stimuleert de economie Goede overdracht versterkt concurrentiekracht

26

20

Top project verkleint cultuurverschillen Binding landelijke politiek en noordelijk bedrijfsleven van belang

27

Overgewicht weegt zwaar op alle fronten Zaak voor particulieren, de publieke sector én voor werkgevers

23

28

Economie en natuur gaan samen in het Waddengebied Dogmatiek van klemmende regelgeving loslaten

30

26

Respect voor elkaar Het belang van een gedragscode

32

Zweeftrein bestrijdt file-lethargie en brengt Europa dichterbij

36

Arbeidsproductiviteit moet omhoog in de slag om concurrentie Aan de Friese werknemers ligt het in elk geval niet

28

38

Ervaren ondernemers geven gratis advies aan kleine bedrijven Ondernemersklankbord voor behoud en groei ven economische activiteiten

40

30

Statement helpt Stichting Het Huis bij maken van eigen nieuwsbrief De Vijfhuizenkrant: door en voor daklozen

Vaste Rubrieken 8 15 15 34 41 43

32

Bedrijfsberichten Personalia Column Actualiteiten kort Nieuwe leden Agenda

40

.................................................... VNO-NCW NoordNieuws november 2003

3

............................................................

VNO-NCW Noord presenteert Topkantorenlocaties in de grote steden, hoogwaardige parken aan de snelweg Tijdens de jaarvergadering bracht VNO-NCW Noord een nieuwe visie op werklocaties naar buiten. Bedrijventerreinen en kantoorlocaties zullen in de toekomst een veel hogere kwaliteit hebben dan nu, ingegeven door de wensen van ondernemers. Richtjaar is 2030. Dat is ver weg maar VNO-NCW Noord acht een marktgerichte en economische verantwoorde visie op lange termijn nodig, ook voor plannen in de nabije toekomst. Onder de aanwezigen op de jaarvergadering was steun voor de visie waarin aan alle sectoren is gedacht en ook een plek voor de zweeftrein is ingeruimd. De visie is geen blauwdruk maar wil aanzetten tot discussie. De locaties en de kaart, opgesteld door de Stec Groep, duiden de kansen van het Noorden aan en bieden discussiedeelnemers houvast.

S

tec Groep becijferde ruwweg hoeveel ruimte het Noorden van nu tot 2030 nodig heeft. In totaal gaat het om zo’n 2.500 hectare voor bedrijventerreinen en meer dan 1.500.000 m2 bvo voor kantoorruimte. Inmiddels zijn al veel plannen gemaakt, Stec Groep trok het aanbod van alle harde en zachte plannen in Groningen, Friesland en Drenthe af van deze vraagprognose. Voor het resterend deel zocht het ruimte voor nieuwe werklocaties, dat wil zeggen circa 700 hectare voor bedrijventerreinen en meer dan 500.000 m2 bvo kantoorruimte. Hieronder volgt het beeld dat de Stec Groep van 2030 schetst.

Topkantorenlocatie aan de zweeftrein Centraal staat telkens meer kwaliteit op bedrijventerreinen en kantoorlocaties. Kenmerkend voor de hogere kwaliteit in 2030 is de Groningse topkantorenlocatie, in aansluiting op de zweeftrein: niet alleen (hoofd)kantoren van Noord-Nederlandse bedrijven vestigen zich er graag, maar ook internationale kantoorgebruikers met een Duitse marktoriëntatie of bedrijven uit de Randstad vinden er een plek. De zweeftrein geeft Groningen meerwaarde: Amsterdam en Hamburg raken binnen handbereik wat duidelijk psychologisch inwerkt op locatiebeslis-

De heer Schraven (voorzitter VNO-NCW) in gesprek met de heer Nijpels (CdK van de provincie Friesland)

singen van ondernemers. Functioneel is het profiel van de topkantorenlocatie vergelijkbaar met sleutelprojecten rond de stations in onder meer Rotterdam, Den Haag en ook Arnhem, aan de hogesnelheidslijnen naar het zuiden en het oosten.

Vijf stedelijke zakencentra Verdienstelijking van de Noord-Nederlandse economie en het feit dat grote steden (ook in Noord-Nederland) hun centrumfunctie – in economisch opzicht – versterkt zullen zien, vergroten de markt voor nog een aantal hoogwaardige kantoorlocaties. Stec Groep verwacht in Heerenveen en Drachten, aan de termi-

De heren Defraye (Diolen Industrial Fibers) en Welling (Lufkin Europa BV)


4

............................................................

nieuwe visie op werklocaties WERKLOCATIES NOORD-NEDERLAND 2030 LEGENDA

nodige hoogwaardige bedrijfsruimtevraag: Leeuwarden, Groningen, Assen en Emmen.

Zweeftrein Corridor Multifunctionele toplocatie Stedelijke zakencentra Eersteklas bedrijvenparken Logistieke superhubs Duurzaam productieknooppunt Campus Noord-Nederland

Bron: STEC Groep 2003

nals van de zweeftrein, en in Leeuwarden, Assen en Emmen een vernieuwend kantorenmilieu dat nu nog ontbreekt en dat aantrekkelijk zal zijn voor reeds gevestigde en nieuwe bedrijven in het subtopsegment. Het geeft Noord-Nederland ook een sterker dienstenprofiel en meer ‘smoel’. Zulke stedelijke zakencentra aan de zweeftrein en met een uitstekende autobereikbaarheid sluiten sterk aan bij de trend dat deze steden hun regionale centrumpositie versterken. Vooral Emmen heeft daar behoefte aan, in onze optiek. Bij voorkeur ontwikkelt Emmen een zakencentrum dat goed zichtbaar is vanaf de snelweg en toch nabij invalswegen naar het centrum ligt.

Hoogwaardige bedrijvenparken Hoogwaardige bedrijfsruimtegebruikers, productiebedrijven met toch een relatief hoog aandeel kantoorvloer of met ruimte voor research & development, landen op eersteklas bedrijvenparken, een locatietype dat nu nog niet grootschalig aanwezig is. Het zijn mengvormen van een kantoorachtige locatie en een bedrijventerrein. Voorzichtigaan zie je zulke werklocaties op enkele plekken in Nederland ontstaan, denk aan Business Park Lijnden nabij Amsterdam en Flight Forum in Eindhoven. In de visie van VNO-NCW Noord en de Stec Groep is er in het Noorden in 2030 ruimte voor drie van deze parken. Concentratie is nodig om voldoende kwaliteitsaanbod te kunnen ontwikkelingen, en wel in steden met de

vlnr Mw Koers-Drenth (Wija Koers Relatiemarketing) en de heren Groen (KvK Drenthe), Visser (KPN Telecom BV) en Krijnsen (RBO)

Unieke groene campus De meest hoogwaardige bedrijven met ook een aanzienlijke kennispoot strijken neer op de parkachtige ‘Campus NoordNederland’, buiten de stad in het groen, dichtbij de Groningse universiteit en het Zernike Science Park. Met zo’n Campus kan Noord-Nederland een verre voorsprong nemen op de rest van het land. Een aantrekkelijk woon- en leefklimaat, de verbeterde bereikbaarheid, zeker vanuit de Randstad, en voldoende groene ruimte dragen bij aan een goed vestigingsklimaat voor kennisintensieve bedrijven en haar hoog opgeleide (internationale) medewerkers. Kennisintensieve onderdelen van bedrijven in de Energy Valley kunnen hier bijvoorbeeld een plek krijgen, naast life sciences bedrijvigheid en bedrijven in de nanotechnologie, of bedrijven gerelateerd aan het LOFAR-project.

Duurzame productieknooppunten Tenslotte de meer traditionele sectoren van het Noorden: productie en logistiek. Noord-Nederland zal zich ontwikkelen tot dé locatie voor productievestigingen die in Nederland gevestigd willen blijven. Kostenvoordelen en ruimte blijven belangrijke assets voor de regio. Zij zijn van doorslaggevende betekenis voor productievestigingen; zeker als vormen van

vlnr de heren Volbeda (BAM Nelissen Van Egteren BV), Dijkema (Konklijke Van Gorcum BV) en Van Donderen (Van Wijnen Noord)

..................................................... VNO-NCW NoordNieuws november 2003

5

............................................................

De heer van der Velde (voorzitter VNO-NCW Noord) in gesprek met mevrouw Schilstra en de heer Laansma van De Kluut Communicatie BV

investeringspremieregelingen blijven bestaan. We verwachten vooral na 2010, 2015 een groeispurt in de ‘overloopfunctie’ vanuit de Randstad omdat de schaarste daar dan zeer grote vormen aanneemt. Locaties die wij bij uitstek geschikt achten zijn Emmen, Heerenveen en Delfzijl, locaties met een sterk industrieel profiel, voldoende ruimte, voldoende voorzieningen en logistiek goed ontsloten. Het gaat om duurzame productieknooppunten die er een stuk mooier uitzien dan nu. Concentratie op enkele locaties betekent dat additionele voorzieningen beter mogelijk zijn, clustering eerder tot synergie leidt en locaties landschappelijk gezien beter inpasbaar zijn.

door uitbreiding van de EU en infrastructurele verbeteringen krijgt het Noorden een veel groter achterland, denk aan de Baltische Staten, Zweden, Finland. Langs twee belangrijke logistieke corridors (de A7 en de A37) verschijnen state-of-theart logistieke superhubs: een nabij Hoogeveen en een nabij Winschoten richting de Duitse grens. Een superhub is grootschalig, zichtbaar vanaf de snelweg en gelegen aan een afrit/oprit, efficiënt door innovatieve logistieke technieken en schaalvoordelen. Naast beide locaties aan de snelweg verwachten VNO-NCW Noord en de Stec Groep dat de Eemshaven de komende jaren een schakelfunctie krijgt in short sea shipping richting OostEuropa en Scandinavië.

Visie VNO-NCW Noord VNO-NCW Noord wil de discussie over de toekomst van de noordelijke economie interactief voortzetten. Na deze aanzet horen we graag van onze leden welke economische kansen het Noorden moet grijpen. Ieders inbreng is welkom, van ondernemers, overheden en belangenorganisaties. Daarom kunt u op www.vno-ncwnoord het complete rapport downloaden en kunt u in een forumdiscussie tevens uw mening geven over de toekomstige werklocaties van Noord-Nederland.

Logistiek aan de snelweg Naast drie grote productielocaties denken we aan drie grootschalige, intelligente logistieke locaties. Noord-Nederland versterkt tot 2030 haar positie in de logistiek: er is toenemende groei in deze sector en

Hans Haerkens [email protected] Peter van Geffen, Peije Bruil en Luc Erps, Stec Groep

Weten wat mensen beweegt Mensen tot hun recht laten komen. In het belang van die mensen én van de organisatie. Vanzelfsprekend, maar allesbehalve eenvoudig. Want ieder mens is verschillend en iedere organisatie is in beweging. LTP levert inzicht, advies en diensten om de slagkracht van organisaties te vergroten en mensen tot hun recht te laten komen. LTP werkt intensief samen met verschillende universiteiten en heeft voor Nederland unieke kennis op het gebied van functioneren van mensen H R c o n s u l t a n cy

|

assessment

|

t ra i n i n g & c o a c h i n g

|

in organisaties. Psychologische en bedrijfskundige inzichten worden gecombineerd met praktijkgerichte adviezen en begeleiding. LTP is opgericht in 1927, telt ruim 100 medewerkers en heeft vestigingen in Amsterdam, Groningen en Eindhoven.

loopbaanbegeleiding & outplacement

|

werving & selectie

Gorechtkade 8 9713 CA Groningen • Telefoon (050) 31 45 038 Fax (050) 31 29 454 • E-mail [email protected] • Internet www.ltp.nl


6

............................................................ Als veelzijdig advies- en ingenieursbureau zijn wij

van Oranjewoud betrokken bij duizenden studies,

plannen en projecten. Infrastructuur, stedelijke

ontwikkeling, landelijk gebied en milieu; belang-

rijke items bij de inrichting van Nederland. Van

ons wordt verwacht dat we met constructieve en creatieve voorstellen komen. Uitvoerbaar en betaalbaar.

Processen in beweging zetten

Voorstellen die we, desgewenst,

van a tot z kunnen realiseren. We zijn dan ook altijd op zoek naar

gretige professionals m/v voor wie het aansturen van processen

de tweede natuur is. Om te beginnen via www.oranjewoud.nl.

He e re n v e e n

•

Deventer

• A l m e re

•

Rijswijk

•

Capelle a/d IJssel

•

Goes

•

Oosterhout

•

Geleen

Koninklijke Van Gorcum BV Industrieweg 38, 9403 AB Assen Postbus 43, 9400 AA Assen

[t] 0592 37 95 55 [f] 0592 37 20 64 [e] [email protected] [i] www.vangorcum.nl


7

. . . . . . . . . . . .B . .e. d . . r. i. j. f. .snieuws ...................................... stand van zaken Projectinrichter Stalad in Aduard heeft een grote opdracht gekregen van het ministerie van justitie voor de inrichting van 1500 gevangeniscellen. Met de order, die in drie jaar moet worden uitgevoerd, is een bedrag van 1,5 tot 2 miljoen euro gemoeid. Het bedrijf levert onder meer (stapel)bedden, tafels, werkbladen, fauteuils, hoge stoelen en prikborden. Het bedrijf, waar 42 mensen werken, heeft al vanaf 1994 in tal van gevangenissen en jeugdinrichtingen de celinventaris mogen leveren. Groenvoorzieningbedrijf De Punt uit Eelde is overgenomen door ISS Nederland. Deze facilitaire dienstverlener is nu al actief in schoonmaak, bedrijfscatering en receptiediensten maar probeert nu via overnames ook vaste voet aan bodem te krijgen in de groensector. Als onderdeel van ISS zal De Punt (150 werknemers) haar orderportefeuille naar verwachting binnen een paar jaar verdubbelen. In die functie heeft de overname ook een rol bij de verdere uitbouw van het netwerk van groenbedrijven dat het concern wil opbouwen onder de naam ISS Landscaping Services. De Punt wordt daar met alle vijf bestaande vestigingen (naast Eelde onder meer Noordbroek en Heerenveen) onderdeel van.

Drenthe krijgt een nieuw groot recreatiepark. Het huidige park Nooitgedacht bij Rolde wordt uitgebreid van 137 naar 800 recreatiebungalows. Een project dat 155 miljoen euro gaat kosten en in de toekomst honderd banen moet opleveren. Het park is ontwikkeld door WCN vastgoed uit Houten en architect Kalfsbeek uit Vledder. Avebe heeft haar dochteronderneming Paragon Products via een management buy-out verkocht aan de directie. Paragon maakt uit aardappelzetmeel korrels (‘granulaat’) waaruit de industrie onder meer hondebotten en -snacks maakt. Ook worden er afbreekbare slokdarmafsluiters van gefabriceerd die de slachtindustrie gebruikt bij varkens. Kreeft Betontechniek BV in Hoogeveen heeft het op zich genomen de betonrenovatie uit te voeren van de voormalige Tricotfabriek in Winterswijk. Het project duurt twee jaar en kost 15 miljoen Euro. Dankzij een initiatief van transportbedrijf Altinus Klaassen herbergt Wijster ‘s lands grootste multifunctionele servicecentrum voor de transport en logistieke dienstverlening. Twaalf dienstverleners voor de transportsector hebben hier samen 5 miljoen euro in geïnvesteerd. Het centrum beslaat nu al 3,5 hectare, en dat zal nog doorgroeien. Verder zijn onder meer Beers/Scania, Euromaster (bandenservice) en Shell er neergestreken. Klaassen is het eerst bedrijf op het zogeheten MERA-terrein, het nieuwe, 100 hectare metende industriegebied speciaal voor bedrijvigheid gelieerd aan milieu, energie en recycling van afvalstoffen. Ondanks de hitte in de afgelopen zomer en het ontbreken van een aantal uitgeleende topstukken heeft het Drents museum in Assen ten opzichte van vorig jaar tot dusverre twintigduizend bezoekers meer getrokken. Volgens het museum waren de exposities van schilders Jan Sluijters en de Pool Jacek Malczewski grote publiekstrekkers. Het museum kreeg tevens de onderscheiding van het Beste Historisch Museum van Nederland.

In Delfzijl is de eerste magnesiumfabriek in de Benelux geopend. De fabriek levert 25 arbeidsplaatsen op. De nieuwe fabriek is een gezamenlijk initiatief van de derde magnesiumproducent van Europa, het Oostenrijkse Remag, de Canadese magnesiumtechnologie-specialist Metallite en de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM). Deze partners hebben zich verenigd in de jointventure Remag Alloys. De fabriek haalt in eerste instantie jaarlijks 6000 ton nieuw metaal uit oud Kozijnenproducent Kraft in Emmen maakt een doorstart. De activiteimagnesium. Maar de productiecapaciteit is eenvoudig uit te breiden tot ten van Kraft zijn ondergebracht in een nieuwe BV: Kraft Geveltech10.000 ton. Remag heeft voor Delfzijl gekozen vanwege het Metal Park niek. dat de overheden samen met het bedrijfsleven willen bouwen rond aluminiumsmelter Aldel. De gemeente Meppel krijgt 20.000 euro van geneesmiddelenfabrikant Yamanouchi Europe BV voor het realiseren van gesubsidieerde arbeid. De schenking is een onderdeel van het CAO-akkoord dat Yamanouchi heeft gesloten met de vakbonden. Yamanouchi produceert geneesmiddelen die wereldwijd worden afgezet. Bij de vestiging in Meppel werken 240 mensen. In Assen zijn Ingrid Hager en Rina Ruiter uitgeroepen tot winnaars van Dé Jonge Ondernemersprijs van het Jaar 2003. Met hun bedrijf Helping Hands spelen zij met groot succes in op de behoefte aan (thuis)zorg-op-maat. Van de overige finalisten, Joan Boelens (Bewegingscentrum Drachten) en Ruben Hut/Jos Hilbrands (Woodpacker VOF), wonnen de laatsten de publieksprijs. Dé Jonge Ondernemersprijs van het Noorden werd voor de derde keer uitgereikt. Deze prijs is bedoeld voor alle jonge ondernemers uit Friesland, Groningen en Drenthe. Rundveeslachterij Brada in Leeuwarden is verkocht aan slagerij A. Wildeboer in Hollandscheveld. Het Drentse familiebedrijf - met twintig man personeel in twee slagerijen - wil de productie in de Friese hoofdstad zo snel mogelijk hervatten met het vroegere - personeel.


8

............................................................ De HFP Group is een samenwerkingsverband van een aantal specialisten op het gebied van hydrauliek in het Noorden van Nederland. Zij zijn tot deze bijzondere samenwerking gekomen om totaaloplossingen te kunnen bieden op het gebied van hydrauliek. Om een ‘centre of excellence’ te worden op het gebied van hydrauliek wordt er eveneens samengewerkt met de Hanze Hogeschool. Drie bedrijven vormen de kern van de HFP-Group: A.P van den Berg, Airborne Systems en Amca. Daarnaast wordt er waar nodig samengewerkt met een 9-tal preferred suppliers. Vanuit de NOM is er in het kader van compensatieorders voor defensie een belangrijke bijdrage geleverd aan het realiseren van dit samenwerkingsverband.

Bouwbedrijf Meijering en Benus in Stadskanaal heeft weer vertrouwen in de toekomst. De in februari failliet verklaarde onderneming heeft een aantal belangrijke orders in de wacht gesleept en verwacht de komende jaren een prima omzet te draaien. Gingen er na de doorstart 74 werknemers aan de slag, inmiddels is dat aantal opgelopen tot 98.

