Hongarije, de renaissance van een wijnland Verslag van de NGS-reis naar 5 wijnstreken van Hongarije Door Paul Op ten Berg

Hongarije, de renaissance van een wijnland Verslag van de NGS-reis naar 5 wijnstreken van Hongarije Door Paul Op ten Berg Ze hadden geen flauw idee, de leden van het NGS die van 22 t/m 28 april 2006 een wijnreis maakten in Hongarije. Geen flauw idee dat ze hier zoveel prachtige wijnen zouden aantreffen. Wijnen met identiteit en karakter, droge witte van inheemse druivenrassen, verrassende rosé’s, karakteristieke rode wijnen en bovenal fantastische zoete. Het werd dan ook een ware ontdekkingsreis, waarvan na een week tien ambassadeurs terugkeerden. Binnen het NGS is hiermee een kiem gelegd voor groei naar meer bekendheid van de fraaie wijnen van Hongarije. Ongetwijfeld zullen de Nederlandse wijnimporteurs hierop inhaken en hun assortiment met Hongaarse wijnen uitbreiden. Daardoor zullen restaurantgasten steeds vaker kunnen kennismaken met een van de meest fascinerende hoofdstukken van de oude Europese wijncultuur. Communisme In de communistische tijd werden vooral grote wijnbedrijven gevormd. De wijngaarden moesten persé met Russische tractoren worden bewerkt, want die waren het beste. Die waren echter 3,5 m breed en de ruimte tussen de rijen wijnstokken bedroeg 2 m. Prompt werd om en om een rij wijnstokken weggehaald, waardoor de tractor er door kon. Steile stenige hellingen, vaak de beste percelen, werden aan hun lot overgelaten omdat ze te lastig te bewerken waren. Ter vervanging werden in de laagvlakte – op voor wijnbouw slecht geschikte grond - grote oppervlaktes met druivenrassen beplant die een enorme opbrengst garandeerden. Het resultaat was precies wat het regime wilde, enorme hoeveelheden karakterloze, waterige wijn zonder ook maar enige kwaliteit. Toch mocht iedere wijnboer die lid was van een coöperatie voor privé-gebruik een stukje wijngaard van 0,3 ha (later 0,6 ha) voor zichzelf hebben. Daardoor hielden de boeren toch een band met hun erfgoed en tradities. Wedergeboorte Na de phylloxera, 2 wereldoorlogen en de communistische overheersing was de wijnbouw vrijwel geruïneerd. Bij de politieke ommezwaai van 1989 werden de coöperaties gedecentraliseerd en geprivatiseerd. Vanaf 1990 ontstond een opmerkelijke wedergeboorte. Westers kapitaal werd aangetrokken, moderne wijnbedrijven werden geboren en flying winemakers brachten moderne technieken naar Hongarije. De wijnmakers voelden zich bevrijd van een juk van 44 jaar. Ze vonden de moed, de visie en de energie om de verloren gegane reputatie te laten herleven. In de Tokaj streek werd vooral veel buitenlands kapitaal geïnvesteerd, maar in Neszmély, Villány, Szekszárd, Badacsony, Balaton en Eger waren het vanaf 1994 vooral getalenteerde Hongaarse wijnmakers die flink investeerden en vernieuwingen tot stand brachten. Zij houden immers van hun land, een van de belangrijkste oorzaken van de kwaliteit van de wijnen. In de huidige tijd bestaat de Hongaarse wijnbranche uit een klein aantal grote wijnbedrijven en een groot aantal kleinere, onafhankelijke. Daarnaast zijn er 150.000 geregistreerde hobbyboeren, die meestal hun druiven aan grotere bedrijven verkopen. Al met al is Hongarije het meest geavanceerde wijnland van alle vroegere Oostbloklanden. Toekomst Er is echter nog veel te doen. Helaas wordt er door de overheid en de bedrijfstak nog te weinig aandacht besteed aan de productie van kwaliteitswijnen, opmerkelijk genoeg omdat Hongarije dit door de eeuwen heen juist wel heeft gedaan. Ook zou er veel meer onderzoek moeten plaatsvinden. Het woord is nu aan de nieuwe generatie wijnboeren en

wijnmakers, die hun terroir, hun eigen druivenrassen en de identiteit ervan weer tot uitdrukking moeten brengen. Geografie Hongarije heeft een bijzondere geografische ligging. Het heuvelachtige land wordt omringd door de bergketens van de Oostenrijkse Alpen in het westen en de Karpaten in het noorden en oosten. Het enorme Balaton meer en grote rivieren als de Donau en de Tisza zorgen voor verkoeling. Enkele wijnstreken zoals Tokaj, Somló en Balaton, hebben miljoenen jaren oude vulkanische bodems, terwijl Szekszárd en Villány over kalksteen beschikken. Belangrijk zijn ook de afzettingen met schelpen uit de geologische periode van de Grote Zee. Löss en klei werden door de wind en door de rivieren aangevoerd. Maar overal is de minerale kracht aanwezig, die de wijnen een vitale zuurgraad geeft en een stevig karakter. Klimaat Hongarije ligt tussen de 45e en de 48e breedtegraad en heeft een gematigd Mediterraan klimaat in het zuiden, met vijgenbomen en amandelstruiken. In het noorden echter is meer sprake van een landklimaat, je vind er wilde zwijnen en herten. De wijnstreken krijgen in de zomer veel zonlicht en warmte, terwijl in de winter en het voorjaar veel neerslag valt. Daardoor is sprake van een sterke aromavorming in het noorden en vinden we krachtige rode wijnen in het zuiden. Dag 1 – Balatonmeer noordzijde: Balatonfüred-Csopak Na een busrit vanaf het vliegveld bij Budapest van circa 2 ½ uur arriveerden wij in de namiddag in het plaatsje Csopak aan de noordzijde van het 78 km lange Balatonmeer, het grootste binnenmeer van Europa. Dit enorme meer ligt in het middenwesten van Hongarije. Het is slechts 11 meter diep en 1 tot 15 km breed. De streek is een van de belangrijkste toeristengebieden van het land. Van belang zijn ook wijnbouw, fruitteelt en visserij. De Romeinen hebben hier van de 1e tot de 4e eeuw al wijngaarden aangelegd. Het meer wordt omgeven door een grote verscheidenheid aan geologische structuren, waar in talloze microklimaten een opmerkelijke serie witte druivenrassen groeit en een zich uitbreidend aantal rode. In de streek Veszprém heeft 5.792 ha recht op de hoogste wijngaardclassificatie. Maar omdat er zo veel weekendhuisjes werden gebouwd door mensen die niet uit de streek komen, is slechts 2.143 ha ervan beplant met wijnstokken. Jásdi www.jasdipince.hu Wij werden ontvangen door eigenaar en wijnmaker István Jásdi. Hij verdiende een kapitaal met de export van ganzenlever. Jásdi is econoom en woonde 5 jaar in Parijs. In 1997 kocht hij 20 ha eersteklas wijngaarden en renoveerde de 200 jaar oude wijnkelder met een meter dikke muren, rond 1082 het trotse bezit van János Ranholder, bisschop van Veszprém. Van hieruit heb je een spectaculair uitzicht over het Balatonmeer. De specialiteit is hier de olaszrizling (welschriesling), die op 820 ha de mooiste expressie haalt van de rode zandsteen bodem uit het Perm. Maar Jásdi heeft zowel bodems voor witte als voor rode wijn. Hij begint de typische kenmerken ervan steeds beter te begrijpen en slaagt er steeds beter in om de terroir van Csopak tot uitdrukking te brengen. In 2003 kwam Jásdi met een serie wijnen van individuele wijngaarden, waaronder verfijnde olaszrizlings van de wijngaarden Siramlomvágó (rond de kelder), Lőczedomb en Berekhát. Ook zijn furmint, chardonnay, szürkebarát (grijze monnik) en cserszegi

fűszeres (kruidige van Cserszeg) trekken de aandacht. Hij beseft wel degelijk dat hij nog een lange weg te gaan heeft, maar is ervan overtuigd dat hier de komende jaren bijzondere wijnen zullen worden geproduceerd. István Jasdi oogst slechts 1 kg druiven per wijnstok en perst hele trossen zonder stelen, onder koolzuurgas of bij lage temperatuur. Vergisting vindt zowel plaats in stalen tank als op barrique, en zowel wilde gist als gistculturen worden gebruikt. Rijping op de lie met bâtonnage wordt ook soms toegepast. De wijnen van Jásdi zijn in België te koop, maar nog niet in Nederland. In de kelder István Jásdi liet ons in zijn wijnkelder 6 wijnen van de oogst 2005 proeven. In 2005 botten de wijnstokken laat in het voorjaar, en de zomer was koud en regenachtig. Maar omdat het niet te warm was, was er nauwelijks sprake van schimmelziektes of meeldauw. Toch was het warm genoeg om de druiven op tijd te laten rijpen. De hoop was gericht op september, maar het weer dat de oogst moest redden zette pas laat in. Oktober maakte alles goed en de druiven konden worden geoogst met rijp fruit en meer dan voldoende zuren. De wijnen van 2005 ontwikkelen zich steeds beter en zijn veelbelovend. **(*) Olaszrizling 2005 – ongefilterd uit tank - geur van bloesem en geel fruit met minerale ondertoon, levendige droge smaak met goed extract en fijne mineralen, drop in de nasmaak ** Chardonnay 2005 – gefilterd uit tank, deze wijn was bijna klaar en heeft tevoren wat houtopvoeding gehad, maar geen malo – bescheiden geur, jong van smaak met citrus en uitgesproken zuren, zuivere balans **(*) Chardonnay 2005 – uit barrique (3 jaar oude Franse en Hongaarse vaten, gedeeltelijk malo met bâtonnage) – vanille, wat boenwas, krachtige citrus, bitters na, nog wat wild ***- Chardonnay 2005 – idem, maar vergist met wilde gist – meer balans, betere houtverwerking, meer terroir (mineraal), meer fruit, meer invloed van de lie, eleganter en complexer *** Pinot Gris 2005 – uit 3 jaar oude barrique, de wijn is halverwege, dit is een van de specialiteiten van Jásdi – reductiegeur, verdwijnt met veel lucht, rijke smaak met minder zuren en meer fruitvulling, rokerig en zilt, behoorlijke lengte **+ Olaszrizling 2005 met botrytis – Jásdi houdt hier zelf niet van – zoetige, weelderige geur, geparfumeerd, earl grey thee, oosterse kruiden, de robuuste, vettige, halfzoete smaak met sterke bitters drukt het terroir en de finesse weg Buiten onder een paviljoen proefden wij enkele wijnen van 2004. Ook in dit jaar was de natuur vrij laat. Wat verder in het voorjaar deed de zon niet erg zijn best en was het vrij koud, met veel regen. Een typisch jaar waarin de kwaliteit van de wijnboer essentieel was. Sterk snoeien en veel sproeien was het devies. Uiteindelijk werden dankzij grote inspanningen door de beste producenten vrij goede wijnen gemaakt. **(*) Csopaki Pinot Blanc 2004 – stuivende geur met geconcentreerde minerale tonen, prikkelend, in de smaak wit fruit, krachtige mineralen en voldoende zuren. € 5,00 consument **(*) Finale 2004 – blend van 20 % houtgerijpte pinot gris met 80 % pinot blanc (vorige wijn) – vollere geur van stevig geel fruit, kruidige smaak met lichte toets van hout, erg mineraal, goede zuurgraad, meer lengte, ondanks het kleine aandeel pinot gris heeft deze de meeste invloed. € 5,00 consument

** Cserszegi Füszeres Irsai Olivér & Traminer 2004 – irsai olivér is een Hongaarse kruising uit 1930 van pozsonyi met csaba gyöngye, oorspronkelijk bedoeld als tafeldruif. Plezierig aroma van muskaat, wijnen om jong te drinken. Wordt vaak gebruikt in blends. Deze wijn heeft geen houtopvoeding gehad en geen malo. – Aantrekkelijke geur van rozen, zeer aromatisch. Beendroge smaak met kruidig fruit, droge finale met bittertonen. Dit spreekt een groot publiek aan. € 5,00 consument **(*) Nagykúti Chardonnay 2003 – van de gelijknamige single vineyard, rendement circa 25 hl/ha, opvoeding met bâtonnage op 1 e, 2e en 3e jaars barriques, ruim 14 % alc – geur van oosterse kruiden (kerrie) , het hout geeft het fruit te weinig kans en verbergt typiciteit ***+ Olaszrizling & Furmint 2004 Siralomvágó – Deze single vineyard met zowel rode als witte bodem en veel stenen, vlak naast de winery gelegen, is de beste uit het bezit van Jásdi. Deze wijn is nog niet op de markt en gaat hier voor de consument € 15 kosten. – Krachtige minerale neus, rokerig, met peer, lindebloesem en kamille. In de smaak bloemen, planten, wit fruit (o.a. meloen) en opvallend veel minerale kracht. Ook wat honing en kerrie. Veel extract en karakter. Tot slot liet István Jásdi ons nog een rode wijn proeven, die genoemd is naar János Ranholder, bisschop van Veszprém in 1082. Hij streeft bij deze wijn naar een lokale stijl, niet naar een Bordeaux type. **(*) Ranholder Cabernet Franc & Merlot 2003 – Van 50 % cabernet franc en 50 % merlot, de stokken zijn 5 jaar oud. Opvoeding gedurende 14 maanden op 1 e, 2e en 3e jaars barriques. 14,5 % alc. – In de neus paprika en kruidige zwarte bessen. De smaak doet wat Italiaans aan (groenige sangiovese) met accenten van leer en wild. Sappige, rijpe finale met iets te weinig zuren, licht animal en een tikje onrijp. Consument € 15 Bezoek aan Figula Wines www.figula.hu te Balatonfüred Mihály Figula (geboren 1952) is een markante verschijning. Hij doet met zijn weelderige witte haardos denken aan Paul van Vliet. Figula studeerde tuinbouw aan de universiteit van Budapest en werkte voor grote Hongaarse wijnbedrijven. In 1993 bracht hij van zijn eigen wijngoed in Balatonfüred de eerste paar duizend flessen op de markt. Figula bezit momenteel 18 ha wijngaarden in Balatonfüred en Pécsely, waarvan 2 ha cabernet sauvignon, 2 ha szürkebarát, 2,5 ha chardonnay en 0,5 ha muscat. Hij experimenteert nog volop en bereikt steeds betere resultaten. Het wijnbedrijf van Figula ontvangt 10 tot 12 duizend bezoekers per jaar. Agent in Nederland voor de wijnen van Figula is Mercury International Wijnkopers 043-3540287. In het proeflokaal van Figula stonden behalve zijn eigen wijnen ook enkele wijnen klaar van de 66-jarige Huba Szeremley www.szeremley.com , de leidende producent van de vulkanische wijnstreek Badacsony, circa 40 km westelijk aan de noordzijde van het Balatonmeer. Badacsony is een zeer oude wijnstreek met een van de beste terroirs van Hongarije. De Romeinen waren hier al bezig en brachten de wijn naar Rome. In tien jaar tijd is de zwaar verwaarloosde wijnproductie hersteld en is de reputatie als kwaliteitsgebied groeiende. Momenteel telt Badacsony 1.600 ha wijngaarden, die een prachtige ligging hebben aan de voet van 3 vulkanische heuvels. Dit alles is in feite te danken aan de inzet van slechts één man, de gedreven Huba Szeremley. Hij studeerde voor ingenieur aan de universiteit van Budapest en leidde vanuit Oostenrijk een internationaal constructiebedrijf. Na de omwenteling in 1990 keerde hij terug naar zijn geboortestreek Badacsony, raakte bij toeval in de wijnwereld

verzeild en investeerde er zijn fortuin. Huba Szeremley bezit met zijn Szent Orbán Winery ruim 100 ha wijngaarden en is de grootste producent van Badacsony. Kéknyelű Een van de specialiteiten van Szeremley is het witte druivenras kéknyelű, dat hij voor uitsterving behoedde. Kéknyelű wijnen – vooral die van de hoger gelegen hellingen met hun vulkanische bodem van zwart basalt - hebben buitengewoon veel kwaliteit met kracht, karakter en enorm bewaarpotentieel. Szeremley bezit een fles uit 1902 die volgens hem nog steeds erg goed is. Maar ook de andere witte wijnen van Szeremley zijn opmerkelijk, zoals zijn szürkebarát, olaszrizling en riesling (volgens velen de beste van Hongarije). De lamme helpt de blinde Huba Szeremley geeft toe dat hij geen wijnmaker is. Maar hij heeft het instinct van een ware ondernemer. Hij nam de voormalige mecanicien Béla Fölföldi aan als wijnmaker, een man die over uitmuntende smaakpapillen blijkt te beschikken. Het succes van dit team is dan ook opmerkelijk. Szeremly was een van de eersten die het grote belang van wijntoerisme onderkende. Hij opende het Szent Orbán Restaurant met uitzicht op het Balatonmeer, waar wordt gewerkt met lokale producten. De importeurs van Szeremley zijn Lindenhoff Wijn, contactpersoon Richard Spreij 0620131031 en LUH (Lekkers Uit Hongarije) 078-6148123. Proeverij van wijnen van Figula en Szeremley *** Olaszrizling 2004, Figula Een belangrijk ras in Balatonfüred, 14 % van de wijngaarden is ermee beplant. Rendement 18 hl/ha. Minerale geur met medicinaal accent en kaas (Comté). Zilte, beendroge smaak als van brandnetel en Manzanilla, met vrij veel diepgang. Het minerale is nadrukkelijker aanwezig dan het perzikfruit. Mooie balans, wel spanning maar niet erg complex. ***(*)Gella Sauvignon Blanc 2004, Figula Van de Gella wijngaard, rendement 14 hl/ha. Opgevoed op tank en gebruikte barriques. Exotische geur, zeer geparfumeerd, met lychee fruit, doet erg aan ‘nieuwe wereld’ denken. Erg goed van smaak, internationale stijl uit de school van Didier Daguenau. Potentie van 5 jaar. Prijs € 10,50 per 0,5 liter (consument). ***+ Olaszrizling 2005, Figula Van laat geoogste druiven uit de Sóskút wijngaard, vatmonster uit oude foeders van 3.000 liter. Moet nog tot de zomer van 2006 op foeder blijven. De malo werd gestopt. Groene kleur. Geur van wit en groen fruit met amandelen, acacia en jasmijn. Krachtige, zilte, plantaardige smaak met zeer rijpe steenvruchten en veel identiteit. Mooie bittertoon in de brede, lange, krachtige finale. **(*) Chardonnay-Sémillon 2005, Figula Van 60 % chardonnay en 40 % sémillon, samen geoogst en samen vergist, opgevoed op nieuwe barriques (Amerikaanse vaten van Hongaars eiken) met volledige malo. Volle, rijpe geur van geel fruit en banaan met krachtige citrus. Veel hout in de smaak. Figula denkt dat de wijn nu klaar is, maar wij vinden dat het hout overheerst. Naast een goede zuurgraad mist de wijn fruitconcentraat. Nieuwe wereldstijl. ***(*) Rajnai Riesling 2005, Szeremley Van de riesling druif, hier ook wel rhine riesling genoemd. Deze wijn wordt door deskundigen beschouwd als de beste riesling van Hongarije. Florale, rokerige geur met grapefruit en licht tropische toon (ananas). Uitstekende riesling met typiciteit, spel, balans en veel karakter. Ook de finale is fraai. Al vrij toegankelijk, gastronomische wijn met klasse, veel drinkplezier biedend.

**** Farkasverem Cabernet Franc Selection 2004, Figula Van de gelijknamige wijngaard, de naam betekent ‘hol van de wolf’. Vinificatie en malo op tank, daarna rijping op 1e en 2e jaars vaten. Gebotteld op 0,5 liter fles. Volop typiciteit in de geur, met kruidig, metalig fruit, inkt, paprika en minerale onderbouw. Duidelijk cabernet franc in de smaak, elegant, licht animal en leer. Erg goed glas wijn met balans en potentie voor 3 jaar. Bij het door Figula aangeboden diner genoot ik nog van zijn Gella Sauvignon Blanc 2004 (zie boven), zijn Cabernet Sauvignon 2004 (zacht en rijp met fijne tannines, op dronk) en zijn Merlot Selection 2004 (beter dan de Cabernet, met meer concentraat en vulling, op halve liter). Dag 2 – Balatonmeer zuidzijde: Balatonboglár Na met de veerboot het smalste stuk van het meer – 1 km breed – te zijn overgestoken reden wij 20 km door tot de plaats Balatonboglár. In deze streek zijn ruim 8.000 ha wijngaarden geclassificeerd als categorie 1. In principe is er qua klimaat niet zo veel verschil tussen de noord- en de zuidoever van het Balatonmeer. Het klimaat is zacht en in sommige jaren warm, maar kent geen uitschieters. De oogstjaren vertonen daardoor een gelijkmatig patroon. De bodem bestaat vooral uit afzettingen van kalkhoudend zand en klei, afkomstig van de Pannonische binnenzee (20 miljoen jaar geleden). Dit werd in het Quartair bedekt met löss. Vroeger werd in deze streek zowel wit als rood verbouwd. Tegenwoordig overheersen de witte rassen, met als voornaamste királyleányka, chardonnay en zöld veltelini. Van de rode rassen zijn merlot en kékfrankos het belangrijkste. Na de communistische periode, die werd gekenmerkt door massaproductie zonder kwaliteit, is er nog steeds veel gebrek aan ervaring. In feite is nog steeds sprake van een experimentele periode, waarin wordt geëxperimenteerd met de meest uiteenlopende druivenrassen. Ottó Légli www.legliotto.hu Ottó Légli is oenoloog en beschikt zowel over een duidelijk concept als over een uitstekende tong. Hij bracht eerst kapitaal bijeen met de teelt van perziken en begon in 1993 zijn eigen wijnbedrijf, dat nu beschikt over 33 ha. De jaarlijkse productie bedraagt 120.000 flessen. Witte wijnen zijn in de meerderheid. Hij produceert ze van olaszrizling, sauvignon blanc, királyleányka en chardonnay. Maar Légli maakt ook pinot noir. In het groeiseizoen doet Légli drie keer een groene oogst. Otto Légli is in gesprek met 2 Nederlandse importeurs voor eventuele export naar ons land. Appellation Balaton? Légli is er voorstander van om de zeven verschillende wijnstreken van Balaton onder te brengen in een enkele appellation Balaton. Dat is een naam die internationaal zeer goed uit te spreken is en het zal de naamsbekendheid alleen maar vergroten, terwijl de producenten hun krachten gebundeld zien. Wij werden warm en hartelijk door Ottó Légli en zijn aanstaande vrouw ontvangen en hij liet ons zijn eigen wijnen proeven, samen met die van zijn collega Vencel Garamvári www.garamvariszolobirtok.hu , die zijn wijnmaker Péter Puklus had gestuurd. Garamvári produceert hier op de St. Donátus winery te Balatonlelle 320.000 flessen per jaar van 68 ha wijngaarden. Hij is tevens eigenaar van Château Vincent, een groot wijnbedrijf in Budafok, waar hij mousserende wijnen maakt. De helft van de aanplant in Balatonlelle is de laatste 6 jaar vervangen, met nieuwe klonen, hoge plantdichtheid en als snoeiwijze cordon (80 cm hoog in plaats van de vroegere 1.20 m). Vanaf de oogst 2004 is de kwaliteitsverbetering te proeven.

