UITGANGSPUNTEN VAN DE VERSLAGGEVING

Jaarverslag 2013

UITGANGSPUNTEN VAN DE VERSLAGGEVING

∙ EN ISO 9001 Auteur

Directiesecretaris

Vastgesteld RvB

12-05-2014

Goedgekeurd RvT

12-05-2014

Naam verslagleggende rechtspersoon

Stichting FPC Dr. S. van Mesdag

Bezoekadres

Helperlinie 2, 9722 AZ GRONINGEN

Postadres

Postbus 30.002, 9700 RC GRONINGEN

Telefoonnummer

050 5221 221

Faxnummer

050 5261 474

Nummer Kamer van Koophandel

02100277

Fiscaal nummer

818385418

Emailadres

[email protected]

Internetpagina

www.vanmesdag.nl

FPC Dr. S. van Mesdag

jaarverslag 2013

In het Jaarverslag 2013 van de Mesdag wordt verslag gedaan van de activiteiten over de periode 1 januari tot en met 31 december 2013. De Mesdag vervult als maatschappelijke organisatie op het snijvlak van de twee publieke domeinen ‘zorg’ en ‘veiligheid’ een belangrijke rol in de samenleving. Het behandelen van patiënten met een tbs-maatregel gericht op het verminderen van recidiverisico en waar mogelijk resocialisatie in de maatschappij, weet zich immer verzekerd van aandacht door politiek, media en maatschappij. Middels dit verslag legt de Mesdag verantwoording af met betrekking tot het werk dat wij het afgelopen jaar hebben verricht, de prestaties die we hebben behaald en de meerwaarde die dat heeft voor de veiligheid in de samenleving en het individuele welzijn van onze patiënten die wij in zorg hebben (gehad). De Jaarrekening 2013 inclusief accountantsverklaring en de kwantitatieve gegevens zijn aangeleverd via de webenquête DigiMV. Het geheel aan verantwoordingsgegevens is openbaar en te raadplegen via www.jaarverslagenzorg.nl pagina 2 van 46

VOORWOORD DIRECTIE EN RAAD VAN BESTUUR

De directie en de Raad van Bestuur bieden u het Jaarverslag 2013 aan. In een

In 2013 is het Masterplan DJI 2013 – 2018 verschenen en zijn er meerjaren

veranderende wereld heeft de Mesdag haar positie in het forensische veld

afspraken gemaakt tussen DForZo en het forensische veld. Concentratie van

versterkt. Daar zijn we trots op; er staat een gezonde organisatie die goede

hoog beveiligde en hoogintensieve zorg in minder instellingen verschaft de

zorg verleent.

FPC’s de benodigde omvang om kwaliteit te kunnen blijven leveren. Dat maakt niet alleen het stelsel robuust, ook is daarmee bewust gekozen voor

We weten ook dat we het afgelopen jaar veel van onszelf hebben gevraagd.

levensvatbare instellingen. Deze keuze heeft ons in 2013 verder gestimuleerd

Ingegeven door korting op de tarieven is de ervaren werkdruk hoog, wanneer

onze zorginhoudelijke en bedrijfsmatige expertise door te ontwikkelen en te

we met minder mensen hetzelfde (of meer) doen. De interne ontwikkelingen

verbreden naar onze ketenpartners. Dat continueren we in 2014. Zo is met de

binnen de Mesdag zijn soms ook taai gebleken. De implementatie van het

ontsluiting van de West3-vleugel de eigen transmurale capaciteit vergroot

EPD en het onderliggend concretiseren van de zorgpaden heeft veel energie

waarmee we de keten beter bedienen en biedt deze voorziening een

en tijd gekost en trekken we door naar 2014. We zijn in staat gebleken de

ontmoetingsplek voor de samenwerkende ambulante teams van de Mesdag,

actiepunten uit de veldbrede notitie ‘Manifest van Lunteren’ goed te

AFPN en VNN. Verdere toekomstige inspanningen van de Mesdag zullen

integreren. Dat geeft ons de nodige handvatten om de behandelduur verder

echter vooral gekleurd worden door de capaciteitsontwikkeling.

te verkorten zonder de veiligheid voor de samenleving uit het oog te verliezen. Alle bouwactiviteiten gingen onverminderd door zodat we blijvend

De overwegend positieve resultaten op onze in het jaarplan geformuleerde

voldoen aan niet alleen de (brand)veiligheidsvoorschriften, maar ook aan de

doelstellingen maakt dat 2013 een geslaagd jaar is geweest. De waardering

eisen die we stellen aan efficiënte en doelmatige zorg- en dienstverlening.

van onze patiënten en partners in de keten voor onze adequate en

Nieuwe behandelmodules zijn geïmplementeerd en gewenste slagen ten

betrouwbare zorg- en dienstverlening sterkt ons in dit besef.

aanzien van de doorontwikkeling van de HKT (risicotaxatie) en de IFBE (ROM) zijn gemaakt. Bovenal is met veel motivatie en gedrevenheid de best mogelijke forensische behandeling geboden aan onze patiënten.


jaarverslag 2013

Harry Beintema

Corstiaan Bruinsma

Gerard Koorman

Bert van der Hoek

directie

raad van bestuur

pagina 3 van 46

INHOUDSOPGAVE

Uitgangspunten van de verslaggeving Voorwoord directie en Raad van Bestuur Hoofdstuk 1. Kerngegevens

2 3 5

1.1

Kernactiviteiten en nadere typering

5

1.2

Productie, personeel en opbrengsten

7

1.3

(Keten)samenwerkingsrelaties

8

Hoofdstuk 3. Realisatie doelstellingen 2012

14

3.1

A3

14

3.2

Beknopte toelichting op onderdelen van de A3

16

3.3

Producten en eindresultaten

28

3.4

Balans en resultatenrekening

29

Hoofdstuk 4. Toekomstparagraaf

30

Bijlage 1; prestatie-indicatoren DForZo

32

Hoofdstuk 2. Bestuur, toezicht en bedrijfsvoering

10

Bijlage 2; prestatie-indicatoren Forensische Psychiatrie

33

2.1

Directie en raad van bestuur

10

Bijlage 3; forensische prestatie-indicatoren IGz

34

2.2

Raad van Toezicht

11

Bijlage 4; Wetenschappelijk onderzoek

36

2.3

Bedrijfsvoering en kansen / risico’s

13

Bijlage 5; Publicaties

45


jaarverslag 2013

pagina 4 van 46

1. KERNGEGEVENS

Kerngegevens tbs-plaatsen

Doel

Realisatie

Realisatie

Realisatie

2013

2013

2012

2011

100%

95,5%

93,4%

98%

26

14

18

29

1.1 Kernactiviteiten en nadere typering

Bezettingsgraad gemiddeld over verslagjaar

FPC Dr. S. van Mesdag is een groot forensisch psychiatrisch centrum te

Instroom, voldoen aan het aantal eerste opnames

Groningen. Overtuigd van nut en noodzaak van TBS, heeft zij de ambitie om

Doorstroom vervolgvoorziening

29

34

20

17

vooraanstaand in dit veld te zijn en heeft zij daartoe de kwaliteiten en

Uitstroom per vertrekcategorie

27

29

28

37

mogelijkheden. Door haar omvang en brede expertise kan FPC Dr. S. van

Aantal ontvluchtingen tbs-gestelden

0

0

0

0

Mesdag een op het individu georiënteerde en kleinschalig georganiseerde

Aantal overige onttrekkingen tbs-gestelden

<8

3

4

7

<7

0

0

4

<2

3

4

3

behandeling aanbieden; ook aan zeer moeilijke patiënten.

Waarvan: onttrekking vanaf terrein buiten de externe beveiligingsring

Respect voor de patiënt met ernstige psychiatrische problemen is daarbij

Waarvan: onttrekking tijdens toegestaan verblijf

uitgangspunt. Centraal staat het streven de patiënt actief

buiten de kliniek

verantwoordelijkheid te laten nemen voor zijn daden en de betekenis daarvan

Bijzonder voorval

<8

10

8

13

voor het slachtoffer en voor zijn behandeling.

Aantal gegronde klachten patiënten

<15

9

12

11

Aantal geweldplegingen tussen patiënten

<8

1

1

6

Door intensieve samenwerking met andere instellingen binnen de zorgketen,

Waarvan: aantal fysieke geweldplegingen

<7

1

1

6

het justitiële veld en opleidings- en onderzoeksinstellingen, bevordert de

Waarvan: aantal dreigingen met fysiek geweld

<2

0

0

0

<10

6

8

7

Mesdag de doorstroom en bundelt en ontwikkelt de Mesdag voortdurend

Geweldplegingen tegen personeel

kennis en ervaring. Hierdoor blijft de organisatie zich ontwikkelen naar een

Waarvan: aantal fysieke geweldplegingen

<6

6

7

2

hoge professionele standaard.

Waarvan: aantal dreigingen met fysiek geweld

<5

0

1

5

Aantal recidive tijdens tbs

0

0

0

1

Gemiddelde behandelduur

n.t.b.

Vanuit een solide basis van veiligheid en resultaatgerichtheid vermindert zij het delictrisico aanzienlijk. Daarmee neemt de Mesdag haar maatschappelijke

PI-I (behandelduur in maanden)

85

121

106

verantwoordelijkheid ten aanzien van zorg en bescherming, rechtshandhaving

PI-II (verblijfsduur longstay in maanden)

117

118

119

en veiligheid.

PI-II (verblijfsduur overig in maanden)

37

34

42


jaarverslag 2013

pagina 5 van 46

Toelichting op de (bed)bezetting

adviesgremia eindigend bij toestemming van de Staatssecretaris. Ook op de

Met de Directie Forensische Zorg (DForZo) is een productieafspraak

verlofdag zelf vinden opnieuw afwegingen plaats. Risico’s zijn gekend en

overeengekomen van 256 bedden in 2013. Wegens achterblijvende

beleid is geformuleerd om risico’s zoveel mogelijk uit te sluiten. Een risicovrije

capaciteitsvraag, bleef de instroom lager dan gewenst. Op basis van de

maatschappij bestaat niet en helaas komen onttrekkingen voor. De landelijke

gecorrigeerde verzorgingsdagen is een totaal cumulatief gemiddelde

aantallen onttrekkingen zijn marginaal - afgezet tegen de tienduizenden

productie voor 2013 gerealiseerd van 244,5 patiënten (95,5%). Deze

verlofbewegingen op jaarbasis. De historie leert ons dat er nauwelijks

genoemde productie is exclusief enkele patiënten waarvoor specifieke

strafbare feiten worden gepleegd tijdens de onttrekkingen. Verlof biedt de

afspraken zijn gemaakt (2,8 patiënten op jaarbasis) en de crisisopvang die is

patiënt kansen op o.a. opleiding, gezonde sociale relaties, werk en overige

verleend voor de reguliere ggz of forensische instellingen met een lager

steunende / beschermende factoren. Daarmee laat het Verlofbeleid tbs zien

beveiligingsniveau (gemiddelde bezetting op jaarbasis van 3,9 patiënten met

dat het leidt tot een veiliger samenleving.

forse gedragsproblematiek). In 2013 zijn 26.776 verlofbewegingen geregistreerd. In 3 gevallen onttrok een De Mesdag heeft 14 eerste opnames gerealiseerd in 2013. Daarnaast zijn 5

patiënt zich (tijdelijk) aan de behandeling. Dit betroffen twee patiënten met

patiënten opgenomen na ruiling met een ander FPC, vonden er 4 opnames uit

de onbegeleide verlofstatus die zich binnen enkele dagen weer meldden bij de

herselectie plaats, werden er 2 patiënten eenzijdig opgenomen na opheffen

kliniek. De derde patiënt (met transmuraal verlof) bevond zich op een andere

van de longstay-status en vonden er 7 eenzijdige opnames uit andere FPC’s

locatie dan was opgenomen in het verlofplan. Er zijn geen aanwijzingen dat zij

plaats. In meer of minder kortdurende mate zijn er in 2013 zeven patiënten

alle drie in de korte periode van ongeoorloofde afwezigheid incidenten

ter crisis uit GGZ-instellingen opgenomen. Het totaal aantal opnames dat de

hebben veroorzaakt.

Mesdag onderhavige verslagjaar verricht heeft, komt daarmee op 39. Toelichting op het aantal Meldingen Bijzonder voorval Toelichting op het aantal onttrekkingen

De 10 meldingen Bijzonder Voorval betroffen een poging tot ontvluchting

Wanneer verantwoord geacht, vindt resocialisatie middels verlof plaats; één

(tijdig gesignaleerd), natuurlijk overlijden (2 keer), het aantreffen van grote

van de doelstellingen van de tbs-maatregel. De beslissing om een patiënt,

hoeveelheden geld en drugs bij een patiënt met transmuraal verlof in een

eerst beveiligd, vervolgens begeleid en onbegeleid, op verlof te sturen wordt

eigen woning en enkele incidenten zoals diefstal, een eenzijdig

verre van lichtzinnig genomen door de Mesdag. Voorafgaand vindt een lang

verkeersongeval en een patiënt die werd bedreigd door een netwerklid van

behandeltraject plaats evenals veelvuldige toetsing door interne en externe

zijn slachtoffer.


jaarverslag 2013

pagina 6 van 46

Toelichting op het aantal geweldplegingen Over 2013 is er ten aanzien van één patiënt een geweldpleging geconstateerd

1.2 Productie, personeel en opbrengsten Kerngegeven

waarbij hij een medepatiënt fysiek aanviel. Er vonden zes geweldplegingen plaats door patiënten tegen een personeelslid; in 1 geval betrof dit een

Patiënten

patiënt zonder tbs-maatregel die als crisis in de Mesdag is geplaatst. De

Aantal patiënten in zorg op 31 december

Aantal/bedrag

Aantal/bedrag

2013

2012

250

240

256

256

Mesdag is één van de drie FPC’s in Nederland die Risico Interventie patiënten (RI patiënten) huisvest die extreem beheersen/of vluchtgevaarlijk zijn. Vijf

Capaciteit

fysieke incidenten vonden plaats op een afdeling voor Very Intensive Care

Aantal beschikbare tbs-bedden op 31 december

(VIC) waar deze specifieke doelgroep wordt behandeld. Productie

Toelichting op de gemiddelde behandelduur

Gemiddelde bedbezetting geheel verslagjaar

244,52

239,10

De gemiddelde behandelduur (PI-I) van de patiënten die vanuit intra- of

Gemiddelde productiepercentage

95,5%

93,4%

transmurale capaciteit in 2013 zijn uitgestroomd, bedroeg 85 maanden (7,05

Aantal verzorgingsdagen

89.249

87.511

jaren). Deze berekening gaat op voor het cohort 2013 (18 patiënten) die zijn uitgestroomd met een nieuw Proefverlof (PV), Voorwaardelijke Beëindiging

Aantal in verslagjaar geopende DBBC’s

314

281

(VB) of Onvoorwaardelijk Ontslag (OO), gerekend vanaf de opnamedag in een

Aantal in verslagjaar gesloten DBBC’s

307

274

behandelkliniek (hetzij de Mesdag, hetzij een ander FPC). Personeel

De gemiddelde verblijfsduur van alle patiënten die op peildatum 01-09-2013

Aantal personeelsleden in loondienst op 31 december

502

498

langer dan 6 jaar tbs hadden (PI-II, longstay) bedraagt 117 maanden; de

Aantal FTE personeelsleden in loondienst op 31 dec.

445

451

€ 43.342.102,-

€ 45.697.226,-

gemiddelde verblijfsduur van patiënten die korter dan 6 jaar in behandeling waren (PI-II, overig) bedraagt 37 maanden. Het voortschrijdende gemiddelde

Bedrijfsopbrengsten

van de verblijfsduur van alle patiënten is met een lichte stijging over 2013

Totaal bedrijfsopbrengsten in verslagjaar

(72 maanden / 5,98 jaren) nagenoeg gelijk aan voorgaande jaren (2012:

Waarvan subsidies

69 maanden, 2011: 70 maanden, 2010: 72 maanden).

Waarvan overige bedrijfsopbrengsten


jaarverslag 2013

€ 214.965,-

€ 258.958,-

€ 43.127.146,-

€ 45.438.268,-

pagina 7 van 46

1.3 (Keten)samenwerkingsrelaties

bestaat uit de organisatie eenheden FPA Zuidlaren en de Ambulante

Onderstaand een indeling van organisaties waarmee FPC Dr. S. van Mesdag

Forensische Psychiatrie Noord Nederland Groningen (AFPN). De

een specifieke relatie is aangegaan, bijvoorbeeld in de vorm van een

samenwerking kreeg het afgelopen jaar vorm door o.a. een gezamenlijk

overeenkomst, convenant of andere afspraken.

uitgewerkte positionering, waarbij de Mesdag, de forensische polikliniek i.s.m. VNN, onze FPA, onze transmurale voorzieningen en de forensische bedden

De wetgever, tenuitvoerlegger, toezichthouder en financier

binnen Lindenhoek/Lentis en BW Beijum/Lentis als schakelstation fungeren

De doelstellingen en resultaten van de organisatie worden afgestemd op de

tussen de strafrechtelijke zorgketen en de reguliere ggz, verstandelijk

Directie Forensische Zorg (DForZo) van de Dienst Justitiële Inrichtingen/

gehandicaptenzorg, verslavingszorg en andere ketenpartners. Met deze

Ministerie van Veiligheid en Justitie. Deze relatie wordt hoofdzakelijk

positionering is een verstevigde basis gelegd voor verdere geconcretiseerde

onderhouden door de directie, Raad van Bestuur en de afdeling Business

invulling van de procesmatige verbinding. Niet alleen door verdere

Control.

zorginhoudelijke samenhang te creëren, ook onderzoeken we in 2014 waar we kunnen profiteren van elkaars expertise als het gaat om ondersteunende

De zorgketenpartners

diensten en concerntaken zoals HRM-beleid, wetenschappelijk onderzoek,

Al dan niet onder de regie van GGZ Nederland werken alle FPC’s samen in het

kwaliteitszorg en communicatie. In 2013 is aanvullend beleid geformuleerd

kader van beleidsvorming. De Mesdag is vertegenwoordigd en actief in het

dat sneller en toch veilig doorstromen in de keten waarborgt, waarbij invulling

Forensisch Netwerk (FN). De directie van de Mesdag leverde in 2013 de vice-

wordt gegeven aan de prestatie-indicatoren Doelmatigheid. Sinds het derde

voorzitter van het Onderlinge Directeuren Overleg (ODO) en voerde het

trimester 2013 zijn 6 van de 8 transmurale patiënten die naar een FPA werden

voorzitterschap en secretariaat van het Landelijk Beraad Hoogst Inhoudelijk

overgeplaatst, opgenomen in FPA Zuidlaren. Met het vergroten van de

Verantwoordelijken (LBHIV). Met diverse instellingen voor forensische zorg is

transmurale capaciteit in het monumentale pand van de Mesdag, is tevens

ervaring gedeeld ten aanzien van het werken met signaleringsplannen, de

weer een achterdeur gecreëerd met een lager beveiligingsniveau voor verdere

HKT-R (het vernieuwde risicotaxatie-instrument), de IFBE (de forensische ROM

doorstroom vanuit de FPA, dan wel dat patiënten vanuit de klinische FPC-

o.b.v. de HKT) en de verkorte versie van de FSNA (forensisch sociale netwerk

setting direct en soepel naar dit lagere beveiligingniveau kunnen

analyse).

doorstromen.