Drie noordelijke bedrijven hebben met de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij), een samenwerkingscontract voor reprografische dienstverlening getekend. RCG uit Groningen en Alescon Grafisch Bedrijf en Koninklijke Van Gorcum, allebei uit Assen vormen samen GFM, Grafisch Facilitair Management. Het contract tussen de NAM en GFM heeft betrekking op alle reprografische dienstverlening aan de De Groningen Internet Exchange (GN-IX) en de Stichting Internet NAM en heeft een looptijd van vijf jaar. De drie bedrijven zijn bijzonDomeinregistratie Nederland (SIDN) hebben besloten om met elkaar der verheugd met deze samenwerking. Een langjarige samenwerking samen te werken. De samenwerking houdt in dat SIDN haar infrastruc- als deze versterkt de continuïteit van de drie. Voor het Noorden van tuur rechtstreeks koppelt op de infrastructuur van GN-IX. Op deze Nederland betekent de overeenkomst het behoud van circa 10 manjaren wijze wisselt SIDN onder andere verkeer uit met haar talrijke relaties in werkgelegenheid. binnen- en buitenland. De Noord-Nederlandse verffabrieken Nelf Lakfabrieken BV en P.K. Sinds dit jaar zijn MUG Ingenieursbureau en de directie van de Dijk- Koopmans Lakfabrieken te Marrum en Drenth verven BV uit Winstra-Holding, waar MUG een onderdeel van is, gehuisvest aan de Kie- schoten hebben besloten tot verregaande samenwerking op het gebied lerbocht op Industriepark Eemspoort in Groningen. MUG Ingenieurs- van productie en ontwikkeling. De merken Nelf, Koopmans en Drenth bureau houdt zich bezig met projectmanagement, subsidieadvies, blijven onafhankelijk van elkaar opereren. milieuadvies, infrastructurele ontwerpen, 3D-presentaties en geo-informatie. Experts op al deze terreinen zijn in eigen huis beschikbaar voor deze taken. De hoofdopdrachtgevers zijn gemeenten, waterschappen, woningbouwcorporaties en architecten. Binnenkort wordt een nieuwe vestiging in Grou geopend. De Friese Participatie Maatschappij heeft een 25% belang in Steinfort Glasindustrie te Franeker genomen. Met de kapitaalinjectie toont zij haar vertrouwen in deze onderneming en haar groeimogelijkheden, en bevestigt daarnaast haar betrokkenheid met de regionale economie. Steinfort Glasindustrie vervaardigt en levert pasklare glasproducten voor vooral de meubelindustrie, interieurbouw en architectuur. Bij Steinfort zijn ruim 100 mensen werkzaam. Friesland Bank Investments B.V. is het participatiebedrijf van de Friesland Bank, en heeft via haar dochtervennootschappen (o.a. de Friese Participatie Maatschappij) een portefeuille van circa 60 deelnemingen met een totaal geïnvesteerd bedrag van € 180 miljoen.

Interim P&O? Ook NCP! NCP Personeelsmanagement is dé HRM specialist in Noord Nederland die al bijna 30 jaar ondersteuning op maat biedt. Ook voor een (zware) interim personeelsmanager kunt u altijd direct terecht bij NCP Personeelsmanagement.

P&O advies, (interim) personeelsmanagement, organisatie-advies. Kijk op www.ncpp.nl voor uitgebreide informatie. Of vraag de brochure aan: (050) 534 39 35

Wilt u een goede secretaresse of de beste? schil!

t ver akt he

t ma

emen Inplac

Werving Detachering Advies (050) 314 54 22 www.inplacement.nl


9

............................................................

Succesvol parkmanagement in Van bedrijventerrein naar bedrijvengemeenschap Parkmanagement staat in ons

groot belang. Veel leden van

van der Laan, werd er toch serieus werk gemaakt van parkmanagement. De industrievereniging Noordenveld had inmiddels al wel enige ervaring opgedaan in samenwerken toen zij in de jaren ’90 gezamenlijk de ISO-certificering en het aanbrengen van de bewegwijzering heeft aangepakt. Hierdoor ontstond de overtuiging dat samenwerking de sleutel was tot kostenbesparing. Dankzij actieve ondersteuning vanuit de gemeente en een coördinerende rol van Syntens heeft de samenwerking geleid tot de oprichting van de huidige parkmanagementvereniging in 2002. Zo heeft de gemeente bijvoorbeeld bij vestiging van nieuwe bedrijven de deelname aan het parkmanagement verplicht gesteld ”

VNO-NCW Noord zijn

Groeiende vereniging

land nog in de kinderschoenen en veel partijen zoeken nog naar de beste oplossingen. Het is een stap-voor-stap proces waarin alle belanghebbenden hun rol moeten vinden. De factoren tijd, geduld, samenwerking en committment zijn van

inmiddels actief betrokken bij parkmanagement op hun bedrijventerrein. In het kader van ‘Goed voorbeeld doet goed volgen’ zijn drie trekkers van de parkmanagementvereniging ‘Bedrijventerreinen Roden’ aan het woord. Geschiedenis “Het hele proces is begonnen toen in 2000 dertien bedrijven in Roden gingen samenwerken in het kader van Duurzaam Drenthe”, vertelt Ton Gerrits, directeur van AGZ en voorzitter van de parkmanagementvereniging. “Even dreigde het bij een voorstudie en enkele pilots te blijven, maar door een actieve rol van de gemeente, onder leiding van burgemeester Hans

IJcke Schaepman, commercieel directeur en directeur HR bij Sentron en secretaris van de parkmanagementvereniging: “We hebben inmiddels 64 leden en er komen met regelmaat nog enthousiaste bedrijven bij. Deze bedrijven zijn hoofdzakelijk industrieel maar ook accountants, advocaten, notarissen, banken en sportscholen doen inmiddels mee. Er zijn twee basisvoorzieningen waar elk nieuw lid verplicht aan mee dient te doen, te weten beveiliging en afvalverwerking. De overige zaken zijn optioneel”, aldus Schaepman. “De vereniging kent een zestal werkgroepen: Energie en beveiliging, ICT en telecom, Algemeen, P&O en Arbo, Terrein & gebouwbeheer en de werkgroep Afval en zorgsystemen. De

voorzitters van die werkgroepen vormen samen met het dagelijks bestuur (voorzitter, secretaris en penningmeester) het bestuur van de vereniging. Dit bestuur komt maandelijks bij elkaar en daarnaast de werkgroepen zo vaak als nodig is. Het dagelijks bestuur heeft geregeld overleg met parkmanagementverenigingen in andere regio’s in Drenthe. Ook de voorzitters van de werkgroepen hebben overleg met werkgroepen van de andere parkmanagementverenigingen. Verder is er voor de leden twee maal per jaar een bijeenkomst, krijgen ze regelmatig een nieuwsbrief en is er een website in de maak. Al met al zijn er bijna dertig gemotiveerde mensen actief bezig met het parkmanagement hier in Roden. De drive en het committment van deze mensen en de tijd die zij hierin steken is de kern van het succes!”

Think big but start small “In het begin ben je heel ambitieus en wil je alles wel gezamenlijk oppakken. We kwamen zo op twintig of dertig onderwerpen” zegt Wim Klok van GTI in Roden en trekker van de werkgroep Energie en beveiliging.. “Gelukkig zijn we niet in die valkuil gestapt en hebben we ons beperkt tot die zaken die snel een aantoonbaar resultaat opleveren. Daarom zijn we begonnen met gezamenlijke energieinkoop, beveiliging en afvalverwerking. Daarnaast kwam al vrij snel de vraag naar een gezamenlijke Arbo-dienst en hebben we de (vaste) telefonie geregeld. Inmiddels hebben we op deze terreinen

Onderdeel

Besparing

Energie (voor kleinere bedrijven) Afvalverwerking ARBO Telefonie Beveiliging

20% 10% 3%-5% +/- 10% Complete terrein de hele nacht bewaakt


10

............................................................

gemeente Noordenveld • Begin zo snel mogelijk met samenwerking op bedrijventerreinen. • Wees je bewust en overtuigd van het gezamenlijke belang van deze samenwerking. • De samenwerking werkt pas echt goed als je elkaars bedrijven goed kent • Zorg voor committment van alle deelnemers. • Zorg voor actieve steun van de gemeente • Wil niet alles tegelijk. Doe het stapvoor-stap en begin klein. • Begin met die zaken die snel en aantoonbaar winst opleveren • Actieve trekkers binnen de ondernemersgemeenschap zijn essentieel • Houdt periodiek contact met je leden.

aanzienlijke besparingen bereikt,”aldus Klok. “Deze zaken staan nu goed op de rails maar voor de nabije toekomst zijn we al weer druk doende om nieuwe zaken te regelen die we binnen het parkmanagement kunnen aanbieden”, gaat Klok verder. “We zijn aan het kijken of we ook voor grote bedrijven de energie-inkoop gezamenlijk kunnen doen. Verder zijn we bezig met onderlinge energie-uitwisseling (zoals perslucht) en uitwisseling van personeel om pieken op te vangen. Kinderopvang staat hoog op het verlanglijst-

je. De eerste resultaten zijn binnen bij de gezamenlijke inkoop van leaseauto’s en brandstof. Tot slot zijn er serieuze plannen voor een bedrijfsverzamelgebouw, op termijn, waar alle faciliteiten binnen een op te richten Parkmanagement BV kunnen worden ondergebracht.We zitten dus bepaald niet stil.”

Tips Ton Gerrits besluit met een aantal nuttige tips die hij vanuit zijn ervaring wil meegeven. Deze zaken zijn in Noordenveld doorslaggevend geweest voor het succes:

Volgens Gerrits is een modern bedrijventerrein méér dan de optelsom van losse bedrijfsgebouwen. “Het terrein als geheel moet schoon, attractief en veilig zijn. Bovendien hechten bedrijven steeds meer waarde aan extra’s als collectieve voorzieningen zoals energie, beveiliging, kinderopvang, een arbodienst of een bedrijfsverzamelgebouw. Een bedrijventerrein dat tegemoet komt aan dergelijke behoeften kan niet zonder goed parkmanagement. Daarbij gaat het om het sturen van de inrichting van een terrein, het ‘managen’ van voorzieningen en het beheren van openbare en private ruimten. Marktpartijen en overheid hebben daarin een gedeelde verantwoordelijkheid. Samen zorgen zij voor een optimale kwaliteit van werklocaties, nu en op lange termijn. In Noordenveld loopt men hierin voorop!” Peter Buurman [email protected]

Op 9 juni 2004 organiseert VNO-NCW Noord voor haar leden een bijeenkomst over ‘Samen actief werken aan duurzame bedrijventerrein’. Locatie: Buitenplaats It Gês in Sneek. Voor nadere informatie kunt u terecht op www.vno-ncwnoord.nl.


11

............................................................

In de aanval tegen VNO-NCW lanceer t Jongeren Ontwikkelings De jeugdwerkloosheid loopt de laatste tijd sterk op. Dat is een slechte zaak. Jonge mensen horen niet werkloos te zijn. Wanneer het economisch slechter gaat, merken jongeren dat altijd als eerst. Tijdelijke contracten worden niet verlengd en schoolverlaters vinden minder makkelijk een baan. Voor de huidige generatie jongeren is de economische tegenslag een totaal nieuwe ervaring, zij worden nu op de proef gesteld. Deze periode doet terugdenken aan de jaren tachtig van de vorige eeuw, ofschoon de situatie destijds veel ernstiger was dan nu. Een verloren generatie dreigt te ontstaan. En dat moet koste wat kost worden voorkomen: de kosten hiervan voor bedrijfsleven en maatschappij zijn op de langere termijn té hoog.

V

NO-NCW heeft een plan gemaakt: Jongeren Ontwikkelings en ervarings Plaatsen (JOP). Het gaat erom jongeren die geen werk hebben stage te laten lopen bij Nederlandse ondernemingen. Een plan dat past in het kader van het door het kabinet gepresenteerde plan van aanpak voor de jeugdwerkloosheid. En binnen de activiteiten van de zojuist gelanceerde ‘Taskforce Jeugdwerkloosheid’.

Het plan van de minister In het plan van aanpak voor de jeugdwerkloosheid worden door de bewindslieden grofweg twee groepen onderscheiden. Namelijk jongeren mét en jongeren zonder startkwalificatie. Van de 53.000 jongeren die op dit moment (landelijk) werkloos zijn, zijn er 30.000 korter dan 6 maanden werkloos. Velen van deze jongeren zijn goed gekwalificeerd. De oorzaak voor het verschijnsel van schoolverlaten zonder startkwalificatie staat volgens VNO-NCW echter voor een belangrijk

deel los van de huidige conjuncturele ontwikkeling. Voor een verklaring van de toename van deze groep schoolverlaters moet gezocht worden in de wijze waarop het huidige onderwijs inhoudelijk en organisatorisch vorm is gegeven. Sommige leerlingen/deelnemers haken daardoor af. Ook in tijden dat de jeugdwerkloosheid niet zo stijgt als nu het geval is, bedraagt het aantal voortijdige schoolverlaters toch ruim 15.000 per jaar. Overigens, ten aanzien van het VMBO moeten we niet uit het oog verliezen dat eind 2001 VNO-NCW en andere sociale partners, de koepel beroepsonderwijs en de bewindslieden een convenant sloten om te bevorderen dat er in het bedrijfsleven voldoende leer-werktrajecten worden gerealiseerd. Met de invulling daarvan is het bedrijfsleven op dit moment hard bezig. Verder zijn er nog zo’n 160.000 deelnemers in het MBO die een beroepsbegeleidende leerweg volgen. Een groot deel van de opleiding vindt dan plaats in het leerbedrijf of de opleidingsfaciliteit

Stageplaatsen De CWI’s bieden eveneens stageplaatsen aan. Op elke vestiging creëren ze een plek, het totaal komt zo op 130. Ook binnen de overheid worden stageplaatsen georganiseerd voor jeugdige werklozen.


12

............................................................

jeugdwerkloosheid en er varings Plaatsen (JOP) Verzoek aan onze leden

Stand per 1-10-2003 Groningen 3.027 30.331 9,9%

Jonger dan 23 jaar Totaal aantal niet werkend werkzoekenden %

van de branches. Forse inspanningen om toch vooral voortijdige schooluitval te voorkomen worden dus al reeds enige tijd gepleegd. Een opmerking in de zijlijn: de voorgenomen afschaffing van de extra scholingsaftrek is niet echt een positief signaal om de inspanning van bedrijven te stimuleren.

Stageplaatsen VNO-NCW zet zich graag in op het terrein van de jeugdwerkloosheid. Vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid, maar vooral ook met de blik op de toekomst. Straks hebben we de jonge mensen meer dan nodig in onze bedrijven! VNO-NCW realiseert zich niet dé oplossing voor het probleem aan te kunnen dragen. Wel kunnen we een geste doen. Ons inspannen om bank-hang-ritmes te voorkomen, jongeren zinvolle ervaring op te laten doen in een bedrijf en jongeren gemotiveerd te houden voor

Friesland 2.769 27.960 10,0%

Drenthe 1.881 20.613 9,1%

onze noordelijke bedrijven. Niet af gaan zitten wachten. Samen met projecten van andere sociale partners en de minister bieden we zo een aardig totaalpakket in de bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Voorwaarden voor een project op dit terrein zijn wat VNO-NCW Noord betreft heel duidelijk. Het moet gaan om maatwerk: van binding aan centraal opgelegde kwantitatieve doelen kan dan ook geen sprake zijn. Verder moet de aanpak zo simpel mogelijk zijn: stageplaatsen van 3 maanden voor met langdurige werkloosheid bedreigde jongeren met een diploma. Mét behoud van uitkering. Het gaat dus niet om tijdelijke arbeidsplaatsen, maar om extra stageplaatsen. Er wordt dus geen salaris verstrekt, maar een combinatie van een eventuele uitkering en een onkostenvergoeding dan wel bonus. Het vermijden van concurrentievervalsing is van groot belang: behoud van uitkering is dan ook cruciaal. In overleg met de

Aan u wordt concreet gevraagd één of meerdere stageplaatsen te creëren. U ontvangt binnenkort een persoonlijke uitnodiging van de voorzitter VNO-NCW (J. Schraven) en de voorzitter VNO-NCW Noord (S.B. van der Velde) om aan het project deel te nemen. In deze brief vindt u ook meer informatie over de praktische zaken van het project en de eisen waar stageplaatsen aan moeten voldoen. Het VNO-NCW plan, Jongeren Ontwikkelings en ervarings Plaatsen (JOP), wordt gesteund door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de Centra voor Werk en Inkomen, de vakbonden, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en door de Raad van Werk en Inkomen.

betrokken instanties is het project uitgewerkt en waar nodig dichtgetimmerd. Wat ons betreft kunnen we nu dan ook snel aan de slag! We nodigen u van harte uit mee te doen. Samen sterk voor de toekomst! Mirjam Molenaar [email protected]


13

............................................................

De concurrent de baas U voelt en weet eigenlijk zeker dat de winst een stuk omhoog kan. Maar hoe zet u als eindverantwoordelijke dat verbeterpotentieel echt om in winst? De talrijke elementen die een rol spelen bij een succesvolle aanpak kwamen aan bod tijdens een goed bezochte ledenbijeenkomst te Zeegse. Rode draad vormde de rol van de directeur zelf bij het realiseren van een optimaal bedrijfsresultaat.

Principal Consult implementeert structurele procesverbeteringen met als doel de productiviteit, kwaliteit van dienstverlening en het concurrentieniveau te verhogen. Structurele besparingen worden rekening houdend met ‘de cultuur’ met name op werkvloer-niveau ontplooid en gerealiseerd.

De heer H.A. de Boer van Oosterhof Holman Infra B.V. in Grijpskerk

Aanleiding Er kunnen verschillende aanleidingen zijn om kritisch te kijken naar het bedrijfsproces. Het kan te maken hebben met de ambitie die men zich heeft gesteld om de concurrenten te volgen en voor te blijven. Waarnemingen bij klanten, op de werkvloer en uit rapportages vragen om een reactie. Ook sterke concurrentie en klagende aandeelhouders kunnen de druk verhogen. Omdat systematisch het management de bedrijfs(activiteiten) tegen het licht houdt

De heer H.E. Veldman van ING Bank N.V. te Groningen “De workshop maakte op speelse manier duidelijk hoe je met communicatie en samenwerking snel verbeteringen kan bereiken. En dat binnen een half uur! Door het spel heb ik andere leden leren kennen én door het competitie-element op een andere manier dan gebruikelijk. VNO-NCW Noord mag van mij best vaker dit soort bijeenkomsten organiseren.”

“De inleiding van de heer Hagendoorn van de KPN sprak mij zeer aan. Ik denk dat in veel bedrijven de ‘kleine beurten’ nog wel gedaan worden, maar de ‘grote beurt’ niet tot het echt nodig is en het eigenlijk te laat is. Gelukkig hebben we tijdens de bijeenkomst niet alleen geluisterd, want door het interactieve spel is het leereffect groter geweest. Je wordt namelijk meer met de neus op de feiten gedrukt, wanneer je aan de levende lijve meemaakt hoe een plan zo efficiënt mogelijk uitgevoerd moet worden. En met oefening en overleg kan je snel tot een betere prestatie komen!”

