gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6334 Inboeknummer 15BST00606 Beslisdatum B&W 26 mei 2015 Dossiernummer 15.22.103(2.2.1)
van het raadslid dhr. M. Punte (VVD) over opsporing Raadsvragen bijstandsfraude
Afgelopen week stond er een artikel in Binnenlands Bestuur over het lonen van bijstandsfraude. “Het Landelijk Contact Sociaal Rechercheurs (LCSR) slaat in een brief aan staatssecretaris Klijnsma (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, PvdA) alarm over de bestrijding van de bijstandsfraude. Fraudeurs ontlopen hun straf doordat ze niet worden aangepakt door gemeenten, aldus het LCSR. 'Fraude in de bijstand loont wel degelijk', schrijft LCSR-voorzitter Irma Heintzberger aan Klijnsma. Het LCSR richt zich tot de staatssecretaris omdat de bewindsvrouw medio dit jaar de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW wetgeving evalueert. De wettelijk regeling werkt volgens de sociale rechercheurs niet. Fraudeurs Het LCSR stelt dat fraudeurs door onder meer het beleid van gemeenten niet de straf krijgen die ze verdienen. Voorzitter Heintzberger meent dat 'veel gemeenten alleen de prioriteit leggen bij het beëindigen van een uitkering waardoor de echte fraudeur ontkomt aan een passende sanctie.' Goedkoper Gemeenten zouden het goedkoper vinden om geen diepgravend onderzoek te doen naar de lengte van de periode dat een fraudeur ten onrechte een uitkering kreeg. Daardoor hoeft hij niet terug te betalen, krijgt hij geen boete en wordt hij ook niet strafrechtelijk aangepakt. 'Vaak komt de fraudeur na een korte periode weer terug in de uitkering omdat de levenssituatie aangepast zou zijn', schrijft Heintzberger aan staatssecretaris Klijnsma.” Dat brengt ons tot de volgende vragen: 1. 2.
Hoe worden bijstandfraudeurs in Eindhoven aangepakt en zijn er veranderingen in de aanpak of beleid? Wordt in Eindhoven de prioriteit gelegd bij het beëindigen van de uitkering zoals het LCSR stelt?
Raadsnummer 15R6334
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
* Zo ja, bent u dan net als het LCSR van mening dat de echte fraudeur aan een passende sanctie ontkomt? * Zo nee, kan u aantoonbaar maken dat bij fraude onderzoek wordt gedaan naar de lengte van de periode dat een fraudeur ten onrechte een uitkering kreeg? Hoe beoordeelt u de effectiviteit van het beleid, welke criteria worden daarvoor gehanteerd? Hoeveel fraudeurs worden jaarlijks beboet? Hoeveel boetes worden er uitgedeeld en hoe hoog zijn die bedragen? Hoeveel beboete fraudeurs komen terug in een uitkering en hoe lang is de gemiddelde tussentijdse periode? Hoeveel beboete fraudeurs recidiveren en hoe vaak? Hoe verhouden de cijfers van Eindhoven zich met de benchmark? Om een trend op te sporen willen we de gevraagde informatie graag over een periode van drie jaar ontvangen.
De VVD heeft tijdens de kadernota vorig jaar een motie ingediend over fraude en gevraagd om overzicht en inkeerregeling. Deze informatie willen we voor zover mogelijk ook graag over een periode van drie jaar ontvangen. Die informatie komt in Q2 volgens de afsprakenlijst , daarom willen we graag antwoord op bovenstaande vragen zodat we de antwoorden mee kunnen nemen als memo van wethouder komt.
Eindhoven, 28 april 2015.
Antwoord van burgemeester en wethouders 1.