Sinds 2008 werkt de Mesdag nauw samen met de zorggroep Forint voor

Gaandeweg 2013 is een samenwerkingsproject met Verslavingszorg Noord

forensische en intensieve geestelijke gezondheidszorg van Lentis. Forint

Nederland (VNN) en de AFPN Groningen gestart, waarmee aanvang gemaakt


jaarverslag 2013

pagina 8 van 46

is met het gezamenlijk ontwikkelen en aanbieden van een ontschot,

(België), Molde en Oslo (beide Noorwegen), het Rob Giel Onderzoekscentrum

samenhangend programmatisch ketenaanbod van forensische ambulante

te Groningen en Lentis, alsook gespecialiseerde centra zoals het dr. Leo

zorg, dat leidt tot verbeterde doorstroom van patiënten met een

Kannerhuis voor autismebehandeling. Met het Expertisecentrum Forensische

strafrechtelijke titel in de keten, onder eenduidige behandelregie. We

Psychiatrie (EFP) is het afgelopen jaar meegewerkt aan de doorontwikkeling

omvatten daarmee het gehele spectrum, van toeleiding tot nazorg. Daarbij

van de landelijke forensische zorgprogramma’s, de forensische prestatie-

maken we verbeterd gebruik van de expliciet te onderscheiden

indicatoren en de landelijke databank risicotaxatie. Vanuit het programma KFZ

deskundigheden van betrokken partijen, waardoor we kwaliteitsverbetering

(Kwaliteit Forensische Zorg) is in 2013 onder leiding van een onderzoeker van

realiseren. Patiënten worden dan efficiënt en effectief van zorg voorzien.

de Mesdag een nauwgezette verkenning verricht naar de ‘state of the art’ van

Daarmee beogen we de behandelduur te verkorten. Dit project loopt door tot

sociotherapie in het forensische veld. Deze verkenning bestond uit

in 2014.

literatuuronderzoek en een praktijkverkenning. De bevindingen hebben geleid tot het formuleren van vier Calls die richting kunnen geven aan de verdere

Het afgelopen jaar vond constructieve samenwerking plaats met diverse

ontwikkeling van sociotherapie.

woningbouwcoöperaties en de reclasseringsorganisaties inzake het uitstromen van patiënten in de maatschappij. Patiënten van de Mesdag met

Samenwerking op het gebied van opleiding en scholing is gerealiseerd met

een transmurale verlofstatus zijn ondergebracht in voorzieningen van

Stenden University (lectoraat Social Work & Arts Therapies), universiteiten

integrale ggz-organisaties zoals Lentis, GGZ Noord Holland Noord, Yulius,

van Groningen en Tilburg (gastcollege’s), Hanzehogeschool Groningen

Altrecht, GGZ Westelijk Noord Brabant, Exodus Groningen, Exodus Drenthe,

(leergang HBO forensische psychiatrie) en Hogeschool Windesheim Zwolle

ParnassiaBavo Groep, GGZ Friesland en GGNet. Onderhavig verslagjaar heeft

(management development).

de Mesdag in het kader van de orde en veiligheid crisisopvang verleend voor organisaties GGZ Friesland, Trajectum Hoeve Boschoord, GGZ Drenthe, Pro Persona en Lentis. De onderzoeken opleidingssamenwerkingspartners Partners in onderzoek van de tweede lijn zijn forensische collega-instellingen, de vakgroepen psychiatrie, psychologie, sociologie en verplegingswetenschappen van de universiteiten van Groningen, Utrecht, Tilburg, Leuven


jaarverslag 2013

De bedrijfsmatige samenwerkingspartners Het leidinggevende kader van de Mesdag en Forint / Lentis werkt samen op enkele ondersteunende domeinen zoals huisvesting, HRM en inkoop. Tezamen met Lentis, GGZ Noord Holland Noord en GGz Centraal vormt de Mesdag het coöperatieve verband Phebe, gericht op efficiënte en effectieve personeels- en salarisadministratie. Als lid van de Gebruikersvereniging User (EPD) levert de Mesdag een actieve bijdrage.

pagina 9 van 46

2. BESTUUR, TOEZICHT EN BEDRIJFSVOERING 2.1 Directie en raad van bestuur

impact, grootte van het geheel etc. Vervolgens vindt een verdeling plaats van

Gegeven de praktische noodzaak, maar ook de besturingsfilosofie van de

beloning tussen beide rechtspersonen. Meer informatie m.b.t. de keuzes

Mesdag, wordt het instrument van mandaat benut om de verantwoordelijk-

hiertoe, is opgenomen in de jaarverslaggeving van Lentis. Conform de Wet

heid voor de operationele besluitvorming en de directievoering inclusief het

openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) is

zorgbeleid en risicomanagement van het forensisch psychiatrisch centrum van

de bezoldiging van de leden Raad van Bestuur terug te vinden in de

de stichting bij de directie te kunnen leggen. Daarmee worden belangrijke

Jaarrekening en in de DigiMV.

beheersbevoegdheden door de Raad van Bestuur overgedragen aan de directie, vastgelegd in het directiereglement. De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor en belast met het besturen

Naam

Bestuursfunctie Aandachtsgebieden

Drs. H.J. van der Hoek

Voorzitter

van de stichting, hetgeen onder meer inhoudt dat hij verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van de stichting, de strategie, het beleid en

Financiën Personeel ICT Marketing Strategie

de daaruit voortvloeiende resultaatontwikkeling. De voorzitter van de Raad

Strafvordering. De Raad van Bestuur overlegt periodiek met de directie van de

-

van Bestuur bekleedt de functie van hoofd van de inrichting in de zin van de Beginselenwet Verpleging Terbeschikking gestelden en het Wetboek van

Nevenfuncties

Drs. C.L. Bruinsma

Lid

Patiëntenzorg Verkoop Innovatie

-

Mesdag over beleidsvoornemens en voortgang op de beoogde doelstellingen.

-

De leden van de Raad van Bestuur vormen tevens de Raad van Bestuur van

-

Lentis, instelling voor geestelijke gezondheidszorg.

-

Voorzitter Raad van Bestuur Lentis Lid Raad van Commissarissen Centramed Lid Bestuur Stichting TopGGz Lid Raad van Toezicht Stichting Ambulancezorg Groningen Lid Raad van Commissarissen Woonborg Lid Bestuur NVZD Lid Raad van Bestuur Lentis Vice-voorzitter Bestuur GGZ Nederland Lid bestuur Stichting Benchmark GGZ Lid Raad van Toezicht Stichting DBConderhoud Lid bestuur Stichting Baasis

De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur is conform de richtlijnen van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisdirecteuren (NVZD). In aanvulling is de Code Beloning bestuurders in de Zorg (BBZ) van toepassing. Bij de toepassing van deze code dienen de rechtspersonen Mesdag en Lentis allereerst samen worden gezien, waarbij aandacht is voor de complexiteit,


jaarverslag 2013

pagina 10 van 46

2.2 Raad van Toezicht Voorwoord RvT

De regeling Functioneel Leeftijdsontslag (FLO) heeft weer onze aandacht

De FPC Dr. S. van Mesdag staat er goed voor. Dat illustreren de jaarcijfers. De

gehad. Het financiële risico is hoger gebleken dan voorzien bij de

patiëntenzorg is van kwalitatief goed niveau. Ketenpartners hebben

verzelfstandiging. Wij erkennen dit risico en er zijn passende maatregelen

vertrouwen in de zorgverlening en ook bedrijfsmatig zijn de zaken op orde. De

getroffen. Hoewel wij van mening zijn dat hier ook een verantwoordelijkheid

FPC Dr. S. van Mesdag is blijvend ‘in control’ in een veranderende omgeving,

van de overheid ligt, hebben we de discussie hierover afgerond. Voor de

zoals onze accountant het treffend verwoordt.

financiële risico’s van de FLO is een adequate voorziening getroffen.

Wij stellen met genoegen vast dat voortdurende aandacht voor verbetering

Geert Sanders

van de patiëntenzorg kenmerkend is voor de FPC Dr. S. van Mesdag. Ook

Voorzitter Raad van Toezicht

merken we dat de instelling vol vertrouwen in eigen kwaliteit inspeelt op de

________________________

veranderende omgeving. Wij hebben met de directie en met de Raad van Bestuur uitvoerig aandacht besteed aan het zogeheten Masterplan. In een van

De Mesdag hanteert de Zorgbrede Governance Code en het beginsel van pas

onze vergaderingen hebben wij hierover intensief van gedachten gewisseld

toe of leg uit. Verder zijn de statuten, de verzelfstandiging-overeenkomst en

met de directeur Forensische Zorg. Directie en Raad van Bestuur hebben met

het hierop gebaseerde reglement richtsnoer voor het handelen van de Raad

onze steun ingezet op kwaliteit. Naar onze overtuiging is dat ook de reden

van Toezicht. In het reglement zijn de taken en verantwoordelijkheden van

waarom het Masterplan voor de FPC Dr. S. van Mesdag een prominente plaats

(de leden van) de Raad van Toezicht beschreven. Ook zijn hierin bepalingen

inneemt in de wereld van de forensische psychiatrie. Dat neemt niet weg dat

opgenomen over de onafhankelijkheid van de toezichthouders. De Raad van

er ook zorg bij ons is bij sommige ontwikkelingen. Wij vragen ons af in

Toezicht werkt met een vastgesteld profiel Raad van Toezicht. De Raad kent

hoeverre de door de overheid nagestreefde verkorting van de behandelduur

daardoor een samenstelling met daarin vertegenwoordigd de noodzakelijke

realistisch is. Ervaringen uit het verleden stemmen niet hoopvol. Ook

kennis en expertise van de uiteenlopende disciplines. Ieder lid Raad van

heersende maatschappelijke opvattingen zijn niet bevorderlijk voor een

Toezicht voldoet aan het profiel lid Raad van Toezicht en vertegenwoordigt

vermindering van de behandelduur. Het betekent een flinke opgave voor het

een van de aandachtsgebieden. De leden van de Raad van Toezicht

FPC Dr. S. van Mesdag om de behandelduur op een kwalitatief verantwoorde

functioneren onafhankelijk en zonder last en ruggespraak. De zittingsduur is 4

wijze te verkorten. We hebben vertrouwen in het onderzoek naar en het

jaar met een mogelijke verlenging met nog eens vier jaar. Voor de leden is een

toepassen van eHealth bij het verbeteren van doelmatigheid en efficiency.

rooster van aftreden opgesteld.


jaarverslag 2013

pagina 11 van 46

Binnen het verzelfstandigingsproces in de jaren voor 2008 zijn er echter eisen

Naam

Aandachtsgebied/ profiel

Zittingstermijn

Rooster van aftreden

Nevenfuncties

De heer prof. dr. G.J.E.M. Sanders

Voorzitter / Wetenschap

2008 – 2015 (2e)

Juli 2015

-

door de Minister van Veiligheid en Justitie neergelegd die de mate van zijn invloed hebben geregeld in het licht van de uitvoering van een bijzondere publiekrechtelijke taak door een private instelling en de (politieke) verantwoordelijkheid van de Minister. Deze condities komen terug in de (toekomstige) Wet Forensische Zorg. De verschillen met de code welke op

-

basis van de geschiedenis als overheidsinstelling en de bijzondere relatie met

-

de Minister statutair zijn vastgelegd, zijn goed verklaarbaar en uitlegbaar via de principes van pas toe of leg uit van de governance. -

De verschillen spitsen zich met name toe op de positie van de Raad van Toezicht. Deze is conform de code met uitzondering van de bevoegdheden van de Minister: -

De bevoegdheden van de Raad van Toezicht zijn op een aantal

Mevrouw Mr. A.H. Bronsvoort De heer H.W. van de Weijer

punten ingeperkt (vaststellen Reglement Raad van Toezicht en Raad

Lid op voordracht Ministerie van Justitie Vicevoorzitter / Lid Financiën

2008 – 2016 (2e)

Sept. 2016

-

2008 2014 (2e)

Juli 2014

-

van Bestuur, beloning); -

bindende voordracht); -

-

Benoeming van leden Raad van Toezicht (Minister heeft voor één lid De heer Dr. P.C. Lerk

Invloed van de Minister op beslissingen van de Raad van Bestuur

Lid / Gezondheidszorg

2012 – 2016 (1e)

Lid / Openbaar Bestuur

2012 – 2016

April 2016

-

(naast goedkeuring van Raad van Toezicht is voor bepaalde handelingen ook goedkeuring van de Minister nodig); -

Minister kan het Hoofd van de Inrichting een aanwijzing geven en heeft invloed op benoemingsbeleid Raad van Bestuur.

De heer Drs. L.P. Middel

Okt. 2016 e (1 ) -


jaarverslag 2013

Aantal bezochte vergaderingen Hoogleraar Institutional 6/6 Advancement aan Nyenrode Business Universiteit Bestuurslid Zorg Innovatie Forum Voorzitter Raad van Toezicht Water Laboratorium Noord (WLN) Voorzitter Raad van Toezicht Lentis Voorzitter 5/6 vertrouwenscommissie Hockey Vereniging Assen Lid RvT Ambulancezorg 5/6 Groningen Lid RvC Vos Groep B.V. Lid RvC Noordelijke Grondbezit B.V. Lid RvC FC Groningen Beheer B.V. Lid kwaliteits visitatie5/6 commissie NVZA Lid opleidingsvisitatiecommissie NVZA (SRC) Lid RvT Lentis Lid RvT Hanze5/6 hogeschool Groningen Voorzitter RvC FC Groningen Lid RvT Lentis

pagina 12 van 46

De Raad van Toezicht heeft in 2013 zes keer vergaderd (5 keer regulier, 1 keer

2.3 Bedrijfsvoering en kansen / risico’s

met de Raad van Toezicht Lentis een themabijeenkomst over governance).

Risico’s maken een onderdeel uit van de bedrijfsvoering van iedere

Intensief heeft zij de ontwikkelingen uit het Masterplan DJI gevolgd, met in

organisatie en incidenten zijn nooit volledig uit te sluiten. De Mesdag streeft

het bijzonder de onderhandelingen die hebben geleid tot de meerjaren-

er naar de bedrijfsrisico’s zo goed mogelijk te beheersen en is zich bewust van

afspraken FZ tussen DForZo en de branchevertegenwoordiging. Ze heeft

de impact van incidenten op haar bedrijfsvoering. Er wordt echter steeds

meermalen stilgestaan bij regelgeving zoals de Wet Forensische Zorg en de

gekeken naar de balans tussen effectieve risicobeheersing en het behouden

Wet Normering Topinkomens. Mede vanuit aandacht voor de exploitatie van

van ruimte voor flexibiliteit en positieve nieuwe ontwikkelingen, ergo het

de Mesdag zijn risico’s t.a.v. liquiditeitsontwikkeling besproken, is de

benutten van kansen. Echter ook ten opzichte van de innovaties en

Managementletter aan bod gekomen en zijn de interne ontwikkelingen inzake

ontwikkelrichtingen is er immer een focus op efficiëntie en effectiviteit. In lijn

de FLO/SBF gevolgd. Conform de statutair vastgelegde afspraak heeft de Raad

met deze goed ingebedde zienswijze, streven we continu naar het realiseren

van Toezicht medio 2013 het overleg gevoerd met de Minister van Veiligheid

van dezelfde of betere resultaten met minder middelen. De interne Planning

en Justitie, voor deze de Directeur Forensische Zorg.

& Control-cyclus is het belangrijkste instrument in het beheersen van de bedrijfsvoering. In 2013 is periodiek de Maandrapportage besproken in het

De Raad heeft haar eigen functioneren geëvalueerd, wat heeft geleid tot

MT-overleg en elke vier maanden is de voortgang op de jaarplandoelstellingen

agendering van meerdere forensisch zorginhoudelijke thematiek in de

geëvalueerd. De mate van realisatie van de doelstellingen is tevens gevolgd in

vergadering en het uitspreken van de wens tot het hebben van meer direct

de managementgesprekscyclus tussen directie en het afdelingsmanagement.

contact met medewerkers van het centrum (naast de OR, ook leden van het MT). In het voorjaar 2013 zijn functioneringsgesprekken gevoerd met de leden

De Mesdag heeft haar proces van registratie, validatie en facturatie van

Raad van Bestuur.

