Verslag van de NGS proeverij ‘Geslaagde kruisingen’, gehouden op 13 januari 2014 tijdens Wine Professional te Amsterdam. Door Paul Op ten Berg. In het Forum Gastronomicum Theater van Wine Professional verzamelden zich al vroeg de leden van het NGS. Dit jaar was de opkomst uitstekend, mede vanwege een na afloop van de proeverij geplande bestuursvergadering. Na het uitwisselen van de beste wensen voor 2014 opende Edger Groeneveld de bijeenkomst met een inleiding over kruisingen van wijndruiven.
Druivensoorten en druivenrassen Deze termen worden helaas nog veel door elkaar gebruikt, maar er is een duidelijk verschil. De definities zijn vastgelegd in de Internationale Code van nomenclatuur voor gekweekte planten.
Druivensoorten zijn wijnstokfamilies (Viaceae). De bekendste is de Europese Vitis vinifera, maar in Amerika vinden we o.a. Vitis labrusca met ‘foxy’ aroma’s die doen denken aan bont van wilde dieren en Vitis riparia met aroma’s van planten en zwarte bessen, en in Azië o.a. Vitis amurensis. Tot elk van deze families behoren druivenrassen. Tot de familie Vitis vinifera behoren de bekende druivenrassen als riesling, chardonnay, pinot noir, cabernet sauvignon, etc.
Kruisingen Een kruising is een nakomeling van twee verschillende druivenrassen, beide van dezelfde soort, b.v. beide Vitis vinifera. Er bestaan natuurlijke en gekweekte kruisingen. De oorsprong wordt aangegeven door tussen de twee een kruisje te plaatsen, b.v. riesling x silvaner. Natuurlijke kruisingen ontstaan op spontane wijze in de wijngaard tussen verschillende druivenrassen, zonder tussenkomst van de mens. Ze ontstonden vaak in het begin van de vorige eeuw, omdat toen in één wijngaard vaak verschillende variëteiten door elkaar stonden. Gekweekte kruisingen worden door druiventelers gerealiseerd, door de bloemen van het ene ras te bevruchten met het stuifmeel van een ander ras. De kweker is dan op zoek naar nieuwe rassen die beter bestand zijn tegen ziektes of beter gedijen in een koud klimaat, dan wel meer druiven produceren. Het resultaat is niet altijd even geslaagd, het is vaak een kwestie van jarenlang geduld.
Grote opbrengst en veel suiker Het kweken van kruisingen werd noodzakelijk in de vorige eeuw, als reactie op plagen als phylloxera en meeldauw. Franse druivenkwekers waren de eerste (b.v. caladoc, chasan en portan), gevolgd door Zwitserse (van Valentin Blattner, o.a. cabernet blanc, pinotin en cabernetjura, zie www.brabantsewijnbouwers.nl/index.php?section=13&page=185&student=684 ), Duitse (o.a. morio-muskat, optima en siegerrebe vanwege hun eigenschap om veel suiker te vormen), Oostenrijkse (o.a. blauburger, neuburger en zweigelt), Californische (o.a. ruby cabernet) en Australische (o.a. tarrango en cienna). In die tijd was een grote opbrengst belangrijker dan een goede kwaliteit. Hybride kruisingen Dit zijn kruisingen tussen twee druivenrassen die elk tot een andere Vitis soort behoren, bijvoorbeeld Vitis vinifera x Vitis labrusca of (vaker nog) tussen Vitis vinifera en een bestaande hybride. Hybriden zijn vaak beter bestand tegen lage temperaturen en ziektes. Voorbeelden van de laatste categorie zijn reberger, regent (hybride) x blaufränkisch (Vitis vinifera). In landen als Nederland met een koel en vochtig klimaat worden vooral hybride druivenrassen gebruikt die beter bestand zijn tegen ziektes, waardoor minder bestrijdingsmiddelen nodig zijn, zoals regent, rondo en solaris. Eind vorige eeuw kwam men in Europa terug van hybriden. Ze zijn nu vrijwel verdwenen, mede door een totaal verbod van de EU. Mutaties Dit zijn plotselinge veranderingen in de DNA structuur van een wijnstok, die kunnen optreden telkens elke levensfase, en de producten ervan. Mutaties kunnen ook worden veroorzaakt door externe invloeden als straling, chemicaliën of ‘transposons’ (springende genen). Mutatie kan in sommige gevallen verkleuring van druiven of druiventrossen tot gevolg hebben. Klonen Mutaties die een gewenst effect hebben, zoals een grotere opbrengst of kleinere druiven, worden vastgelegd als klonen. Van sommige druivenrassen bestaan wel honderden verschillende klonen.