Proeverij Légli en Garamvári ** Királyleányka 2005, Ottó Légli De naam van deze van oorsprong Roemeense kruising betekent ‘prinses’. De wijn ervan is licht, fris en knisperend, bedoeld om jong te drinken. Vaak geblend. Fonkelend goud. Flinke zuurgraad, zacht wit fruit met weinig bitters, licht mineraal. Zuiver en fijn. *** Sauvignon Blanc 2005, Ottó Légli 2005 was bij Légli de slechtste oogst sinds hij in 1993 begon. Bescheiden geur, niet zo stuivend. Grassige smaak, niet tropisch, reine claude en granny smith. Sappige finale met licht bitter en iets mineraal. Veel drinkgenoegen. *** Sauvignon Blanc 2005, Garamvári Geur van appel en citrus met iets banaan. Zacht wit fruit in de smaak, licht zoet en meer tropisch, met iets plantaardigs en buxus. Bittertje na. *** Chardonnay 2005, Ottó Légli Vatmonster, krijgt in totaal 11-12 maanden barrique (Hongaars eiken, 2 e jaars). In de neus hazelnoot, citrus, mineralen. Levendige, speelse smaak met noten en citrus. In de finale medicinaal (jodium in de geur van een geleegd glas). ***(*) Chardonnay 2005, Garamvári Strakke vegetale geur met elegante fijne citrus. Erg mooie zuren in de smaak. Salmiak in de finale. ***+ Sauvignon Blanc Reserve 2004, Otto Légli Van 18 jaar oude stokken in de wijngaarden Szőlősgyörök, Rekesz en Mogyorós, laag rendement. Vergist op foeders van 500 liter. Wordt alleen in de beste jaren gemaakt. Otto Légli vindt zijn sauvignon blanc van de jonge aanplant (zie boven) echter zelf veel beter. Circa € 8 consument. Boterig, voorjaarsbloemen, ontwikkeld en gerijpt. Vol en toegankelijk, met veel impact van de lie. Serieus glas wijn, nu erg lekker om te drinken. **** Olaszrizling 2003, Otto Légli Het belangrijkste druivenras rond het Balatonmeer, wordt veel aangeplant. De wijn moet minstens 13 % alcohol bevatten (250 gram suiker per liter in de druif) om kwaliteit te hebben. In lang niet alle jaren levert olaszrizling een mooie wijn op. Stokken uit 1989. Légli vergist deze olaszrizling op tank, waarna rijping volgt op foeders van 500 liter (lichte oxydatie), opvoeding op de lie zonder bâtonnage, omdat de wijn anders zijn fruit zou verliezen. Geur van amandelen, honing en citrus. De smaak zet in met een zoetje, honing, bloesem en fijne kruiden. Pittig concentraat en boeiende tonen. Mooie wijn. **** Landord 2003, Otto Légli Van 100 % chardonnay uit de gelijknamige wijngaard, met stokken uit 1999. Door de invloed van het meer en de kleibodem (houdt water vast) bezit deze wijn frisse zuren. Opvoeding op 2e jaars Hongaarse barriques. Consument € 12. Veel fruitconcentraat van appel en citrus in de geur, zonder houtdominantie. In de mond een hecht geheel van compact fruit, grapefruitschil en levendige zuren. Mooie lengte, frisse zuren houden aan. Stevige gebalanceerde wijn met volle rijpe stijl. **(*) Lellei Cabernet Merlot Cuvée Rosé 2005, Garamvári Zalmkleurig, lichte frambozentint. Geurt naar frambozen, zuurstok en wijnballen. Frisse, dorstlessende smaak van licht rood fruit. Goed product voor de lokale markt, goede commerciële stijl.

**(*) Pinot Noir 2004, Garamvári In de neus licht fruit van kersen, een tikje kunstmatig en zoetig. Enkelvoudige smaak, correcte wijn met goede zuren, heeft niet zo veel te bieden. Niveau coöperatie Bourgogne, zoals Buxy. **(*) Merlot 2004, Garamvári Enkelvoudige geur van bessen en tabak. De smaak heeft meer expressie en materie, maar mist typiciteit. De zuren zijn ook hier in orde en de bitters wat storend. Ook iets groenig. Redelijk glas, aan de commerciële kant. *** Sinaï Cabernet Sauvignon 2003, Garamvári Van de Sinaï wijngaard met 7,5 ha cabernet sauvignon. 2003 was hier een beter jaar voor rood – de tannines waren rijper - dan 2004. De plantdichtheid in de Sinaï wijngaard (1996 en 1997) is 3.800 stokken/ha en het rendement bedroeg in 2003 50 hl/ha. 12,8 % alc. Ook hier is sprake van 3x groene oogst. De klonen zijn niet de allerbeste, maar het terroir is subliem. Wijnmaker Péter Puklus zou hier dan ook het liefste Bordeaux klonen neerzetten. In geur noch smaak zijn groene tonen te bespeuren. Elegant, levendig rijp cassisfruit met paprika, munt, leer en tabak. Typiciteit, vulling en lengte zijn in orde. Wijnbouw Péter Puklus vertelt nog wat over de wijnbouw. De meest voorkomende ziektes hier zijn peronospera (poederachtige meeldauw), oïdium en grijze rot. Omdat het hier ’s zomers erg heet kan zijn en tevens erg vochtig kunnen schimmels ontstaan. Alles is daarbij afhankelijk van regen, vochtigheid, temperatuur en de capaciteit van de lucht om vocht op te nemen. Hoe meer vocht wordt opgenomen door de lucht, hoe groter de aromatische ontwikkeling van de druif. Het risico is en blijft echter de vorming van schimmels in zomer en herfst. De laat rijpende olaszrizling is erg gevoelig voor oïdium en heeft veel najaarszon nodig. Chardonnay en sauvignon blanc zijn veel gevoeliger voor peronospera. Van vorstschade in het voorjaar heeft men slechts eens in de 20 jaar last. Szekszárd Deze wijnstreek vinden we tussen de heuvels van Tolna-Baranya en de laagvlakte van de Donau. De beste wijngaarden liggen op de Szekzárdy-hegi (Szekszárd heuvel) ten westen van de plaats Szekszárd. Van de 6.001 ha die geklasseerd zijn als klasse I (3.789 ha) en klasse II wijngaard lokaties is 2.650 ha ook daadwerkelijk met wijnstokken beplant. Er is dus nog ruimte genoeg voor nieuwe aanplant. Klimaat Men kan in Szekszárd spreken van een gematigd landklimaat met zachte winters en hete zomers. De invloed van de Middellandse Zee is wel wat minder dan in het zuidelijker gelegen Villány, maar toch nog vrij present. Door de warmte in het voorjaar is er nauwelijks sprake van nachtvorst in het voorjaar, belangrijk voor vorstgevoelige druivenrassen als kadarka en merlot. In de herfst zorgt de warmte vaak voor het achterwege blijven van rot, vooral belangrijk voor de rode rassen. Maar in september kan ook veel regen vallen. De jaarlijkse neerslag varieert van 440 tot 680 mm. Tenslotte kent Szekszárd een van de langste groeiseizoenen van de Hongaarse wijnstreken. Oogstjaren 2000 excellent jaar 2001 te vergeten, de wijnen werden gedistilleerd 2002 redelijke kwaliteit, zuurgraad wat aan de hoge kant 2003 mediterraan met zeer veel zon; de zuren verbrandden en de wijnen zijn jammy met geroosterde tonen 2004 redelijk goed, te weinig zon 2005 geen goede zomer; veel problemen; redelijk van kwaliteit Szekszárd is nu qua technologie klaar voor een prachtig wijnjaar 2006. De natuur beslist.

Bodem De heuvels bestaan uit een dikke laag löss, ideaal voor rode rassen. In de geologische periode van het Holoceen (honderd eeuwen geleden) werd de laag löss bedekt met mergel, klei, zand en stenen. Vooral dankzij een behoorlijk kalkgehalte (met schelpen uit de periode van de Pannonische zee) is alles aanwezig voor de productie van complexe wijnen. In het noorden van de streek vinden we onder de laag van löss de befaamde rode aarde ‘vörös föld’, waarvan de rode kleur duidt op ijzeroxide. Na de phylloxera werden terrassen gemaakt om erosie te voorkomen. Daarnaast werden holle betonnen wegen in de wijngaarden aangelegd, die voor afvoer van regenwater zorgen. Druivenrassen We vinden in Szekszárd vooral rode druivenrassen. Kékfrankos (45% van de rode rassen), zweigelt, merlot, cabernet franc, kadarka (vroeger het meest aangeplant), kékoportó, cabernet sauvignon en pinot noir zijn de belangrijkste. Van oudsher staat hier de olaszrizling (Olasz is het Hongaarse woord voor Italiaans), recentelijk kwam daar de aanplant bij van chardonnay, rajnai rizling (riesling), rizlingszilváni en ezerfürtű. Szekszárdi Bikavér Szekszárd staat bekend om zijn uitstekende, elegante rode wijnen met zachte tannines en veel fruit. Internationaal is de Egri Bikavér uit de wijnstreek Eger weliswaar het meest bekend, maar de Szekszárdi Bikavér ontstond eerder. In de communistische tijd mocht Bikavér uitsluitend uit Eger komen, vandaar. Ook hier is de kadarka druif de basis van de blend en de verhoudingen verschillen per producent. De laatste jaren verschijnen ook steeds meer goede roséwijnen. Szekszárd Six Wijnbouw was nooit de belangrijkste activiteit in Szekszárd, dat was de verbouw van graan. Pas in de jaren 90 besloten 6 wijnproducenten om hun krachten te bundelen als de ‘Szekszárd Six’. Toen een van hen, Ferenc Vesztergombi, in 1993 werd uitgroepen tot Hongaars wijnmaker van het jaar, kreeg Szekszárd steeds meer bekendheid. Maar Szekszárd loopt nog steeds wat achter bij Villány qua bekendheid en investeringen. Toch heeft Szekszárd iets wat Villány niet heeft: een marketing organisatie, onder leiding van de gedreven producent Zoltán Heimann. Potentie Szekszárd is al met al een van de meest veelbelovende wijnstreken van Hongarije. Bodem en microklimaat zijn zeer bijzonder, de frisse zuren en de elegante stijl van de rijke bewaarwijnen vormen steeds vaker het overtuigende bewijs ervan. De wijnstreek is in goede handen bij gedreven en uiterst deskundige wijnmakers als Vesztergombi, Takler, Vida, Heimann, Dúzsi, Sárosdi, Aranyfürt, Hoensbroech, Sebestyén en Godor. Pál Mészáros Een familiebedrijf uit de 17e eeuw met 40 ha wijngaarden in Szekszárd, waar kékoportó, zweigelt, kékfrankos, merlot, cabernet franc en cabernet sauvignon staan, met een afstand tussen de wijnstokken van 3 bij 1 meter. Vergisting vindt plaats in gesloten cuves en opvoeding op hout gedurende 1-2 jaar. De kelders werden in de 17e eeuw in twee verdiepingen aangelegd. Slechts een deel is nog in gebruik, omdat de gemeente een gedeelte vorderde voor huizenbouw en infrastructuur. Pál Mészáros leidde ons rond, samen met zijn wijnmaker, en liet ons in de kelder verschillende wijnen proeven. Hij heeft in Nederland geen importeur. *** Szekszárdi Rosé 2005, Pál Mészáros Gemaakt van het vrij weglopende sap van cabernet franc en kékfrankos, zonder te persen. Vergist op tank, daarna koudebehandeling en toevoeging van wat koolzuur. Productie 8.000 flessen. Zalmkleurig roze, met zachte geuraroma’s van frambozen, kersen en bessen. Heerlijke rosé, met sappig fruit en prima lengte. Easy drinking,

allerplezierigst. De beste rosé tot nu toe op deze reis. Ideale wijn voor de Nederlandse markt, zeker gezien de scherpe prijs: consument € 4,00 in Hongarije. *** Szekszárdi Kadarka 2004, Pál Mészáros Door dit rode druivenras (spreek uit koddórkoh) kreeg Szekszárd bekendheid als wijnstreek. Het lijkt wat op een lichte versie van de pinot noir. Vergisting bij circa 20º C plus malo op tank. De wijn rijpte 1 jaar in gebruikte barriques. Licht kersenrood. De geur is een tikje jammy, met kruidige kersen en pruimen. Frisse, sappige smaak met kruidig fruit. Fijne levendige finale. Koel schenken doet deze zachte, rustieke wijn goed. *** Szekszárdi Pinot Noir 2004, Pál Mészáros De eerste gebottelde oogst van jonge stokken. 13 % alc. De kleur heeft voor pinot noir een goede concentratie. In de neus kruidige kersen, maar niet veel diepgang en finesse. Zachte inzet, voldoende sappigheid maakt de smaak frivool. Licht verteerbaar. Dit is de goede golflengte: zuiverheid en typiciteit zijn aanwezig, het is geen karikatuur. ***(*) Szekszárdi Merlot 2004, Pál Mészáros Vatmonster. Kersenrode kleur met iets lichte rand en gemiddelde concentratie. Rijpe, wat zwoele geur van rood en zwart fruit met merkbare alcohol. Zoetige inzet met frambozen, rozen en kaneel. Goed houtgebruik (Hongaars hout), iets exotisch. De zuren zijn aangenaam en de tannines zacht. Geen groene tonen, balans en lengte zijn goed met veel vulling en backbone. **** Szekszárdi Kékfrankos 2003, Pál Mészáros Erg mooie kleur, geconcentreerd tot aan de rand. Bloemige geur met viooltjes, cassis en wat leer. Veel structuur in de smaak door veel zachte tannines rondom een sterke ziel van fruit en laurier, gedragen door terroir. De lengte is fraai, balans en finesse geven de wijn veel stijl en gastronomische inzetbaarheid (lamscarré). Met een consumentenprijs in Hongarije van circa € 7,00 is deze wijn erg goedkoop. **(*) Szekszárdi Bikavér 2003, Pál Mészáros Een cuvée van kadarka, kékfrankos, merlot, cabernet franc en pinot noir. Bikavér is ieder jaar verschillend van samenstelling. Vrij lichte kleur. Rustieke, strakke geur met tonen van wild en wat gebrek aan concentratie, zeker voor 2003. De finale is wat drogend en iets groenig. Kan beter. ***(*) Szekszárdi Merlot 2003, Pál Mészáros Vrij veel kleur. Rijp en vol qua geur, ietwat gestoofd. In de mond meer sappig fruit met veel vulling. Iets kokos, zoetig en wat overrijp, geroosterd. Volle rijpe finale met rijk fruit, de zuren zijn nog goed. De smaak is beter dan de geur en heeft meer concentratie. ***+ Szekszárdi Cabernet Sauvignon 2003, Pál Mészáros Goed geconcentreerde kleur, tot aan de rand. Geur van leer, cassis, animal en eucalyptus. Enigszins gestoofde, gebrande smaak, wat atypisch, koffie en mint. In de iets drogende finale karamel en chocolade. Deze wat boerse, zwoele cabernet mist het een en ander. **** Szekszárdi Cuvée 2003, Pál Mészáros Vatmonster, reeds geblend van 35 % cabernet franc, 35 % merlot en 30 % cabernet sauvignon. Nieuw en gebruikt hout, zowel foeders als barriques. Werkelijk uitstekende kleur, met concentratie tot aan de rand. Boeiende expressieve geur van viooltjes en cassisfruit met veel karakter. Sappige, levendige smaak gevuld met heerlijk fruit. Zachte tannines, elegante balans en veel lengte. Kompleet glas wijn, alles klopt hier. Blijkbaar zorgt de blend van de 3 rassen voor complexiteit.

****+ Szekszárdi Cabernet Sauvignon 2004, Pál Mészáros Vatmonster. Vrij goede kleur met iets waterige rand. Wat gesloten in de geur, maar zowel diep als levendig met munt, cassis en brandnetel. Veel sappigheid met rijke cassis, basilicum, mint en mooie tannines. Flinke lengte met spanning en karakter. Prachtwijn. Tot slot nog een buitenbeentje, een halfzoete witte wijn van rode druiven. *** Kadarka 2004, Pál Mészáros 16 gram restsuiker. Koele vergisting. Licht goudgeel van kleur met een zweem van rood. In de neus witte pruimen, meloen, anijs, jonge rabarber, granny smith en kruisbessen. Droge smaak met stevige zuren en tannines. Een goed glas wijn, maar niet zoet genoeg als dessertwijn. Avond à la Breughel Het diner en de overnachting vonden plaats op het wijngoed – tevens hotel-restaurant – van Jószef Fritz. Wij amuseerden ons kostelijk met een boerenmaaltijd, waarbij de rustieke, eenvoudige wijnen van de goede Fritz overvloedig werden geschonken, maar vooral door het aanstekelijke enthousiasme van onze gastheer. Hij liet een accordeonspeler opdraven die naar hartelust zijn programma op ons losliet. Van Trink, trink, Brüderlein trink via Tulpen uit Amsterdam naar de Zigeunerpolka was voor de man geen enkel probleem. Fritz zong nog een prachtig duet met hem mee en de dansvloer werd door enkelen van ons uitgebreid verkend. Mede dankzij de grappa rolden wij keurig het bed in. Dag 3 – vervolg Szekszárd Op het ochtendprogramma stond een bezoek aan het uit 1790 daterende familiebedrijf van Ferenc Vesztergombi [email protected] . Een klein wijnbedrijf met 6 mensen in dienst. Vesztergombi werd in 1993 uitgeroepen tot Hongaars wijnmaker van het jaar en is 58 jaar oud. Vesztergombi is een grote promotor van lokale druivenrassen als kadarka. Maar hij weet ook dat kadarka een erg lastig ras is, ook weer iets dat deze gemeen heeft met pinot noir. Zijn stijl van wijnmaken is traditioneel, de wijnen hebben veel kleur en – in tegenstelling tot andere producenten – zijn ze veelal gebaseerd op Cabernet Sauvignon. New Generation Zijn zoon Csaba introduceerde nieuwe technieken, die voor een sterke verbetering van kwaliteit zorgden. Csaba is lid van een groepje van 5 jonge wijnmakers (Balaton, Szekszárd, Tokaj, Villány en Eger) met de naam New Generation. In 1999 introduceerde hij zijn eigen blend, Csaba Cuvée, die als een van de topwijnen van Hongarije een nieuw tijdperk voor het wijnbedrijf inluidde. Wijngaarden De wijnstokken van Vesztergombi staan in de beste wijngaarden van Szekszárd: kékfrankos in de Baranya vallei en Leányvár, merlot in Kerékhegy, cabernet sauvignon in Parászta en Hidaspetre en wat kékfrankos in de Porkoláb vallei. Chardonnay, kadarka, en merlot zijn ook aangeplant. Er is een grote verscheidenheid aan valleien, afwisselend met een lössbodem, Niyrok genaamd of met de befaamde rode bodem, waarvan Vesztergombi 12 ha heeft. Omdat elke vallei een eigen microklimaat heeft ontstaan wijnen met grote identiteitsverschillen. Het bezit van Vesztergombi telt 20 ha aan wijngaarden en hij heeft recht op uitbreiding met nog eens 10 ha. Verder worden druiven aangekocht van 5 ha - door hem en zijn zoon gecontroleerde - wijngaarden. Er wordt veel aandacht besteed aan nieuwe aanplant en laag rendement. Vesztergombi vertelde ons dat de wijnen van Szekszárd ronder en

voller zijn dan die van Villány, met zachtere tannines, meer kleur en materie. Die van Villány zijn eerder kruidig en hebben minder tannines maar meer kleur als gevolg van de valleien. Export Vesztergombi exporteert naar Zwitserland en Duitsland. In Nederland heeft hij nog geen importeur gevonden. Proeverij **(*) Szekszárdi Ezerfürtű 2004, Vesztergombi Ezerfürtű (=1.000 stokken) is de naam van het – witte - druivenras. De wijnstokken zijn 46 jaar oud. Bleek geel. Minerale geur en lichte, droge smaak van wit fruit (appel), sappig en zuiver, met een accent van jodium. Zilte finale met plantaardige tonen. Apart karakter, fijne wijn. **(*) Szekszárdi Kadarka 1999, Vesztergombi De kadarka druif is groot van omvang en heeft een dunne schil (weinig tannine). Deze wijn van oude stokken vergistte 14 dagen op de schillen. De bewaarmogelijkheid van een kadarka wijn is 2-9 jaar, afhankelijk van de oogstkwaliteit. 12 % alc. Consument € 6,00. Gerijpte kleur met gemiddelde concentratie. Animale geur met wild en leer, kreupelhout en jam. Fris en sappig van smaak, enkelvoudig en boers, maar niet ordinair. In de nasmaak een dropje, nog geen sprake van uitdroging. Deze wijn heeft vet eten zoals van gans of lam nodig als begeleiding. *** Szekszárdi Merlot 2004, Vesztergombi Volledige ontsteling. Gedurende 15-18 dagen vergisting op de schillen. 13,5 % alc. De kleur is gemiddeld geconcentreerd. De geur heeft alle typiciteit van merlot, met aangenaam rijpe animale tonen. Volle, zachte smaakinzet, maar wat groenig. De levendige zuren en de fruitvulling zijn goed. In de enigszins stoffige, ruwe finale komt het hout terug. De wijn is nog jong en zal met flesrijping aan kwaliteit winnen. ***+ Szekszárdi Bikavér 2003, Vesztergombi Van 66 % kadarka en kékfrankos geblend met merlot en cabernet sauvignon. Dit is een voorbeeld van de nieuwe stijl van Bikavér, een eeuw geleden werd nog 70 % kadarka als basis gebruikt. Consument € 6,50. Fonkelende vitale kleur, mooi geconcentreerd. Ietwat kruidige geur met gestoofd fruit. Frisse, levendige smaak met bramenfruit, droger dan de geur doet vermoeden. Het smaakbeeld verandert met beluchting. Goede finale met rustieke elementen. Een mooi voorbeeld van Bikavér. ***(*) Szekszárdi Kékfrankos reserve 2003, Vesztergombi Deze wijn werd gemaakt van de laatste wijnstokken die 35 jaar geleden door de vader van Vesztergombi werden geplant, op de rode löss. Opgevoed op Hongaarse barriques. Vrij diepe kleur. Wat jammy blauw fruit met leer in de geur, rijp en levendig qua spectrum. Erg mooi fruit in de smaak, sappig en rijp, mooie vulling. Ook in de finale blijft de wijn in een lijn, met sappigheid en opvallend goede houtverwerking. Elegant met balans en enige complexiteit. ***(*) Szekszárdi Cabernet Franc reserve Hidaspetre 2003, Vesztergombi Van de 35 ha grote Hidaspetre wijngaard, gelegen in de gelijknamige vallei. 14 % alc. Vrij goed van kleur. Neus met kruidige specerijen en verse paprika. Stevige volle smaak met veel rijp fruit, flinke tannines en stevige zuren. Machtige finale. Een robuuste eetwijn met veel materie, die nog een paar jaar nodig heeft om zich te ontwikkelen. Complexiteit is al aanwezig. Consument € 15,00.