Diagnose Behandel en Beveiligings Combinaties (DBBC’s) binnen de kaders van de regeling “AO/IC DB(B)C Forensische Zorg” op orde. Sinds 2012 wordt

In 2013 is de wervingsprocedure voor het nieuwe lid Financiën vastgesteld en

succesvol gefactureerd. In 2013 zijn gesloten DBBC’s in minder dagen

zijn de Jaarrekening 2012, Jaarverslag 2012 en begroting 2014 goedgekeurd.

gefactureerd. Het drempelbedrag van DForZo is tijdig gerealiseerd.

De auditcommissie van de Raad van Toezicht is in 2013 twee maal bijeen

Evenals voorgaande jaren, is er veelvuldig met DForZo gesproken over o.a. de

geweest. Tijdens die vergaderingen is stilgestaan bij de Jaarrekening 2012

kaders van de financiering. Dit betreft o.a. de gewijzigde verblijfsmatrix DBBC

inclusief accountantsverslag respectievelijk de conceptbegroting 2014.

en de afbouw van de voorfinanciering en de consequenties die dat heeft voor


jaarverslag 2013

pagina 13 van 46

onze liquiditeit. In 2013 heeft de Mesdag structureel en positief-kritisch

In 2013 is verstevigd de basis gelegd voor verdere operationalisering van het

meegedacht in oplossingsrichtingen; naast onze interne inspanningen om

primaire proces. De bewustwording is verhoogd dat een volgende slag in

efficiënter en maximaal doelmatig te werken, zijn solide condities voor een

standaardisatie van processen noodzakelijk is om slagkracht in de doorstroom

goede bedrijfsvoering noodzakelijk om de zorginhoud overeind te houden.

van patiënten te verhogen. Het implementatieproject EPD is hernieuwd en

Onze inspanningen / beheersmaatregelen hebben onder andere geresulteerd

met strakkere kaders weggezet in samenhang met de zorgpadontwikkeling.

in het liquiditeitsratio van 103%. Het solvabiliteitsratio op 31-12-2013 is 8,5%.

De doelstelling is om in 2014 onderliggende gestandaardiseerde deelprocessen meer op detailniveau uitgewerkt te hebben, inclusief

Evenals vorige verslagjaren was er in 2013 sprake van een (landelijke)

genormeerde doorlooptijden voor verlof en behandelprognosestelling in

stagnatie van de capaciteitsbehoefte. Derhalve hebben we geen 100%

verlofaanvragen en verlengingsadviezen, waarbij de informatiestromen

productie kunnen behalen. In dit kader heeft de Mesdag gebruik gemaakt van

worden ingeregeld in het EPD. Met het ontsluiten van het EPD beogen we

de leegstandregeling van DForZo. Tevens wordt er gewerkt met tijdelijke

managementinformatie te genereren, waarmee gestuurd kan worden op

arbeidskrachten en forensisch ervaren nul-uren contractanten zodat bij

behandelduurverkorting, het zorgproces verder kan worden verbeterd en

dalende bedbezetting de personele inzet relatief snel in lijn kan worden

waardoor adequater verantwoord kan worden aan patiënt, financier en

gebracht. De veranderende weten regelgeving hieromtrent wordt

samenleving.

nauwlettend gevolgd. Gezien de beschikbare huisvestingscapaciteit van de panden van de Mesdag,

3. REALISATIE DOELSTELLINGEN 2013

zijn wij in staat een rol van betekenis te spelen in de invulling van de gedachte om forensische zorg te concentreren, zoals beschreven in het Masterplan DJI

3.1 A3

2013 – 2018 in het algemeen en de Meerjaren Afspraken FZ tussen DForZo en

De Mesdag heeft voor 2013 in haar jaarplan de doelstellingen volgens de A3-

de branchvertegenwoordigers in het bijzonder. Daarmee blijven we rendabel

systematiek uitgewerkt, met het INK-model als ordeningsprincipe. Met

en kunnen we de kwaliteit van de zorg waarborgen. In 2013 is de Mesdag

verschillende kleurstelling geven we op de volgende pagina aan in hoeverre

nadrukkelijk met DForZo in gesprek geweest omtrent overname van patiënten

de doelstellingen het afgelopen jaar zijn gerealiseerd:

uit sluitende FPC’s evenals dat rechtstreeks contact hierover onderhouden is

Groen: gerealiseerd;

met een betreffende instelling.

Geel:

gedeeltelijk gerealiseerd, nog lopende zaken;

Rood:

weinig tot geen vorderingen en daarmee doelstelling niet behaald.


jaarverslag 2013

pagina 14 van 46

1. LEIDERSCHAP

3. MANAGEMENT VAN MEDEWERKERS

Iedereen beschikt over persoonlijk vakmanschap. Daarom is er sprake van ondeelbare persoonlijke verantwoordelijkheid, welke wordt genomen en waarover verantwoording wordt afgelegd Middels het principe van prestatiesturing bewaken leidinggevenden de grenzen van de functiegebonden persoonlijke verantwoordelijkheid en scheppen de randvoorwaarden zodat medewerkers binnen deze grenzen gestimuleerd worden vrijheid van handelen en zelfsturendheid (persoonlijk meesterschap) te betrachten Organiseren van 4 themabijeenkomsten m.b.t. leiderschap, leidend tot de totstandkoming van een visiedocument op leiderschap Afronden organisatorische hoofdstructuur Sturing op flexibiliteit in personeelsplanning en formatie is gerelateerd aan productie Leidinggevenden creëren ruimte voor visie op langere termijn Leidinggevenden 4de echelon fungeren als procesbegeleider / projectleider van (procesinnovatieve) verbeterprojecten, leidinggevenden 2de en 3de echelon zijn actieve supporters

Digitaliseren van de gesprekscyclus Uitvoering geven aan Opleidingsbeleid 2013, m.n. geprioriteerd binnen de (kwaliteits)kaders van de zorgprogramma’s, het programma Lerend Ontwikkelen en de uitgangspunten van Movisie voor specifiek de sociotherapie Sturen op verzuimbeperking (verzuim ≤ 4%, frequentie ≤ 1,2) Organiseren van flexibiliteit (vermogen om op andere werkplekken te werken) en mobiliteit (in- en externe job-rotation) en daarmee anticiperen op veranderende arbeidsmarkt, vraagstelling doelgroepen en/of productieomvang HNW-beleid vastgesteld, ondersteunende ICT-toepassingen toegekend Doorontwikkelen gezondheidsbeleid Tweede meting WerkVermogensMonitor

2. STRATEGIE & BELEID

Doorontwikkelen van beleid op het gebied van verslaving, (SG)LVG, toepassing positief behandelmodel in een forensische setting (zoals IRB, RNR en Good Lives) Uitvoeren beleidslijnen Meerjaren Beleidsplan 2013-2016, o.a. gericht op inhoudelijke kwaliteitsontwikkeling en veranderende bedrijfsmatige kaders zoals financiering, capaciteit, opzeggen verpleegovereenkomst, kostprijsonderzoek en invoering NHC Doorontwikkeling strategisch HRM-beleid, gericht op mobiliteit, flexibiliteit en het verhogen van het kennisniveau Versterken van procesmanagement; het ontwikkelen van een stimulerend prestatiesturing systeem Invulling geven aan Informatiebeleidplan incl. informatiebeveiliging Bij positieve besluitvorming 2012, gestage invoer LEAN procesmanagement

4. MANAGEMENT VAN MIDDELEN

Verdere implementatie EPD en DBBC: - Registratie declarabele tijd ≥ 80% - autorisatie en 100% facturatie DBBC’s - basis primair proces ingebed in EPD Groei Eigen Vermogen ≥ 1% van de opbrengsten Realiseren voorspelbare, gezonde liquiditeitspositie Uitvoering Huisvestingsplan incl. verbouw kookvoorzieningen/ unitposten en afronden separeers Afronden optimalisatie perimeterbeveiliging Continue monitoring SBF-ontwikkeling en dotatie voorzieningen Investering plegen o.b.v. uitrol Informatiebeleid incl. informatiebeveiliging FPC Dr. S. van Mesdag

jaarverslag 2013

5. MANAGEMENT VAN PROCESSEN

75% verweerschriften zijn afgewerkt binnen 2 weken na binnenkomst beklag- en beroepszaken Uitvoeren patiënttevredenheidsmeting op geleide afspraken LBHIV Optimalisatie klimaatbeheersing Operationalisatie work flow primaire proces: - De zorgprogrammering is bedrijfskundig (middelen en logistiek) vertaald - Deze planning is inzichtelijk voor onze patiënten - Behandelcyclus conform zorgpaden - Doorlooptijden verlofaanvragen zijn genormeerd - Basis van het primaire proces in ingebed in het faciliterende EPD - Bij 90% van de MDB’s vindt effectmeting van de behandeling plaats (ROM) middels IFBE - FSNA is ingebed in behandelproces - Terugvalpreventieplan is geborgd Middels meetbare prestatie-indicatoren feedback geven aan teams / medewerkers over de prestatie zodat indien nodig zelf bijgestuurd kan worden Doorontwikkeling hoofdstructuur: projectmatig invullen 2 patiëntenafdelingen, oriëntatie op verdere organisatorische kanteling o.b.v. zorgprogrammering, verdere integratie sociotherapie en dagbesteding Toename sturingsmogelijkheden leidinggevenden door ontsluiting financiële en personeelsgegevens en het verfijnen van de managemenrapportages Implementatie geplande maatregelen meerjaren Informatiebeleidsplan incl. informatiebeveiliging Borgen AO/IC overige opbrengsten (nietDBBC) Behouden ISO-certificaat Verfijning DBBC-systematiek d.m.v. procesoptimalisatie Op geleide landelijke ontwikkelingen verdere ontsluiting JustID; strafdossier en recidivegegevens betrekken bij risicomanagement Onderzoeken of en in hoeverre ICTtoepassingen (o.a. eHealth) kunnen worden (door)ontwikkled ten gunste van het behandelproces

8. WAARDERING MEDEWERKERS

Medewerkers geven in gesprekscyclus 2013 aan dat zij begin 2014 in relatie tot begin 2013 overwegend gelijk of meer: - betrokken zijn bij taak (functie), team en organisatie - productief en doelmatig zijn - professioneel / zakelijk zijn - positieve ervaring hebben in de omgang met hun leidinggevende / collega’s - ondersteund voelen door ICT toepassingen - over ‘werkvermogen’ beschikken

6. WAARDERING PATIËNTEN

85% van de patiënten geeft eind 2013 aan inzicht te hebben in de logistieke planning van zijn behandeling Patiëntenraad uit zich positief over betrokkenheid bij beleidsvoornemens Kookvoorzieningen zijn verbouwd Gemiddeld cijfer patiënttevredenheidsonderzoek ≥ 6, planning van verbeteracties is inzichtelijk en betrouwbaar

7. WAARDERING (KETEN)SAMENWERKINGSPARTNERS

Uitvoering geven aan acties Stakeholdersonderzoek 2012 Actualiseren productcatalogus crisisplaatsingen t.b.v. reguliere GGZ Op pragmatische wijze invulling geven aan samenwerking met Forint/Lentis (patiëntenlogistiek, ICT), DBC Onderhoud, NZa, Impuls, DForZo IFBE en (verkorte) FSNA aanbieden in het veld versterking / bestendiging van de positie binnen de gebruikersvereniging en het netwerk rondom USER

9. WAARDERING MAATSCHAPPIJ

Aanbieden substantieel aantal stageplaatsen Duurzaam ondernemen: - Afname energiekosten t.o.v. 2010 conform Energie Efficiency Plan - Afname papierverbruik t.o.v. 2012

pagina 15 van 46

3.2 Beknopte toelichting en/of aanvulling op onderdelen uit de A3

waarvan het succes van deze projecten onderling ook nog eens afhankelijk is, onderstreept de urgentie van helderheid over rolverwachting en –invulling

Leiderschap

van sleutelfiguren binnen o.a. het prestatie- en procesmanagement en het

We hebben ons ten doel gesteld onze verwachtingen ten aanzien van

creëren van een verbeterde faciliterende overlegstructuur. Het werken aan

leidinggeven te expliciteren in een visienota. Gaandeweg 2012 is er voor

verbeterde onderlinge afstemming in programmatisch en resultaatgericht

gekozen om bottum-up deze nota te realiseren, waarbij middels zogenaamde

werken krijgt in 2014 onverminderd aandacht.

‘kantine bijeenkomsten’ met medewerkers is gediscussieerd over o.a. vakmanschap, professionele autonomie, het nemen van

Integriteitscode

verantwoordelijkheid, projecten procesmatig werken en de

Parallel aan de route van leiderschapsontwikkeling, liep in 2013 het project

kerncompetenties omgevingsbewustzijn, aanpassingvermogen en

dat leidde tot de totstandkoming van de Integriteitscode van de Mesdag - de

resultaatgerichtheid. In 2013 is hier voortgang aan gegeven middels

eerste Integriteitscode die speciaal voor en door de eigen forensische praktijk

inspirerende kliniekbrede sessies geleid door een externe gastheer, soms met

ontwikkeld is. Medewerkers uit alle geledingen evenals de Patiëntenraad

medewerking van prominente deskundigen zoals Matthieu Weggeman, Arend

hebben actief bijgedragen aan de inhoud van de code, door met elkaar

Ardon (beide 2013) en Wouter Hart (begin 2014). Het animo voor deelname

gestructureerd in gesprek te over (professionele) waarden, over

onder alle personeelsleden was erg hoog.

(beroeps)normen en over de kern van het leveren van zorg aan forensisch psychiatrische patiënten onder soms moeilijke omstandigheden. De ontstane

Qua hiërarchisch management is in 2012 het besluit genomen het 3de

Integriteitscode beschrijft uitgangswaarden voor het handelen die de basis

echelons afdelingsmanagement steviger en meer kwalitatief te positioneren.

vormen van de code. Waarden zijn belangrijke grondslagen voor het

Dat legitimeerde een afname in de omvang van het aantal Algemeen

handelen. Verantwoordelijkheid is gekozen als de overkoepelende waarde,

Managers. Begin 2013 is deze transitie afgerond, waarbij een evenwichtige

daaronder scharen zorg dragen voor, integriteit, zorgvuldigheid en veiligheid.

verdeling van formatie en clustering van units aan de orde is. Deze beweging

De Integriteitscode kan medewerkers ondersteunen in de dagelijkse praktijk

geeft verdere sturingsruimte aan de MT-leden en de 4de echelons

bij het omgaan met (morele) dilemma’s door als leidraad voor het handelen

leidinggevenden (Behandel Coördinatoren en Unit Coördinatoren).

en de verantwoording ervan te fungeren. Het ondersteunt de professionals in

Logischerwijs is daarmee in 2013 de discussie gestart hoe verbeterd invulling

de organisatie om per individuele vraag zelf na te denken over de best

te geven aan voornoemde sturingsruimte. Juist nu er in de Mesdag veel

passende keuze bij een moeilijk probleem. Deze code beoogt transparantie in

kliniekbrede projecten / ontwikkelingen lopen met strategisch belang,

de hand te werken en bij te dragen aan de betrouwbaarheid van de Mesdag


jaarverslag 2013

pagina 16 van 46

ten opzichte van haar patiënten, medewerkers en de maatschappij. De

In 2013 is verder handen en voeten gegeven aan de mobiliteit en dus ook

levendige presentatie van de code vond in het najaar 2013 plaats, ingebed in

flexibiliteit van medewerkers. De aangekondigde bezuinigingen noopten ons

de structuur van de kliniekbrede leiderschapssessies en is met groot

om eind 2012, in de aanloop naar de begroting 2013, tijdelijke

enthousiasme ontvangen en omarmd door de medewerkers van de Mesdag.

arbeidscontracten niet zondermeer te verlengen. Met de bestaande formatie

De Integriteitscode mag vrijelijk gebruikt worden door andere organisaties

zijn de werkzaamheden opgevangen, al dan niet nadat eerst enkele processen

en/of openbaar worden gemaakt, en bij voorkeur in dialoog worden gebracht,

geoptimaliseerd werden zodat dergelijke taken ook door minder

mits het daardoor een bijdrage levert aan de behandeling van forensisch

medewerkers vervuld konden worden. Met de (capaciteits)ontwikkelingen in

psychiatrische patiënten en/of het denken daarover. De code is te raadplegen

het tbs-werkveld en de toegenomen bedbezetting binnen de Mesdag in 2013,

op de website van de Mesdag.

en daarmee de verhoogde vraag naar efficiënte personeelsinzet, is wederom een appèl gedaan op de flexibiliteit en mobiliteit van bestaande medewerkers en enkele nieuwe arbeidskrachten.

