StatuS Co. Magazine voor co-assistenten. Jaargang 27 - nummer 1 - MAART pagina 1 -

StatuS Co Magazine voor co-assistenten

pagina 1 Jaargang 27 - nummer 1 - MAART- 2009

- pagina 2 -

STATUS CO

Inhoud

Periodiek voor co-assistenten Jaargang 27, nummer 1 Maart 2009   Redactieadres Universitair Medisch Centrum St Radboud Geert Grooteplein-Noord 15, kamer 3.06 6525 EZ Nijmegen tel: 024-3616901 e-mail: [email protected]     Hoofdredacteur Heleen Oudenhoven   Lay-out en eindredactie Heleen Oudenhoven, Christine Timmer   Redactie Tanja Dekkers, Ward Goossens, Marlijn Hes­ selink, Maartje Katzenbauer, Marieke Kool, Elke Nuijen, Christine Timmer, Nina van de Steeg   Penningmeester Christine Timmer   De redactie bedankt iedereen die heeft mee­ gewerkt aan deze Status Co!

Redactioneel Turning white overnight Speeddaten... met medisch specialisten Fleurige hersenkrakers Is onze biologische klok te neppen? Fleurige hersenkrakers Mopjes Beroemdheden in het rooster van de medische student Aankondiging co-schap van het jaar verkiezing Voor de haaien op Curacao Fleurige hersenkrakers Licht- en kleurentherapie Alle kleuren van de regenboog Ko-Raad pagina Fotopagina Co-lumn Happen voor tijdens de...  co-schappen Albinisme Kruiswoordpuzzel Groen met paars Movir&Co congres: van kennis naar kunde Co&kind van de maand: Arvela Wilson en Kishawn Een blauwtje lopen of een groentje blijven Leestip Woordzoeker Blunders en grappige uitspraken Antwoorden fleurige hersenkrakers Geslaagden

Drukwerk Jonge Helden BV, Giesbeek. Oplage: 1100     De volgende Status Co verschijnt in juni, de deadline voor het aanleveren van kopij is 20 mei 2009              

4. 5. 7. 7. 8. 8. 8. 9. 10. 11. 11. 12. 12. 14. 15. 17.  18. 18. 19. 20. 20. 23. 24. 25. 25. 26. 26. 28.

      Status Co is een periodiek voor alle coassistenten van de RU Nijmegen en ver­ schijnt 4 keer per jaar. Status Co wordt verzonden naar alle co-assistenten en geaffilieerde ziekenhuizen waar Nijmeegse co-assistenten stage lopen. Plaatsing van artikelen, mededelingen of brieven houdt niet noodzakelijkerwijs in dat de redactie de boodschap, doelstel­ lingen of meningen van de instelling of persoon in kwestie onderschrijft. De re­ dactie houdt zich het recht voor artike­ len, brieven of mededelingen te wijzigen, in te korten of niet te plaatsen. ©2009 Stichting Status Co

- pagina 3 -

Redactioneel

REDACTIELEDEN GEZOCHT!

Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is (K. Schippers)

Status Co is op zoek naar nieuwe leden voor redactie en bestuur!

Mooie woorden uit een gedicht van K. Schippers. En nog waar ook. Ik heb het elke dag kunnen zien tijdens het co-schap huisartsgeneeskunde, dat ik nu net heb afgesloten. Twee maanden lang heb ik de meest bijzondere mensen en verhalen aan me voorbij zien trekken. Zo was er een stokoud vrouwtje dat in geen jaren bij een dokter was geweest. Langzaam boog ze zich voorover en in vertrouwen fluisterde ze me toe: `Nou moet u niet denken dat ik ze niet meer allemaal op een rijtje heb, dokter, maar ik zie al jarenlang overal waar ik kijk roze spikkels! Het is niet zo dat ik er last van heb, ik vind het eigenlijk wel mooi, en ik wil er ook zeker niks meer aan laten doen op mijn leeftijd. Maar ik dacht, ik vertel het u toch maar even.` Zonder dat ik iets anders gedaan heb dan verwonderd naar haar luisteren nam ze even later tevreden afscheid. Wat een prachtig vak! Kijk ook eens om je heen! En begin daarbij met het doorbladeren van deze fleurige Status Co die je net hebt opengeslagen. Alle kleuren van de regenboog en méér nog komen aan bod. We hebben zelfs artikelen over grijs worden en over albinisme. Ook zijn er fleurige hersenkrakers en andere puzzels om je eens goed aan het denken te zetten. In verschillende artikelen zijn de effecten van kleuren op ons lichamelijk en geestelijk welzijn onder de loep genomen. Evidence based of niet, het is interessante materie. Intussen trekken donkere wolken zich samen boven onze redactie. Voor Maartje en Marlijn is met hun afstuderen namelijk het moment van afscheid aangebroken. Maartje heeft met haar columns en interviews jarenlang kleur gegeven aan de Status Co. En Marlijn fleurde met haar ideeën en vrolijke verhalen elke vergadering op. Bij deze bedankt voor jullie inzet en veel succes verder! Gelukkig is onze redactie weer wat aangevuld met Nina, die na het bijwonen van haar eerste vergadering meteen maar even 2 artikelen schreef. Welkom! Heb jij na het doorlezen van deze Status Co ook zin gekregen om wat meer kleur te geven aan ons blad én aan je eigen co-assistentenbestaan? Mail dan naar [email protected] en kom eens meekijken bij een vergadering. Heleen

- pagina 4 -

Vind je het leuk om iets naast je studie te doen, zoals stukjes schrijven, interessante mensen interviewen of heb je altijd al je eigen tijdschrift mee willen uitbrengen?   Mail dan voor meer informatie naar: [email protected]   We zijn nog op zoek naar nieuwe redactie­ leden, een voorzitter en een penning­ meester.

De redactie: Heleen Oudenhoven, Maartje Katzen­ bauer, Ward Goossens, Elke Nuijen, Marlijn Hesse­ link, Marieke Kool, Christine Timmer, Tanja Dekkers Niet op de foto: Nina van de Steeg

Turning white overnight Iedereen kent ze wel. Die verhalen over mensen die bij ernstig verdriet ineens grijs worden. Binnen een nacht zijn ze geheel grijs en zien ze er jaren ouder uit. Maar is dit ook werkelijk mogelijk? En wat is dan de pathofysiologie hierachter?    Door: Tanja Dekkers    Case-reports In de geschiedenisboeken wordt regelmatig verwezen naar personen die binnen enkele dagen grijs werden. Jarenlang heeft het de interesse gewekt van onderzoekers in de medische en antropologische wereld. Vele case-reports zijn mogelijk lichtelijk overdre­ ven, maar het fenomeen komt zeker regelma­ tig voor. Zo zou de hertog van Beieren, Louis II, binnen drie dagen grijs zijn geworden nadat hij zijn vrouw had laten onthoofden wegens overspel. Marie-Antoinette werd in één nacht grijs toen ze te horen kreeg dat ze ter dood was veroordeeld. En de geleerde Guareno van Verona werd geheel grijs toen hij te horen kreeg dat veel van zijn Griekse manuscripten met een scheepsramp verloren waren gegaan. Ook in beroemde literatuur wordt verwezen naar het plots grijs worden van het haar bij ernstig verdriet. Zo verwijst Shakespeare hiernaar in het stuk “King Henry IV” wanneer Sir John Falstaff tegen Hotspur zegt: “Worchster is stolen away tonight. Thy father’s beard is turned white with the news.” In “Prisoner of Chillon” schrijft Biron: “My hair is gray, but not with years, Nor grew it white, In a single night, As men’s have grown from sudden fears.” Niet alleen in het verre verle­ den, maar ook in de afgelopen eeuw doken er af en toe case-reports op van mensen die na een ernstig psychisch trauma snel wit werden. Het zogenoemde “turning white overnight”.