Deze kunnen weliswaar genetisch bijna identiek zijn, maar sterk uiteenlopende eigenschappen bezitten. Sommige rijpen bijvoorbeeld veel sneller dan andere of zijn productiever, de dikte en de kleur van de schil kan variëren en daarmee de stijl van de wijnen.
Instituten Met het kweken van nieuwe druivenrassen houden zich in Duitstalige landen de volgende overheidsinstanties bezig: Duitsland Institut für Rebenzüchtung Geilweilerhof, Siebeldingen Staatliches Weinbauinstitut Freiburg, Freiburg im Breisgau Staatliche Lehr- und Versuchsanstalt für Wein- und Obstbau, Weinsberg Fachgebiet Rebenzüchtung und Rebenveredlung der Forschungsanstalt Geisenheim, Geisenheim Bayerische Landesanstalt für Weinbau und Gartenbau mit Fach- und Technikerschule für Gartenbau, Garten- und Landschaftsbau, Weinbau und Kellerwirtschaft Veitshöchheim Landesanstalt für Rebenzüchtung, Alzey (in 2005 opgeheven) Oostenrijk Höhere Bundeslehranstalt und Bundesamt für Wein- und Obstbau Klosterneuburg Zwitserland Forschungsanstalt Agroscope Changins-Wädenswil ACW Proeverij De vermelde prijzen zijn bruto horecaprijzen ex BTW. Flight 1 - zenit, müller-thurgau Zenit is een vroeg rijpend Hongaars druivenras. Het is een kruising van Dr. Ferenc Király uit 1951 van ezerjó en bouvier. Zenit doet het goed op vulkanische bodem. Müller-thurgau is een kruising tussen de rassen riesling en madeleine royal. Deze kruising werd in 1882 gerealiseerd in Geisenheim door de Zwitserse druivenkweker Hermann Müller, die geboren werd in het kanton Thurgau. Uit müller-thurgau ontstonden vervolgens kruisingen als arnsburger, bacchus, faberrebe, gutenborner, kanzler, mília,
morava, optima, ortega, pálava, panonia, perle, reichensteiner en würzer. Müller-thurgau is een zeer productief ras met een dunne schil, dat vroeg rijpt.
***+ Zenit 2012, Tornai Pincészet, Nagy-Somló, Hongarije De bodem van de Nagy heuvel van Somló bestaat uit vulkanisch basalt. Deze wijn van 100% zenit kan goed ouderen en krijgt dan riesling-achtige eigenschappen. Imp. Imperial Wijnkoperij € 4,10. Edwines van Edwin Raben heeft nog 2010 te koop. K bleek groengeel G perzik, munt, bloesem, mineraal, gemiddeld geconcentreerd S frisse inzet met sappige limoen en appel, elegant en met zachte romigheid A fris en levendig mineraal, gemiddelde lengte T plezierige, frisse wijn met voldoende vulling, prima waar voor het geld *** Birnauer Müller-Thurgau trocken 2012, Markgraf von Baden, Bodensee, Baden, Duitsland In 1925 werd de eerste müller-thurgau door het Weingut Markgraf von Baden in de wijnstreek Bodensee aangeplant en sindsdien is hij uitgegroeid tot de belangrijkste druif aan dit meer. Deze wijn van 100% müller-thurgau komt van wijngaarden aan de Bodensee, waar de hoogst gelegen wijngaarden van Duitsland te vinden zijn. De bodem bestaat daar uit verweringsgesteente uit de ijstijd. Rendement 70 hl/ha. Koel vergist in roestvrijstalen tanks. Alc. 11,5%. Imp. Imperial Wijnkoperij € 7,85. K gemiddeld geconcentreerd goudgeel met een groene zweem G voller en rijper dan van de vorige wijn, zuiver en licht aromatisch; geel en ietwat exotisch fruit met lichte kruidigheid S minerale, zilte inzet met veel voorgrondzuren en steenfruit A redelijke lengte T neutraal, mist wat concentraat en valt terug na het proeven van de volgende wijn ***+ Damaszener Stahl Müller-Thurgau ‘Hasennest’ 2011, Winzerhof Stahl, Franken, Duitsland
100% müller-thurgau van wijngaarden op het zuiden in Tauberzell, Taubertal, met 68% hellingsgraad. Handmatige oogst met strenge selectie. Vergisting op rvs tanks bij ca. 14°C met autochtone gisten. Reductieve opvoeding. Alc. 12,5%, zuren 4,1 g/l, restsuiker 3,5 g/l. Imp. Winterberg Wijnen € 8,75. K gemiddeld geconcentreerd geelgroen G mineraal en boeiend, wit en geel fruit, zeer vineus S elegant en karaktervol met lekkere sappigheid van reine Claude, prima concentraat A keurige lengte, eindigt mineraal en licht peperig met munt T de rijpste wijn van deze serie, onverwacht goed, de zuren zitten als het ware ingebakken in de hechte balans