Mevrouw C. Smit van Think Too in Groningen “ Ik heb het een leuke middag gevonden! De invulling van de bijeenkomst vond ik prettig: niet naast elkaar zitten om naar een verhaal te luisteren, maar samen wat doen en snel met elkaar van gedachten wisselen. De nadruk van de workshop lag op de winst die behaald kan worden wanneer processen opnieuw tegen het licht worden gehouden. De methodiek ‘lerend veranderen’ kwam minder aan bod, dat had voor mij wel meer uitgediept mogen worden.”

medewerkers is doorgaans verloren tijd, dus tijd die niet wordt besteed aan winstbijdrage. Dit beeld wordt ook nog gezien in bedrijven die zelf al veel verbeteracties ondernemen. VNO-NCW Noord en Principal Consult (www.principal.nl) adresseerden een onderwerp dat zeker in deze wispelturige tijden in de volle belangstelling staat. Principal Consult implementeert structurele procesverbeteringen met als doel de productiviteit, kwaliteit van dienstverlening en het concurrentieniveau te verhogen. Structurele besparingen worden rekening houdend met ‘de cultuur’ met name op werkvloer-niveau ontplooid en gerealiseerd. Hans Haerkens [email protected] Toine Grotens [email protected]

met de wil te verbeteren en de doelen voor de komende planperiode te stellen. Een excellente presentatie van Robert Hagendoorn, adviseur van de Raad van Bestuur van KPN vormde de opmaat van een zeer interactieve en leerzame bijeenkomst. De input van de leden zelf droeg bij aan het behaalde resultaat.

Rollenspel Tijdens een rollenspel ondervond men aan den lijve wat (weer echt) van essentieel belang is voor een optimale bedrijfsvoering en efficiency. 50% van de tijd van


14

. .. .. .. .. .. ..P . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..C . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .ersonalia .. .olumn De directeur van de Gasunie in Groningen, G. Verberg vertrekt per 1 juli 2004. Nu er zekerheid is over het behoud van dit bedrijf maakt hij alsnog gebruik van de mogelijkheid om vervroegd terug te treden. Volgens Verberg betekent behoud van de Gasunie ook dat Groningen haar ambitie om uit te groeien tot een kenniscentrum, een ‘Energy Valley’, ten uitvoer kan brengen. S.J. Dijkstra, voormalig directeur van de Koninklijke Sjouke Dijkstra en Zn BV in Zuidhorn is koninklijk onderscheiden als ridder in de orde van Oranje Nassau voor zijn talrijke verdiensten in de wegenbouwbranche. De heer Dijkstra is bestuurslid bij de NVWB en voorzitter van NVWB-Noord. Hij was tevens intensief betrokken bij de totstandkoming van VIANED.

Zuidhorn. De heer W.H. Everts is herbenoemd tot burgemeester van de gemeente Bedum. De heer H.R. Oosterveld is herbenoemd tot directeur van de (nieuwe) noordelijke vestiging van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De heer W. Wieling neemt afscheid als voorzitter van de Friese Milieu Federatie. Hij wordt in deze functie opgevolgd door de heer H. Mol. Recentelijk heeft de heer drs. Ing. A. Tienpont afscheid genomen van zijn functie als algemeen directeur van de Central Industry Group in Groningen. Hij wordt in deze functie opgevolgd door de heren drs. ir. H. Huizinga en J. Koopmans RA. De heer E. Antonides heeft afscheid genomen als voorzitter van de Faculteit Techniek van de Hanzehogeschool Groningen. Hij heeft de functie aanvaard van lid van het College van bestuur van het christelijk ROC Alfa-college in Groningen.

De heer Dijkstra ontvangt zijn lintje van de heer Gerritsen (burgemeester Haren)

De heer T. van Campen zal per 1 januari 2004 zijn functie als algemeen directeur van DSW Stadspark neerleggen. Hij is benoemd tot voorzitter van de Raad van Bestuur van de Arcus Zorgcentra/Oosterschelde Thuiszorg/dienstverlening in Goes.

Prof. C. Buisman wordt de eerste wetenschappelijk directeur van het nieuwe universitaire onderzoeksinstituut voor watertechnologie in Leeuwarden. De heer Buisman is tevens manager technologie bij Paques BV in Balk. Per 1 oktober is de heer E. van Engelen benoemd tot manager Public Affairs bij Essent. Hij volgt in deze functie de heer C. van Balveren op.

Mr. J. Wibier, algemeen directeur van de Groningse gemeentelijke dienst Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken, vertrekt naar Leeuwarden. Hij is per 1 januari 2004 benoemd tot algemeen directeur/secretaris van de provincie Fryslân.

De heer W. Meijer is voorzitter van de Adviesgroep Waddenzeebeleid, die in januari 2004 advies zal uitbrengen aan het kabinet over beleidsopgaven op het terrein van gaswinning, natuur en visserij. De adviesgroep bestaat verder uit mr. P. Ch. Lodders-Elferich en drs. L.M.L.H.A. Hermans.

Op 11 december aanstaande treedt de heer J. Addiks terug als directeur van JAV Studio’s in Assen. Hij wordt in deze functie opgevolgd door de heer H. Bellinga.

Recentelijk is de heer B. de Winkel afgetreden als directeur van Kip Caravans in Hoogeveen. Hij wordt in deze functie opgevolgd door de heer M. de Roos.

Recentelijk is de heer E. Fennema beëdigd als burgemeester van de gemeente

Nieuwe astronomie stimuleert economie Vooralsnog biedt het kabinet LOFAR geen financiële steun. De supertelescoop van ASTRON bestaande uit 25.000 platte antennes die over een groot gebied geplaatst worden, met Borger-Odoorn als epicentrum. De antennes zijn via glasvezelkabel verbonden met een centrale supercomputer, zodat ze samenwerken als een reusachtige telescoop met een diameter van zo’n 350 kilometer. Ons land kent diverse problemen die om innovatieve oplossingen vragen.LOFAR komt uit een onverwachte hoek met ideeën en oplossingen.VNO-NCW Noord gaat er dan ook van uit dat het project alsnog de financiële ondersteuning krijgt die het verdient en wij doen daar alles aan wat mogelijk is! VNO-NCW Noord is vanaf het prille begin een warm pleitbezorger geweest van LOFAR. Financiering door de noordelijke overheden vanuit de Langmangelden is in een eerste fase van het project ter beschikking gesteld.Er is de nodige inspanning verricht om de koppeling van bedrijven, onderwijsinstellingen en expertisecentra met LOFAR tot stand te brengen.Het LOFAR-project brengt op unieke wijze vier onderzoeksgebieden samen: ICT, astrofysica, geofysica en landbouwonderzoek.Deze multidisciplinaire benadering zorgt voor kruisbestuiving en kennisdeling.LOFAR zorgt tevens voor een belangrijke economische ontwikkelingsimpuls voor het Noorden.Enerzijds biedt het directe werkgelegenheid en anderzijds vergroot het de aantrekkingskracht op nationale en internationale ICT-bedrijvigheid.Bovendien is de werkgelegenheid gemiddeld van een hoog niveau.Alle reden dus om groen licht te geven voor LOFAR. Voor het begrip: het ultrasnelle glasvezelnetwerk krijgt een capaciteit waarmee zo’n 600 DVD’s of 4000 muziekCD’s per seconde kunnen worden verzonden.ASTRON streeft ernaar dat bedrijven en instellingen waar mogelijk kunnen profiteren van dit netwerk.Met name voor Noord Nederland heeft LOFAR inmense economische betekenis.De kennis die door ASTRON wordt ontwikkeld bij de bouw van de LOFAR-telescoop kan door en met anderen in de markt worden benut.Zo heeft ASTRON in de afgelopen tijd een programma van technologie-uitwisseling met het lokale bedrijfsleven uitgevoerd.Hierbij is een aantal interessante mogelijkheden geïdentificeerd om de bij ASTRON ontwikkelde technologieën toe te passen in nieuwe marktproducten en diensten.Voorbeeld: het gebruik van sensoren bij monitoring van logistieke processen. VNO-NCW Noord is van mening dat LOFAR significante internationale uitstralingseffecten heeft voor het noordelijk bedrijfsleven.Wij zullen er op aandringen LOFAR wél in aanmerking te laten komen voor ICES-KIS financiering. Nieuwe astronomie heeft weinig meer gemeen met de oude klassieke sterrenkunde, maar heeft des te meer affiniteit met vernieuwende ICT-ontwikkelingen.De relevantie hiervan voor het bedrijfsleven staat buiten kijf! Gerard Welling voorzitter VNO-NCW Drenthe


15

............................................................

Ondernemende Leden VNO-NCW Groningen maken website In de voormalige puddingfabriek van A.J. Polak -- een gebouw in de stijl van de Amsterdamse School -- werden vroeger puddingen gemaakt. Het enige dat daar nu nog aan herinnert is de naam. Nu huisvest dit gebouw bedrijven die actief zijn in de nieuwe media. Dat houdt in: internetbedrijven, vormgevers, tekstschrijvers, geluidsstudio’s, communicatiebureaus, een fotograaf en een filmbedrijf. Ongeveer 12 ondernemers hebben elkaar gevonden in de oude fabriek, waar de afzonderlijke bedrijven elkaar optimaal aanvullen. Samenwerking en synergie zijn daarbij toverwoorden. Belangrijk voor De Puddingfabriek is het open karakter. De bedrijven zijn er ook voor het publiek en willen graag laten zien wat ze doen. Om die publieke functie goed tot uiting te laten komen, wordt gewerkt aan een ruimte waar lezingen, tentoonstellingen en bijvoorbeeld workshops kunnen worden gehouden. Nieuwsgierig geworden bezocht VNO-NCW Groningen De Puddingfabriek op 24 september. En het werd geen standaard bedrijfsbezoek, er was zelfs geen rondleiding! Op een actieve manier maakten de leden kennis met de bedrijven. Sterker nog, VNO-NCW Groningen is coproducent van een website geworden, die aan het einde van het bedrijfsbezoek ook daadwerkelijk ‘de lucht in is gegaan’. Na alle actie en hectiek is aan het einde van de middag tijd voor de presentatie van de website. De radio-commercial wordt beluisterd, de video bekeken en uiteindelijk gaat de website de lucht in! Kijk voor het resultaat van alle inspanningen van de leden van VNONCW Groningen op de website van VNO-NCW Noord onder publicaties/nieuws.

Bij Roelof Bos ging de grip/gaffer-man aan de slag met het verstellen van lampen voor de foto’s; de nodige uitleg is vereist.

Marike Bakker [email protected]

De volgende bedrijven gevestigd in de Puddingfabriek zetten zich in om de website mogelijk te maken:

Open www.altijdopen.nl Spoetnik www.spoetnik.org Roelof Bos www.roelofbos.com Soundbase www.soundbase.nl Pavlov media www.pavlov.nl

Endendijk & Borst www.eb3d.nl Estheticon www.estheticon.nl Joy media www.joymedia.nl i-smit www.i-smit.nl

De begroting en de ontwikkeling van de website werd nauwkeurig in de gaten gehouden! De ondernemers werden daarbij ondersteund door de bedrijven Estheticon, Joy Media en i-smit. Bij de presentatie van de website bleek, dat dankzij hard onderhandelen en ondanks wat meerwerk, de kosten binnen de perken bleven.


16

............................................................

creativiteit! bij De Puddingfabriek

De voice-over, Gea Vellinga (Q-Modus BV te Groningen), neemt in “schijnbaar” alle rust de tekst op die bij de video hoort. Later wordt deze tekst in de video gemonteerd.

Bij Soundbase wordt de radio-commercial uitgedacht en opgenomen. Er moet natuurlijk de nodige ruchtbaarheid aan de lancering van de website gegeven worden.

Bij communicatiebureau Open wordt aan een design-tafeltennistafel nagedacht over een reclamecampagne voor de Puddingfabriek. Eén van de vier plannen is het Puddingpakje. In dit doosje zitten twaalf zakjes met verschillende smaken en informatie over de twaalf verschillende bedrijven. Bij de gebruiksaanwijzing op het doosje staat dat “naar gelang men dat wenst” de verschillende smaken kunnen worden gemixt voor het optimale resultaat

Cameramannen en regisseur in overleg. Welke scènes kunnen gecombineerd worden tijdens de opnames. Wanneer wordt ingezoomd, wie waarschuwt de acteurs bij de overgang naar de volgende scène?

De set! Wiebren Kraeima (Kampen Holding BV te Hoogezand) en Paul de Rue (Hazewinkel Pers BV te Groningen) aan de slag als volleerd acteurs. Aanwijzingen worden gegeven door de regisseur Peter Everts (Everts Consultancy te Groningen). De groene achtergrond wordt tijdens de montage veranderd in beelden van New York, jungle en de maan.


17

............................................................

Terug naar meesters en gezellen! Proefproject opgezet door de RuG Is de meester-gezelrelatie nog

bedrijfsleven. Gedurende een

bedrijven en meesters kan de samenwerking met de studenten leiden tot innovatieve ontwikkelingen. De student moet immers aan de slag met de uitgebreide kennis en kunde van de meester, en die samen met zijn eigen kennis in gaan zetten voor de oplossing van een probleem binnen het bedrijf. Zo wordt de kennis van de meester verder gebracht. Na afloop van het project bestaat de mogelijkheid kansrijke ideeën of voorstellen met Kompasgelden te laten ondersteunen bij verdere ontwikkeling. De doelstellingen van dit project sluiten zo aan bij het regionale en nationale beleid op het gebied van innovatiebevordering.

periode van 8 maanden wor-

Uitdaging voor studenten

steeds een effectieve methode voor kennisoverdracht? Deze vraag staat centraal bij het Talentproject. Bij dit project wordt de van oudsher bekende meester-gezelrelatie toegepast op kennisuitwisseling tussen de universiteit en het

den 10 excellente studenten van de RuG gekoppeld aan evenveel meesters uit het bedrijfsleven. De student wordt uitgedaagd om tijdens deze periode de meester te evenaren of zelfs te overtreffen. Het belangrijkste doel van dit project is kennis over te dragen en daarmee innovatie te stimuleren.

In de 3 maanden dat de studenten met de meester meelopen, schrijven zij op basis van een door de expert geformuleerde onderzoeksvraag of opdracht een werkstuk. Na goedkeuring van dit werkstuk krijgt de student 4 maanden de kans om een meesterproefstuk te maken. Met dit meesterproefstuk moet de gezel zijn meester eigenlijk weten te overtreffen. Idee is dat de student met zijn of haar frisse geest daarmee een rol speelt in het ontwikkelen van nieuwe inzichten en het zichtbaar maken van aanwezige kennis. Het meesterproefstuk kan overigens verschillende vormen hebben, een ontwerp, een softwareprogramma, een idee, een businessplan, een wetenschappelijk artikel of een scriptie.

Een vliegende start De meesters Om een goed beeld te krijgen hoe de relatie tussen meester en gezel werkt, wordt gestreefd naar zoveel mogelijk spreiding over verschillende vakgebieden. De meester beschikt binnen zijn vakgebied of binnen het bedrijf over uitzonderlijke kennis of vaardigheden, die niet zomaar uit ‘de boekjes’ te leren is. Gedurende een aantal maanden krijgt de meester een student aan zich gekoppeld, die zijn uiterste best gaat doen de informatie uít de meester te krijgen. Voor de deelnemende

In de tweede week van november zijn de eerste meester-gezelparen gestart. Eind november start een tweede groep. Alhoewel de belangstelling voor het project – vooral vanuit de bedrijven – enorm was, zullen er in totaal hooguit 12 meestergezelparen meedoen. Gekozen wordt te gaan voor succes op kleine schaal. In een later stadium kan het concept dan worden uitgebreid naar een ander schaalniveau en naar andere onderwijsinstellingen. De meester-gezelparen worden in dit proefproject op de voet gevolgd door onder-

zoekers van de RuG. Zij registreren alle valkuilen en zitten bovenop de successen en de factoren die daaraan ten grondslag liggen. Bovendien maken zij een draaiboek dat kan dienen voor volgende projecten. Ook in de media wordt het project gevolgd. Dagblad van het Noorden zal regelmatig verslag doen van het project. Op de website www.talentproject.nl is informatie te vinden over de achtergronden van het project, over de voortgang en over alle meester-gezelparen.

De projectgroep bestaat uit vertegenwoordigers van Syntens, VNO-NCW Noord, Adviescollege voor de Markt en Noordelijke Kamers van Koophandel. Vanuit de RuG zijn aanwezig prof. dr. G.J.E.M. Sanders, directeur van het Ubbo Emmiusfonds en namens de faculteit bedrijfskunde prof. dr. S.K.Th. Boersma, de initiatiefnemer van dit project. Het projectmanagement wordt uitgevoerd door Q-modus BV. Voor meer informatie over dit project: [email protected] o.v.v. Talentproject.

Lustrum In juni viert de Rijksuniversiteit Groningen haar 78ste lustrum. De presentatie van de resultaten van dit eerste meestergezelproject maakt onderdeel uit van de lustrumviering. Op dat moment zal in volle glorie duidelijk worden of de oude vertrouwde meester-gezelrelatie nog steeds werkt. En of het mogelijk zelfs een van de instrumenten is om innovatie binnen bedrijven op gang te brengen. In elk geval worden de meester en de student betrokken bij het beste meesterproefstuk beloond. Mirjam Molenaar [email protected]


18

............................................................

Koffiesucces met noordelijke bijsmaak Dat koffie alsmaar aan populariteit inboet, is een feit: volgens het Nationaal Instituut voor de Statistiek daalde het koffieverbruik per persoon per jaar van 139,5 liter in 1980 naar 130 liter in 2000. Senseo Crema is een voorbeeld

set)bedrukte verpakkingen. Om het Senseo-apparaat schokvrij te beschermen en op zijn plek te houden in de verpakking is door Huhtamaki Nederland BV in Franeker een binnenwerk ontwikkeld. Deze binnendoos van gerecycled papier is speciaal ontwikkeld voor Philips. Door innovatief meedenken is het product van Huhtamaki een halve kilo lichter dan de oorspronkelijke binnenverpakking hetgeen Philips een aanzienlijke besparing heeft opgeleverd. Huhtamaki heeft afgelopen jaar al bijna twee miljoen van deze vormkartonnen delen afgezet en verwacht ook voor komend jaar miljoenen binnendozen te leveren.

van hoe deze trend te lijf wordt gegaan. Niet iedereen weet dat ook het noordelijk bedrijfsleven een rol heeft gespeeld in een van de meest geslaagde productintroducties van de laatste jaren.

H

et innovatieve concept, dat door Philips en Douwe Egberts werd ontwikkeld, speelt in op het toenemende aantal één- of tweepersoonshuishoudens. En op de meer individuele consumptiepatronen waarbij het gezamenlijk nuttigen van een grote kan koffie minder vanzelfsprekend is. Senseo Crema maakt het mogelijk om één of twee kopjes koffie per keer te zetten. Het werkt met pads, kleine filterkussentjes waarin telkens 7,2 gram koffie is verpakt, genoeg voor één kopje. Inmiddels heeft een kwart van de huishoudens in Nederland een Senseo in huis.

Ontwikkeling in Hoogeveen Een aanzienlijk deel van de ontwikkeling van de Senseo Crema is gedaan door het Center of Competence van Philips DAP BV in Hoogeveen. Er is onder andere meegewerkt aan de ontwikkeling van de boiler van het Senseo koffiezetapparaat. De laatste jaren zoekt Philips DAP nadrukkelijk strategische allianties met

andere bedrijven. Naast de samenwerking met Douwe Egberts is ook de succesvolle Philishave Cool Skin met Nivea een voorbeeld van zo’n geslaagd partnership. Bij het Advanced Technology Centre van Philips DAP in Drachten wordt verder onderzoek gedaan naar de toepassingsmogelijkheden van nieuwe technologieën en materialen en wordt uitgezocht hoe de Senseo nog betere koffie kan maken.

