Verslag van de NGS proeverij van Pinot Noir wijnen, gehouden op 30 maart 2015 in Restaurant Zarzo te Eindhoven. Eindredactie Paul Op ten Berg. Lastig druivenras Pinot noir het de meest grillige en onvoorspelbare van alle druivenrassen. Het eist veel van de wijnboer en de wijnmaker die er soms gefrustreerd van raken, en vraagt veel zorg en geduld van de consument.
Enkele kenmerken: uiterst gevoelig qua klimaat, bodem, snoeien en opbinden, maar nog meer qua vinificatie en opvoeding; houdt van een gematigd klimaat; doet het goed op arme, kalkrijke kleibodems met een goede afwatering; knopvorming vroeg in het voorjaar, waardoor risicovol voor nachtvorst en coulure; heeft de neiging om kleine, compacte druiventrossen te produceren, 40-50 % kleiner dan die van cabernet sauvignon; relatief dunne schil gevoelig voor echte en valse meeldauw, grijze rot en virusziekten als court-noué en leafroll; geeft wijnen met een tamelijk lichte kleur.
In een warm klimaat rijpt pinot noir te snel, waardoor de schil de neiging heeft om te verschrompelen en door de zon te verbranden. Dat resulteert in jammy wijnen met gebrek aan verfijning en veel alcohol. Wanneer groeikracht en rendement worden beperkt, de wijnstokken oud zijn, het groeiseizoen regelmatig en langdurig is en de druiven fysiologisch rijp werden geplukt, is pinot noir op zijn best.
Muteert spontaan Sinds de jaren 50 van de vorige eeuw is pinot noir veelvuldig uit zichzelf gemuteerd. Zo begon Henri Gouges in 1930 met zijn witte Nuits-Saint-Georges toen hij in zijn Perrières wijngaard pinot noir stokken aantrof met aan een kant witte druiven en aan de andere kant rode.
Pinot fin en pinot droit Van de oorspronkelijke pinot fin ontstonden nieuwe types klonen, die elk hun favoriete gebruikers kennen. Als er eenmaal op een bepaald perceel een kloon stond die perfecte resultaten leverde, werd deze via massale selectie vermeerderd. Daarentegen wordt de
pinot droit gebruikt door producenten die meer commerciële wijnen beogen. Deze is minder lastig en geeft een groter rendement.
Verspreiding Pinot noir vinden we zowel in de oude als in de nieuwe wijnwereld. In Europa vooral in Frankrijk, Duitsland, Zwitserland en Italië, en buiten Europa vooral in de USA, Canada, Chili, Argentinië, Australië en Nieuw-Zeeland.
Proeverij Door de grilligheid en wispelturigheid van de druif vertonen de wijnen grote verschillen in stijl. Deze worden mede veroorzaakt door de uiteenlopende methodes van vinificatie. Dat was duidelijk merkbaar bij deze proeverij, met voorbeelden uit de oude en de nieuwe wijnwereld. De proefnotities zijn van Job Seuren. De vermelde prijzen zijn bruto horecaprijzen ex BTW.