Flight 2 – scheurebe Scheurebe ontstond in 1916 in Alzey, Rheinhessen, toen Georg Scheu riesling kruiste met een onbekend ras (volgens recent DNA onderzoek geen silvaner). Scheurebe rijpt alleen goed in warmere gebieden, op bodemsoorten die gemakkelijk warmte opslaan. Het ras heeft een hoge zuurgraad en ontwikkelt gemakkelijk botritis, reden waarom er naast droge wijnen ook Auslese, Beerenauslese en Trockenbeerenauslese van kan worden gemaakt. ***(*)‘Iphöfer Kronsberg’ Scheurebe Kabinett trocken 2012, Weingut Hans Wirsching, Franken, Duitsland Van 100% scheurebe. Wirsching was in 1952 de eerste in Franken die scheurebe aanplantte. Deze droge wijn komt van de steile Kronsberg, een van de 3 beste wijngaarden van Wirsching,
met een donkerkleurige, zeer mineraalrijke keuper bodem. Alc. 12,5%. Imp. Résidence Wijnen € 10,50. K bleek groengeel G fijn en ingetogen, cassis, citrus, exotisch fruit, minerale impressie komt los met walsen S strak, heerlijk sappig, limoen, granny Smith, mandarijnenschil, in balans met stevigheid A rond en romig met goede lengte T de smaak is een voortzetting van de geur, licht en speels met verfijnde klasse, nog jong ***(*)Scheurebe ‘Haardt’ 2011, Weingut MüllerCatoir, Pfalz, Duitsland 100% scheurebe. De wijnstokken groeien op een zandsteenbodem en zijn 10-25 jaar oud. Rendement 60 hl/ha. Vergist en opgevoed op rvs tanks. Alc. 12%, zuren 5,9 g/l, restsuiker 4,7 g/l. Imp. Imperial Wijnkoperij € 13,30. K geconcentreerd goudgeel G krachtig, geel fruit en iets cassis, lichte kruidigheid S stevig, rijp geel fruit en sinaasappel met wat kruiden en veel bloemen, spannende structuur A mooi droog met veel vulling en prima lengte T zeer verschillend van stijl, breder en voller, meer body, mineraler en rijper, meer expressie Flight 3 - rieslaner August Ziegler was in 1921 degene die in Würzburg rieslaner kweekte door riesling en silvaner met elkaar te kruisen. Buiten Duitsland wordt dit ras nauwelijks verbouwd. Uit rieslaner ontstond door verdere kruising abalonga. Rieslaner rijpt laat met behoud van zijn hoge zuurgraad, net als riesling. Dit ondergewaardeerde druivenras kan sublieme zoete wijnen met botritis opleveren. ***- ‘Gimmeldinger Meerspinne’ Rieslaner Kabinett trocken 2011, Weingut August Ziegler, Pfalz, Duitsland Weingut August Ziegler is een echt familiebedrijf, inmiddels de 8e generatie. Op 19 ha staan circa 12 druivenrassen. Laag rendement voor een zo hoog mogelijke kwaliteit. De wijngaarden worden met paard en ploeg bewerkt. Alc. 11,7%, zuren 8,8 g/l, restsuiker 8 g/l. Imp. Devika € 9,75 (particulier, horecaprijs op aanvraag). K geconcentreerd goudgeel/olijfgroen G krachtig geparfumeerd, tropisch fruit en citrus S veel fruit, ook wat gedroogd, sukade en was, groen en onrijp A lang, met stevige zuren en flinke bitters T mist balans en de juiste rijpheid, heeft zich te snel ontwikkeld en is daardoor onevenwichtig Deze rieslaner heeft een geur van citrus en appel. De smaak is heel fris met mooie zuren en heeft een goede lengte. **** Rieslaner Spätlese 2012, Weingut Keller, Rheinhessen, Duitsland 100% rieslaner van een kalkrijke lichtrode bodem, die de exotische eigenschappen van dit druivenras goed naar voren brengt. Geoogst bij 102° Öchsle, kerngezond en zonder botrytis. Alc. 8,5%, zuren 9,4 g/l, restsuiker 78 g/l. Imp. Rieslinghuis € 16,95. K zeer bleek groen met zilveren reflex G ingetogen, zeer mineraal, rokerige vuursteen, tropisch fruit, rabarber, erg elegant S zoete inzet, lychee, peer, appel, kiwi, perzik
