Crozes-Hermitage - verrassingen in de schaduw van een grote broer Door Paul Op ten Berg Van de vele underdogs die de wijnwereld rijk is, verdient Crozes-Hermitage zeker een betere plaats. Proefschrift ondervond dit tijdens een korte rondreis in de streek, met het stadje Tain-L’Hermitage als uitvalsbasis. Als wijnjournalisten de Noordelijke Rhône bezoeken, richten zij hun belangstelling maar al te vaak op de grote namen. Côte Rôtie, Hermitage en Condrieu krijgen volop aandacht. Maar dat geldt niet voor de ‘mindere goden’ uit het noorden: Crozes-Hermitage, Saint-Joseph, Cornas en Saint-Péray. Terwijl ook daar zo veel moois en nieuws valt te ontdekken. De jonge generatie wijnboeren staat ook hier niet stil. En grote producenten worden soms overgenomen, waarbij een nieuwe aanpak een frisse wind tot gevolg heeft. De AOC Crozes-Hermitage Deze dateert uit 1937 en omvatte toen uitsluitend de wijngaarden van het dorp Crozes-Hermitage. In 1952 werd het gebied van de appellation uitgebreid met de 10 naburige gemeentes Erôme, Serves, Gervans, Larnage, Tain l’Hermitage, Mercurol, Chanos Curson, Beaumont Monteux, La Roche de Glun en Pont de l’Isère. Met bijna 1.497 ha over 16 km lengte, aan de linkeroever van de Rhône ter hoogte van de 45ste breedtegraad, is het de grootste AOC van de noordelijke Rhône, tien keer zo groot als grote broer Hermitage. Klimaat Het klimaat is gematigd, met binnen het gebied toch wat verschillen. In het gebied ten noorden van Tain-l'Hermitage (Erôme, Serves, Gervans, Larnage en Crozes-Hermitage) is het wat koeler en vochtiger. Dit als gevolg van de hoogte, de heuvels en het soort graniet, dat koeler is en het vocht beter vasthoudt. In het oosten en ten zuiden van Tain-l'Hermitage (Mercurol, Chanos-Curson, Beaumont-Monteux, La Roche-de-Glun en Pont-de-l'Isère) is het vaak droger, want de bodems hebben daar een betere afwatering en er staat meer wind (mistral) in het vlakkere gebied. Syrah houdt van een gematigd klimaat zonder extremen en voelt zich in Crozes-Hermitage dan ook goed thuis. Rood en wit Crozes-Hermitage produceert rode en witte wijnen. Voor de rode wijnen is uitsluitend syrah toegestaan, maar de wet staat toe dat er maximaal 15 % lokale witte druiven in worden verwerkt. Marsanne is de belangrijkste druif voor Crozes-Hermitage Blanc, terwijl roussanne ook is toegestaan. De rode wijnen worden gekenmerkt door rood fruit en specerijen, de witte door frisse, elegante tonen van bloemen. De jaarlijkse productie bedraagt circa 67.000 hl, waarvan 60.000 hl rood. Binnen de AOC zijn 42 zelfstandige producenten actief, 2 coöperaties (goed voor bijna 60 % van de productie) en 25 handelshuizen. Van deze laatste categorie zijn er enkele tevens producent, zoals Chapoutier, Delas en Paul Jaboulet Aîné. Bodems Van de wijngaarden ligt 20 procent op hellingen. De drie voornaamste bodemsoorten zijn: Terroir des Chassis - Het belangrijkste bodemtype, ten zuiden en oosten van TainL’Hermitage, bestaat uit dikke lagen rolkeien uit de ijstijden Riss en Würm, vermengd met rode klei. Het zijn vrij vlakke plateaus of terrassen, zoals Les Chassis en Les Sept Chemins. Terroir de Larnage - In het noordoosten is het veel heuvelachtiger. Richting Larnage en Crozes-Hermitage bevinden zich kiezelhoudende terrassen uit de Mindel ijstijd, bedekt met löss of met wit zand vermengd met porselein-aarde. Geeft wijnen met veel zuren. Terroirs d’Erôme et de Gervans - De noordelijke gemeentes (Erôme, Serves en Gervans) hebben granietbodems die eveneens met löss zijn bedekt. Lijkt op de bodem van St. Joseph. Van Gervans komen wijnen met een hoge zuurgraad. Verder onderscheidt men het Terroir de Chanos en het Terroir de Mercurol (lijken op het Terroir de Chassis). Door de diversiteit aan bodems ontstaan uiteraard flinke stijlverschillen bij de wijnen.
Oogstjaren 2009 – eerste indruk uit het vat: veel beter dan 2008; een beetje als 2003, maar niet overrijp en met goede zuren; de rode wijnen krijgen daarom meer extractie. 2008 – dit jaar werd gered door een mooie septembermaand, waarin men selectief kon plukken; vooral de jus de goutte werd gebruikt, geen vin de presse; de cuvaison werd meestal kort gehouden; hout kon de ellende wat verbergen, immers je kunt beter vanille in je wijn hebben dan harde tannines; kortom, ‘makkelijke wijnen’ met veel frisheid en kruidigheid; rood heeft over het algemeen lekker fruit, maar 2008 is geen bewaarjaar: nu drinken, behoudens een enkele uitzondering; tijdens de overzichtsproeverij van dit wijnjaar (zie verderop in dit artikel) hadden te veel wijnen groene tonen. 2007 – op een vroege start van het groeiseizoen volgde een vrij natte zomer, waardoor de watervoorraden weer op peil kwamen; de witte wijnen zijn evenwichtig met intense aroma’s en excellente kwaliteit; ze zijn nog jaren te bewaren; voor de rode wijnen moesten de boeren geduld hebben, de pluk begon rond 28 september en duurde 5 weken; de wijnen hebben finesse, met zachte tannines, veel materie en een donkere kleur. Een uitstekend jaar dus. 2006 – de condities waren vrijwel perfect voor een groot jaar; tijdens de koude, droge winter kon de wijnstok tot rust komen; het tamelijk zachte en regenachtige voorjaar zorgde voor een goede start van het groeiseizoen; de zomer was afwisselend heet en gematigd, met koude nachten in augustus; de druiven konden dan ook optimaal rijpen, waarbij zachte tannines ontstonden en een fraai evenwicht; zeer gezonde en optimaal rijpe druiven konden tenslotte worden geplukt; de pluk van de uitzonderlijk mooie witte druiven voltrok zich tweede helft september bij stralend weer en een verkoelende wind; eind september volgde rood, eveneens volkomen gezond en excellent van kwaliteit. 2005 – de winter was uitgesproken droog, maar ook het voorjaar en een flink deel van de zomer, pas in juli viel wat regen; vanaf 11 augustus viel er meer regen, herstelden de druiven zich en konden een goede fysiologische rijpheid bereiken; de oogst voltrok zich tussen 12 en 30 september; van zowel wit als rood was het rendement slechts 30 hl/ha; de druiven waren klein en stevig met een dikke schil; de rode wijnen hebben dan ook meer kleur en zuren dan gemiddeld en de expressie van het terroir is opmerkelijk; kortom, een zeer groot jaar. 2004 – door een zeer droge zomer met bovengemiddelde temperaturen - boven 26°C in juni en 36°C eind juli – werd de rijping van de druiven zo ongeveer geblokkeerd en de véraison vertraagd; maar de
