Van Vakwerk tot Meesterwerk

Van Vakwerk tot Meesterwerk E AM ED

• ITIE ••

EUWE I N

DUURZ

Als Rabobank staan we dicht bij de mensen en voelen we ons betrokken bij onze omgeving. Duurzaam leven en werken, passen daar goed bij. Samen met de scholen hebben wij het project ‘Van Vakwerk tot Meesterwerk’ opgezet, omdat het boeiend is om je te verdiepen in technische en duurzame beroepen en in vakmensen. Bij dit project leer je ook om samen te werken en daar heb je later veel gemak van. Want samen bereiken we meer. Veel succes met het maken van jullie Meesterwerk! Rabobank Amerstreek

Gerben van der Harst directievoorzitter

Van Vakwerk tot Meesterwerk Waarover gaat dit project? Het lijkt nu nog ver weg, maar over een jaar of tien ben je waarschijnlijk aan het werk. Je werkt bij een bedrijf of instelling of je hebt misschien een eigen bedrijf. Hoe de wereld er over 10 of 15 jaar uitziet, dat weten we niet. Maar het is te verwachten dat duurzaamheid steeds belangrijker wordt. In dit project ga je kennismaken met vakmensen die werken met hun hoofd en met hun handen en die zich gespecialiseerd hebben in techniek. In een groepje ga je contact leggen met een bedrijf waar vakmensen werken die producten maken en leveren. Je gaat bij dat bedrijf op bezoek en verdiept je in hun activiteiten. We laten je in dit nieuwe werkboek zien dat duurzaamheid in technische beroepen steeds belangrijker wordt. Alle gegevens die je verzamelt, ga je verwerken in een Meesterwerk. Het is een plus als je duurzaamheid in je Meesterwerk kunt laten zien. Zo krijg je een beeld van beroepen van nu en van de toekomst. En misschien kom je een bedrijf tegen waar je zelf later graag wilt werken!

Kenmerken van dit project • Buiten de school kijken

Dit project voer je grotendeels buiten de school uit. Je organiseert alles zelf en maakt samen afspraken om op tijd klaar te zijn met elke stap.

• Samenwerken

In dit project ga je samenwerken, vooral met de kinderen van je groep maar ook met volwassenen. Het is handig om de taken te verdelen. Schakel gerust hulp in van je ouders, familie, bekenden of buren. Zij kennen misschien vakmensen of bedrijven die voor jullie interessant zijn.

• Nieuwe dingen leren

In dit project leer je over het werk van vakmensen die bezig zijn met techniek en duurzaamheid. In het werkboek komen vier thema’s met vier voorbeeldbedrijven aan bod. Andere informatie uit de praktijk hoor je bij het bedrijf en de vakmensen bij wie je op bezoek gaat.

• Tentoonstelling en prijzen

Je werk aan dit project doe je niet voor niks. De eerste mijlpaal is de tentoonstelling die op school wordt gehouden. Daar worden alle Meesterwerken gepresenteerd aan je familie en andere belangstellenden. Het beste Meesterwerk van jouw school gaat naar de finale, de tweede mijlpaal. Een vakjury beoordeelt de finalewerkstukken op techniek, creativiteit, duurzaamheid en presentatie. De prijsuitreiking bij Rabobank Amerstreek is elk jaar weer een groot spektakel. De makers van de drie beste Meesterwerken gaan met mooie prijzen naar huis. Bovendien wordt een selectie van de Meesterwerken tentoongesteld in de plaatselijke kantoren van Rabobank Amerstreek. Ook komt er van de winnaars vaak een foto in de krant. Kortom, dit project kan je veel roem opleveren!

3

Van Vakwerk tot Meesterwerk Werken aan duurzaamheid, wat betekent dat? In dit project maak je kennis met vakmensen die een product maken en leveren. Daarbij worden verschillende technieken gebruikt. In de productie en techniek wordt steeds meer rekening gehouden met duurzaamheid. Wat betekent dat in de praktijk? Dat ga je leren in dit project en, als het even kan, laten zien in je Meesterwerk.

