COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN (OOST) 2014-01 Verslag van de Commissie Welstand en Monumenten (Oost), gehouden op dinsdag 4 november 2014 in het Stadskantoor te Utrecht Aanwezig:
Afwezig :
T. Frantzen, voorzitter, de leden J. Kamphuis, M. Reniers, K. Tedder, H. Vlaardingerbroek, K. van Vliet en T. van Rooijen, M. Bracht (afdeling Stedenbouw), M. van der Wiel (secretaris) en C. Boogert (uitvoerend secretaris) de leden P. Diederen en N. Eerens, B. van Santen (afdeling Erfgoed)
OVERZICHT VERSLAG A
Ingekomen stukken en mededelingen
B
Notulen Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 21 oktober 2014
C
Algemeen
D D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7
Bouwplannen Oudegracht 121 (Rijksmonument) Oudegracht 152, 154 en 156 (Rijksmonument-152 en gemeentelijk monument-156) Steenweg 17 Heidelberglaan Ibisdreef Jan van Ransdorpstraat 32 Leeuwerikstraat 10
E E1 E2 E3 E4 E5 E6 E7
Nagekomen plannen Pearsonlaan 1-103 en 2-104 Keizersgracht 9 Adelaarstraat 104 Floraweg 25 Leeuwerikstraat 10 Händelstraat, nummers 57, 67, 69 en 71 Nieuwegracht 181 (Rijksmonument)
F
Overige bouwplannen Plannen met preadvies, lijst d.d. 30/10 2014
G G1
Reclames Steenweg 17
H
Rondvraag en sluiting
Commissie Welstand en Monumenten (Oost) d.d. 4 november 2014
A
Ingekomen stukken en mededelingen De vergadering van de Commissie Welstand en Monumenten Oost vindt voor de laatste keer plaats, aangevuld met de heer Van Rooijen als burgerlid. De volgende bijeenkomst op 18 november wordt gehouden met de nieuw samengestelde commissie na samenvoeging van de Commissies Welstand en Monumenten Oost en West.
B
Notulen Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 21 oktober 2014 Het verslag wordt met enkele aanpassingen vastgesteld.
C
Algemeen Geen onderwerpen.
D D1 (B)
Bouwplannen Oudegracht 121 (Rijksmonument) 14-21838 Aanvraag omgevingsvergunning voor het intern veranderen en het wijzigen van de voorgevel van een winkel in een rijksmonument Aanvraag: Lola & Liza Ontwerp : Rappagne & Partners Architecten Architect Doornenbal licht toe dat de bij een eerdere verbouwing ingebrachte zware staalconstructie voor zo ver mogelijk wordt verwijderd en de oorspronkelijke structuur van het pand grotendeels wordt hersteld. Kelder en begane grond zijn kolomvrij gemaakt en nieuwe doorbraken in wanden laten historisch metselwerk in takt. Vloeren en andere bouwdelen zijn inmiddels asbestvrij; oorspronkelijke vloerdelen moesten hiervoor worden verwijderd. Tussen de moerbinten wordt halverwege de diepte van het hoofdvolume, van de kelder tot op de derde verdieping een liftschacht ingebracht. De bestaande gevelbrede winkelpui is in de aanvraag vervangen door een stalen pui in de gevellijn, met een centraal entreeportiek, voorzien van een dubbeldeurs schuifpui. Conclusie De commissie heeft veel waardering voor de interieure ingrepen, die zorgvuldig zijn doorgevoerd. Ten aanzien van de pui heeft de commissie wel bezwaren. De zware gevel van de bovenbouw vraagt om meer aanhechting met het maaiveld (bijvoorbeeld met penanten), gelijk de adviesrichting van de commissie in de afgelopen jaren voor puien in de binnenstad. De aanvraag omgevingsvergunning wordt voorzien van een positief advies met uitzondering van het voorstel voor de nieuwe pui-invulling.