FRANKRIJK
**** Pinot Noir ‘Esprit’ 2012, Domaine Bégude, IGP Haute Vallée de l’Aude Deze wijn komt uit de streek rond Limoux. De bodem bevat klei en kalksteen. Biologische wijnbouw. Rendement 23 hl/ha. Vergisting 22 dagen met pigeage. Opvoeding 12 maanden op demi-muids van 600 l. Alc. 12,5%. Importeur: Coenecoop circa € 12,50. Oog transparant granaatappelrood, paarse zweem, lichte intensiteit Neus medium aromatisch, zwart fruit, iets gekonfijt, balans tussen koelte en zon, licht plantaardig en bloemig Mond vriendelijke aanzet, fruit, zacht, klein vetje, fris-rond, medium plus intensiteit, medium plus zuren, medium tannines; naast donker fruit ook aards, wat warmte in de afdronk en hout in de vorm van chocolade (mokka); lengte medium plus Conclusie goede balans, aanzet en midden, wat warmte in de afdronk *** Sancerre ‘La Moussière’ 2011, Alphonse Mellot, Loire Van gemiddeld 45 jaar oude stokken uit de topwijngaard La Moussière, met een bodem van Kimmeridge mergel, leem en iets silex. Biodynamische wijnbouw, met certificaat van Ecocert. Rendement 30 hl/ha. Handmatige oogst met selectie bij aankomst. Koude inweking van 1 week, gisting bij max. 28° gedurende 4 weken. Circa 10 maanden rijping, de ene helft op vaten van 500 liter en de andere helft op vaten van 6.000 liter. Importeur: Wijnimport Bart € 22,30. Oog transparant paarsrood Neus medium expressie, koelte, paars fruit, plantaardige hint (buxus/methoxypyrazine), geitenkaas en grafiet; iets groen Mond ronde aanzet, medium intens, lichte tot medium body, zuren medium plus, tannines wat rauw, afdronk kort tot medium, niet erg complex, zuren hard op de tanden Conclusie correct, niet heel spannend, iets onrijp
**** Pommard 2011, Domaine Marc Rougeot, Bourgogne De bodem is zeer kalk– en mergelrijk en de hoogte is tussen 250-300 meter. Biologische wijnbouw, niet gecertificeerd. Klassieke rode wijnbereiding, malolactische gisting. Vinificatie op basis van 40% vendange/vinification entière. Houtopvoeding: 12 maanden, waarvan 25% nieuw. Pommard brengt stevige rode wijnen voort met eerder zwart dan rood fruit en krachtige, verfijnde tannines. Importeur: Wijnkooperij De Lange € 28,05. Oog transparante granaatappelrood met heel lichte ontwikkeling Neus medium expressief, erg rijp en zoet fruit, hout aanwezig, pepertje Mond medium plus intens, redelijk complex, zuren hoog, tannines medium, complexiteit medium plus, afdronk medium plus, zoetig (rijp) rood fruit, wel droog Conclusie heeft nog een paar jaar nodig ****(*)+ Nuits-Saint-Georges 1er Cru ‘Les Murgers’ 2010, Domaine Bertagna, Bourgogne Domaine Bertagna bezit 1 ha in de Premier Cru wijngaard Les Murgers. Dit perceel ligt aan de kant van Nuits-Saint-Georges op een helling en heeft een diepe, steenachtige bodem met goede afwatering. Er staan oude pinot noir stokken, de plantdichtheid bedraagt 10.000 stokken/ha. De wijnbouw is biologisch, er vindt een groene oogst plaats en soms worden knoppen verwijderd. Handmatige oogst met selectie, bij aankomst een tweede selectie. Uiterst zorgvuldige vinificatie, afhankelijk van het oogstjaar wordt een deel niet ontsteeld. Vergisting op de schillen 3-4 weken in rvs tank bij gecontroleerde temperatuur en met talrijke onderdompelingen van de hoed. 15-18 maanden opvoeding op barriques, waarvan de helft nieuw. Importeur: Wijnkooperij De Lange € 49,65. Oog donker paars, maar transparant, heel lichte ontwikkeling Neus lichte tot medium expressie, iets gesloten, aards, zwarte kersen, na wat walsen meer rijp zwart fruit, licht plantaardige, bloemige (geranium) toon, hout is duidelijk aanwezig, iets geknepen, iets leer/animaal, behoorlijk complex, na wat lucht wordt de wijn in de neus wel heel precies, maar krijgt ook wel ontwikkeling Mond aanzet en midden zijn zeer intens, lichte tot medium body, geurimpressie komt terug in de mond, aards, hout (chocolade, koffie), donker fruit,
Conclusie