Werken aan duurzaamheid

Werken aan duurzaamheid betekent dat je je inzet voor een prettig leven en een mooie wereld. Je wilt een prettig leven voor jezelf en je omgeving, maar ook voor mensen die je niet kent. Dichtbij en veraf. En dat prettige leven gun je ook aan de dieren en de natuur om je heen. Een mooie wereld om van te genieten, wil je nu en in de toekomst. Je zorgt ervoor dat kinderen en volwassenen na jou ook in een mooie wereld kunnen leven. Werken aan duurzaamheid betekent dus: schade voorkomen of herstellen en iedereen een plekje gunnen onder de zon. Kort gezegd: minder schade en meer plezier! Wil je weten hoe jij daaraan kunt meewerken en hoe je zelfs je werk kunt maken van duurzaamheid, lees dan verder over de vier thema’s en de vier voorbeeldbedrijven op de volgende pagina’s. Bespreek deze informatie in je groep en vul daarna het schema in op pagina 9.

Kringloop

Als je werkt aan duurzaamheid, let je op de kringloop van de materialen en producten van je bedrijf. Hoe dat in de praktijk gaat, zie je bij de vier bedrijven op de volgende pagina’s. Het idee van de kringloop komt uit de natuur: het zaad wordt een plant; die wordt opgegeten door een dier en de mest van dat dier komt weer in de grond terecht, zodat een nieuwe plant kan groeien. In een kringloop gaat niets verloren, er wordt niets verspild en alles heeft een functie. Duurzame bedrijven streven ernaar om, net als in de natuur, de kringlopen te sluiten. Wist je dat in Nederland maar liefst 92% van het glas wordt hergebruikt? Een mooi voorbeeld van een kringloop.

Samen bereiken we meer

4

Van Vakwerk tot Meesterwerk Thema: Hergebruik Met hergebruik zijn we allemaal bekend. Materialen als papier, glas, plastic en kleding worden ingezameld en opnieuw gebruikt. Afval is dus te gebruiken als grondstof voor nieuwe producten. Sommige mensen maken zelfs kunst uit afval. Bij hergebruik werk je eraan om kringlopen te sluiten zodat niets verloren gaat. Dat vraagt veel creativiteit. Zo’n creatieve organisatie is Tools To Work in Teteringen. Directeur Luitzen Wobma van Tools To Work: “Veel spullen die wij niet meer nodig hebben, zijn nog heel goed bruikbaar. Daarom knappen wij ze op in onze werkplaats en versturen ze naar organisaties in Afrika. Bij het opknappen kunnen mensen werkervaring opdoen en een vak leren. In Afrika leiden we monteurs op die de spullen uit Nederland kunnen onderhouden. Met de computers, naaimachines, gereedschappen en fietsen kunnen Afrikanen een bedrijf beginnen en hun eigen geld verdienen. Zo worden de spullen eindeloos goed gebruikt.”

kringloop van goederen

TOOLS TO WORK

ORGANISATIES IN AFRIKA

5

computers, fietsen, gereedschap, naaimachines, breimachines

BEDRIJVEN PARTICULIEREN

Van Vakwerk tot Meesterwerk Thema: Duurzame energie Duurzame energie is energie die niet opraakt en geen schade veroorzaakt. Een andere naam is hernieuwbare energie, uit bronnen die altijd beschikbaar blijven. Denk aan energie van de zon, van de wind, uit waterkracht of uit de warmte van de aarde. Duurzame energie kan ook komen uit biomassa, biologische restanten (denk aan GFT: Groente, Fruit, Tuin) die verbrand of vergist kunnen worden. Kun je daar je werk van maken? Jazeker, bij Van Alphen & Roest weten ze daar alles van. Directeur Willem-Jan Roest van Van Alphen & Roest: “Duurzame energiesystemen zijn zuinig, gaan lang mee en ze zijn lokaal. Daar bedoel ik mee: de energie hoeft niet van ver aangevoerd te worden. Tegenwoordig kun je een investering in zonnepanelen al in een paar jaar terugverdienen. Het is nog slimmer als je met een groep huizen of bedrijven zonne-energie aanlegt: wat de een teveel produceert, benut de ander. Als je stookt op pellets (houten korrels) kun je de kringloop sluiten zoals je op dit plaatje kunt zien. De as uit de kachel kun je gebruiken als bemesting van je tuin. In alle opzichten slim, dus!”