hitte was niet zo extreem als in 2003; door koele nachten was de waterstress minder groot; augustus was de eerste helft ook erg heet, maar daarna viel voldoende regen; half september startte de oogst bij droog herfstweer, waardoor in elk perceel pas werd geplukt als de druiven optimaal rijp waren; het druivenmateriaal was gezond, met veel suiker en een goede zuurgraad; de druiven waren wel wat minder rijp en geconcentreerd, dus de wijnen zijn licht en fijn. 2003 – na een vroeg startend groeiseizoen volgde waterstress door extreme hitte en droogte van de zomer tot november; de meeste producenten begonnen al eind augustus te plukken, wat het laatst voorkwam in 1947; de rode wijnen zijn inktzwart door een record aan polyfenolen; tijdens de vinificatie moesten de witte en de rode wijnen worden aangezuurd; de meeste hebben meer dan 14 % alcohol; het was vrijwel onmogelijk om evenwichtige wijnen op de markt te brengen; kortom, zware wijnen met gebrek aan fris fruit, vaak met verbrande tonen. 2002 – de bloei verliep lang niet zo goed als in andere jaren; de zomer viel tegen en ondanks een e groene oogst tijdens de véraison hield men in de weken voor de oogst zijn hart vast; de pluk begon 2 helft september, waarbij in de wijngaard in korte tijd streng moest worden geselecteerd; de opbrengst was 30-40 % lager dan normaal; de kwaliteit van de wijnen is wisselend: de percelen waar de druiven later rijp waren, leverden nog de beste druiven; door de hoge zuurgraad en de fijne tannines zijn ze goed te bewaren; de rest is dun en matig. Biologische en/of biodynamische producenten van Crozes-Hermitage: -
Domaine Combier Domaine Yann Chave Cave Breyton Domaine Habrard Domaine Clos les Chenêts Domaine de la Ville Rouge Domaine Gilles Robin Lucie Fourel (eerste vinificatie 2010) Cave des Clairmonts Cave de Tain Maison Chapoutier Maison Ferraton Domaine Les Bruyères
Type wijnen en export De witte Crozes-Hermitage moet het hebben van frisheid en florale tonen en wordt daarom meestal vroeg gebotteld. De wijn is droog, zacht en vaak mineraal, met in de regel een goede vulling van perzik en acaciahoning. Eerder geschikt bij de maaltijd dan als aperitief of zomerwijn. Rode Crozes-Hermitage is zacht en floraal, met meestal niet te veel alcohol. De wijnen hebben normaal gesproken een gemiddelde concentratie, hoewel er ook robuuste voorbeelden zijn. Het fruit van zwarte kersen heeft vaak een peperig accent. De laatste 20 jaar is de kwaliteit van Crozes-Hermitage enorm verbeterd. Vóór die tijd weren veel middelmatige wijnen geproduceerd, vaak met macération carbonique. Tegenwoordig wordt hout meestal gebruikt om de kleur van de rode wijn te stabiliseren en de wijn te beschermen tegen oxidatie. Vaak worden dan ook demi-muids (600 l) gebruikt. Circa 48 % van de productie wordt geëxporteerd naar 120 landen, met Groot-Brittannië als koploper. Jazz au Palais In de fraaie tuinen van het Palais Idéal, een levenswerk van de postbode Ferdinand Cheval (18361924) werd een lopende wijnproeverij annex buffet gegeven, gevolgd door een jazzconcert. Hij bouwde dit sprookjespaleis in zijn vrije tijd – hij deed er 33 jaar over - uit natte cement en gaf het een Efteling-achtige vorm. De wijnen van Domaine Habrard waren interessant. Dit familiebedrijf te Gervans, in het noorden van de streek, exporteert sinds 12 jaar. Laurent Habrard presenteerde zelf zijn twee wijnen. 7,5
Crozes-Hermitage Blanc 2009, Domaine Habrard
Van een lössbodem, 80 % marsanne en 20 % roussanne. Stokken tot 80 jaar oud. Gisting en opvoeding op tank, met weinig batonnage. Open geur met veel fruit, fijne specerijen en noga. Ronde, vette smaak met veel materie. Zilte finale. 8Crozes-Hermitage Rouge 2007, Domaine Habrard Van wijnstokken tot 60 jaar oud op een granietbodem. Opvoeding op betonnen cuve en op gebruikte barriques. Gesloten neus. Zuivere, elegante, goed geconcentreerde smaak van rood fruit en peper, met balans en zonder een spoortje van oxidatie. Prima was ook de rode wijn van Domaine Saint Clair te Beaumont-Monteux. Propriétaire Denis Basset nam het bestaande wijngoed van 14 ha twee jaar geleden over. 8Crozes-Hermitage Rouge ‘La Fleur Enchantée’ 2007, Domaine Saint Clair Stevig en evenwichtig glas wijn met prima zuren en vlezige tannines, maar zonder hardheid. Het concentraat komt van het terroir met rolkeien. Proeverij jaargang 2008 Recht tegenover ons hotelletje was op het terras van een restaurant een grote tafel opgesteld, waar journalisten samen met producenten een zittende proeverij te wachten stond van rode CrozesHermitage 2008. De 25 rode wijnen waren ingedeeld naar type terroir. Mijn selectie: Terroir de Chassis 7+ Crozes-Hermitage Les Varonniers 2008, Maison Chapoutier Vergist in kleine gesloten betonnen cuves. De wijn blijft een maand op de schillen liggen om de tannines te polymeriseren. Daarna wordt alleen het vrije sap gebruikt. Opvoeding op eiken vaten, waarvan een deel nieuw, gedurende 14-18 maanden. Stevige geur van kruidig fruit en eikenhout. Gespierde smaak van zwart fruit en specerijen. Flinke lengte. Maakt zijn grote naam met deze 2008 niet waar. 7,5 Crozes-Hermitage Cuvée Gaby 2008, Domaine du Colombier Van 60 jaar oude stokken. Voor 2/3 ontsteeld. Traditionele vergisting op de schillen gedurende 2 à 3 weken. Opvoeding op demi-muids gedurende 12 maanden. Aantrekkelijke neus met veel kruidig fruit. Sappige, vlezige smaak van kersen en specerijen, met goede vulling, balans en geen groene tonen. Goede lengte. Nu – 3 jaar. 7,5 Crozes-Hermitage Cuvée Christophe 2008, Cave Desmeures, Domaine des Remizières Van 70 jaar oude stokken. 40 % van de druiven komt van de Terroir de Larnage. Traditionele vergisting op de schillen gedurende 28-30 dagen. Opvoeding op barriques (70 % nieuw) gedurende 15 maanden. Diepe, strakke, stijlvolle geur met finesse van zwart fruit, bloemen en specerijen. Robuuste, frisse, speelse smaak van compact fruit met flinke tannines en zuren, zonder teveel hout. De lengte is in overeenstemming met de smaak. Fraai glas zonder groene tonen. 8Crozes-Hermitage Les Galets 2008, Domaine des Hauts Chassis Van streng geselecteerde druiven, 20-40 jaar oude stokken. Drie tot vier dagen koude inweking, daarna 2 weken vergisting met remontage en pigeage, naweking op de schillen bij 30°C, malo op barrique. Zeer weinig nieuwe barriques, meest 2-6 jaar oud. Wel wat microbullage. De geur is très syrah, floraal en met finesse. Volle inzet van de smaak, met vlezig en karaktervol fruit van kersen en bramen. Ook tabak en chocolade. Niet bepaald sappig, eerder gestructureerd. Fraaie wijn met veel lengte, waarin chocolade en cassis. 8+ Crozes-Hermitage Domaine de Thalabert 2008, Paul Jaboulet Aîné De 40 ha grote Thalabert wijngaard kwam in 1834 in bezit van Paul Jaboulet Aîné en is de oudste wijngaard van de AOC. De wijnstokken zijn 40-60 jaar oud. Drie dagen koude inweking. Traditionele vergisting. Een jaar opvoeding op barrique. Gesloten qua geur, met complexiteit en boeiend fruit. De smaak overtuigt direct door een hecht geheel aan superieur cassisfruit van grootse rijpheid, elegant. Lange tot zeer lange finale. Klassieke, degelijke eetwijn met balans en enige complexiteit. Met afstand de beste wijn van 2008. Paul Jaboulet Aîné is gelukkig weer helemaal terug aan de top! 7,5