Afbeelding 1: Marie-Antoinette, aartshertogin van Oostenrijk (1755 - 1793)  

  Haarkleur Als we gaan kijken naar de grijsverkleuring van haar, is het makkelijk om bij de basis te beginnen, namelijk de haarkleur zelf. Haar­ kleur is de pigmentatie van haarfollikels door twee soorten melanine: eumelanine en phaeomelanine. Eumelanine, met de subty­ pen bruin en zwart, bepaalt hoe donker het haar is. Een lage concentratie van bruin eu­ melanine resulteert in blond haar en een hogere concentratie in bruin haar. Hoge concentraties van zwart eumelanine zorgt voor zwart haar, een lage concentratie voor grijs haar. Phaeomelanine zorgt voor de kleur van rood haar. Hoewel dit het meest opmer­ kelijk is in roodharige mensen, hebben alle mensen variërende concentraties phaeome­ lanine in hun haar. Meerdere genenparen lijken verantwoorde­ lijk voor de haarkleur. Twee van deze genen, HCL 1 en HCL 3, zorgen voor de blonde of bruine kleur van het haar. Zij hebben een dominant bruin allel en een recessief blond allel. Als iemand drager is van het bruine allel, dan zal deze persoon bruin haar hebben. Zo niet, dan is hij blond. Dit verklaart ook waarom twee bruinharige ouders een blond kind kunnen krijgen. Een ander gen dat betrokken is bij de haarkleur is het HCL2-gen, wat de rode kleur van het haar bepaald. Het bestaat uit een dominant "niet-rood"-allel en een re­ cessief “rood”-allel. Aangezien de allelen samen de haarkleur bepalen, heeft alleen een persoon met twee kopieën van het “rood”allel rood haar. Dit haar zal respectievelijk kastanjebruin of licht rossig oranje zijn, afhan­ kelijk van de bruine tot lichtblonde invloed van het HCL1- en HCL3-gen.    Melanogenesis Haren groeien via een haarcyclus, bestaande uit de telogene fase, de anagene fase en de catagene fase. Pigmentatie van het haar kan alleen plaatsvinden in de, drie tot vijf jaar durende, anagene fase. Tijdens deze fase is er sprake van productie van melanine, ook wel melanogenesis genoemd. Melanine wordt geproduceerd door melanosomen, lyso­ soom-gerelateerde organellen die geprodu­ ceerd worden in het cytoplasma van de me­ lanocyt. Stamcellen aan de basis van de haarfollikels produceren deze melanocyten.  Na de productie in de folliculaire melanocy­ ten worden de melaninegranules getrans­ porteerd naar de keratinocyten in cortex en de medulla van de haar. Uiteindelijk worden gepigmenteerde haren gevormd. Tijdens een haargroeicyclus kunnen de melanocyten voldoende melanine produceren om een haar met een lengte van anderhalve meter van intens pigment te voorzien. Melanogene­ sis wordt vooral bepaald door de tyrosinase activiteit. Hoe hoger deze activiteit, hoe hoger de productie van eumelanine. Daar­ naast is de melanogenese ook afhankelijk van hormonen, neurotransmitters, cytokinen,

groeifactoren, voedingsstoffen en het fysisch mileu.

Afbeelding 2: microscopie-opname van een haar­ wortel met melanocyten en melaninegranules. (DP = dermale papilla)

   Grijs worden Verandering in haarkleur is een fysiologisch proces als mensen ouder worden. Bij het kaukasische ras begint dit vanaf een leeftijd van midden dertig, voor Aziaten vanaf laat dertig en bij mensen afkomstig uit Afrika vanaf veertig jaar. Men spreekt van prema­ tuur grijs worden bij grijze haren op een leeftijd van twintig jaar voor het kaukasische ras, vijfentwintig jaar voor Aziaten en dertig jaar voor Afrikanen. Een goede vuistregel is dat op 50-jarige leeftijd bij 50% van de men­ sen 50% van het haar grijs is. Rondom de fysiologie van het grijs worden zijn nog veel dingen onduidelijk. Duidelijk is wel dat dit proces genetisch bepaald is. De grijsverkleuring van het haar lijkt te worden veroorzaakt door een verlies van actieve melanocyten in de haarwortel. De melanocy­ ten worden minder gevoelig of ongevoelig voor tyrosinase, waardoor de melaninepro­ ductie stopt. Ook zijn er aanwijzingen dat de melanocytenproductie zelf stopt door cel­ dood van de stamcellen. Er zijn wetenschap­ pelijke experimenten die suggereren dat het stamcelreservoir in de follikelcel beperkt is, waardoor er na 15 haarcycli geen melanocy­ ten meer geproduceerd worden en de haar dus wit wordt. Als de gepigmenteerde haar van de laatste haarcyclus dus uitvalt, wordt deze vervangen door een witte haar. Door een mix van witte en gekleurde haren, lijkt het haar in zijn geheel grijs. Daarnaast blijkt dat er in de melanocyten die overblijven een defect ontstaat in de transfer van melanoso­ men, waardoor zij niet meer goed naar de keratinocyten worden vervoerd. Hierdoor ontstaat een gradueel pigmentverlies binnen dezelfde haar.    Invloed van stress Maar is het nu mogelijk dat dit proces ver­ sneld wordt door ernstig verdriet of erge stress? En in dergelijke mate dat je binnen één nacht grijs bent? Epidemiologische en klinische studies heb­

- pagina 5 -

ben tot nu toe geen causaal verband aan kunnen tonen tussen psycho-emotionele stressoren en veranderingen in de haargroei bij de mens. Bij experimenten met muizen is dit verband echter wel aangetoond. Stress blijkt de proliferatie van keratinocyten in haarfollikels te remmen, induceert premature apoptose van de keratinocyten en zorgt voor een sneller intreden van de catagene fase in de haarcyclus. Daarnaast lijkt er een mest-cel afhankelijke inflammatie te ontstaan. Al deze effecten worden toegeschreven aan de stof­ fen substantie P en NGF (nerve growth factor). In vitro is het effect van deze stoffen op men­ selijke haarfollikels getest en hieruit bleek dat substantie P op de menselijke haarfollikels eenzelfde effect heeft. Hiermee lijkt er een basis te zijn gelegd voor een biologische verklaring voor het versneld grijs worden door stress.    Alopecia areata diffusa Toch lijkt dit onderzoek niet direct het ant­ woord te geven op onze vraag: “Kun je in één nacht grijs worden?”, aangezien een dergelijk proces zeker dagen tot weken in beslag moet nemen. De bevindingen sluiten echter wel aan bij één van de meest genoemde oorzaken van plots grijs worden: Alopecia aereata dif­

fusa. Deze ziekte lijkt ook het onderliggende proces te zijn in de vele eerder beschreven case-reports. Er is bij deze ziekte echter geen sprake van versnelde grijskleuring van het haar, al lijkt dit voor de buitenwereld vaak wel zo. Alopecia areata diffusa is namelijk een auto-immuunaandoening gericht tegen de haarfollikels van gepigmenteerde haren. Cy­ totoxische T-cellen en antistoffen vallen de haarfollikel aan, waardoor de haren uitvallen. Wat overblijft zijn dan de niet-gepigmenteer­ de, witte haren. Mensen hebben dus de in­ druk dat ze ineens wit worden, maar in wer­ kelijkheid verliezen ze alleen hun gepigmen­ teerde haren. Bij immunofluorescentie micro­ scopie van de haren van een patiënt met alopecia areata diffusa worden deposities van IgG en IgM in het epitheel van de haarfollikels gezien. Dit wordt niet gevonden bij haar dat op normale wijze grijs is geworden. De autoimmuunreactie van alopecia areata diffusa kan worden uitgelokt door ernstige stress. Maar het “turning white overnight” is echter ook bij deze ziekte niet mogelijk. Er zijn mini­ maal tien dagen voor nodig voordat de haar uitvalt. Bij alopecia areata diffusa is, in tegen­ stelling tot fysiologisch grijs worden, spon­ taan herstel van de haarkleur mogelijk. Hierbij ontstaat opnieuw uitgroei van gepigmen­ teerde haren.   