Strategie en beleid Op basis van de doelstellingen uit het Meerjaren Beleidsplan 2009 – 2012, is

Informatiebeleid

zoals eerder beschreven op zowel beleidsmatig als op operationeel niveau de

In 2013 is verder invulling gegeven aan de implementatie van onderdelen van

ketensamenwerking programmatisch verder vormgegeven. De doorstroom

het meerjaren Informatiebeleid. Zo heeft PWC in september de afdeling I&A

naar FPA Zuidlaren is de tweede helft 2013 sterk op gang gekomen. Concrete

geaudit op de informatiebeveiliging, waarna de bevindingen de organisatie

aanzetten zijn gegeven in ambulante samenwerking met de forensische

verder hebben geholpen in het in toenemende mate voldoen aan de NEN

polikliniek van AFPN Groningen en de forensische polikliniek en

7510 normering. Vanwege de end of life van zowel Office 2003 als OS

reclasseringsafdeling van Verslavingszorg Noord Nederland (VNN). Een

Windows XP is de Mesdag genoodzaakt beide omgevingen te vervangen. Er is

hernieuwd meerjarenkader 2014 – 2017 is bewust niet opgesteld, omdat

behoefte aan een totaalconcept waar kantoorautomatisering een onderdeel

eerst de richting van het Masterplan DJI en de meerjarenafspraken tussen

van is. Na een grondige leverancierselectie waarbij advies is ingewonnen bij

DForZo en GGZ Nederland alsmede overige ontwikkelingen in het forensische

Capgemini Consulting, is eind 2013 de strategische keuze gemaakt voor MS

veld zijn afgewacht. Gaandeweg 2014 zal dit verder opgepakt gaan worden, al

Office 365. Implementatie zal in 2014 plaatsvinden.

dan niet tezamen met het managementontwikkelingstraject, waarbinnen ook de LEAN-aspecten hun plek krijgen.


jaarverslag 2013

pagina 17 van 46

Management van Medewerkers

krijgen. De sluitende FPC’s zijn actief benaderd om medewerkers aldaar een

Binnen het Human Resource Management staat de inzetbaarheid van

kans te geven te solliciteren.

medewerkers centraal: de mate waarin een medewerker professioneel zelfstandig in staat is zijn of haar functie uit te oefenen. Dit is in 2013 gemeten

Evenals in voorgaande jaren, is de professionaliteit van de medewerkers in

middels het uitvoeren van de WerkVermogensMonitor. Van alle medewerkers

2013 middels scholingsprogramma’s, supervisie, intervisie en overige vormen

van de Mesdag heeft 68% de webenquête ingevuld en hun individuele scores

van deskundigheidsbevordering op peil gehouden. Dit is gebaseerd op de visie

ontvangen. Zij zijn uitgenodigd om hun verbeterpunten in te bedden in de

dat de Mesdag een organisatie is die zich continu ontwikkelt. Collectieve en

individuele cyclus van functioneringsgesprekken.

individuele ontwikkeling is vastgelegd in het Opleidingsplan. Het Opleidingsplan 2013 is grotendeels uitgevoerd. Binnen het opleiden is

Mede middels direct en frequent contact in de driehoek tussen medewerker,

bijzondere aandacht voor het leef- en werkmilieu. Het versterken van

leidinggevende en bedrijfsarts, is de organisatie goed in staat geweest te

vaardigheden op dit min of meer sociotherapeutische domein, en het borgen

sturen op verzuim: preventie, ziekteverzuimbegeleiding, frequent verzuim,

van condities daartoe, zal in 2014 zijn verdere beslag krijgen. In 2013 zijn

inzetbaarheid (reïntegratie/mobiliteit) en de kosten van verzuim. Deze

medewerkers o.a. opgeleid in de Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB),

geprotocolleerde aandacht wordt actief onderhouden (o.a. verzuimtrainingen

vond kennisuitwisseling plaats met medewerkers van het project Homerun

management, evaluaties in Sociaal Medisch Team) en heeft in 2013 geleid tot

van Humanitas DMH inzake benadering van de SGLVG+ doelgroep. Ook zijn de

een verdere daling van het verzuimcijfer tot onder de doelstellingsnorm: 3,9%

contouren voor de pilot Moreel Beraad geschapen: op gestructureerde wijze

verzuim in 2013 met een gerealiseerde verzuimfrequentie van gemiddeld 1,1

intervisie bedrijven zodat medewerkers zorgvuldig weloverwogen beslissingen

ook licht onder de beoogde doelstelling (1,2). In vergelijking met een zevental

kunnen nemen.

andere FPC’s (benchmark verzuimpercentage t/m oktober 2013) scoort de Mesdag veruit bovengemiddeld goed.

De opleidingsplaatsen voor GZ-psycholoog, klinisch psycholoog, psychiater en verpleegkundig specialist waren continu benut. In 2013 zijn net als

Opleiding en registratie

voorgaande jaren alle BIG-registraties van medewerkers gecontroleerd.

Voor de organisatie is het van belang dat functies tijdig ingevuld zijn met

Bijzondere aandacht is besteed aan de herregistratie van verpleegkundigen

vakbekwame medewerkers. De behandelstaf inclusief psychiaterformatie is

die voor 1 januari 2009 waren gediplomeerd. De Mesdag heeft ondersteund

geheel 2013 getalsmatig meer dan voldoende op orde geweest. Het afgelopen

in het op peil houden van de handelingsbekwaamheid. In 2013 is gestart met

jaar heeft de Mesdag geen moeilijkheden gekend om vacatures vervuld te

het vormgeven van een geïntegreerd plan van aanpak hoe het borgen van


jaarverslag 2013

pagina 18 van 46

bevoegd- en bekwaamheidseisen structureel meer handen en voeten te

gebruik gemaakt van Social Media (Twitter, Facebook en LinkedIn). Vanzelf-

geven. Dit beleid zal in 2014 worden vastgesteld.

sprekend is over de inzet van Social Media nagedacht en worden er bewuste afwegingen gemaakt bij het gebruik van deze communicatiemiddelen. Een

In 2013 heeft Raet besloten het implementatieproces van de module

vastgesteld beleid voor de inzet van Social Media was er echter nog niet.

Medewerkerontwikkeling (RMO) stop te zetten wegens aanhoudende

Bezien vanuit de toegevoegde waarde voor zowel organisatie als consument is

knelpunten in een zorgvuldige uitrol. De RMO voorziet in de digitalisering van

medio 2013 voornoemde beleid vastgesteld, waarbij de inzet van Social

het gesprekscyclusformulier; de doelstelling voor de Mesdag om de weerslag

Media primair gericht is op het informeren over de Mesdag.

van de functioneringsgesprekken dan ook te digitaliseren in 2013 is niet gehaald en doorgeschoven naar begin volgend jaar (februari 2014 gerealiseerd).

Management van middelen De Mesdag is zich bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid

Doorlopend Sociaal Plan

om op een juiste wijze met haar middelen om te gaan. Evenals voorgaande

De Doorlopend Sociaal Plan (DSP) bevat maatregelen en voorzieningen om

jaar maken de externe (financiële) ontwikkelingen dat we in 2013 scherp zijn

eventuele nadelige consequenties van organisatieveranderingen voor

blijven kijken naar waar we meer kunnen doen met hetzelfde dan wel

medewerkers zoveel mogelijk op te vangen. Het DSP van de Mesdag liep in

hetzelfde kunnen blijven doen met minder, zonder de inhoudelijke kwaliteits-

mei 2013 af. Omdat de consequenties van het Masterplan DJI en de

en veiligheidsdoelstellingen uit het oog te verliezen.

meerjarenafspraken FZ voor de Mesdag die tijd nog niet voldoende in beeld waren (vooral ten aanzien van capaciteit en financiering), is in goed overleg

We zijn kapitaalkrachtiger geworden door het eigen vermogen verder op te

met de betrokken vakbonden afgesproken het huidige DSP te verlengen tot

bouwen met meer dan de beoogde doelstelling van 1% van het totale budget.

2014. In het najaar van 2013 is een nieuw DSP vastgesteld voor een periode van drie jaren, waarbij er een balans is tussen flexibiliteit van de organisatie

De overgang van een subsidierelatie naar een in- en verkooprelatie vereist

en zekerheid voor de medewerkers met daarbij een evenwichtige

een actieve blik op de wijze waarop we op een gezonde manier onze

verantwoordelijkheidsverdeling.

inspanningen en verrichtingen betaald krijgen. In 2013 hebben we de lijn voortgezet door veelvuldig en succesvol met DForZo in gesprek te zijn over de

Beleid Social Media

maatregelen in de financiering van de forensische zorg. De liquiditeit is

Sinds het lanceren van de nieuwe website van de Mesdag in 2012 wordt actief

daarmee op geen enkele moment in gevaar geweest. De mate van


jaarverslag 2013

pagina 19 van 46

productiviteit / declarabiliteit van DBBC-registrerende behandelaren bleef gedurende 2013 met gemiddeld 73% beneden de gestelde norm (80%). Het verhogen van de productiviteit vraagt extra inspanning voor 2014.

Subsidie verantwoording Milieustraat Separeervoorziening Kookvoorzieningen

Verantwoording specifieke opbrengsten - kosten

Omtrekbeveiliging

Uitvoering van het Huisvestingsplan is in 2013 doorgezet. De renovatie van de

Totaal

Jaar van oplevering 2011 2013 2013 2013

Subsidie

Uitgaven

Verschil

Terug te betalen

€ 271.920

€ 508.043

€ -236.123

€0

€ 452.320

€ 559.340

€ -107.020

€0

€ 514.819

€ 500.426

€ 14.393

€ 14.393

€ 1.061.908

€ 1.102.992

€ -41.084

€0

€ 2.300.968

€ 2.670.801

€ -369.833

€ 14.393

perimeterbeveiliging is afgerond. Onder regie van de Rijksgebouwendienst zijn het afgelopen jaar de hoofddraagconstructies aangepast. Met deze afronding voldoet de Mesdag volledig aan de brandveiligheidseisen die DJI

Management van processen

stelt aan een FPC. Voor de begeleiding van deze werkzaamheden heeft de

In 2013 beoogde de Mesdag haar primaire proces geheel te operationaliseren.

Mesdag in 2010 een vergoeding van € 31.500 ontvangen. De werkzaamheden

Die ambitieuze doelstelling is niet haalbaar gebleken. Op geleide van de

zijn gestart in 2011 en afgerond in 2013. De totale uitgaven zijn € 46.792.

technische ontwikkeling is de projectgroep tegen enkele onmogelijkheden opgelopen dan wel dat technische doorontwikkeling meer tijd vraagt. Ook in

Bouwportier Inhuur beveiliging Totaal

de behandelinhoudelijke kant is het standaardiseren en optimaliseren niet

2011

2012

2013

Totaal

€ 6.962

€ 510

€0

€ 7.472

€ 7.886

€ 7.452

€ 23.982

€ 39.320

besluitvormingskracht is in de tweede helft 2013 geïnventariseerd welke

€ 14.848

€ 7.962

€ 23.982

€ 46.792

processen er zijn binnen de behandeling, is de regelgeving rond die processen

eenvoudig gebleken. Met hernieuwd enthousiasme en verhoogde

geanalyseerd en is een normprocesbeschrijving vastgesteld; alles in het licht In overleg met het Ministerie van Veiligheid en Justitie zijn de milieustraat,

van het verbeteren van de kwaliteit van de behandeling en hoe het EPD

separeervoorzieningen, kookvoorzieningen en de omtrekbeveiliging

daarin kan ondersteunen. De zorgpadontwikkeling is hierin meegenomen,

(gedeeltelijk) aangepast. Voor het uitvoeren van de werkzaamheden is een

inclusief genormeerde doorlooptijden voor verlof en behandelprognose-

subsidie van in totaal € 2.300.968 ontvangen. De totale uitgaven van de

stelling in verlofaanvragen en verlengingsadviezen. De Mesdag beseft dat

inmiddels afgeronde projecten is € 2.670.801. De uitgaven van de

standaardisering van de processen voor de individuele medewerker in 2014

kookvoorziening zijn lager uitgevallen; een bedrag ter hoogte van € 14.393 zal

minder flexibiliteit in de wijze van werken inhoudt. Anderzijds betekent het

in 2014 worden teruggestort.

voor de organisatie juist meer flexibiliteit, efficiëntie en duidelijkheid waardoor de Mesdag als organisatie slagvaardiger wordt. Een ander belangrijk


jaarverslag 2013

pagina 20 van 46

voordeel is dat de patiënten door deze eenduidige manier van werken beter

Nederland. Doel van de herziening was om de validiteit en bruikbaarheid

zicht krijgen op de planning en de voortgang van hun behandeling.

opnieuw te testen voor de huidige context en te verbeteren. Daartoe is een grootschalig retrospectief validatieonderzoek gehouden onder het gehele

Het afgelopen jaar is daarmee de basis versterkt voor een nieuwe

landelijke cohort (347 tbs-patiënten) bij wie de maatregel in de periode

procesinrichting, de verdere invoering van het EPD en het continueren van

2004 – 2008 is opgeheven, gekoppeld aan de WODC recidivegegevens. Door

werken met de zorgpaden. Dat zal veel impact hebben voor een groot deel

te valideren op een recent cohort met landelijke dekking, is tegemoet

van de organisatie in 2014. Echter door het primaire proces verbeterd op orde

gekomen aan de huidige juridische praktijk en omgeving van het tbs-

te hebben waarbij informatiestromen zijn ingeregeld in het EPD, levert dit

werkveld; sinds 2004 is er immers veel veranderd wat van invloed is geweest

veel winst. Met het ontsluiten van datzelfde EPD beoogt de Mesdag

op het verlof- en vrijhedenbeleid (o.a. verplichte afname RT, instellen AVT,

managementinformatie te genereren waarmee gestuurd kan worden op

longstay afdelingen operationeel).

behandelduurverkorting, het zorgproces verder kan worden verbeterd en waardoor adequater verantwoord kan worden aan patiënt, financier en

Vergeleken met bestaand nationaal en internationaal onderzoek naar

samenleving.

risicotaxatie-instrumenten, presteert de HKT-Revisie (HKT-R) bovengemiddeld wat betreft de predictieve validiteit voor verschillende doelgroepen. De HKT-R

Voor 2013 had de Mesdag zich ten doelgesteld om meetbare prestatie-

is daarmee als doorontwikkeld top of the bill Nederlands risicotaxatie-

indicatoren te ontwikkelen die medewerkers over de belangrijkste

instrument verbeterd geschikt voor het ondersteunen van het gestructureerd

bovengenoemde processen van feedback zouden voorzien, zodat zelf

beargumenteren van het risico op gewelddadig recidive ten tijde van

bijgestuurd kan worden. Zoals gesteld is het verder inrichten van het EPD en

verlofaanvragen en verlengingsadviezen. Niet voor niets stelt de Minister de

het ontsluiten van User echter nog niet zover. Wel is periodiek management-

K-items van de HKT nog steeds verplicht in het format voor verlofaanvragen.

informatie verstrekt omtrent de registraties in het DBBC-proces. De Handleiding HKT-R is in het najaar 2013 gratis in pdf-vorm beschikbaar HKT-30 doorontwikkeld: HKT-R

gesteld voor het forensische veld. De kerngroep van onderzoekers van de

In 2013 heeft de landelijke werkgroep, onder leiding van het Hoofd

deelnemende instellingen is tegen kostprijs beschikbaar om trainingen in het

Onderzoek van de Mesdag, inhoudelijk verantwoording afgelegd over het

gebruik van de HKT-R te geven welke noodzakelijk is alvorens adequaat met

revisietraject van de Historisch Klinisch Toekomst-30 (HKT-30), het meest

de HKT-R te kunnen werken.

toegepaste risicotaxatie-instrument in de forensische psychiatrie in


jaarverslag 2013

pagina 21 van 46

In 2013 is bij 92% van de patiënten van wie de behandeling gedurende het

Middels het door de Mesdag ontwikkelde en gevalideerde Instrument voor

verslagjaar is afgesloten en het aantal patiënten dat gedurende het gehele

Forensische Behandel Evaluatie (IFBE) worden de vaardigheden en

verslagjaar in behandeling was, het risico getaxeerd middels de HKT-30. Voor

dynamische factoren van de betreffende patiënten op overzichtelijke en

een toelichting op dit cijfer wordt verwezen naar bijlage 2.

gestructureerde wijze in kaart gebracht. Multidisciplinair ingevulde vragenlijsten worden daarbij door de stafafdeling Onderzoek verwerkt tot een

Forensische ROM (Routine Outcome Monitoring)

kort overzicht van het niveau van vaardigheden en dynamische risicofactoren

Daarnaast kunnen de klinische indicatoren in de HKT-R toegepast worden

van de patiënt (het onderscheidende forensische niveau dat de IFBE in zich

voor ROM, zodat de forensische behandelingen geëvalueerd kunnen worden.

draagt), de veranderingen hierin en de overeenstemming tussen de

Gevalideerde forensische ROM-instrumenten op basis van de HKT zijn de

beoordelaars. Op deze wijze is duidelijk zichtbaar welke vaardigheden hij al

DROS (voor de doelgroep met een verstandelijke beperking) en de IFBE

wel gebruikt en welke hij nog niet bezit (en misschien nog training in nodig

(algemeen), beide aanbevolen door de Expertgroep ROM FZ van GGZ

heeft).

Nederland. De IFBE bestaat uit de klinische items van de HKT-R en enkele toegevoegde specifieke forensisch psychiatrische behandelitems die gescoord

In 2013 is een pilot gedraaid voor het toevoegen van een zelfrapportagelijst

worden op een 17-puntsschaal zodat de veranderbaarheid ook halfjaarlijks

voor patiënten. Deze wordt in 2014 geïmplementeerd.

meetbaar is. Doordat het IFBE veranderingen op wetenschappelijk wijze kan aantonen en In 2013 is de Mesdag doorgegaan op de ingeslagen weg van Routine Outcome

gebruik maakt van items die voor de forensische psychiatrische behandeling

Monitoring (ROM) door primair op individueel behandelniveau de voortgang

relevant zijn, is dit een goed instrument om de forensische behandeling te

op diverse items te meten met behulp van een speciaal ontwikkelde en

evalueren. Ten behoeve van de 442 Multi Disciplinaire Behandelbesprekingen

geteste statistische toets (N=1). Aan de hand van drie factoren ( bescher-

(MDB’s) in 2013, zijn er 320 volledige rapporten opgeleverd. Met deze 72%

mende factoren, probleemgedrag en resocialisatievaardigheden) worden de

ROM score middels de IFBE, is de interne doelstelling van 90% niet gehaald,

uitkomsten van de metingen gerapporteerd aan de behandelteams en de

hoewel landelijk gezien het een uitermate goede score betreft. Om de

patiënt. De uitkomsten zijn de basis voor aanpassingen van de

gestructureerde afname te bevorderen, wordt onderzocht in welke mate de

behandelinspanningen.