D2 (B)
Oudegracht 152, 154 en 156 (Rijksmonument-152 en gemeentelijk monument-156) 14-18331 Aanvraag omgevingsvergunning voor het renoveren en reconstrueren van de voorgevels, het vervangen van diverse kozijnen, het vervangen van een aanbouw (152), het bouwen van entresolvloeren en het plaatsen van 4 daklichten van drie monumentale panden Aanvraag: Wolff Investments Ontwerp : ZZDP Architecten (notulen 15/07 2014) Het eerder besproken ontwerp is in de aanvraag uitgewerkt. De winkelpui van nummer 154 heeft nu een driedeling. De entree van nummer 156 is in verband met de exploitatie gehandhaafd aan de rechterzijde. Tijdens de vergadering legt architect Smit nog enkele aanpassingsvoorstellen voor. De verticaliteit in de teruggebrachte topgevel van nummer 152 wordt vergroot en de tussendorpel boven de entree van nummer 154 lager geplaatst, waardoor ruimte voor een bovenlicht ontstaat. Verder wordt voorgesteld de installaties op het platdak ter hoogte van de tweede verdieping in het binnengebied te verplaatsen naar het dakvlak op eerste verdiepingsniveau. Conclusie De commissie geeft een positief advies en is enthousiast over de ontwerpen voor de drie panden en benoemt de drie puivoorstellen als goede voorbeelden voor de stad door de wijze waarop de bovenbouw en het maaiveld weer verbonden worden. De commissie geeft de architect nog drie suggesties mee: * de detaillering van de kroonlijst correcter vormgeven * een bovenlicht toepassen op nummer 154 om een aanleiding te geven voor de reclamevoering * de hardglazen deuren meer massa geven door het glas te vatten in een houten frame
Commissie Welstand en Monumenten (Oost) d.d. 4 november 2014
2
Daarnaast geeft de commissie aan dat het belangrijk is dat de architect blijvend betrokken wordt bij de uitvoering om het beoogde resultaat te bereiken en de nagestreefde ambitie waar te kunnen maken. D3 (B)
Steenweg 17 14-22449 Aanvraag omgevingsvergunning voor het wijzigen van de gevel en de reclame-uitingen van een winkel Aanvraag: Bershka Nederland Ontwerp : Naked Architecture Architect Meulenbelt stelt voor de geborsteld basalten omlijsting van de winkelpuien en het hoekvenster in de zijgevel aan de Massegast te vervangen door tegelwerk van wit porselein. Op de horizontale tegelstrook boven de pui wordt in losse doosletters de naamsaanduiding voorgesteld en aan de voorgevel en de zijgevel aan de Massegast een haaks geplaatst reclame-aanduiding. Conclusie De commissie is verbaasd over de aanvraag. Het nieuwbouwplan is van recente datum en heeft ondermeer een positief advies gekregen van de commissie vanwege het feit dat het pand zich door zijn evenwichtige en subtiele detaillering voegt in de historische omgeving. De voorgestelde wijzigingen halen de samenhang uit het ontwerp en de begane grond komt visueel los van de rest van het gebouw. Realisatie zou leiden tot een achteruitgang van het gevelbeeld. Voor de reclamevoering wordt het Bureau CWM gevraagd deze te toetsen aan het Utrechtse reclamebeleid. De aanvraag wordt ten aanzien van de gevelwijziging voorzien van een negatief advies, de reclame-uitingen vragen om nader overleg.