**** Csaba Cuvée 2003, Vesztergombi Dit is wijn van zoon Csaba Vesztergombi, geblend van cabernet franc, cabernet sauvignon en merlot. Laag rendement, minder dan 1 kg druiven per wijnstok, 22 maanden gerijpt op barriques. Dit is de 3e oogst dat deze wijn werd uitgebracht, hij wordt alleen in de beste jaren gemaakt. 14,5 % alc. Geur van zwart fruit met tabak, prachtige kwaliteit. Sap en materie in de smaak, omringd door mint, tabak en ceder. Prima houtgebruik, lange finale. Wijn met balans en klasse, erg goed glas. Een beetje richting nieuwe wereldstijl. **** Cabernet Sauvignon Reserve 2003, Vesztergombi Diepe kleur. Gesloten in de geur, met compact fruit. In de mond een weelderige vulling van fruit (bramen, cassis) met prachtige tannines en zuren, maar geen eucalyptus. Prachtige lengte waarbij alles terugkomt, samen met chocolade. Wijn met internationale stijl, ietwat gelikt. 14,5 % alc. Proeverij bij Heimann Wij proefden bij Heimann een serie wijnen van hem zelf en van enkele andere producenten. Tussendoor genoten we van een regionale specialiteit, varkenssoep met groenten, dragon, room en peterselie. Zóltan Heimann Het bedrijf van de familie Heimann, van origine Zwaben uit het Zwarte Woud, dateert van 1758. Zóltan heeft 2 zonen – de 10e generatie - die beiden worden voorbereid om hem op te volgen. Momenteel telt het wijngoed 20 ha aan wijngaarden met de rode rassen merlot, cabernet franc, kékfrankos, kadarka, shiraz, pinot noir, sagrantino, tannat en portugieser. Verder heeft Heimann nog wat chardonnay en viognier, waarvan hij de Viona maakt. Schroefdop Heimann is tevens bankdirecteur en hij speelde het klaar om forse investeringen in zijn kelders te doen, zowel qua houten vaten als qua stalen tanks en apparatuur. Tijdens de rondgang door de kelders zagen wij o.a. een nieuwe bottellijn, die zowel voor kurken als voor schroefdoppen geschikt is. Heimann vertelde dat hij hierin niet de enige is, verschillende producenten in Hongarije beschikken al over installaties om met schroefdop te bottelen. Heimann heeft zijn uitrusting de laatste jaren sterk uitgebreid en gemoderniseerd, maar hecht nog steeds aan tradities. Er is gebrek aan ervaring van vroeger, alles moet opnieuw worden uitgeprobeerd. Net als bij Vesztergombi is de finetuning in handen van zijn oudste zoon, de 18-jarige Zóltan jr. Heimann is op zoek naar een importeur voor de Nederlandse Horeca. *** Fuchsli 2005, Heimann Een zgn. Schillerwein, een rosé van 40% kadarka, 40% kekfrankos, 15% merlot en 5% syrah. Inweking op de schillen gedurende 12 uur, daarna vergisting op tank. Productie 11.000 flessen. Consument € 4,00. Meer kleur dan de vorige, rood-oranje (de Duitse naam betekent vossenkleur). Bescheiden, zuivere geur van aardbeien. Ook de smaak heeft meer vulling. Lijkt op een lichte Claret. ***(*) Viona 2005, Heimann Van 98 % viognier en 2 % chardonnay, vergist op Hongaarse barriques met bâtonnage en 2 maanden daarop gerijpt, daarna verder op tank. Productie 3.000 flessen. € 8,00 consument. Geur van nieuw hout met tropisch fruit en vanille. Erg zuivere wijn, sappig en niet vet of log. Goed houtgebruik, niet overdreven. Elegante, speelse wijn met de stijl van een Condrieu. *** Merlot 2004, Heimann Merendeels vergist op tank en 10 maanden gerijpt op grote foeders. De meest verkochte wijn van Heimann, 40 % van de omzet. Consument € 8,00. Vitale kleur, fonkelend met

nog iets paars. De expressieve geur is floraal en biedt rood fruit. Sappige smaak met het fruit op de voorgrond. Drinkt gemakkelijk weg. ***(*) Cuvée Cervaes 2003, Heimann De naam is Latijn voor hert. Van 40% kékfrankos, 40% cabernet franc, 15% merlot en 5% kadarka voor kruidigheid. Vergist in foeders van 53 hl. Rijping gedurende 16 maanden op oude foeders en jonge barriques. 13 % alc. Meer dan gemiddelde kleurconcentratie, kersenrood. Jammy geur met aardbeien en cassis. Sappige smaak met fraaie vulling van kwaliteitsfruit. Uitstekende balans, goede lengte. Een tikje jammy. Eszterbauer www.eszterbauer-bor.hu Dit familiebedrijf anno 1716 (de huidige generatie is de 10 e) bezit slechts 1 ha aan wijngaarden, met cabernet sauvignon, cabernet franc, merlot, pinot noir, kékfrankos en excellente kadarka wijnstokken, die steevast de beste kadarka wijn van Szekszárd opleveren. Importeur: VOF HollandVin 0570-618696. ** Rosé Cuvée 2005, Eszterbauer Deze wijn werd geblend van merlot en zweigelt. Reductieve technologie. 12,5 % alc. Consument € 3,20. Licht zalmkleurig met veel koolzuurbellen. Zuivere geur van zacht fruit met een beetje banaan. Fris zacht fruit in de smaak, dorstlessend. *** Kadarka 2004, Esterbauer Deze wijn kreeg geen houtopvoeding en 3 weken macération. De malo begon voor een deel al tijdens de alcoholische gisting. Licht kersenrood. Boeiende geur van kruidig fruit, aromatisch. Soepele, sappige smaak met levendig spel van fruit. Goede finale. Deze doordrinkwijn heeft geen maaltijd nodig en heeft baat bij een koele serveertemperatuur. *** Kékfrankos Válogatás 2004, Esterbauer Rijping op oude en nieuwe barriques. Productie 3.000 flessen. Circa € 8,00 consument. Licht kersenrood. Florale geur met wat zuivel. Frisse aalbessen in de smaak met een accent van klaprozen. Keurige lengte, de balans is in orde. Deze sappige, elegante wijn biedt veel drinkplezier. Bodri www.bodribor.hu/borlap.htm Het familiebedrijf van Dr. István Bodri bezit 25 ha wijngaarden. **(*) Kadarka 2004, Bodri Van 100 % kadarka, met 1 kg druiven per wijnstok (bush vines). Traditionele vergisting op houten vaten, die aan het eind van de vinificatie worden afgedekt met klei. Rijping op hout gedurende 10 maanden. Licht kersenrood. De geur is krachtiger dan van de vorige kadarka en doet denken aan spinazie à la crème en rode bessen. Droge smaak met weinig vulling, tendeert wat naar droging. Wat straf in de finale, geeft minder drinkplezier. Ietwat ernstig van stijl en niet zo boeiend. *** Kékfrankos 2004, Bodri Dit is de eerste oogst van deze wijn die gebotteld werd. Laag rendement: slechts 1 tot 1 ½ kg druiven per wijnstok. 13,5 % alc. Meer kleur dan de vorige. De geur lijkt wat gestoofd en beïnvloed door de alcohol. Vettige, volle smaak met rijp en net even wat kruidig fruit. De tannines geven de wijn structuur en voldoende zuren dragen sappigheid aan. De stijl is wat grassig en de lengte is goed. *** Kékfrankos 2003, Bodri Alc. 13,5 %. Goede, diepe kleur. In de neus krieken en oosterse kruiden. Ernstige smaak, ingetogen, met flink wat zuren en tannines en wat minder materie. De lengte is goed met blauwe bessen. Stevige wijn.

*** Kékfrankos Selection 2003, Bodri Alc. 14,8 %. Krachtige kleur, donker kersenrood. Rijpe geur met zwoel fruit, leer en viooltjes. De alcohol is zeer aanwezig. Warm fruit in de smaak. In de finale prikt de alcohol. ** Szekszárdi Bikavér 2004, Bodri Redelijke kleurconcentratie met waterige rand. Metalige muntneus. Wat hoekige smaak, rammelt wat. Iets stoffig in de finale. Geen mooi voorbeeld van Bikavér. Péter Vida www.vidaborok.hu Door gebrek aan kapitaal voltooide Péter Vida pas in 2003 zijn eigen wijnkelder. Hij bezit nu 10 ha aan wijngaarden, waarvan 1 ha op de Bakta heuvel (hij is er maar wat trots op), en koopt elk jaar circa 12 ton druiven van andere boeren. De beste wijnen worden op zorgvuldig geselecteerde barriques opgevoed. Péter Vida benadert zijn beroep op een welhaast religieuze wijze en zijn presentatie maakte op ons veel indruk. ****- Kadarka 2004, Péter Vida Van 85 jaar oude stokken. Iets meer kleur dan de vorige twee, vitaal kersenrood. Jammy neus met veel aroma. Veel beter van smaak, meer balans en meer vulling. Niet zo streng, meer structuur en veel karakter met verfijning. Mooie lengte. Past prima bij charcuterie. ****+ Merlot Válogatás 2003, Péter Vida Deze wijn is bedoeld als prestigewijn. Het antwoord ligt in de concentratie van droge stoffen, die hier niet 24 % maar 40 % bedraagt. Diepe kleur, tot aan de rand. Complexiteit in de geur met fraai spel van fruit. Compacte smaak met diep rood en zwart fruit, leer en viooltjes. Zeer lange finale. Topwijn met klasse. ***(*) Szekszárdi Bikavér 2003, Péter Vida Van kékfrankos, kadarka en merlot. 13,5 % alc. Goede gemiddelde kleurconcentratie. Prachtige geur van elegant fruit. Zeer veel sappigheid in de smaak, fris en opvallend elegant. Iets zoetige finale met anijs en net even een tikje groenigheid. Een van de goede Bikavérs. **** Cabernet Sauvignon Selection 2003, Péter Vida Vrij diepe kleur. In de geur wat oxidatie en rokerige bramen. Zeer rijp smaakbeeld met gebalde kracht. De finale is niet erg munt-achtig en heeft veel zuren. Machtig glas wijn met complexiteit, maar niet zo veel typiciteit. Sebestyén [email protected] Csaba Sebestyén is pas sinds 1998 bezig met zijn familiebedrijf. Het bezit omvat 6,5 ha wijngaarden met zweigelt, cabernet franc, cabernet sauvignon, kékfrankos, merlot, cserszegi fűszeres (kruising tussen tramini en irsai oliver) en olaszrizling. Op het verlanglijstje staat nog meer aanplant van zweigelt en kékfrankos. Tot nu toe koopt Sebestyén jaarlijks druiven bij van circa 3 ha. De jaarproductie bedraagt 30.000 tot 40.000 flessen. **(*) Kékfrankos Válogatás 2004, Sebestyén Deze wijn komt van een 4,5 ha grote nieuwe aanplant. Rendement 2 trossen per stok, strenge selectie. Opgevoed op 2e jaars Hongaarse barriques (van de tonnelier Trust) gedurende 12 maanden. Gemiddelde kleurconcentratie. Elegante, zeer zuivere fruitgeur. Soepele smaak, licht, sappig en subtiel. Lichte, korte finale. Gemaakt om direct te drinken, niet om te bewaren. Verleidelijke fruitbom. De zuren staan nog wel wat apart. ****(+) Grádus 2003, Csaba Sebestyén Van de zuidflanken op de heuvels Strázsa en Iván. Cuvée van merlot, cabernet franc en cabernet sauvignon. Rijping gedurende 26 maanden op nieuwe barriques. De wijn is een

selectie van de beste vaten. Productie circa 2.000 flessen. Dit is de topwijn van Sebestyén. Alc. 15,2 %. Zeer donkere kleur. De complexe geur is niet alcoholisch en heeft diepe lagen en schakeringen. Kracht en elegantie gaan erg mooi samen in de volle smaak, waarbij complexe fruittonen eindigen in chocolade. Deze prachtwijn zal met 3-4 jaar rijping alleen nog maar mooier en boeiender worden. Een groot compliment voor Sebestyén, die pas erg kort bezig is. Sárosdi [email protected] ***+ Kékfrankos 2003, Sárosdi Ferenc Sárosdi bezit circa 40 ha wijngaarden. De wijn rijpte 14 maanden op hout. Alc. 13 %. Diepe kleur. Geur van viooltjes en geconcentreerde cassis. In de smaak rabarber, cassis en planten. Goede finale met mooi aromaspel. Sappige wijn met stevige vulling. ** Cuvée 2003, Sárosdi Bordeaux blend. Gemiddelde kleurdichtheid. Jammy fruitneus, aardbeien en bosbessen. Onrijpe smaak, groenig, jammy en rustiek. De finale is wat dun en gestoofd. **** Cabernet Sauvignon ‘barrique’ 2003, Sárosdi Alc. 13,5 %. Diepe kleur. Vrij koele geur van munt met rustiek aroma van mest en compact fruit. Vlezige, gespierde smaak. Prima lengte. Takler Aan Takler werd een apart bezoek gewijd. András Takler bezit 37 ha grond, waarvan 13 ha met wijnstokken zijn beplant. Daarvan staat op 1 ½ ha pinot noir, 1 ha syrah, 1 ½ ha cabernet sauvignon en 1 ha sauvignon blanc. In 2007 worden nog eens 17 ha jonge stokken neergezet. Er worden druiven aangekocht bij andere wijnboeren van 13 ha. Merlot is zeer succesvol bij Takler. Topwijnen zijn de Primarius en Regnum Cuvée, blends die alleen in de beste jaren worden gemaakt. Maar zelf geeft hij de voorkeur aan de lokale rassen, die een gunstige prijs-kwaliteit verhouding bieden. De internationale druivenrassen verkopen erg goed. Takler is bezig om met EU subsidie nieuwe kelders te bouwen. Daarbij worden voorzieningen gemaakt om op warme oogstdagen de druiven te koelen, alvorens deze te vinifiëren. Plukken op een vroeg uur in de ochtend geeft namelijk risico van dauw en nevel, reden waarom Takler liever wacht tot de zon schijnt. Takler is nog niet zover dat hij kan of wil bottelen met schroefdop. De wijnen van Takler worden in Nederland geïmporteerd door Sebastiaan Koppers van Vinologics te Huizen www.vinologics.nl en Joop Sikosek van MonarchiaMatt Benelux te Gasteren 06.11.01.40.21. *** Rosé Cuvée 2005, Takler Blend van 50 % kékfrankos, 25 % cabernet franc en 25 % cabernet sauvignon. Zeer licht zalmkleurig. Prettige geur van zacht rood snoepjesfruit en bloemen. Beendroge, aangename smaak met hoge zuren. Wijn met balans en lengte, prima fruit, strak en fijn. ***(*) Merlot 2004, Takler Zeer diepe kleur. Levendige geur met vrij veel diepgang, rijp fruit, niet groenig, paprika. In de smaak balans en rijp fruit van mooie kwaliteit. Klassieke wijn die veel drinkplezier geeft, uitstekend glas. *** Cabernet Franc 2005, Takler Geproefd uit barrique (malo voltooid). Laag rendement, ½ kg druiven per wijnstok, 2 ton per ha. Fijne elegante wijn met goed fruit, voldoende rijp, en iets munt.

***+ Cabernet Franc Selection 2004 Geproefd van nieuwe barrique, wordt zomer 2006 gebotteld. Zoetig fruit, koffie, krachtig, meer toast van het hout. ***(*) Szekszárdi Bikavér Selection 2003, Takler Tijdens de Bikavér proeverij op de Pannonhalma wijnkeuring van 2005 was dit een van de 10 beste wijnen van de circa 35. Consumentenprijs € 13,00. Vrij diepe kleur. Volle geur van rijp fruit. Rijke smaak met veel vulling en extract. In de finale een dropje. Erg mooie tannines ondersteunen en rijk glas wijn met sappigheid en levendigheid. ****- Szekszárdi Bikavér Selection 2004, Takler Tankmonster. Consumentenprijs € 13,00. Iets minder diepe kleur. In de geur veel meer fris fruit. De smaak is elegant en erg fraai. Ook de lengte is uitstekend. Dit is de meest elegante Bikavér tot nu toe geproefd, met bovendien de beste balans. **** Kékfrankos Reserve 2003, Takler Op het etiket is te lezen “no alcohol”, wat een persiflage blijkt te zijn op de Amerikaanse wetgeving. Consumentenprijs € 20,00. Goede tot erg goede kleur. Diep geconcentreerde, aromatische geur van rozen en cassis, prachtig. Zeer gastronomische smaak, sappig en zeer verteerbaar. Ongewoon goed voor het jaar 2003. **(*) Kékfrankos 2005, Takler Gekarafeerd. De eenvoudigste kékfrankos uit het programma van Takler. € 4,00 cons. Vitale kleur, gemiddeld geconcentreerd. Geur van bloemen en bessen. Zoetige smaakimpressie. Verrukkelijk glas met balans, uiteraard niet complex. Prima lengte. Veel meer dan een goed commercieel product, zeer aangenaam en zeer drinkbaar. ****(*) Regnum Cuvée 2003, Takler Van 37 % merlot, van de selectie die ook wordt gebruikt voor de Primarius. Verder is de blend gemaakt met 37 % andere merlot druiven, 15 % cabernet sauvignon en 11 % andere druiven. Alc. 16 %. Deze wijn werd het eerst uitgebracht in 1999 en verder alleen in grote jaren. Zeer diepe kleur. Enorm geconcentreerd complex zwart fruit. Prachtig concentraat van fruit in de smaak, met medicinaal accent. Kracht en elegantie gaan hand in hand. Zeer grote lengte. Niet log, zeer compleet en met volop finesse. De beste wijn tot nu toe op deze reis geproefd. ***** Primarius 2003, Takler Deze wijn werd gemaakt in 2000, 2002 en 2003. In 2004 gingen de druiven voor in de blend van de Bikavér Reserve (zie boven) en in 2005 werd ook geen Primarius gemaakt. In 2003 waren de wijnstokken nog maar 5-6 jaar oud. Alc. 16,9 %! Zeer diepe kleur. Verbazingwekkend elegante en complexe geur, en dat voor 2003. Nog complexer en spiritueler dan de Regnum, ook slanker en fijner. Alleen al het feit dat de alcohol de wijn niet uit balans brengt, is een prestatie van de eerste orde. ***+ Kadarka 2000, Takler Vrij licht van kleur. Geur van een vers geslachte haas, leer, bont, viooltjes en rijp aromatisch fruit. De frisse, sappige, karaktervolle smaak met animal en lever wordt met beluchting steeds breder. Wat drop in de finale, maar vooral gebraden haas. Heel apart. Dag 3 en 4 - Villány In het uiterste zuiden van Hongarije, vlak bij de grens met Kroatië, ligt onder de 46e breedtegraad deze bekende, uit de Griekse en Keltische tijd daterende wijnstreek, die eigenlijk Villány-Siklós heet. De wijngaarden concentreren zich rond de plaatsen Villány (rode wijnen) en Siklós (witte wijnen). Het kadaster heeft ruim 4.500 ha aangewezen als geschikt voor wijngaarden. Hiervan zijn 2.000 ha met wijnstokken beplant. De beste wijngaarden zijn Jammertal (dal van verdriet), Ördögárok (duivelsvallei), Csillavölgy

(sterrendal), Remete (heremiet), Kopár (kaal, dor), Konkoly, Várerdő (kasteelbos) en Zuhánya. Ördögárok In de 44 jaar van communistisch bewind werd deze topwijngaard volkomen verwaarloosd en stonden er uitgestrekte bossen. Maar Attila Gere hoorde destijds van zijn grootvader dat de duivelsvallei het beste stuk van Villány is. De duivelsvallei werd in 2003 in ere hersteld door Attila Gere, Ede Tiffán en enkele andere wijnproducenten. Met eindeloos geduld en veel inspanning werden bossen gerooid en werden terrassen en wegen aangelegd. Alles is nu met wijnstokken beplant. Attila Gere liet ons vol trots het enorme dal zien en wij waren erg onder de indruk. Over enkele jaren zullen de eerste resultaten te proeven zijn. Bodem Deze bestaat uit een onderlaag van bitterkalk, mergel en kleiachtige kalksteen, afgedekt met een metersdikke bovenlaag van – soms zandachtige – löss. Druivenrassen Villány is bekend om zijn rode wijnen. De meest gebruikte druivenrassen hiervoor zijn kékoportó, cabernet sauvignon, kékfrankos, zweigelt, cabernet franc en merlot. De witte rassen staan in Siklós: chardonnay, rajnai rizling, hárslevelű, rizlingszilváni en tramini. Cabernet franc doet het erg goed op de warme bodems van Villány en de beste wijnboeren weten op voortreffelijke wijze het karakter van het terroir in de wijn te brengen. Klimaat Villány kent dankzij de zuidelijke ligging met Mediterrane invloed het grootste aantal zonne-uren per jaar en heeft de hoogste gemiddelde jaartemperatuur van Hongarije. In het noorden wordt de streek beschermd tegen koude winden door de Villány Mountains. In de omgeving stroomt de rivier Drava. Deze zorgt voor dauw op de bladeren van de wijnstok, wat vooral ’s zomers belangrijk is omdat het nuttige insecten aantrekt. Er valt in Villány circa 700 mm neerslag per jaar. Voorsprong In Villány worden de duurste rode wijnen van Hongarije geproduceerd. Villány was de eerste streek waar de boeren zelf hun rode wijnen gingen bottelen, wijnen die het konden opnemen tegen bekende wijnen van west Europa. Villány heeft door zijn eerder gevestigde naam een flinke voorsprong opgebouwd t.o.v. streken als Szekszárd en Eger, die overigens in snel tempo hun achterstand inhalen. Na aankomst in Villány vond een ontvangst bij Gere plaats, die begon met een heerlijke lunch op het terras van zijn nieuwe wijnbedrijf. Een zeer goed verzorgde barbecue – we konden kiezen uit 6 gerechten - met frisse salades en heerlijke soep. Tijdens de lunch werden lichte wijnen geschonken zoals: ** Villány Rosé Cuvée 2005, Weninger & Gere Licht zalmkleurig. Fijne geur van rood fruit, fris en licht. Speelse smaak met goede zuren en licht rood fruit. Correcte lengte. Speelse, dorstlessende zomerwijn. Overzichtsproeverij In het proeflokaal van Gere presenteerde hij na de lunch samen met enkele collega’s een serie wijnen van Villány. Csány www.csanyipince.hu De succesvolle bankier Dr. Sándor Csányi kocht in 1997 als familiebelegging de uit de communistische tijd stammende Villány State Wine Farm, inclusief de befaamde wijngaarden – anno 1699 - van het vroegere aartshertogelijke domein en van het