A zeer lang, de mineralen komen naar voren T complexe, nog veel te jonge wijn met fijne balans, ook met de restsuiker
Flight 4 – pinotage blanc en manzoni Pinotage ontstond in 1925, toen Abraham Izak Perold van de Universiteit van Stellenbosch pinot noir kruiste met cinsault, in die tijd in Zuid-Afrika bekend als hermitage. De eerste aanplant was pas in 1943, en de naam pinotage werd pas vermeld op het etiket van een wijn uit 1959. De kleine druiven hebben een dikke schil, kunnen veel suiker vormen en doen het goed in verschillende microklimaten. Soms vertoont pinotage wijn aroma’s van verbrand rubber, maar de Universiteit van Stellenbosch doet daar onderzoek naar. Manzoni bianco heet officieel incrocio manzoni 6.0.13. Het is een kruising van riesling met pinot bianco, tussen 1930 en 1935 gerealiseerd door fitopatoloog Professor Luigi Manzoni, hoofd de Scuola Enologica di Conegliano. Hierbij is 6 de aanduiding voor de zesde rij van de wijnstokken, 0 de versie wit en 13 het nummer van de wijnstok. 6.0.13 was de beste wijnstok in de proefwijngaard, en dit exemplaar werd vermeerderd.
manzoni bianco ***- Pinotage Blanc de Noir 2013, Aaldering, Devon Valley, Stellenbosch, Zuid-Afrika Blanc de noir van 100% pinotage, 15 jaar oude stokken op een bodem van verweerd graniet. Handmatige oogst, ontsteeld, gekneusd en geperst. Gemaakt van aflopend sap. Langzaam vergist
op rvs tank bij 12°C met gistculturen en autochtone gisten. 5 maanden opgevoed op de lie met batonnage de eerste 2 maanden. Alc. 15%, zuren 5,7 g/l, restsuiker 2,5 g/l. Imp. Aaldering V&W te Nijkerk. K lichte zweem van rood G rokerig, perzik en banaan S niet bijzonder, groene paprika en peper, op het fruit gemaakt, teveel alcohol voor een goede balans, hout overheerst het fruit A scherp, peperig en romig T grappige, pittige doordrinkwijn met duidelijk pinotage karakter, maar wat grof
***(*)‘Fontanasanta’ 2012, Foradori, IGT Vigneti delle Dolomiti, Italië 100% manzoni bianco. Van de koele Fontanasanta wijngaarden in de heuvels boven Trento, met kalkhoudende kleibodem. Plantdichtheid 6.000 stokken/ha. Eind september geplukt. Een week vergisting op de schillen in cement tanks, 12 maanden opvoeding op acacia hout. Weinig sulfiet. Ongefilterd. Heeft 2-3 jaar rijping op fles nodig om zich te ontwikkelen. Alc. 12,5%. Imp. Bart € 13,65 K gemiddeld geconcentreerd goudgeel G aromatisch, vol, rijk en diep, kruiden, specerijen en appelcider S veel vulling en karakter, rijpe appel, witte perzik, citrus, amandelen, fraai geïntegreerde bitters A uitstekende lengte met levendige zuren T zeer aantrekkelijk, bij een mooi stuk vis met veel smaak en paddenstoelen Flight 5 – dornfelder, pinotage, zweigelt, regent Dornfelder is de meest succesvolle moderne Duitse kruising. In 1956 kruiste August Herold in het onderzoekscentrum van Weinsberg, Baden-Württemberg, het ras helfensteiner (pinot noir précoce x schiava grossa) met heroldrebe (blauer portugieser x blaufränkisch). Dornfelder dankt zijn naam aan Immanuel August Ludwig Dornfeld, een van de oprichters van de wijnbouwschool van Weinsberg. Uit dornfelder onstonden vervolgens de kruisingen acolon, cabernet dorio, cabernet dorsa en monarch. Dornfelder is een productief ras met een dikke schil, dat daardoor goed bestand is tegen rot en wijnen geeft met veel kleur. Pinotage – zie Flight 4 Zweigelt is een kruising uit 1922 van blaufränkisch met