Stevig verpakt De verzendpakking van de koffiepads van Douwe Egberts is vervaardigd van golfkarton afkomstig van Kappa Twincorr BV, met vestigingen in Hoogeveen en Nieuwe Pekela. Zij leveren meer dan 200.000 verpakkingen per week voor Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. Deze verpakking is volledig van gerecycled materiaal. De verpakking waarin het koffiezetapparaat van Philips op de markt komt wordt gemaakt door Kappa Zedek in Deventer. Zij leveren hiervoor de compleet (off-

Marketingsucces met een noordelijk tintje Dat de Senseo Nederland weer aan de koffie heeft gekregen moge een feit zijn. Nederlanders consumeren wekelijks zo’n 13 miljoen kopjes Senseo koffie.De Senseo koffiezetter staat inmiddels bij 1 op de 4 huishoudens (begin dit jaar was de verhouding nog 1 op 7!) en aan de populariteit lijkt nog geen einde te komen. De verwachting is dat er aan het eind van dit jaar in Nederland alleen al meer dan twee miljoen zijn verkocht. Ook het buitenland heeft de Senseo ontdekt. In Frankrijk, België, en Duitsland is de Senseo op de markt geïntroduceerd en de rest van Europa volgt. Kortom, een marketingsucces van de bovenste plank, waar ook het noordelijk bedrijfsleven haar steentje aan bijdraagt. Daar mogen we best een beetje trots op zijn. Peter Buurman [email protected]


19

. . . .In .drie. artikelen . . . .wordt . .inge................................................ gaan op de verzuimwet- en regelgeving in Nederland en de mening van VNO-NCW Noord daarover. In het eerste artikel kwam de veranderende relatie tussen werkgever en werknemer aan bod. En in het tweede artikel het verzuim-beleid en de rol van de arbodiensten daarbij. Dit laatste artikel gaat in op de reguliere zorg en de aandacht voor arbeidsrelevante aan-doeningen.

Zorg aan werknemers Meer aandacht voor arbeidsrelevante aandoeningen is noodzakelijk Wachtlijsten en niet-vraaggerichte zorg leiden tot oplossingen buiten het reguliere circuit om. Dit leidt tot dubbele kosten voor de werkgever. VNO-NCW Noord is van mening dat er nog veel te verbeteren valt binnen de zorg. Samenwerking tussen de verschillende discipline’s is hierbij cruciaal.

D

e kosten van de zorg stijgen in Nederland al jaren. In 2004 komen de kosten op ruim 41 miljard euro voor de reguliere gezondheidszorg. Dit is dus nog exclusief de arbokosten die werkgevers betalen. Om de kosten te verminderen heeft het kabinet besloten tot het invoeren van een eigen risico en het schrappen van een aantal vergoedingen voor AWBZ en ziekenfonds. Daarnaast worden in de gezondheidszorg bezuinigingen doorgevoerd, die zullen leiden tot een vermindering van het aantal arbeidsplaatsen. Ondanks de steeds hogere bedragen die aan de gezondheidszorg worden uitgegeven, zijn er wachtlijsten. Zorgverzekeraars lossen dit voor een deel op door meer behandelingen in het buitenland te vergoeden. Zo is er sprake van een verdubbeling van het aantal buitenlandse behandelingen in 2002 ten opzichte van 2001. De wachtlijsten veroorzaken een lange ziekteperiode en daarmee hoge verzuimkosten voor de werkgever. Uit onderzoek is gebleken dat 40% van de WAO’ers te maken heeft gehad met wachttijden, voor 16% geldt dat zij anders eerder aan het werk hadden gekund.

Wachtlijsten omzeilen Als gevolg van de wachtlijsten zijn werkgevers aan werknemers de mogelijkheid gaan bieden om voor bepaalde behandelingen een snellere weg te kiezen. Er zijn de laatste jaren veel aanbieders buiten de

reguliere gezondheidszorg gekomen die zich bezighouden met zieke werknemers en een snelle terugkeer naar het werk. Voorbeelden hiervan zijn rugadviescentra en snelle psychische zorg. Het betreft hier zowel particuliere bedrijven als aparte afdelingen binnen organisaties in de reguliere zorg, zoals het MCL in Leeuwarden en de GGZ in Groningen. Dit soort aanbieders gaat vaak beter in op de vraag van werkgevers en werknemers. Een aantal, vooral grotere, werkgevers heeft gekozen voor een directe relatie met deze centra, zoals een rugadviescentrum. Zonder tussenkomst van huis- of bedrijfsarts worden werknemers hiernaar toe gestuurd voor een diagnose of behandeling.

Dubbel betalen Deze oplossing buiten de reguliere zorg om kost werkgevers echter veel geld, zij betalen namelijk twee keer. Eerst via de ZFW-premie en AWBZ-premie of via een werkgeversbijdrage in de particuliere ziektekostenverzekering. En dan betalen ze nog een keer voor de snellere behandeling buiten het reguliere circuit om. VNONCW Noord is van mening dat dit een tijdelijke oplossing moet zjin. Zo snel mogelijk moet de reguliere zorg dit soort behandelingen weer zelf gaan aanbieden binnen een redelijke termijn. Het oplossen van de wachtlijstproblematiek is daarom bijzonder belangrijk.

Medwerk Medwerk is ontwikkeld op verzoek van de ministeries Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Medwerk bestaat uit 15 regionale samenwerkingsverbanden, waarin zorginstanties zoals ziekenhuizen, GGZ, fysiotherapeuten, huisartsen, arbodiensten, specialisten en reïntegratiebedrijven participeren. De activiteiten van Medwerk richten zich vooral op kennisuitwisseling en het verbeteren van de samenwerking met als doel de zorg aan patiënten met arbeidsgerelateerde aandoeningen te verbeteren. Medwerk Groningen en Noord- en Midden Drenthe heeft een aantal projecten hiervoor uitgevoerd. Voorbeelden zijn: een platform van zorgprofessionals dat maandelijks een casus bespreekt, een werkgroep die met concrete communicatiemiddelen de samenwerking tussen huis- en bedrijfsartsen wil verbeteren, bijscholing voor o.a. bedrijfsartsen en in november 2003 een invitational conference voor professionals over de verwijsfunctie van de bedrijfsarts. De gegevens van Medwerk zijn voor iedereen beschikbaar. Op de website www.medwerk.nl staat onder andere per regio een sociale kaart met de specifieke deskundigheden van diverse zorgverleners.


20

............................................................

moet beter reguliere zorg waarvan bekend is dat zij kennis hebben van arbeidsgerelateerde aandoeningen. Werkgevers zullen opnieuw de contracten met hun bedrijfsarts of Arbodienst moeten bekijken. Zo kunnen afspraken gemaakt worden over de invulling van de verwijsfunctie van de bedrijfsarts: wordt er uitsluitend naar het reguliere medische circuit verwezen of ook naar andere aanbieders.

Samenwerking

Patiënt is ook werknemer Naast de wachtlijsten komt steeds vaker naar voren dat de reguliere zorg niet voldoende vraaggericht werkt. De reguliere zorg dient verder te kijken dan alleen de patiënt of de aandoening. VNO-NCW Noord is van mening dat de gezondheidszorg veel meer oog moet krijgen voor het feit dat een patiënt ook werknemer kan zijn. De kern is dat bij de diagnose, behandeling en eventuele reïntegratie de verbinding met arbeid en de arbeidsomgeving gemaakt wordt. De scope van de reguliere gezondheidszorg dient verbreed te worden: de factor arbeid moet herkend worden in een (gezondheids)klacht. Dit betekent ook dat er veel meer aandacht en kennis moet komen voor arbeidsgerelateerde aandoeningen.

reguliere medische circuit, die behandeling vergoed wordt door het ziekenfonds of de particuliere ziektekostenverzekering. Doorverwijzigingen naar een particulier rugadviescentrum of snelle psychische hulp worden echter niet vergoed. Een bedrijfsarts kan een eigen netwerk opbouwen van specialisten binnen de

VNO-NCW Noord vindt het belangrijk dat er wordt samengewerkt tussen de verschillende zorgdisciplines. Aan die samenwerking ontbreekt het vaak. De bedrijfsarts en de andere professionals van de arbodienst moeten goed samenwerken met de huisarts van de werknemer, de medisch specialisten waarmee de werknemer te maken krijgt en alle andere hulpverleners. Vergeet hierbij ook niet het reïntegratiebedrijf, die aan het einde van het hele traject een rol krijgt. Voor VNONCW Noord is Medwerk, een kennisnetwerk voor arbeidsrelevante aandoeningen, een stap in de goede richting om de samenwerking tussen de zorgdisciplines te verbeteren. Mirjam Lasthuizen [email protected]

Verwijsfunctie bedrijfsarts VNO-NCW Noord is een voorstander van een eigen directe verwijsfunctie voor de bedrijfsarts. Per 1 januari 2004 komt deze er ook. Dit betekent dat als een bedrijfsarts doorverwijst naar een specialist in het

www.arboned.nl


21

ZIEKTEVERZUIM? Voorkomen is beter dan inhuren! Ziekmeldingen verbergen vaak problemen van een geheel andere aard. Als u de oorzaken niet op tijd signaleert kunnen deze gevallen langdurig en zeer kostbaar worden. Mætis arbo reageert snel en voorkomt erger, zodat u geen dure krachten hoeft in te huren. Mætis arbo: (030) 609 62 99, e-mail: maetis.direct @maetis.nl of www.maetis.nl

Hét plan dat zeker voor u werkt ! Het WerktZekerPlan: ons nieuwe modulaire pakket aan verzekeringen en diensten op het gebied van zorg, verzuim, reïntegratie en inkomen. Wat dit voor u betekent? Doe de quickscan op www.werktzekerplan.nl of bel onze

Ondernemersdesk, tel. (058) 291 33 88.

De

F r i e s l a n d

w e e t

w a t

er

l e e f t

......................................

Scheid uw afval! VNO-NCW Friesland heeft het gehoord, gezien en geroken: op Ecopark De Wierde in Oudehaske wordt heel wat van het afval van Friese huishoudens en bedrijven verwerkt. Afval is geen afval meer Veel van wat de samenleving weggooit krijgt bij Afvalsturing Friesland een nuttige toepassing. Groente- fruit- en tuinafval wordt compost. Afgedankt textiel wordt poetsdoek of papier, autobanden worden rubberen matten, oud papier en karton wordt verpakkingsmateriaal, van bouwen sloopafval maakt men meubels en van glas weer flessen. De sleutelwoorden bij het bedrijf zijn hergebruik en nuttige toepassing. Het gaat erom het afval op een doelmatige, milieuhygiënisch verantwoorde manier te (laten) verwijderen. Maar als echte primaire taak ziet Afvalsturing Friesland voor zichzelf het voorkomen van afval.

Ontwikkeling Afvalsturing Friesland is de afvalorganisatie van de 31 Friese gemeenten. In 1995 werd het bedrijf opgericht vanuit een toenemende behoefte aan een meer bedrijfsmatige aanpak van het management van afvalstoffen. De aandelen zijn volledig in handen van de 31 Friese gemeenten. Ecopark De Wierde werd in 1993 in gebruik genomen als stortplaats: afvalberging De Wierde. Stortverboden op brandbaar afval hebben de aanvoer van te storten afval

fors verminderd. Dit had uiteraard gevolgen voor de exploitatie van de stortplaats. Het gaat nu niet meer zo zeer om het simpel storten van afval, maar veel meer om innovatieve methoden van het be- en verwerken van afval.

Uitdaging

liberalisering van de afvalmarkt. Export van afval blijkt goedkoper uit te pakken dan verwerking in Nederland. De Nederlandse afvalverwerkingindustrie kan hierdoor behoorlijk in het nauw komen. Mirjam Molenaar [email protected]

Een uitdaging waar het bedrijf op dit moment mee wordt geconfronteerd, is de


23

............................................................

Bedrijfsoverdracht stimuleert Goede overdracht versterkt concurrentiekracht Het aantal directeur-eigenaren dat zijn of haar bedrijf van de hand doet, zal naar verwachting de komende jaren versneld toenemen. Hoe beoordeelt VNO-NCW / VNO-NCW Noord dit proces? Is er sprake van een dreigend verlies aan werkgelegenheid? Immers, de komende jaren zal het aantal verkopers, het aantal kopers fors overschrijden. In Noord-Nederland praten we op korte termijn over 7.500 bedrijven die van eigenaar wisselen.

Individueel èn algemeen economisch belang De positie van het bedrijfsleven is de afgelopen jaren structureel verslechterd. VNONCW pleit voor een kabinetsbeleid dat zich richt op het verbeteren van de voorwaarden voor het ondernemerschap. Doel: de arbeidsproductiviteit verbeteren en de werkgelegenheid herstellen. De rijksoverheid moet daar waar mogelijk een krachtig beleid voeren dat de continuïteit en verdere ontwikkeling van bedrijven stimuleert. Ook de provinciale politiek kijkt met argusogen naar de grote stroom bedrijfsoverdrachten. Zo is de provincie Friesland angstig dat men langs deze weg goede bedrijven verliest. Noord-Nederland beschikt met haar Kompasmiddelen over financiële mogelijkheden van gerichte ondersteuning. Interessant is de gedachte om via flankerend ‘Kompas-beleid’ - zoals het accommoderen van het koopproces en premiëring van bepaalde investeringen in geval van fusie - hierop te anticiperen.

Wisseling van de wacht De komende jaren is in een flink aantal bedrijven de bedrijfsopvolging aan de orde. Volgens schattingen van onder meer de Rabobank en de Kamers van Koophandel gaat het om 20.000 bedrijven per jaar. Daarmee zijn volgens de Raad voor het Zelfstandig Ondernemerschap circa 100.000 arbeidsplaatsen gemoeid. Redenen voor de “opvolgingsgolf” zijn (naast de conjuncturele economische situatie): de vergrijzing die ook het bedrijfsleven niet ongemoeid laat en het op jongere leeftijd beëindigen van het ondernemerschap. Ook de overdracht van de babyboom-bedrijven uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw speelt mee. VNO-NCW vindt het van groot belang dat de “opvolgingsgolf” het komend decennium goed verloopt. Uit Europese cijfers weten we dat tenminste 10 procent van alle faillissementen wordt veroorzaakt door een slechte of totaal afwezige planning van de opvolging. Er is dus een

....................................................

............................................................

de economie fors economisch en werkgelegenheidsbelang gemoeid met het succesvol overdragen/verkopen van ondernemingen.

Onoverbrugbare hobbels voorkomen Wat kan er nu gedaan worden om de bedrijfsoverdracht succesvol te laten verlopen en een betere “match” tussen kopers en verkopers te krijgen? • De belangstelling onder kopers moet worden aangewakkerd. Dit hangt samen met de bredere agenda om het ondernemerschap in Nederland te bevorderen. Bovendien moet binnen het startersbeleid, naast het starten van nieuwe ondernemingen, óók het overnemen van bestaande bedrijven gestimuleerd worden. • Het beter matchen van vraag en aanbod rond de bedrijfsoverdracht. In toenemende mate zijn er bedrijvenbanken die inspelen op de opvolgingsgolf en vraag en aanbod van bedrijven aan elkaar koppelen (bijv. de “Ondernemingsbeurs” van de Kamer van Koophandel).

• Versoepeling van de fiscale zaken rond de bedrijfsoverdracht. VNO-NCW zet zich sterk in voor het volledig vrijstellen van het ondernemingsgebonden vermogen voor de successie- en schenkingsrechten en het verbeteren van de fiscale overdrachtsfaciliteiten. • De financiering van de bedrijfsopvolging kan makkelijker. De overheid kan de bedrijfsoverdracht versoepelen door financieringsvormen met overheidsborgstelling beschikbaar te stellen. Het bedrijfsleven kan zelf overigens ook meer doen, bijvoorbeeld via de corporate venturing formule. • Verbetering van bewustwording rond bedrijfsoverdrachten. VNO-NCW Noord organiseert dit verenigingsjaar een eigen grote opvolgings- en bedrijfsoverdracht bijeenkomst te Drachten. En VNO-NCW organiseert in het voorjaar van 2004 wederom de regionale voorlichtingsbijeenkomsten over de bedrijfsopvolging. Het versoepelen van de bedrijfsoverdracht (in familiebedrijven) is niet alleen voor VNO-NCW een belangrijk speerpunt, ook

het Ministerie van Economische Zaken gaat ermee aan de slag. Voor Kerstmis 2003 wordt de Ondernemerschapsbrief gepresenteerd, met speciale aandacht voor de bedrijfsoverdrachten. Staatssecretaris Van Gennip heeft dit bij de behandeling van de EZ-begroting begin oktober aangekondigd.

Op 10 februari 2004 organiseert VNONCW Noord voor haar leden een bijeenkomst over opvolgingsplanning en bedrijfsopvolging in samenwerking met F. van Lanschot Bankiers. Locatie: theater De Lawei te Drachten. Voor nadere informatie kunt u terecht op www.vno-ncwnoord.nl.

Peter Bongaerts [email protected] Hans Haerkens [email protected]

Ondernemen houdt je bezig. Ondernemen is verder denken! AVM kijkt verder dan cijfers. AVM denkt graag met u mee hoe de cijfers tot stand komen en op welke wijze u het rendement van uw bedrijf kunt verbeteren.

Tesselschadestraat 8 Postbus 517, 8901 BH Leeuwarden Telefoon: (058) 212 78 52 Telefax: (058) 212 68 99 www.avm.nl


25

............................................................

TOP project verkleint cultuurverschillen Binding landelijke politiek en noordelijk bedrijfsleven van belang Het TOP-project brengt noordelijke Europarlementariërs en Eerste en Tweede Kamerleden in contact met noordelijke ondernemers. Begin dit jaar zijn de nieuwe leden van de Tweede Kamer geïnstalleerd. Tevens is de Eerste Kamer in het voorjaar van samenstelling veranderd. VNO-NCW Noord heeft de nieuwe kamerleden benaderd en de geïnteresseerde kamerleden gekoppeld aan ondernemers in Noord Nederland.

Aduard. Voor een aantal koppels was dit een eerste kennismaking.Tijdens deze bijeenkomst is aandacht besteed aan de relatie tussen het noordelijke bedrijfsleven en de landelijke politiek. Besluitvorming over belangrijke onderwerpen voor het noordelijk bedrijfsleven, zoals infrastructuur en scholing, vindt veelal plaats in de landelijke en Europese politiek. Middels het TOP project verwacht VNO-NCW Noord dat de uitdagingen waarvoor het noordelijk bedrijfsleven zich gesteld ziet, aandacht blijven krijgen bij deze besluitvorming. Mirjam Lasthuizen [email protected]

Begrip voor elkaar Doel van het TOP project is cultuurverschillen tussen ondernemers en politici verkleinen. Direct contact leidt tot meer begrip voor elkaars werkwijze en denkwijze. Daarnaast wordt de binding van de kamerleden met het noordelijk bedrijfsleven verstevigd door de contacten.