Crozes-Hermitage Albéric Bouvet 2008, Domaine Gilles Robin
Van oude stokken uit 3 verschillende terroirs. Rokerige geur met leer en animaal naast veel cassis- en bramenfruit, heeft veel lucht nodig. Zachte, geconcentreerde smaakinzet met compact fruit, iets medicinaals en kruidigs. Wat drop, leer en tabak. Vrij veel hout. De finale is vol rijp fruit. Meer internationaal van stijl, met een rijke balans. 7,5 Crozes-Hermitage 2008, Domaine Mucyn Dit kleine bedrijf werd in 2001 gevestigd en is vooral bekend om een uitstekende witte wijn (zie verderop bij het verslag van de lunch). Deze rode wijn van 40 jaar oude stokken onderging een lange inweking op de schillen en geen houtopvoeding. Niet geklaard, niet gefilterd. Uiterst floraal van geur, met bosfruit en specerijen. Stevige smaak met soepelheid, veel specerijen, soepele tannines en een prima zuurgraad. Keurige finale met een dropje. Terroir de Gervans 7,5 Crozes-Hermitage Clos Les Cornirets 2008, Domaine Fayolle Fils & Fille Van ruim 60 jaar oude stokken in een ommuurde wijngaard. Traditionele vergisting op stalen tanks gedurende 25 dagen, met twee maal daags remontage en verschillende délestages. Rijping op barrique gedurende 12 maanden. Levendige neus van pioenrozen, aantrekkelijk kersenfruit en specerijen. Zeer stevige, gespierde smaak, je proeft de granietbodem. Serieuze eetwijn. 8Crozes-Hermitage Les Pontaix 2008, Domaine Fayolle Fils & Fille Van 25-30 jaar oude stokken. Traditionele vergisting op stalen en betonnen tanks gedurende 24 dagen, met twee maal daags remontage en verschillende délestages. Rijping op barrique en demimuid gedurende 12 maanden. Boeiende minerale geur met enige complexiteit. Meer finesse dan de vorige, minder stevigheid, meer één geheel, ook in de finale. Elegantie en stevigheid zijn in evenwicht. Bewaarwijn. 7,5 Crozes-Hermitage 2008, Domaine Habrard Van 30-60 jaar oude stokken. De oogst nam dit jaar door strenge selectie als gevolg van meeldauw drie keer zoveel tijd in beslag. Het rendement was de helft van normaal. Klassieke vinificatie gedurende 15-25 dagen op betonnen cuve zonder inweking vooraf, met dagelijkse pigeage met de voeten. Opvoeding op gebruikte fusten en houten cuves gedurende 2-4 jaar. De neus is gesloten, met beluchting komen tonen van bloemen, witte peper, cassis en kersen. Heerlijke ronde smaak met veel fruit, zeer sappig. Nu drinken. Terroir de Larnage 7,5 Crozes-Hermitage Terres d’Arce 2008, Domaine Michelas Saint Jemms Van per perceel geselecteerde druiven. Inweking vooraf van 5 dagen. Traditionele vergisting van 1518 dagen met twee maal daags remontage. Malo en opvoeding op 80 % nieuwe barriques gedurende 12 maanden. Serieuze geur met balans. In de smaak kaneel en andere specerijen, vlezig fruit en stevige tannines. De balans is aan de frisse kant. Lange finale, waarin het hout een wat vermoeiende indruk geeft. Eetwijn met potentie. Van diverse terroirs 7,5 Crozes-Hermitage 2008, Cave de Tain l’Hermitage Blend van 80 % Terroir de Gervans en 20 % Terroir de Larnage. Circa 35 jaar oude stokken. 4-5 dagen koude inweking vooraf. Klassieke vinificatie gedurende 2 weken. Opvoeding gedurende 12 maanden, 2/3 op cuve en 1/3 op 2 jaar oude barriques. Kruidig van geur met veel cassisfruit, bloesem en specerijen. Prima smaak, stevig en rijp. Zeer floraal ook, en met goede tannines. Consumentenprijs op de Cave € 8,40. Lunch Tijdens een smakelijke en goed verzorgde lunch met de wijnproducenten, in hetzelfde restaurant waar op het terras de proeverij plaats had, werden door hen weer andere Crozes-Hermitage wijnen geschonken. Witte wijnen
8Crozes-Hermitage Blanc 2008, Domaine Mucyn Jean-Pierre Mucyn liet bij het voorgerecht zijn witte wijn proeven van 100 % marsanne, 30 jaar oude stokken. Vergist zonder malo en 9 maanden opgevoed op 4-5 jaar oude barriques op de fijne lie, met om de 1 of 2 maanden batonnage. Vrij stevige geur van mandarijnen, grapefruit en mineralen. Sappige, karaktervolle smaak van abrikozen en hazelnoten. Zilte, lange finale. Je voelt je prettig bij deze wijn. 7,5 Crozes-Hermitage Blanc Domaine Mule Blanche 2008, Paul Jaboulet Aîné De naam van de wijngaard verwijst volgens wijnmaker Jacques Devernois naar de muilezels die vroeger werden ingezet. Van 50 % marsanne en 50 % roussanne, 40-60 jaar oude stokken. De druiven worden gekoeld geperst. Rijping op hout (25 % nieuw) gedurende 9 maanden op de fijne lie, met batonnage. Aantrekkelijke, expressieve, florale geur met krachtige invloed van de autolyse. De droge minerale smaak heeft eveneens veel extract. Grapefruit in de finale. Deze eetwijn is meer mineraal dan fruitig. 7,5 Crozes-Hermitage Blanc L’Essentiel 2009, Domaine des Hauts Chassis Eigenaar Franck Faugier, die tot 2003 bij de Cave de Tain werkte, presenteerde aan tafel zijn witte wijn van 55 % marsanne en 45 % roussanne. Niet geklaard, niet gefilterd. Lichte, speelse geur van fruit en vooral bloesem. Elegante, verfijnde smaak met aantrekkelijk karakter. Goede lengte, heerlijk glas wijn. Rode wijnen 7,5 Crozes-Hermitage Les Hauts du Fief 2007, Cave de Tain l’Hermitage Gepresenteerd door algemeen directeur Julie Capmos. Deze cuvée is een selectie van 10 percelen. Opvoeding op hout, waarvan 20 % nieuw. Vlezige wijn met balans. Geen groene tonen. Lekker glas, nu op dronk. 7,5 Crozes-Hermitage Cuvée La Chasselière 2008, Domaine Michelas St. Jemms Sylvie Chevrol vertelt dat deze wijn van 40-50 jaar oude stokken komt en gerijpt is op foeders en gebruikte barriques. Heerlijk fruit, zeer aantrekkelijk. Stevige tannines in de finale. Kan nu al goed worden gedronken, maar ook nog worden bewaard. 7,5 Crozes-Hermitage 2007, Domaine Mucyn Leer en animaal, bosfruit en specerijen. Zeer fijne tannines en een dropje in de finale. Overheerlijk. 7,5 Crozes-Hermitage Les Varonniers 2007, M. Chapoutier Fris en levendig. Vrij elegant, fraaie balans. Cave de Tain l’Hermitage Deze zelfstandige coöperatie, gevestigd te Tain l’Hermitage en in de wandeling Cave de Tain genoemd, is grootste producent van Crozes-Hermitage, maar ook producent van Hermitage, Cornas, St. Joseph en St. Péray. 7.000 ton druiven zorgen voor een productie van 50.000 hl wijn per jaar. Wijngaarden De aanplant bestaat uit marsanne, iets roussanne en syrah druiven. Tijdens de oogst wordt in de wijngaard geselecteerd op kwaliteit, maar niet bij binnenkomst op sorteertafels. Van de Hermitage wijngaard heeft de Cave 21 ha, van Cornas en St. Péray samen 20 ha en van Crozes-Hermitage 4 ha. Crozes-Hermitage De Cave produceert de volgende Crozes-Hermitage wijnen. De standaard Crozes-Hermitage (wit en rood) in de serie Les Grands Classiques: terroir et tradition. Beide wijnen worden ook in bag-in-box van 5 liter verkocht. De Crozes-Hermitage Blanc Les Hauts d’Eole en de Crozes-Hermitage Rouge Les Hauts du Fief in de serie Les Parcellaires: des vins de garde pour les connaisseurs. Beide wijnen worden ieder jaar geblend van tien verschillende wijngaarden, waarvan de druiven apart worden gevinifieerd. Het rendement bedraagt gemiddeld 45 hl/ha, in 2008 slechts 40 hl/ha vanwege strengere selectie. De kelder