sankt laurent, gerealiseerd door Fritz Zweigelt in het onderzoekscentrum van Klosterneuburg, Oostenrijk. Het is een productief ras dat qua rendement in toom gehouden moet worden. Regent is een hybride ras. Het werd in 1967 gecreëerd door Gerhardt Alleweldt in het onderzoekscentrum van Geilweilerhof, Pfalz, door diana (silvaner x müller-thurgau) te kruisen met chamboursin. Regent werd vernoemd naar Le Régent, de beroemde diamant
van 140,5 karaat die door een slaaf werd gevonden in de Golkonda mijn in India. Regent rijpt vroeg, is winterhard en is goed bestand tegen valse en echte meeldauw en tegen rot. Deze serie van 5 rode wijnen werd blind ingeschonken. ****- Dornfelder 2012, Wijngoed Thorn, Thorn, Limburg 100% dornfelder. De wijngaard ligt in een oude arm van de Maas en bestaat uit klei en zand, op enige diepte overgaand in kiezel. Uit KNMI-tabellen blijkt dit gebied tot de droogste van de Benelux te horen (680 mm per jaar). Gemiddeld 1.600 uren zon per jaar. 30% rijpt minimaal 6 maanden op barriques van Frans eiken, waarvan 1/3 nieuw. Harry Vorselen runt dit jonge wijnbedrijf. Hij volgde een wijnbouwopleiding aan het SLVA in Duitsland. In 2001 werden de eerste stokken geplant en in 2004 werd er voor het eerst officieel geoogst. Rendement 70 hl/ha. Alc. 12%. Leverancier: Wijnimport J. Bart € 8,85. K goed geconcentreerd paarsrood G floraal, jeugdig, cabernet franc achtig, bessen, kersen, amandelen, thee S thee, rozenbottels, cassis, tabak, sappigheid, zacht en zeer fruitig A iets zwarte peper, goede lengte T interessante wijn, levendig en al vrij goed op dronk
*** Pinotage 2012, Southern Right, Hemel en Aarde Vallei, Zuid-Afrika 91,2% pinotage, aangevuld met o.a. cabernet sauvignon, cabernet franc en malbec. In 1994 richtte Anthony Hamilton Russell (eigenaar van Hamilton Russell Vineyards) Southern Right Cellars op als pinotage specialist, in de overtuiging dat het met pinotage mogelijk is om wijnen te produceren van wereldklasse, met een typische Zuid-Afrikaans karakter. Omdat pinotage vroeg rijpt, was dit naar zijn mening het beste te realiseren in koelere, aan zee gelegen streken, waar de druiven langer en langzamer rijpen, de tannines zich volledig ontwikkelen en de druiven meer complexiteit opbouwen. De wijngaard ligt op 2 km van de Atlantische Oceaan, achter het vissersdorp Hermanus, en heeft een stenige bodem met veel klei. 10 maanden opvoeding op barriques van Frans eiken (1/3 nieuw, 1/3 een jaar oud, 1/3 twee jaar oud). Alc. 14,1%. Imp. Oud Reuchlin Boelen € 11,39. K zeer geconcentreerd paarsrood G het krachtige hout drukt het fruit wat weg S robuust, veel houttannines, vlezig, kreupelhout A flinke bitters, medicinaal T overheersend hout, dit kan het fruit niet aan ***(*)Zweigelt 2011, Umathum, Burgenland, Oostenrijk Van 100% zweigelt uit diverse wijngaarden in Frauenkirchen en omgeving. De stokken zijn 15-36 jaar oud. De bodems zijn warm en rijk aan mineralen als kwarts en ijzer, met een ondergrond van kiezel en zand en goede waterdoorlatende eigenschappen. Handmatige oogst. Vergisting in temperatuur gecontroleerde rvs
tanks bij 28°C met gebruik van natuurlijke aanwezige regionale gistsoorten. Daarna volgt biologische afbouw van de zuren in grote houten vaten. Opvoeding ca. 12 maanden in oude grote houten foeders. Alc. 12,5%. Imp. Imperial Wijnkoperij € 10,70. K geconcentreerd paarsrood G rozen, kersen, frambozen, met beluchting komen rustieke aroma’s en leer naar boven S granaatappels, rijpe kersen, licht, sappig en soepel, fijne balans met iets kruidigheid A prima lengte, in verhouding tot de smaak T licht en speels met zuiver fruit, geeft veel drinkplezier