groen/bloemig, precisie, zeer goede lengte, ook wat rode aalbessen in de mond, tannines goed gestructureerd wijn van hoog niveau, houtgebruik is duidelijk merkbaar
****(*) Chambolle-Musigny 1er Cru ‘Les Fuées’ vieilles vignes 2011, Domaine Anne et Hervé Sigaut, Bourgogne Anne en Hervé namen in 1990 het domein over van een familielid van Hervé. Stap voor stap slagen ze erin de kwaliteit van hun wijngaarden te verbeteren. Het landgoed bevat inmiddels 9,6 hectare aan wijngaarden, verdeeld over tien verschillende stukken land waarvan het merendeel beplant is met zeer oude stokken. De wijngaarden worden zo natuurlijk mogelijk bewerkt. Biologische wijnen is voor hen niet natuurlijk genoeg, ze willen enkel de beste wijn produceren en merken dat veel biodynamische methodes hier goed bij aansluiten. Aangezien Hervé inzag dat tractoren toch teveel schade aanrichtten aan de bodem van hun wijngaarden, worden er sinds 2007 ook weer paarden gebruikt om het land te ploegen. Hun definitieve doorbraak volgt in 2010 met de oogst van dat jaar, die resulteerde in werkelijk sensationele wijnen. Daarmee hebben Anne en Hervé definitief naam gemaakt in de wereld van de natuurlijke wijnen. Dit is een assemblage van 3 percelen van stokken ouder dan 45 jaar. Gerijpt op 2e en 3e jaar 500 liter vaten. Importeur: Smaragd Wijnen (Martijn Verkerk) € 46,50. Oog transparant paars met heel lichte ontwikkeling Neus rijp met iets plantaardigs (geranium), medium expressief, rijpe druiven uit een koel gebied, puur, goede precisie, nieuw hout aanwezig, bloemig Mond licht mondgevoel in de aanzet, puur fruit, vriendelijk, fluweel, goede complexiteit, speels mondgevoel, tannines medium plus maar goed verpakt, zeer goede lengte; iets minder complex dan de vorige wijn, maar beter in balans Conclusie erg geslaagd SPANJE ****(*) Pinot Noir ‘Acusp’ 2013, Castell d'Encús, Raül Bobet, Costers del Segre Algemene kenmerken Costers del Segre: zanderige toplagen op kalksteen; gemiddelde temperatuur: 14 à 15°C; gemiddeld aantal zonuren: 2.800. Costers del Segre betekent letterlijk ‘oevers van de Segre’. De Segre is een zijrivier van de Ebro. In 1988 werd het gebied erkend als DO. Er heerst een puur landklimaat met hete zomers tot 35°C en koude winters tot 0°C. Er is niet veel neerslag: 375 à 450 mm. De druiven voor deze wijn komen van de top van een heuvel, op gemiddeld 1.000 m hoogte. De wijngaard heeft een arme kalkbodem en een hoge plantdichtheid. Handmatige oogst. Malo op barriques. Niet gefilterd, niet gestabiliseerd. Importeur: Wine Companions € 36,04. Oog granaatappel- tot granaatrood, troebele zweem
Neus Mond
Conclusie
zwoel, rijp fruit, duidelijk pinot, aards, onstuimig, mooie complexiteit, spannend, niet vermoeiend, doet Nieuw-Zeelands aan, iets alcohol; duidelijk espresso hout, niet storend waanzinnige aanzet, heel intens maar vederlicht, zwoel, geweldige (mooie) medium plus zuren, vetje, zacht, aards en toch mooi fruit, rode kersen en bramen, hout ook aanwezig, iets laurier en natuurachtig maar heel verleidelijk hoog niveau