Conclusie In de literatuur zijn geen bewijzen te vinden dat het mogelijk is in één nacht grijs te wor­ den. “turning white overnight” lijkt dan ook een fabeltje te zijn. Of beter gezegd, een overdreven weergave van de werkelijkheid. Want bij de ziekte alopecia areata diffusa, die uitgelokt kan worden door stress, lijkt een persoon wel degelijk binnen enkele dagen wit te worden. Hier is echter geen sprake van een versneld fysiologisch proces van grijs worden, maar van uitval van gekleurde haren. Dat het fysiologische proces van grijs worden daadwerkelijk versneld kan worden door een stress-reactie moet bij de mens nog bewezen worden.    Literatuur: 1. The Pigmentary System. James J. Nordlund, second edition. Blz 764. Sudden whitening of hair. Wiete Westerhof. 2006 2. D.J. Tobin. Human hair pigmentation – bi­ ological aspects. Review article. International journal of cosmetic science, 2008. 30, 233-257 3. A. Slominski. Hair follicle pigmentation. J Invest dermatol 124: 13-21, 2005. 4. E.M.J. Peters. Probing the Effects of Stress Mediators on the Human Hair Follicle. The American Journal of Pathology vol 171, no 6, Dec 2007 5. UptoDate: Alopecia Areata 

Afbeelding 3: Alopecia areata diffusa: Links: Voor de man alopecia kreeg was zijn haar een mix van gepigmenteerde en ongepidmenteerde haren. Midden: In een acute episode van alopecia areata verloor hij al zijn gepigmenteerde haren en bleven alleen de gepigmenteerde haren over. Rechts: Spontaan herstel trad op en de mix van gepigmenteerde en ongepigmenteerde haren kwam deels terug.

- pagina 6 -

Speeddaten ... met medisch specialisten Ik had er al een week zin in. Woensdag 18 februari was de speeddate met de kliniek die door de Ko-Raad werd georganiseerd. De avond was ingedeeld in 10 keer 10 mi­ nuten. Deze kon je opvulen door speed-­ dates en met een sollicitatiecursus (gepre­ senteerd door BKV). Hieronder een poging de avond samen te vatten in een half A4-­ tje.

De ‘PKO-bel’gaat weer. De koppels schudden elkaar de hand. De studenten kijken op hun papiertje "Waar moet ik nu heen?", bedenken een leuke openingszin en zoeken het juiste tafelnummer op. De specialisten spoelen de keel met water of koffie en kijken even rond, "Ik heb zó’n leuk vak, iedereen wil met me daten", of: "Mijn god, hoevéél komen er nog!!??" of: "Ik wil nog wel een paaseitje, maar de volgende co is er al bijna…".

Door: Marieke Kool (Foto´s van Flip Franssen)

Om 17.00 uur was het verzamelen op het studieplein. Er zouden bijna 60 specialisten en ruim 80 co-assistenten komen. Het KoRaad bestuur leek een beetje zenuwachtig. Nergens voor nodig! Het zag er prima uit! Lange rijen genummerde tafels met 150 stoelen eromheen. Daarnaast een ‘vacaturewand’ voor de academie en de periferie en daarnaast enkele statafels met (en daar was ik oprecht heel blij mee): paaseitjes! We mochten de boerenkool en hutspot zelf opscheppen. Het viel een beetje zwaar, maar misschien was dat ook wel omdat wij, de ‘in­ terviewers’, ook een beetje zenuwachtig waren. Denise opende de avond in de Lam­ merszaal en gaf het woord aan prof. dr. P. Stuyt. Hij vertelde over het belang van het ‘­ verkopen’ van je eigen specialisme en daar­ mee het belang van een avond als deze! Een goede toon was gezet en toen ging de ‘PKO-­ bel’! Het daten kon beginnen.   Ikzelf begon met de sollicitatiecursus. Moni­ que Eland (senior consultant bij BKV Artsen Intermediair/ Gezondheidszorg) vertelde enthousiast, met humor en educatief, een goede combinatie. Zo vertelde ze over de CVcheck: als je haar je CV opstuurt krijg je vrij­ blijvend adviezen en verbeteringen. Ook vertelde ze over de sollicitatiebrief: nooit langer dan 1 A4 en maximaal 5 alinea’s. Houd je aan de AIDA-regel: Attention (hoe heb je kennis van de vacature genomen?), Interest (zorg dat de geadresseerde geïnteresseerd wordt), Desire (zorg dat ze je willen!) en Action (zorg dat ze je uitnodigen voor een gesprek; sluit de brief prikkelend af!). Tijdens het ge­ sprek zelf is het belangrijk dat je je bewust bent van de, heel belangrijke, non-verbale signalen: kijk alle aanwezigen goed en regel­ matig aan, heb een actieve lichaamshouding, geef een goede handdruk en glimlach!    

De speeddates waren erg leuk. Van een af­ standje hoorde je alleen een luid geroeze­ moes. Ik had een blind date met een verpleeg­ huisarts waar ik toevallig maandag nog colle­ ge van had gehad. We hebben gesproken over het nut en het beste tijdstip van promo­ veren. Daarna had ik nog 4 gesprekjes. Het viel me op dat meerdere specialisten vertelden dat het toeval een (grote) rol speelde in het kiezen van het specialisme waarin ze uitein­ delijk heel gelukkig werden. Verder was het heel leuk te merken hoe enthousiast de spe­ cialisten vertelden over hun vak. Elke vraag kon gesteld worden. "Waarom heeft u voor dit vak gekozen?", "Wat vindt u van de werk­ druk?", "Hoe maak je een grotere kans toege­ laten te worden tot de opleiding?" Een KNOarts werd gevraagd naar nadelen van zijn specialisme, hij kon er echter geen verzin­ nen...

  Ik hoop dat de activiteit volgend jaar weer georganiseerd wordt. Een hele klus, lijkt me, maar zeker de moeite waard! Misschien, over 20 jaar, als de activiteit nog steeds georgani­ seerd wordt, zit ik wel aan de andere kant van de tafel en vertel mijn verhaal, leuk!  

   

Fleurige hersenkrakers (1) Door: Tanja Dekkers   Raadsel 1: drie-deuren-probleem Je doet mee aan een quiz en krijgt drie deuren te zien, een gele, een rode en een blauwe. Achter één ervan staat een dure auto, achter de twee anderen staat een geit. Je kiest de gele deur uit. Deze wordt echter nog niet geopend. Eerst maakt de quizmaster één van de andere twee deu­ ren, zeg de rode deur, open. De presenta­ tor weet vooraf dat de auto daar niet staat. Bij openen blijkt er inderdaad een geit achter deze deur te staan. Hij vraagt je vervolgens heel gemeen: "blijf je bij de gele deur of wil je nog van keus veranderen en wil je liever de blauwe deur kiezen?". Is het een goede tactiek om van deur te wisselen of niet? Of maakt het allemaal niets uit?        