D4 (R)
Heidelberglaan Voorlopig ontwerp gebouw voor gezondheidszorg en onderzoek Aanvraag: Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie Ontwerp : LIAG architecten en bouwadviseurs / Bureau B+B stedenbouw en landschapsarchitectuur (notulen 23/09 2014) Architect Schotte geeft aan dat de erker aan de kop van het zuidelijke blok is vervallen en de gevelindeling van de terugliggende glazen bruggen is verfijnd. Verder is de houten omkadering van de loggia’s in oost- en zuidgevel meer uitgesproken. De V-kolommen zijn ter plaatse van de hoofdentree zijn vervallen en recht geworden. In de restaurantgevel aan de zuidzijde zijn gekleurde glaspanelen toegepast. Installaties bevinden zich achter de westgevel van de vierde verdieping. Landschapsontwerper Wisse licht toe dat het bestaande landschap, met water, weiland en boomgroepen, tot aan de rooilijn van de westgevel is doorgezet. De plaats van het ‘schapenhek’ moet nog worden bepaald. Langs de zuid- en oostgevel, en in de open, groene hoven zijn paden en terrasjes gedacht. In het entreegebied worden groenperken voorgesteld en is doorzicht naar twee van de groene (binnen)hoven. Reactie van de commissie De commissie meent dat er sprake is van een op hoofdlijnen overtuigend ontwerp en hebben de aanpassingen tot verbetering geleid. Zij constateert echter dat het concept van een kamstructuur begint te wringen met de uitwerking: het uitgangspunt drie patio’s en één inham kan mogelijk leiden tot een duidelijkere opzet. Met betrekking tot de landschappelijke inrichting is de commissie van mening dat het uitgangspunt nog te parkachtig is: geadviseerd wordt om het weiland in ieder geval een keer ‘naar binnen te halen’ en de patio’s een typologisch eigen invulling te geven. Vanuit het burgerlid wordt nog de vraag gesteld waar aan de factor ‘kind’ in het gebouw gestalte wordt gegeven.
D5 (O)
Ibisdreef Voorlopig ontwerp schoolgebouw – Kindercluster Carrousel Aanvraag: UVO Ontwerp : SVP architectuur en stedenbouw Status : collegiaal overleg In de open ruimte tussen drie hoogbouw woonblokken en laagbouwwoningen wordt de bestaande kleine school vervangen door nieuwbouw ten behoeve van twee scholen. In de plantoelichting geeft architect Mors aan dat beide gebruik maken van de centrale
Commissie Welstand en Monumenten (Oost) d.d. 4 november 2014
3
multifunctionele ruimte en de gymzaal op de verdieping. De hoofdentree en de gymzaal als hoogteaccent, liggen op de hoek van de Niger- en de Bantoedreef, gericht op de Gambiadreef als belangrijkste aanrijdroute. De gebogen entreegevel wordt overkraagd door de gymzaal. Groeps- en overige ruimten zijn in aansluitende, tweelaagse vleugels aan de Niger- en Bantoedreef ondergebracht. Het gevelbeeld van de vleugels wordt bepaald door een ritme van metselwerkpenanten met daartussen de vensters, borstweringen en dichte verticale gevelstroken. Lateien en dorpels zijn van wit beton. De beëindiging van de gevels bestaat uit een hoge, uitstekende rollaag. In de rechter vleugel varieert de hoogte van de onderdorpels. In de entreegevels worden de verdiepinghoge glaspuien afgewisseld door stroken verticaal donkerder metselwerk. De speelplaats tussen de vleugels sluit aan op het bestaande parkje en is omgeven door een hekwerk. Op de speelplaats ligt aan de Ibisdreef een van de fietsenstallingen, de andere is in het park, naast de vleugel aan de Nigerdreef gedacht. Reactie van de commissie Als stedenbouwkundig uitgangspunt geldt: aansluiten of uitzonderen op de bestaande omgeving. De commissie herkent geen van beide in het ontwerp. Daarnaast is zij van mening dat de onderlinge samenhang tussen beide scholen opgevoerd kan worden. Een van de zijbeuken hecht zich door de gevelindeling onvoldoende aan het verhoogde volume op de hoek. De in hoogte verspringende ramen op de eerste verdieping verzwakken de totaalcompositie. Een andere plaatsing van de grote raamkozijnen zouden het overhoekse beeld van het gebouw kunnen versterken. Extra aandacht wordt gevraagd voor het hekwerk als wezenlijk onderdeel van de inrichting inclusief de speelplaats en het groen. Daarnaast is het van groot belang het dak te behandelen als vijfde gevel vanwege de zichtbaarheid vanuit de omringende bebouwing en de ligging in het groen. De fietsenstallingen dienen onderdeel uit te maken van de totaalcompositie. De commissie vraagt de architect om een extra inspanningsverplichting in verband met de gekozen aanbestedingsconstructie: aspecten die van belang zijn voor de totstandkoming van een geslaagd gebouw dienen goed vastgelegd te worden. D6 (R)