IFBE in 2014 geautomatiseerd kan worden afgenomen.


jaarverslag 2013

pagina 22 van 46

Inzake de doorontwikkeling van de prestatie-indicatoren van DForZo, wordt

FSNA

ook het afnemen van de Health of Nation Outcome Scales (HoNOS) gescoord

Bij de meeste patiënten speelde het sociale netwerk een belangrijke rol in de

als generiek ROM instrument voor geestelijke gezondheidszorg. In 2013 nam

aanloop naar het delict (falen van de preventie). Bij de bestaande

de Mesdag de HoNOS af bij patiënten met psychotische kwetsbaarheid in het

risicotaxatie-instrumenten wordt de risicofactor ‘de invloed van het sociale

kader van het PHAMOUS-project (PHarmacotherapy Monitoring OUtcome

netwerk’ samengevat in enkele indicatoren waardoor de relevante informatie

Survey) van het Rob Giel Onderzoekcentrum (RGOc) in samenwerking met

(welk netwerklid is protectief of risicovol?) voor behandelen risicomana-

GGZ Friesland, GGZ Drenthe, Lentis en het UMCG/UCP. Bij 35% van alle

gementdoeleinden verloren gaat. Middels de Forensisch Sociale Netwerk

patiënten van de Mesdag is daarmee in 2013 de HoNOS afgenomen.

Analyse (FSNA) wordt middels interviews met de patiënt en enkele van zijn netwerkleden onderzocht welke netwerkpersonen en omstandigheden

In de landelijke discussie over routine outcome monitoring, worden

kunnen bijdragen aan de vermindering of de toename van het delictgevaar. In

vooralsnog zowel de HKT, de IFBE als de HoNOS als ROM geclassificeerd. Bij

2013 heeft de Mesdag een verkorte vragenlijst ontwikkeld wat de

verschillende patiënten worden verschillende instrumenten gebruikt, meestal

toepasbaarheid vergroot. Deze wordt in 2014 geïmplementeerd.

meerdere per patiënt. Tezamen bezien heeft 95,4% van de Mesdagpopulatie in 2013 een ROM-meting gehad.

Kwaliteitscertificaat Sinds 2010 voert de Mesdag het ISO-kwaliteitscertificaat i.p.v. HKZ omdat dit

Doelgroepspecifieke aanvullende risicotaxatie SGG

normenkader de beveiligingsprocessen die onderscheidend zijn voor de

In het najaar van 2013 is besloten de instrumenten STATIC99R en STABLE-

forensische psychiatrie beter ondersteunt. In februari 2013 vond de controle

2007 te gaan gebruiken bij de risicotaxatie van patiënten met seksueel

audit plaats. Er zijn geen deviaties of non-conformiteiten vastgesteld. Wel

grensoverschrijdend gedrag (SGG). De STATIC wordt dan eenmalig gescoord

waren er enkele aanbevelingen zoals het verbeterd aandacht hebben voor

op historische items en jaarlijks wordt de STABLE afgenomen, naast de

het documentbeheer binnen de ondersteunende diensten. Het ISO-certificaat

dynamische items van de SVR-20. Deze risicotaxatie wordt aanvullend en

toont aan dat het kwaliteitsmanagementsysteem (KMS) van de Mesdag aan

doelgroepspecifiek gebruikt naast de HKT-R. In 2014 zullen enkele

de gestelde eisen voldoet. De auditoren waren positief over onze organisatie

beoordelaars worden getraind. Om de implementatie verder te versoepelen,

en vonden dat we onze processen voldoende op orde hadden. Ze noemden

is aangehaakt bij het promotie-onderzoek van een onderzoeker van de Van

als extra positieve punten de precisie van het Centraal PlanningsBureau en de

der Hoevenkliniek hieromtrent.

manier waarop hier heel veel processen met elkaar verbonden worden, het hoge kennisniveau, de grote betrokkenheid en het enthousiasme van alle


jaarverslag 2013

pagina 23 van 46

medewerkers, de uitwisseling van kennis met andere instellingen binnen het

binnen de zorgprogramma’s, zodat de benodigde standaardisatie is

forensische veld en met de GGZ en de interne scholingsmogelijkheden, met

gerealiseerd in het kader van de toekomstige implementatie van User en de

specifiek de herhalingscursus medicatiedeling.

kwaliteitsbewaking. De patiënten zelf zijn daarmee van een meer helder perspectief voorzien: ze hebben zicht op hun behandeltraject in de tijd.

Toepassen eHealth In 2013 is de Mesdag gestart met het project TBS Whereabouts in het kader

Afname Patiënttevredenheidsonderzoek (PTO)

van eHealth-toepassingen. De reguliere verlofmonitoring van patiënten met

Het is een kwaliteitsdoelstelling om periodiek de tevredenheid van patiënten

onbegeleid verlof op lokatie elders in het land is een arbeidsintensief proces.

te meten en verbeteringen uit te zetten op de bevindingen. Er is een

Middels de inzet van een smartphone en GPS technologie beogen we een

veldbrede vragenlijst beschikbaar, echter deze wordt als te uitgebreid ervaren

meer efficiënte en minimaal even doelmatige wijze van toezicht te

en het genereert uitkomsten op instellingsniveau. De uitkomsten bieden het

ontwikkelen. Medio 2013 is begonnen met de ontwikkeling van zowel een

management onvoldoende handvatten voor concrete kwaliteitsverbetering.

applicatie voor medewerkers als een app voor op de smartphone. Na de

Daardoor is aanvullend onderzoek nodig om gericht verbeteringen door te

testfase start in februari 2014 de pilotfase met 12 cliënten. Naast deze

kunnen voeren waar de patiënt direct profijt van heeft en welke leiden tot

vernieuwende wijze van verlofmonitoring, wordt in de pilotfase nog steeds

hogere tevredenheid, op minimaal afdelingsniveau. In 2013 heeft de Mesdag

het reguliere verlofprotocol inclusief controleprocedures gehanteerd.

op verzoek van het LBHIV (het landelijke overleg van zorginhoudelijk bestuurders van de FPC’s en FPK’s) regie gevoerd op het landelijk geharmoniseerd uitvoeren van het meten van patiëntwaardering en het

Waardering door patiënten

trainen van medewerkers in de focusgroep-methodiek. Het PTO met

Middels de zorglogistieke vertaling van de programma’s richting zorgpaden,

‘Dagbesteding’ als centraal thema is eind 2013 uitgevoerd, de bevindingen

weten we in een eerder stadium welke modulen ongeveer op welk tijdstip

komen begin 2014 beschikbaar. Door te investeren in tevredenheid/

aangeboden gaan worden in de behandeling van de individuele patiënt. In

waardering beoogt de Mesdag meer betrokkenheid/ motivatie/compliance

afwachting van het verfijnen van de methodiek hiertoe in User, worden

van de patiënt bij de behandeling te activeren.

patiënten geïnformeerd over het verloop van hun behandeltraject door gebruik te maken van behandelkaarten. Deze behandelkaarten zijn ook een

Landelijke dag Patiëntenraden

tastbaar resultaat bij de implementatie van de zorgprogrammering. De

Eind oktober 2013 organiseerde de Mesdag de landelijke Patiëntenraaddag.

behandelkaarten zijn conform een vastgestelde werkwijze geïmplementeerd

Patiënten uit de verschillende FPC’s wisselen informatie uit over de gang van


jaarverslag 2013

pagina 24 van 46

zaken in ‘hun’ forensisch psychiatrisch centrum. Zo werd er onder meer

Waardering door (keten)samenwerkingspartners

gediscussieerd over het beleid in de verschillende instellingen voor het

In 2013 is aandacht geschonken een de resterende acties die voortvloeiden

gebruik van internet, de mate van vrijheid en drugsgebruik. De directeur van

uit het stakeholderstevredenheidsonderzoek uit 2012. Deze verbeterpunten

DForZo was als gast aanwezig en werd onder meer bevraagd over het

betroffen de inhoud van de verlengingsadviezen en de inhoud en structuur

verlofbeleid en de behandelduur. De patiëntenraden kregen zodoende input

van de wettelijke aantekeningen. Het werd van belang geacht om in de

voor het gesprek dat ze voeren met hun eigen directie over het interne

verlengingsadviezen meer te focussen op de prognose en de planning van de

behandelbeleid.

behandeling in plaats van op alleen het behandelbeloop tot nu toe. Deze wens is in november 2013 verbreed en omarmd in een landelijk symposium.

Verbeteren interne klimaat

De Mesdag heeft voornoemde prognosestelling reeds in de proces-

Begin 2013 is geconstateerd dat er een toegenomen doelgroep patiënten

optimalisatie opgenomen en implementatie vindt plaats in de verdere EPD-

binnen de instelling aanwezig is die zich in mindere mate leerbaar opstelt.

uitrol. Om de inhoud, vormgeving en de frequentie van de wettelijke

Ervaren werd dat zij slecht aanspreekbaar zijn op hun gedrag en dat zij o.a.

aantekeningen (WA’s) beter aan te laten sluiten bij de vraag van het

wijzigingen in de dagstructuur en het verslavingsbestrijdingsbeleid aangrepen

Openbaar Ministerie (OM) en de Rechtbank, is dit proces middels een LEAN-

om een ongewenste mate van regie zich toe te eigenen. Daarop is breed

pilot getracht te verbeteren. Om dit goed te laten slagen, is inbedding in het

ingegrepen door de Mesdag middels tijdelijke structuurwijzigingen in het

EPD noodzakelijk bevonden. Deze slag was in 2013 nog niet mogelijk en wordt

interne vrijhedenbeleid, is de harde kern geïdentificeerd en in beperkingen

nu voorzien voor 2014. Ook deze wens van het OM en de Rechtbank ten

geplaatst en is de sociotherapie ondersteund in het verbeterd objectiveren

aanzien van de WA’s is eind 2013 verbreed en omarmd in het landelijke

wanneer de patiënt de unit kan verlaten. Het strakker aanhalen van de regels

symposium. Beide acties zijn opgetekend in het gezamenlijke actieplan

heeft geleid tot het verbeteren van een veilige woon- en werkomgeving voor

‘Manifest van Lunteren’ van de FPC’s en DForZo.

patiënten en medewerkers. Eind 2013 was de situatie dusdanig genormaliseerd dat enkele beheersmaatregelen weer zijn versoepeld. De

Congres ‘Daders & Slachtoffers’

patiënten hebben hun waardering voor het handelend optreden en de

Medio 2013 hield de Mesdag samen met het Opleidingsinstituut PPO

bereikte resultaten uitgesproken. Met name de patiënten met psychotische

(Postmaster Psy-Opleidingen) van de Rijksuniversiteit Groningen het congres

kwetsbaarheid geven aan zich (weer) veilig te voelen in de kliniek en laten zich

‘Daders en Slachtoffers’. Tijdens dit congres werden beide begrippen ter

in toenemende mate zien in de openbare ruimtes.

discussie gesteld - vaak worden deze partijen immers lijnrecht tegenover elkaar geplaatst; in de maatschappij, binnen de rechtspraak en in de


jaarverslag 2013

pagina 25 van 46

hulpverlening. Tijdens dit congres werden de deelnemers uitgedaagd de

gedaald, wel wordt aangegeven dat het werktempo en de werkdruk is

tegenstelling te overstijgen. De stelling was dat een brede realistische kijk op

gestegen. De werktevredenheid is verbeterd t.o.v. de score uit 2010.

dader- en slachtofferschap de hulpverlening en behandeling verbetert. Klachtencommissie Bezoek Tweede Kamerleden

De Mesdag heeft een interne klachtenregeling voor medewerkers. De

In de zomer van 2013 bezochten Tjeerd van Dekken en Henk Nijboer de

Klachtencommissie adviseert de directie, de voorzitter is een onafhankelijke

Messdag, beide zijn lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Met hen werden

persoon die niet werkzaam is voor de organisatie. Onderhavig verslagjaar

actuele tbs-zaken besproken. Beide Kamerleden vonden het open en

heeft de Klachtencommissie een principiële klacht ontvangen m.b.t. een CAO-

indringende gesprekken met tbs-patiënten en bevlogen medewerkers.

interpretatieverschil over kortdurend zorgverlof. De medewerker is in het gelijkgesteld.

Brandoefening Eind 2013 vond een grote brandoefening plaats in de Mesdag met enkele

Vertrouwenspersoon

pelotons van de Brandweer, met als doel om beter voorbereid te zijn op de

De Mesdag voert beleid met betrekking tot preventieve maatregelen tegen

realiteit van een mogelijke calamiteit in deze bijzondere lokatie. De oefening

ongewenst gedrag van medewerkers onderling en organiseert opvang en

was een groot succes en de externe hulpverleners waren zeer te spreken over

begeleiding voor medewerkers die hiermee geconfronteerd worden. De

de professionaliteit en deskundigheid van de (BHV) organisatie.

uitvoering van dit beleid is in handen van de vertrouwenspersoon van de Mesdag in samenwerking met de vertrouwenspersonen van Lentis. De vertrouwenspersoon heeft in 2013 tien meldingen ontvangen (2012: 5

Waardering door medewerkers

meldingen, 2011: 11 meldingen). De meldingen betreffen zeven keer een

In 2013 is middels de de WerkVermogensMonitor onder 68% van de

melding over een lastige situatie tussen een medewerker en een

Mesdagmedewerkers de mate gemeten waarin zij professioneel zelfstandig in

leidinggevende en drie keer een lastige situatie tussen collega’s. In een

staat zijn hun functie uit te oefenen.Vergeleken met de meting 2010 is het

situatie werd de vertrouwenspersoon gevraagd ter ondersteuning mee te

een positief resultaat dat 89% van de respondenten goed scoort op

gaan naar een gesprek van medewerker met leidinggevende, in de overige

werkvermogen. Het aantal medewerkers met een slecht werkvermogen is

gevallen was een luisterend oor voldoende en zijn suggesties gegeven voor

afgenomen, enigszins ten koste van het aantal medewerkers dat ‘matig’ heeft

het in gesprek brengen van voornoemde kwesties.

gescoord. Het aantal medewerkers met een hoog risico op burn-out is


jaarverslag 2013

pagina 26 van 46

Op de stoel van een ander

onderdeel van de Groningse samenleving, vindt het belangrijk om in positieve

Begin 2013 deden zo’n 100 Mesdagmedewerkers mee aan het project ‘Op de

zin een bijdrage te leveren.

stoel van een ander’. Daarbij liepen ze een dag mee met een collega. Deze kans om zich te oriënteren op de eigen loopbaan dan wel om kennis te nemen

Journalist over de vloer

van het werk(gebied) van een collega is goed gewaardeerd door de

Journalist Frank von Hebel van het Dagblad van het Noorden liep in 2013

medewerkers. Begin 2014 zal dit project zijn vervolg krijgen en worden

gedurende een halfjaar mee in de Mesdag. Geen enkele deur bleef gesloten

uitgebreid met de ketenpartners FPA Zuidlaren, AFPN Groningen, de

en geen enkel onderwerp was taboe. De journalist zat in de kerkbanken, nam

forensische polikliniek van VNN en de verslavingsreclassering van VNN.

een kijkje in de werkzalen, mocht mee op verlof en schoof aan bij de maaltijden van de patiënten op de units. Hij leerde veel over de patiënten en stelde zijn vooroordelen bij. Zijn artikelen in de krant (ook te lezen op de

Waardering door de maatschappij

website van de Mesdag en gebundeld in het boek ‘Mesdag. Het leven in een

In oktober 2013 opende de Mesdag haar deuren voor de samenleving in het

tbs-kliniek.’) zijn goed ontvangen en dragen bij aan een positiever beeld over

kader van de open dag die 6 FPC’s hielden onder de vlag van TBS Nederland.

de tbs.

De bijna 600 bezoekers waren uiterst tevreden met hun bezoek aan de Mesdag. De doelstelling om een beeld te geven van de functie van de

Resultaten energie efficiency plan

organisatie in de huidige samenleving en van de geschiedenis van de Mesdag

Qua energiekosten is het moeilijk om aan te geven wat de besparing t.o.v.

vanaf 1884 tot heden was daarmee behaald. Uit de enquête onder de 6

2010 is geweest omdat in de tussenliggende periode ook de nieuwbouw

deelnemende instellingen kwam naar voren dat 81% van de bezoekers hun

Helperdiep in gebruik is genomen en er dus in absolute zin een toename in

beeld t.a.v. de tbs in positieve zin heeft bijgesteld (15% gelijkblijvend beeld,

het energieverbruik is geweest. Wel zijn in 2013 de warmwatervoorzieningen

4% negatiever).

geoptimaliseerd, zijn de cv-leidingen geïsoleerd en is verlichting vervangen door energiezuiniger versies met bewegingsschakelaars. Ten opzichte van

Bijdrage voor Stichting Het Kopland

2012 is in 2013 het papierverbruik met ruim 36% gedaald door met name een

In 2013 is gestart door patiënten van de Mesdag met het fabriceren van

toename van digitaal werken.

meubels voor het nieuwe pand van stichting Het Kopland (voorheen: Huis & Toevluchtsoord) in Groningen welke in 2015 haar deuren opent. Deze stichting staat o.a. slachtoffers van huiselijk geweld bij. De Mesdag, als


jaarverslag 2013

pagina 27 van 46

3.3 Producten en eindresultaten Productieafspraken (ondergrens, naar producttype)

Regulier vastgestelde capaciteit Aantal plaatsen doorstroom Aantal plaatsen verblijf

Aantal plaatsen tijdelijke capaciteit (op jaarbasis) Cap. IIIa

Doel

Resultaat

Resultaat

2013

2013

2012

181 105 76

181 105 76

181 116 65

0

0

8

De zorgverlening / productie van enkele patiënten is niet via de DBBCmethode afgehandeld met DForZo. Dit verantwoorden we apart van dit jaarverslag op patiëntniveau naar DForZo. Juist gezien het casusniveau, is het dergelijk overzicht niet in dit openbare document opgenomen om iedere vorm van herleidbaarheid naar personen te vermijden. Plaatsingsafspraken eerste opnamen

Aantal plaatsen tijdelijke capaciteit (op jaarbasis) Cap. III b

55

55

50,10

Aantal plaatsen tijdelijke capaciteit (op jaarbasis) Cap. IV

12

8,52

0

Resultaat

Resultaat

2013

2012

26

14

18

100%

100%

100%

-

-

-

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis (MNPs)

pm

36%

11%

Patiënten met psychotische kwetsbaarheid (MNPy)

pm

28%

6%

IQ<80

pm

36%

83%

Eerste opname

Man Aantal plaatsen tijdelijke capaciteit (op jaarbasis) Cap. V

8

0

0 Vrouw

Totaal capaciteit (op jaarbasis)