  Raadsel 2: voetbalelftal Een voetbalelftal staat in de finale van een grote tv spelshow. Voor ieder van de elf voetballers is een prijs van 10.000 euro beschikbaar. Om die prijs te winnen moe­ ten de voetballers achter elkaar in een rij gaan staan, zodanig dat de speler die achter in de rij staat iedereen kan zien, de volgende één minder en de voorste nie­ mand. Daarna krijgt iedere speler willekeu­ rig een gele of een blauwe pet op. Het is de spelers van te voren niet duidelijk hoe­ veel gele of blauwe petten worden uitge­ deeld. Als de spelers de petten hebben opgezet vraagt de presentator aan de achterste speler welke kleur pet hij op heeft. Hij mag alleen antwoorden: "blauw" of "geel". Verder moeten de spelers stil zijn en mogen ook geen andere signalen aan elkaar doorgeven. Als de speler de kleur van zijn pet goed heeft geraden krijgt hij 10.000 euro, zo niet dan wint hij helemaal niets. Daarna vraagt de presentator aan de speler die dan achter in de rij staat welke kleur pet hij op heeft, en dat gaat zo door tot de laatste speler. Voor de finale hebben de spelers met de hoofdtrainer een tactiek doorgesproken. Als ze de optimale tactiek uitvoeren hoeveel geld kunnen ze dan als elftal in totaal winnen?   De antwoorden vind je op pagina 26

 

- pagina 7 -

Is onze biologische klok te neppen? Kun je écht de winterblues te pakken heb­ ben? Kan Philips wake-upLight© je écht uitgeruster wakker maken? Kan de blauw­ achtige lichtbuis in het Pieter van den Hoogenband Zwemstadion écht energie aan topzwemmers geven? Door: Elke Nuijen Biologische klok Precies boven de kruising van de twee oog­ zenuwen bevindt zich de nucleus suprachias­ maticus (SNC), een groep zenuwcellen in de hypothalamus verantwoordelijk voor de 24uurs schommelingen die het lichaam kent (oa bloeddruk, cortisol, melatonine). Dit circadi­ aans ritme duurt 24 uur door de invloed van licht. Het licht bereikt de biologische klok via fotoreceptoren op het netvlies die hun ‘eigen’ zenuwbanen naar locaties in de hersenen hebben, onder anderen naar de epifyse en de SNC (figuur 1). Dit ontdekte David Berson (USA) in 2002. De gevoeligheid van de kegel­ tjes, staafjes en de SNC varieert met de golf­ lengte van licht, dus met de kleur van licht. Het oog is niet erg gevoelig voor extreem blauw en extreem rood licht, en is het meest gevoelig bij groengeel licht. Het SNC, onze biologische klok, is met name gevoelig voor blauw licht. Gekleurd licht Onder invloed van licht wordt de aanmaak van ‘slaaphormoon’ melatonine* onderdrukt. Melatonine wordt geproduceerd in de epify­ se en is belangrijk voor een gezonde nacht­ rust: het zorgt voor herstel in het lichaam, regelt cyclussen als dag-nachtritme en adem­ haling, en cognitieve processen zoals alert­ heid en concentratie. Tijdens de slaap is de spiegel hoog. In de ochtend daalt de spiegel en wordt de slaperigheid dus beperkt. Uit onderzoek van Brainard blijkt dat verschillen­ de kleuren verschillende effecten hebben op de slaperigheid. Blauw licht zou meer energie geven, want het onderdrukt de aanmaak van melatonine. Met de kleur rood is het precies andersom, het deactiveert. De aanmaak van melatonine wordt door rood licht dus ook juist gestimuleerd. De natuur had dit al eerder uitgevonden: de rode avondlucht om te ont­ spannen, en de meer blauwe lucht in de ochtend om energie te geven. Nachtdiensten Met behulp van licht zou men ’s nachts ge­ zond kunnen werken. In het LUMC en UMC St Radboud wordt al gewerkt met een lichtplan, waarbij met veel en comfortabel licht de dag wordt nagebootst. Idealiter zou er daarnaast ook gewerkt moeten worden met gekleurd licht. Een praktisch voorbeeld daarvan wordt voorgelegd door Domien Beersma in Me­ disch Contact: “Een dokter die ’s nachts wordt gebeld voor een kort advies kan beter in rood licht werken. Dan slaapt hij weer goed in.” Beersma is hoogleraar en hoofd van de afde­

- pagina 8 -

ling Chronobiologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Toine Schouten, directeur van de stichting Licht en Gezondheid adviseert in het AD: “Bedrijven kunnen de nacht het beste met blauwachtige lampen beginnen. En eindigen met rood licht. Het is niet vreemd dat de kernramp bij Tsjernobyl tussen twee en vijf uur ’s nachts gebeurde. Dat is het moment dat je lichaam en geest het meest moe zijn.” Ben jij een avondmens? In Groningen loopt op dit moment een onder­ zoek naar onze biologische klok. Het onder­ zoek wordt uitgevoerd door middel van een vragenlijst. Er wordt gevraagd naar hoeveel uren zonlicht je per week ongeveer ziet  in werkweken en in vrije tijd. Daarnaast wordt gevraagd naar bedtijden en vanaf hoe laat je je écht wakker voelt. Na het verzenden krijg je een e-mail met je uitslagen, vergeleken met die van anderen. “Mensen verschillen in hun dagelijkse gewoonten al naar gelang hun ‘chronotype’, bijvoorbeeld voor wat betreft het tijdstip van naar bed gaan en opstaan. Dit onderzoek is gericht op het vinden van biolo­ gische mechanismen achter het fenomeen van verschillende ‘chronotypes’. Met andere woorden: waarom gaat de één heel vroeg naar bed en de ander heel laat?” Tot slot hebben we nog niet een volledig onderbouwd antwoord op de vragen aan het begin van dit artikel. Dat licht belangrijk is voor mensen is een feit. Of dit met neplicht net zo werkt is nog de vraag. Onze biologische klok zal zich niet zomaar voor de gek laten houden. *Sinds 7 juli 2008 is melatonine in Europa geregistreerd als geneesmiddel. Per tablet bevat Circadin 2 milligram melatonine. De indicatie is kortdurende behandeling van primaire slapeloosheid bij mensen ouder dan 55 jaar.  

Fleurige hersenkrakers (2) Raadsel 3: Bevrijd de kabouters! Op een klein eilandje ergens in de stille Zuidzee zitten 40 ka­ bouters in een ge­ vangenis. Een reus, die de baas is van de gevangenis, heeft een klein beetje medelij­ den met de kabou­ tertjes. Hij zegt: "ik geef jullie een kans om vrij te komen. Jullie krijgen allemaal willekeurig een rode of een witte muts. Als jullie er voor kunnen zorgen dat jullie in een lange rij kunnen gaan staan met aan de ene kant alle witte en aan de andere kant alle rode mutsen laat ik jullie vrij. Maar er zijn een paar regels: jullie mogen niet praten, jullie mogen je eigen muts niet zien (wel van degene die al in de rij staan), jullie gaan één voor één het grote veld op waar de rij gemaakt moet worden, als je eenmaal in de rij staat mag je niet meer van plek wisselen. Hoe kunnen de kabouters dit het beste aanpakken?   Raadsel 4: Trap verven Om bij de voordeur van het huis van de professor te komen moet je eerst een trap van twintig treden oplopen. De professor vindt de trap maar saai en besluit om de trap te gaan verven. Hij haalt twee kleuren verf op, groen en geel. Iedere trede krijgt een groene of gele kleur en bovendien wil de professor dat er geen twee opeenvol­ gende treden de gele kleur krijgen. Op hoeveel manieren kan de professor zijn trap schilderen?   Raadsel 5: Driehoek

      De stukjes met dezelfde kleur zijn links even groot als rechts. In de rechter figuur zijn de stukjes alleen op een andere manier neergelegd. Hoe verklaar je het gat van een hokje groot in de rechter figuur?