Jan van Ransdorpstraat 32 14-21006 Aanvraag omgevingsvergunning voor het renoveren en uitbreiden van een school Aanvraag: Gemeente Utrecht Ontwerp : Van Hoogevest Architecten De bestaande tweelaagse school in de groenzone tussen twee woonwijken wordt uitgebreid. Architect Verborg licht toe dat de ruimte tussen de twee haakse bestaande aanbouwen wordt opgevuld door een volume met golvende gevel en dak. De nieuwe gevel bestaat uit een afwisseling van verticale metselwerkstroken en gevelhoge puistroken. Conclusie De commissie betreurt het dat de aanvraag omgevingsvergunning al is ingediend en er geen gebruik is gemaakt van collegiaal vooroverleg. De afdeling Stedenbouw heeft meegegeven dat gekozen kan worden voor een toevoeging in een aansluitende of afwijkende architectuurtaal. In vorm is gekozen voor een nadrukkelijk afwijkend volume ten opzichte van het bestaande, in de geveluitwerking is aansluiting gezocht. Hierdoor ontstaat naar de mening van de commissie geen samenhangende architectuur. Echter, indien de vraag wordt gesteld of de aanvraag voldoet aan redelijke eisen van welstand, constateert zij dat dit het geval is. De aanvraag wordt voorzien van een positief advies. De commissie hoopt echter dat er nog ruimte is om het ontwerp dusdanig aan te passen dat er een architectonisch betere oplossing wordt geboden voor de uitbreiding van het bestaande, sobere maar toch waardevolle schoolgebouw op deze groene locatie.
E E1 (O)
Nagekomen plannen Pearsonlaan 1-103 en 2-104 14-13709 Aanvraag omgevingsvergunning voor het renoveren en gedeeltelijk herindelen van twee woongebouwen met bijbehorende entrees en openbaar gebied Aanvraag: Mitros Ontwerp : Van Schagen architekten (notulen 20/05, 03/06 en 12/08 2014) Architect Te Velde toont het monster voor de bekleding van de borstweringen van de woongebouwen, bestaande uit een geel metselwerkpatroon dat overhoeks kan worden toegepast.
Commissie Welstand en Monumenten (Oost) d.d. 4 november 2014
4
Conclusie De commissie kan zich vinden in de getoonde bemonstering. Zij vraagt nog aandacht voor de dakrandbeëindiging om te voorkomen dat de bovenbouw als opbouwlaag ervaren wordt. E2 (B)
Keizersgracht 9 14-16798 Aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwkundig splitsen van een bedrijfspand en het wijzigen van de gevels Aanvraag: n.v.t. Ontwerp : Kraal architecten In de kopgevel aan de smalle Kromme Elleboogsteeg stellen de architecten Winters en Kraal een rij vensters voor. De breedte is gelijk en de bovendorpels liggen op dezelfde hoogte, de onderdorpels volgen in schuine lijn de oplopende steegbestrating. Detaillering van vensters en bouwkundige aansluitingen komen overeen met bestaand. De dichte panelen van het deurstel in de voorgevel worden door glas vervangen. Conclusie De commissie is overtuigd van de zorgvuldigheid van het ontwerp, maar is tegelijkertijd van mening dat het voorstel niet voldoet aan de criteria die geformuleerd zijn voor beleidsniveau ‘Behoud’ (welstandsnota). Openingen in de zijgevel zijn goed denkbaar, maar door de veelheid en de schuine belijning wordt er teveel nadruk op deze - aan de voorgevel hiërarchisch ondergeschikte - gevel gelegd. Ook gaat de overdaad aan vormgeving ten koste van de samenhang van de woning. In de criteria voor beleidsniveau ‘Behoud’ wordt gesteld dat de architectuur o.a. naar vorm afgestemd dient te zijn op de aan- en omliggende gebouwen en dat er sprake moet zijn van een evenwichtige opzet in maatverhoudingen. Ook is de commissie van mening dat het voorstel onvoldoende eigen authenticiteit realiseert om succesvol een contrastvolle relatie tot de woning aan te gaan. Een dergelijke ingreep zou voorzien kunnen worden van een positief advies indien er een betere samenhang is met het gebouw of deze overtuigender autonoom vormgegeven is ten opzichte van het gebouw. Aanvraag wordt voorzien van een negatief advies. Burgerlid Van Rooijen geeft aan dat hij een afwijkend standpunt heeft en wat hem betreft de aanvraag wel voldoet aan redelijke eisen van welstand.