wijnbedrijf van Zsigmond Teleki, de man die wereldbekendheid kreeg met het ontwikkelen van resistente druivenrassen tijdens de phylloxera plaag. Csányi is met een jaarlijkse productie van ruim 2 miljoen flessen veruit het grootste bedrijf van Villány, het telt ruim 340 ha grond, waarvan 200 ha met wijnstokken zijn beplant. Daartoe behoren toplocaties als Csillagvölgy, Fennsíki en Hársos, waarvan de wijnen als ‘single vineyard’ worden uitgebracht. Veertig procent van de aanplant bestaat uit autochtone rassen als portugieser, kékfrankos en zweigelt. Sándor Csányi besefte maar al te goed dat het rendement niet groot zou zijn en de weg naar herstel lang. Hij begon met grootschalige nieuwe aanplant, gevolgd door modernisering en uitbreiding van de oude Teleki kelders en de outillage. Het laboratorium behoort tot de modernste van het land en werkt voor de hele wijnstreek. Csányi zag het belang in van wijntoerisme en bouwde prachtige ontvangstruimtes. Importeur o.a. LUH (Lekkers Uit Hongarije) 078-6148123. ** Chateau Teleki-Villány Merlot 2003, Csányi De druiven komen uit Csillagvölgy (Sterntal). Korte houtopvoeding. 14 % alc. Zeer diepe kleur. Gestoofde geur met maggi, evolutie. De smaak is geen feest, de wijn is ietwat drogend met vrij logge tannines, gebrek aan verfijning en sterke bitters in de finale. Kortom, een dikke, volle, gestoofde wijn, gelukkig niet groenig. ***+ Chateau Teleki-Villány Cabernet Sauvignon 2003, Csányi Van streng gesnoeide jonge en 25 jaar oude stokken uit de Kopár wijngaard. Consument € 10,00. Zeer goede kleurconcentratie. Frisse geur met mint en typiciteit. Elegante smaak met mint, naast vol en dik fruit. De zuren redden de wijn en de cabernet sauvignon heeft zich goed staande gehouden (cabernet kan meer hebben). **(*) Chateau Teleki-Villány Cabernet Franc 2003, Csányi Uit de Hársos wijngaard. Consumentenprijs € 11,00. Meer dan gemiddeld geconcentreerde kleur. Wat minder expressieve geur dan van de vorige wijn. Vriendelijke aanzet, dan gestoofd bosfruit en specerijen met flinke zuren en goede tannines. Minder zoet dan de vorige. Redelijke finale. Totaalbeeld van Mon Chérie met weinig karakter en gebrek aan typiciteit. **** Premium Wine Collection Elegance Cuvée 2003, Csányi Van 45 % cabernet franc, 40 % merlot en 15 % cabernet sauvignon, 10-25 jaar oude stokken. Dit is de eerste keer dat deze blend wordt uitgebracht. Productie 6.000 flessen. Consumentenprijs € 20,00. Diepe kleur. Levendige, expressieve geur met mint en leer. Elegante smaak met complexiteit, prima balans tussen fruit, zuren en tannines. Fraaie lengte. Zeer geslaagde wijn. ***(*) Premium Wine Collection Prestige Cuvée 2003, Csányi Van cabernet sauvignon, aangevuld met merlot en cabernet franc. Productie 6.000 flessen. Ook dit is een noviteit van Csány. Diepe kleur. Koele geur met mint en frisheid. Volle, krachtige smaak met mooie vulling van rijp fruit. Machtige finale als gevolg van het hout. Wat meer de Parker stijl, niet zo verfijnd. Robuuste wijn met brute kracht. Heeft meer tijd nodig om toegankelijk te worden. Tamás Gere www.geretamas.hu De vroeger metaalarbeider Tamás Gere is de zwager van Attila Gere. In 1989 werd hij gegrepen door het wijnvirus en mocht hij gebruik maken van de kelders van Attila. Tamás bezit 20 ha wijngaarden, voornamelijk beplant met rode rassen. Verder staat er wat riesling en hárslevelű. De donker gekleurde, geconcentreerde rode wijnen van Tamás zijn rijker aan tannine dan die van Attila en moeten langer rijpen om toegankelijkheid te krijgen. Maar na een ernstig ongeval in 2000 heeft zijn zoon Zsolt, die op het punt stond

te vertrekken om in de Nieuwe Wijnlanden ervaring op te doen, het wijnmaken van zijn vader overgenomen. Zsolt introduceerde moderne technieken en het aantal barriques nam zienderogen toe, de stijl werd zuiverder en minder tannineus. *** Cabernet Sauvignon Barrique 2000, Tamás Gere Deze wijn, van 10-25 jaar oude stokken, vergistte en rijpte 18 maanden op 100 % nieuwe barriques. De wijn werd gebotteld in 2002. Consumentenprijs € 14,25. Diepe, vitale kleur. Levendige geur van rijp fruit met mint, tamelijk elegant. De smaak vertoont hetzelfde beeld. De wijn leeft op zijn zuren en heeft een wat stoffige finale met chocolade. Naast sappigheid is er ook sprake van iets drogends. Heeft niet zo veel toekomst meer. ***(*) Merlot 2003, Tamás Gere Vanaf eind augustus geoogst. Rijping gedurende 22 maanden op Hongaarse barriques (10 % nieuw, 60 % tweedejaars en 30 % derdejaars). 13,3 % alc. Vrij diepe kleur. Neus met wat maggi, animal en confiture, speels en rijp. In de mond zorgen goede zuren voor vrij veel elegantie, zeker voor 2003. De finale biedt veel extract met fijne bitters. Complete wijn met prima rijpheid, nu drinken of enkele jaren wachten. ****- Cabernet Franc Barrique 2003, Tamás Gere Begin september geoogst. Rijping gedurende 22 maanden op Hongaarse barriques (10 % nieuw, 60 % tweedejaars en 30 % derdejaars). 13 % alc. Consumentenprijs € 14,25. Vrij diepe kleur. Geur met wat toffee (boterbabbelaars), aardbeienjam en iets volatile. Hoge zuurgraad in de smaak, met ook hier merkbare volatile. Krachtige wijn met veel lengte en potentie. Zoltán Günzer Dit familiebedrijf is bezig om zich langzaam en geleidelijk te ontwikkelen en hoort nu al bij de beste producenten. De kwaliteit van de wijnen is regelmatig en betrouwbaar. Günzer bezit 15 ha, waarvan 8,5 ha productief, met gemiddeld 10 jaar oude stokken (plantdichtheid 3.000 stokken/ha). De beste percelen liggen in Jammertal en Csillagvölgy en zijn beplant met kékoportó, kékfrankos, merlot, cabernet sauvignon en cabernet franc. Wijn van de jonge aanplant van kadarka is nog niet aan bottelen toe. In de Ördögárok wijngaard wordt 7,5 ha aan nieuwe stokken geplant met 5.000 stokken/ha. In 2000 heeft Günzer flink geïnvesteerd in stalen tanks en moderne apparatuur. De productie varieert van 60.000 tot 90.000 flessen per jaar. ***(*) Cabernet Sauvignon – Cabernet Franc Cuvée 2003, Zoltán Günzer Van 60 % cabernet franc en 40 % cabernet sauvignon. Rendement slechts 0,8 kg per wijnstok. Vrij korte inweking op de schillen. Opvoeding gedurende 20 maanden op barriques, waarvan de helft nieuw. 13,8 % alc. Diepe kleur. Geur met bessen, paprika en chocolade, iets animal. Zeer zachte, aangename tannines zorgen voor veel drinkplezier. Goede lengte maar kan wat meer identiteit gebruiken. Technisch perfect, aantrekkelijke consumentenprijs van € 12. ***+ Villus Cuvée 2003, Zoltán Günzer Blend van cabernet sauvignon, cabernet franc en merlot. Rendement 1-1 ½ kg druiven per wijnstok. 50 % nieuw Hongaars eiken. Alc. 13,5 %. Consumentenprijs circa € 17,00. Diepe kleur. Levendige, iets prikkelende geur met – alweer – chocolade, maggi en mineraliteit. Rijp, rond en vol van smaak met voldoende sappigheid. Het fruit zich nog wat verstopt, maar de balans is in orde. Prettige wijn, vrij elegant, maar ook weer met wat te weinig identiteit. **** Merlot 2003, Zoltán Günzer Van 100 % merlot uit de steile wijngaard Jammertal. Slechts 1 ½ kg druiven per wijnstok. Volledig nieuwe barriques. Alc. 14,6 %. Diepe kleur. De complexe geur toont

direct klasse en kwaliteit. Knappe merlot, uitstekend geslaagd met alles op zijn plek. Hier zijn complexiteit en identiteit volop aanwezig. Fraaie lengte. Ede & Zsolt Tiffán www.tiffans.hu De familie Tiffán verbouwt druiven en maakt wijn sinds 1746. In 1990 begonnen Ede en zijn zoon Zsolt opnieuw met hun bedrijf, dat al spoedig tot de top van Villány behoorde. Ze bezitten 26 ha van de beste wijngaarden van Villány – waarvan 15 ha productief waar met de nieuwste technologie wordt gestreefd naar een laag rendement. De Tiffáns hebben percelen in Jammertal, Sterntal, Teufelsgraben, Kopár en Várerdő. De plantdichtheid varieert van 4.800 tot 5.800 stokken per ha. **(*) Pinot Noir 2004, Ede & Zsolt Tiffán Van 100 % pinot noir – Duitse klonen geplant in 1998 - uit de Várerdő wijngaard. Dit is de vijfde oogst en Tiffán weet verdraaid goed dat 20 oogsten nodig zijn voor diepgang en complexiteit. Opvoeding gedurende 16 maanden op foeders en barriques van Hongaars eiken, waarvan de helft nieuw. Zelfs voor een pinot noir is deze wijn licht van kleur. Lichte geur van kersen en bloesem met kruidigheid en wat vluchtige zuren. De zachte rijpe smaak doet denken aan frambozenazijn, de finale is redelijk lang en wat hoekig. De kern van de identiteit is er, maar de stokken moeten veel ouder worden en door vele oogsten moet meer ervaring worden verworven. ****+ Grande Sélection 2003, Ede & Zsolt Tiffán Deze wijn wordt alleen in de beste jaren gemaakt (1995, 1997, 1999, 2000 en 2003). Van 60 % cabernet franc, 20 % cabernet sauvignon en 20 % merlot uit de 3 beste wijngaarden van Tiffán: Kopár, Sterntal en Jammertal. Traditionele vinificatie met picheage. De wijn kreeg 18 maanden hout en de finale blend is een superselectie van de beste vaten. Alc. 15,2 %. Consumentenprijs € 40,00. Zeer dichte kleur. Compact fruit, zowel gekonfijt als fris, met imposante concentratie. Complexe smaak met grootse rijpheid en diepgang, vlezig fruit met veel karakter. Perfecte lengte. Een complete klassewijn. Domaine Mondivin Toen Ede Tiffán in 1991 voor zichzelf begon bezat hij alleen een kleine wijngaard. Hij begon druiven bij te kopen en wilde uitbreiden. Eric Sauter en Jan van Lissum waren al vroeg onder de indruk van zijn wijnen en hielpen hem met geld en adviezen. De joint venture Domaine Mondivin werd opgericht en een eersteklas wijngaard in het Sterntal van 5 ha met in 1964 geplante cabernet franc stokken werd verworven. De wijn kreeg al snel enige faam in de Benelux, Duitsland en Hongarije. Sinds 2001 is Mondivin zelfstandig. De wijnen zijn klassiek gemaakt – opvoeding op demi-muids van 500 liter en hebben enkele jaren ontwikkeling nodig om hun complexiteit te tonen. **** Cabernet Franc Sterntal 2003, Domaine Mondivin Goede kleurconcentratie. Introverte geur met florale tonen en aangenaam fris fruit van aardbei, cassis en aalbessen. In de smaak rozen en veel sappig fruit. Fluwelen mondgevoel, doet af en toe aan port denken. Goede concentratie en rijpheid, maar wel met ruggengraat. Vylyan www.vylyan.hu/english/main.html De eerste wijngaarden van Vylyan werden geplant in 1992, het bezit omvat nu 125 ha met een plantdichtheid van 3.300 stokken/ha, de snoeiwijze is lage cordon. Vylyan maakt uitsluitend wijn van eigen druiven, die handmatig worden geoogst. Verwerking in de winery gaat met gebruikmaking van zwaartekracht. Het hout van de vaten is Hongaars eiken. Agent voor Nederland: Mercurey International Wijnkopers 043-3540287. *** Zweigelt 2004, Vylyan De druiven voor deze wijn komen van de Dobogo wijngaard. Zweigelt kan bij een laag gehouden rendement – in dit geval 15 hl/ha - een erg interessante wijn opleveren.

Inweking op de schillen gedurende 18 dagen, de hele trossen werden vergist. Rijping op barriques, waarvan 15 % nieuw. 12,6 % alc. Productie 8.000 flessen. De consumentenprijs in Hongarije is € 6,00. Levendige kleur met prima concentratie. De speelse geur heeft animale kenmerken naast rijp fruit, peper en oosterse kruiden. Sappige smaak, zacht en licht, met kruidigheid. Goede lengte. Erg mooie prijs/kwaliteit verhouding, gastronomisch goed inzetbaar, veel expressie. ***(*) Pinot Noir 2004, Vylyan Van stokken geplant in 1992 en van nieuwe aanplant uit 2001 - met eersteklas Bourgogneklonen als 777 en 115 - uit de wijngaarden Dobogo, Varerdo en Mandolás. De druiven werden ontsteeld maar niet gekneusd. Vergisting op barriques – waarvan een derde nieuw - gedurende 1 week, gevolgd door 16 dagen verlengde inweking op de schil. Tijdens de malo af en toe bâtonnage. In totaal 11 maanden hout. Alc. 13 %. Productie 20.000 flessen. De consumentenprijs in Hongarije is € 13,00. Prima kleur, zeker voor een pinot noir. De geur heeft alle kenmerken van het druivenras: kersen, aardbeien en frambozen. In de zwoele smaak is ook kruidnagel aanwezig, naast kersenjam en vanille. De lengte is uitstekend. Elegante, aromatische wijn met zijdeachtige textuur. Dit belooft wat als de stokken op leeftijd zijn! *** Cabernet Franc 2004, Vylyan Van 8 jaar oude stokken uit de Pillango (=vlinder) wijngaard. Voorafgaande aan de gisting werden de druiven een week op koele temperatuur ingeweekt. Daarna vergisting op de schil bij maximaal 28-30º. Rijping gedurende 16 maanden op Hongaarse barriques, waarvan een derde nieuw. Alc. 13,5 %. Productie 10.000 flessen. Gemiddelde tot goede kleurconcentratie. De geur is net even wat animal, met tonen van paprika en laurier, ook iets groenig. Niet te zwaar van smaak met een goede zuurgraad, animal en amandelen. Volrijpe finale, iets stoffig. Aardig glas wijn. **(*) Montenuovo Cuvée 2003, Vylyan Vylyan is eigenaar van de Montenuovo heuvel te Villánykovesd, die in de 19e en 20e eeuw toebehoorde aan prins Nandor Montenuovo. Deze blend van een derde cabernet franc, een derde merlot en een derde cabernet sauvignon is speciaal bedoeld voor restaurants. De wijn kreeg circa 11 maanden houtopvoeding. Consumentenprijs Hongarije € 9,10. Diepe kleur. Opdringerige geur met veel expressie en een toon van maggi. De smaak is vrij commercieel en heeft een zoetje. Redelijke lengte. Minder diepgang dan de vorige wijnen. ***(*) Cabernet Sauvignon 2003, Vylyan Van de Dobogo wijngaard met stokken uit 1992. Circa 30 dagen maceration. Rijping gedurende 16 maanden op Hongaarse barriques, waarvan 40 % nieuw. Alc. 14 %. Productie 25.000 flessen. Consumentenprijs in Hongarije circa € 22,00. Vrij diepe kleur. In de geur finesse en enige complexiteit. Elegante smaak met sappig spel van kersen en cassis, iets chocolade. Zeer veel structuur in de finale. Lenige wijn met spanning. *** Duennium Cuvée 2003, Vylyan - vatmonster De prestigewijn van Vylyan, van wijnstokken uit 1992 en 1996 in de Dobogo en Pillango wijngaard. Blend van 50 % cabernet sauvignon, 35 % cabernet franc en 15 % merlot, elk apart vergist op tank gedurende 18-25 dagen bij 28-30º C. Rijping gedurende 18 maanden op Hongaarse barriques, waarvan de helft nieuw. Niet gefilterd, niet geklaard. Productie 20.000 flessen. Zeer donker van kleur. Geconcentreerde, complexe neus met maggi en geen mint, gestoofd fruit. Met veel bewegen van het glas komt enige frisheid tevoorschijn. Dikke gestoofde smaak met machtig concentraat en merkbare alcohol. In de finale veel tannines. Een ‘granieten’ wijn met overrijp fruit en te veel extractie. Bock Cellar www.bock.hu De 58-jarige József Bock is een van de bekendste wijnmakers en –producenten van Villány. Aan de Bock Cellar werd dan ook een speciaal bezoek gebracht. Bock bezit o.a. 8

ha in de Jammertal wijngaard, 2,5 ha in de Kopár en 3 ha in de Feketehegy, met een gemiddelde plantdichtheid van 6.000 stokken/ha. Bock maakt stevige wijnen met veel karakter en vaak wat animale aroma’s, die tot de beste van Villány worden gerekend. In 1995 werd de winery gemoderniseerd, maar is sindsdien regelmatig uitgebreid. József Bock heeft altijd voorop gelopen bij vernieuwingen in Villány. Hij was in 1991 de eerste die een wijn van 100 % cabernet sauvignon uitbracht, en in 1995 de eerste met een ongebruikelijke blend van cabernet sauvignon en pinot noir. Sindsdien voegt hij aan de laatste wijn ook cabernet franc en merlot toe en noemt de wijn Royal Cuvée. Bock let vooral op het evenwicht van zuren en tannines, want hij houdt van de wijnen met een ronde smaak. Verder zoekt hij zelf het eikenhout – Zemplén en Mecsek - uit voor zijn vaten, laat het in eigen beheer rijpen en laat er vaten van maken. Zijn zoon Valer assisteert hem bij het maken van de wijnen. József Bock heeft de opslagcapaciteit van zijn vatenkelder uitgebreid, zodat 500 vaten hun plek kunnen vinden. Verder is hij bij de winery een guesthouse met 17 kamers en een restaurant begonnen, waar wij dezelfde avond van een diner konden genieten. De jaarlijkse productie van Bock bedraagt 400.000 flessen, waarvan 8-10 % wit. De sommelier van het restaurant Tamás Róbert presenteerde de wijnen van Bock. *** Chardonnay 2005, Bock Deze wijn onderging geen malolactische gisting. Bleek groengeel. Medicinale geur (terroir), citrusschil en bloesem. In de smaak appel, meloen en citrus. Frisse finale met levendige expressie. Meer dan correct. **(*) Ermitage Cuvée 2003, Bock Blend van cabernet sauvignon, cabernet franc (samen 80 %), aangevuld met merlot, pinot noir, portugieser en kékfrankos. Opvoeding op barriques (30 %) en foeders (70 %) gedurende 14 maanden. Bedoeld als ongecompliceerde wijn met een gunstige prijs (consument € 8,00). Gemiddelde kleurconcentratie. De geur is zuiver, rijp en iets gestoofd. In de mond jammy zwart fruit met flinke zuurgraad. In de finale zorgen de tannines voor wat stoffigheid. **** Bock Syrah 2004, Bock Van de 1,2 ha grote Bocor wijngaard (lössbodem) en een 1,2 ha grote - van Tibor Gál gekochte –wijngaard (kalkbodem). Alc. 14,5 %. Consumentenprijs € 27,00. Zeer dichte kleur, bijna zwart. De geur heeft veel typiciteit ( witte peper). Zeer overtuigende smaak met klasse, viriel zowel als elegant. Prachtige lengte met sappigheid en fraaie fruitvulling. De stijl houdt het midden tussen die van de noordelijke Rhône en die van Australië. **** Cabernet Franc Selection 2003, Bock Van de Fekete-hegy (Schwarzberg) wijngaard. Opvoeding op nieuwe barriques gedurende 18-20 maanden. Productie 3.000 flessen. Consumentenprijs € 27,00. Dichte kleur. In de neus mint, maggi en zwarte fruit. Complexe smaak met veel rijp en rijk fruit, prima in balans met zuren en tannines. Ook in de finale een rijk beeld, zonder groene tonen. Fraai glas wijn met de nodige complexiteit. ****+ Bock Cuvée 2000, Bock Een jaar met veel zon en weinig regen. Van 65 % cabernet sauvignon, 30 % cabernet franc en 5 % merlot. Gerijpt gedurende 18 maanden op barriques, waarvan de helft nieuw. Alc. 15,4 %. Compacte kleur. Nog gesloten in de neus. De frisse inzet wordt gevolgd door gebalanceerde kracht in het midden met diep en rijp zwart fruit, tabak, chocolade en vanille. Toch houden de zuren de wijn sappig en levendig, waarbij het smaakpatroon zijn lijn blijft vasthouden tot in de finale. Geraffineerd glas wijn met flinke potentie: de wijn toont zich nog vrij gesloten.