Mopjes Literatuur: 1. Brainard GC, “Photoreception for the regu­ lation of melatonin and the circadian system in humans”, Fifth International LRO 2. Ir. WJM van Bommel. Ontdekkingen van biologische effecten op de mens, en de prak­ tische betekenis voor toekomstige verlich­ tigsinstallaties. 3. Medisch contact 4. Algemeen Dagblad 5. http://chrono.biol.rug.nl/mctq-nl.html

De 0 en de 8 zitten samen op een bankje. Zegt de 0 tegen de 8: ‘Wat zit je riem toch strak!’. Een cowboy is net door een kapper ge­ knipt. Hij komt buiten en zegt: ‘Shit, mijn pony is weg!’. Het is wit en staat in de weg: een co-assis­ tent.  

Beroemdheden in het rooster van de medische student Een reeks zoektochten naar de mensen achter deze begrippen. Deze Status Co: de Hippocrateszaal. In navolging van ‘Zo waarlijk helpe mij God allemachtig - de Eed van Hippocrates door de jaren heen' lees je nu over Hippocrates zélf.   Door: Elke Nuijen   Ik als aanstaand co-assistent huisartsgenees­ kunde, voelde de grond onder me wegzakken toen een arts me vroeg naar de ontdekker van penicilline.* Dit en de rest van de geschiede­ nis van de geneeskunde leren we wel aan het begin van onze studie, maar is dan enkel nog droge stof. Maar nu als bijna arts, is het toch wel aardig als je weet hoe de vork in de steel steekt. Daarnaast bezuinig je op beschamen­ de momenten… (Speciaal voor het co-schap chirurgie kan deze editie over Hippocrates nuttig zijn.)   Laten we beginnen bij het begin met de leer der humores. Deze gaat uit van een onbalans in de vier lichaamssappen, ook wel de  ’χóλоς’, als oorzaak van fysieke en mentale ziekte. Zo zou een teveel aan slijm een fleg­ matisch of kalm temperament tot gevolg hebben, een teveel aan bloed een sangui­

nisch of optimistisch gepassioneerd tempe­ rament; een teveel aan gele gal een cholerisch of prikkelbaar opvliegend temperament, een teveel aan zwarte gal een melancholisch de­ pressief temperament. De onbalans werd behandeld middels een dieet.   Dit klinkt nog allemaal vrij zweverig, maar toch wordt Hippocrates van Kos (ca. 460 v Chr – 370 v Chr) als grondlegger van de ge­ neeskunde gezien omdat hij als eerste na­ tuurlijke in plaats van bovennatuurlijke oor­ zaken voor ziekten zag. Zo stelde hij een diagnose op basis van lichamelijke sympto­ men en schreef dan een therapie voor. Daar­ naast begon hij te categoriseren zoals wij dat nu nog kennen: acuut, chronisch, endemisch en epidemisch. Ook omschreef hij ziekten met termen als: exacerbatie, recidief, en pa­ roxysmaal. Daarnaast bedreef hij chirurgie.   Ook al dacht Hippocrates dat de aandoening door een teveel aan gal en slijm veroorzaakt werd, hij behandelde hemorroïden op een manier die we nu nog steeds kennen: excisie, ligatie, en verbranden met heet ijzer. Dat zijn nu nog steeds de hoekstenen van de behan­ deling van aambeien. Een ander fenomeen dat Hippocrates be­

schreef en wij nog steeds kennen is clubbing van vingers bij chronische longziekte. Hippocrates bracht zijn kennis over aan zijn studenten, oa zijn zonen Thessalus en Draco en zijn schoonzoon Polybus. Om zijn van zijn leerlingen volwaardige en volledige artsen te maken liet hij ze een eed afleggen; OPKOΣ.  

   Literatuur: 1. Major, Ralph H. (1965), written at Spring­ field, Illinois, Classic Descriptions of Disease. 2. Wikipedia 3. www.surgicalnotes.co.uk

_________________________________________________________________________________________  

- pagina 9 -

Ben je net afgestudeerd als arts en zoek je een leuke, uitdagende baan, die aansluit bij je vervolgopleiding en ook nog eens rekening houdt met jouw kwaliteit van leven? Wij hebben een oplossing gevonden: een baan, waarbij je afdelingswerkzaamheden doet, maar ook kennismaakt met de eerstelijn

Me-doc is een organisatie die de medische wereld - en artsen in het bijzonder helpt te ontwikkelen

Nieuwsgierig? Neem dan contact op voor meer informatie of kijk op www.me-doc.nl Philipsstraat 3

[email protected]

3833 LC Leusden

www.me-doc.nl

T 033 799 90 38

F 033 799 90 30

_________________________________________________________________________________________  

Aankondiging: Co-schap van het Jaar verkiezing 2008

Het jaar 2009 is alweer een hele tijd bezig. Dat betekent dat de meeste Nijmeegse coassistenten er alweer één, misschien wel twee co-schappen op hebben zitten. Het is daarom misschien een beetje raar om terug te kijken naar de co-schappen die je al gehad hebt: het lijkt allemaal alweer zo lang geleden! Daarom doet de CoStacie dit graag voor je, met de verkiezing van het beste co-schap van 2008!   In april staat de Co-schap van het Jaar verkie­

- pagina 10 -

zing, editie 2008, alweer op het programma. Het door de co-assistenten als best gewaar­ deerde co-schap van 2008 wordt dan in het zonnetje gezet. De verkiezing is een jaarlijks terugkerende feestelijke avond, georgani­ seerd door de CoStacie in samenspraak met de MFVN en de Ko-Raad. Het heeft als doel de co-assistent en de organisatoren van de co-­ schappen bewust te maken van de kwaliteit van de verschillende co-schappen en de eventuele verbeterpunten. Zo krijgen de co’s een indruk van het verschil in kwaliteiten van verschillende opleidingsplekken, zodat ze daar bij de keuze van de locatie van een te lopen co-schap rekening mee kunnen hou­ den. Daarbij komt dat de verkiezingen ervoor zorgen dat de concurrentie tussen de ver­ schillende affiliatieziekenhuizen vergroot wordt: de opleiders worden gestimuleerd om net dat beetje extra te geven om ‘hun’ co-­ schap (nog) aantrekkelijker te maken.   Elk jaar wordt er een thema verbonden aan de verkiezing. Dit jaar heeft de CoStacie het

thema “Groei: van co tot dokter” centraal gesteld. Op basis van de door co-assistenten ingevulde enquêtes aan het eind van ieder co-schap worden de best scorende co-schap­ pen per specialisme geselecteerd. Uit de lijst met genomineerden die hieruit volgt zal het winnende co-schap van 2008 worden gese­ lecteerd. Voor het eerst zullen dit jaar ook de organisatoren van het beste co-schap huis­ artsgeneeskunde en het beste voorbereiden­ de CKO meedingen naar de prijzen.   De uitreiking zal plaatsvinden op vrijdag 17 april 2009 vanaf 18.00 uur op de Medische Faculteit. Alle co-assistenten ontvangen hiervoor nog een persoonlijke uitnodiging. In deze uitnodiging zullen ook de genomineer­ den bekend worden gemaakt. Er wordt ver­ wacht dat er dit jaar weer veel co-assistenten­ opleiders en affiliatiecoördinatoren ten tone­ le zullen verschijnen, waarmee je een gezellig en informeel gesprek kunt aanknopen tijdens de aansluitende borrel in de Aesculaaf! Komt dus allen!