256

244,52

239,10

93.696

89.249

87.511

Risico Interventie Patiënten

12

12

12

Plaatsen reservecapaciteit

0

0

24

pm

36,42

40,36

Totaal capaciteit op basis verzorgingsdagen

Aantal Forensisch Psychiatrisch Toezicht (gemiddeld)


jaarverslag 2013

Doel 2013

pagina 28 van 46

3.4 Balans- en resultatenrekening BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (na resultaatbestemming)

RESULTATENREKENING OVER 2013 31-dec-13

31-dec-12

2013

2012

€

€

€

€

39.949.155

35.793.202

ACTIVA

BEDRIJFSOPBRENGSTEN:

Vaste activa

Niet-gebudgetteerde zorgprestaties

Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa

83.742

211.386

45.741.014

45.578.277

5.709

4.689

45.830.465

45.794.352

DBBC omzet Subsidies

1.707.782

0

214.956

258.958

Overige bedrijfsopbrengsten

1.470.209

9.645.066

Som der bedrijfsopbrengsten

43.342.102

45.697.226

Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa

27.466.623

28.181.564

2.713.945

2.571.637

10.726.292

12.347.938

40.906.860

43.101.138

BEDRIJFSLASTEN: Vlottende activa Onderhanden werk DBBC’s Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa

949.706

0

2.056.464

1.635.361

8.559.835

19.019.279

Overige bedrijfskosten

11.566.005

20.654.639

Som der bedrijfslasten BEDRIJFSRESULTAAT

Totaal activa

57.396.471

66.448.991

Financiële baten en lasten RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING

PASSIVA Eigen vermogen Voorzieningen

31-dec-13

31-dec-12

€

€

4.869.205

4.348.686

Buitengewone baten en lasten RESULTAAT BOEKJAAR

4.039.175

4.267.927

Langlopende schulden

37.226.660

38.779.995

RESULTAATBESTEMMING

Kortlopende schulden

11.261.431

19.052.383

Het resultaat is als volgt verdeeld:

Totaal passiva

57.396.471

66.448.991

jaarverslag 2013

2.596.088

-1.914.723

-1.911.988

520.519

684.100

0

0

520.519

684.100

2013

2012

€

€

520.519

684.100

Toevoeging: Egalisatiereserve


2.435.242

pagina 29 van 46

4. TOEKOMSTPARAGRAAF De komende jaren krijgen we onverkort te maken met de economische

over de landelijke capaciteitsontwikkelingen. Tevens blijven we waken voor

problematiek in het algemeen en binnen de forensische sector in het

ondermijnende aanpalende beleidsontwikkeling. Zo zal een al te smalle

bijzonder. Er worden verdere stappen gemaakt in de invoer van de prestatie-

definiëring van regionaal plaatsen leiden tot een desinvestering – en zeker

bekostiging en er zullen minder middelen beschikbaar zijn. In maart 2013 is

zouden we moeten voorkomen dat nieuw geïnvesteerd wordt elders.

het Masterplan DJI 2013 – 2018 verschenen, waarin het departement richting geeft de wijze waarop bezuinigd gaat worden. Ook zijn er meerjarenafspraken

Het verkorten van de behandelduur in de tbs is een andere kernafspraak

gemaakt tussen DForZo en onze branchevertegenwoordiger GGZ Nederland,

tussen DForZo en het forensische veld. De Mesdag neemt zelf de handschoen

welke onlosmakelijk verbonden zijn met de inhoud van het Masterplan.

op vanuit de gedachte dat voorspoedige verlofverlening, uiteraard met inachtneming van de nodige veiligheidswaarborgen, bijdraagt aan een kortere

In de Meerjarenovereenkomst Forensische Zorg is o.a. vastgelegd dat

behandelduur. De Mesdag realiseert zich immers dat zij opereert in een

concentratie van capaciteit nodig is. Immers, suboptimale benutting van de

forensische keten met meerdere zorgaanbieders en dat voor een productieve

beschikbare forensische capaciteit doet afbreuk aan de efficiency van de

en effectieve behandeling gericht op resocialisatie de patiënt dient te

sector. Met reden is gekozen voor gerichte afbouw van capaciteit en is niet

verblijven in een setting met een zorg- en beveiligingsniveau zo hoog als

gekozen voor de zogenaamde ‘kaasschaafmethode’, aangezien daardoor de

nodig, maar zo laag als mogelijk. De afgelopen jaren is veel energie gestoken

kwaliteit van de forensische zorg verder onder druk komt te staan. De intentie

in keten- en circuitvorming in Noord en Oost Nederland om de doorstroom te

van dit gestelde in het convenant ziet dan ook toe op borging van de

optimaliseren. Intern in de keten tussen de Mesdag en Forint / Lentis waarbij

expliciete keuze voor behoud van voldoende omvang voor de resterende

de voorhanden voorzieningen en behandelkwaliteit op de verschillende

FPC’s teneinde rendabel te zijn en de behandelkwaliteit overeind te kunnen

beveiligingsniveau’s soepel worden aangewend, extern tussen de Mesdag en

houden.

haar overige samenwerkingspartners.

Vanuit die zienswijze is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de Mesdag;

Met de veranderende weten regelgeving (o.a. Wet Forensische Zorg en Wet

niet alleen in kwaliteit van dienstverlening maar ook in gebouwen. Wij

Verplichte GGz) zullen de uitvoeringskaders van de tbs, de overige forensische

voldoen aan dit inmiddels in beleid vastgestelde profiel. In het verlengde

zorg en de niet-strafrechtelijke zorg aan patiënten met Ernstige Psychiatrische

hiervan blijft de Mesdag in gesprek met DForZo en onze collega-instellingen

Aandoeningen (EPA) in toenemende mate geharmoniseerd worden. Minder


jaarverslag 2013

pagina 30 van 46

belemmeringen door financieringschotten en aparte interne rechtsposities zal

helderheid over de wijze waarop DForZo/Plaatsing de verzorgingsgebieden

de keten efficiënt en effectief maken en daarmee komen we dichter bij de

definieert, op basis waarvan regionale plaatsing geschiedt. Zo kan een al te

bedoeling van onze collectieve ambitie: de patiënt op het juiste moment

enkelvoudige definitie grote risico’s met zich meebrengen voor de Mesdag als

behandelen op de juiste plaats. De Mesdag wil middels het benutten en

FPC in een dunbevolkt gebied met minder steden, waar statistisch gezien

verbreden van haar kwaliteiten de positie in de keten verder versterken.

minder tbs-waardige delicten worden gepleegd en waarbij van toeleiding dus nauwelijks nog sprake zal zijn. Dat kan de continuïteit van de Mesdag onder

De afgelopen jaren heeft de Mesdag intern al pro-actief grote slagen gemaakt

druk zetten in de zin dat grote afname van omvang van de Mesdag zal leiden

in het creëren van een flexibele organisatie met hoge handelingssnelheid als

tot verlies aan kwaliteit van zorginhoud, bedrijfsvoering en (wetenschappelijk)

ons antwoord op de onvoorspelbare buitenwereld. Dat hadden we reeds in

onderzoek / innovatie en daar vanuit onze bijdragen aan het gehele

2009 geformuleerd in ons meerjaren beleidsplan. Juist nu zijn we blij met

forensische veld. Wanneer investeringen in niet alleen deze kwaliteiten maar

onze vorderingen om voldoende regelruimte op de werkvloer te organiseren –

ook in gebouwen / huisvesting tenietgedaan wordt, dan brengt dit hoge

daar waar het contact met onze klanten plaatsvindt; niet alleen met het

frictiekosten met zich mee.

Ministerie en onze patiënten, maar ook eigen werknemers die gebruik maken van onze ondersteunende diensten. Ten aanzien van onze processen hebben

De Mesdag hanteert de visie dat de meerjarenafspraken tussen DForZo en de

we reeds grote kwaliteitsslagen gemaakt. Dat maakt dat we vertrouwen

instellingen voor forensische zorg leidend moeten zijn voor de huidige

hebben in ons eigen kunnen en de potentie aan verdere betekenisgeving voor

beleidskeuzes.

patiënten, ketensamenwerkingspartners en de maatschappij. Vertrouwen in onszelf alleen is echter niet voldoende om zondermeer vertrouwen te hebben in de toekomst. Op moment van schrijven is er geen


jaarverslag 2013

pagina 31 van 46

Bijlage 1; PRESTATIE-INDICATOREN DFORZO Naamstelling prestatie-indicatoren

Doelst.

Resultaat

7

Bijzonder voorval

<8

10

1

Bezettingsgraad patiënten

100%

95,5%

a)

Natuurlijke dood

<2

2

a)

aantal patiënten op basis verzorgingsdagen

256

244,52

b)

Suïcide

0

0

2

Instroom, voldoen aan eerste opnames

26

14

c)

Overig onnatuurlijke dood

0

0

3

Doorstroom vervolgvoorziening

29

34

d)

0

0

a)

Aantal patiënten in transmuraal traject (eigen beheer)

12

17

e)

Alle overige geweldsincidenten niet zijnde 'geweldpleging' Elk ander incident van ernstige, politiek/publiciteitsgevoelige aard

<7

8

b)

Plaatsing in een GGz-voorziening (FPA, RIBW)

17

17

8

Aantal geweldplegingen tussen patiënten

<8

1

c)

Overige bestemming (kort casus+bestemming)

0

0

a)

Fysiek geweld

<6

1

4

Uitstroom per vertrekcategorie (e+f+g+j)

27

29

b)

Bedreiging fysiek geweld

<3

0

a)

Beëindiging TBS conform verlengingsadvies kliniek

1

7

b)

Beëindiging TBS contrair verlengingsadvies kliniek

2

8

c)

Voorwaardelijke beëindiging TBS

9

20

d)

Proefverloven die leidden tot (voorwaardelijk) einde TBS

6

25

e)

Saldo a, b en c minus d

6

10

f)

Overplaatsing naar andere TBS-kliniek

5

11

g)

Overplaatsing naar andere Justitie-voorziening

0

0

h)

Aantal proefverloven gestart tijdens verslagperiode

16

8

i)

Aantal proefverloven ingetrokken tijdens verslagperiode

0

0

j)

Saldo h minus i

16

8

5

Aantal ontvluchtingen Tbs-gestelden

0

0

6

Aantal overige onttrekkingen Tbs-gestelden

<8

3

Deze indicatoren komen overeen met de kerngegevens tbs-plaatsen (zie

a)

vanaf terrein/TMV huis/woning

<7

0

pagina 5), echter hier zijn enkele indicatoren meer uitgespitst. Een toelichting

b)

tijdens verlofsituatie

<2

3

is dan ook opgenomen op pagina 6 e.v.

No.


jaarverslag 2013

9

Geweldpleging tegen personeel

<10

6

a)

Fysiek geweld

<6

6

b)

Bedreiging fysiek geweld

<5

0

10

Aantal recidive tijdens TBS

0

0

11

Gemiddelde behandelduur

n.t.b.

PI-I behandelduur uitstroomcohort 2013

85 mnd

PI-II (longstay), verblijfsduur peildatum 01-09 > 6 jaar tbs

117 mnd

PI-II (overig), verblijfsduur peildatum 01-09 < 6 jaar tbs

37 mnd

12

Financieel jaarresultaat inrichting

>0

521 K

13

Aantal gegronde klachten

<15

9

pagina 32 van 46

Bijlage 2; PRESTATIE-INDICATOREN FORENSISCHE PSYCHIATRIE / DForZo Over verslagjaar 2012 heeft DForZo de ‘oude’ Zichtbare Zorg prestatie-

(vooralsnog) in de dataset van SBG is opgenomen: de IFBE en/of de HKT-30

indicatoren in zijn geheel uitgevraagd. Over 2013 is dit gesplitst gebeurd:

en/of de HoNOS, zodat op basis van beide metingen de verandering

DForZo vraagt een deel uit middels de dataportal van Enigmatry en de

inzichtelijk wordt. Dat is een percentage van 95,4%.

Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGz) vraagt een deel uit middels haar eigen webportal. Hoewel de definitie van een teller of noemer soms

Toelichting afname delictrisico

hetzelfde luidt, kunnen getallen verschillen. Zo is het door ons gehanteerde

Over verslagjaar 2013 waren er op enig moment 260 patiënten in zorg bij de

cijfer ‘het totaal aantal patiënten van wie de behandeling gedurende het

Mesdag. Van deze doelgroep is bij 220 patiënten op enig moment de HKT-30


afgenomen in het kader van het taxeren van delictrisico. Dat is een

verslagjaar in behandeling was’ bij DForZo hoger dan het cijfer bij IGz. Dit

percentage 84,6%. Ten aanzien van het totaal aantal patiënten van wie de

omdat DForZo het uitvraagt inzake het meten van de verandering van de

behandeling gedurende het verslagjaar is afgesloten en het aantal patiënten

ernst van de problematiek (wat de Mesdag ook doet bij extern verblijvende

dat gedurende het gehele verslagjaar in behandeling was, komt het

patiënten), terwijl de context van IGz de somatische screening beslaat (dat

percentage op 92%.

gebeurt door de instelling waar de externe patiënten verblijven, niet door de Mesdag zelf). Deze prestatie-indicatoren Forensische Psychiatrie / DForZo

Om al dan niet een verandering in delictrisico vast te kunnen stellen middels

gegevens zijn vrijgegeven via de webenquête DigiMV. Onze resultaten op de

voornoemde instrument, dan zijn minimaal twee metingen nodig. Ten aanzien

indicatoren zijn openbaar en te raadplegen via www.jaarverslagenzorg.nl.

van 197 patiënten gaat op dat er minimaal 2 metingen zijn verricht met de HKT-30. Bij 140 van deze 197 patiënten is stabilisatie (71,1%) en bij 35

Toelichting verandering ernst van de problematiek

patiënten is een afname van het delictrisico vastgesteld (17,8%),

In 2013 waren er bij de Mesdag in totaal 238 patiënten in zorg, voor wie geldt dat zij betreffende kalenderjaar langer dan 12 maanden opgenomen waren

Toelichting recidive

dan wel dat zij zijn uitgestroomd met een Onvoorwaardelijk Ontslag,

In 2013 heeft er geen recidive plaatsgevonden tijdens de strafrechtelijke titel.

Voorwaardelijke Beëindiging of Proefverlof. Van deze populatie is bij 227

In dergelijke gevallen ontvangt het FPC informatie hieromtrent vanuit o.a. de

patiënten zowel in 2013 als in 2012 gemeten middels een instrument dat

politie, de reclasseringsorganisaties, de patiënt zelf, zijn (sociale) netwerk en/of het Veiligheidshuis.


jaarverslag 2013

pagina 33 van 46

Bijlage 3; FORENSISCHE PRESTATIE-INDICATOREN / IGz Over verslagjaar 2012 heeft DForZo de ‘oude’ Zichtbare Zorg prestatie-

Toelichting aantal separaties

indicatoren in zijn geheel uitgevraagd. Over 2013 is dit gesplitst gebeurd:

Binnen de forensische behandeling is het voorkomen van dwangmaatregelen

DForZo vraagt een deel uit middels de dataportal van Enigmatry en de

niet een doel op zich, maar eerder het laatste stadium in preventieve en

Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGz) vraagt een deel uit middels haar

deëscalerende behandelinterventies. Het doel van beveiligde zorg is primair

eigen webportal. Hoewel de definitie van een teller of noemer soms

om recidive dan wel (gewelddadige) incidenten te voorkomen. Om dit doel te

hetzelfde luidt, kunnen getallen verschillen. Zo is het door ons gehanteerde

bereiken kan het noodzakelijk zijn om de autonomie van de patiënt te

cijfer ‘het totaal aantal patiënten van wie de behandeling gedurende het

limiteren middels het opleggen van beperkende maatregelen, zoals


separeren, als de zorg en bescherming, rechtsorde en veiligheid in het geding

verslagjaar in behandeling was’ bij DForZo hoger dan het cijfer bij IGz. Dit

is. Het toepassen van beperkende maatregelen dient daarbij in verhouding te

omdat DForZo het uitvraagt inzake het meten van de verandering van de

staan tot het te bereiken doel en zal gebeuren met het minst ingrijpende

ernst van de problematiek (wat de Mesdag ook doet bij extern verblijvende

maar noodzakelijk geachte middel binnen de kader van de externe

patiënten), terwijl de context van IGz de somatische screening beslaat (dat

regelgeving.

gebeurt door de instelling waar de externe patiënten verblijven, niet door de Mesdag zelf).Deze forensische prestatie-indicatoren / IGz zijn vrijgegeven via

De Mesdag volgt de gedachte van GGZ Nederland dat problemen kunnen

de webenquête DigiMV. Onze resultaten op de indicatoren zijn openbaar en

ontstaan wanneer ten onrechte dwang wordt toegepast, maar onderstreept

te raadplegen via www.jaarverslagenzorg.nl.

ook dat er problemen kunnen ontstaan als hulpverleners onterecht geen dwang toepassen.

Toelichting medicatieveiligheid De Mesdag beschikte in 2013 over een niet-elektronisch voorschrijfsysteem

In 2013 zijn 45 patiënten in totaal 116 keer gesepareerd geweest. De

(wel geautomatiseerd bewakingssysteem: Microhis). De doelstelling is om

gemiddelde duur van de separatie bedroeg 147 uren. Dat hoge gemiddelde

over te gaan naar een elektronisch voorschrijfsysteem.

wordt vooral veroorzaakt door 1 patiënt aan wie het gehele verslagjaar de separatiestatus is toegerekend. Dat betekent niet dat hij alleen maar ingesloten is geweest, maar deze patiënt verbleef ’s nachts in de separeer voor zijn eigen veiligheid. De status is derhalve administratief niet veranderd.


jaarverslag 2013

pagina 34 van 46

Ten aanzien van betreffende patiënt geldt een bijzonder veiligheidsvraagstuk

Alle nieuw opgenomen patiënten uit een Penitentiaire Inrichting dan wel uit

van de buitencategorie. Over hem is veelvuldig contact onderhouden met de

een ander FPC, zijn binnen 10 werkdagen na opname somatisch gescreend.

Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGz), betrokken curatoren / wettelijk vertegenwoordigers, in- en externe deskundigen in het forensische veld en

Patiënten die langer dan 1 jaar in zorg zijn worden niet structureel

het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE). Zou de gemiddelde

opgeroepen voor een somatische screening. Dat is inhoudelijk niet

separatieduur gecorrigeerd worden op deze patiënt, dan bedraagt deze 72,5

noodzakelijk en in enkele gevallen zelfs gecontraïndiceerd i.v.m. hun

uren.

psychopathologie. Op individueel patiëntniveau wordt de afweging gemaakt een patiënt somatisch wel of niet structureel te volgen naast alle

Toelichting somatische screening

mogelijkheden die er zijn om ad hoc in contact te komen met de Medische

Alle patiënten kunnen een appèl doen op de 24-uurs bezetting van de

Dienst. Van alle 182 patiënten die in 2012 in de kliniek hebben verbleven en

Medische Dienst van de Mesdag. Te allen tijde kan contact worden

langer dan 1 jaar een tbs-maatregel hebben (exclusief transmuraal), hebben

opgenomen met deze afdeling naast het structurele aanbod van het

er 175 een somatische screening ondergaan (96,2%).

verpleegkundigespreekuur, huisartsspreekuur en dagelijkse telefonische beluur.


jaarverslag 2013

pagina 35 van 46

Bijlage 4; WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK 1. Algemeen 2013

en ‘juiste’ leiden tot vragen over wat het goede en juiste is in deze specifieke

Alle onderzoekslijnen van de afdeling Onderzoek van FPC Dr. S. van Mesdag

situatie.

staan direct ten dienste van de kwaliteit van behandeling. In 2013 zijn de

Sinds 2010 wordt er in de Mesdag drie maal per jaar een themalunch

langlopende onderzoekslijnen bestendigd en uitgebreid. De onderzoekslijn

georganiseerd waarbij op een gestructureerde manier een moreel dilemma

naar het patiëntvolgsysteem (Routine Outcome Monitoring) is in 2013 een

uit de eigen praktijk wordt doorgesproken. Deze themalunches, moreel

nieuwe fase ingegaan door het testen van een zelfrapportage lijst voor

beraad (MB) bijeenkomsten, worden goed bezocht en gewaardeerd. Echter,

patiënten. Het doel van deze lijst is dat patiënten op een gestructureerde

de sociotherapie wordt daar nog onvoldoende mee bereikt. Er is vaak niet

manier hun behandelvoortgang kunnen evalueren. De vergelijking tussen de

voldoende personeel op de afdeling om van de afdeling af te gaan, ook is het

observatielijst IFBE ingevuld door het team en de zelfrapportagelijst IFBE-z

mogelijk dat er andere prioriteiten dan MB zijn voor sociotherapeuten.

kan gezien worden als input voor het afstemmen van ge:individualiseerde

Daarom is het idee ontstaan om binnen de sociotherapeutische teams, in

behandelingen. In 2013 is tevens de gereviseerde versie van het risicotaxatie

aanwezigheid van collega’s uit het multidisciplinaire behandelteam, iedere zes

instrument HKT-30, genaamd HKT-R, verschenen. FPC dr. S. van Mesdag is een

weken een moreel dilemma uit de eigen praktijk door te spreken. De vraag is

van de ontwikkelaars.

of bepaalde vormen van moreel beraad kunnen bijdragen aan een cultuur die de motivatie van mensen om goede zorg te leveren onder moeilijke

2. Ethisch onderzoek: implementatie van moreel beraad en onderzoek naar

omstandigheden blijvend ondersteunt. En ook in hoeverre het in dialoog op

de effecten op de kwaliteit van de behandeling.

gestructureerde wijze met elkaar nadenken over morele dilemma’s bij kan

Onderwerp

dragen aan de verdere professionalisering van de discipline sociotherapie.

Werken in een FPC kan belastend zijn voor medewerkers. In de Mesdag komt

Effectieve teams zijn belangrijke pijlers van succesvolle organisaties, vooral

het vaak voor dat medewerkers zich geconfronteerd voelen met een moeilijke

voor degenen die werken in een dynamische omgeving.

beslissituatie. Ze vragen zich af wat zij behoren te doen wanneer zij ‘het

Naast de klinische noodzaak is er ook het wetenschappelijke belang om

1

goede’ en/of ‘het juiste’ beogen. Vragen die een beroep doen op ‘het goede’ 1

Het ‘goede’ kan opgevat worden als een balans tussen verschillende waarden en ‘het juiste’ als de uitkomst van toepassing van normen.

onderzoek te doen naar MB als methode om sociotherapeutische teams verder te professionaliseren. Los van het belang van effectieve teams is er het belang van empirisch onderzoek naar moreel beraad om te onderzoeken hoe effectief MB is voor de verschillende doelen. Niet het onderzoek, maar


jaarverslag 2013

pagina 36 van 46

bruikbaarheid van het onderzoek en haar resultaten voor de praktijk en nut

thema. De themalunches worden binnen de kliniek goed bezocht, en positief

voor de belanghebbenden staan voorop. Dit promotieonderzoek gaat het

geëvalueerd. In 2013 zijn voorbereidingen getroffen voor het starten van een

implementatietraject zowel monitoren als faciliteren, en gaat hand in hand

promotieonderzoek naar de implementatie en effecten van MB op alle

met empirisch onderzoek naar de effecten van moreel beraad. Draagt moreel

sociotherapeutische afdelingen in FPC Dr. S. van Mesdag. In november 2013 is

beraad bij aan een weloverwogen afweging bij een moeilijk probleem én aan

de begeleidingscommissie gecompleteerd.

het behandelklimaat in de Mesdag? En als dit zo is, levert dit een verbetering

De werkgroep ethiek begeleidt ieder studiejaar een stagiaire wijsbegeerte. In

van de patiëntenzorg op?

2

2012-2013 wat dit Lotte koning die onderzoek deed naar de grens tussen ‘gek’ en ‘niet-gek’. Er is een themalunch plus een studiemiddag geweid aan dit

Partners

onderwerp. Harmke Visser (stagiaire wijsbegeerte 2013-2014) doet onderzoek

Vrije Universiteit, medisch centrum (VUmc) en Rijksuniversiteit Groningen

naar stigma en zal in 2014 bijdragen leveren aan zowel een themalunch als studiemiddag

Onderzoekers Swanny Kremer (Coördinator ethisch onderzoek, promovenda), prof. dr. Guy

3. Arousal meter (promotie-onderzoek)

Widdershoven (VUmc), Dr. Bert Molewijk (VUmc), prof. mr. dr. Anne Ruth

Onderwerp

Mackor (RUG), dr. Marinus Spreen en drs. Harry Beintema.

Het verminderen van drugsgerelateerd gedrag door middel van neurofeedback.

Voortgang in 2013 In 2013 zijn er drie themalunches georganiseerd waarbij alle medewerkers

Verslaving wordt gezien als een tot chroniciteit neigende aandoening van

aan konden schuiven om mee te denken. De drie thema’s waren:

biopsychosociale aard, die de behandeling van TBS-gestelden ernstig kan

‘Seksualiteit’, ‘Autonomie, over de grens tussen ‘gek’ en ‘niet-gek’, en

verstoren. Tal van studies tonen aan dat middelenafhankelijkheid en -gebruik

‘Openheid: straffen of belonen.’ Ter plekke is met behulp van een

een van de belangrijkste risicofactoren is van recidive bij forensische

stappenplan een dilemma uitgewerkt met betrekking tot het betreffende

doelgroepen. Met de huidige stand van zaken doorlopen patiënten het TBStraject van instroom naar uitstroom, waarbij er specifieke zorgprogramma’s

2

Het effect op de patiëntenzorg wordt in kaart gebracht door middel van patiënteninterviews.

worden gecombineerd met verslavingsbehandeling (integrated dual-diagnosis treatment). Bij de behandeling van verslaving richt de focus zich voornamelijk op cognitieve gedragstherapie, psycho-educatie en motiverende


jaarverslag 2013

pagina 37 van 46

gespreksvoering. Daadwerkelijk terugval in middelengebruik zorgt voor

gemeten wordt. De reacties op de plaatjes worden zowel voor als na de

onvoorspelbaarheid en op basis van handhaven van de orde en veiligheid

interventie gemeten. De verwachting is dat patiënten na de interventie

worden er beperkende maatregelen opgelegd. Echter wordt er tot heden nog

minder op de plaatjes zullen reageren. Ook worden scores op urinecontroles,

(te) weinig aandacht besteed aan de chronisch biologische component van

een aantal vragenlijsten en de IFBE bijgehouden gedurende de tijd van het

drugsverslaving. Tijdens de gangbare behandeling wordt er weinig rekening

onderzoek.

gehouden met het feit dat (neuro)fysiologische aspecten van verslaving en

Daarnaast zal er een controle groep zijn, die wel een EEG- en een ERP meting

daarmee gepaard gaande afwijkende hersenactiviteit, die niet door middel

krijgt, maar vervolgens geen neurofeedback-interventie.

van CGT behandeld kunnen worden. Deze afwijkende hersenfrequenties liggen ten grondslag aan verslaving- georiënteerd gedrag (zoals het versneld

Voortgang 2013

reageren op verslavingsprikkels en craving).

In 2013 is het onderzoeksontwerp verder uitgewerkt. Door een samenwerking

Wanneer patiënten in de intramurale fase van hun behandeling zitten worden

met de UvT en het betrekken van Dr. Frank Donkers bij dit onderzoek is de

ze minder geconfronteerd met drugsprikkels. In verlofsituaties tijdens de

werktitel van dit onderzoek nu: Het verminderen van drugs-gerelateerd

resocialisatiefase is dit echter anders, en bestaat het gevaar dat patiënten

gedrag door middel van neurofeedback.

onvoldoende voorbereid zijn op de lichamelijke symptomen van verslaving

In 2013 heeft Drs. Sandra Fielenbach een 4-daagse cursus over neurofeedback

zoals craving. Deze symptomen kunnen ook na lange tijd van abstinentie nog

in Leuven, Belgie gevolgd. Ook heeft er een mini-stage in het babylab van de

optreden en tot terugval in middelengebruik kunnen leiden. Patiënten zijn

Uvt plaats gevonden.

zich hiervan echter vaak onvoldoende bewust.

In 2013 is er een aanvraag geschreven voor de Medisch Ethische Toetsingscommissie te Brabant (verbonden aan de UvT). Dit is inmiddels aan

In deze studie wordt 30 patiënten met een as-1 diagnose

de commissie voorgelegd, en wordt er gewacht op een positieve beoordeling.

middelenafhankelijkheid een neurofeedback-interventie aangeboden. Door middel van deze interventie worden hersenfrequenties, die door langdurig

Samenwerking FPC Veldzicht en FPC de Kijvelanden

drugsgebruik zijn veranderd, getraind, zodat deze weer gaan lijken op

De samenwerking met FPC Veldzicht heeft in 2013 plaats gevonden en is

hersenfrequenties van mensen die nooit verslaafd zijn geweest. Onderzocht

afgerond. In het kader van een opleiding tot klinisch psycholoog werd de

wordt of door middel van neurofeedback verslavingsgedrag kan afnemen.

arousal-meter gebruikt om de reactie van patiënten op alcohol-gerelateerde

Dit wordt getoetst door middel van een EEG-afname en een ERP-taak, waarbij

plaatjes te meten. De uitkomsten van deze studie liggen op dit moment nog

patiënten drugsgerelateerde plaatjes te zien krijgen en hun reactie hierop

ter analyse bij de betreffende onderzoekers. In 2013 is er een


jaarverslag 2013

pagina 38 van 46

samenwerkingsverband aangegaan met FPC De Kijvelanden. Bij een

Cultureel bepaalde persoonlijkheidskenmerken en gedragspatronen vormen

onvoldoende participatie van het aantal patiënten in de Mesdag, wordt de

een belangrijke factor in de behandeling in de geestelijke gezondheidszorg en

werving van patiënten vervolgd in FPC De Kijvelanden. worden.

in de forensische psychiatrie. Diverse rapporten wijzen op de noodzaak om zorg op maat te bieden aan

Congressen & Publicaties

allochtonen (Raad voor Volksgezondheid en Zorg, 2000; Commissie Visser,

Er is een presentatie in de vorm van elevator-pitch gegeven op het Lentis

2006). Onderzoek is nodig om te bepalen wat daarvoor nodig is.

Research congres, oktober 2013.

Centrale vraag in deze onderzoekslijn is: welke rol spelen culturele factoren tijdens de tenuitvoerlegging van de tbs-maatregel met dwangverpleging? In

Partners 2014

diagnostiek en risicotaxatie, behandeling en bejegening (= culturele

Universiteit van Tilburg /FPC De Kijvelanden

competenties van de instelling als geheel).

Onderzoekers

Voortgang 2013

drs Sandra Fielenbach (promovenda), prof. dr. Stefan Bogaerts, dr. Marinus

In 2013 zijn enkele FSNA’s afgenomen om de “interculturele sensitiviteit” van

Spreen en dr. Franc Donkers.

deze methode te bestuderen. Eind 2015 worden de resultaten verwacht. Daarnaast is er een artikel ingediend bij het Maandblad Geestelijke

4. Interculturalisatie in de forensische zorg

volksgezondheid waarin de culturele sensitiviteit van risicotaxatie instrument

Het aantal allochtone patiënten binnen de Nederlandse Tbs-inrichtingen

onderwerp van analyse was. .

neemt steeds meer toe. Ook de FPC dr. S. van Mesdag staat voor de opgave met een grotere culturele diversiteit van patiënten om te gaan. Bijna de helft

Partner(s)

van alle patiënten met psychotische kwetsbaarheid in onze kliniek geboren is

Het onderzoek is een intern onderzoek.

in het buitenland. Eind 2011 blijken de patiënten die in de kliniek verblijven afkomstig te zijn uit 36 verschillende landen. Van alle patiënten is 48,5% van

Onderzoeker

allochtone afkomst. Hierbij is rekening gehouden met zowel eerste als tweede

Drs. M. van den Berg

generatie allochtonen. De grootst vertegenwoordigde, niet-westerse allochtone groepen zijn afkomstig uit Suriname (10,8%) en Marokko (6,8%).


jaarverslag 2013

pagina 39 van 46

5. Onderzoekslijn patiëntvolgsysteem (Routine Outcome Monitoring)

vanwege de benodigde statistiek en methodologie maar heel langzaam tot

Doel onderzoekslijn

ontwikkeling terwijl er in principe een groot potentieel is. Een belangrijke

Het doel van deze onderzoekslijn is om per patiënt zijn individuele

onderzoekslijn is N=1-methodologie ontwikkelen: in individuele gevallen

behandeling op een gestandaardiseerde en formele wijze te evalueren.

kunnen aangeven of er vooruitgang is en of er duidelijke indicaties zijn voor

Hiertoe wordt het Instrument voor Forensische Behandelevaluatie (IFBE) om

een causale samenhang daarvan met de gegeven behandeling (interventies).

de zes maanden voor een Multidisciplinair Behandelbespreking (MDB) door

De ontwikkelde N=1 methodiek is toegepast in een patiënt volg systeem dat

het gehele team en de zelfrapportage lijst van de IFBE voor patiënten (IFBE-z)

bestaat uit een vragenlijst (Instrument voor Forensische Behandelevaluatie

door de patiënten ingevuld. Daarnaast vullen de netwerkleden van de patiënt

(IFBE)) die elke behandelbespreking door alle betrokken behandelaars

de netwerkrapportage lijst van de IFBE (FSNA/IFBE-n) op jaarlijkse basis in.

ingevuld wordt. Het doel van het PVS is het op gestructureerde wijze

Deze gemeenschappelijke informatie wordt gebruikt om de behandeling

evalueren van de behandeling op N=1 niveau, dit wordt ook wel routine

verder vorm te geven. De kern van de IFBE zijn de 14 K-items van het

outcome monitoring (ROM) genoemd. Met de verzamelde data zullen

risicotaxatie instrument HKT-R. Deze onderzoekslijn bestaat uit 3

vervolgens ook op groepsniveau behandelonderdelen en zorgprogramma’s

deelgebieden.

geevalueerd gaan worden.

Deelgebied 1: N=1 methodiek en het Patient Volg Systeem(PVS) (promotie

Partner

onderzoek)

Forensische psychologie, Universiteit van Tilburg.

Onderwerp N=1 staat voor: het aantal onderzochte mensen (in onderzoekstermen: N) is

Onderzoekers

één. Dus het gaat over één persoon. De overgrote meerderheid van

Drs. Erwin Schuringa, Dr. Marinus Spreen, prof dr Stefan Bogaerts

behandelevaluatie-onderzoek gaat over groepsvergelijkingen (van wel

(Universiteit Tilburg)

behandelde met niet of anders behandelde mensen). Dat is uitermate belangrijk onderzoek, maar daarnaast blijft de vraag: of er in het individuele geval

Voortgang in 2013

een redelijke indicatie is te geven voor de werkzaamheid van een behandeling

In 2013 is een artikel over de betrouwbaarheid van de IFBE aangeboden aan

(causaal verband tussen behandeling en gebleken vooruitgang op

Journal of Forensic Psychology Practice en na een review aangepast en

bijvoorbeeld tests en inzake gedrag)? Daartoe is de zogenoemde N=1-

opnieuw ingestuurd en geaccepteerd. De publicatie wordt verwacht in 2014.

methodiek ontwikkeld. Deze bestaat in aanzet sinds de jaren ‘70, maar komt


jaarverslag 2013

pagina 40 van 46

In 2013 zijn er presentaties over de IFBE gegeven op twee internationale

Partners

congressen, te weten: IAFMHS congres te Maastricht en het IALMH te

Het betreft een promotieonderzoek in samenwerking met de Rijksuniversiteit

Amsterdam. Op nationaal niveau is er een presentatie gegeven op het HKT-R

Utrecht, Universiteit van Tilburg en Stenden Hogeschool Leeuwarden.

symposium te Eindhoven en op het Lentis Research symposium te Zuidlaren.