DUITSLAND
***(*)+ Spätburgunder ‘Brauneberger Mandelgraben’ 2009, Weingut Markus Molitor, Mosel Van wijngaarden in Traben-Trarbach en Graach. De bodem bestaat voornamelijk uit leisteen en keien. Traditionele vergisting, opvoeding 14 maanden op vaten van Frans eiken. Alc. 13,5%. Importeur: Verbunt Wijnkopers € 22,00. Oog donker paars, transparant, iets ontwikkeld Neus medium expressief, duidelijke ontwikkeling, paars fruit, iets medicinaal
Mond Conclusie
aanzet frisser in de mond, duidelijk Duits, sappig rood fruit, spicy, peper, tannine aanwezig, hout wat los, medium doch iets drogende finale, warmend, medium complexiteit origineel en net glas met redelijke complexiteit, maar iets ruw in mond en afdronk, heeft wellicht nog wat tijd nodig
***(*) Spätburgunder 2013, Weingut J.J. Adeneuer, Ahr Ten zuiden van Bonn ligt het prachtige dal van de Ahr rivier. Steile rotspartijen, een warm microklimaat en zeer indrukwekkende wijngaarden gelegen op de steile wanden van leisteen. De Ahr is met 560 ha het kleinste wijnbouwgebied van Duitsland en kent voornamelijk aanplant van spätburgunder (pinot noir), frühburgunder (pinot madeleine) en de witte variëteiten riesling en weissburgunder (pinot blanc). Dat de burgunder soorten hier zo goed presteren komt door het warme klimaat in de vallei. Gerijpt en vergist op grote houten vaten. Importeur: Smaragd Wijnen (Martijn Verkerk) € 14,00. Oog medium plus intens, granaatappelrood Neus iets lactisch, medium intens, lactisch verdwijnt met walsen, jong nog, zwoel fruit, meer Bourgondisch dan Duits Mond medium intens, medium body, vetje, fluwelige structuur, niet erg complex, wel duidelijk pinot, speels, redelijke lengte Conclusie erg geslaagd in zijn klasse OOSTENRIJK
**** Pinot Noir ‘Langenlois’ 2013, Weingut Loimer, Niederösterreich Van de wijngaarden Dechant, Vögerl en Kittmannsberg, met 10-20 jaar oude stokken op kalkhoudende bodems van löss, klei en grind. Plantdichtheid 5.000 stokken/ha, rendement 25 hl/ha. Pannonisch landklimaat. Biodynamische wijnbouw. Handmatige oogst met selectie. 3 weken vergisting op de schillen met autochtone gisten, in houten gistkuipen, bij 30°C. Opvoeding 12 maanden in vaten van 300 liter, daarna 6 maanden op rvs tanks. Alc. 13,5%. Importeur: Résidence Wijnen € 17,99. Oog transparant paarsrood Neus medium expressie, lactisch, karamel, yoghurt, rabarber, donker zomerfruit (zowel zwart als rood)
Mond Conclusie
frisse aanzet, sappig, op het fruit gemaakt, hout (o.a. kokos) komt later, medium complex, iets aards en peper, warmte in de afdronk (alcohol), tannines medium plus; iets drogende afdronk nog even geduld
*** Pinot Noir ‘Reserve’ 2012, Schneider, Thermenregion Geen importeur. Oog granaatappelrood met duidelijke ontwikkeling Neus behoorlijk expressief, nieuwe wereld achtige reductie, cassis achtig, ook wat medicinaal, hout is duidelijk merkbaar Mond sappig en licht in de aanzet, duidelijk hout, donker fruit, niet zwaar, hout komt terug, drogend in de afdronk Conclusie correct glas, veel hout, moeilijke balans, wat geforceerd ***+ Pinot Noir ‘Reserve’ 2013, Schneider, Thermenregion Geen importeur. Oog donkerpaars Neus beter dan van de 2012, beter in balans, wel duidelijk hout, gekonfijt fruit Mond zuren medium plus, betere balans en vulling, fruit, iets weeïg, hout, karamel, wel rauwe tannines en drogend Conclusie fatsoenlijke kwaliteit ZWITSERLAND ***- Pinot Noir ‘Schaffhauser Art 1895‘ 2012, Weinkellerei Rahm, Schaffhausen Van druiven uit wijngaarden met een bodem van klei9 en kalk. Handmatige oogst, vergist in stalen tanks. 