Voor de haaien op Curacao En andere interessante verhalen over be­ ginnende artsen   Een artikel van Me-doc Nu zit je nog veilig in je co-schappen, veel doen, veel leren en als het spannend wordt, roep je gewoon de zaalarts of de specialist erbij. Maar na verloop van tijd zal iedere ge­ neeskunde student toch die sprong in het diepe moeten maken. Geruststelling schuilt in het idee, dat eigenlijk iedereen het een beetje spannend vindt om voor het eerst de volle verantwoordelijkheid over een patiënt op zich te nemen. Maar wat voor je collega een uitdaging is, kan voor jou je grootste nachtmerrie zijn. Twee artsen vertellen hun ervaringen tijdens hun eerste nachten. Erg spannend, die eerste nacht helemaal alleen in het ziekenhuis. Hoewel alleen, er liggen natuurlijk honderden patiënten die allemaal tegelijk acuut ziek gaan worden. Om nog niet te spreken van alle verpleeg­ kundigen die tegelijk gaan bellen en eisen dat hun probleem op dat moment verhol­ pen moet worden. Het begint rustig met een p.o.b.-tje op de spoed, troponine afwachten en hoewel deze negatief is, toch de patiënt maar opnemen, want je weet maar nooit. Daarna nog een dronkenlap hechten die zijn hand heeft opengehaald bij het vernielen van een bus­ hokje.   Plots gaat de telefoon: een verpleegkundige van de interne belt, uitgebreid vertelt ze over een patiënt die vanavond opgenomen is met een niet geheel duidelijk beeld van een intoxi­ catie. Het ging goed, tot dat moment, nu is hij niet zo goed aanspreekbaar en ademt slecht door. Op mijn vraag of hij daarbij ook be­ nauwd lijkt en wat zijn saturatie is, antwoordt zij doodkalm 40%...   Enigszins geschrokken snel ik naar de 5e verdieping er vanuit gaande dat zij de satura­ tiemeter verkeerd heeft aangesloten. Daar aangekomen zet ik als eerste de meter op mijn eigen vinger: gewoon 98%. De patiënt zag ook wat blauw en ademde gewoon niet. Toch maar gewoon het reanimatiesein gebeld, dan komen er in ieder geval wat adequate ver­ pleegkundigen. Gelukkig kende een van hen de patiënt en wist zich te herinneren dat de man in de ambulance Narcan had gehad. Een klassieker: Narcan werkt minder lang dan de Heroïne waar tegen het gebruikt wordt!   Na een paar minuten beademen op de kap met 100% zuurstof en een nieuwe dosis Nar­ can, dwaal ik weer in mijn eentje door het ziekenhuis. Voldaan over de wondergenees­ kunde die we bedreven hebben galmt heel cheesy het nummer van The Fray in mijn hoofd: … How to save a life

Fleurige hersenkrakers (3)   Na de zoveelste dag door weer en wind op weg naar het zoveelste ziekenhuis voor mijn co-schappen krijg ik het idee om op de Nederlandse Antillen te gaan werken. Wat lijkt als een mooie voorbereiding op de huisartsgeneeskunde draait uit op een leerza­ me, maar korte pittige ervaring. De 1e dag dat ik meeloop met de grote visite bij de chirurgie maak ik bijna kennis met de tegels van het ouderwetse ziekenhuis. Mis­ schien is het de jongen van 19 die met zijn beenstomp in zijn handen zijn verhaal houdt of de drukkende warmte waardoor het plot­ seling zwart voor mijn ogen wordt.   Gelukkig vind ik in de zusterpost verkoeling in de airconditioning. Na een weekend met een huis zonder gas, water en licht maar met kakkerlakken en een auto met een rokende motorkap begin ik maandag bezweet, maar met goede moed aan mijn eerste dag als arts assistent.   Al vrij snel word ik voor de haaien gegooid en zo sta ik de tweede nacht al alleen op de eerste hulp. Tijdens je co-schappen mag je blij zijn als je al in de traumakamer aanwezig mag zijn. Hier doe je het meteen allemaal zelf. Vier trauma’s en acht gewonden later besef ik me dat ik de gezondheidszorg in Nederland toch wel erg waardeer.   Terug in het winterse Nederland reageer ik via de website van Me-doc op een baan in het verpleeghuis. Sinds drie maanden werk ik op een revalidatie, psychogeriatrie- en lange somatiek afdeling. Een baan waar je zelfstan­ dig werkt, maar goed gesuperviseerd wordt en een hele brede ervaring opdoet voor ver­ schillende specialisaties.   Eigenlijk een ideale start voor een beginnend arts (en werken in een tropisch paradijs kan altijd nog)!    

Raadsel 6: Gekleurde huizen Vijf huizen met een verschillende kleur staan op een rij. In elk huis woont iemand met een andere nationaliteit. Elke persoon drinkt een andere drank, rijdt met een andere wagen en leest een ander tijd­ schrift. Aanwijzingen: De Engelsman woont in een rood huis. De Zweed leest Playboy. De Deen drinkt thee. Het groene huis staat net links van het witte. De eigenaar van het groene huis drinkt koffie. De eigenaar van het gele huis rijdt met een Skoda. De eige­ naar van de Rolls-Royce leest Voetbalma­ gazine. De bewoner van het middelste huis drinkt melk. De Noor woont in het eerste huis. De man met de Porsche woont naast de man die Vogue leest. De persoon die Knack leest, woont naast de eigenaar van de Skoda. De man die met een Honda rijdt, drinkt bier. De Duitser rijdt met een Cadillac. De Noor woont naast het blauwe huis. De man met de Porsche heeft een buurman die water drinkt. Wie is de lezer van het tijdschrift 'Bizz'?   Raadsel 7: Marsmannetjes Een ruimteschip met een man aan boord komt aan op de rood-groenplaneet. Hij weet dat alle mannetjes die groene voeten hebben altijd de waarheid spreken en dat de mannetjes die rode voeten hebben al­ tijd liegen. Bij zijn aankomst staan er drie van die mannetjes klaar om hem te verwel­ komen en om hem een rondleiding te geven op de planeet. Nog voor het landen roept de man naar het eerste mannetje: "Welke kleur voeten heb jij? Het mannetje roept iets terug, maar voor de man in het ruimteschip is het onverstaanbaar door het lawaai van de draaiende motoren. Eenmaal uitgestapt vraagt de man aan het tweede mannetje wat het eerste mannetje geantwoord heeft. Het tweede mannetje antwoordt dat het eerste mannetje groen geroepen heeft. Dezelfde vraag wordt gesteld aan het derde mannetje en die antwoordt dat het eerste mannetje rood geroepen heeft. Welk mannetje moet de man kiezen om een goede gids te hebben op de planeet als hij tijdens de rondleiding enkel waar­ heden wil horen?    