kringloop van energie en CO2

LUCHT MET CO2

VERBRANDEN IN PELLETKACHEL

BOMEN NEMEN CO2 OP

HOUTPELLETS

Samen bereiken we meer

6

Van Vakwerk tot Meesterwerk Thema: Duurzame gebouwen Duurzame gebouwen zijn gebouwen die lang meegaan. Goed gebouwd van hernieuwbare materialen en goed geïsoleerd, zodat weinig energie nodig is voor verwarming. Er zijn zelfs gebouwen die energie­neutraal zijn of zelf energie produceren. Bij duurzaam bouwen is veel kennis nodig van materialen, bouwtechnieken, energie en van de manier waarop de mensen het gebouw gebruiken. Misschien iets voor jou om je daarin te verdiepen? Vaessen Algemeen Bouwbedrijf heeft veel ervaring met duurzaam bouwen. Directeur Tom Haagmans van Vaessen Algemeen Bouwbedrijf: “Als wij een gebouw ontwerpen, bijvoorbeeld een school, bedenken we hoe de kinderen daarin gaan leven en hoe de school wordt onderhouden. Ook bekijken we of je van een kantoor gemakkelijk een huis kunt maken, als het kantoor niet meer nodig is. Verder werken we met materialen zoals beton, staal, bakstenen en hout. Deze zijn later opnieuw bruikbaar, als het gebouw gesloopt wordt. Wij bouwen met FSChout uit duurzaam beheerde bossen. Wij willen vooral dat gebouwen heel lang meegaan en mensen heel veel plezier geven. Daarom zijn wij niet alleen bouwers maar zorgen we voor het hele traject: van ontwerp tot en met onderhoud.”

kringloop van bouwmaterialen ONTWERP

KEUZE MATERIALEN

RECYCLING

KEUZE INSTALLATIES

SLOOP

BOUW

GEBRUIK

AANPASSING

7

Van Vakwerk tot Meesterwerk Thema: Duurzaam voedsel In een wereld met veel mensen is veel voedsel nodig. Hoe zorgen we dat er genoeg eten is voor iedereen, zonder de grond, de natuur en de dieren helemaal uit te putten? Daarvoor zijn veel slimme ideeën nodig, of je nu boer bent of tuinbouwer, winkelier of kok of gewoon van gezond en lekker eten houdt. Pieter en Ria Boons werken op een biologische manier: hun bedrijf is een gesloten kringloop, net als in de natuur. Melkveehouders Pieter en Ria Boons van Melkveehouderij Boons: “Wij zorgen heel goed voor ons land en voor onze dieren zodat we geen bestrijdingsmiddelen of kunstmest nodig hebben. We willen graag weten wat er met onze melk gebeurt. Daarom werken we in een coöperatie (organisatie waarin boeren samenwerken) om te weten waar de melk, yoghurt en kaas heengaan. We vinden het belangrijk dat iedereen in de keten een eerlijk loon krijgt. Zo kunnen we allemaal ons werk goed blijven doen. Ook dat is duurzaam. Ieder zijn deel, lekker en gezond.”

kringloop van voedingsstoffen CONSUMENT

WINKELS

KAAS YOGHURT MELK

SLAGER

COÖPERATIE BIOLOGISCH VLEES BIOLOGISCHE MELK KOEIEN KALVEREN

MAIS GRAS

MEST

Samen bereiken we meer

8

Van Vakwerk tot Meesterwerk Project in stappen Stap 1

Stap 2

Voorbereiding Bedrijfs­bezoek

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Meester­werk

Tentoon­ stelling

Finale en terugkijken

Stap 1 - Voorbereiding  Vorm groepjes om samen dit project te gaan aanpakken.  Als je de informatie op de pagina’s 4 t/m 8 goed gelezen hebt, bespreek dan de thema’s. Vul nu het schema in.

Thema: Duurzame energie

Duurzame gebouwen

Duurzaam voedsel

Bedrijven die bij het thema passen Beroepen die bij het thema passen Producten die bij het thema passen Dit spreekt me aan



Probeer samen tot een keuze te komen voor: - een thema - een bedrijf - en de vakmensen.

Kun je je al een beetje voorstellen hoe jullie Meesterwerk eruit gaat zien?

9

Hergebruik

Van Vakwerk tot Meesterwerk Stap 2 - Bedrijfsbezoek  Maak een afspraak met het bedrijf dat jullie hebben uitgekozen.