1895 duidt op de vergisting met oude, weer tot leven gewekte gist uit 1895. Importeur: Valentine’s Finest (binnenkort leverbaar, prijs c.a. € 16,00). Oog lichtrood, het lichtste tot nu toe, transparant Neus gesloten, gekonfijt aardbeien fruit, yoghurtsnoepjes, lastig te typeren Mond licht, iets zoet, snoepjesfruit, kort, licht mondgevoel Conclusie onduidelijk, dun, snoeperig
USA
**** Pinot Noir ‘Carneros’ 2012, Merryvale, Californië Van diverse wijngaarden in de Carneros appellatie, o.a. de Estate Vineyard op de historische Stanly Ranch, Amaral, Mitsuko, Saintsbury en Huichica Hills. Dit is een blend van de Dijon klonen 114, 115, 667, 777, 828 met Pommard en Swan. De Dijon klonen geven veel kleur, precies fruit en concentratie. De Pommard en Swan klonen zorgen voor gemiddelde diepte van de smaak en complexe nuances, samen met veel textuur en mineraliteit. Handmatige oogst met selectie, tweede selectie bij aankomst. Koude inweking gedurende 5 dagen, 14 dagen vergist op de schillen met autochtone gisten, met voorzichtig onderdompelen en overpompen. Opvoeding 12 maanden op barriques van Frans eiken, waarvan 20% nieuw. Importeur: Hosman Vins € 29,95. Oog transparant robijnrood Neus medium expressief, zwoel, zondoorstoofd, iets gesloten, iets karamel, alsof er een dekentje over de geur ligt Mond zacht rood fruit, sappig in tweede instantie, wat dikker en voller dan eerdere wijnen, niet erg complex, wel goed in balans, modern gemaakt, veel fruit, body medium plus, gekonfijt, pepertje, gelikt, aangenaam, warmte in de afdronk Conclusie goed, modern, zacht, verleidelijk, niet erg complex ****+ Pinot Noir ‘Fog Dog’ 2012, Joseph Phelps, Sonoma Coast, Californië Van de eigen Freestone wijngaarden. Geplukt in de koele vroege ochtend, zodat de zuurgraad optimaal was. Vergist op rvs tanks met regelmatig onderdompelen. Opvoeding 9 maanden op barriques van Frans eiken, waarvan 25% nieuw en 75% 2e en 3e jaars. Importeur: Wine Companions € 37,02. Oog donkerpaars, transparant Neus aards, donker fruit, medium expressie, hout is duidelijk, aards, chocolade Mond lichte, sappige aanzet, zelfs iets petillant, mooie zuren, iets vet, wat hout, redelijk complex, goede balans, tannines medium plus, wat warmte in de afdronk, grip Conclusie goede balans, frisser, mooie complexiteit, heeft nog even nodig
***(*) Pinot Noir ‘La Crema’ 2012, Willamette Valley, Oregon Van druiven uit 10 wijngaarden met diverse bodems in de sub Ava’s McMinnville, EolaAmity en Dundee Hills. Klonen: 667, 777, 23, Pommard, 2A, 113, 114 en 115. Opgevoed 9 maanden op barriques van Frans eiken, waarvan 15% nieuw. Alc. 13,9%. Importeur: Verbunt Wijnkopers € 25,65. Oog transparant paars met ontwikkelde gloed Neus modern, op het fruit gemaakt, yoghurt, snoepjes, gekonfijt, aards en zwoel, mist definitie Mond medium intensiteit, medium tannines, medium plus alcohol (13,5% te proeven), medium afdronk, sappig in de aanzet, fluwelige structuur, balans is goed Conclusie commercieel, netjes gemaakt, gelikt; verschil tussen de drie flessen Nagekomen proefflessen, geproefd door Paul Op ten Berg: ****+ Goldeneye Anderson Valley Pinot Noir 2011, Californië Van 19 pinot noir klonen uit 4 wijngaarden van de beste wijnboeren in de koele Anderson