TOP diner Op vrijdag 19 september 2003 hebben de kamerleden en ondernemers elkaar op uitnodiging van VNO-NCW Noord ontmoet in

Koppels TOP project Politicus De heer R.H. Algra Tweede Kamerlid (CDA)

De heer A.J.A. Blomsma AAG Woudsend Verzekeringen, Woudsend

De heer J.J. Atsma Tweede Kamerlid (CDA)

De heer dr.ir. H.H. Siebers Ingenieursbureau Oranjewoud bv, Heerenveen

Mevrouw M.J. van Dijken Tweede Kamerlid (PvdA)

De heer L. Dijkema Koninklijke Van Gorcum bv, Assen

De heer prof dr. H. de Haan Tweede Kamerlid (CDA)

De heer D.J. Bakker Fitacc, Meppel

De heer J.J. van Heukelum Eerste Kamerlid (VVD)

De heer G. Welling Lufkin Europa b.v., Emmen

Mevrouw J.C. Huizinga-Heringa Tweede Kamerlid (ChristenUnie) De heer H. Jager Tweede Kamerlid (CDA) De heer R.W.F. Kortenhorst Tweede Kamerlid (CDA)

Aan tafel: de heren Algra, Van der Velde en Maat

De heer ir. J.J.F. Rijnhart Grontmij Friesland, Drachten De heer H.D. Post Groningen Seaports, Delfzijl De heer S.B. van der Velde Huhtamaki Nederland B.V., Franeker

De heer A.J. Maat Lid Europees parlement (CDA)

De heer J. Emmelkamp Nelf Lakfabrieken BV, Marrum

De heer J.J. Mastwijk Tweede Kamerlid (CDA)

De heer S. de Jong De Jong Assurantiën b.v., Norg

De heer L.P. Middel Eerste Kamerlid (PvdA)

De heer drs. F.H. Stallmann Ol’Boys Advies, Sint Nicolaasga

Mevrouw T. Slagter-Roukema Eerste Kamerlid (SP) Mevrouw M.C.A. Smilde Tweede Kamerlid (CDA) Mevrouw J. F. Snijder-Hazelhoff Tweede Kamerlid (VVD)

De heer S.J. ten Kate Ten Kate Holding, Musselkanaal De heer drs. H. Hiddingh Noorder Dierenpark, Emmen De heer ir. H. Beerda Oosterhof Holman Beheer B.V., Grijpskerk

De heer J. Tichelaar Tweede Kamerlid (PvdA)

De heer drs. G.R. de Wit LDC Expertisecentrum voor Loopbaanvraagstukken, Leeuwarden

De heer H.E. Waalkens Tweede Kamerlid (PvdA)

De heer ing. J.R. Borg Borginfra BV, Hoogezand

De heer drs. J. Walsma Eerste Kamerlid (CDA) De heren Van Heukelum, De Jong, Kortenhorst en Dijkstra en mevrouw SnijderHazelhoff in discussie met Hans Haerkens

Ondernemer

De heer drs.ing. M. Dijkstra Koopmans Koninklijke Meelfabrieken b.v., Leeuwarden


26

............................................................

Overgewicht weegt zwaar op alle fronten Zaak voor par ticulieren, de publieke sector én voor werkgevers Overgewicht heeft de laatste maanden veel aandacht in de landelijke en regionale media. Landelijke campagnes zoals “Maak je niet dik” en “Nederland krijgt dikke problemen” vestigen de aandacht op het feit dat steeds meer mensen te zwaar worden: mensen moeten gezonder eten en meer bewegen. VNO-NCW Noord brengt graag een noordelijk initiatief voor het voetlicht. Vanuit de Groningse publieke sector zijn het vooral het Huis voor de Sport en de GGD Groningen die in actie zijn gekomen. Maar is overgewicht ook niet iets waar de private sector iets mee zou kunnen doen of zelfs moeten doen?

D

e GGD Groningen durft deze vraag bevestigend te beantwoorden. Een landelijke subsidie stelt de GGD bovendien in staat om – als onderdeel van een driejarig project – samenwerking te zoeken met de private sector op het gebied van overgewichtbestrijding. Dit is niet alleen een nieuwe ontwikkeling op het taakveld van de GGD - de Openbare Gezondheidszorg – maar waarschijnlijk ook voor werkgevers in de private sector.

het groeiende probleem van overgewicht. Creatieve ondernemers worden van harte uitgenodigd om ideeën (mede) te ontwikkelen om de fitheid van werknemers en klanten te bevorderen.

Bedrijfssport Gelijktijdig starten NOC*NSF (koepelorganisatie van georganiseerde sport) en de BOA (brancheorganisatie van arbodiensten) een nieuw beweegprogramma ‘bedrijfssport’ om werknemers meer aan het sporten te krijgen. Doel: de gezondheid en het welzijn van werknemers bevorderen en het ziekteverzuim terugdringen. De Nederlandse Volleybal Bond en de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie hebben als eerste sportbonden een specifiek aanbod voor bedrijfssport ontwikkeld. Beiden bieden trainingen aan. Arbodiensten zullen het beweegprogramma bij bedrijven onder de aandacht brengen. Meer informatie over bedrijfssport is te vinden op www.sport.nl/bedrijfssport. Volgens TNO Arbeid zijn regelmatig sportende werknemers gemiddeld zes dagen per jaar minder ziek dan niet-sportende collega’s. De sportievelingen verzuimen jaarlijks zelfs ruim twaalf dagen minder dan collega’s die nog nooit hebben gesport. Voelt u zich aangesproken door dit artikel? Neemt u dan gerust contact op. Ria Kuilder GGD Groningen [email protected] Hans Haerkens [email protected]

De feiten over het probleem ●

●

●

Het plan, uitdaging voor ondernemers De GGD constateert in haar periodieke gezondheidsenquêtes het probleem van het overgewicht. Ook constateert zij dat er geen effectieve methode bestond om het probleem tegen te gaan. Dankzij een subsidie van het Fonds Openbare Gezondheidszorg is de GGD nu in staat een landelijk toepasbare methodiek te ontwikkelen: de Groningse Interventie Methodiek (GIM). Kern hiervan is dat samen met bewoners methoden ontwikkeld en uitgevoerd worden om gezonde voeding en meer bewegen te stimuleren. De GGD Groningen zoekt ook samenwerking met de private sector. Zo wil de GGD sleutelfiguren uit het bedrijfsleven uitnodigen om met GGD’ers te brainstormen over sprankelende ‘cross-selling’ technieken. Daarbij wordt aan de verkoop van een bepaald product een gezond ‘product’ gekoppeld. Bijvoorbeeld bij de verkoop van product x krijgt de klant twee vrijkaartjes om te gaan zwemmen of te schaatsen. Maar de GGD denkt ook graag mee met werkgevers (en hun Arbo-diensten!) over de aanpak van

●

●

●

●

In de provincie Groningen heeft gemiddeld 49 % van de bevolking overgewicht. Overgewicht komt relatief meer voor bij mensen met een sociaal economische lagere status. Overgewicht is in de afgelopen 12 jaar met meer dan 1% per jaar toegenomen. Ten opzichte van twintig jaar geleden is het aantal kinderen met overgewicht verdubbeld: 1 op de 7 kinderen heeft overgewicht. Mensen (medewerkers) worden ziek van overgewicht. Dit zal echter niet snel duidelijk worden uit gegevens over ziekteverzuim: overgewicht wordt nu eenmaal niet geregistreerd. De kans bestaat dat gezondheidsklachten van werknemers ontstaan door overgewicht: van hart- en vaatziekten en gewrichtsklachten, tot hoge bloeddruk en diabetes. Mensen met overgewicht zijn vaker ziek, herstellen langzamer en verzuimen dus langer. Veel mensen hebben een vertekend beeld van hun beweeg- en eetgewoonten. De helft van de mensen met overgewicht denkt een normaal gewicht te hebben. Mensen erkennen dus niet snel zelf dat zij een probleem hebben. Dit maakt overgewicht hardnekkig om aan te pakken.


27

............................................................

Economie en natuur gaan Dogmatiek van klemmende Economische activiteiten in de Waddenregio en in de noordelijke zeehavens lijken de laatste tijd niet aan kritische discussies te ontkomen. Enerzijds doen zich ontwikkelingen in de havens voor die van groot belang zijn voor economische groei. Anderzijds wordt het beschermende beleid voor het Waddengebied na een periode herijkt en soms aangescherpt. Hoe verdragen deze ontwikkelingen zich ten opzichte van elkaar? Blijven er voldoende duurzame economische activiteiten mogelijk in en rond het natuurgebied met internationale allure? Bescherming van de Waddenzee Al decennia lang zijn beschermingsregels voor het ecologisch kwetsbare Waddengebied in Nederland, Duitsland en Denemarken vastgelegd. In 1993 heeft het beschermingsregime vorm gekregen via de Planologische Kernbeslissing (PKB) Derde Nota Waddenzee. De hoofddoelstelling is het natuurgebied de Waddenzee duurzaam te beschermen, te ontwikkelen en het unieke open landschap van het gebied te behouden. Het Waddengebied strekt zich volgens de PKB uit over de Waddenzee, de Waddeneilanden, de Waddengemeenten en de 3 mijl Noordzeekustzone. Het ecologische beschermingsregime heeft betrekking op de effecten van een tiental economische activiteiten, waaronder gaswinning, scheepvaart, visserij, zeehavens en industrie. Een aantal activiteiten, dat voor de ontwikkeling van de noordelijke economische structuur van groot belang is, passeert de revue.

Economische activiteiten in waddengebied ● ● ● ● ● ● ● ● ●

groeiende positie in short sea shipping. In de periode 1994-2001 is de shortsea overslag met 35 % gestegen tot circa 233 mln. ton Bij toenemende stagnatie van het wegverkeer in de Randstad biedt shortsea een wenkend alternatief voor stukgoed en bulklading. De EU-uitbreidiging met 7 shortsea landen zal de positie van Delfzijl en de Eemshaven nog versterken.

Zeehavens en Industrie Diepe delfstofwinning Scheepvaart Offshore Kabels en leidingen Visserij Windenergie Recreatie Militaire activiteiten

Netwerk van zeehavens De noordelijke zeehavens vormen een belangrijke schakel in de Noordzeecorridor tussen de mainport Rotterdam en de Noordoost-Europese havens. Industriële en havenbedrijvigheid is een belangrijke motor voor de noordelijke economie. Het huidige beleid voor zeehavens in de Tweede Voortgangsnota Zeehavenbeleid wordt in 2004 geactualiseerd tot een nieuwe Havenvisie. Een ding is duidelijk. Nederlandse zeehavens zullen nauwer moeten samenwerken om de internationale concurrentiepositie veilig te stellen en om te kunnen anticiperen op EU-regels voor veiligheid en milieu. Voor de bedrijvigheid in de industrie, transport, logistiek en passagiersvervoer zijn vooral de ruimtelijke kansen en optimale infrastructuur richtinggevend.

De bereikbaarheid van de zeehavens in Harlingen, Delfzijl en de Eemshaven staat of valt met de diepte van de vaargeulen en de havens. In het dynamische getijdengebied moet relatief veel gebaggerd worden om de vaargeulen en de havens op diepte te houden. Met name de normering voor baggerspecie staat ter discussie. De hoge intensiteit van baggeren voor de Waddenzeehavens vereist een

Scheepvaart: veilig alternatief Scheepvaart is de belangrijkste vervoerswijze binnen het Waddengebied. De Eemshaven en Delfzijl voorzien een

Verdeling over de vervoersmodaliteiten (Modal split): Europa modaliteit

1990

2000

Weg Short Sea Spoor Binnenvaart

42% 42% 11% 5%

43% 45% 8% 4%

Nederland 1995 2001 27% 37% 3% 33%

25% 41% 4% 31%


28

............................................................

samen in het Waddengebied regelgeving loslaten aangedrongen, hebben de EU en het Kabinet daar lang over geaarzeld. Bijna alle EG-lidstaten hebben in de zomer van 2002 bepaald dat de eigen nationale scheepswerven weer subsidies mogen ontvangen. Tot april 2004 stelt het ministerie van EZ € 60 mln. beschikbaar voor de Tijdelijke Regeling Ondersteuning Scheepsnieuwbouw. De provincies Groningen en Friesland laten op dit moment onderzoeken hoe de noordelijke scheepsbouw een gezonde bedrijfstak kan worden, die beter kan concurreren met buitenlandse werven. pragmatische aanpak. Dit om de dreigende aantasting van de concurrentiepositie weg te nemen. Sinds oktober 2002 is de Waddenzee aangeduid als “Particularly Sensitive Sea Area” (PSSA) en zijn extra veiligheidsmaatregelen op het terrein van scheepvaartbegeleiding nodig. Dit voorjaar relativeerde de Kustwacht de vermeende onveiligheid op de Wadden. De ontwikkelingen staan niet stil. In 2005 is een Automatisch Identificatie Systeem verplicht. Daarmee kunnen schepen eerdere en sneller met elkaar communiceren. Door dit soort aanpassingen van regels zal de kans op rampen nog geringer worden, dan in de huidige situatie het geval is.

Perspectief voor scheepsbouw? De Nederlandse scheepsbouw maakt een moeilijke periode door. Niet alleen als gevolg van de algemene tegenslag in de economische groei, maar ook door valse concurrentie op wereldschaal met scheepswerven in landen waar staatssteun wordt verleend. Zo heeft bijvoorbeeld de forse steun van Zuid-Korea aan de eigen scheepsbouw tot ernstige verstoringen op de wereldmarkt geleid. Werven wijken uit naar lagelonen-landen in Oost-Europa en Azië. Daar wordt een groot deel van de casco’s gebouwd. De afbouw vindt vooral nog in Noord-Nederland plaats. Hoewel de sector op een nieuwe steunregeling heeft

Gaswinning: dogmatiek loslaten Aardgaswinning is van groot belang voor de Nederlandse economie. De oliemaatschappijen schatten de winbare reserves onder de Wadden op tenminste 70 miljard kubieke meter. Winning daarvan kan resulteren in grote investeringen, een forse werkgelegenheidsimpuls en een bijdrage van miljarden aan de schatkist. Gaswinning op de Waddenzee is al jarenlang een politiek gevoelig onderwerp. De geringste twijfel over mogelijke effecten op bodemdalingen belemmert de verlening van concessies. In Haagse kringen lijkt echter het besef door te dringen, dat winning van Waddengas vanaf de vaste wal mogelijk is zonder schadelijke effecten voor de natuur. De NAM beschikt over ultramoderne technieken die dat mogelijk maken. In de ogen van VNONCW Noord stelt het kabinet Balkenende 2 dan ook terecht het 10-jarige moratorium op gaswinning opnieuw ter discussie. De Adviesgroep Waddenzee (Commissie Meijer) zal het kabinet begin 2004 over belangrijke beslissingen over gaswinning, natuur en visserij adviseren.

Inzet op duurzame visserij De schelpdiervisserij staat voor de uitdaging om economisch gezond en ecologisch verantwoord te produceren. Natuurbeschermingsorganisaties houden de sector, die van oudsher een belangrijke positie op de Waddenzee inneemt, onder druk.

Vooral de kokkelvissers in het Waddengebied worden gedwongen tot discussies over bodemberoering en het voedselaanbod voor scholeksters en eidereenden. De sector vertegenwoordigt in het Noorden een werkgelegenheid van enkele honderden mensen en een export waarde van ruim € 100 miljoen. Om een verder escalerende belangentegenstelling te voorkomen, kiest de sector met het rapport “Uit de schulp” voor een pro-actieve benadering. Een duurzame schelpdiervisserij en maatschappelijk verantwoord medegebruik van de Wadden is het vertrekpunt. De Raad voor de Wadden rapporteerde dit jaar in mei een onderzoek, waaruit blijkt dat de huidige mossel(zaad)visserij goed inpasbaar is in de Waddenzee. LNV minister Veerman evalueert op dit moment de schelpdiervisserij in Nederland (EVA II). Dit wetenschappelijke onderzoek moet de effecten van de visserij voor de natuurwaarden en voor het ecosysteem in kaart brengen. Samen met het advies van de commissie Meijer vormt dit de basis voor het toekomstige visserijbeleid.

Conclusie VNO-NCW Noord erkent de internationale waarden van de Waddenzee. In de huidige economische onderstroom mogen beschermingsregels niet alle economische activiteiten op slot zetten en is ruimte nodig voor duurzame economische ontwikkeling. De effecten van economische activiteiten zijn minder ingrijpend dan vaak wordt gevreesd. Of zelfs helemaal afwezig. De Waddenzee is een dynamisch gebied dat veel natuurlijke veranderingen ondergaat. Vele natuurorganisaties benadrukken eenzijdig de schade aan natuur en milieu, maar hoe zit het eigenlijk met de schade voor de Nederlandse economie? VNO-NCW Noord blijft zich inzetten voor een optimale balans tussen economie en milieu. Henk Doeven [email protected]


29

............................................................

Respect Het belang van een gedragscode KPMG Integrity & Investigation Services heeft Scania Nederland bv. ondersteund bij het ontwikkelen en implementeren van een gedragscode. In dit artikel wordt ingegaan op de reden voor het opstellen van een code, de uitgangspunten en werkwijze bij een dergelijk traject en het resultaat. Dit wordt beschreven aan de hand van het traject ‘Respect voor elkaar’ dat Scania heeft doorlopen van december 2002 tot juni 2003. Waarom een gedragscode? Ondernemingen worden niet alleen afgerekend op de omzet of winst die zij maken. Steeds belangrijker wordt de wijze van opereren. Hoe gaat het om met medewerkers, milieu-aspecten, veiligheid, ketenverantwoordelijkheid? Ondernemingen zullen rekening moeten houden met de normen en waarden en de diverse belangen in hun omgeving om zo maatschappelijke acceptatie ook wel ‘license to operate’ te bewerkstelligen en de continuïteit van de onderneming te garanderen. In dit kader wordt gesproken over duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Aan leden van VNO-NCW Noord, die actief zijn op het werkgebied MVO, is gevraagd mee te werken aan een artikelenreeks over dit onderwerp. Zij geven vanuit hun eigen bedrijfspraktijk aan hoe maatschappelijk verantwoord (of duurzaam) ondernemen in de organisatie kan worden vorm gegeven. Mirjam Lasthuizen [email protected]

Waarom besluit een organisatie tot het opstellen van een gedragscode? Hiervoor kunnen concrete aanleidingen zijn zoals bijvoorbeeld incidenten, een toename in diversiteit of een sterke groei van de organisatie. Een code draagt bij aan onder meer uniformiteit, bescherming en verbetering van de identiteit en het imago van de organisatie. Ronald van Vliet, manager P&O bij Scania: “Scania heeft besloten tot het ontwikkelen van een code om zo haar medewerkers een handvat te bieden bij het omgaan met lastige situaties. Daarnaast biedt de code een uitwerking van één van de drie pijlers van het Scania Productie Systeem, ‘Respect voor de medewerker’. In onze code staan de waarden, verantwoordelijkheden, normen en regels van Scania beschreven. Thema’s die onder andere onderdeel uitmaken van de code van Scania zijn: het samenwerken met collega’s, het samenwerken tussen leiding en medewerkers en het omgaan met bedrijfseigendommen.”