****(*) Capella Cuvée 2003, Bock Deze wijn werd tot nu toe gemaakt in 1999 (4.000 flessen), 2000 (7.500 flessen) en 2003 (6.000 flessen). Blend van 60 % cabernet franc uit Jammertal en Fekete-hegy en 40 % cabernet sauvignon uit Jammertal met iets uit Kopár. Rijping op 100 % nieuwe barriques gedurende 24 maanden. Consument € 34,00. Ook hier weer een zeer compacte kleur. De machtige geur van bosfruit, leer, chocolade en kreupelhout is complex en indrukwekkend. Dan volgt een opvallend sappige smaak, die met complex, vol fruit weldadig aandoet. In de zeer lange finale blijft de elegantie doorgaan: gecontroleerde kracht. Geen hoekige accenten, geen dominantie van alcohol, kortom, een grootse wijn. **** Magnifico 2003, Bock Van 100 % merlot uit de wijngaarden Burgwald en Jammertal. Opvoeding op nieuwe barriques gedurende 24 maanden. Alc. 15,5 %. Consument € 48,00. Volkomen ondoorzichtige kleur. De geur is zwaar en balsemachtig, met enorm dik cassisfruit, kokos en kastanjes. De smaak is zeer imposant, maar zo heftig dat je aan een glas genoeg hebt. Minutenlange finale. Ondanks de prima zuren is het concentraat al snel teveel van het goede. Robert Parker zal ervan smullen. Atilla Gere www.gere.hu De sympathieke Attila Gere is wellicht de meest bekende wijnproducent van Villány, ook internationaal gezien. Hij is zeer bevriend met vader en zoon Tiffán en met de Oostenrijkse wijnproducent Franz Weninger, met wie hij in 1992 het bedrijf Weninger & Gere oprichtte. Weninger financierde een nieuwe ultramoderne winery en Gere zorgde voor de druiven. Ze maakten samen de wijn. Gere bezit een guesthouse met 14 kamers, gelegen boven zijn oude kelders. Maar het meeste geld investeerde Gere in de beste wijngaarden waarvan hij nu circa 60 ha bezit: Kopár, Csillavölgy, Ördögárok en Konkoly. Gere exporteert in West-Europa naar Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland, België en Nederland (DR Trading 0302321123). ***+ Cuvée Phoenix 2003, Attila Gere Van 50 % merlot, 30 % cabernet sauvignon en cabernet franc, en 20 % portugieser. De eerste maal werd deze wijn uitgebracht in 1999. Consumentenprijs € 8,00. Diepe kleur. Pittige, levendige geur met veel expressie. Goede smaakstructuur met bessen en aardbeien. Stevige tannines in de finale. Fraai glas wijn met identiteit. ***(*) Kékfrankos Prestige 2004, Attila Gere - vatmonster Van de Kopár wijngaard. Opvoeding gedurende 16 maanden op tweedejaars hout. Consumentenprijs € 13,00. Goede kleurconcentratie. Karaktervolle geur, zuiver en rijp, met wat mint en vijgen. De hoge zuurgraad geeft de wijn een speelse smaak. De finale biedt lenige tannines en is vrij lang. Uitstekende wijn met de nodige potentie. *****Solus 2003, Attila Gere Een van de topwijnen van Gere, die alleen in de beste jaren wordt gemaakt. De druiven – 100 % merlot - komen van de Kopár wijngaard. Rendement 30 hl/ha, plantdichtheid 7.200 stokken/ha. Opvoeding op 100 % nieuwe barriques gedurende 19 maanden. Productie 6.500 flessen. 14,5 % alc. Consument € 50,00. Horeca in Nederland circa € 35,00 ex. Zeer diepe kleur, tot aan de rand. Diepe, complexe geur met het mooist denkbare fruit, ondersteund door animale accenten. De smaak is nog erg jong, maar zeer complex. Uit het massieve geheel zijn de verschillende aroma’s slechts met moeite apart te benoemen. Ook de finale is indrukwekkend. Klassieke wijn die onmiddellijk overtuigt door verteerbaarheid en vanzelfsprekende klasse. Wereldtop. ***** Cabernet Franc Selection 2003, Attila Gere Van 42 jaar oude cabernet franc stokken uit het Sterntal. De wijn rijpte 19 maanden op volledig nieuwe barriques (80 % Hongaars en 20 % Frans). 14,5 % alc. Michael

Broadbent, die hier al drie keer een bezoek bracht, is van mening dat de cabernet franc hier zijn ultieme plek heeft gevonden. Alweer een zeer diepe kleur. Zeer geschakeerde geur met o.a. thee, munt en bergamot. Zoetige impressie bij de inzet van de smaak, die zich voortzet met uiterst subtiel jammy fruit van grote concentratie. De finale is superbe en de wijn wordt steeds complexer. Fantastisch glas met ultieme verfijning. Een van de beste cabernet franc wijnen die ik ooit proefde. ***** Kopár Cuvée 2000, Attila Gere Van 40 % cabernet sauvignon, 40 % merlot en 20 % cabernet franc uit de wijngaarden Kopár, Csillagvölgy en Konkoly. Ook de Kopár Cuvée wordt alleen in de beste jaren gemaakt. Rijping 18 maanden op volledig nieuwe barriques. 14 % alc. Zeer diepe kleur. In de rokerige geur een ferm fruitconcentraat met onder meer mint en leer. Krachtige smaak, nu in een gesloten fase. Elegantie en complexiteit zijn evident. De finale wordt nu vooral gedragen door machtige, fluwelen tannines. Een plaatje. *****Kopár Cuvée 2002, Attila Gere Rijping 18 maanden op volledig nieuwe barriques. 14 % alc. Zeer diepe kleur. De geur is nog open en laat veel meer ruiken, zoals diepe fruittonen en zwarte peper. Sappige complexe smaak met behalve veel volume ook veel verfijning. Net even wat meer vegetaal dan de vorige. De stijl is verfijnder dan van Kopár 2000, maar heeft net zoveel klasse. **** Kopár Cuvée 2003, Attila Gere Rijping 19 maanden op volledig nieuwe barriques. 14 % alc. Zeer diepe kleur. In de geur wat zuivel. De wijn lijkt daardoor meer ontwikkeld en je krijgt af en toe de indruk van oxydatie. In feite is de wijn ondanks massief geweld nog gesloten, waarbij kolossale, zachte tannines het palet beheersen. Een kanjer van een wijn, haast teveel van het goede. Heeft naar mijn idee 20 jaar voor de boeg. Na dit geplande deel van de proeverij was Gere zo enthousiast dat hij nog vijf wijnen opentrok. *** Pinot Noir Prestige 2002, Attila Gere Gere vertelt dat hij vooral zorgt voor goed bladmanagement bij de pinot noir, waarbij de bovenste bladeren als een parasol de druiven beschermen tegen te veel zon. Dit is de eerste oogst van de pinot noir die door hem werd gebotteld. Vrij goede kleur. Iets gestoofde geur met wat maggi. Typerende smaak, wat gestoofd, een beetje evolutie. In de finale zuiver fruit van kersen, gemiddeld van lengte. Goede pinot noir. **** Villány Millennium Quartett 1997 Deze wijn werd gemaakt door 4 wijnmakers in het uitstekende jaar 1997. Kwam niet op de markt (de productie was uitsluitend bestemd voor vrienden). Van 1/3 cabernet sauvignon, 1/3 cabernet franc en 1/3 merlot. Rijping 15 maanden op foeder. Erg fris van toon, met veel fruitexpressie en animaal. Rijke wijn, wat introvert. Komt met veel beluchting pas wat los. ****+ Cabernet Franc Selection 1995, Gere & Weninger 13 % alc. Diepe kleur. Rustieke geur, mooi ontwikkeld, met elegant belegen fruit en wat kreupelhout. De smaak heeft zeker klasse, de nuances zijn subtiel, o.a. paddestoelen. Prima lengte. Complexiteit. ***** Solus 2002, Attila Gere De wijnstokken waren nog maar 5 jaar oud. Vrij diepe, geëvolueerde kleur. Zeer diepe complexe geur, aristocratisch. Het hele verhaal van specerijen en prachtig fruit is aanwezig. De smaak biedt echte klasse met immens sap en grootse verfijning. De finale staat als een huis en duurt heel lang. Een droomwijn.

****+ Solus 2000, Attila Gere Inktzwart. Complexe geur met wat champignons. Rustieke smaak met leer en iets animal. De finale is fris en slank. Erg mooie wijn, die in de smaak net wat complexiteit en vulling tekort komt om zo hoog te scoren als die van 2002. Bezoek aan Bock’s Cellar Voorafgaande aan het diner werden wij door sommelier Tamás Róbert rondgeleid in de kelders van Bock en konden we enkele wijnen proeven. *** Hárslevelű 2004, Bock Deze wijn komt uit de aangrenzende wijnstreek Siklós en kreeg op het concours Chardonnay du Monde een zilveren medaille. Peperige geur van citrus met wit fruit. Vettige smaak met accenten van planten. Prima chardonnay met typiciteit. Uit barrique: **** Syrah 2004, Bock Moet nog 12 maanden verder rijpen op barrique. Licht accent van peper. Erg mooi fris fruit. **** Cabernet Franc 2004, Bock Opvallend frisse en elegante, slanke geur. In de smaak naast cassis ook mint. Erg mooi glas met zeer veel lengte. ****+ Cabernet Sauvignon Jammertal 2004, Bock Super elegante neus. Echte klasse, prachtig. Tijdens het diner in het restaurant van Bock’s Cellar werd een diner geserveerd met de volgende gerechten:    

Groene salade met olie van pijnboompitten en een rondelle Huisgemaakte bouillon met groenten Steak à la royale met saus van groene pepers en rösti Chocoladesoufflé

Hierbij genoten we achtereenvolgens van **(*) Hárslevelű 2004, Bock Iets later dan normaal geoogst, vergist op tank. Alc. 14 %. Consument € 5,00. Groengeel, fonkelend. Lentegeur met bloesem, wit fruit wordt door mineralen ondersteund. Ook de smaak vertoont wit fruit (reine claude). De lengte is goed. *** Rosé Cuvée 2005, Bock Dit is een van de meest gereputeerde rosés van Hongarije. Bleek van tint. Fraai sap, heel zuiver. Volop kwaliteit, met subtiele finesse. Inzetbaar als aperitief maar ook heel geschikt om voorgerechten te begeleiden. ** Portugieser 2005, Bock Gemakkelijk drinkbaar glas, licht kruidig (laurier) en fruitig. Eerlijk en netjes. ** Bock Cuvée 1995 Magnum, Bock Vegetale geur met paddestoelen. Droog in de smaak. Alleen de geur biedt nog kwaliteit, de smaak is al onder de maat en heeft tonen van thee en appelzuren. Deze wijn is helaas passé.

***+ Cabernet Sauvignon Jammertal Selection 2003, Bock Chocolade, wat stoffige tannines geven droging aan het eind. ****+ Syrah 2003, Bock Diepe kleur. Zeer veel kracht in de geur, zeer mineraal. De strakke smaak heeft een groots concentraat en iets complexiteit. Minutenlange finale. Een blok gebalde kracht, dat ook veel elegantie tentoonspreidt. Veel beter geslaagd dan de cabernet. Zeer veel potentie, scoort wellicht over een paar jaar nog hoger. Dag 5 – Eger De wijnstreek Eger rond het gelijknamige provinciestadje, ligt in het noorden van Hongarije, circa 150 km ten oosten van Budapest, op de zuidhellingen van het Bükk gebergte. Wij hadden een tocht van 5 uur nodig om vanuit Villány naar Eger te gaan. Omvang van de wijngaarden Het totale oppervlak aan geklasseerde wijngaarden bedraagt potentieel ruim 22.000 ha, waarvan slechts 5.000 ha met wijnstokken zijn beplant. De beste wijngaarden zijn de Nagy-Eged bij de plaats Eger en de Áfrika (zo genoemd omdat het er zeer heet kan zijn), de Tekenőhát en de Nagygalagonyás bij het dorp Noszvaj. Verscheidenheid aan bodems en microklimaten Door de bijzondere geologie – en ondanks de noordelijke ligging - is Eger wellicht in staat om op termijn wijnen van wereldklasse te produceren. Door de lappendeken aan bodems en valleien is een grote verscheidenheid aan microklimaten aanwezig. Zo heeft de bodem van de Nagy-Eged (Eged heuvel) een metersdikke bovenlaag van rijke löss op een vulkanische onderbodem, waaruit de diepe wortels voeding en water halen. Merlot, kadarka en syrah doen het hier erg goed, maar moeten streng worden gesnoeid. Een ander voorbeeld is de Pajados wijngaard, met op kalkrijke kleibodem florerende pinot noir, merlot, syrah en viognier. In de Gröber wijngaard vinden we voor rode wijnen zeer geschikte bruine bosgrond vermengd met klei en in de Síkhegy kleischalie en kalksteen, waar pinot noir en pinot grigio staat. De hete Áfrika wijngaard heeft een warme bodem, die zorgt voor witte en rode wijnen met afgeronde zuren. De bodem van de Tekenőhát wijngaard is ideaal voor merlot en cabernet, die van de Szarkás wijngaard voor chardonnay. Koudste wijngebied Eger is met een gemiddelde jaartemperatuur van 10,1º C het koudste gebied van Hongarije. De winter is streng en de lente zet laat in, waardoor het groeiseizoen korter is. De neerslag is niet al te groot: gemiddeld 600 mm per jaar. Het warme zomerklimaat en de vele zonuren zorgen er voor dat de druiven langzaam en gelijkmatig rijpen, waardoor elegante, fruitige wijnen ontstaan die niet te zwaar zijn en goed kunnen ouderen. Van wit naar rood Eger was vroeger een streek voor witte wijnen. Er konden toen maar liefst 54 druivenrassen worden onderscheiden. Deskundigen zijn van mening dat Eger de potentie heeft om ook topklasse rode wijnen voort te brengen. Het op zorgvuldige wijze matchen van de juiste klonen met de juiste onderstokken - op de juiste bodem - is de sleutel tot het succes. Het aantal druivenrassen is nu teruggebracht tot 19. Tweederde van de wijngaarden is beplant met centraal Europese druivenrassen als kékfrankos, zweigelt, kékoportó en blauberger, maar het aandeel van internationale variëteiten groeit. Vooral nieuwe Franse klonen van pinot noir en syrah staan sterk in de belangstelling, terwijl steeds betere resultaten worden afgeleverd met cabernet franc en merlot.

Cabernet sauvignon heeft in feite meer neerslag nodig om goede resultaten te geven. Afgezien van enkele wijngaarden vertoont cabernet sauvignon dan ook vaak groenige aspecten. Cabernet franc is meer succesvol omdat deze hier rijper wordt en complexere aroma’s krijgt. Bovendien gaat cabernet franc erg mooi samen in een blend met kékfrankos. Egri Bikavér De rode Egri Bikavér – een blend op basis van Kadarka - heeft in het verleden Eger internationale bekendheid bezorgd en is sinds 1990 bezig met een wedergeboorte. In 1997 en 2002 werden wetten van kracht die voor kwaliteitsverbetering van deze geblende wijn moeten zorgen. Tijdstip van aanvang van de oogst op basis van rijpheid van de druiven en maximaal rendement werden geregeld. De toegestane rassen werden bepaald op 11, waarvan er 3 verplicht zijn te gebruiken. Er ontstond een nieuwe categorie, Egri Bikavér Superior, waarvoor minimaal 4 van de 11 toegestane rassen moeten worden gebruikt. De benaming mag vanaf de oogst 2004 op het etiket worden vermeld. Zowel voor Egri Bikavér als voor Egri Bikavér Superior geldt dat de benaming pas mag worden gebruikt na goedkeuring van de wijn door een commissie. Helaas zijn er ook nu nog veel producenten die niet rijp plukken. In Eger mag volgens de wet maximaal 15 % van een ander jaar in een wijn worden gebruikt. Rivaliteit Eger wil net zo populair en net zo goed worden als Villány. Dit heeft echter tijd nodig. De boeren moeten hun eigen stijl vinden op basis van terroir en microklimaat. St. Andrea www.standrea.hu De jonge wijnmaker Dr. György Lőrincz ontving ons met een smakelijke broodjeslunch. Hij werkte eerst als oenoloog en wijnmaker bij Egervin en begon in 1999 met anderhalve hectare wijngaard voor zichzelf het bedrijf St. Andrea. Pas in 2002 kon hij zijn project de volle aandacht geven. Intussen is het wijngaardbezit gegroeid naar 18,5 ha, met witte rassen als olaszrizling en chardonnay en met in open kuipen vergiste rode als merlot, cabernet franc en pinot noir. In de wijngaarden is 12,5 ha aangeplant met een dichtheid van 6.000 stokken/ha, terwijl dit recent op 6 ha wijngaarden is verhoogd naar ruim 10.000 stokken/ha. St. Andrea produceert 1/3 witte wijnen en 2/3 rode. De laatste (inclusief rosé) worden met wilde gisten vergist en rijpen deels op nieuwe barriques (goede jaren), deels op gebruikte (mindere jaren). Tijdens de rondleiding door de kelders – uitgehakt in de tufsteen - viel helaas een penetrante azijnlucht op, die qua hygiëne te denken geeft. Alles duidt bij St. Andrea op de Bourgogne, de vaten, de vorm van de flessen en de stijl van de wijnen. In 2005 won St. Andrea met de Egri Bikavér Merengő 2003 de Bikavér prijs op het concours van Pannonhalma. Importeur: Wijnkoperij G. Thiessen 043-3251355. Het wijngilde van Eger György Lőrincz vertelde ons over het plaatselijke samenwerkingsverband Eger Wine Craft Guild, dat werd opgericht in het jaar 2000. De leden koesteren gezamenlijk de regionale wijntradities en trachten het beste uit de wijngaarden in hun wijnen naar voren te brengen. Ze willen de reputatie van Egri Bikavér in ere herstellen en zouden graag zien dat iedereen - om een lang leven te hebben - er 2 tot 4 deciliter per dag van drinkt, dames iets minder overigens. De leden van het Eger Wijngilde zijn:    

Bakondi Winery, Endre Bakondi www.bakondi-boraszat.hu/english/index.html Csutóras Cellars, Ferenc Csutóras Demeter Cellars, Csaba Demeter Lajos Gál Cellars, Lajos Gál

         

Tibor Gál Cellars, Tibor Gál Kőporos Cellars, Zoltán Simkó Monarchia Winery, Dr. Tamás Pók Simon Cellars, József Simon István Tóth’s Traditional Cellar Ferenc Tóth Estate, Ferenc Tóth Béla Vincze Cellars, Béla Vincze St. Andrea Estate, Dr. György Lőrincz Thummerer Cellar, Vilmos Thummerer Varsányi Cellars, Lajos Varsányi

György Lőrincz liet ons de wijnen van St. Andrea proeven en Dr. Tamás Pók de wijnen van Monarchia www.poktamas.hu *** Egerszóláti Olaszrizling 2005, St. Andrea Aangeplant in 1972 (in Eger is in totaal 40 ha aangeplant met deze ‘druif van Centraal Europa’). Opgevoed op barrique met bâtonnage. Consumentenprijs € 8,00. Fonkelend geelgroen. Levendige geur van wit (pruimen) en geel (banaan) fruit, licht minerale toets. Frisse, sappige smaak, iets vettig. Mineraal met fijne bitters in de vrij lange finale. Gastronomisch. ** Egerszóláti Olaszrizling 2003, St. Andrea Opgevoed op barrique met bâtonnage, volledige malo. Consumentenprijs € 8,00. Goudgele, fonkelende kleur. Rijpe, flink geconcentreerde geur met amandelen en geel fruit. Dikke smaak van rijp fruit, vet met noten, mineralen, hout en vrij veel fenolische tonen. Flinke lengte met behoorlijke bitters. Vrij zwaar, mist wat zuren. *** Kovászó Chardonnay 2004, St. Andrea - vatmonster Van de gelijknamige wijngaard. Gerijpt op 1/3 nieuwe en 2/3 gebruikte barriques. 13,4 % alc. Consumentenprijs € 12,00. Fonkelende kleur, diep goudgeel. De krachtige geur heeft tropisch fruit, citrus en vanille. De smaak zet zich net zo voort en is dik en alcoholisch. Toch is de zuurgraad toereikend, maar in de finale komt het hout terug. Chardonnay met typiciteit, met een strakke en erg tropische nieuwe wereld stijl. ** Egri Leányka-Zengő 2003, Monarchia, Dr. Tamás Pók Van 60 % leányka (= jong meisje) en 40 % zengő (kruising tussen ezerjó en bouvier uit 1951). Vergist op tank en opgevoed op oude foeders met bâtonnage. Halfdroge wijn met circa 3 gram restsuiker. Exportprijs € 4,50. Bleekgeel. In de neus wat boenwas, honing, perzik en bloemen. Zachte smaak van meloen en appel met een zoetje en een bittertje na. Terraswijn, enkelvoudig en wat apart. ***(*)Egri Chardonnay ‘Bâtonnage’ 2004, Monarchia, Dr. Tamás Pók Vergist op nieuwe barriques van verschillende soorten Hongaars eiken. 13,8 % alc. Exportprijs € 10,20. De kleur is goudgeel met groen. Flink geconcentreerde geur van reine claude, ananas en peer met wat citrusschil. Krachtige smaak zonder houtdominantie. Grapefruitschil met flinke bitters in de finale. Wijn met een eigen karakter, heeft veel lucht nodig en moet zich verder ontwikkelen. *** Egri Rosé 2005, St. Andrea Van cabernet sauvignon, cabernet franc, kékfrankos, merlot en kadarka. Opgevoed gedurende 5 maanden op gebruikte barriques. Dit was in 2003 in Denemarken de rosé van het jaar). Consumentenprijs € 6,00. Bleek zalmkleurig. Zoetige fruitgeur, licht en jeugdig. De smaak is vrij droog en sappig met nog wat gist. Iets tannine geeft de wijn structuur mee voor bij een maaltijd.

**(*) Egri Cuvée Akutyafáját 2004, St. Andrea De naam betekent zoveel als charmant of grappig en de wijn, die in 2001 voor het eerst werd gemaakt, is dan ook bedoeld om op elk moment van de dag te drinken. De kleur is die van een lichte pinot noir. Vrolijke fruitige geur van rozen en klein rood fruit, licht kruidig. In de zachte smaak aardbeien en cassis met weinig tannines, rond en soepel. Redelijke lengte. De wijn heeft balans, maar moet wel koel worden gedronken. (*) Pinot Noir 2004, St. Andrea Licht kersenrood. Overrijpe geur van stamppot spruiten en kersen. Atypische smaak, geoxideerd en alcoholisch (14,2 %). Matige finale, geoxideerd en afgekeurd. *** Egri Bikavér ‘Áldás’ 2003, St. Andrea Áldás betekent zegening. Vrij lichte kersenrode kleur. Geur van rabarber, kersen, cassis en bloemen. Volle smaak van zeer rijp fruit met een zoetje en voldoende zuren, iets kruidig. De lengte zou wat langer mogen zijn. De wijn geeft veel drinkplezier, maar het zoetje doet wat commercieel aan. *** Cabernet Franc 2003, St. Andrea Van wijnstokken die in 1968 werden geplant. Gemiddelde kleurconcentratie. Bosfruit in de geur en bosbessen met krieken in de smaak. Ook iets animal. Sappige finale, gemiddeld qua lengte. Correct glas met een warm mondgevoel, voldoende tannines en rijpheid. ***- Kékfrankos 2002, Monarchia Van de Pok-Polony kelders. In 2002 werd kékfrankos door andere producenten in blends gebruikt, maar Monarchia maakte er een monocépage wijn van. De druiven komen uit 2 zeer verschillende wijngaarden, de ene met een bodem van kalksteen en de andere met een bodem van vulkanisch tufsteen. Productie 2.500 flessen. Exportprijs € 7,30. Vitale rode kleur. De geur is heel apart en verrassend, floraal met elegant, zeer zuiver rood fruit. De animale smaak stelt wat teleur (nat papier), is wat stoffig en muf. De geur is boeiend, de smaak echt niet. ***(*) Egri Bikavér Superior 2003, Monarchia Van 45 % kékfrankos (uit de 2 hierboven aangeduide wijngaarden), 20 % cabernet franc, 20 % merlot en 15 % cabernet sauvignon. Gerijpt op nieuwe barriques en oude foeders. De benaming Egri Bikavér Superior mag eigenlijk pas vanaf 2004 worden gebruikt. Monarchia kreeg hiervoor weliswaar een boete, maar mocht de wijn met dit etiket blijven verkopen. Vitale, geconcentreerde kleur met nog wat paars. Karaktervolle geur van elegant bosfruit. Prima smaakstructuur met karaktervolle tannines, evenwichtig. Flinke lengte, uitstekende wijn. **** Egri Bikavér Merengő 2003, St. Andrea Van kékfrankos, cabernet franc en cabernet sauvignon, opgevoed op 100 % nieuwe barriques. Dit was in 2005 de winnaar van het Bikavér concours in Pannonhalma. Productie 5.642 flessen. Dichte kleur met paarse gloed. Kracht en finesse in de geur, met veel karakter. Stevige smaak met verfijning en evenwicht. Prachtige lengte, aanstormende complexiteit. Een sublieme Bikavér. **** Nimród III 2003, Monarchia Voor deze wijn, die uitsluitend in goede jaren wordt gemaakt, werden streng geselecteerde druiven gebruikt: 30 % kékfrankos met cabernet franc, merlot en iets cabernet sauvignon. Opvoeding vond plaats gedurende 15-18 maanden op voornamelijk nieuwe barriques van François Frères. De kleur vertoont een gemiddelde concentratie. De aroma’s van de geur – kersen, frambozen, cassis - zijn krachtig, maar hebben veel lucht nodig om zich te presenteren. Vlezige, vrij compacte smaak van zeer rijp fruit met voldoende zuren. De lengte is uitstekend en de wijn vertoont vrij veel klasse en potentie om te ouderen.