E3 (R)
Adelaarstraat 104 IA-14-10664 Indicatieaanvraag voor het bouwen van een dakopbouw / extra verdieping Aanvraag: n.v.t. Ontwerp : CORPA Het bestaande dubbele pand heeft aan de Adelaarstraat boven de twee verdiepingen een steilhellend dakschild, de drielaagse zijgevel is ter hoogte van het schild getrapt. Het blokje is plat afgedekt. In de aanvraag wordt daarop een eenlaagse opbouw voorgesteld met dakschilden aan de voor-, achter- en linker zijde, met een minder steile helling. In de dakvlakken aan de zij- en achterkant zijn stroken vouwramen opgenomen. In een eerder stadium zijn varianten met (gedeeltelijke) geveloptrekkingen in voor- en zijgevel onderzocht. Reactie van de commissie De commissie is van mening dat de voorgestelde dakopbouw te dominant aanwezig is ten opzichte van architectuur en omgeving. De verhoudingen van de opbouw benadrukken dit extra bouwvolume en leiden tot een topzware toevoeging in deze relatief kleinschalige omgeving. Een opbouw gecombineerd met het buurpand of meer gedacht in mansardevorm met minder steile dakschilden zou te overwegen zijn. De commissie voorziet de indicatieaanvraag in deze vorm van een negatief advies.
E4 (O)
Floraweg 25 IA-14-19784 Indicatieaanvraag voor het veranderen en vergroten van de serre aan de voorkant van een hotel Aanvraag: Exploitatiemij Maarssenbroek Ontwerp : onbekend De bestaande, aan de entreevleugel uitgebouwde serre, met hellende gevels, wordt in de aanvraag vergroot door het plaatsen van verticale gevels. Ter plaatse van de entree wordt een twee lagen hoog rechthoekig glazen volume toegevoegd. De indelingen van de glazen puien van serre en entreevolume zijn op elkaar afgestemd.
Commissie Welstand en Monumenten (Oost) d.d. 4 november 2014
5
Conclusie De commissie heeft geen bezwaar tegen de ingediende aanvraag maar adviseert deze in de uitvoering zorgvuldig voort te laten komen uit de reeds aanwezige architectuur. In dit kader is de commissie ook van mening dat het toegevoegde volume bij de entree meer onderdeel moet uitmaken van het ‘gebaar’ van de serres. E5 (R)
Leeuwerikstraat 10 14-17797 Aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwen van een derde bouwlaag en het bouwen van een dakterras op de uitbouw aan de achterzijde Aanvraag: n.v.t. Ontwerp : Urbanizer Aannemers & Architecten (notulen 21/10 2014) Zowel aan voor- als achterzijde heeft de opbouw nu een steilhellend dakschild, waarop aan de voorzijde een aangekapte dakkapel is toegevoegd. Conclusie De commissie is van mening dat de voorgestelde opbouw beter aansluit op de bestaande architectuur en erin slaagt om als trendsetter te fungeren voor mogelijke toekomstige dakopbouwen op dit bouwblok. Aanvraag wordt voorzien van een positief advies.