De standaard Crozes-Hermitage Rouge rijpt voor een derde op hout gedurende 8-12 maanden. De wijnen voor de Crozes-Hermitage Les Hauts du Fief, die per perceel worden gevinifieerd (5 % van de e e productie), worden 12 maanden lang opgevoed op 2 en 3 jaars fusten van 300 en 400 liter. Deze zijn van Vosges en Allier eiken, vervaardigd door Taransaud, Damy, Seguin Moreau en François Frères. De Cave gaat met zijn tijd mee, er staat een hypermoderne computergestuurde basket press en er wordt ook gewerkt met microbullage. Hiermee maakt men soepele, moderne rode wijnen, die snel op dronk zijn. Educatie De cave organiseert regelmatig proeverijen voor particulieren met oude jaargangen. In de toekomst wil men dit ook voor buitenlandse groepen doen. Paul Jaboulet Aîné Sinds 1834 een grote naam in de noordelijke Rhône. Met een vlaggenschip van grote allure: de La Chapelle wijngaard van Hermitage. Enkele decennia geleden maakten hier twee grote producenten de dienst uit, Chapoutier en Paul Jaboulet Aîné. Maar het ging steeds meer bergafwaarts met de laatste. Rond de eeuwwisseling waren de wijnen lang niet meer wat ze ooit waren. Overname En toen kwam in 2006 de reddende engel in de vorm van de Zwitserse familie Frey, die de complete firma overnam, inclusief 115 ha aan wijngaarden. De familie Jaboulet, die het onderling toch al slecht kon vinden, kon opstappen. Slechts een lid van de familie mocht blijven: Frédéric Jaboulet is als commercieel directeur belast met de binnenlandse markt en de export. De familie Frey is verder eigenaar van Château La Lagune en voor een deel van Champagne Billecart-Salmon en Cognac Léopold Gourmel. Nieuw elan De familie Frey nam geen halve maatregelen en zette de koers richting top. Dochter Caroline Frey kreeg de leiding, na eerst haar studie oenologie in Bordeaux bij professor Denis Dubourdieu te hebben voltooid. Ze vond Dubourdieu bereid om consultant te worden. In de wijngaarden werd vanaf 2007 een omschakeling ingezet naar een mix van biologisch en biodynamisch. Op dit moment zijn 34 ha al geconverteerd – in de rest wordt milieuvriendelijk gewerkt. Ieder jaar wordt dat meer en krijgt men meer ervaring. Paul Jaboulet Aîne is ook négociant, 25 % van de jaarproductie van 3 ½ miljoen flessen komt van eigen wijngaarden. De druiven die worden gekocht komen voornamelijk uit de zuidelijke Rhônestreek. Crozes-Hermitage Paul Jaboulet Aîné produceert de volgende Crozes-Hermitage wijnen: Les Jalets Blanc Les Jalets Rouge Domaine de Roure Blanc Domaine de Roure Rouge Domaine Mule Blanche Domaine de Thalabert De laatstgenoemde is de oudste, beroemdste en beste wijngaard van Crozes-Hermitage. Thalabert telt 41,5 ha en ligt op een vlak gebied. De bodem bevat veel keien uit de ijstijd. De wijnstokken zijn 4060 jaar oud. Bij de overname namen Philippe Jaboulet en zijn zoon Vincent 7 ha van de Thalabert wijngaard mee, dat ze herdoopten in Domaine Nouvelère. Vineum De ontvangst – Caroline Frey (32) was afwezig - vond plaats in het Vineum te Châteauneuf sur Isère. Het is een stelsel van mijngangen, hoog aan de oever van de Isère in kalkzandsteenrotsen uitgehouwen, begonnen door de Romeinen in 121 voor Christus. Van de stenen werden later monumenten gebouwd als diverse kathedralen en een deel van de oude havens van Marseille en e Lyon. In 1930 werden de gangen geschikt gemaakt voor champignonteelt en tijdens de 2 wereldoorlog werden ze gebruikt door de Duitse Luftwaffe. In 1992 verwierf Paul Jaboulet Aîné het bezit en maakte er opslagkelders en een ontvangstcentrum van. De natuurlijke constante temperatuur van 14°C speelde bij de keuze een belangrijke rol. De vochtigheid moet kunstmatig worden
teruggebracht van 100 % naar 80 %. In 2001 werd het Vineum in gebruik genomen. Hier worden uitsluitend wijnen opgeslagen uit de noordelijke Rhône. Er bevinden zich 1.200 barriques en foeders, een afdeling voor rijping op fles, een boutique met recente en oude jaargangen en een proefruimte. De vaten worden 5 jaar gebruikt en zijn afkomstig van 7 Franse tonneliers. Het geheel is toegankelijk voor het publiek en doet denken aan de crayères in de Champagnestreek. Proeverij Caroline Frey laat geen enkele wijn van 2009 uit tank of vat proeven, pas als de wijn gebotteld is. Uit een Enomatic systeem kregen wij onder meer te proeven: 8Crozes-Hermitage Domaine de Thalabert 2006, Paul Jaboulet Aîné Wordt handmatig geplukt met selectie bij binnenkomst en gescheiden vinificatie per perceel gedurende 3-4 weken. Rijping op barrique gedurende 12 maanden, waarvan 20 % nieuw. Geëvolueerde, geconcentreerde neus met tonen van kreupelhout en animaal. Wat rustiek van smaak, vlezig en breed, met veel kruidigheid. Prima lengte. Een verademing vergeleken met de jaargangen van 5-10 jaar daarvoor. Mist nog wel wat complexiteit. 2007 was een warm jaar met dik fruit. De wijn werd de eerste jaren te veel door hout gedomineerd, maar dat is nu geïntegreerd. 8 Crozes-Hermitage Domaine de Thalabert 2007, Paul Jaboulet Aîné Deze wijn werd april 2009 gebotteld. Alc. 13 %. Finesse en complexiteit vallen direct op, met fijn fruit en slimme houttoepassing. In de smaak blijkt het fruit inderdaad van prachtige kwaliteit te zijn. Hier spreekt de wijngaard. Vlezige, lange finale. Vanaf 2007 is Thalabert weer terug op de troon van Crozes-Hermitage. Domaine des Entrefaux Dit bedrijf te Chanos-Curson werd ruim 30 jaar geleden opgericht door Charles Tardy. Zijn zoon François deed 10 jaar geleden zijn intrede. Hij verbeterde vooral het werk in de 25 ha tellende wijngaarden, waarvan 22 ha rood en 3 wit. De bodem wordt sindsdien beter bewerkt, kunstmest wordt niet meer gebruikt en er wordt minder gespoten. Bij de vinificatie worden alleen wilde gisten gebruikt. Er wordt handmatig geplukt met selectie per perceel. Tijdens vinificatie en opvoeding wordt meer zorg besteed aan de wijnen, zoals batonnage. De witte wijnen worden niet meer geklaard. In de wijngaard François Tardy neemt ons mee naar Les Pends, een van zijn wijngaarden, die bekend staat als een van de beste voor witte Crozes-Hermitage. De bodem bevat kalk, klei en stenen. Op deze plek werden vroeger mensen opgehangen, vandaar de naam. Er staat marsanne, roussanne en syrah. We zien ook de wijngaard Les Champs