Thummerer www.thummerer.hu Bij het bezoek aan het familiebedrijf van Vilmos Thummerer werden wij ontvangen door dochter Eva Thummerer (marketing), die ons rondleidde door de uitgebreide keldergangen, uitgehakt in de zachte tufsteen. Wij leerden dat het bedrijf 40 ha percelen bezit in de beste wijngaarden, 8 ha in Áfrika, 5 ha in Mészhegy, 7 ha in Vidra, 12 ha in Noszvaj, 6 ha in Kőkötő en 7 ha in Juszalagos. Daarnaast koopt Thummerer per jaar 15 ton druiven bij. In het proeflokaal presenteerde Eva Thummerer de wijnen van Thummerer en die van de jonge producent Béla Vincze www.vinczebor.hu , die in 1993 startte. Dit familiebedrijf bezit 33 ha wijngaarden en heeft nog eens 20 ha beplant met jonge stokken. Naast een nieuwe winery die in 2005 werd geopend, bezit Béla Vincze duizend vierkante meter kelders, aangelegd als een abdij. In 2005 werd hij verkozen tot Hongaars wijnmaker van het jaar. Proeverij **(*) Királyleányka 2004, Thummerer De naam van dit druivenras betekent koninklijk (Király) meisje (leányka) ofwel prinses. Deze wijn – van stokken uit 1982 - wordt door Thummerer altijd reductief gevinifieerd en opgevoed. Alc. 12,4 %. Zeer bleek groengeel. Aangenaam fruit van peren en bloesem in de geur, met ook iets van perendrups. In de smaak frambozen en gist met veel fijne zuren. Dropje na. Dorstlesser. **+ Polett Cuvée 2003, Thummerer Van chardonnay, sauvignon blanc en pinot blanc, vergist op barrique met bâtonnage. Opgevoed op tank, volledige malo. Alc. 14 %. Stevige goudgele kleur. Bescheiden geur van rond rijp fruit, ietwat tropisch. Volle, rijpe smaak met boterigheid en lage zuurgraad. Correcte finale. Eenvoudige wijn met neutraal karakter. ***(*) Tekenőháti Pinot Noir 2003, Thummerer Van 13 jaar oude wijnstokken uit de Tekenőháti wijngaard met een plantdichtheid van 3.300 stokken/ha. Wordt alleen in de beste jaren gemaakt, tot nu toe in 1997, 1999 en 2003. Opgevoed op tweedejaars barriques. Productie 4.000 flessen. Alc. 15 %. De kleur heeft een lichte tot gemiddelde concentratie. Ingetogen, karaktervol geurpatroon van kersen met typiciteit en elegantie. Rijpe, sappige smaak met een tikje mint, vlezig fruit en mooie tannines. In de finale blijft de wijn sappig met een prettig bittertje. In de mond blijft de wijn dezelfde evenwichtige lijn vasthouden, waarbij de alcohol niet tegenstaat. **** Egri Bikavér Réserve 1999, Thummerer Van 30 % kékfrankos met cabernet sauvignon, merlot en blauburger (kruising van portugieser en kékfrankos). Na een jaar rijping worden de basiswijnen geblend en rijpt de cuvée nog 1 tot 1 ½ jaar verder. De blend is overigens ieder jaar anders. Vanaf 2002 krijgt deze wijn de toevoeging Superior, in plaats van Réserve. De productie van deze jaargang omvatte 8.000 flessen. Consumentenprijs € 12,00. Gemiddelde tot goede kleurconcentratie. Krachtige, verfijnde geur van rijpe, kruidige pruimen en bessen, iets jammy. De smaak vertoont een prima balans en is opvallend fris en jeugdig. De lente is meer dan correct. Prachtige karaktervolle wijn van dit uitstekende jaar. Nu drinken of nog tot 5 jaar bewaren. ****+ Vili Papa Cuvée 1999, Thummerer Van cabernet franc, cabernet sauvignon en merlot. Opgevoed op volledig nieuwe barriques. Deze prestigewijn is bedoeld om 20 jaar mee te gaan en wordt alleen in de beste jaren gemaakt. Alc. 14 %. Consumentenprijs op het wijngoed € 26,00. Diepe kleur, nog maar weinig verkleuring. Gesloten in de geur, rokerig en animal, met geroosterd zwart fruit, tabak en leer. De smaak biedt fruit van cassis, leer en wild met veel

verfijning en uitstekende tannines. De finale is lang, sappig en elegant, maar de wijn geeft zich nog niet volledig. Daardoor komt de complexiteit nog niet goed tevoorschijn. De inzet is goed, maar verdere rijping is nodig. ***+ Egri Kékfrankos Arcanum 2003, Béla Vincze Van geselecteerde druiven. Alc. 12,5 %. Diepe kleur. Elegante, rijpe geur met kruidig donker bosfruit en iets animal. Licht jammy in de smaak, met specerijen, vitale zuren en fijne tannines. In de vrij korte finale een dropje en wat animal. Zou nog iets frisser mogen zijn. **** Egri Cabernet Sauvignon ‘Estate’ 2003, Béla Vincze De wijnen van de Estate serie worden uitsluitend in de beste jaren gemaakt en krijgen volledig nieuw hout. Alc. 13,4 %. Diepe kleur. Compacte geur met fijn zwart fruit en mint. Enorm veel rijpe cassis in de smaak, de munt komt terug en de lengte is voortreffelijk, met bitters aan het eind. Vrij zware wijn (de alcohol proeft als 14 %) met potentie. De componenten moeten zich nog verweven tot een geheel. *** Egri Merlot ‘Estate’ 2002, Béla Vincze Alc. 13,5 %. Diepe kleur. Complete geur, fijn en elegant, met animaal en thee. Sappige smaak met heerlijk rijp fruit, elegant. Jammer van de wat stoffige tannines in de finale, die eindigt met teer en de geroosterde smaak van lapsang souchon. Door wellicht teveel extractie is er helaas sprake van onbalans, die niet meer goed komt. Tibor Gál www.galtibor.com Het wijnbedrijf van de op 10 februari 2005 door een tragisch auto-ongeluk in Zuid-Afrika omgekomen Tibor Gál is een van de internationaal meest bekende van Hongarije en hijzelf was een ware wijnambassadeur. De sympathieke Tibor was jarenlang wijnmaker bij het beroemde Ornellaia in Italië. In 1993 keerde hij terug naar Eger om zijn eigen bedrijf GIA (samen met 2 internationale partners) te vestigen en de renaissance van de wijnstreek – en van de Egri Bikavér in het bijzonder - op gang te helpen. Daarbij ging hij uit van de bijzondere terroirs van Eger. Hij koos de beste klonen en onderstokken uit, gebruikmakend van zijn in Italië opgedane ervaring. Tibor Gál introduceerde in Eger ook internationale rassen als pinot noir, chardonnay, viognier en syrah. Het bedrijf bezit in Eger 90 ha wijngaarden met bodems van eersteklas bruine bosgrond (Kocs, Pajados, Gröber, Síkhegy, Szarkás, Áfrika en Tornyos) en in de wijnstreek Matraalja nog eens 94 ha. In de laatste streek worden soepele, gemakkelijk drinkbare en lager geprijsde wijnen geproduceerd. De plantdichtheid van de wijngaarden in Eger bedraagt 5.200 stokken/ha. Zowel witte als rode wijnen worden vergist op nieuwe barriques. Rijping vindt deels op dezelfde barriques plaats en deels op foeders van 500 hectoliter. De totale productie bedraagt gemiddeld 300.000 flessen per jaar. Het werk van Tibor Gál wordt voortgezet door zijn vrouw en vier kinderen en door een team van medewerkers onder leiding van wijnmaker Tamas Gromon, die al 20 jaar met Tibor werkte. De wijnen van Tibor Gál worden in ons land verkocht door La Place en de Bijenkorf. In de – in tufsteen rotsen uitgehouwen – 2.600 m² grote wijnkelder werden wij ontvangen door export manager Éva Barta. Wij kregen na een rondleiding een zestal wijnen te proeven. *** Egri Leányka ‘Labirintos’ 2005, Tibor Gál Dit was een favoriete wijn van Tibor. Alc. 13 %. Consumentenprijs € 3,50. Zeer bleek van kleur. Fruitige geur van perzik en peer. Dit komt sappig terug in de evenwichtige smaak. Goede lengte, veel drinkplezier, prima voor de prijs.

***(*) Egri Chardonnay 2004, Tibor Gál Werd op nieuwe barriques vergist en rijpte 14 maanden op hout. Productie 15.000 flessen. Alc. 13 %. Zilveren medaille op concours Chardonnay du Monde. Consumentenprijs € 8,80. Goudgeel. De geur is flink beïnvloed door nieuw hout (vanille), verder ruik je citrus en tropisch fruit. Het smaakbeeld is hetzelfde en er zijn volop zuren aanwezig. Wijn met een internationale stijl en een alleszins redelijke prijs. ***(*) Egri Viognier ‘Pajados’ 2002, Tibor Gál Tibor Gál was de eerste die viognier stokken naar Hongarije haalde. Dit is de tweede oogst. Rendement 4.600 kg druiven per hectare. Consumentenprijs € 16,00. Strogeel. Rokerige geur met zeer rijp perzikfruit, honing en koffie. In de sappige smaak (erg mooie zuren) naast elegant fruit ook chocolade en anijs. Veel lengte, maar mist nog wat vulling in de smaak. Fraaie typiciteit, maar wel erg duur. ****- Egri Pinot Noir Síkhegy 2003, Tibor Gál Van jonge stokken uit de Síkhegy wijngaard, in totaal 17 ha, gelegen op een hoogte van 200 m boven de zeespiegel. Gisting op de schillen gedurende 20-25 dagen. Heeft 12-14 maanden rijping op nieuwe barriques gehad. Alc. 13,5 %. Van de 5 verschillende singlevineyard pinots noirs is dit de meest complexe. Goede, lichte pinot noir kleur. Vrij complexe, geparfumeerde kersengeur. Rijpe, elegante smaak met wat complexiteit en vanille. De wijn zit nog wat op slot en de finale is nog wat streng. Fris en evenwichtig, zeer geslaagde wijn, heeft nog 2-3 jaar ontwikkeling nodig. De houtopvoeding is voornaam. *** Egri Bikavér ‘Pajados’ 2003, Tibor Gál Van 40 % syrah, 30 % kékfrankos, 30 % cabernet franc, 10 % merlot en 10 % kadarka, alles uit de Pajados wijngaard. Apart vergist op de schillen gedurende 20-30 dagen, apart opgevoed op nieuwe barriques gedurende 15-16 maanden. Na het blenden nog 6 maanden rijping alvorens te bottelen. Alc. 13,5 %. Goede, vitale kleur. Gesloten qua geur, ingehouden en wat lactisch. Sappige smaak met iets metaligs en nat papier, ook in de finale. Niet zo evenwichtig, we hebben veel betere Bikavér geproefd. Tot onze grote verrassing werd tenslotte - blind - geschonken: ****(*) Egri Syrah ‘Labirintos’ 2003, Tibor Gál Van 100 % syrah. Hier werden 400 flessen van gemaakt, dit was fles nr. 210. Er resteren nu nog 50 flessen. Opvoeding op nieuwe barriques gedurende 18 maanden. Alc. 15 %. Goede tot zeer goede kleur. Animale geur met prachtig rijp fruit, vrij complex en diep. De complexe smaak biedt zeer compact bosfruit met accenten van leer en animal. Erg veel lengte en absoluut niet jammy. Eerder elegant en verfijnd, met spel en diversiteit. Een wijn die door zijn klasse direct overtuigt. Het diner vond plaats in een restaurant. Hierbij was uitgenodigd de oenoloog en wijnproducent Lajos Gál www.gallajoseger.hu. Hij schonk een negental wijnen van verschillende producenten uit Eger, allen leden van het Eger Wijngilde, en gaf ons een overvloed aan informatie. Lajos Gál is al bijna 30 jaar oenoloog. Hij is tevens directeur van het Researchinstituut voor Wijnbouw en Oenologie te Eger. Hij bottelde zijn eerste wijn zelf in 1999. In 2005 bedroeg de productie van zijn familiebedrijf Gál Lajos Pincészete 20.000 flessen. Hij bezit slechts 8 ha aan wijngaarden en de 100 jaar oude wijnkelder meet 250 m². De witte wijnen (15 %) worden in nieuwe barriques vergist en in dezelfde vaten gedurende 4-6 maanden opgevoed. De rode wijnen (85 %) gisten op traditionele wijze gedurende 30 dagen op de schillen in vurenhouten vaten van 4.000 tot 6.000 liter, waarna ze verder rijpen op barriques van Hongaars eiken. Importeur is BeHuWi [email protected]

Proeverij ***+ Kékfrankos-Merlot rosé 2005, Lajos Varsányi De rosés van Eger hebben veel body. Dit is een van de beste, de wijn behaalde een zilveren medaille op de Mondial du Rosé in Cannes. Licht zalmkleurig. In de geur wat noga, doet denken aan bruidtaart met pistache. Vrij strakke smaak met frivool fruit. Goede lengte. Frisse rosé met originaliteit. **(*) Leányka-Zengő ‘Fruska’ 2005, Kőporos Cellars, Zoltán Simkó Deze droge witte wijn is een blend van leányka en zengő. Alc 13,3 %. Goudgeel, gemiddelde concentratie. Geur van perziken, lelietjes van dalen en muskaatdruiven. Strakke, droge inzet van de sappige smaak, doet denken aan appel, grapefruit en meloen. Correcte lengte met ietwat harde zuren. Goede combinatie bij Thaise gerechten. **(*) Muscat Ottonel-Tramini 2005, Csutóras Cellars, Ferenc Csutóras Gemiddeld goudgeel. Rozengeur van de traminer. In de zuivere smaak muskaat, meloen en lichte kruidigheid. Goede lengte. Lekker als aperitief of op een terras. Technisch gestuurde, voorspelbare wijn. ***(*) Egerszóláti Olaszrizling 2004, Lajos Gál Cellars, Lajos Gál Van 100 % olaszrizling uit Egerszólát, een dorpje in de omgeving van Eger. Lajos Gál verricht een groene oogst. Bij de pluk bevatten de druiven 230 gram suiker per liter en 20 % had botrytis. Na een skin contact van 12 uur werd op nieuwe en 1 jaar oude barriques langdurig vergist, waarna de helft malo kreeg. De lange duur van de gisting heeft een antibiotisch effect op de wijn, die daardoor biologisch stabiel wordt en niet hoeft te worden gefilterd. Bovendien ontstaan dan zeer verteerbare zuren. Licht goudgeel. Zeer aromatisch van geur, werkelijk prachtig. In de smaak is het hout niet terug te vinden, het fruit doet denken aan ananassap. Zilte, vrij lange finale. Bijzonder glas wijn met veel identiteit. *(*) Kékfrankos-Merlot 2003, Ferenc Tóth Estate, Ferenc Tóth Diepe kleur. Geconcentreerde geur met iets maggi, dik, gestoofd en onelegant. Groene toon van onrijp fruit in de smaak. De lengte is redelijk. Matige wijn, niet harmonisch. ***(*) Egri Bikavér 1996, Bakondi Winery, Endre Bakondi Op traditionele wijze gemaakt van 5 druivenrassen. Gedecanteerd. Diepe tot zeer diepe kleur. De geur vertoont wat oxydatie met gerijpt, jammy fruit, maggi en kruidigheid. De ontwikkelde smaak heeft erg mooi rijp fruit en kruidige tonen. De zuren zijn niet oud en houden de wijn levendig. In de finale blijft de wijn overeind en vertoont geen drogend effect. Kortom, een mooi ontwikkeld glas, waarvan de smaak meer boeit dan de geur. De wijn deed het uitstekend bij het hoofdgerecht van varkensmedaillons. **** XY 2002, Demeter Cellars, Csaba Demeter Csaba Demeter bezit 13 ha wijngaarden met bodems van bruine bosgrond en 20-30 jaar oude stokken met een plantdichtheid van 3.300 per hectare. Hij vormt de vijfde generatie van een familie van wijnproducenten en nam het bedrijf in 1997 van zijn vader over. De 300 m lange kelder kreeg in 2001 de prijs voor de mooiste van Eger. Deze prestigewijn is een blend van cabernet franc, merlot en kékfrankos Alc.13,7%. Goede kleurconcentratie. Krachtige compacte geur. Zeer geconcentreerde smaak van wild, yoghurt en zuidvruchten op eau-de-vie. Flinke zuurgraad in de finale, met zachte, stevige tannines. Een frisse kanjer met slanke smaak. Mooi bij hert of ree. ** Pinot Noir 2002, Simon Cellars, József Simon Deze zoete wijn heeft maar liefst 16 gram restsuiker, de most bevatte tijdens de pluk 280 gram suiker per liter. Lichte tint met verkleuring. Geur van kersen op brandewijn. Achter de zoete smaak zit niet veel meer. Deze karikatuur zal het ongetwijfeld goed doen bij stoofperen.

Tot slot liet Lajos Gál ons - blind en gedecanteerd - nog een stokpaardje proeven. Wij moesten het druivenras raden. *** Egri Kékmedoc, Lajos Gál Cellars, Lajos Gál Het druivenras kékmedoc is beter bekend als ménoir (synoniem médoc noir). Een van ons heeft het geraden. Lajos Gál heeft een halve hectare hiervan staan. Lichte tot gemiddelde kleur. Muskaatachtige geur van viooltjes, rozen en amandelspijs. In de smaak rozen en abrikozenjam. De lengte is in orde. Aparte wijn, buitenbeentje. Dag 6 – Tokaj Tokaj en Tokaji Voor alle duidelijkheid: De naam van de plaats en de wijnstreek is Tokaj en de naam van de wijn is Tokaji. Zodra achter de naam van de plaats of de wijnstreek een i staat, betreft het een bijvoeglijk naamwoord. Geschiedenis Tokaj-Hegyalja – de officiële benaming van de streek rond de vulkanische heuvel van Tokaj - heeft de best gedocumenteerde geschiedenis van alle wijnstreken in Hongarije. Al in de 12e eeuw genoot Tokaj internationale bekendheid. Toen de Transylvanische prins Ferenc Rákóczi in 1703 aan Lodewijk XIV van Frankrijk verschillende flessen Tokaj van zijn wijngoed cadeau deed, werd hij zo enthousiast dat hij Tokaj het predikaat verleende “Le vin des Rois, le Roi des Vins”. Hierna begon de zegetocht van Tokaj in Europa langs tsaren, vorstenhuizen, dichters en componisten. In de achter ons liggende periode van communistische overheersing verviel de wijnbouw in Hongarije tot een grauwe nietszeggendheid. De mensen verloren hun motivatie, wijngaarden werden verlaten en overproductie tierde welig. Wijnproducenten zijn van mening dat dit tijdperk het beste vergeten kan worden. In 2002 werd de streek uitgeroepen tot Unesco World Heritage. Nieuw begin De herstart van de Tokaj streek begon in 1992 en werd voltooid tegen 1999. Immers, de aanschaf van nieuwe installaties en de herinrichting van de wijngaarden had zijn tijd nodig. In de omgeving van de wijngaarden werden productielijnen opgezet. De wijnstreek De wet heeft aan 27 gemeentes het recht verleend om hun wijn als Tokaj te etiketteren. Het kadaster heeft 9.829 ha aangewezen als Klasse 1 terroir waarvan momenteel 5.446 ha is aangeplant. Ligging en klimaat De Tokaj streek ligt in het noordoosten van Hongarije, met in het noorden het vulkanische Zemplén gebergte, tegen de Slowaakse grens. Er heerst een koel continentaal bergklimaat met warme en droge zomers (gemiddelde jaartemperatuur 21 ºC in juli) en koude winters (gemiddeld -3 ºC in januari). De hellingen bezitten tal van uitstekende microklimaten met lange zonrijke zomers en een droge, zonnige herfst. Jaarlijks valt in de streek 500 tot 700 mm neerslag, vooral in de vroege zomer. De riviertjes Bodrog en Tisza aan de zuidoostelijke zijde zorgen voor ochtendmist, een ideale voorwaarde voor het ontstaan van de belangrijke botrytis. Na de ochtendmist zorgt een warme herfstzon voor het ineenschrompelen van de door edele rotting aangetaste druiven. Bodem Tokaj heeft een bijzondere vulkanische terroir. In 1867 bracht József Szabó drie verschillende bodemtypes in kaart, elk met een aantal variaties:



Nyirok – de meest voorkomende bodem, met klei en verweerde rode vulkaanrots (andesiet), meestal vermengd met rotsen en puin; als deze bodem te nat wordt blijft hij aan de spade kleven, terwijl de grond bij grote droogte slechts met een pikhouweel te bewerken is, kortom een slechte doorlaatbaarheid; deze bodem bevat ijzeroxide en zorgt voor de krachtigste en meest geconcentreerde Tokaj wijnen in de wijngaarden van Király te Mád en Mezőzombor, Meszes te Olaszliszka en Várhegy te Sátoraljaújhely.  Gele bodem – gevormd uit löss en vermengd met puinkegels of steenklei; betere doorlaatbaarheid, kwalitatief wat minder. We vinden deze bodem vooral aan ze zuidrand van het wijngebied, maar ook in het westen richting Hernád rivier en in het zuiden richting grote laagvlakte. De bovenlaag van löss vinden we van Abaújszántó tot Tokaj en van daaruit verder naar Bodrogkeresztúr. De Szarvas wijngaard in Tarcal is een beroemd voorbeeld van wijngaarden met een bodem van löss. Op de zuidhelling van de Tokaj berg vinden we de lössbodem tot 405 m hoogte.  Rotsbodem – wat lossere bodem, door erosie gevormd uit verkiezelde rotsen en puimsteen met fijnkorrelig puin van wit rhyoliet (vulkanisch gesteente) en perliet (vulkanisch glas), absorbeert geen water en warmte, waardoor wijnstokken snel verdrogen in hete periodes en bevriezen bij strenge vorst. Dit is het bodemtype van de wijngaard Pereshegy te Erdőbénye, van de Tolcsvai-hegy wijngaard en van de Oremus wijngaard te Sátoraljaújhely. Tijdens de communistische periode werden de druiven van verschillende terroirs gemengd. Toen daarna enkele single-vineyard Tokaji werden geproduceerd, was dit een openbaring. Druivenrassen In Tokaj vinden we uitsluitend witte rassen.  Furmint is met 4.200 ha het belangrijkste ras voor Tokaji wijnen (= 60 %). Furmint is zeer ontvankelijk voor botrytis. De beste percelen werden 60-80 jaar geleden aangeplant en produceren kleine compacte druiventrossen met ovale, gele druiven. Als de beste klonen worden beschouwd de madárkás, hólyagos en fehér furmint. Elegante, markante wijnen met fraai extract en zeer veel verfijnde zuren (vaak 10-12 g/l).  Hárslevelű (lindenblad) kent in Tokaj een aanplant van 850 ha (= 30 %). De trossen zijn 40 cm lang. Rijpt sneller dan furmint en geeft een zachtere, meer aromatische wijn die sneller toegankelijk is. Hárslevelű is vrij gevoelig voor botrytis. Veelbelovend als monocépage -Tokaji in de komende jaren. Befaamd zijn de aszús van hárslevelű druiven op gele löss bodems, zoals van de beroemde Szerelmi wijngaard van het dorpje Tokaj.  Sárga muskotály (muscat de lunel) is wellicht het oudste ras dat hier voorkomt. Een van de beste aromatische variëteiten met elegante zuren en aanleg voor botrytis. De aanplant beslaat niet meer dan 5 % van het totaal, maar er is een tendens naar uitbreiding. János Árvay is tot nu toe de enige producent die een Tokaji Aszú van uitsluitend sárga muskotály heeft gemaakt. Zijn voorbeeld zal ongetwijfeld door anderen worden gevolgd.  Zéta (vroeger bekend als oremus) is een hybride, een in 1951 gemaakte kruising tussen bouvier en furmint. Toegestaan sinds 1986. Slechts 62 ha is hiermee beplant. Vroeg rijpend, maar wel bevattelijk voor botrytis. Verschillende types Tokaj Er worden vier verschillende types wijn onderscheiden in Tokaj:  Tokaji Aszú 3, 4, 5 en 6 puttonyos en Aszú Eszencia. In de wijngaard worden de druiven hiervoor een voor een uit de trossen gehaald.  Tokaji Eszencia van het vrij weggelopen sap  Szamorodni, van laat geoogste, overrijpe druiven met botrytis. De desbetreffende delen van de druiventrossen worden er met de hand uit gehaald.