E6 (O)
Händelstraat, nummers 57, 67, 69 en 71 14-22842 Aanvraag omgevingsvergunning voor het vernieuwen van de pui en een luifel; van een winkelcentrum Aanvraag: Bébouw Ontwikkelingsmaatschappij Ontwerp : onbekend (notulen 09/09 2014) De commissie heeft eerder over het voorstel geadviseerd dat reeds (grotendeels) is gerealiseerd en ingediend als aanvraag omgevingsvergunning. Zij verwijst naar haar eerdere motivatie opgenomen in het verslag van de commissievergadering van 09/09 2014 en voorziet de aanvraag van een negatief advies.
E7 (B)
Nieuwegracht 181 (Rijksmonument) 14-20989 Aanvraag omgevingsvergunning voor het plaatsen van twee ramen in de zijgevel Aanvraag: n.v.t. Ontwerp : n.v.t. In de aanvraag worden twee zijramen voorgesteld in de zijgevel ter weerszijden van een venster in het trappenhuis. De afdeling Erfgoed heeft bezwaar tegen de plaatsing van twee extra ramen in deze gevel aangezien deze leiden tot een disbalans hetgeen ten koste gaat van de monumentwaarde. Een venster aan de rechterzijde van de bestaande gevelopening is denkbaar, mede omdat deze minimaal zichtbaar is vanaf openbaar terrein. Conclusie Het is vanwege de monumentwaarde belangrijk dat het oorspronkelijke karakter van de zijgevel behouden blijft. Het raam aan de linkerzijde is onwenselijk vanwege én de zichtbaarheid vanaf het openbaar gebied én de beperkte ruimte ten opzichte van de dakrand (noodzakelijk vanwege het aanwezige rookkanaal). Een raam aan de rechterzijde is denkbaar mits deze typologisch en wat betreft de verhoudingen goed ingepast wordt in de monumentale gevel. Aanvraag wordt in deze vorm voorzien van een negatief advies.
F
Overige plannen De plannen, genoemd in de lijst d.d. 30 november 2014, zijn met een preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De leden van de commissie hebben besloten de advisering over te nemen. De preadvisering is verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria, zoals vastgelegd in de welstandsnota. Samenvattend: Open : Verandering en handhaving zijn beide mogelijk, zowel naar structuur als naar architectuur. Respect : Essentiële eigenschappen van de aanwezige bebouwings- en omgevingskarakteristiek worden gerespecteerd. Behoud : Behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld en versterken van de bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van stedenbouwkundige, architectonische, landschappelijke of cultuurhistorische aard.
Commissie Welstand en Monumenten (Oost) d.d. 4 november 2014
6
Stimulans:
Het gebied vraagt vanwege zijn bijzondere of markante karakter extra aandacht voor versterking en stimulering van het beeld. Indien van toepassing, zijn de aanvragen getoetst aan de (welstands)criteria, zoals geformuleerd in de welstandsnota. De lijsten zijn ter inzage op het secretariaat en in te zien via de website http\\www.welstandutrecht.nl. G G1 (B)
Reclames Steenweg 17 14-20980 Aanvraag omgevingsvergunning voor het aanbrengen van reclame op een bouwhek Aanvraag: n.v.t. Ontwerp : n.v.t. (zie notulen 21/10 2014) Voor de aanvraag om reclame-uitingen te plaatsen op de bouwschutting is abusievelijk een negatief advies verstrekt. De reclamevoering is gekoppeld aan de toekomstige huurder van het pand en dan is reclamevoering wel toegestaan. De negatieve advisering wordt omgezet in een positief advies, mits de reclame-uitingen nog in overleg met Bureau CWM worden aangepast.
H
Rondvraag en sluiting De volgende commissievergadering vindt plaats op 18 november 2014.
De voorzitter,
De secretaris,
T. Frantzen
M. van der Wiel
Per 1 juli 2004 wordt de welstandsadvisering verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria zoals geformuleerd in de welstandsnota 'De schoonheid van Utrecht' (vastgesteld door de raad van de gemeente Utrecht d.d. 24 juni 2004). (O) = open (R) = respect (B) = behoud (St) = stimulans (Ont) = ontwikkelingsgebied
Commissie Welstand en Monumenten (Oost) d.d. 4 november 2014
7