Fournés, waarvan de naam duidt op de ovens van pottenbakkers die hier eeuwenlang stonden. De bodem van de huidige wijngaard met talrijke keien van graniet, leverde de rode, ijzerhoudende klei voor dakpannen en stenen. François vindt in de bodem vaak nog overblijfselen daarvan uit de Romeinse tijd en daarna. Vanaf het hoogste punt van deze helling kijk je uit over de vallei van de Rhône, met de heuvels van St. Péray, St. Joseph en Hermitage. Op helling waait het altijd. Bij mooi weer is dat de mistral vanuit het noorden, terwijl de wind uit het zuiden regen meebrengt. De regen kan meeldauw of botritis veroorzaken. De topwijngaard is Les Machonnières. Hier staan oude stokken op een bodem van klei en kalk, met alpine keien uit het pleistoceen. Er komen krachtige rode wijnen vandaan. Sinds een jaar of zeven is Tardy op weg naar biologische wijnbouw, met als doel het vorig jaar aangevraagde certificaat van Ecocert. Tardy kiest zorgvuldig de percelen uit waar rood of wit wordt geplant. In de kelder De kelder is maar klein, er liggen 24 barriques. De ruimte was vroeger een citerne, een waterreservoir met een waterput erboven. Afhankelijk van het jaar past Tardy meer of minder microbullage toe tijdens de opvoeding van de rode wijnen. Proeverij 7,5 Crozes-Hermitage Blanc Les Pends 2007, Domaine des Entrefaux Van 80 % marsanne en 20 % roussanne. Vergist en opgevoed gedurende 18 maanden op 2-10 jaar oude barriques. Alc. 13 %. De neus is tamelijk gesloten en presenteert geel fruit. De smaak geeft een
zoetimpressie, hoewel de wijn met minder dan 2 gram restsuiker per liter droog is. Breed en stenig, met veel extract. Goede lengte. Nu drinken bij visgerechten of wit vlees. 8Crozes-Hermitage Rouge 2009, Domaine des Entrefaux Geproefd uit het vat. François Tardy vindt 2009 een geweldig goed jaar, met ideale eigenschappen. De druiven zijn van 10 jaar oude stokken afkomstig. In totaal krijgt deze wijn 12-15 maanden fustrijping, met iets microbullage. Vlezige, zeer levendige smaak. Veel fruit, harmonisch. Een dropje na. Prachtwijn. 8 Crozes-Hermitage Rouge Les Pends 2005, Domaine des Entrefaux De geur presenteert enige complexiteit van zwart bosfruit, wild, leer en kreupelhout. In de smaak komt heerlijk fruit van bramen, griotten en cassis naar voren. In de nasmaak valt de fraaie zuurgraad op met zachte tannines. Geur en smaak zijn na enige tijd identiek. Deze zeer complete, karaktervolle wijn heeft veel lucht nodig en vraagt om decanteren kort vooraf. Bij hazenrug. 8 Crozes-Hermitage Blanc 1999, Domaine des Entrefaux Van 80 % marsanne en 20 % roussanne. Uit de schatkamer. Oud goud van kleur. Complexe geur van acaciahoning, meidoorn, viooltjes, abrikozen, kweeperen, mango, hazelnoten, tabak en fijne specerijen. Zachte smaak met dezelfde schakeringen plus witte truffel, champignons en grapefruitschil. Vitaal en uiterst boeiend. De wijn staat nog volop overeind. Tijdens het diner in het restaurant (*Michelin) van Michel Chabran te Pont de l’Isère – doorsnee keuken, slecht werkende sommelier, storende arrogantie, geen ster waard - kwam weer een flinke serie Crozes-Hermitage op tafel. Daarvan vielen het meeste op: 7,5 Crozes-Hermitage Rouge Le Rouvre 2007, Domaine Yann Chave Van ruim 50 jaar oude stokken in een wijngaard aan de rand van het dorp Pont de l’Isère. Klassieke vinificatie zonder koele inweking vooraf. Yann Chave, zoon van Gérard Chave van het beroemde Domaine Jean-Louis Chave, vindt namelijk dat inweking vooraf de wijn teveel cassis en vegetale tonen meegeeft. Hij laat de wijn 12 maanden rijpen op 1-2 jaar oude demi-muids van 600 liter, zonder oversteken. De wijn wordt soms geklaard, maar niet gefilterd. Prima glas wijn, evenwichtig en door de goede zuurgraad mooi passend bij het lamsvlees. 7+ Crozes-Hermitage Rouge Immanence 2007, Cave de Clairmont De Cave de Clairmont is een kleine coöperatie met 10 mensen in dienst, in het zuiden van de streek. Drie wijnboeren sloten zich in 1972 aaneen en het huidige aantal leden is 13. De Cave de Clairmont is na de Cave de Tain met 123 ha aan wijngaarden en een jaarlijkse productie van 570.000 liter de 2e producent van Crozes-Hermitage. In 1998 schakelde een van de leden over op biodynamische wijnbouw. Inmiddels is de vonk overgeslagen en zijn de anderen milieuvriendelijk bezig. Geen kunstmest meer en geen bestrijdingsmiddelen. Deze wijn komt van geselecteerde oude stokken op de Chassis terroir in Pont de l’Isère. Koele inweking vooraf. Vergisting in open gistkuipen gedurende 3 weken, met 2 maal daags onderdompelen van de hoed, gevolgd door zacht overpompen. Geen houtopvoeding. In de geur een miniem spoortje groen met prachtig puur fruit. Zeer levendige wijn. Hier spreekt de druif! Een compliment dat de Cave het aandurft om haar mooiste wijn geen hout te geven. M. Chapoutier In de vorige eeuw maakten in de Noordelijke Rhônestreek steevast twee producenten de dienst uit, Paul Jaboulet Aîné en M. Chapoutier. De gezonde rivaliteit verdween langzaam maar zeker in de jaren negentig, toen Jaboulet steeds meer de kantjes eraf liep. Juist in die tijd kreeg Michel Chapoutier de leiding over zijn uit 1808 daterende familiebedrijf. Hij gooide het roer radicaal om. Zijn vader Max had namelijk meer belangstelling voor de details van de wijnproductie. In 1986 staken Michel en zijn broer Marc de koppen bij elkaar. Topkwaliteit en terroir stonden voortaan voorop, daarbij inhakend op de wens van de consument. Biodynamisch De bron van typiciteit bevindt zich volgens Michel Chapoutier in de bovenste 3 meter van de bodem van de wijngaard, de zgn. bio-top. Sleutelwoorden zijn oude stokken met kleine druiven en een dikke schil, lage rendementen en wilde gisten. Iedere jaargang dient zo veel mogelijk verschillend te zijn. Om dat alles te bereiken wordt in de wijngaarden van Chapoutier op biologische of biodynamische