Droge monocépage wijnen: furmint, hárslevelű etc. Hiertoe worden niet aangetaste druiven met de hand geplukt.

Tokaji Aszú Een voor een – in 3 tot 4 plukgangen - met de hand geplukte, door botrytis verschrompelde, extreem rijke druiven worden eerst gedurende 12-36 uur met de schillen geweekt* in droge wijn of most, vervolgens uitgeperst en vergist op tank of vat. Hoe zoeter de wijn, des te langer duurt de gisting. Daarna rijpt de wijn in oxidatieve omstandigheden gedurende 2 jaar op vat in ondergrondse, vochtige kelders bij 9-11 ºC en daarna 1 jaar op fles. Er wordt geen alcohol aan toegevoegd om de wijn te versterken. Na 3 tot 5 jaar flesrijping ontstaan complexe aroma’s van gedroogde zuidvruchten, noten, karamel en toffee. De zoetheid van Tokaji Aszú wordt in balans gehouden door krachtige zuren, rijpe tannines, sporenelementen en mineralen. *De wijn bezit een hoge concentratie restsuiker en men gebruikt de vermeldingen 3, 4, 5 of 6 puttonyos ter onderscheiding ervan. Bij een Tokaji Aszú 3 puttonyos worden aan een gönci (vat van 136 liter) met droge wijn of most 3 puttony (emmers van 27 liter) botrytis druiven toegevoegd. Althans, zo gebeurde het vroeger. Nu wordt de verhouding in percentages bepaald, aan de hand van de wettelijke voorschriften (zie onderstaande tabel). Type wijn 3 puttonyos Aszú 4 puttonyos Aszú 5 puttonyos Aszú 6 puttonyos Aszú

Suiker in gram per liter (minimum) 60

Extract in gram per liter (minimum) 25

90

30

120

35

150

40

Er bestaan nog zoetere wijnen, de Aszúeszencia (minimaal 180 gr suiker en 45 gr extract per liter) en de absolute top Eszencia. Deze pure nectar wordt gemaakt van het gedeelte van het sap van Aszú druiven met 100 % botrytis, dat door het gewicht van de druiven in een open vat vanzelf wegloopt. Het heeft een suikergehalte van 600 tot soms ruim 900 gram per liter. De gisting duurt vele jaren en zet slechts 4-5 % alcohol neer. Deze uiterst kostbare wijn is zelden te koop: de meeste producenten maken geen pure Eszencia maar gebruiken de druiven voor de Aszú. Tokaji Szamorodni Hiervoor worden trossen met de hand geoogst, die gedeeltelijk door botrytis zijn aangetast. Ze worden direct geperst en vergist in stalen tanks. Als de druiven weinig suiker bevatten maakt men een droge Szamorodni, als er veel suiker in zit wordt het een zoete. De wijn rijpt minimaal 2 jaar, waarvan een jaar op vat. Nieuw type Tokaji Sinds een jaar of tien maken sommige topproducenten een nieuw type Tokaji, een reductief gevinifieerde en opgevoede zoete wijn van het type Auslese. Door gebrek aan tijd en kapitaal om de Aszú wijnen volgens de wettelijke voorschriften te produceren, ontstond een nieuw procédé. De botrytis druiven worden niet, zoals voor Aszú, uit de trossen geplukt tijdens de 3 tot 5 rondgangen door de wijngaard. Men plukt hele trossen, met zowel botrytis druiven als niet aangetaste, en perst de hele trossen. De most blijft dan nog 16 uur op de schillen liggen. Vanaf de oogst zijn deze wijnen in 12 tot 16 maanden gereed. De wijnen bevatten 50-180 gram restsuiker per liter en een deel botrytis druiven zoals bij de verschillende Aszú wijnen. Sommige producenten gebruiken stalen tanks, terwijl anderen, zoals Árvay, Szepsy en Oremus, nieuwe eiken vaten

gebruiken voor zowel gisting als opvoeding. De resultaten overtreffen soms die van de Aszú wijnen. De Szepsy Cuvée 1999 is volgens velen de mooiste Tokaji aller tijden. Oude en nieuwe stijl Het heeft even geduurd, maar zowel de Hongaren zelf als de experts uit andere landen zijn het er nu wel over eens: de moderne stijl van Tokaji is verreweg te verkiezen boven die van de 44 jaar durende Communistische periode. De verschillen zijn overduidelijk. In de jaren 70 en 80 werd veel minder aandacht geschonken aan de kwaliteit van de druiven (een grote opbrengst was nummer een) en werd de stijl van de wijn vooral bepaald door geforceerde oxydatie tijdens te lang verblijf in gedeeltelijk gevulde oude vaten. Vanaf 1990 wordt – net als in vroegere eeuwen – de grootst mogelijke aandacht geschonken aan de kwaliteit van de druiven, waarbij de wijn het terroir en het oogstjaar dient te weerspiegelen. De aanplant en de snoeiwijzen kregen veel meer kwaliteit, opbrengsten werden drastisch beperkt en vinificatietechnieken werden steeds geavanceerder. De wijnen ondergingen een langzame rijping en verbleven minder lang op hout, terwijl juist meer aandacht werd geschonken aan flesrijping. Oogstjaren De kwaliteit van oogstjaren (1–5 sterren) van Tokaj Aszú werd vastgelegd sinds 1801. Beroemde jaren waren 1947, 1956, 1957, 1963, 1964, 1972 en 1975. Een beoordeling van 23 recentere jaargangen staat hieronder. 1983 1986 1988 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

**** *** **** *** *** ***** ** **** *** ** ** *****

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

***** *** *** *** ** *** **** **** *** ** ***

Disznókő www.disznoko.hu Disznókő is een nieuwe producent die van start ging in 1992. De stijl van de wijnen werd direct al gezien als revolutionair en baanbrekend. Niet de zoetheid van de wijn, maar balans en complexiteit vormden het uitgangspunt. De wijn van 1992 verkreeg van de keuringscommissie aanvankelijk zelfs geen certificaat, omdat deze in kleur, geur en smaak afweek van de traditionele Tokaj. De ultramoderne opzet van de gebouwen, net als in Bordeaux midden tussen de wijngaarden gelegen, imponeert de bezoeker direct. Je kunt zien dat hier enorm veel is geïnvesteerd door de Franse verzekeraar AXA, die in Bordeaux tal van prestigieuze châteaux bezit. Vanaf 1992 was János Árvay, toen nog onbekend maar nu een van de sterren van Tokaj, de wijnmaker van Disznókő. In 2000 begon Árvay voor zichzelf en werd de oenoloog László Mászáros (opgeleid in Toulouse) Managing Director en wijnmaker. Disznókő werd in 2005 in de streek uitgeroepen tot wijnbedrijf van het jaar. Het bezoek begon met een wandeling door de 150 ha wijngaarden, waarvan tot nu toe 110 ha met wijnstokken is beplant. Vanaf 1995 werd begonnen met herplanting, op 60 ha is dit voltooid. De nieuwe aanplant heeft een dichtheid van 4.500 tot 5.000 stokken/ha, vroeger was dit slechts 2.200. Op een hectare heeft men zelfs 10.000 wijnstokken geplant. Ongebruikelijk voor Tokaj is dat de wijngaarden van Disznókő

aaneengesloten zijn. De percelen dragen de namen Disznókő, Lajosok, Virginás, Illésházi, Kapi en Dorgó. Zeventig procent ervan heeft een ligging op het zuiden. Van elk perceel worden de druiven apart gevinifieerd. De druivenrassen zijn 60 % furmint, 28 % hárslevelű, 10 % zéta en 2 % sárga muskotály. Disznókő koopt nooit druiven bij. Wij hoorden onder andere dat vorig jaar op een dag meer dan 120 mm regen viel, wat overeenkomt met een derde van de jaarlijkse neerslag. De toplaag spoelde weg en moest weer naar boven worden gebracht. Het spectaculaire gebouw van de winery telt drie verdiepingen, waardoor men gebruik kan maken van zwaartekracht en niet hoeft te pompen. Het gebouw staat iedere dag open voor bezoekers. Maar het wijntoerisme staat hier nog in de kinderschoenen, men ontvangt per jaar nog geen 7.000 bezoekers. Voor opvoeding van de wijnen maakt Disznókő gebruik van 60 % Franse barriques (gebruikt in Sauternes) en 40 % Hongaarse. Na de vatrijping rijpen de wijnen nog een jaar op fles om meer harmonie van de aroma’s te verkrijgen. Importeurs: Jean Arnaud 013-5841200 en LUH (Lekkers Uit Hongarije) 078-6148123. Proeverij In een van de bovenzalen stond ons een fantastische proeverij te wachten ***+ Tokaji Furmint Dry 2005, Disznókő Een maand geleden gebotteld en net op de markt. Alc. 14 %. Zeer bleek geelgroen. Zeer aromatische geur met strakke mineraliteit, citrus, witte perzik en peer. Mooi sap in de smaak, elegant, fijn spel van meloen, reine claude en granny smith. In de vrij lange finale aangename bitters. Rassige wijn, dorstlessend. **** Tokaji Furmint Late Harvest 2003, Disznókő Van overrijpe soms gedeeltelijk door botrytis aangetaste druiven. Bedoeld als een halfzoete wijn (60 gram restsuiker). Disznókő heeft hier veel succes mee. Alc 13,5 %. Fonkelend goudgeel. In de neus rijp fruit van perzik, abrikoos, ananas en honing met merkbare botrytis, een tikje tropisch. Zeer sappige halfzoete smaak met prachtig fruit van abrikoos en perzik. Prima lengte met grapefruitbitters en wat minder zuren. Toegankelijke, allerplezierigste wijn. **** Tokaji Szamorodni Sweet 2002, Disznókő Hiervoor werden hele trossen geplukt of delen ervan, met meer botrytis dan bij de vorige wijn. Alc. 13 %. Fonkelend lichtgoud. Gesloten geur met edel fruit. Smaakinzet met hoge zuurgraad. Sappige perzik, zoeter dan de vorige. Elegant fijn fruit, boter, citrus en honing. In de finale mooie abrikozenbitters en wat karamel. Erg mooi. ***(*) Tokaji Aszú 4 puttonyos 2001, Disznókő Goudkleurig, veel donkerder. Gesloten geur met pittig concentraat van o.a. citrus. In de vettige smaak perzik, abrikoos en boter. Goede finale met opmerkelijk goede zuurgraad. Vrij krachtige wijn. ****(*) Tokaji Aszú 5 puttonyos 2000, Disznókő Iets lichter van tint, met groen en goud. Gesloten geur met verfijnde perzik. In de smaak nog meer elegantie van vooral perzik. De wijn is ook zoeter dan de vorige, maar de mooie zuren bieden voortreffelijk tegenspel. Je proeft enigszins de tannines van de houtopvoeding in de finale, en de combinatie met het verfijnde fruit is nog wat vreemd. Dit heeft ongetwijfeld meer tijd nodig om te versmelten. ****(*) Tokaji Aszú 5 puttonyos 1999, Disznókő Diep goud. Krachtige, complexe geur van perzik, abrikoos en honing. Machtige smaak van complex abrikozenfruit met een zinderende zuurgraad. In de finale blijft de grootse vulling natalmen, van abrikozenjam en sinaasappelmarmelade. Klassieke wijn.

*** Tokaji Aszú 5 puttonyos 1996, Disznókő Diep goud. Iets oxydatie, kleine sherrytoon en wat vegetaal en medicinaal. Dat alles herhaalt zich in de smaak, waarbij de zuren iets prikkelen. In de finale ook wat pétrol en boenwas. **** Tokaji Aszú 6 puttonyos 2000, Disznókő Gemiddeld goudgeel. In de neus iets van natte doeken, maar ook elegante abrikozen. Prima ontwikkelde smaak met weer abrikozen, karamel en aangename zuren. In de lange finale komt de karamel terug. Toegankelijke wijn met expressie. ***** Tokaji Aszú 6 puttonyos 1999, Disznókő Iets goudkleuriger dan de vorige. Reductiegeur, animal, abrikozen, de geur zit helemaal op slot. Zeer hoge zuurgraad in de smaak met enorm concentraat en absolute complexiteit. En de lengte? Ga er maar even voor zitten. Een wijn voor de eeuwigheid, om als enige fles mee te nemen naar een onbewoond eiland. ***(*) Tokaji Aszú 6 puttonyos 1997, Disznókő Nog meer goudkleurig. Metalige kopergeur. In de ontwikkelde, vrij elegante smaak o.a. ananas. Goede lengte. Wat hoekig in de zuren en een beetje rustiek. *** Tokaji Aszú 6 puttonyos 1993, Disznókő Diep goud, oranje, bronskleurig. De geur is zeer open en ontwikkeld en biedt aroma’s van kool, karamel, abrikozenjam en sinaasappelmarmelade. Ook in de smaak karamel, sinaasappelschil en stevige zuren. In de finale een wat minder mooie balans tussen zuren, concentraat en zoet. Er is sprake van een wat boers effect. De klasse van het jaar komt er niet uit. **** Tokaji Aszúeszencia 1993, Disznókő De kleur toont wat verbruining en doet aan de ‘oude’ stijl denken. De geur vertoont marmelade van perzik en abrikoos met citrus en karamel. Krachtige zuurgraad in de smaak met karamel en sinaasappelschil (Old English Marmelade). De wijn vormt wel een geheel maar is niet zo elegant. Wel zijn er complexe accenten, maar de wijn mist de balans die deze moet dragen. De klasse van het jaar komt er ook hier niet uit. ***** Tokaji Eszencia 2000, Disznókő Maar liefst 670 gram restsuiker en slechts 1,5 % alcohol. Ideale serveertemperatuur 8-9º C. De prijs ligt tussen € 500 en € 800 per 0,5 literfles. Vanaf 1993 heeft Disznókő slechts 374 halve liters Eszencia op de markt gebracht. Goudgeel tot oranje, ongelooflijk dik en stroperig. Onvoorstelbaar diepe geur, zo complex dat je slechts enkele aspecten kunt benoemen, zoals darjeeling thee. In de smaak vooral honing en meer perzik (elegantie) dan abrikoos (kracht). Dikvloeibare nectar, die om een lepeltje vraagt. Zeer veel diepte en elegantie. De lengte is reusachtig. Je komt hier superlatieven tekort. Tokaj Hétszőlő www.tokaj.com Dit is een van de meest gerenommeerde wijngoederen van Tokaj, met een historie die teruggaat tot 1502. De naam Hétszőlő betekent ‘zeven wijngaarden’ en duidt op de oorspronkelijke zeven percelen. Eigenaar van dit bedrijf is sinds 1991 de Franse verzekeraar Grands Millésimes de France (GMF), die ook eigenaar is van Château Beychevelle. Een andere aandeelhouder is de Japanse drankengigant Suntory. De weg naar de top De lat werd direct op de hoogste plek gelegd: de absolute top was het doel. Allereerst werden alle wijnstokken in de beroemde doch verwaarloosde wijngaard gerooid en werd opnieuw aangeplant. Een flinke aderlating, want tenminste drie jaar lang kon geen druppel wijn worden verkocht. De in Montpellier gepromoveerde en vloeiend Frans sprekende oenoloog Dr. Tibor Kovács werd benoemd tot wijnmaker. Hij werd direct

gefascineerd door het formidabele terroir, vlak bij de samenloop van de rivieren Bodrog en Tisza waar de condities voor botrytis het sterkst zijn. De onderbodem van de wijngaard bestaat uit daciet, een zure vorm van lava, met daarop een dikke laag löss. De basisvariëteit van de druiven is de furmint. Bovendien staat hárslevelű aangeplant en sárga muskotály (muscat à petits grains) en kövérszőlő, een oud ras dat prachtige botrytis kan krijgen. Alle druiven worden handmatig geoogst. Imposante terrassen De steile wijngaarden zijn werkelijk perfect onderhouden, zoals wij zagen tijdens een rondwandeling. In manshoge letters is de naam van het wijngoed op een terrasmuur geschilderd, als blikvanger vanaf de weg. Tussen de wijngaarden zijn v-vormige betonnen paden gemaakt, bedoeld om regenwater af te voeren en erosie te voorkomen, maar tevens het transport in de wijngaard te vergemakkelijken. Tibor Kovács betaalt iedere - zorgvuldig uitgekozen - werknemer voor een stuk van de wijngaard, waarvoor hij verantwoordelijk is. Ze kunnen hen eigen werktijden invullen, als ze de target van de maand maar halen. Revolutionaire methode De eerste jaargang die volledig werd gemaakt van druiven van eigen wijngaarden was die van 1995. De 6 puttonyos ervan werd bejubeld om de kwaliteit. De voorafgaande drie jaar experimenteerde Kovács met gekochte druiven, waarna hij besloot om zijn Aszú druiven in te weken in de gistende most van eerder rijp geplukte gave druiven. Dit leverde in 1995 een wijn op met een prachtige rijkdom aan aroma’s, ondersteund door de levendige zuurgraad van de verse most die voor de inweking werd gebruikt. Boycot De leden van de Nationale Raad voor de Wijn waren niet onder de indruk. Maar liefst zes keer werd de wijn van Hétszőlő een certificaat van goedkeuring onthouden, daarbij voorbijgaand aan een gouden medaille op een internationaal concours. Kovács en zijn team hielden echter vol en uiteindelijk ging de commissie door de knieën. Op verdere internationale beurzen en wedstrijden steeg de naam en faam van Hétszőlő. De wijn is intussen bekend geworden om de regelmatige hoge kwaliteit en betrouwbaarheid. Door ieder jaar te zorgen voor topkwaliteit druiven heeft Kovács een wijn ontwikkeld met een uiterst elegante stijl en fraaie expressie van het terroir. De Tokaji van Hétszőlő is naar mijn mening de Château Margaux van de streek. Proeverij Technisch directeur András Kanczler liet ons na de rondgang door de wijngaarden in de kelders een aantal wijnen proeven. *** Tokaj Furmint Dry 2005, Hétszőlő Van 100 % furmint. Gedurende 1 maand vergist, waarna 2 maanden opgevoed, op gebruikte barriques van in eigen beheer gedroogd eiken, vervaardigd door 2 verschillende tonneliers. Deze wijn was al gebotteld. Bleekgeel. Zeer hoge zuurgraad. Volkomen strak en mineraal. Perzik en hazelnoot. Heeft nog wat tijd nodig. ***+ Tokaj Late Harvest 2005, Hétszőlő Van 95 % hárslevelű en 5 % furmint. Na volledige ontsteling krijgen de druiven een koele inweking op de schil om de wijn meer aroma’s mee te geven. De gisting bij 14-18º C duurt op tank duurt 10 dagen. Deze halfzoete wijn heeft 70 gram restsuiker. Lössbodem en hárslevelű zijn erg mooi aan elkaar gewaagd. Geproefd uit tank, moet nog licht worden gefilterd. Licht groengeel. Zeer aangenaam in de mond met rond zacht fruit van abrikozen en vijgen, en veel zachtere zuren. Mooie balans. Is nu al heerlijk te drinken, vooral als aperitief.