Hoe worden bijstandfraudeurs in Eindhoven aangepakt en zijn er veranderingen in de aanpak of beleid? Sociale zekerheid is van belang om iedere inwoner van onze stad een bestaansminimum te geven.Dit brengen we met zijn allen op. Om draagvlak hiervoor te behouden is het van cruciaal belang dat misbruik/oneigenlijk gebruik van bijstandsuitkeringen wordt tegen gegaan. We hebben verschillende handhavingsinstrumenten tot onze beschikking om fraude op te sporen en liever nog te voorkomen. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan inzage in verschillende systemen (Suwi-net), huisbezoeken, controle van social media, internetrecherche waarnemingen, signalen van het Inlichtingenbureau over andere inkomsten naast uitkering en over detentie, meldingen van de basisregistratie personenbij wijzigingen, volgacties en de tiplijn/fraudemeldpunt. Als vast staat dat een bijstandsgerechtigde zijn inlichtingenplicht heeft geschonden, dan wordt de als gevolg daarvan ten onrechte verstrekte bijstandsuitkering altijd teruggevorderd en een boeteoplegging bezien. Bij zeer dringende redenen kan geheel worden afgezien. Bij verminderde verwijtbaarheid wordt de boete gematigd.Voor de bepaling van de mate van verwijtbaarheid geldt een recente
2
Raadsnummer 15R6334
uitspraak van de Centrale Raad van Beroep als leidraad: 25% (bij verminderde verwijtbaarheid), 50% (geen opzet, wel verwijtbaar) of 75%(bij grove onachtzaamheid) tot een maximum van € 8.100,-. Bij willens en wetens schenden van de inlichtingenplicht bedraagt de boete 100% van de netto teveel verstrekte uitkering, met een maximum van € 81.000,- . Tot het opleggen van zulke hoge boetes zal het in de praktijk niet komen, omdat opzet aangetoond moet zijn. Daarnaast doen wij, conform de ‘Aanwijzing sociale zekerheidsfraude’ bijterugvorderingen van € 50.000,- of meer aangifte bij het openbaar ministerie, waarna een strafrechtelijk traject begint. Wij leggen dan geen boete op. Anders zousprake zijn van een dubbele bestraffing.
2.
Wordt in Eindhoven de prioriteit gelegd bij het beeindigen van de uitkering zoals het LCSR stelt? Zo ja, bent u dan net als het LCSR van mening dat de echte fraudeur aan een passende sanctie ontkomt? Zo nee, kan u aantoonbaar maken dat bij fraude onderzoek wordt gedaan naar de lengte van de periode dat een fraudeur ten onrechte een uitkering kreeg? In Eindhoven wordt bij schending van de inlichtingenplicht de ten onrechte verstrekte bijstand teruggevorderd en wordt binnen de wettelijke kaders gesanctioneerd. Wij zijn het dan ook niet eens met het LCSR. De hoogte van de boetes wordt gebaseerd op het terugvorderingsbedrag. Het feit dat er boetes zijn opgelegd (zie bijlagen) betekent dus dat er bedragen worden teruggevorderd. Dit toont al aan dat er gekeken wordt naar de lengte van de periode waarover ten onrechte uitkering is verstrekt. De terugvordering betreft immers de ten onrechte verstrekte uitkering als gevolg van schending van de inlichtingenplicht.
3.
Hoe beoordeelt u de effectiviteit van het beleid, welke criteria worden daarvoor gehanteerd? De effectiviteit van het beleid wordt o.a. beoordeeld middels tussentijdse evaluaties en tussentijdse rapportages.
4.
Hoeveel fraudeurs worden jaarlijks beboet? Het jaarlijks aantal boetes is afhankelijk van het aantal beboetbare gedragingen. Dit aantal varieert. De wettelijke verplichting om boetes op te leggen bij bijstandsfraude geldt sinds 1 januari 2013. De registratie is in Eindhoven wat later op gang gekomen. Vanaf medio april 2013 zijn de eerste boete-onderzoeken gestart, en afgewerkt. De inrichting van het administratieve proces is iets later opgang gekomen, waardoor pas in oktober is gestart met het registreren van alle boetes.Alleen de daadwerkelijk opgelegde boetes zijn geregistreerd. Wordt er een waarschuwing afgegeven (er is sprake van schending inlichtingenplicht, maar de bijstandsgerechtigde heeft hierdoor niet teveel uitkering ontvangen) of afgezien van boeteoplegging (wegens zeer bijzondere omstandigheden), dan wordt dit niet
3
Raadsnummer 15R6334
geregistreerd. In de individuele dossiers wordt deze informatie uiteraard wel vastgelegd. 5.