wijze wijn verbouwd. Een van de pluspunten is dat in de wijngaarden van Chapoutier in natte jaren slechts 10 % rot optreedt in vergelijking tot omringende wijngaarden. Alle wijnen van Chapoutier zijn monocepage wijnen, omdat Michel Chapoutier van mening is dat die het terroir beter weergeven dan blends van verschillende druivenrassen. Drinkbare terroirwijnen Chapoutier produceert wijnen die al jong op dronk zijn, maar ook zijn op te leggen. De vinificatie is daarop afgestemd. WIT – De wijnen worden in drie gedeeltes gevinifieerd. Een derde op roestvrijstaal bij 14-15°C voor frisheid en levendigheid, een derde op geëmailleerde cuves bij 18-19°C voor een vollere smaak en een derde op hout bij 22-23°C voor structuur en lengte. Bij hogere temperaturen bereik je namelijk meer volheid, structuur en lengte, maar dat gaat ten koste van de aroma’s. ROOD - Chapoutier maakt, in tegenstelling tot enkele producenten van de nieuwe generatie, geen technische wijnen met een internationale stijl (meer kleur, meer extractie, meer hout). Je kunt dan geen Crozes-Hermitage meer van een St. Joseph onderscheiden. De druiven voor Crozes-Hermitage worden bij Chapoutier volledig ontsteeld om groene tonen te voorkomen. Elk perceel wordt apart behandeld. Een lange koele inweking vooraf zorgt voor fijne tannines. De eerste drie dagen van de gisting wordt de temperatuur op 20-25°C gehouden om te voorkomen dat ongewenste gisten ontstaan. Daarna gaat de temperatuur omhoog naar 34-35°C. De pigeage wordt met de voeten gedaan in oude gistkuipen van 12.600 liter. Alleen het vrij weggelopen sap wordt gebruikt, niet het sap van de persing met zijn harde tannines. De opvoeding op hout duurt bij Chapoutier nooit langer dan 18 maanden en er wordt slechts een kwart nieuw eiken gebruikt, waarvan 80 % Tronçais. De wijnen worden gebotteld zonder ze te klaren en te filteren. Proeverij 7+ Crozes-Hermitage Blanc Petite Ruche 2008, M. Chapoutier Van 100 % marsanne uit eigen wijngaarden, met zand- en grindbodems van oude rivierbeddingen. Marsanne is krachtiger dan roussanne en de druiven bouwen meer suiker op, vandaar de keuze. Minerale, florale geur, fris en levendig. In de smaak komt daar knisperend geel fruit bij. Lange, zilte finale. Deze terroirwijn heeft balans, is toegankelijk en dorstlessend. 7,5 Crozes-Hermitage Blanc Les Meysonniers 2008, M. Chapoutier Uit de gelijknamige wijngaard met het bodemtype Les Chassis, eveneens van 100 % marsanne. Gedeeltelijk malo. De ene helft werd op tank opgevoed, de andere op nieuwe barriques, gedurende 58 maanden, op de fijne lie met weinig batonnage. Krachtige, expressieve, minerale geur. De smaak biedt fruit van peer, perzik, ananas, honing en bloemen, en heeft een botertje van de gedeeltelijke malo, maar er zijn voldoende frisse zuren overgebleven. Zeer mineraal, maar de autolyse heeft ook veel impact gehad. Lange, stenige finale met houtimpressie. Deze boeiende wijn zal zich mooi ontplooien bij snoekbaars met beurre blanc. 7+ Crozes-Hermitage Rouge Petite Ruche 2008, M. Chapoutier Levendige, zuivere neus van kersen en animaal, niet groen. Frisse smaakinzet met griotten en bloemen, licht en verteerbaar, zachte tannines. Goede lengte. Sappige, lichte wijn, zuiver en rechtlijnig, maar zonder de kracht en de vulling van de ‘grote jongens’. 8 Crozes-Hermitage Rouge Les Meysonniers 2007, M. Chapoutier 14-26 maanden opgevoed op 20 % barriques, de rest op cementen cuves. De geur heeft duidelijke kenmerken van Crozes-Hermitage: drop, peper, citroenmelisse, laurier en kreupelhout. De smaak is zeer evenwichtig en aantrekkelijk, waarbij zachte tannines op elegante wijze een massieve smaak omhullen. Rook en specerijen. Prima lengte. Zeer geslaagd, met drinkbaarheid voorop. Hier spreekt het terroir. Tijdens de lunch proefden wij nog twee wijnen van andere producenten. 7,5 Crozes-Hermitage Blanc Les Marelles 2009, Domaine Gilles Robin Was vroeger aangesloten bij de Cave de Tain en begon in 1996 voor zichzelf. Robin gebruikt geen bestrijdingsmiddelen, bewerkt de bodem intensief en hanteert een moderne vinificatie. Fijne wijn met structuur en stevigheid.
7 Crozes-Hermitage Rouge 2007, Domaine des Lises Van Maxime Graillot, zoon van de bekende Alain Graillot. Hij is zeer gemotiveerd en een waardige zoon van zijn vader, maar heeft een eigen stijl, met elegantie. Veelbelovend. Zeer diepe kleur. De geur is wat oxidatief, met cassis, kersen, peper, lavendel, rook en leer. Al die aroma’s komen terug in de smaak, samen met inkt en flink wat hout. Wel wat stevige extractie. Domaine Michelas St. Jemms Dit domaine werd in 1961 gevestigd te Mercurol door Robert en Yvonne Michelas. Het wordt nu geleid door hun kinderen Sébastien, Sylvie, Florence en Corine. Wijngaard De gepassioneerde Sébastien neemt ons direct mee de wijngaarden in. Als eerste de 9 ha grote La Chasselière. Hier is het ’s zomers anderhalve maand lang 30-33°C, maar het waait er gelukkig altijd flink. Sébastien werkt meestal ’s nachts in de wijngaarden, waarbij hij om 03.00 u begint. Hij werkt deels milieuvriendelijk (lutte raisonnée) en is bezig met het perceelsgewijs omzetten naar biologisch. ‘Bio is leuk, maar de centen zijn ook belangrijk’ aldus Sébastien. Er zijn namelijk ook risico’s aan verbonden. Hij bezit (nog) geen certificaat. De bodem is bezaaid met rolkeien, daartussen staan afwisselend oude stokken uit de jaren 60 en nieuwe exemplaren. De richting van de aanplant is bij Michelas altijd noord-zuid, in de richting van de wind. Afhankelijk van het weer wordt al dan geen bladverwijdering aan een kant gedaan. Valse uitlopers worden verwijderd. De druiven van jonge stokken, waarvan nog geen wijn mag komen, worden verwijderd. Dan kan de plant zijn energie aan de wortels besteden. Klonen De hier gebruikte kloon is 174, maar Sébastien is steeds op zoek naar klonen met minder productie en meer kwaliteit: kleinere druiven en trossen met een dikke schil. Deze zijn beter bestand tegen ziektes. De stokken die hier staan produceren 1,5 tot 2 kilo druiven, ofwel 6-8 trossen. Dat komt neer op een rendement van 40-45 hl/ha bij de plantdichtheid van 4.000-5.000 stokken/ha. Om de vier rijen met wijnstokken hangt een doosje met fermonen, die de insecten (m/v) om de tuin leiden. Oogst Sébastien oogst voornamelijk mechanisch, behalve voor wit en op hellingen. Dat gebeurt ’s nachts en met eigen materieel. In 2008 heeft Sébastien in de wijngaarden 30 % meer werk gehad dan normaal. Zo werd drie keer een groene oogst verricht. Wit had geen problemen, maar rood des te meer. Voor de oogst waren 4 plukgangen nodig. Het was erg moeilijk om steeds druiven te vinden die fenolisch rijp waren, met rijpe pitten. De opbrengst lag tenslotte 30% lager dan gemiddeld. Proeverij 7,5 Crozes-Hermitage Blanc Signature 2008, Domaine Michelas St. Jemms Van 60 % marsanne en 40 % roussanne. Macération pelliculaire gedurende 12 uur. Koele vergisting gedurende 10-12 dagen, gevolgd door 100 % malo. Opvoeding op deels nieuwe barriques. Fijn glas wijn met subtiele tonen van amandelen en bloemen. De effecten van de malo zijn uitstekend in balans met de overgebleven zuren. 7+ Crozes-Hermitage Rouge Signature 2008, Domaine Michelas St. Jemms Opgevoed op cuve, gefilterd en vrij snel gebotteld vanwege maximaal fruit. Frisse, vitale geur van zuiver fruit zonder groene tonen. Sappige smaak van kersen, bessen en peper. Lekker. 7,5 Crozes-Hermitage Rouge La Chasselière 2008, Domaine Michelas St. Jemms Van 30 jaar oude stokken. Mechanisch geoogst. Traditionele vergisting op de schillen onder gecontroleerde temperatuur gedurende 15-18 dagen, met 2 maal daags remontage. 12 maanden rijping op 10 jaar oude foeders en 4 jaar oude barriques. Meer floraal van geur. Zit steviger in zijn fruit en tannines. Goede eetwijn. 8Crozes-Hermitage Rouge Terres d’Arce 2008, Domaine Michelas St. Jemms Van twee bodemtypes, Larnage en Chassis. Hier staan 8.000 stokken per hectare. Handmatige pluk, traditionele vergisting op de schillen onder gecontroleerde temperatuur gedurende 15-18 dagen, met 2 maal daags remontage. 12 maanden rijping op barriques, waarvan 80% nieuw en 20 % van 1 en 2