***- Pinotage 2010, Aaldering, Devon Valley, Stellenbosch, Zuid-Afrika Van 100% pinotage – 15 jaar oude stokken - in een wijngaard met verweerde granietbodem. Handmatige oogst, vergisting op rvs tanks met gistculturen. 6 maal daags overpompen. Opgevoed gedurende 22 maanden op barriques van Frans eiken, waarvan 35% nieuw. Niet geklaard, licht gefilterd. Alc. 15%, zuren 5,8 g/l, restsuiker 2,8 g/l. Imp. Aaldering V&W te Nijkerk. K geconcentreerd robijnrood met wat meer ontwikkeling G lactisch, veel concentratie, flink wat hout maar in balans met het fruit S wat groen en simpel, aardbeien, koffie, aards A verandert niet T vroeg oud impressie, wat grof ***- ‘LingeRood’ Regent 2010, Betuws Wijndomein, Gelderland 100% regent. De wijngaarden zijn in n-z richting aangeplant langs de Linge rivier tussen Leerdam, Geldermalsen en Buren. Sinds 2004 wordt ambachtelijk en duurzaam gewerkt, met respect voor mens en dier, en met druivenrassen die geschikt zijn voor het Nederlandse klimaat. Lange barrique rijping en fleslagering. Alc. 12,5%. Rechtstreeks aangeleverd door Betuws Wijndomein. K gemiddeld geconcentreerd robijnrood met wat evolutie G floraal, aardbeien S peper, aardbeien uit blik, zwarte bessen, bramen, laurier, onrijpe tannines A zoethout, vreemde zuren, bitters staan apart T mist rijpheid en balans; deze wijn hebben wij destijds op het domein beter beoordeeld
Flight 6 – rieslaner en zweigelt zoet ***(*)Rieslaner Auslese 2012, Ellermann-Spiegel, Pfalz, Duitsland 100% rieslaner. De bodem bestaat uit kalk, klei, mergel en zand. Handmatige oogst bij 112° Öchsle met ca. 50% droge botrytis druiven en 50% gezonde rijpe druiven. Alc. 11%, zuren 9,4 g/l, restsuiker 68,9 g/l. Imp. Wijn Verlinden € 12,04. K gemiddeld geconcentreerd geelgroen G lychee, passiefruit, ananas, grapefruitschil, rabarber, vuursteen, thee, gerookte vis, iets pétrol S veel sappigheid, volle smaak van o.a. thee en rabarber, zoet en zuur zijn wat gesepareerd A goede lengte met fijne bitters, eindigt iets plakkerig T geur en smaak staan dicht bij die van riesling ***+ Zweigelt Beerenauslese 2010, PMC, Apetlon, Neusiedlersee, Oostenrijk 100% zweigelt van de wijngaarden Neubruch en Dorn. De bodem verschilt per wijngaard. Veelal met een basis van zwarte aarde aangevuld met leisteen kiezel, met een hoog magnesium- en ijzergehalte en vaak een humusrijke bovenlaag. Geoogst in oktober met veel botritis, op TBA niveau. Dat komt bij blauwe druiven zelden voor vanwege de dikkere schil. Inweking op de schillen gedurende 12 uur, vergisting in temperatuur gecontroleerde rvs tanks bij 22°C. Opvoeding op inox tanks bij 4°C. Imp. Imperial Wijnkoperij € 9,50 K licht rosé (uienschil) met grijs; dit komt doordat de pourriture noble kleurstof onttrekt aan de schil en er daarnaast slechts een korte inweking op de schillen plaatsvindt G gemiddeld intens, rozijnen, kersen, aardbeien, jammy, oxidatieve stijl S wat vluchtige zuren, uitgesproken rozijnen en bigarreaux A gemiddelde lengte T wat enkelvoudig
Tot slot Uiteraard is het met 16 wijnen niet mogelijk om een totaaloverzicht te bieden van de belangrijkste kruisingen uit de hele wijnwereld. Maar één druivenras heb ik toch gemist. Dat is alicante bouchet (grenache noir x petit bouchet), waarmee opmerkelijk goede resultaten zijn bereikt in de Portugese wijnstreek Alentejo. En dat in tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk, waar deze druif bekend staat als teinturier, alleen maar nuttig als druif om kleur aan de wijn toe te voegen. Alicante bouchet beschikt immers over rood gekleurd vruchtvlees. Zie mijn reisverslag Alentejo in de rubriek Wijnreisverslagen 2013.