Daarnaast betreft het een intern Mesdagonderzoek.

Daarnaast is er nog een voorlichtingsbijeenkomt op de FPA Zuidlaren gegeven. Onderzoekers Deelgebied 2: Forensische Sociale Netwerkanalyse (FSNA)

Dr. Marinus Spreen, drs. Marlies van de Berg, drs. Lydia Pomp (promovenda,

Onderwerp

Stenden Hogeschool), prof. dr. Stefan Bogaerts (Universiteit van Tilburg) en

Het sociale netwerk van een patiënt is een belangrijke forensische factor. Zo

prof dr Beate Völker (Universiteit Utrecht).

speelt het netwerk van een patiënt in de meerderheid van de gevallen een belangrijke rol in de aanloop tot het delict (falen van de preventie). Daarnaast

Voortgang in 2013

speelt het netwerk een belangrijke rol in de resocialisatie en

In 2012 is een start gemaakt om de FSNA te implementeren in het

risicomanagement. Tot op heden komt de invloed van het sociale netwerk als

patiëntvolgsysteem (ROM). Doel is het integreren van de FSNA in het kader

factor in de bestaande risicotaxatie-instrumenten slechts beperkt aan de

van de sociale diagnostiek en het patientvolgsysteem. Het motto is: Uitstroom

orde. Dit deelgebied betreft het sociale netwerk van de patiënt binnen en

begint bij de instroom. Hiervoor wordt een vragenlijst door de patiënt en al

buiten de kliniek. Middels interviews met patiënten en enkele van hun net-

diens netwerkleden ingevuld. Door de netwerkleden herhaaldelijk tijdens de

werkleden wordt onderzocht welke netwerkpersonen en omstandigheden in

behandeling te vragen om over de voortgang van de patiënt te rapporteren,

het individuele geval bijdragen aan vermindering of toename van

wordt ook het netwerk van de patiënt betrokken bij de behandeling en de

delictgevaar. Een belangrijk aandachtspunt in dit onderzoek is het

ROM. In 2013 zijn ongeveer 20 FSNA’s afgenomen. De resultaten hiervan

ontwikkelen en evalueren van hierop gebaseerde

worden eind 2014 geanalyseerd.

risicomanagementinterventies. Interventies bestaan uit afspraken met patiënt en netwerkleden over het toekomstig leven, eventueel in de vorm van

Voortgang promotieonderzoek in 2013

levensloopbegeleiding.

In 2013 is het artikel “The social networks of personality disordered forensic psychiatric patients” geaccepteerd in het tijdschrift “Journal of Social Work”. Het artikel wordt in 2014 gepubliceerd.


jaarverslag 2013

pagina 41 van 46

Deelgebied 3: IFBE-Zelfrapportagelijst

Partner

Van de huidige versie van de IFBE is er in 2013 een zelfrapportagelijst

Alle FPC’s in Nederland

ontwikkelt, genoemd IFBE-Z. De IFBE-Z bevat ongeveer dezelfde items als de IFBE, en geeft de patienten door middel van zelfrapportage de mogelijkheid

Onderzoekers

om hun visie op hun gedrag en behandeling te geven. De IFBE-Z zal de eigen

dr. Marinus Spreen, drs E. Schuringa, prof dr. S. Bogaerts

bijdrage van een MDB niet vervangen, maar geeft patienten de mogelijkheid om op een gestructureerde manier hun eigen functioneren te evalueren.

Voortgang in 2013

De IFBE-Z is in 2013 door middel van een pilot-studie voorgelegd aan

In 2013 is het landelijke project HKT-revisie afgerond. Dit project is

ongeveer 60 patienten. De respons op de zelfrapportagelijst vanuit de

gefinancierd met behulp van een innovatiesubsidie van DJI waarin FPC dr. S.

patienten was zodanig hoog, dat er besloten is om de IFBE-Z verder te

van Mesdag penvoerder is (projectleider: dr. M. Spreen). Er zijn in totaal 347

ontwikkelen en te implementeren in het patienten volg systeem (PVS).

landelijke dossiers van ex-patiënten die in de jaren 2004- 2008 ontslag hebben

Statistische analyse heeft uitgewezen dat de zelfrapportagelijstlijst over

gekregen gescoord. In 2013 is de handleiding geschreven en de dataset

voldoende betrouwbaarheid en validiteit beschikt. Naar aanleiding van de

geanalyseerd. Het uiteindelijke instrument HKT-R is in 2013 geintroduceerd.

pilot zijn er een aantal wijzigingen gemaakt in de zelfrapportagelijstlijst, waarna de lijst gepresenteerd is aan behandelaren en patiënten. In 2014

In 2013 is de handeleiding verschenen als pdf-file. In 2013 heeft dr. M. Spreen

wordt de IFBE-Z deel van het PVS en eind 2014 zal de IFBE-Z opnieuw

gastcolleges Risicotaxatie gegeven bij de Master Forensische Psychologie van

geëvalueerd worden

de Universiteit Tilburg, Klinische Psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, de opleiding tot Verpleegkundig Specialist en de master

6. Risicotaxatie onderzoek

Recherchekunde van de Politie Akademie. Daarnaast is een HKT-R cursus

Onderwerp

gegeven aan FPA De Grote Batelaar.

Risicotaxatie is een verplicht onderdeel van het vrijhedenbeleid en de kwaliteit van de risicotaxaties is structureel onderwerp van onderzoek. In FPC

7. Riskmanagement in Forensic Mental Health Nursing / Vroegsignalering

dr. S. van Mesdag wordt gebruikt gemaakt van de HKT-30 als instrument voor

(promotie onderzoek)

geweldsdelinquenten en de SVR-20 voor zedendelinquenten.

Onderwerp De Methode Vroegsignalering, vroegsignalering met behulp van signaleringsplannen, stelt tot doel dat patienten en sociotherapie


jaarverslag 2013

pagina 42 van 46

samenwerken in het identificeren, beschrijven en evalueren van patiënt zijn

Onderzoekers

persoonsgebonden vroege waarschuwingssignalen van agresssie. Deze

Dr. Frans Fluttert, Dr. Berno van Meijel, Prof. Dr. Henk Nijman, Prof. Dr. Stal

methode is toegepast en bestudeerd bij de totale patienten populatie van de

Bjorkly (Noorwegen), Drs. Mirjam van Leeuwen en Prof. Dr. Mieke Grypdonck.

FPC Dr. S. Van Mesdag. Onderzoek is gedaan naar het effect van de methode

Voortgang in 2013

op het aantal separaties en de ernst van agressie bij incidenten in de kliniek.

De resultaten van het onderzoek zijn gepresenteerd op internationale

Daarnaast is op het niveau van sociotherapie bestudeerd wat de relatie is

seminars en congressen in Duitsland, België India, Nederland en Noorwegen.

tussen vroegsignalering en de mate van betrokkenheid versus afstandelijkheid

De promotie Van 2011 heeft geleid tot diverse aanvragen voor lezingen,

van medewerkers naar hun patienten. Tenslotte is een vroegsignaleringslijst

educatie activiteiten en (inter)nationaal samenwerking aanvragen en

3

(FESAI ) ontwikkeld die dient ter ondersteuning van het ontwerpen van een

internationaal is gepubliceerd in review tijdschriften en boeken.

signaleringsplan.Resultaten tonen aan dat Vroegsignalering significant

Mede dankzij dit promotieonderzoek heeft de Forensisch

bijdraagt aan het terugdringen van: het aantal separaties en de ernst van

Verplegingswetenschapper de volgende posities: (1) Research Supervisor bij

agressie tijdens incidenten. Toepassing van de FESAI heeft aangetoond dat

het Centre for Forensisc Psychiatry van de universiteit van Oslo en (2)

zowel observeerbare als niet-observeerbare gedragingen belangrijke vroege

Ass.Professor bij Molde University College (Noorwegen). Daarnaast is er

waarschuwingssignalen kunnen zijn in gedragsontregeling.

internationaal toenemende belangstelling voor samenwerking op het gebied van training en onderzoek in het raamwerk van Early Recognition Method

Partner(s)

[ERM]. In de manual van de vernieuwde HCR-20-V3 staat de ERM vermeld als

Vervolgonderzoeken binnen het raamwerk (2013). Het onderzoek

evidence-based risk management methode. Binnen het raamwerk van

‘Vroegsignalering’ is in 2012 gestart in Noorse forensische instituten en in het

Vroegsignalering zijn vervolgonderzoeken verricht door studenten van de

gevangeniswezen in Oslo in samenwerking met Centre of Forensic Psychiatry

Hanzehogeschool, Saxion Hogeschool en de Hogskolen Stavanger,

van de Oslo University en Bredtveit Prison, Oslo en de gevangenis Hustad,

Noorwegen. .

Frana en de Molde University College, allen in Noorwegen. 8. Early Recognition Method, Norwegian Pilot Project Research Onderwerp 3

FESAI = Forensic Early Signs of Aggression Inventory

De Early Recognition Method [ERM], zoals beschreven bij punt 1, wordt in een Noorse forensische kliniek toegepast waarbij alle patienten (n=18) van de


jaarverslag 2013

pagina 43 van 46

‘secured wards’ individueel nauwgezet bestudeerd worden op hun gedrag

9. EViPRG eDelphi study ‘Coercion in European Psychiatry’

voor en tijdens ERM. Patienten die van de klinische behandeling overgaan

Onderwerp

naar de ambulante fase blijven in het onderzoek en worden gevolgd binnen

Binnen de European Violence in Psychiatry Research Group [EVIPRG] is een

de criteria van het ERM onderzoek. Tegelijk wordt bestudeerd wat de relatie

multi centre onderzoek gestart naar de toepassing van dwangmaatregelen in

is tussen ‘early warning signs’ en ‘criterion based signs’, zoals beschreven een

(forensisch) psychiatrische instellingen in Europa in 18 landen. De Forensisch

SAFE project van Prof. Dr. S. Bjorkly.

Verplegingswetenschapper is lid van de Board of Directors van de EVIPRG en

In 2013 is een Phd-traject gestart met ERM als onderzoeksonderwerp.

nadrukkelijk betrokken bij dit onderzoek.

Partners

Partners

Research Centre Ulleval Oslo University, Vestre Viken Hospital Trust en FPC

Het onderzoek staat onder leiding van Prof. dr. Cowman van het Royal College

Dr. S. Van Mesdag door betrokkenheid van Frans Fluttert.

of Surgeons, Dublin, Ierland en vindt plaats binnen de EVIPRG onderzoeksgroep. Dr. Frans Fluttert is de co-onderzoeker en contactpersoon namens Nederland.

Onderzoekers Gunnar Eidhammer MSc, Dr. Frans Fluttert (co-promotor) en Prof.dr. Stal Bjorkly (promotor).

Voortgang De (electronische) eDelphi vragenlijst is vertaald en gevalideerd voor toepassing in 18 Europese landen. Van deze landen zijn data verzameld dat

Voortgang in 2013 e

De pilotfase van het onderzoeksproject is verlengd, de 1 onderzoeker, G.

heeft geleid tot een respons van 2418 deelnemers. De data worden

Eidhammer, is als promovendus bij dit project aangesteld en de positie van

geanlyseerd en voorbereid voor internationale publicaties.

Frans Fluttert als lid van de stuurgroep en in de functie van ‘Research supervisor’ is geformaliseerd. Eidhammer en Fluttert hebben de volgende meetinstrumenten vertaald en gevalideerd voor toepassing in het Noors: (1) EssenCES-NOR, voor het meten van ‘teamclimate’, (2) FESAI-NO, beschrijving van 44 vroege waarschuwingssignalen van agressie en (3) PCQ-NO, instrument voor het meten van afstand-nabijheid van medewerkers tot patienten.


jaarverslag 2013

pagina 44 van 46

Bijlage 5; PUBLICATIES Bogaerts, S., Spreen, M., Horváth, Z., Polak, M.S., & Cima-Knijff, M.J. (2013).

Fluttert F.A.J. (2013). Strategia de Management a Riscului prin “Metoda

Career criminality, childhood experiences and adult personality among

Recunoasterii Precoce”, In: Agresi Vitatea. Adriana Mihai. Editura Risoprint,

forensic patients in the Netherlands. In J.B. Helfgott (Ed.), Criminal Psychology

Cluj Napoca, Romania.

(pp. 381-402). Westport: Praeger. Fluttert, F. (2013) Risicobeheersing en zelfmanagement ‘Riskmanagement and Brand E, Ter Horst P & Spreen, M. (2013). Behandelevaluatie met behulp van

selfmanagement’, Hoofdstuk 27 in: Werken in gedwongen kader [Methodiek

klinische risicotaxatie. Leefklimaat in de klinische forensische zorg. In: J. van

voor het forensisch sociaal werk]. Menger, Krechting & Bosker, Uitgeverij SWP

Vliet (red.) Leefklimaat in de klinische forensische zorg, Amsterdam: SWP;. 328

Amsterdam.

– 340. Hakvoort, L., Bogaerts, S. Thaut, M., & Spreen, M (2013). Influence of music Eidhammer, G., Fluttert, F., Knutzen, M. & Bjørkly S. (2013). Early Recognition

therapy on coping skills and anger management in forensic psychiatric

Method – ERM Pilotfase 2 – 2009-2013. Kompetansesenter for sikkerhets-,

patients: An exploratory study. International Journal of Offender Therapy and

fengsels- og rettspsykiatri Helseregion Sor-Ost.

Comparative Criminology , 1-27, DOI: 10.1177/0306624X1351678

Fluttert F., B. Van Meijel, S. Bjørkly, M. Van Leeuwen, H. Nijman, M.

Kamphuis, J., Dijk D.J., Spreen, M, Lancel, M (2013). The relation between

Grypdonck (2013). Early signs of inpatient aggression in forensic psychiatry: an

poor sleep, impulsivity and aggression in forensic psychiatric patients.

empirical investigation with the Forensic Early Signs of Aggression Inventory

Physiology & Behavior, 123, 168–173.

[FESAI].Journal of Clinical Nursing, Vol 22, 11-12, 1550-1558. Koning, L. (2013), ‘Some philosophical thoughts on how psychopaths can Fluttert FAJ, Eidhammer G., & S. Bjørkly (2013). The Blackbox of Aggression

harm without caring’. In ‘Filosofie in de psychiatrie’, GGzet wetenschappelijk,

unravelled by means of the Early Recognition Method. In: European Violence

jaargang 17, nummer 1, pp. 36-45.

Conference, Ghent


jaarverslag 2013

pagina 45 van 46

Kremer, S. (2013). ‘Pionieren met ethiek’, in Praktijken van normatieve

Kremer, S., Velde, van der W., en Wolf, H. (2013). ‘Erkenning in de forensische

professionalsering, onder redactie van Van Ewijk, H., en Kunneman, H.,

psychiatrie’, Journal of Humanistic Studies ‘Waardenwerk’, nummer 54-55,

Uitgeverij SWP, Amsterdam, pp. 97-115.

pp. 83-92.

Kremer, S. & Milders, F. (red.) (2013). ‘Filosofie in de psychiatrie’, GGzet

Matthijssen, S. (2013). ‘Symposium ‘Filosofie in de forensische psychiatrie’. In

wetenschappelijk, jaargang 17, nummer 1.

‘Filosofie in de psychiatrie’, GGzet wetenschappelijk, jaargang 17, nummer 1, pp. 100-102

Kremer, S, Meijde van der, J., Winkel te, S., en Pomp, L. (2013). ‘Beschadigde autonomie, (Hoe) valt autonomie te begrijpen in een forensisch psychiatrisch

Postma –van Sloten, C., Bootsma, M. & Spreen, M. (2013). Klinkende klanken.

centrum?’, Journal of Humanistic Studies ‘Waardenwerk’, nummer 52, pp. 89-

Een voorbeeld van een systemisch N=1 onderzoek naar behandelresultaten

98.

van muziektherapie. Tijdschrift voor vaktherapie, 3, 11-18.

Kremer, S. , Meijde van der, J., Winkel te, S. & Pomp, L. (2013). Beschadigde

Spreen, M. (2013). Gestapelde N=1 onderzoeken in de vaktherapie. Trending

autonomie. (Hoe) valt autonomie te begrijpen in een forensisch psychiatrisch

topic . Tijdschrift voor vaktherapie, 3, 19.

centrum? Ggzet Wetenschappelijk, 17, 1, 24-35. Troquete, N. A. C. , van den Brink, R. H. S., Beintema, H. Mulder, T.,. van Os, T. Kremer, S. & Pomp, L. (2013). Do we (have) to care, or just say ‘beware’?

W. D. P, Schoevers R. A. & Wiersma, D. (2013). Risk assessment and shared

Relational ethics and relational research in forensic psychiatry: two birds with

care planning in out-patient forensic psychiatry: cluster randomised

one stone? Ggzet Wetenschappelijk, 17, 1, 5-23.

controlled trial. The British Journal of Psychiatry, 202, 365–371.

Kremer, S., Stam, G., en Pomp, L. (2013). ‘Een systemische blik op een

Winkel, S. te (2013). ‘Free will, responsibility and forensic psychiatry. In

delictvrije toekomst? Sociale netwerkanalyse toegepast in een forensisch

‘Filosofie in de psychiatrie’, GGzet wetenschappelijk, jaargang 17, nummer 1,

psychiatrisch centrum’. Tijdschrift voor systeemtherapie, jaargang 25,

pp. 36-45.

nummer 4, pp. 211-224.


jaarverslag 2013

pagina 46 van 46

UITGANGSPUNTEN VAN DE VERSLAGGEVING

Recommend Documents