jaar oud. Mooie geurconcentratie met verfijning: bloesem en peper. Compacte, karaktervolle en elegante smaak. Qua lengte ook erg goed. Dan duiken we de kelder in om uit het vat te proeven. 8 Crozes-Hermitage Rouge La Chasselière 2009, Domaine Michelas St. Jemms Uit een barrique van 2007. Prachtig fruit in de neus. Een zoetimpressie omhult de tannines. Zeer geslaagd. 8 Crozes-Hermitage Rouge La Chasselière 2009, Domaine Michelas St. Jemms Uit een barrique van 2008. Krachtiger, nerveuzer, compacter. Meer tannines en minder zoetimpressie. Ernstige wijn. 8+ Crozes-Hermitage Rouge La Chasselière 2009, Domaine Michelas St. Jemms Uit een barrique van 2009 (François Frères). Wat meer houtinvloed, maar niet te veel. Dit is een goed fust! Domaine des Remizières – Cave Desmeurre Dit familiebedrijf te Mercurol bestaat al verschillende generaties. De familie Desmeurre maakte zich in 1973 los van de coöperatie, begon alles zelf te doen en bouwde het bedrijf uit. De huidige generatie bestaat uit Philippe Desmeurre en zijn dochter Emilie (diploma oenologie). Wijngaard In de 32 ha wijngaarden, met 47 kleine percelen in diverse gemeentes, wordt gewerkt met respect voor milieu en terroir. In feite werkt Philippe biologisch, maar zonde certificaat. Het domaine staat al sinds de jaren 70 bekend om haar witte wijnen. Het zat Philippe in 2008 niet mee: hij moest 50 % meer tijd in de wijngaarden doorbrengen. Maar daardoor voorkwam hij dat bij de oogst geen druiven met pourriture grise, noch onrijpe druiven tegenkwam en hoefde hij niet te sorteren. De witte wijnen van 2008 hadden bij Philippe iets meer zuren dan die van 2009. Hij denkt dat de klimaatverandering hier debet aan is, iedere tien jaar hebben zijn wijnen 1 % alcohol meer. Kelder Alle druiven worden eerst ontsteeld. De rode krijgen eerst 4-5 dagen inweking bij 10°C. De druiven van de verschillende percelen worden gedurende 25-32 dagen apart gevinifieerd in kleine cuves, om het karakter van terroir en jaargang te behouden. Na de gisting blijft de wijn nog enige tijd op de schillen liggen bij verhoogde temperatuur. Opvoeding gedurende 8-15 maanden op foeders, demimuids en barriques (in de laatste vindt batonnage plaats). De assemblages van 2-3 percelen geven dan de mogelijkheid om blends te maken met complexiteit. Philippe gebruikt trouwens ook moderne technieken zoals microbullage. De premiumwijnen blijven lange tijd in de kelder rijpen. De barriques worden hier slechts 2 jaar gebruikt. Er wordt voor 30 % geëxporteerd. Proeverij 7+ Crozes-Hermitage Blanc Cuvée Particulière 2008, Domaine des Remizières Van 100 % marsanne, 25-30 jaar oude stokken. Traditionele vergisting met temperatuurcontrole. Opvoeding gedurende 10-12 maanden, voor 85 % op demi-muids en foeders (met malo) en voor 15 % op stalen tanks (zonder malo). Fruitige, florale geur. Evenwichtige, karaktervolle, elegante smaak met rond fruit en veel expressie van het terroir. Na de malo zijn nog voldoende zuren over. Keurige lengte. Drinken: tussen nu en zes jaar. 7,5 Crozes-Hermitage Blanc Cuvée Christophe 2008, Domaine des Remizières Van 50 % marsanne en 50 % roussanne, gemiddelde leeftijd van de stokken 65 jaar, uit de beste percelen van Larnage en Mercurol. 30 % werd vergist op nieuwe barriques, 70 % op 1 jaar oude barriques, met volledige malo. Opvoeding op cuve gedurende 12 maanden, met batonnage. Philippe vertelt ons dat marsanne door een hogere zuurgraad en meer mineralen wat beter met hout kan omgaan dan roussanne. Die laatste wordt op hout minder fris en wat boterig. Maar het hangt ook van het terroir af. Genereus fruit. Mooie wijn met brede stijl door niet te veel hout en malo. Wijn voor bij rijke visgerechten.
7,5 Crozes-Hermitage Blanc Cuvée Particulière 2009, Domaine des Remizières Geproefd uit het vat, na assemblage. Zit toch nog een beetje in de malo. Nog niet gefilterd, is ontdaan van de fijne lie en wordt binnenkort gebotteld. Philippe bottelt vrij laat, om het terroir meer in de wijn te laten spreken. Gisttonen en koolzuur. Levendig glas wijn. Expressief. 8Crozes-Hermitage Blanc Cuvée Christophe 2009, Domaine des Remizières Geproefd uit het vat. Voller en krachtiger, hier zijn geen gisttonen meer aanwezig. Heerlijk glas wijn, bijna klaar. 7 Crozes-Hermitage Rouge 2008, Domaine des Remizières Basis cuvée van de jongste stokken, 15-20 jaar oud. Cuvaison van circa 20 dagen. Houtopvoeding gedurende 12 maanden. Geur van bloemen en bosfruit, levendig door aroma van witte peper. De smaak is eenvoudigweg heerlijk, met drop in de finale. Nu drinken. 7+ Crozes-Hermitage Rouge Cuvée Particulière 2008, Domaine des Remizières Van 45 jaar oude stokken. Gerijpt op deels nieuwe demi-muids gedurende 12 maanden. In de neus animaal, leer en specerijen. Smaak met veel fruit, vol en rijp, ook weer animaal en specerijen. Goed glas met grip. 7,5 Crozes-Hermitage Rouge Cuvée Christophe 2008, Domaine des Remizières Voor de tweede keer geproefd (zie overzichtsproeverij 2008 aan het begin van dit artikel) met dezelfde score. 7,5 Crozes-Hermitage Rouge Cuvée Christophe 2007, Domaine des Remizières Van dezelfde terroirs, maar nu met 14 maanden barrique. Vrij breed van geur, vol en rijp, met finesse. Mooi ontwikkelde smaak, harmonisch. Drinken van 2012-2017. 8+ Crozes-Hermitage Rouge Autrement 2007, Domaine des Remizières Selectie – druif voor druif - van de beste percelen op hellingen met ruim 85 jaar oude stokken. Voor de vergisting levert Demptos 100 % nieuwe demi-muids van 600 liter, waarvan één zijkant open is. Zodra de gisting – met pigeage en temperatuurcontrole - voltooid is, wordt de zijkant erop bevestigd om vervolgens de wijn daarin verder te laten rijpen. Beperkte productie. In de geur, die veel lucht nodig heeft, o.a. tutti frutti en kaneel. Rijke, complexe smaak met ontzettend veel machtig fruit, zo veel dat je hout en tannines niet kunt ontdekken. Maar het blijft op en top syrah. Crozes-Hermitage Rouge Cuvée Particulière 2009, Domaine des Remizières Geproefd uit het vat, nog niet geassembleerd. Vat 1 Gezond fruit, levendige structuur, veelbelovend. Vat 2 Hier is de malo nog bezig. Behoorlijke reductie, verder o.k. Vat 3 Van de kleine Bourgondische Tonnellerie Michel Toutant. Op het vat staat ‘S’, een aanduiding voor de chauffe. Aan het eind van de dag, als het vuur bezig is uit te doven, wordt dit vat – langzamer dan overdag - gebrand. Deze chauffe maskeert de wijn het minste, de wijn kan in dit vat tot 14 maanden rijpen en steeds beter worden. In vaten van Demptos echter is de wijn na 6 maanden al klaar en wordt dan van het fust gehaald, om te voorkomen dat hij vermoeid raakt. Wel een filterpapiersmaak, maar zuiver fruit. Vat 4 Deze wijn van de terroir Chassis zit in de malo. Hier hebben de druiven veel tannine, waardoor de malo later op gang komt, een antiseptisch effect. Tijdens een diner met Christelle Betton van Domaine Roland Betton en Natacha Chave van Domaine Aléofane proefde ik de volgende wijnen. 