Uitgangspunten en werkwijze Een belangrijk uitgangspunt bij het ontwikkelen van een code is dat de code niet een doel op zichzelf is. De code wordt pas een levend document wanneer medewerkers goed op de hoogte zijn van de inhoud ervan en duidelijk is hoe deze toegepast kan worden in de dagelijkse praktijk. In de ideale situatie wordt een code opgesteld door alle medewerkers van de orga-

nisatie hierbij te betrekken. In de verdere implementatie van de code spelen leidinggevenden een cruciale rol. In hoeverre geven zij het goede voorbeeld, signaleren zij ongewenst gedrag en hebben zij de vaardigheden om medewerkers hierop te corrigeren? Lars Stenqvist, algemeen directeur van Scania Nederland: “Scania heeft een aantal stappen doorlopen bij het opstellen en implementeren van de code. De eerste stap was het samenstellen van een werkgroep bestaande uit medewerkers uit verschillende geledingen binnen de organisatie. De leden van de werkgroep hebben vanuit hun praktijkervaring meegedacht over de praktische vormgeving van het traject en waren ambassadeur voor het traject. (Stap 2) Door middel van interviews is een meting gedaan naar de sterke en te verbeteren integriteitaspecten binnen de organisatie. De resultaten boden aanknopingspunten voor de vormgeving van het traject. (Stap 3) Door middel van dilemmadiscussies waarbij gebruik werd gemaakt van het Open Kaart spel van KPMG, zijn medewerkers met elkaar in gesprek gegaan over dilemmasituaties. Hierdoor werd duidelijk welke waarden en normen in de organisatie leven en welke dilemma’s men in de dagelijkse werkpraktijk ervaart. (Stap 4) Tijdens een training voor leidinggevenden is geoefend in het presen-


30

............................................................

voor elkaar

Resultaten

positievere berichtgeving in de media. Lars Stenqvist: “Laat mij eerst even duidelijk maken dat we nu al een goede sfeer binnen ons bedrijf hebben! Collegialiteit en goede samenwerking tussen werknemer en werkgever zijn redenen waarom velen van ons trouw bij SCANIA blijven werken, maar wat goed is kan altijd beter! De ambities, zoals verwoord in onze gedragscode, zijn een afspiegeling van de wijze waarop wij, in de meeste gevallen nu al, met elkaar en de organisatie omgaan. Niet zo spectaculair nieuw dus, maar wel duidelijk voor iedereen. Ik hoop dat de gedragscode ons allen duidelijkheid, hulp en steun biedt om personen in de werkomgeving te durven aanspreken op ongewenst gedrag. Gezamenlijk zullen wij inhoud en uitvoering moeten geven aan deze waarden en normen, die leiden tot het door ons allen gewenste respect. Respect voor elkaar, voor de werkomgeving en voor Scania Nederland, maar ook van Scania Nederland voor haar medewerkers. Ik ben er van overtuigd dat wij, door voortdurend aandacht te schenken aan de naleving van onze gedragscode, met elkaar een nog veiliger, prettiger en productiever werkklimaat zullen creëren. Daar hebben wij allen baat bij.”

Resultaten die organisaties boeken met een gedragscode lopen uiteen van een verbeterde werksfeer tot zorgvuldiger gebruik van bedrijfsmiddelen, minder incidenten, meer klanttevredenheid en

Ronald van Vliet: “We verwachten hiervan zeker positieve resultaten terug te zien in ons eerstvolgend personeelssatisfactie onderzoek”.

Lars Stenqvist, algemeen directeur Scania Nederland bv.

teren van de code, het omgaan met weerstanden van medewerkers en het aanspreken van medewerkers op ongewenst gedrag. Op deze manier is men goed voorbereid op de introductie van de conceptcode in de organisatie. (Stap 5) Op basis van de uitkomsten van de workshops is de conceptcode ontwikkeld. De conceptcode werd weergegeven in een special van ‘Langs de Lijn’, het bedrijfsblad van Scania. Leidinggevenden hebben de code met hun medewerkers besproken en commentaar en opmerkingen werden door de werkgroep verzameld. De opmerkingen zijn verwerkt in de conceptcode en de code werd in juni 2003 definitief vastgesteld door het management tijdens een speciaal daarvoor belegde bijeenkomst. (Stap 6) Om integriteit te borgen in de organisatie is het thema opgenomen in het introductiepakket voor nieuwe medewerkers. Daarnaast is de functioneringsbeoordelings- en selectiesystematiek aangepast. Tijdens het gehele traject heeft communicatie een belangrijke rol gespeeld. Bij de start van het traject werden leidinggevenden uitgenodigd voor ‘de aftrap’. Elke maand werden medewerkers geïnfor-

meerd over de voortgang door middel van een artikel in het bedrijfsblad en er is een speciale editie verschenen waarin de conceptcode is geïntroduceerd. De definitieve code is in augustus van dit jaar gepresenteerd aan de gehele organisatie”.

Adver teren in

NoordNieuws Bel Lilian de Winter 0592-376933 of mail: adver [email protected]


31

............................................................

Zweeftrein bestrijdt file-lethargie De zweeftrein is een onderwerp dat zeer hoog op de agenda van VNO-NCW / VNO-NCW Noord blijft genoteerd. De relatief nieuwe minister van Verkeer en Vervoer – Carla Peijs – keerde eind oktober enthousiast terug van een bezoek aan Sjanghai waar de zweeftrein dagelijks imponerende prestaties levert tussen het vliegveld en het centrum van de stad. Het wachten is op dit moment op een bestuursakkoord tussen rijk en regio. Als opmaat voor de prijsvraag die marktpartijen zal stimuleren binnen gestelde kaders met haalbare voorstellen te komen. Haalbaar betekent dat het plan met de daarbij behorende risico’s financierbaar is. Negen consortia hebben inmiddels blijk gegeven belangstellend te zijn voor de aanleg van de Zuiderzeelijn. Het wachten is op het startschot voor het pps-proces. Drie opvallende berichten over mobiliteit beheersten de afgelopen maand het nieuws. Steun vanuit onverwachte hoek voor denken in termen van ‘zweeftreinoplossingen’.

Minister Peijs, Verkeer en Waterstaat

Dotteren helpt niet langer Het Sociaal en Cultureel Planbureau berichtte onlangs dat het fileprobleem onoplosbaar is. Oorzaak daarvan is een totale auto-afhankelijkheid van veruit de meeste automobilisten, voor wie het openbaar vervoer geen alternatief is en die zich evenmin van de wijs laten brengen door een kilometerheffing. Er lijkt volgens het SCP niet zo heel veel aan te doen. Immers ingesleten leefpatronen verander je niet zomaar. De variabele kilometerheffing waar het kabinet heel voorzichtig naar wil kijken is op zijn best een vorm van pappen en nathouden. Immers, ruimere mogelijkheden om werk, kinderopvang, boodschappen doen, flexibeler in te vullen, zijn zaken waar de overheid slechts beperkt invloed op heeft. Het snelwegennet is in veertig jaar verzesvoudigd, terwijl het spoornet is ingekrompen. Openbaar vervoer neemt nog slechts een vijftiende deel van het aantal verplaatsingen voor zijn rekening. Zie hier Nederland anno 2003. De afstand tussen twee plaatsen is al lang niet meer bepalend voor de tijd die nodig is deze te overbruggen. Zeer velen zijn blij als ze binnen een uur 60 kilometer overbruggen. Vaak is de

praktijk nog veel weerbarstiger. Alleen een vervoersalternatief dat de automobilist substantieel tijdwinst biedt naast comfort, veiligheid, flexibiliteit en ook zekerheid over aankomst- en vertrektijden zal hem mild stemmen voor een alternatieve keuze.

Schaalsprong is nodig Waar ligt de link met de zweeftrein? Een doorbraak is noodzakelijk. We kunnen jaar in jaar uit investering op investering blijven stapelen in het wegennet en het openbaar vervoer van de Randstad. Maar files lossen we er niet mee op. Nu is het tijd voor een diepte-investering in de leefbaarheid van Nederland. De zweeftrein verbindt de economische kwetsbaarheid van het Noorden met de nijpende ruimtedruk en economische dynamiek in belangrijke delen van de Randstad. De uitstekende papieren van het noorden komen pas echt tot hun recht wanneer de regio zich mentaal kan positioneren op de stedenring van de Randstad. Vitaliteit van een regio hangt af van het vasthouden van talent en expertise. In het westen van Nederland zijn de grenzen van de groei bereikt. Tegenover schaarse ruimte en verkeersstromen die dagelijks knarsend

tot stilstand komen, staan onbetaalbare woningen, dure bedrijfslocaties en nog meer asfalt. Een zweeftreinverbinding met het noorden is de manier om de Randstad te ontlasten. Met de aanleg van de Zuiderzeelijn kan de kaart van ons land ingrijpend worden gewijzigd. Het brengt arbeidspotentieel, ruimte en rust op minder dan een uur reistijd van het economisch hart van Nederland. Het zorgt voor economische groei tegen een lagere ecologische prijs.

Schragende concurrentiepositie Schiphol Bij de KLM moeten ze sinds kort Frans spreken. Wat zijn de gevolgen van de overname door Air France voor Schiphol? KLM en Schiphol hadden een symbiotische relatie. Toen de KLM nog zelfstandig was, kon de KLM niet zonder Schiphol. Nu is dat niet meer zo en wordt Schiphol zeer hard met de werkelijkheid geconfronteerd. Hoe zien de perspectieven op termijn er uit? Schiphol zal op eigen benen moeten staan. Nu de symbiose is verbroken zal Schiphol zich extra moeten inspannen de sympathie van haar omgeving duurzaam te verwerven. Centrum zijn van een dichtslibbende regio is


32

............................................................

en brengt Europa dichterbij

geen wenkend perspectief. De ambitie om uit te groeien tot ‘hoofdkantoor van Europa’ berust op drijfzand als niet zeer snel wordt ingezet op een goede ontsluiting van de mainport met het te bedienen achterland. Staatssecretaris Van Gennip (EZ) maakt de bereikbaarheid van Schiphol tot een nationale prioriteit. De spoorcapaciteit vormt een probleem als verbinding voor vertrekkende en aankomende passagiers. Zo zal naar verwachting op afzienbare termijn een capaciteitspro-

bleem bij de Schipholtunnel ontstaan en vormt de verbinding Amsterdam-Almere een groeiend punt van zorg. Alleen de Zuiderzeelijn voegt in de Noordvleugel van de Randstad capaciteit toe. Van deze varianten is eigenlijk alleen de snelste geschikt; de magneetzweefbaan.

Zuiderzeelijn kan ook zonder EU-subsidie Het niet in aanmerking komen voor Europese subsidie betekent niet dat de Zuider-

zeelijn niet kan worden aangelegd. In het door het kabinet in december 2001 genomen besluit om 2,73 miljard beschikbaar te stellen voor de aanleg van de Zuiderzeelijn is uitgegaan van een bijdrage van het rijk en de regio. De regio heeft een bijdrage toegezegd van 1,02 miljard euro voor een magneetzweefbaanvariant en 0,23 miljard voor een HSL-variant. Het is vervolgens aan de markt via een prijsvraag aan te tonen of zij bereid is het project te realiseren. Pas na de prijsvraag, waarbij marktpartijen hun ideeën en hun bijdrage bekend hebben gemaakt is duidelijk in welke uitvoering de Zuiderzeelijn kan worden aangelegd. Het nog niet toekennen van een Europese subsidie legt geen grotere druk op de bijdrage van het rijk en de regio. Deze zijn al vastgesteld. Hooguit voor de marktpartijen kan het besluit consequenties hebben bij het maken van de biedingen in het kader van de prijsvraag. De richtlijnen voor de TEN Netwerken subsidie (Trans-Europese Netwerken) worden op dit moment herzien en wordt er nagedacht over een nieuwe lijst met prioritaire projecten voor de periode na 2006. Dit biedt kansen om het project Zuiderzeelijn in een later stadium alsnog aan te melden. Het is aannemelijk dat op middellange termijn bij het verknopen van de plannen in Duitsland (Leer, Oldenburg, Bremen, Hamburg) en Nederland wel een beroep zal gedaan worden op Brusselse geldstromen in het kader van Transeuropese Netwerken. Immers een meer dan halvering van de reistijd tussen Hamburg en Amsterdam / Rotterdam via Groningen dient een majeur Europees belang. Opvallend is een uitgesproken enthousiasme van zakelijk Hamburg voor de zweeftrein, zoals tijdens een recente businesslunch van de Nederlands-Duitse Kamer van Koophandel in Zoetermeer werd bevestigd. Hans Haerkens [email protected]


33

. . . . . . . . . . . . .Actualiteiten ............................................... Richtlijn en Handreiking maatschappelijk verantwoord ondernemen in jaarverslag

600 Duizend euro subsidie voor Teff-project Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland heeft 600 duizend euro subsidie beschikbaar gesteld voor het Teff-project. Dit is een experiment waarbij Ethiopisch graan – teff – wordt verbouwd in het Noorden. Het meel is geschikt voor de verwerking van glutenvrije bakproducten. Uit het experiment bleek dat er een goede toekomst is voor de teelt van teff. De subsidie is bedoeld voor de verdere ontwikkeling van het graan.

Innovatie in midden- en kleinbedrijf zit in een dal Het midden- en kleinbedrijf (mkb) lijkt zich qua innovatie-intensiteit in een dal te bevinden. Slechts één op de drie bedrijven brengt nieuwe producten en/of diensten op de markt. Dit blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van het bureau EIM en Syntens. De mate waarin mkb-bedrijven innoveren, is tussen 1999 en 2002 afgenomen. In de afgelopen anderhalf jaar is de dalende tendens echter tot stilstand gekomen. Het wachten is op het moment waarop de economie aantrekt, zodat ondernemers meer gaan investeren in productontwikkeling en vernieuwing van interne bedrijfsprocessen. Door het bedrijfsleven en de overheid wordt veel belang gehecht aan een hoge innovatie-intensiteit van het mkb. De afname in de periode 1999 - 2002 was een direct gevolg van de economische ontwikkeling. Een meerderheid van de mkb-bedrijven (55 procent) reageert op de laagconjunctuur door te bezuinigen en kosten te besparen. Voor innovatieve activiteiten blijft dan minder ruimte over. De afgelopen anderhalf jaar is van een verdere daling echter geen sprake meer. Opvallend is dat het aantal mkb-ondernemers dat planmatig nadenkt over innovatie (door doelstellingen te formuleren in een schriftelijk innovatieplan), de afgelopen jaren constant is gebleven. Overigens reageren lang niet alle ondernemers op de teruggelopen conjunctuur door te bezuinigen. Circa 30 procent van de ondernemers kiest in slechte tijden juist voor investeringen en innovatie als middel om de eigen positie te verbeteren.

Kabinet besluit tot partiële herziening PKB Waddenzee 1993 Aan het eind van dit jaar loopt de werkingsduur van de huidige Planologische Kernbeslissing (PKB) Nota Waddenzee uit 1993 af. Omdat op dat moment nog geen nieuw PKB-beleid voor de Waddenzee gereed is, heeft het kabinet besloten de werkingsduur van de PKB te verlengen. Door deze gedeeltelijke herziening wordt het bestaande beleidskader voor de Waddenzee gecontinueerd tot het moment van inwerkingtreding van het nieuwe PKB-beleid voor de Waddenzee. Begin 1999 is onder de naam PKB Derde Nota Waddenzee een begin gemaakt met de herziening van de bestaande PKB. Het kabinetsstandpunt hierover (het zogenaamde deel 3) is naar de Tweede Kamer gestuurd en begin 2002 behandeld. Naderhand heeft de Kamer dit dossier controversieel verklaard. Mede op basis van het Hoofdlijnenakkoord zal de PKB Derde Nota Waddenzee nu worden samengevoegd met de Nota Ruimte. Naar verwachting zal deze nota begin 2004 bij de Tweede Kamer worden ingediend. (zie artikel ‘Economie en natuur gaan samen in het Waddengebied’, elders in dit blad.)

De Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) heeft de definitieve Richtlijn 400 Jaarverslag en de Handreiking voor Maatschappelijke verslaggeving gepubliceerd. In Richtlijn 400 Jaarverslag wordt ingegaan op het geven van informatie over de maatschappelijke aspecten van het ondernemen in het jaarverslag, vaak ook wel het directieverslag of bestuursverslag genoemd. Het jaarverslag is onderdeel van de financiële verslaggeving. In de nieuwe richtlijn worden aanbevelingen gedaan voor de economische, milieu- en sociale aspecten van ondernemen. Met betrekking tot deze aspecten wordt aanbevolen informatie op te nemen over het beleid ter zake, de organisatie ervan, de uitkomsten en de toekomstige ontwikkelingen. Tevens wordt aanbevolen informatie op te nemen over de dialoog met belanghebbenden. De richtlijn is effectief vanaf verslagjaar 2004, maar eerdere toepassing wordt aanbevolen. In de Handreiking worden aanbevelingen gedaan voor de inhoud van het maatschappelijk verslag en het verbeteren van de kwaliteit ervan. Verder wordt onder meer informatie gegeven over de informatiebehoeften van verschillende stakeholder-groepen, de reikwijdte van het verslag, de gegevensverzameling en de wijze van communicatie en Publicatie. Bij het opstellen van de Richtlijn en de Handreiking is rekening gehouden met internationale ontwikkelingen op het gebied van maatschappelijke verslaggeving, zoals de Richtlijnen voor het Global Reporting Initiative. De Richtlijn 400 Jaarverslag (ISBN 90-13-00716-3) en de Handreiking voor Maatschappelijk verantwoord ondernemen (versie 2003; ISBN 90-13-0783-X) zijn te bestellen bij Kluwer, telefoon: 0570 673 444, fax: 0570 691 555. Zij kosten respectievelijk 13,20 euro en 12,70 euro.

Natuurgebieden goed voor Drentse economie Bijna 30 procent van de totale toeristische bestedingen in Drenthe hangt samen met de vijf grote natuurgebieden in deze provincie. Dat blijkt uit een onderzoek van KPMG BEA naar de economische betekenis van natuur in Drenthe. De onderzoekers hebben berekend dat de toeristen die een bezoek brengen aan de gebieden Bargerveen, Drentse Aa, Drents-Friese Wold, Dwingelderveld en Fochteloërveen in en rondom deze gebieden in totaal 178 miljoen euro per jaar besteden. Eerder is berekend dat toeristen in Drenthe in totaal 623 miljoen euro per jaar besteden.