***(*) Tokaj Aszú 5 Puttonyos 2004, Hétszőlő Van 100 % furmint. Na inweking van de Aszú druiven op verse most worden deze 1 ½ tot 2 maanden op barrique vergist, waarna rijping op hetzelfde vat volgt. Deze wijn ligt nu een jaar op barrique en heeft nog 2 jaar voor de boeg. Prachtige elegante wijn, ook qua hout. Subtiele tonen van perzik. **** Tokaji Aszú 5 Puttonyos 2003, Hétszőlő Van 100 % furmint. In 2003 heeft Hétszőlő geen Eszencia gemaakt omdat er te weinig botrytis was. Furmint kan blijkbaar meer hout aan dan de vorige en wellicht speelt 2003 hier ook een rol. Als het weer droog is, is er minder botrytis. Maar teveel regen is ook niet goed, dan ontstaat de ongewenste grijze rot. De geur heeft hier meer het karakter van muskaat, maar bezit ook meer verfijning en complexiteit. Veel lengte ook. De stijl van de wijnen van Hétszőlő is veel eleganter dan die van Disznókő, die toch wat commerciëler lijkt. István Szepsy www.szepsy.hu/index_en.html De keizer van Tokaj wordt hij wel genoemd, deze kleine bescheiden man die alle andere producenten achter zich laat. Wij keken er de hele week al naar uit hem te ontmoeten en zijn wijnen te proeven. Onze verwachtingen werden ruimschoots overtroffen. Tot februari 2006 was Szepsy tevens directeur/partner van Királyudvar, het vroegere keizerlijke staatswijngoed van Tokaj. Nu echter heeft hij de handen vrij om zich volledig te concentreren op zijn eigen wijngoed in de plaats Mád. In de wijngaard met Szepsy Istvan Szepsy nam ons in 3 four-wheel drives mee, de steile rotspaden op en de wijngaarden in. Szepsy heeft tot nu toe 62 ha wijngaarden in zijn bezit, waarvan 40 ha in productie zijn en 22 ha nog moeten worden beplant. 62 % van de wijnstokken is furmint, 35 is hárslevelű, en 4 % is sárga muskotály en 1 % is zéta. Als het jaar goed genoeg is draagt de wijn de naam van de wijngaard. In de percelen met oude stokken is de plantdichtheid 4.700 stokken/ha, bij de jonge aanplant is dit verhoogd naar 6,400. Het rendement ligt gemiddeld onder 10 hl/ha. Bij zijn Aszú wijnen ligt dit slechts op 0,4 – 0,6 hl/ha. Úrágya wijngaard We arriveerden op het hoogste punt van de Úrágya wijngaard, waar de bodem bestaat uit ryoliet en tufsteen. De wijnstreek Tokaj bestaat uit 400 kleine dode vulkanen en even zoveel steensoorten, zo leerden wij. Elke heuvel – Szepsy heeft er 16 - heeft ander gesteente. Naast de wijngaard klimmen we met Szepsy op een enorme hoop stenen, die uit de wijngaarden werden verwijderd om wijnbouw mogelijk te maken. Hij laat ze gewoon liggen, allerlei insecten en planten vinden hier een schuilplaats. Soms zijn de wijngaarden zo steil dat er terrassen zijn gemaakt om erosie te voorkomen. Op 10 hectare kan hij niet met machines werken, daar wordt de bewerking met behulp van paarden gedaan. De stenige lavabodem is bij Szepsy favoriet. Het geeft de wijnen concentratie van aroma’s en minerale kracht. Steile wijngaarden Szepsy is een verwoed verzamelaar van wijngaarden en kiest de meest steile en hooggelegen percelen uit, liefst met 30 tot 40 jaar oude furmint en hárslevelű stokken, die vanwege de ontoegankelijkheid en de stenige bodem in onbruik raakten tijdens het communistische bewind. Met oneindig veel geduld en precisie beplant hij de percelen opnieuw met klonen van oude stokken, die zorgvuldig zijn afgestemd op het type bodem. Vulkanisch We vinden in de omgeving 28 dorpen en meren met heet water. Tien miljoen jaar geleden bevond zich hier de Pannonische Zee. Deze zee verdween later in de vulkanen en vormde daarbij stoom en vulkanische klei, met sediment aan de oppervlakte, kwarts

en bentoniet. Soms zijn de stenen harder en soms zacht, omdat de kwarts eruit werd gewassen. Kleine trossen In het jaar 700 werden alle wijngaarden van Tokaj in een klassement ondergebracht. Szepsy heeft grote bewondering voor de Tokaji zoals deze werd gemaakt vóór de 2 e wereldoorlog. Het geheim daarvan zit o.a. in zeer kleine druiventrossen, die worden bevorderd door niet te kort te snoeien. Grote druiven hebben in verhouding meer vruchtvlees en minder suiker en zuren. Kunstmest gebruikt hij nooit. Szepsy plant furmint boven op de heuvel en hárslevelű wat lager, omdat de laatste meer vocht nodig heeft. Hij selecteert zelf zijn klonen, uit eigen wijngaarden. Groene oogst Szepsy snoeit zeer streng, in vergelijking tot de communistische periode hangt qua gewicht nu een tiende van de druiven aan een wijnstok. Hij is een grote voorstander van groene oogst. “Je kunt in de meeste jaren niet zonder, anders is de kwaliteit niet goed genoeg”, aldus Szepsy, en hij doet dit vrijwel elk seizoen tot 3 maal toe. Door de groene oogst kan de plant volgens Szepsy zijn energie aan de wortels en de resterende – de beste - druiventrossen geven. Ervaren plukkers Hij vindt dat een zeer dichte aanplant hier niet nodig is (de mineralen zitten tot aan de oppervlakte) en probeert ieder jaar de beste individuele balans te vinden, want elke wijnstok is anders. Van de druiven van jonge wijnstokken worden de basiswijnen gemaakt. De oude stokken leveren de beste wijnen, ze hebben betere zuren. In de oogsttijd werkt Szepsy al jarenlang met dezelfde plukkers. Deze mensen weten precies welke druiven ze moeten plukken en nemen er alle tijd voor. Zelfs de meest ervaren plukker haalt per dag maximaal 15 kg aan Aszú druiven binnen. In diverse plukgangen wordt iedere dag naar de beste druiven gezocht, met uitstekende botrytis en optimale zuurgraad. Nog onder de indruk van zijn betoog kijken we naar het panorama van de plaats Mád met 900 ha aan wijngaarden, 16 % van het totaal van de wijnstreek Tokaj. In de kelder In het begin werden de Aszú druiven gedurende 10 to 16 uur ingeweekt in most van eerder geplukte druiven zonder botrytis. De laatste jaren echter gebruikt Szepsy most van laat geoogste en overrijpe, maar niet aangetaste druiven, waardoor een rijkere en meer geconcentreerde Aszú ontstaat. Dit zijn vaak druiven die boven uit een wijngaard komen, waar door de wind geen botrytis ontstaat. Szepsy vergist zijn druiven met natuurlijke gist, zonder in te grijpen door b.v. filtering. Hij heeft een hekel aan wijnen met teveel hout en voedt ze dan ook op in vaten van 225 liter of meer in plaats van de traditionele gönci van 136 liter, bij een constante temperatuur van 12º C. Hij gebruikt een deel nieuwe vaten, die eerst met heet water worden ontdaan van ruwe tannines, die de florale finesse van de wijn zouden maskeren. Innovatie Om een jonger publiek ook in staat te stellen van zijn wijn te genieten, heeft Szepsy een laat geoogste wijn gelanceerd zoals die ook vroeger werd gemaakt, onder de naam Főbor. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van druiven met botrytis, die per hele tros worden geoogst, ingeweekt in most, met lichte druk worden geperst en snel vergist. Als onverhoopt malo optreedt wordt deze gestopt. De wijn rijpt een jaar op vat en komt direct na botteling op de markt. Het is een verleidelijke, fris-zoete wijn en anderen zijn – na aanvankelijke aarzeling – dit type wijn ook gaan maken. Droge furmint

Szepsy zag in dat er ook een plaats is voor droge Tokaji wijn. Vroeger werd in de streek droge wijn voor eigen gebruik gemaakt, van druiven zonder botrytis. In 2000 maakte hij op Királyudvar al een droge furmint van de Úrágya wijngaard met sensationele kwaliteit, waarvan de 35.000 flessen binnen enkele weken waren uitverkocht. In 2005 heeft hij van zijn eigen perceel in de Szent Tamás wijngaard een droge wijn geproduceerd waarvan hij veel verwacht. Het kan nog veel beter Szepsy legt de lat erg hoog en heeft daarmee een grote naam gevestigd. In 1994 en 2001 verkocht hij al zijn wijnen op vat en bracht hij zelf geen fles op de markt. Hij vindt dat zijn wijnen nog veel beter kunnen en dat hij pas 60 % van zijn doelstellingen heeft bereikt. Hij schuift, bescheiden als hij is, alle complimenten terzijde en verklaart dat hij wordt gedreven door liefde voor Tokaj en niet door faam of geld. Proeverij Tijdens een memorabele overzichtsproeverij georganiseerd door Tokaj Renaissance www.tokaji.hu/fr-tagok.html in het in november 2005 geopende Mádi Kúria Hotel te Mád, waar onze groep ook logeerde, proefden wij de volgende wijnen. Als aperitief: ** Rosé 2005, Gundel Rosé de saignée van zweigelt, blauburger, kékfrankos en cabernet franc. Zacht roze kleur. Wat limonadeachtig, eenvoudig. Aardig glas wijn. Tokaji wijnen ** Tokaji Furmint 2005, Gundel De geur is wat zweverig, onrijp en vegetaal. Droge wijn met zeer hoge zuren, het lijkt wel citroensap. Door de hoge zuurgraad zijn het wellicht aanwezige fruit en karakter niet te proeven. *** Tokaji Furmint 2005, Béres Estate and Winery Een vatmonster (op hout gerijpte wijn). Goudgele kleur. De geur doet denken aan zweetvoeten en vertoont veel houtinvloed en ruw geel fruit. Ook in de smaak nog veel hout. De wijn is duidelijk nog niet klaar, maar heeft alle kenmerken van een mooie structuur van uitstekend fruit. ***+ Tokaji Furmint Dry 2005, Disznókő Een maand geleden gebotteld en net op de markt. Alc. 14 %. Deze wijn, die wij eerder deze ochtend proefden, wordt nu iets te warm geschonken. Voor de goede orde herhaal ik dan ook de eerder gemaakte proefnotities. Zeer bleek geelgroen. Zeer aromatische geur met strakke mineraliteit, citrus, witte perzik en peer. Mooi sap in de smaak, elegant, fijn spel van meloen, reine claude en granny smith. In de vrij lange finale aangename bitters. Rassige wijn, dorstlessend. ** Tokaji Furmint Semi-Dry 2005, Bodvin Pincészet De druiven werden in de 1e week van november geoogst. De wijn heeft 15 gram restsuiker. Wij proeven een tankmonster. Rijp geel fruit. Ietwat vettige, halfzoete smaak met witte perzik en lindebloesem. De zuren staan wat apart en de wijn heeft daardoor minder harmonie. **** Tokaji Furmint Semi-Dry 2004, Chateau Megyer Aromatische geur van honing met veel meer verfijning dan van de vorige droge furmint wijnen. In de smaak perzik, voorjaarsbloemen, alles veel geprononceerder dan bij de vorige wijnen. Wijn met een mooie karaktervolle samenhang en een lange finale. Qua zuren is de wijn toegankelijk en geeft hij veel drinkplezier.

** Tokaji Furmint 2002, Gundel Deze wijn behaalde destijds een medaille tijdens het Pannonhalma wijnconcours, maar dit is waarschijnlijk een slechte fles. Veel kleur, goudgeel. Een tikje vegetaal en zoetig in de geur, wat groenig, wellicht een kurksmaak. In de smaak pourriture, wat overmatig houtgebruik drukt het fruit iets weg. Groenig. **(*) Tokaji Muscat Lunel 2004, Chateau Megyer Van 100 % muscat de lunel. Opgevoed op tank. De typische muskaatgeur belooft veel. De beendroge, strakke smaak valt wat terug na de geur. De finale is niet erg lang. Wat saaie wijn, mist fruitvulling en typiciteit in de smaak. Dit kunnen ze in de Elzas beter. ***(*)Tokaji Muscat Lunel 2004, Gróf Degenfeld Halfdroge wijn van 100 % muscat de lunel. Alc. 11,5 %, 13,6 % restsuiker en 7,1 gram zuren. Importeur LUH (Lekkers Uit Hongarije) 078-6148123. Horecaprijs € 6,92 ex. Bescheiden geur, niet stuivend maar wel zuiver. In de smaak finesse, sappigheid en balans. De finale is erg goed. Je verlangt naar een tweede glas. *** Tokaji Szamorodni Dry 2000, Gundel Opvoeding gedurende 3 jaar op barriques. Flink diep goudgeel van kleur. In de neus eerst wat boenwas, confiture van grapefruitschil, sherry, rancio en noten. Na bewegen van het glas ontstaat een aparte geur met angélique en rancio. De smaak biedt grapefruit, citroenmarmelade en halfzoete sherry. Vrij lange finale. *** Tokaji Cuvée 2000, Gróf Degenfeld Van 60 % muscat de lunel, 20 % furmint en 20 % hárslevelű. Na 6 maanden houtrijping gaat de wijn op tank. Alc. 11,5 % en 95 gram restsuiker. Dit is de eerste productie. Geur van mandarijnen. In de smaak perzik, mandarijnen en boter met een goede zuurgraad. Prima voor een start. **** Furmint Selection 2000, Pendits Estate & Winery Gerijpt op Franse barriques gedurende 18 maanden. Wat gesloten in de neus, met botrytis, perzik, abrikoos en thee. Dit keert terug in de smaak, met daarbij goede viscositeit, boter en room. Fraaie lengte met finesse, spel en klasse. **(*) Tokaji Cuvée 2004, Béres Estate and Winery Van furmint, hárslevelű en muscat lunel, zes maanden gerijpt op nieuwe barriques. Restsuiker 40 gram/liter. De geur is wat onprettig en vrij grof, met een vreemd spel en wat vluchtige zuren. Rare smaak met nat papier, wat plat. De wijn zit niet helemaal goed in elkaar en is wat kort. **** Sárga Muskotaly Late Harvest 1999, Chateau Pajzos De verschrompelde, laat geoogste, niet gekneusde druiven (hele trossen) werden eerst 36 uur geweekt in most van eerder geoogste druiven. Vergisting en opvoeding op tank. Deze wijn heeft 165 gram restsuiker en 14 gram zuren per liter. Donker strogeel. Geur van oude appeltjes, saffraan, seringen en karamel. In de smaak overeenkomstige aroma’s met gekonfijte citroenschil en lichte specerijen. Vitale zuren geven aan dat de wijn zich nog verder moet en kan ontwikkelen. *****Tokaji Szamorodni 2003, Szepsy Van 3 wijngaarden in Mád, geoogst met zeer laag rendement. Met natuurlijke gisten vergist en niet gestopt of bijgestuurd. Opgevoed gedurende een jaar op 100 % nieuwe Hongaarse barriques, op de fijne lie. Restsuiker 114 gram en 8,2 gram zuren per liter. Super elegante geur, zeer complex. Fantastische smaak, hierbij verbleken de wijnen van anderen. Prachtige tonen van perzik en iets abrikoos. Eindeloze finale.

*****Tokaji Cuvée 2003, Szepsy Opgevoed gedurende een jaar op 100 % nieuwe Hongaarse barriques, op de fijne lie. Restsuiker 114 gram en 8,2 gram zuren per liter. Goudgeel met nog iets groen. Zeer compacte rijke geur, mineraal, geweldig rijp fruit, veel invloed van het terroir. Krachtiger dan de vorige, minder fijn, dikkere en zoetere structuur, de zuren doen minder. Moet nog veel verder rijpen, het meeste van de aroma’s is nu nog verborgen. Zeer complex geheel, maar heeft op dit moment wat minder spanning. ***(*)Tokaji Aszú 5 Puttonyos 1998, Disnókő 1998 was een jaar met twee sterren (1999 kreeg er vijf). De wijn heeft 128 gram restsuiker en 11,5 % alcohol. De geur is heel apart en geschakeerd met citrus, sukade, iets bloemkool en champignons. De smaak houdt door een hoge zuurgraad (ook wat volatile) de wijn mooi in balans. Karamel, ananas en kumquats. De lengte is goed. De wijn heeft het moeilijk na de vorige en is beter dan na een eerste indruk wordt gedacht. ***(*)Tokaji Aszú 5 Puttonyos 2000, Gróf Degenfeld Van 80 % furmint en 20 % hárslevelű. Rijping gedurende 26 maanden op 30 % nieuw eiken en 70 % eerstejaars. Restsuiker 135 gram, zuren 7,8 gr. Alc. 11,6 %. Importeur LUH (Lekkers Uit Hongarije) 078-6148123. Horecaprijs € 23,02 ex. Vrij lichte geur van volrijp dik fruit, met rozijnen, grapefruitschil en iets rokerigs. Volrijp ook is het fruit in de smaak, naast complexe tonen van onder meer rozemarijn. De zuren zijn zeer prettig en de balans is voornaam. Erg lange finale. Prachtig complex glas Tokaji. **** Tokaji Aszú 6 Puttonyos 2000, Gundel Van 50 % furmint, 40 % hárslevelű en 10 % muscat lunel. De gisting werd met de muscat lunel op gang gebracht. Vrij donkere oranje kleur. De geur doet denken aan Cognac, met houtinvloed, abrikozen en mandarijnen. In de ‘dikke’ smaak zet zich dit voort, met daarbij rozijnen, thee en karamel. Vrij zware wijn met zeer rijp fruit. De balans is goed en de stijl wat ouderwets, met minder finesse. Goede lengte. ****(*)Tokaji Aszú 6 Puttonyos 2000, Chateau Megyer Van 50 % furmint, 30 % muscat lunel en 20 % hárslevelű. Rijping op barrique, waarvan ¼ nieuw, ¼ tweedejaars, ¼ derdejaars en ¼ vierdejaars. Productie 2.000 flessen. Restsuiker 174 gram en zuren 8 gram per liter. Alc. 12,5 %. Goudgeel. Neus met botrytis, zoethout, mint maar vooral muskaat. De rijke smaak begint met een hoge zuurgraad, dan volgen rijp geel fruit (ananas), roostertonen en boter. Vrij lange finale. Spirituele wijn. *****Tokaji Aszú 6 Puttonyos 1999, Disnókő Deze ochtend eerder geproefd op het wijngoed. Restsuiker 168 gram en zuren 8,8 gram per liter. Vrij donkere kleur. Boterige reductiegeur met animal en abrikozen, complex en gesloten. Ook in de smaak grasboter en fruit van fraaie rijpheid, met enorm concentraat, thee en machtige zuren. Voorname balans en absolute complexiteit. Superlatief ook qua lengte. **** Tokaji Aszú 6 Puttonyos 2000, Pendits Gerijpt op barriques van Frans eiken van tonnelier Taransaud. Doordringende geur van Nevers hout en appels, met ook iets groens. De smaak is bijzonder fris, als van frisse appels. Wat meer enkelvoudig dan de vorige wijnen, en ook wat minder zuiver. Enige complexiteit is echter wel aanwezig. **** Tokaji Aszú 6 Puttonyos 1998, Chateau Pajzos Voorafgaande aan de gisting werden de Aszú druiven 18 uur geweekt in verse most van muscat Lunel. Vergist werd op nieuwe barriques van Hongaars eiken, waarin de wijn 3 jaar verder rijpte. Restsuiker 186 gram en zuren 11,5 gram per liter. De neus is gesloten en geeft associaties met banketbakkersroom, citroenschil en laurier. De smaak is wat meer enkelvoudig, de geur het meest boeiend.

****(*)Tokaj Aszú 6 Puttonyos 2000, Bodvin Pincészet, Gábor Orosz Vergist en opgevoed gedurende 3,5 jaar op tweedejaars barriques. Restsuiker 236 gram, zuren 8,7 gram per liter. Alc. 10 %. De gouden kleur is tamelijk bruin. Geur van thee, abrikoos, maggi en laurier. Volle, complexe, ronde smaak, met sappige zuren, romig en boterig. In de finale blijf je boter proeven. Ondanks de zoetheid is de balans goed. *****Tokaji Aszú 6 Puttonyos 2002, Szepsy 2002 was een goed jaar (drie sterren van de vijf). Bij sommige vaten was het gehalte aan restsuiker soms meer dan 700 gram per liter. De wijn ontwikkelde zich toch verrassend goed. De geur is superieur aan alle vorige wijnen, nog complexer en intenser. Je blijft aan de wijn ruiken, na afloop ook aan het lege glas. Een droom van een smaak met romigheid en fantastisch fruit. Wat een balans! Woorden schieten te kort. Minutenlange finale. Een wijn die tientallen jaren door kan rijpen. Afscheidsdiner Deze fantastische dag in Tokaj werd besloten door een indrukwekkend afscheidsdiner met de wijnproducenten, waarvoor chefkok Kálmán Kalla van het fameuze Restaurant Gundel in Budapest speciaal was overgekomen. De hele dag stond de keukenbrigade van het Mádi Kúria Hotel onder zijn leiding voor ons de voorbereidingen te maken. Het menu bestond uit de volgende gerechten en wijnen: Amuse: Shrimp met framboos Gundellini Rosé Cuvée 2004 *** Groene en witte asperges met Mangalica ham en gribiche saus Tokaji Furmint 2003, Chateau Megyer *** In amandelen gebakken snoekbaars met gekarameliseerde sabo aardappelen Mandolás Furmint 2003, Oremus *** Gegrilde ganzenlever met gebakken appel en jus van gans Tokaji Szamorodni Sweet 2002, Disznokő *** Rosé gegrilde lamscarré met julienne van fijne groenten op een flensje met kool Egri Pinot Noir barrique 2001, Gundel Dit is de laatste wijn die Tibor Gál maakte *** Mandje van strudeldeeg gevuld met kwark en gedroogde abrikozen, gemarineerd in Tokaji Aszú Tokaji Aszú 6 Puttonyos 2002, Istvan Szepsy Wijn en spijs: Bij de verrassende kleine amuse combineerde de frisse fruitige rosé wonderwel. *** Ook het voorgerecht van asperges met een heerlijke gerookte ham en een verzorgde salade van gekookt ei in dressing vormde een mooie match met de wijn. *** De droge Furmint van Oremus gaat door de houtopvoeding erg mooi samen met de zoetwatervis met amandelen. ***

De ganzenlever is perfect bereid en klassiek van smaak met de in ganzenfond geglaceerde appel. Een plaatje van een combinatie met de wijn, die vol en krachtig is met veel perzik en mooie zuren, en al mooi toegankelijk. *** De lamsrug is voortreffelijk gebraden. Samen met gekonfijte knoflook, tempura van rozemarijn en het flensje met groenten vormt de Pinot Noir een erg mooi geheel. De wijn is iets rustiek met rijpe tonen en dat is precies wat het gerecht vraagt. *** En dan de apotheose. Bij een dergelijke wijn valt eigenlijk geen gerecht goed te combineren. Alles wat je er naast zet valt in het niet bij de wijn. Maar deze creatie van chefkok Kálmán Kalla kwam een heel eind in de buurt. De wijn, die wij op de proeverij van deze middag als laatste proefden, was enorm geconcentreerd van geur. Bij het gerecht kwamen aroma’s van perzik, abrikoos en kumquat tevoorschijn. Samen met het gerecht bleef de voorname driehoeksbalans van zuur, zoet en concentraat volledig intact. Een waardig slot van een grootse maaltijd. Afscheidslunch in Budapest De volgende ochtend reden wij naar Budapest, waar eerst nog even Restaurant Gundel werd bezichtigd. Vervolgens ging het gezelschap door naar de Burcht aan de overzijde van de Donau, waar de Nederlandse Landbouwattaché Jelle Landstra ons opwachtte in een restaurant. De ambassade bood ons ten afscheid een voortreffelijke lunch aan, waarbij wij zelf de wijnen mochten uitkiezen. In een geanimeerd gesprek kregen wij meer inzicht in de landbouwsituatie van Hongarije en de wijnbouw in het bijzonder. Met een schat aan indrukken vertrokken wij richting vliegveld. Tien nieuwe ambassadeurs van Hongaarse wijnen waren het resultaat van deze bijzondere reis. Deze werd mogelijk gemaakt door een grote inzet van de wijnproducenten, maar vooral door de uitstekende organisatie van de heren Kálmán Kozma, algemeen directeur van Restaurant Gundel en Zólt Kálmán, commercieel directeur van Gundel. Ze hebben ons een blik gegund op een fantastisch wijnland, dat vanaf nu al onze aandacht verdient.