7,5 Crozes-Hermitage Rouge 2007, Domaine Roland Betton Van 30 jaar oude stokken uit een wijngaard in de gemeente Roche de Glun, aan de Rhône tussen Tain l’Hermitage en Valence. De verweerde bodem werd voeger terre de sabots genoemd, naar de grote hoeveelheid rode klei die tijdens het werk in de wijngaard aan de laarzen bleef kleven. Deze wijn onderging 3-4 dagen koele inweking vooraf. Vergisting met handmatige pigeage. Opvoeding op 3-5 jaar oude barriques. Ondanks de te hoge serveertemperatuur in het restaurant blijft deze zachte, rijpe wijn zijn balans houden. 7
Crozes-Hermitage Rouge 2007, Domaine Aléofane
Natacha is de zus van Yann Chave. Ze maakt veel werk van rendementsverlaging en van het opbouwen van een natuurlijke weerstand van elke wijnstok. Zo behandelt ze haar wijnstokken tegen meeldauw met yucca, chitine en theeboomolie. Fenegriek en boshoornklaver worden ingezet tegen oïdium. Deze wijn komt van 40 jaar oude stokken op steile hellingen. Handmatige pluk met selectie. Koude inweking gedurende 5 dagen. Vergisting op de schillen met 3 maal daags handmatige pigeages gedurende 25 dagen. Malo op demi-muids, geen microbullage. 30 % rijpt op fust. Wat kruidiger, met meer aroma van leer, meer zuren en tannines, maar helaas ook een puntje groen. e Wellicht geen goede fles – de wijn staat als veel beter bekend - maar een 2 fles was er niet. 8+ Crozes-Hermitage Blanc Château Curson 2006, Domaine Etienne Pochon Domaine Etienne Pochon te Chanon-Curson bezit 11,6 ha syrah en 4 ha marsanne en roussanne, de wijnbouw is er milieuvriendelijk. Van de op een helling boven Château Curson gelegen wijngaard wordt een gelijknamige witte en rode cuvée gemaakt. De bodem bevat veel grind, met een onderlaag van rode klei die in droge tijden het water goedt vasthoudt. Handmatige pluk. De witte Château Curson krijgt nieuw hout. De imposante en intense geur doet denken aan elegante chardonnay, met veel citrusfruit, acacia en meidoorn. Complexe smaak van tropisch fruit, witte perzik en hazelnoten met indrukwekkende balans, rechtlijnig en mineraal. Heeft wat weg van Condrieu. En dat terwijl veel witte Crozes-Hermitage uit 2006 nu al geoxideerd zijn of tenminste op hun retour. Domaine Philippe & Vincent Jaboulet Philippe Jaboulet was 30 jaar lang belast met de wijngaarden van zijn familiebedrijf Paul Jaboulet Aîné, totdat de Zwitserse familie Frey het bedrijf in 2006 overnam. Van de familie Jaboulet was hij degene die het meest bij de bodem en het dagelijks werk in de wijngaard betrokken was. Nieuwe start Hij kocht met zijn zoon Vincent, die een studie oenologie voltooide en in Frankrijk en Australië stage liep, het verwaarloosde Domaine Collonge op 3 km ten zuiden van Tain l’Hermitage, samen met een derde van de bijbehorende wijngaarden. Ze moesten er veel aan opknappen en de oude wijnvoorraden zien kwijt te raken. Thalabert Maar ze namen ook een stuk van 7 ha mee van de prestigieuze wijngaard Domaine de Thalabert, en gaven het de naam Nouvelère (nieuw tijdperk). Op de zuidhelling met veel rolkeien staan prachtige, 65 jaar oude stokken. Milieuvriendelijke wijnbouw met organische bemesting, geen insecticiden. Resultaten Het totale bezit aan wijngaarden bedraagt 30 ha, verdeeld over Hermitage, Crozes-Hermitage en Cornas. De eerste oogst was die van 2006. De jaarlijkse productie bedraagt 140.000 flessen en het gemiddelde rendement bedraagt 25-40 hl/ha. Kelder De winery bevindt zich in Mercurol, naast de Crozes-Hermitage wijngaard. Er wordt vergist in betonnen, houten en roestvrijstalen cuves. De opvoeding vindt plaats op barriques. Proeverij 7+ Crozes-Hermitage Rouge Domaine Collonge 2007, Philippe & Vincent Jaboulet Van 10 jaar oude stokken op alluviale rivierbodems uit de ijstijd. Mechanische oogst. Volledig ontsteeld. Koele inweking. Vinificatie op betonnen of roestvrijstalen cuve met 2 maal daags remontage, om het frisse fruit van de syrah te behouden. Fruitige, vrij lichte en speelse geur van bosfruit en kersen. Frisse, lenige smaak met zuiver en kruidig fruit. Gemiddelde lengte, vrij elegant van stijl. Deze verteerbare wijn is nu al prima te drinken. 7 Crozes-Hermitage Rouge 2006, Domaine Philippe & Vincent Jaboulet Van 15-20 jaar oude stokken op alluviale rivierbodems uit de ijstijd. Mechanische en handmatige oogst. Volledig ontsteeld. Vinificatie op betonnen of roestvrijstalen cuve met 2 maal daags remontage, met langere naweking op de schillen. Een deel werd op hout opgevoed. Ingetogen geur van bosfruit met specerijen. Vlezige smaak met meer tannines en minder zuren dan de 2007. Robuuste eetwijn met goede lengte, waarin bitters opdoemen.
7,5 Crozes-Hermitage Rouge Nouvelère 2006, Domaine Philippe & Vincent Jaboulet Van 50-65 jaar oude stokken in de Domaine de Thalabert wijngaard, welk perceel werd omgedoopt in Nouvelère. Handmatige pluk, volledig ontsteeld. Vergisting op houten cuves, met 2 remontages en 2 pigeages per dag. Lange naweking op de schillen. Opvoeding op houten cuves en barriques. Geproefd naast de Thalabert uit 2006 (zelfde wijngaard). Jeugdige geur met bloemen en verfijnd fruit. Sappige, frisse smaak met minder specerijen en minder hout dan de Thalabert. Alles is fraai in balans, maar de stijl is veel eleganter. Goede lengte, maar toch mist deze wijn de balans en de complexiteit die Paul Jaboulet Aîné wel tot uitdrukking weet te brengen. Conclusie De producenten van Crozes-Hermitage hebben de laatste 10 jaar kans gezien om een forse inhaalslag te realiseren. De huidige wijnen hebben over het algemeen een moderne stijl, waarbij toch terroir, druif en oogstjaar alle eer wordt gegund. Maar de inzet van teveel techniek kan ook resulteren in een internationale stijl, waarbij de herkenbaarheid van het terroir en de eigenschappen van het oogstjaar door inzet van moderne technieken op de achtergrond raken. Dan proef je eenvoudigweg niet meer of je een Crozes-Hermitage, een St. Joseph of een Cornas in je glas hebt. Dat de prins van Crozes-Hermitage - die van het Domaine de Thalabert - zijn oude glorie heeft teruggevonden, is op zich al een felicitatie waard. Lijst van producenten: www.ot.payshermitage.com/liste-vignerons.php