Checklist:  Vraag naar een contactpersoon die vakman of vakvrouw is.  Vraag of die persoon ook iets weet over duurzaamheid (misschien moet je nog een andere contactpersoon hebben).  Vertel met welk project je bezig bent.  Leg uit dat je komt voor kennismaking en om te bespreken hoe je samen aan een Meesterwerk kunt werken.  Geef aan hoe lang de afspraak duurt (hooguit een uur).



 Kennismaking en interview

Voor het interview kun je de vragenlijst op de volgende pagina’s gebruiken. Zorg dat je de informatie goed verwerkt, want die heb je straks nog nodig.



Checklist: iew op  Neem het interv gen. of maak aantekenin : als een  Verdeel de taken de de vragen stelt, kan maken. ander aantekeningen foto’s te maken!  Vergeet niet wat

Samen bereiken we meer

10

Van Vakwerk tot Meesterwerk Voorbeeld vragenlijst Kies uit deze lijst de vragen die voor jullie bedrijf van toepassing zijn.

Inleiding

“Wij doen mee aan het project Van Vakwerk tot Meesterwerk. Onderdeel van dit project is een bedrijfsbezoek en kennismaking met de vakmensen van uw bedrijf. Als we alle informatie hebben verzameld, gaan we werken aan een Meesterwerk over uw bedrijf, uw vakmensen en, als het kan, over de duurzaamheid van uw bedrijf. Mogen wij u een paar vragen stellen?”

1. Algemene vragen over het bedrijf Welke activiteiten doet uw bedrijf? Welke producten worden hier gemaakt? Voor wie zijn deze producten bestemd? Hebt u veel klanten? Hoeveel kost uw product? Hoeveel tijd hebt u nodig om de producten te maken? Welke apparaten, machines en gereedschappen gebruikt u? Hoeveel mensen werken hier? Welke vakmensen werken hier? Hebt u informatie over uw bedrijf voor onze presentatie?

2. Vragen over duurzaamheid van het bedrijf Is duurzaamheid belangrijk in uw bedrijf? Zijn er kringlopen in uw bedrijf? Zo ja, kunt u die voor ons tekenen? Werkt u met één of meer van de volgende thema’s:  duurzame energie  duurzame gebouwen  duurzaam voedsel Wat doet u daarmee? Zijn er nog andere duurzame onderwerpen belangrijk in uw bedrijf? Verwacht u dat duurzaamheid in de toekomst nog belangrijker wordt? Welke vakmensen in uw bedrijf werken aan duurzaamheid? Hebt u informatie over de duurzaamheid van uw bedrijf voor onze presentatie?

11

 hergebruik

Van Vakwerk tot Meesterwerk 3. Vragen aan de vakmensen Hoe heet uw vak? Is er voor uw vak een speciale opleiding? Werkt u vooral alleen of juist samen met anderen? Hebt u vaste of wisselende werktijden? Besteedt u in uw werk aandacht aan de veiligheid? Zo ja, hoe gaat dat? Bij welke werkzaamheden gebruikt u vooral uw hoofd? Bij welke werkzaamheden gebruikt u vooral uw handen? Heeft uw vak te maken met duurzaamheid? Kunt u dat uitleggen? Wat vindt u leuk aan uw vak? Wat vindt u minder leuk aan uw vak? Zou u iemand aanraden om voor uw vak te kiezen? Hebt u informatie over uw vak of voorbeelden van uw vakwerk voor onze presentatie?

4. Vragen over het Meesterwerk Hebt u ideeën voor het Meesterwerk dat wij kunnen maken? Kunnen wij daarbij aandacht besteden aan duurzaamheid? Hoe zou u ons kunnen helpen? Wanneer heeft u daar tijd voor? Kunnen we een nieuwe afspraak maken om verder samen te werken aan het Meesterwerk?

Afsluiting

Heel hartelijk bedankt voor dit interview! Als u nog iets aan ons wilt doorgeven, kunt u contact opnemen met (naam, telefoonnummer, e-mail) … We zijn heel blij dat u ons gaat helpen met ons Meesterwerk en dat we daarvoor een afspraak kunnen maken. Ons Meesterwerk moet op (datum) …… klaar zijn. De finale is op (datum) ….. Wij zullen u vertellen hoe ons Meesterwerk heeft gescoord.