Hoeveel boetes worden er uitgedeeld en hoe hoog zijn die bedragen? Zie bijlage 1. De functie boete-ambtenaar is door de reorganisatie binnen het sociaal domein komen te vervallen. In januari/februari 2015 zijn de taken van de boete-ambtenaar overgeheveld naar de afdeling handhaven. Door die overdracht zijn in die maanden nagenoeg geen boetes opgelegd.
6.
Hoeveel beboete fraudeurs komen terug in een uitkering en hoe lang is de gemiddelde tussentijdse periode? Uit de registratiesystemen is niet te achterhalen of en zo ja hoe lang de personen die hun inlichtingenplicht hebben geschonden uit de uitkering zijn geweest. Het recht op uitkering wordt niet altijd beëindigd/ingetrokken, maar vaak herzien. Bijvoorbeeld wanneer iemand inkomsten heeft gehad niet heeft doorgegeven, maar de inkomsten lager zijn dan de geldende bijstandsnorm. Het recht op uitkering blijft bestaan. Dan wordt het recht herzien naar het lagere bedrag en wordt het teveel verstrekte bedrag teruggevorderd en de boete bezien over het netto teveel verstrekte bedrag.
7.
Hoeveel beboete fraudeurs recidiveren en hoe vaak? Tot medio mei 2015 is bij 6 bijstandsgerechtigden sprake van recidive, in casu voor de 2e keer de inlichtingenplicht geschonden. Zie bijlage 2. Boeteoplegging wegens schending van de inlichtingenplicht is pas sinds 01-01-2013 mogelijk. Heeft de bijstandsgerechtigde vóór die tijd de inlichtingenplicht geschonden, dan moet er een maatregel opgelegd worden. De maatregel mag niet meegerekend worden bij de beoordeling van recidive-boete. Met andere woorden: de bijstandsgerechtigde moet eerst een boete zijn opgelegd wegens schending van de inlichtingenplicht na 01-012013, wil een herhaling van schending van de inlichtingenplicht aangemerkt kunnen worden als recidive. Dit verklaart het relatief kleine aantal recidives tot heden.
8.
Hoe verhouden de cijfers van Eindhoven zich met de benchmark? Eindhoven neemt deel aan een benchmark rondom de ontwikkeling van het aantal verstrekte uitkeringen. Hierin worden echter geen boete-gegevens opgenomen.
9.
Om een trend op te sporen willen we de gevraagde informatie graag over een periode van drie jaar ontvangen. Zie bijlagen. Zoals eerder aangegeven is de boete-oplegging bij schending van de inlichtingenplicht ingevoerd per 1 januari 2013, en is de registratie pas in oktober 2013 gestart. Dat betekent dat de gegevens niet verder teruggaan dan oktober 2013.
4
Raadsnummer 15R6334
Eindhoven, 26 mei 2015
Burgemeester en wethouders van Eindhoven
Bijlage 1 Maand
Aantal boetes
Totaal bedrag
Oktober November
21 13
€ 14.476,46 € 8.274,12
December 2014
12
€ 17.492,25
Januari Februari
17 18
€ 10.888,19 € 11.563,12
Maart April
16 9
€ 25.104,40 € 18.866,62
Mei Juni
16 16
€ 10.853,99 € 19.064,79
Juli Augustus
8 8
€ 14.650,66 € 17.252,25
September Oktober
4 12
€ 13.858,63 € 21.453,59
November December 2015
9 12
€ 21.482,27 € 13.658,16
Januari
-
-
Februari Maart
2 17
€ 537,94 € 9.263,22
April
23
€ 9.616,16
Aantal recidive-boetes
Totaal bedrag
Juni 2015
1
€ 804,71
Maart April
2 1
€ 286,32 € 2.760,-
Mei
2
€ 2.070,-
2013
Bijlage 2 Maand 2014
5
Raadsnummer 15R6334
6