Valley. Opvoeding 16 maanden op barriques van Frans eiken, waarvan 70% nieuw. Alc. 14,5%. Nog geen importeur. Prijs op de website: $ 55,00. Oog licht tot gemiddeld robijnrood met evolutie Neus rijpe kersen en frambozen, kruidig, vanille Mond zoetig rijp fruit, specerijen, zilte terroir-toon, fraai karakter, hechte balans, zachte afronding door de alcohol, veel schakeringen, vrij lange finale waarbij de alcohol meespeelt, eindigt mineraal met wat drop Conclusie karaktervolle wijn met een kernachtige balans, uitstekend ****- Pinot Noir 2012, Chamisal Vineyards, Edna Valley, Californië Dit was de eerste wijngaard in Edna Valley (1973). De bodem bestaat uit kalkhoudende klei. Door de nabijheid van de Stille Oceaan en beschermd door een bergketen aan de andere kant, is het groeiseizoen langdurig. Van de klonen 2A, 113, 114, 115, 667, 943, Pommard en Archery Summit. Handmatige oogst in 28 plukgangen gedurende de nacht. Strenge selectie van de druiven bij aankomst. Een klein deel werd niet ontsteeld. Elke pluk apart onderging een koude inweking van 3-7 dagen, en werd op lage temperatuur vergist met autochtone gisten en gistculturen in kleine open gistkuipen gedurende 10-14 dagen. Opvoeding 7 maanden op barriques van Frans eiken, waarvan 35% nieuw. Na het blenden nog 4 maanden barrique rijping. Alc. 13,8%. Prijs op de website: $ 40,00. Oog goed geconcentreerd robijnrood met levendige kern Neus veel concentratie van pittige kersen Mond romige, vlezige aanzet, pittig kersenfruit, zeer zuiver, mooie frisheid, zalvend zacht en prachtig rijp, goede lengte met specerijen en amandelen
Conclusie
zeer aangenaam, nu al goed te drinken, minder complex dan de vorige
ARGENTINIË ***(*)+ ‘Gran Pinot Noir XV’ 2011, Pulenta Estate, Uco Valley Van de wijngaard Don Antonio op 1.200 m hoogte, met 19 jaar oude stokken. Rendement 9,75hl /ha. Handmatige oogst, selectie bij aankomst. Vergist in kleine rvs tanks. Rijping 10 maanden in nieuwe barriques van Frans eiken. Alc. 14,5%. Importeur: Dwine € 19,65. Oog transparant robijnrood Neus iets gesloten, redelijk precies in de neus, wat zwoel, Spätburgunder-achtig maar wel typisch nieuwe wereld, eucalyptus Mond medium intens, fluweel, rijp fruit, zacht, redelijke balans, iets zoet en plakkerig, maar wel goed in balans met de zuren Conclusie modern, evenwichtig, zacht fruit, niet super complex CHILI ***(*) Pinot Noir ‘Aconcagua Costa’ 2013, Errazuriz Van druiven uit de Manzanar wijngaard, op 12 km van de Stille Oceaan. Ze werden geplant in 2005 en 2009. De bodem heeft een dunne bovenlaag van leem met daaronder klei en metamorfe rots (leisteen/schist), waardoor de wijnen minerale accenten krijgen. Handmatige oogst met selectie, tweede selectie bij aankomst, zorgvuldig ontsteeld en gekneusd, 3-7 dagen inweking bij 8ºC in open rvs tanks. Vergist met autochtone gisten. In totaal 12-20 dagen verblijf op de schillen, inclusief naweking. De definitieve blend rijpte 12 maanden op barriques van Frans eiken. Alc. 13,5%. Importeur: Verbunt Wijnkopers € 14,05. Oog tussen robijnrood en paars, transparant
Neus Mond Conclusie
zwoel, groen accent, worteltjes van HAK, duidelijk pinot karakter met rood fruit en een pepertje, iets geranium, niet helemaal rijp sappige aanzet, medium plus zuren, toch vol, iets aards, pepertje, paars fruit, medium lengte, redelijke balans jonge stokken? de balans is o.k. maar het resultaat komt wellicht nog, er is grip en de wijn is goed gemaakt