Informatie verwerken

De informatie verwerk je in een presentatie. Die kun je maken op de computer of op papier. Of je doet het allebei. Een collage met foto’s en teksten doet het goed op de tentoonstelling. Laat duidelijk zien in de presentatie wat je over het bedrijf en over het vakwerk hebt geleerd.

Samen bereiken we meer

12

Van Vakwerk tot Meesterwerk Stap 3 - Meesterwerk Je hebt nu veel informatie verzameld. Tijd om zelf aan de slag te gaan. Welk Meesterwerk gaan jullie maken? Een paar ideeën:  een mini-windmolen of een apparaatje op zonne-energie,  een maquette van een duurzaam gebouw,  de kringloop van een product,  een kunstwerk van hergebruikte materialen,  recepten voor een heerlijk duurzaam menu. Misschien maak je liever een uitgebreide presentatie als boekje, strip, animatie of film. Laat je creativiteit werken, maar let op de volgende punten:  Het Meesterwerk past goed bij het thema, het bedrijf en het vak dat je hebt gekozen.  Het Meesterwerk is in een paar weken te maken.  Het Meesterwerk ziet er aantrekkelijk uit voor het publiek.  Het Meesterwerk is gemakkelijk te vervoeren.  Het Meesterwerk blijft in ieder geval een paar weken goed en mooi.  Voor het Meesterwerk zijn geen dure materialen nodig.

Werkschema’s Meesterwerk Taken

Wie

Benodigde materialen

13

Hulp van

Wie zorgt ervoor

Klaar op

Wanneer beschikbaar

Van Vakwerk tot Meesterwerk Stap 4 - Tentoonstelling Het project is nu in volle gang en jullie zijn lekker bezig. Tijd om na te gaan denken over de tentoonstelling op school. Jullie krijgen waarschijnlijk een tafel die je helemaal naar eigen wens kunt inrichten. Maak er een aantrekkelijke presentatie van met kleur en decoratiemateriaal.

Publiekstrekker

Om de tentoonstelling levendig te maken én om meer stemmen te winnen, kun je een publiekstrekker voorbereiden. Bijvoorbeeld: het publiek kan iets voelen of iets proeven, men kan een paar quizvragen beantwoorden, iets raden, een klein opdrachtje uitvoeren of een spelletje doen. Natuurlijk zorg je ervoor dat de publiekstrekker aansluit bij jullie Meesterwerk en jullie thema. Zo trek je nog meer mensen naar jullie kraam.

Werkschema tentoonstelling Wat past er in jullie kraam

Welke taken zijn er

Wie doet wat

Het Meesterwerk De Publiekstrekker Vakwerk van het bedrijf Extra informatie: folders, posters, foto’s Presentatie op de computer Collage .......

Stap 5 - Terugkijken Het project is voorbij. Je hebt een prachtig Meesterwerk gemaakt en heel veel enthousiaste reacties gekregen van kinderen en volwassenen om je heen. Misschien heb je zelfs een prijs gewonnen. In de klas ga je het project nog bespreken en uitwisselen wat je hebt geleerd. Je kunt vertellen wat je leuk vond, wat helemaal nieuw voor je was, wat je moeilijk vond en waar je verder aan wilt werken. Je kunt ook uitwisselen bij welke bedrijven je op bezoek bent geweest en welke producten die bedrijven maken. Ook al is het project voorbij, werken aan duurzaamheid kun je gewoon blijven doen. Thuis, op school en straks in je werk. De bedrijven die aan dit project hebben meegewerkt, zien je graag terug als een vakman of vakvrouw met ideeën, creativiteit en heel veel werkplezier. Weet je nog: minder schade en meer plezier!

Samen bereiken we meer

14

Colofon Uitgave van Rabobank Amerstreek zevende, geheel vernieuwde druk, 2012 Wijzigingen voorbehouden Overname van materialen uit deze uitgave is alleen toegestaan na toestemming van Rabobank Amerstreek.

Foto’s: Fotografie Margret Tielemans Illustraties: Roland Maas Coördinatie, vormgeving en tekst: Marcada Project & Tekst Gedrukt op FSC papier

Dank aan directie en medewerkers van: Melkveehouderij Boons, Raamsdonk Installatiebedrijf Van Alphen & Roest, Wagenberg Vaessen Algemeen Bouwbedrijf, Raamsdonksveer Tools To Work, Teteringen