 

- pagina 11 -

Licht- en kleurentherapie De geneeskunde zoals wij die bedrijven is regulier. Echter, elke cultuur en heel veel bevolkingsgroepen hebben hun eigen ideeën over hetgeen mensen kunnen ge­ nezen. Zo bestaat er ook de ‘licht- en kleu­ rentherapie’. Volgens onderstaande tekst is dit niet alleen lekker warm in de thera­ piekamer in de sauna, maar goed voor al je orgaansystemen! Op de site  www. avantgardesaunabouw.nl vond ik hier in­ formatie over. Lees verder om hier meer over te weten te komen. Geloof het of niet, het is leuk om kennis te maken met ander­ mans ideeën.   Door: Marieke Kool De belangrijkste toepassing van licht en kleurtherapie is het in harmonie en evenwicht brengen van het lichaam. De gezondheid zou ervan verbeteren. Kleur en lichttherapie wordt in de sauna aangeboden. Het zou een positieve invloed hebben op auto-immuun­ ziekten, spierproblemen en huidziektes, en tevens op alle organen. Met kleuren is een li­ chamelijke en psychische reactie te bewerk­ stelligen door opname van elektromagneti­

sche straling. Waar medicatie stoffelijk werkt, werken kleuren stoffelijk én geestelijk.   Kleur is niet meer dan uitgefilterd (wit) licht. Dit licht hebben we nodig voor onze biologi­ sche klok en andere hormonale werkingen. Ook als de gezondheid goed is, is het ontvan­ gen van kleurenergie belangrijk om ziektes te voorkómen. Het licht dat we zien varieert van blauwviolet met een golflengte 420 nm, groen met een golflengte van 520 nm, tot rood met een golflengte van 700 nm. Zoals bekend zijn de staafjes gevoelig voor lichtin­ tensiteit, de kegeltjes absorberen kleur. Men­ sen die geloven in de kleurentherapie vertel­ len dat er 3 verschillende soorten kegeltjes zijn. Deze verschillen in hun gevoeligheid voor rood, blauw en groen licht. Daarmee worden er ook 3 verschillende eigenschap­ pen van licht waargenomen: kleurtoon (kleursoort), helderheid en verzadiging. Pas­ telkleuren zijn onverzadigd: er is teveel wit aan toegevoegd. Een zuiver spectrale kleur is volledig verzadigd.   Een overzicht van de psychische en lichame­ lijke werking van de kleuren vind je in het rode

kader hiernaast. Het is duidelijk dat we hier niet te maken hebben met ‘evidence based medicine’. Ikzelf geloof ook niet in acitiveren­ de, zuiverende of prikkelende werkingsme­ chanismen van gekleurd licht op lever, bloed of linker hersenhemisferen. Ik geloof echter wel dat ik me goed, uitgerust en opgepept voel na een bezoek aan de sauna. En dan ben ik toevallig ook in de ‘licht- en kleurenthera­ pie-kamer’ geweest….

_________________________________________________________________________________________  Alle kleuren van de regenboog Door: Marlijn Hesselink   Wat is kleur? Kleur is een eigenschap van licht die wordt bepaald door de samenstelling van de ver­ schillende golflengtes waaruit dat licht be­ staat. Zonder licht is er geen kleur. Mensen nemen licht waar wanneer elektromagneti­ sche straling met een golflengte tussen 740 en 380 nanometer het oog bereikt. De samen­ stelling van golflengtes wordt het spectrum genoemd. Licht dat op dingen om ons heen valt, wordt deels geabsorbeerd en deels ge­ reflecteerd. De kleur die we waarnemen, is de kleur van het gereflecteerde licht. Wordt er geen licht teruggekaatst, dan zien we zwart. Natuurkundige aspecten Elektromagnetische straling kan verschillen in golflengte en intensiteit. Het daglicht be­ staat uit een mengsel van straling van ver­ schillende golflengtes. Wanneer deze straling een golflengte binnen de voor mensen waar­ neembare grens heeft (ongeveer van 380 tot 740 nm) wordt deze straling licht genoemd. Het spectrum van het licht wordt bepaald door de intensiteit van de verschillende golf­ lengten. Het volledige spectrum van het binnenkomende licht bij een voorwerp be­ paalt het visuele voorkomen van het voor­ werp, inclusief de kleurwaarneming. Een op­ pervlak dat alle golflengten volledig absor­ beert, wordt zwart genoemd. Een voorwerp dat alle golflengten volledig weerkaatst wordt wit genoemd. De bekende regenboog toont een spectrum

- pagina 12 -

en bevat alle kleuren die uit een enkele golf­ lengte van zichtbaar licht bestaan, het pure spectrum of de monochromatische kleuren:  

De hierboven weergegeven tabel moet niet als uitputtend worden beschouwd, het spec­ trum van kleuren is continu. In hoeveel kleu­ ren het wordt opgedeeld is afhankelijk van het een combinatie van biopsychologische en culturele factoren.   Perceptie van kleuren Het onderscheiden van kleuren wordt moge­ lijk gemaakt door drie verschillende typen lichtgevoelige cellen in het netvlies, kegeltjes genoemd. Deze kegeltjes zijn vooral goed vertegenwoordigd in de gele vlek. Daar is onze gezichtsscherpte dan ook het grootst. Elk type kegeltje bevat een ander kleurpig­ ment en heeft daardoor een eigen gevoelig­ heidsmaximum. Mensen kunnen in totaal tussen de 120 en 160 zuivere kleuren van el­ kaar onderscheiden, mits we ze naast elkaar kunnen zien. Zonder vergelijkingsmateriaal kunnen we slechts 10 tot 14 kleuren herken­ nen. Naast de tint, een ééndimensionale grootheid die we de ‘kleuren van de regen­ boog’ noemen, kunnen we nog andere grootheden onderscheiden. Dit zijn de verzadiging (het tegendeel van grijsheid) en

de intensiteit (lichtheid).   Mensen hebben drie soorten kegeltjes, die gevoelig zijn voor respectievelijk rood, groen en blauw. De combinatie van deze drie kleu­ ren stelt ons in staat kleuren te onderschei­ den. Kleuren tussen rood en groen worden waargenomen met zowel de cellen die ge­ voelig zijn voor rood licht als de cellen die gevoelig zijn voor groen licht. Uit deze com­ binatie maken onze hersenen op dat het om een kleur gaat die tussen rood en groen in ligt. Afhankelijk van de afstand tot rood respectie­ velijk groen nemen wij de kleur waar als oranje of geel.    Een uitzondering op de kleurmenging en waarneming vormt de kleur zwart. Zwart is eigenlijk geen kleur, maar de afwezigheid van kleur (en licht). Met de drie basiskleuren licht kan dus iedere gewenste kleur licht gemaakt worden. Door te werken met verschillende onderlinge verhoudingen kunnen de ver­ schillende kleuren ontstaan. Een verandering in de verhouding betekent dan ook een ver­ andering van de kleur. Literatuur: 1. http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleur 2. http://dvtg.hku.nl/licht/waarne~1.htm 3. http://www.natuurkunde.nl/artikelen/view. do?supportId=782358 4. http://www.omgangsvormen.nl/kleuren. htm