Techniek met de paplepel ingieten VNO-NCW Noord is buitengewoon enthousiast over het plan van minister Van der Hoeven (OCW) de integratie van ‘techniek’ in het onderwijs verder te stimuleren. Noord-Nederlandse scholen doen er goed aan van deze gelegenheid massaal gebruik te maken. De vraag naar technisch geschoold personeel blijft ook in Noord-Nederland de komende jaren onverminderd groot. In een gezamenlijk overleg tussen de minister van OCW en technische brancheorganisaties is de intentie uitgesproken het programma Verbreding Techniek Basisonderwijs (VTB) voor de komende jaren verder uit te bouwen. VNO-NCW Noord kan zich hier helemaal in vinden. Het VTB project pakt de teruglopende interesse voor technische vakken bij de wortel aan. In het project wordt techniek al vanaf de basisschool geïntegreerd in het lespakket. Gewone praktische vaardigheden worden vanaf het begin van de schoolloopbaan opgewaardeerd naast het theoretisch leren. De vraag naar technisch personeel in Nederland is al decennia vrijwel constant. Noord-Nederland kent een relatief grote vraag naar technische mensen, in samenhang met de forse hoeveelheid industriële en andere techniekgeoriënteerde bedrijven. Het aanbod


34

............................................................ – Commentaar – Er gaat niets boven Groningen Het blijft nodig Groningen op een positieve manier in beeld te brengen. Veel moois ontgaat menigeen. Vermeende hardnekkige beelden vragen om een krachtig corrigerend gebaar. Acties ter promotie van onze schitterende provincie zijn belangrijk zo luidt het devies van het Groningen Promotie Overleg. De waardering van Groningen beweegt zich in een stijgende lijn, niet alleen op het punt van contacten, maar ook ten aanzien van andere aspecten. Opleidingsmogelijkheden, woonklimaat, landschap en cultuur worden hoog gewaardeerd, aldus RUG-onderzoek door P.H. Pellenbarg. De vraag laat zich stellen in welke mate een geregisseerde promotie met publieke en private middelen bekostigd een meerwaarde heeft ten opzichte van activiteiten en initiatieven die (mede) door marktpartijen mogelijk worden gemaakt. Wat dacht u van Delfsail, van de Giro, van de talrijke congressen waarvan Groningen gastheer is of van de spraakmakende tentoonstellingen die onder verantwoording van het Groninger Museum worden georganiseerd; elk afzonderlijk en in combinatie dragen deze bovengemiddeld bij aan de promotie van Groningen en de ommelanden. De (inter)nationaal neergeslagen positieve p.r. die voortkwam uit de Repin tentoonstelling en Fatale vrouwen is een meervoud van het besteedbare p.r. en marketing budget van de gemeente en provincie Groningen. De tentoonstelling van de Russische schilder trok ruim een kwart miljoen mensen van binnen en buiten de regio. Laten we voorzichtig zijn met het aanwenden van schaarse publieke middelen voor radio en t.v. spots. Hoe anders? Door voortdurend spannende nieuwe initiatieven te bedenken. Be good and tell it. Kwaliteit verloochent zich niet en wordt ook buiten Groningen gelukkig steeds vaker als zodanig herkend.

VNO-NCW Friesland ziet helemaal niets in Plan Van Elswijk Tijdens de algemene beschouwingen in de Provinciale Staten van Friesland kwam als een duveltje uit een doosje het plan van Van Elswijk weer op de proppen. FNP en CDA vroegen het College van Gedeputeerde Staten hiervoor gevoelig te zijn. Achtergrond van het plan Van Elswijk is dat de huidige financieringsgrondslag van de sociale verzekeringen in tijden van recessie tot hogere sociale premies leidt en dus hogere loonkosten die op hun beurt weer leiden tot een daling van de werkgelegenheid. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken wordt door Van Elswijk een altervan technisch personeel daalt echter voortdurend. Het aantal studenten dat kiest voor de bètavariant van het voortgezet onderwijs holt achteruit. Verder vermindert of stabiliseert de instroom in technische vervolgopleidingen, terwijl andere opleidingen een toename kennen. Alle reden dus om zeker ook in Noord-Nederland fors in te zetten op het vergroten van de instroom in technische opleidingen en technische beroepen. En daarvoor moet bij de wortel worden begonnen. VNO-NCW Noord roept basisscholen in Groningen, Friesland en Drenthe op gebruik te maken van de mogelijkheden die de minister wil bieden! Van de 250 scholen die nu deelnemen aan het VTB project, zijn er slechts 10 in Noord-Nederland te vinden. (Vanuit een

natieve financieringswijze voor de sociale zekerheid voorgesteld. Hierbij worden heffingen niet op de lonen gelegd maar op de productie (productieheffing). VNO-NCW Noord ziet als belangrijkste bezwaar tegen het plan dat efficiënte bedrijven de rekening gaan betalen voor inefficiënte bedrijven. In de discussies over alternatieve grondslagen is door VNO-NCW Noord een verkleining van de wig bepleit om ruimte te bieden aan investeringen die werkgelegenheid bevorderen. Het kabinet Balkenende komt met een aantal voorzetten hiertoe. Het creatief schuiven met geldstromen biedt geen structureel soelaas. Landelijke invoering van het plan Van Elswijk zou een strafport betekenen op de groei van arbeidsproductiviteit. Dit zou betekenen dat bedrijven, die een hoge groei van de arbeidsproductiviteit weten te realiseren, naar het buitenland vertrekken. Dit is een zodanig hoog risico dat alleen hierom al afgezien zou moeten worden van invoering. De resultante is een economie met een lage arbeidsproductiviteit en een lage welvaart per hoofd van de bevolking. Met alle risico's van een verder afkalven van de werkgelegenheid. Ook het ongerichte karakter van de arbeidssubsidie in het plan Van Elswijk maakt invoering niet wenselijk. Het plan Van Elswijk gaat voorbij aan het feit dat de arbeidsmarkt bestaat uit deelmarkten die verschillend beleid vergen. Het grootste deel van de inactiviteit is in het onderste segment van de arbeidsmarkt geconcentreerd. Om deze te bestrijden is het niet noodzakelijk dat alle soorten arbeid goedkoper gemaakt worden. Op een moment van grote krapte in de hogere segmenten van de arbeidsmarkt, is het ongericht vergroten van de totale vraag naar arbeid via een zeer generieke arbeidssubsidie voor werkgevers vanuit macro-perspectief zeker niet wenselijk. Tevens zal een invoering van het plan Van Elswijk een zeer forse wijziging betreffen van de fiscaliteit die ingrijpender is dan de laatst ingevoerde belastingherziening. In 2000 nam de toenmalige Minister De Vries van Sociale Zaken tezamen met zijn collegae van Financiën en Economische Zaken expliciet fors afstand van het plan. Dit betekende voor een aantal in gang gezette experimenten in Groningen en Friesland (jachtbouw – en recreatiesector) een begrijpelijk voortijdig einde. Sedertdien zijn de omstandigheden niet wezenlijk gewijzigd. Reageren? [email protected]

samenwerkingsverband van de gemeente Leek en de PABO van de Hanzehogeschool Groningen wordt op 8 scholen in Leek en 2 in Groningen techniek in het basisonderwijs ingevoerd.) Streven van de minister is dat in zes jaar tijd op tenminste 2.500 scholen techniek in het lesprogramma wordt geïntegreerd en dat nog eens 1.500 daarmee een eerste start hebben gemaakt. VNO-NCW Noord ziet graag dat een fors deel van dat aantal scholen zich in Noord-Nederland bevindt. Interesse voor techniek die nu met de paplepel wordt ingegoten draagt bij aan een prettig ondernemingsklimaat (nu en straks) voor noordelijke bedrijven!


35

............................................................

Arbeidsproductiviteit moet Aan de Friese werknemers ligt het in Dat de Friese werknemers niet lui zijn heeft de afgelopen weken breed in de kranten gestaan. Het was het antwoord op de vraag die vele keren is gesteld nadat vorig jaar de resultaten van de Enquête Regionale Bedrijfsontwikkeling (ERBO) van de Kamer van Koophandel Friesland werden gepresenteerd. Hieruit bleek dat de arbeidsproductiviteit in Friesland ten opzichte van andere delen van het land achterbleef. Maar hoe dat nou precies kwam was niet helder. Wel bestond over de ernst van de zaak geen enkele twijfel: een lage arbeidsproductiviteit heeft gevolgen voor de (inter)nationale concurrentiepositie. Alle reden voor een onderzoek. Op zoek naar verklaringen die aanknopingspunten bieden voor verhoging van de arbeidsproductiviteit. Niet alleen Fries probleem Een lage arbeidsproductiviteit ligt dus niet aan ‘luie werknemers’. Dat kan maar duidelijk zijn. Hoeveel er in een arbeidsuur wordt geproduceerd, wordt bepaald door veel factoren. Overigens is de arbeidsproductiviteit in heel Nederland in het afgelopen jaar nauwelijks toegenomen. De gemiddelde groei bedroeg in 2002 slechts 0,2%. Deze lage groei van

de arbeidsproductiviteit is vooral gevolg van de vertraagde reactie van de werkgelegenheid op de verslechtering van de economische groei. Per sector zijn in de arbeidsproductiviteit forse verschillen waar te nemen. Zo daalde in 2002 de arbeidsproductiviteit in de horeca met 1,2% terwijl het in de sector vervoer en communicatie met 2,4% toenam. Afijn, achterblijvende landelijke cijfers mogen natuurlijk geen excuus zijn om niet naar het eigen presteren te kijken. Eén belangrijk aanknopingspunt bieden de landelijke cijfers in elk geval al wel: er bestaan forse verschillen tussen sectoren. Samenstelling van de economische structuur is dus een deel van de verklaring voor verschillen in arbeidsproductiviteit tussen verschillende regio’s.

Complex In het onderzoek dat door de provincie Fryslân en de Kamer van Koophandel Friesland is uitbesteed aan de Rijksuniversiteit Groningen worden alle mogelijke oorzaken geordend. De wortels van het probleem lijken te liggen in een complex samenspel tussen de bedrijfsomvang, het opleidingsniveau van de beroepsbevolking, de gesubsidieerde arbeid, de kapitaalintensiteit, innovaties en ICT gebruik en de mate waarin Friesland kan profiteren van bundelingseffecten. Algemene conclusie in het rapport is dat er niet één duidelijke factor is die het verschil kan verklaren. Er is juist sprake van een complexe samenhang van de verschillende factoren. Op alle genoemde factoren scoort Friesland ongunstiger dan landelijk: de gemiddelde bedrijfsomvang is kleiner en dat gaat samen met een lagere kapitaalintensiteit in de industrie en een lager scholingsniveau van het personeel. Dit leidt tot een lagere arbeidsproductiviteit. Een hoger aandeel gesubsidieerde banen drukt ook het niveau van de arbeidsproductiviteit omlaag. Ook het innovatief gedrag en het ICT-gebruik ligt in Friesland op een lager peil, mogelijk mede door de ijle economische structuur

waardoor nauwelijks sprake kan zijn van positieve bundelingseffecten.

Levensbedreigend of uitdaging? Op dit moment vormt de lagere arbeidsproductiviteit geen probleem voor het Friese bedrijfsleven. Overigens wil een lagere arbeidsproductiviteit niet zeggen dat het ook economisch slechter gaat. Friese bedrijven kunnen de internationale concurrentie over het algemeen aan, doordat ook de loonkosten in Friesland lager zijn dan in de rest van Nederland. Op de langere termijn zal de arbeidsproductiviteit wel moeten stijgen om niet uit de markt gedrukt te worden door toenemende concurrentie uit bijvoorbeeld de nieuwe EU landen of Azië. Hoewel dit per bedrijfstak kan verschillen zullen er bij de meeste bedrijven wel mogelijkheden zijn om de arbeidsproductiviteit te verhogen. Het is zaak deze mogelijkheden zo goed mogelijk te benutten. Overigens dragen een goede bedrijfsvoering, een goede benutting van de kwaliteiten van het personeel en een beperking van het ziekteverzuim ook al positief bij aan de arbeidsproductiviteit.

Knopjes en kraantjes Allereerst, productiviteitsbeleid is over het algemeen lange termijnbeleid. Men moet vandaag investeren om pas jaren later de vruchten te plukken. Verder is productiviteitsbeleid bij uitstek indirect beleid. Er is geen kraantje of knopje waarmee de arbeidsproductiviteit in een keer kan worden verhoogd. Het beïnvloeden van de vestigingsomvang, de economische structuur, de agglomeratie en de kapitaalintensiteit is maar in beperkte mate – of zelfs helemaal niet – mogelijk. Om die reden moeten we onszelf ambities stellen die bij de regio passen. Regionale differentiatie in ambitieniveaus kan wat ons betreft aan de orde zijn. In elk geval liggen inspanningen gericht op onder-


36

............................................................

omhoog in de slag om concurrentie elk geval niet

wijs, innovatie en ICT meer voor de hand. De link tussen innovatie, ICT-gebruik en arbeidsproductiviteitsgroei is inmiddels ook internationaal geaccepteerd. Natuurlijk kan er ‘beleid’ worden ontwikkeld (in samenspel tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven) gericht op het verhogen van de arbeidsproductiviteit. Dat moet ook. En dat (regionale) overheden een belangrijke rol spelen staat buiten kijf. Zij kunnen innovatieve processen faciliteren door stimulering van gunstige vestigingsvoorwaarden voor innoverende bedrijven. Allerhande samenwerkingsvormen tussen bedrijven onderling en tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven kunnen ze stimuleren. Echter, de sleutel voor het succes ligt uiteindelijk toch bij de individuele bedrijven. Die moeten kunnen inspelen op de vraag van morgen. En zij moeten vorm geven aan de drie innovatiepijlers: technologie, interne organisatie en processen in het bedrijf en de keten. Daadwerkelijke innovatieprocessen vinden bij bedrijven zelf plaats. Die uitdaging ligt voor bij de Friese bedrijven.

Aan de slag! Het probleem is onderkend. Friesland scoort als een van de minste op de lande-

lijke schaal van arbeidsproductiviteit. Verhogen van de arbeidsproductiviteit is een enorme uitdaging voor heel Nederland. En ook Friesland moet een kwaliteitssprong maken. De wortels van het probleem zijn door het recente onderzoek gedefinieerd. Ook is helder waar we wel en niet invloed op kunnen uitoefenen. Nu moeten we aan de slag. Of liever: verder. Want de Friese ondernemers en alle partijen daaromheen zijn natuurlijk al lang bezig. We moeten dan ook uit dit rapport geen al te dramatische conclusies trekken. Friesland is niet verschrikkelijk achtergebleven. Het is nog steeds goed ondernemen in Friesland. Allerlei hard te maken vestigingsvoordelen blijven gelden. Een investering in Friesland pakt nog steeds niet slechter uit dan in andere delen van het land: er zijn genoeg positieve aspecten die de achterblijvende arbeidsproductiviteit compenseren. We moeten de conclusies uit het rapport wel oppikken als een signaal. En dankbaar gebruik maken van de handvatten die het biedt. Duidelijk is nu waar de komende jaren de aandacht

naar toe moet blijven gaan. Het is meer dan prettig dat dat ook vanuit het kabinet wordt ondersteund. Het innovatieplatform van Balkenende staat er voor garant dat het onderwerp ‘innovatie’ de komende tijd hoog op de agenda blijft staan. In het Friese trekken zowel de Kamer van Koophandel Friesland als de Provincie op korte termijn geld uit voor projecten gericht op innovatie, ICT, scholing, kostenreductie en rendementsverbetering. Ook in het Kompasprogramma van de drie noordelijke provincies wordt een grotere nadruk gelegd op de belangrijke voorwaarden voor het verbeteren van de arbeidsproductiviteit. Diverse partijen zetten zich in kansen te creëren voor ondernemers die willen innoveren. Maar het gaat om meer dan het samenvoegen van een lange reeks van subsidieregelingen. De uitdaging ligt nu aan de voeten van het bedrijfsleven. ‘Aan de slag’ kan het motto zijn. Maar vooral ook: ‘doorgaan’! Mirjam Molenaar [email protected]

Ledenboek VNO-NCW Noord in aantocht Evenals in voorgaande jaren komen we binnenkort weer uit met de nieuwste editie van het ledenboek. Het is een zeer bruikbare almanak – jaarlijks geactualiseerd – voor ondernemend Noord-Nederland. Ook dit ledenboek zal opnieuw uitgebreider zijn dan de vorige editie. Het nieuwe ledenboek zal worden uitgebreid met een CD-ROM. Deze heeft een uitgebreidere functionaliteit en meer selectiemogelijkheden zodat u nog sneller en beter de gegevens van ons ledenbestand kunt raadplegen. Als extra optie biedt deze CD-ROM de mogelijkheid om á raison van € 25,- uw Internetadres als rechtstreekse link bij uw gegevens te presenteren. Uiteraard wordt dan ook uw Internetadres afgedrukt in het ledenboek. Weergave van het Internetadres in het ledenboek vormt een package deal met vermelding met doorklikmogelijkheid op de CD-ROM. Wij hopen van harte dat deze vernieuwde en handzame editie samen met de CD-ROM opnieuw in een belangrijke informatiebehoefte zal voorzien. Voor nadere informatie kunt u copntact opnemen met Lilian de Winter 0592-376933.


37

............................................................

Ervaren ondernemers geven gratis Ondernemersklankbord voor behoud en groei ”Ondernemer zijn in Nederland is een toenemend ingewikkelde klus. Vooral bij kleine bedrijven en bij startende bedrijven geldt dat de ondernemer er vaak alleen voor staat.” Aldus Henk Schouten, directeur van de stichting Ondernemersklankbord.“Onze consulenten zijn zelf ondernemer geweest en ze spreken de taal. Doorgaans gaat het om praktische adviezen. Wat wel te doen en wat niet. Wijzen op het belang van een goed ondernemersplan, de noodzaak van een goed debiteurenbeheer, onderhandelen met financiers en ga zo maar door. Ook ondernemers die al een tijdje bezig zijn en voor onverwachte ontwikkelingen komen te staan, helpen wij graag. Denk dan aan het stichten van een filiaal, onstuimige groei goed hanteren, een nieuwe (grotere) huisvesting, personeel en dat soort zaken. Daarnaast helpen we ook ondernemers met problemen bij dreigend faillissement, problemen tussen partners, problemen bij overlijden of anderszins wegvallen van een ondernemer. Eigenlijk het complete probleemscenario voor zowel positieve als negatieve ontwikkelingen”.

O

ndernemersklankbord werkt snel. Henk Schouten:”Veelal is een eerste contact tussen de ondernemer en de hem toegewezen consulent er al binnen 24 uur. Doorgaans kunnen wij een consulent toewijzen met ervaring in de betrokken branche. Dat bekort de “inwerktijd” van de consulent en schept meteen vertrouwen bij de ondernemer.

Netwerk Niet zelden moet een consulent bij het oplossen van problemen te rade gaan bij zijn eigen netwerk. Onze consulenten hebben een prima naam bij allerlei instanties en organisaties die bij de oplossing van positieve en negatieve problemen om de hoek kunnen komen kijken. Je moet dan denken aan banken en andere financiers, subsidiërende instanties, gemeenten, belastingdienst en bedrijfsverenigingen. Een consulent zal overigens nooit op

de stoel van de cliëntondernemer gaan zitten. Hij zal adviseren en richting aangeven en verder het werk zelf aan de ondernemer overlaten. Hij is dan ook meer coach en klankbord dan crisismanager”.

2.100 ondernemers geholpen Al vele jaren wordt de stichting actief ondersteund door een aantal grote bedrijven, maar ook kleinere. De waarde van het werk zit met name in het behoud van economische activiteit die anders verloren zou kunnen gaan of het in goede en veilige banen geleiden van groeiende economische activiteit. Directeur Henk Schouten hierover:”Onze consulenten zijn ervaren rotten in het ondernemen. Ze hebben hun sporen al verdiend en zijn veelal geziene mensen in de regio en binnen hun eigen branche. Ik kan me weinig voorbeelden voorstellen

waar op dit gebied met zo weinig investeringen zoveel economische activiteit wordt gegenereerd of behouden. Het niet gebruiken van de ervaring en kennis van onze consulenten zou je reinste kapitaalvernietiging zijn. In 2002 hebben we ruim 2.100 ondernemers kunnen helpen. We constateren daarbij een groeiende hulpvraag van bedrijven die starten of nog geen twee jaar bezig zijn. Ik durf te zeggen dat we daarmee een veelvoud aan banen, omzet en winstbehoud hebben veilig gesteld of mede mogelijk gemaakt”.

Faillissements Preventie Project Het werk van Ondernemersklankbord is ook bij het Ministerie van Economische Zaken niet onopgemerkt gebleven. Met het doel economische activiteit te behouden geeft dit Ministerie steun aan Ondernemersklankbord in een landelijk project om in een zeer laat stadium dreigende


38

............................................................

advies aan kleine bedrijven van economische activiteiten

faillissementen alsnog om te buigen tot een succesvolle doorstart. Deze aanpak volgt op een pilot bij de rechtbank in Utrecht waarbij Ondernemersklankbord werd ingeschakeld bij bedrijven waarvoor faillissement was aangevraagd. Die inschakeling leidde in het merendeel van de gevallen tot een succesvolle doorstart Bij de stichting Ondernemersklankbord is Paul Woltering, zelf consulent, belast met de landelijke introductie van het Faillissements Preventie Project. Paul Woltering hierover:”De gezamenlijke aanpak met de rechtbanken werkt als volgt. Wanneer de uitspraak over een faillissementsaanvraag wordt aangehouden

omdat de rechter verwacht dat een faillissement kan worden voorkomen, worden consulenten van Ondernemersklankbord ingeschakeld. Doel is de mogelijkheid van een doorstart te onderzoeken, waarbij een minnelijke schikking met crediteuren (schuldsanering) een belangrijke voorwaarde is. Wordt daaraan en aan overige voorwaarden voor een doorstart voldaan, dan zal de consulent de ondernemer doorgaans nog voor kortere of langere tijd begeleiden”. Het voorkomen van faillissement via het adviseren en begeleiden van ondernemers die in een moeilijke financiële situatie verkeren, doet Ondernemersklankbord al lang. Liefst overigens in een veel eerder stadium dan dat de rechtbank erbij betrokken raakt. Hoe vroeger Ondernemersklankbord erbij komt, hoe beter de kans op een succesvolle oplossing. Paul Woltering hierover:”Daarom proberen we ons werk in beeld te brengen. Niet alleen bij starters en ondernemers, onze potentiële cliënten dus, maar ook bij intermediairs als accountants, boekhoudbureau’s, banken en gemeentelijke sociale diensten waar men vaak ook kan zien aankomen dat het met een onderneming mis dreigt te gaan. Hoe eerder wij het lek boven water krijgen, hoe meer kans op het beste resultaat”.

Complementariteit VNO-NCW Noord prijst zich gelukkig met de directe nabijheid van een uiterst effectieve organisatie van ervaren vrijwilligers die erin slaagt economische activiteiten te behouden en te stimuleren. Het netwerk van Ondernemersklankbord vormt een fraaie aansluiting op het netwerk van VNO-NCW Noord. Hans Haerkens [email protected]

Stichting Ondernemersklankbord Ondernemersklankbord is een landelijk opererende stichting. Binnen Noord Nederland is de stichting gehuisvest in het pand van VNONCW Noord. Ondernemersklankbord geeft tegen een minimale vergoeding advies aan veelal kleine ondernemers of starters die zich geen betaald professioneel advies kunnen veroorloven. De stichting kent een klein hoofdkantoor, dat een landelijk net van ruim 230 consulenten aanstuurt. Deze consulenten zijn oud-ondernemers, oud managers of specialisten uit het bedrijfsleven die hun sporen hebben verdiend en dit werk vrijwillig doen. Voor meer informatie zie www.ondernemersklankbord.nl

Henk Schouten, directeur Ondernemersklankbord


39

............................................................

Statement helpt Stichting Het Huis bij De Vijfhuizenkrant: In de plaats van kerstkaarten te versturen, zet Statement Communicatie Adviesbureau het vrijgekomen budget maatschappelijk verantwoord in. Samen met enkele andere bedrijven werken zij kostenloos aan een professionele interne nieuwsbrief voor de Stichting Het Huis, die door de bewoners van de opvanghuizen zelf wordt geschreven. Dit is een bijzonder voorbeeld hoe bedrijven maatschappelijk betrokken kunnen ondernemen.

Samen met de bewoners en begeleiders van Stichting Het Huis produceert het stadgroninger communicatie adviesbureau Statement belangenloos een tweemaandelijkse interne nieuwsbrief. De nieuwsbrief, een soort 'interne Riepe', is bedoeld om bewoners en begeleiders van vijf opvanghuizen meer met elkaar in contact te brengen. Een staaltje Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, waarbij ook een vormgever, een lithograaf en een drukker zijn betrokken. Het project wordt gefinancierd met budget dat voorheen aan plichtmatig verstuurde kerstkaarten werd besteed.

Mirjam Lasthuizen

S

tichting Het Huis heeft vijf opvanghuizen in beheer: voor daklozen, verslaafden en mensen met psychische problemen. Het Huis biedt naast onderdak ook hulp en begeleiding. Sinds drie jaar verschijnt de Vijfhuizenkrant, een interne nieuwsbrief die vijfmaal per jaar uitkomt en waarin nieuwtjes, activiteiten en achtergronden staan. Ook bevat de krant interviews met bewoners en medewerkers. Het ontstaan van deze vorm van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is simpel. Bewoners en begeleiders van de opvanghuizen schrijven zelf de artikelen en leveren foto’s aan. Statement verzorgt de eindredactie en coördinatie, Strik Design en Da Mar het ontwerp en de opmaak, ProArt de lithografie, Plantijn Casparie het drukwerk en Buhrmann Ubbens het papier. Dankzij deze bijzondere keten kan Stichting Het Huis een professionele interne nieuwsbrief uitgeven en doen medewerkers ervaring op met het publiceren van teksten, tekeningen, foto's en ideeën. Statementdirecteur Ron Overbeek: “Het resultaat is een bijzondere nieuwsbrief, die bewoners, bezoekers, familieleden, medewerkers en vaak ook omwonenden van de huizen met veel plezier lezen.”

opvanghuizen iets nodig wat het bedrijf zou kunnen sponsoren. “Uit het gesprek bleek, dat eigenlijk overal in was voorzien”, blikt Overbeek terug. “Een sjaal, kleding, schoenen, handschoenen, zelfs een kerstdiner: het was allemaal al verzorgd binnen Het Huis. Toen men vertelde plannen te hebben om een intern blad te gaan maken, viel alles snel op z’n plaats. Daar konden wij immers onze expertise prima bij inzetten. Ook de keten van vormgevers tot drukker was snel geregeld.”

Alle partijen beleven veel plezier aan het maken van de Vijfhuizenkrant. “Het geeft ons een blik in de leefwereld van dak- en thuislozen”, vertelt Overbeek. “Omgekeerd krijgen zij een blik in onze bureauwereld. Iedere twee maanden houden we hier bij ons de redactievergadering. Het is mooi om samen te overleggen, besluiten te nemen en iets moois te maken. Er is veel verborgen talent in de huizen. Schrijvers, tekenaars, creatieven: alles is aanwezig.”

Vijfhuizenkrant Overbeek nam enkele jaren geleden contact op met Het Huis. Onderwerp van gesprek: wat zou Statement kunnen betekenen voor de stichting? Wellicht hadden de mensen die gebruik maken van de

De redactie van de Vijfhuizenkrant bijeen bij Statement aan het Martinikerkhof in Groningen. Achter de tafel van links naar rechts Jan Melle, Carlien en begeleidster Joke Duinkerken. Op de rug gezien Ron Overbeek (links) en Henk Faas van Statement.


40

............................................................

maken van eigen nieuwsbrief door en voor daklozen Redactievergadering Een wisselende club bewoners vormt, samen met begeleidster Joke Duinkerken, de redactie van de Vijfhuizenkrant. “Het verloopt altijd erg plezierig”, aldus Joke. “We zijn blij met de krant en de manier waarop die gemaakt wordt. We kunnen onze informatie kwijt en de bewoners vinden het leuk om er aan mee te werken.” Jan Melle is redactielid van het eerste uur. “Dit is ons kindje”, zegt hij trots

over de Vijfhuizenkrant. “Telkens als de krant op het punt staat te verschijnen, zijn we met z’n allen zenuwachtig. Hoe zou de krant eruit zien? Staat alles er goed in?” Volgens Jan Melle, die de krant ook onder meer opstuurt naar Koningin Beatrix en burgemeester Jacques Wallage van Groningen, zijn de reacties op de nieuwsbrief goed. Zijn collega-redactielid Carlien zegt: “Het is hartstikke leuk en ontspan-

nend om hiermee bezig te zijn. Zelf schrijven, zelf tekeningen maken en dat al drie jaar. We zijn eigenlijk best een ervaren team, zo met z’n allen.” De redactie denkt momenteel na over nieuwe rubrieken, een enquête die het oordeel van lezers over de krant in kaart moet brengen en natuurlijk over de aankomende editie, die halverwege december gaat verschijnen: een Kerstnummer.

Nieuwe leden De volgende personen zijn lid geworden van de vereniging:

Groningen Gebr. Dekker Groningen B.V., Groningen R.S. van Dijk Technical Management Raadgevende Ingenieurs, Groningen mw H.M. Hijmans Hermine M. Hijmans - HR & M Advies, Groningen A.D. Hettema Dizain BV, Groningen mw J.H. Jonkman Stichting Veiligheidszorg Groningen, Groningen W.J.P. Westerbos Marko B.V., Veendam prof.dr. E.W. Berghout Rijksuniversiteit Groningen, Groningen H. Wiekamp Wiekamp Installaties, Leek R.H.J. Caspers Autobedrijf Caspers B.V., Groningen drs. H.A.M. van Lieshout Hanzehogeschool - Lectoraat Arbeidsverhoudingen, Groningen dr. H. Hanson Hanzehogeschool – Faculteit Techniek, Groningen drs. J. Talens MOBIEL, Veendam drs. J. Niewold RA Ernst & Young, Groningen mw L. Bulk WebWays Consultancy, Groningen J. Dobben Kondor Wessels Noord B.V., Leek J.J. van der Wulp AMCA Hydraulic Fluid Power B.V., Ten Post J.C. Vreeken jr. G.M.B. Groningen B.V., De Wilp R. Oldenburger RightClaessens, Groningen W.J.M. van Slobbe ABN AMRO Bank N.V., Groningen W.H. Gentenaar Maintec Contracting B.V., Eemshaven P.B. Bruens Gemeente Groningen Milieudienst, Groningen drs. J.H. Kreuze RERA Noordelijke Accountantsunie BV, Groningen B. Meijer Ascon, Valthermond

H.J.A. Beset J.S. Klinker RA W.J. de Vries G. Ritsma drs. S.M. Avezaat H.J. Kempes K. Jongsma dhr Steenbergen G.A. de Roos ir. T.A.M. van Bruggen W.Chr. van Muylwijck

Friesland

dhr Vreeken

ing. B. Steenbergen

J. Volker G. van Klaveren

dhr Van Dijk

F. van der Galiën J.H. Nijmeijer MBA R. Verhagen E. Hofstee F.P.A. Jansen H. van der Wiel

Batavus B.V., Heerenveen Deloitte & Touche, Groningen N.I.D. Noordelijke Industriële Drukkerij, Drachten H.B.D. Bouwgroep BV, Drachten De Lawei, Drachten Wensink Friesland, Heerenveen AVM Accountants en Adviseurs, Heerenveen Asito Regio Noord Nederland, Heerenveen NIDO, Leeuwarden Bedrijven Contactdagen voor Friesland B.V., Groningen CPS Color BV, Sneek Arbo Unie B.V., Leeuwarden DOTEC Tilhulpen, Joure NGC Gerechtsdeurwaarders, Buitenpost Imperial Tobacco R.Y.O. BV, Joure Aannemingsbedrijf M. Cnossen BV, Sneek

Drenthe

mw Hijmans

ing. A.G.M. Janmaat G. Hofmeijer drs. D.P. Tavenier R.J. Tinga C.H. Kosse G. Feijen MBA A. Kuilman

mw Jonkman

J.W.H. Brands mr. H.V. Wobben ing. G. Couperus ir. R.T. Opdam mw mr. S.E. de Jong

IJssel Technologie (Noord), Veendam Gerard van Klaveren Bedrijfshuisvesting, Leeuwarden

mr. M.F. Versteeg O. Storteboom W.A.M. ten Hove B.M. Defraye

Unica Installatietechniek B.V., Emmen Mennega Constructies BV, Gasselte Argumentix BV, Assen MF Uitzendbureau, Assen Start Service Center Emmen, Emmen Rabobank Roden, Roden Bouwbedrijf Kuilman dhr Hofmeijer Schoonebeek bv, Schoonebeek Brands Bouwgroep bv, Emmen Doornbos/Suringar/Wiersema Advocaten, Assen BAM NBM Wegenbouw Noordoost bv, Vries Plegt-Vos Noord B.V., Assen Doornbos/Suringar/Wiersema dhr Tinga Advocaten, Assen Nederlandse Aardolie Maatschappij BV, Assen Brabantia Nederland B.V., Roden Honeywell B.V., Combustion Controls Center Europe, Emmen Diolen Industrial Fibers (Acordis), Emmen


41

............................................................

Een Kwestie van Vertrouwen Heeft u het gevoel dat er meer speelt in uw organisatie? Dat er krachten zijn waar u geen vinger achter kunt krijgen? Als u meer inzicht wilt in de mate van vertrouwen binnen uw organisatie en hoe u dit kunt beïnvloeden, dan bent u van harte uitgenodigd om deel te nemen aan de workshop ‘Een Kwestie van Vertrouwen’. Deze vindt plaats op 11 december 2003 in Landgoed Lemferdinge te Paterswolde.

de

HartWerken groep

In deze workshop kijken we naar: • Wat is vertrouwen? • Hoe baseert u relaties en samenwerking op vertrouwen? • Hoe voorkomt c.q. herstelt u breuken in vertrouwen?

U leert het gesprek op een open manier aan te gaan om zo de mate van vertrouwen te beïnvloeden. U gaat naar huis met een frisse kijk plus enkele stevige handvatten om voortaan de mate van vertrouwen binnen uw organisatie te kunnen beïnvloeden.

de mogelijkheid om u aan te melden. Dit kan ook via (050) 534 38 44 of e-mail [email protected]. De kosten voor deelname bedragen € 150,- excl. BTW. De workshop start om 9.00 uur en duurt de hele dag, een lunch is inbegrepen. Mirjam Lasthuizen [email protected]

De workshop wordt geleid door Walter Berghoef van de HartWerken Groep. Op de website www.vno-ncwnoord.nl vindt u meer informatie over deze workshop, plus

Heeft u per direct een goede controller nodig? an!

eua iedt z

tb

emen c a l p In

Werving Detachering Advies (050) 314 54 22 www.inplacement.nl

.................................................... VNO-NCW NoordNieuws september 2003

42

. . . . . .C. .olof . . . . .on . . . . . . . . . . .A . . genda . . . . . . . . . . . . meer . . .informatie: . . . . .www.vno-ncwnoord.nl ............. www.vno-ncwnoord.nl Dit magazine van VNO-NCW Noord verschijnt zes maal per jaar en wordt verspreid onder leden in Drenthe, Friesland en Groningen Oplage: 1700 exemplaren Redactie: P.J.M. Buurman, [email protected] Postbus 188, 9750 AD Haren tel.: (050) 534 38 44, fax: (050) 534 61 45 Advertentieverkoop Koninklijke Van Gorcum bv, Assen Lilian de Winter 0592-376933

dinsdag 25 november 2003 ‘Nieuwe ronde, nieuwe kansen; zaken doen met Latijns Amerika’ Plaats: Ontvangst: Sprekers:

Einde:

TT-Circuit Assen 15.00 uur dr. H.E. Ebbers associate professor International Economic, Universiteit van Nyenrode N. Haslund International Desk Manager ABN AMRO Bank (Brazilië) ing. A. van der Schaaf algemeen directeur Van der Wiel Infra en Milieu B.V. mevrouw J. Wijnands senior Trainer ITIM, Business Culture and International Management afsluitend Mexicaans buffet 20.00 uur

dinsdag 2 december 2003

Basisvormgeving Lieuwens Communicatie & Vormgeving, Lemmer

Algemene ledenvergadering Plaats: Ontvangst 1e deel:

Prepress en druk Koninklijke Van Gorcum bv, Assen

Aanvang 2e deel: Spreker:

Distributie Albracht, Groningen

Einde:

Golden Tulip Hotel Drenthe, Zeegse 15.00 uur Verantwoording bestuur VNO-NCW Noord aan leden 16.00 uur mr N.J.J. van Kesteren algemeen directeur VNO-NCW ‘Observaties vanuit het Haagse’ 17.30 uur

donderdag 11 december 2003 Workshop: Een kwestie van vertrouwen

VNO-NCW heeft de belangenbehartiging in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe toevertrouwd aan VNO-NCW-Noord, die hiermee tachtig procent van de werkgelegenheid in de marktsector vertegenwoordigt. Ruim zestig procent van het ledenbestand van VNO-NCW Noord bestaat uit bedrijven in de categorie mkb.

Plaats: Ontvangst: Gespreksleider: Thema: Einde:

Landgoed Lemferdinge, Paterswolde 9.00 uur W. Berghoef, Hartwerken Wat is vertrouwen, hoe baseer jij je relaties op vertrouwen en hoe kunnen breuken in vertrouwen hersteld worden. 18.00 uur

donderdag 18 december 2003 Oudejaarsreceptie VNO-NCW Noord Plaats: Ontvangst: Intermezzo:

ERVAREN WERKGEVERS GEZOCHT

Gasuniegebouw, Groningen 17.00 uur 18.00 uur Welkomstwoord door drs. G.H.B. Verberg hoofddirecteur NV Nederlandse Gasunie Spreker: S.B. van der Velde directeur Huhtamaki Nederland B.V. voorzitter VNO-NCW Noord Voorafgaand aan deze bijeenkomst wordt een kennismakingsbijeenkomst voor nieuwe leden georganiseerd (aanvang 15.30 uur)

woensdag 15 januari 2004 Bedrijfsbezoek Dotec Tilhulpen Plaats: Ontvangst: Sprekers:

Einde:

Joure 16.30 uur R.Verhagen Dotec Tilhulpen dr.ir. P.A. Gielen TechnologieCentrum Noord-Nederland ‘Productinnovatie is bron van toekomstige winstgevendheid’ 19.00 uur

donderdag 22 januari 2004 Interactieve presentatie over Arbeidsvoorwaardenoverleg in samenwerking met AWVN Ontvangst: 15.00 uur Dagvoorzitter: S.B. van der Velde directeur Huhtamaki Nederland B.V. voorzitter VNO-NCW Noord Specialistenpanel informeert u over de nieuwste trends en actualiteiten op het gebied van arbeid, pensioen en zorg. Einde: 17.00 uur

dinsdag 27 januari 2004 Bedrijfsbezoek ‘Hollands glorie’ Als nieuw reclamebureau moet je er flink aan trekken. Logisch dat we werk zoeken waar het te vergeven is. We zijn er klaar voor.

Plaats: Vertrek: Ontvangst: Spreker: Lunch:

www.dag8.nl Vertrek:

Koninklijke Marine, Den Helder per bus vanaf diverse opstapplaatsen 10.30 uur Vice-admiraal J. van der Aa Commandant Zeemacht Nederland 12.30 uur 2e deel: Uitgebreide kennismaking met de marine in Den Helder inclusief bezoek aan het Marinebedrijf en Marinevliegkamp De Kooi 16.00 uur vanuit Den Helder

.................................................... november 2003 VNO-NCW NoordNieuws september 2003

43

De Bedrijven Contactdagen voor Friesland

Pasklaar netwerk voor ondernemers!

FEC - Leeuwarden 23 & 24 maart 2004 050 - 526 03 92 • www.bcd.nl • [email protected]

NoordNieuws. VNO-NCW Noord presenteert nieuwe visie op werklocaties

Recommend Documents