Het effect van de verschillende kleuren kan in een lichamelijke en psychische werking uiteengezet worden: Rood: • Rood stimuleert en prikkelt het bloed, de hersenvloeistof, de lever en de (voornamelijk sympathische) zenuwen. Zo bouwt het hemoglo­ bine en fibroplasten op. Het is weldadig voor het spierstelsel en de linker hersenhemisfeer. De warmte vitaliseert het lichaam, en heft congestie en slijmvorming op. • Rood is het vuurelement en vertegenwoordigt vuur, warmbloedigheid, boosheid, humeurigheid, gevaar en vernietiging. Rood geeft ie­ mand een gevoel van kracht. Extraverte personen worden introvert. Rood stimuleert geaardheid, spontaniteit, stabiliteit en passie.    Groen: • Groen werkt in op het sympathische zenuwstelsel. Het verlicht de spanning in de bloedvaten en verlaagt zo de bloeddruk. Het werkt als een slaapverwekkend middel en stimuleert de slijmafscheiding. Groen is de kleur van vitamine B1 en is antiseptisch. Groen is een negatie­ ve kleur en kan worden gebruikt waar blauw heilzaam werkt. • Groen werkt emotioneel stabiliserend. Groen is de kleur van energie, jeugd, groei, onervarenheid, vruchtbaarheid, hoop en nieuw leven. Maar ook van nijd, jaloezie en bijgeloof. Het werkt verkoelend, sussend en kalmerend.    Blauw: • Blauwe stralen verhogen de stofwisseling en bevorderen de groei en de vitaliteit. Ze vertragen de werking van het hart, maar hebben op het bloed een opwekkend effect (ze verhogen de bloeddruk). Blauw is ook antiseptisch en vermindert zenuwachtige opwinding. Bij infec­ ties heeft blauw een kalmerende en verkoelende invloed. • Blauw brengt harmonie, werkt verkoelend, kalmerend en ontnuchterend. Het is koud, elektrisch en heeft samentrekkende invloeden. Blauw is heilzaam bij manische depressiviteit in de manische fase. Het maakt een introvert persoon extravert. Blauw is de kleur van de waarheid, toewijding, rust en oprechtheid. Blauwe stralen kunnen na 10 minuten een lichte depressie veroorzaken.   Geel: • Geel is uitstekend voor de zenuwen en de hersenen, het stimuleert de motoriek en draagt bij aan de opbouw van de zenuwen door posi­ tieve magnetische stromen. Geel oefent een stimulerende, zuiverende en eliminerende werking uit op de lever, de ingewanden en de huid, het verleent kracht aan het spijsverteringskanaal. Geel zuivert de bloedstroom en activeert het lymfatische zenuwstelsel. Bovendien brengt het de milt tot rust en is een purgerend, wormverdrijvend en gal-afdrijvend middel. • Geel is heilzaam bij moedeloosheid en melancholie. Geel suggereert plezier, vrolijkheid en vreugde. Tevens stimuleert het intelligentie en logica. Geel geeft ook persoonlijke kracht.

- pagina 13 -

Voor meer informatie kijk op:  

www.ko-raad.nl  

Beste Co's

Agenda

Speeddate

Maart 20-03-09 MFVN gala 29-03-09 Zomertijd (klok 1 uur vooruit) 30-03-09 ALV Ko-Raad Costacie Wijnproefcursus   April 07-04-09 Cursus Kindermishandeling 17-04-09 Coschap vh Jaar verkiezing 27-04-09 Breekweek   Mei 04-05-09 ALV Ko-Raad 09-05-09 Movir en Co congres 13-05-09 Voortgangstoets   Juni  01-06-09 ALV Ko-Raad 

Toen was het grote moment voor ons als Ko-Raad bestuur daar op 18 februari: de eerste Speeddate met de kliniek. De voorbereiding begon in december, maar kwam qua tijdsinves­ tering met name op de laatste week aan, zoveel zelfs dat bestuursleden er nachtmerries over hadden, overuren draaiden en RSI opliepen. De inspanningen bleken niet voor niets: de Speeddate was een succes!   In totaal 60 specialisten van +/- 35 specialismen anderhalf uur in gesprek met 80 coassistenten. De avond op het studieplein zag er als volgt uit: • 17.00 uur Stamppotbuffet (dikke pluim voor de kantine en haar personeel) • 18.00 uur Plenaire opening • 18.20-20.00uur Tien ronden van 7 minuten waarin co-assistenten en specialisten één op één daten • 20.15 Afsluiting met borrel in de Aesculaaf   Naast bovenstaande waren er standjes over vacatures in de regio, het BKV verzorgde een sollicitatiecursus en er was doorlopend koffie en thee. Veel co’s die twijfelen over een vak­ gebied zijn een stuk wijzer, hoewel een enkeling nog meer in de war is na 7 dates met en­ thousiaste specialisten. E-mailadressen voor stages zijn uitgewisseld, en ik zag 1 keer een telefoonnummer uitgewisseld worden…   Uit de reacties van de specialisten en co-assistenten blijkt dat de Ko-Raad niets anders rest dan volgend studiejaar met een tweede speeddate op de proppen te komen. Opdat hier een traditie geboren is! Vacature: In mei is er binnen de Ko-Raad plaats voor een nieuwe enthousiaste secretaris. Dus heb je het schrijven in je en organisatorisch talent? Wil je deel uitmaken van een gezellig bestuur en actief betrokken zijn bij het onderwijs? Stuur dan op tijd een sollicitatiebrief + CV naar: [email protected] Succes met de co-schappen!   Dirk Ottink (Voorzitter Ko-Raad)

Cogroepvertegenwoordigers-uitje: Rock&Roll Heb je nog vragen, tips, op- of aanmerkingen? Je kunt ons mailen op [email protected]. Voor meer info, het laatste nieuws, geplande activiteiten en nog veel meer kijk je op www. ko-raad.nl

- pagina 14 -

COSTALGIEFEEST  

_________________________________________________________________________________________  

Costacie Nieuwjaarsborrel

Costacie Nieuwjaarsborrel

Costacie Nieuwjaarsborrel

- pagina 15 -

- pagina 16 -

Co-lumn: nog een keer Nog net geen zeven jaar geleden. Voor het eerst fiets ik door de buskuil. Op het grasveld voor het station schud ik aarzelend de hand van een jongen die boven me uit torent. Ik kijk omhoog. ‘Eerstejaars?’, vraag hij en overhandigt me een pannenkoek. Tien geweldige dagen volgen.    Ik druk op een turquoise geverfde deurbel. Onder een afgebladderd stukje is een roze verfkleur zichtbaar. De deur zwaait open. ‘Ben jij de nieuwe?’, klinkt een nieuwsgierige stem. Turquoise deuren en gele muren; mijn nieuwe thuis. Spaghetti op het dak van het fietsen­ hok, bewust en onbewust gekozen huisdieren, gangfeesten, avonden bankhangen en gekibbel over de verdeling van de gezamenlijke telefoonrekening. ‘Welkom bij het eerste blok!’ roept een enthousiaste docent terwijl hij voor de grote colle­ gezaal staat. Tussen andere studenten die mijn beste vrienden zouden worden kijk ik naar zijn breed krullende snor. ‘Maak het uit met die vriendjes en vriendinnetjes thuis. Dat houdt allemaal geen stand. Jullie nieuwe geliefden wonen in Nijmegen’, preekt hij. Vastbesloten hem het tegendeel te bewijzen, blijkt hij na een optelsom van vier geweldige jaren toch gelijk te krijgen. Met een vriendin stap ik uit het vliegtuig in een zonovergoten land. ‘My new students‘ lacht de ziekenhuisdirecteur terwijl we een onvergetelijke tijd tegemoet treden. We maken no problem tot onze lijfspreuk, ongeacht de omvang van het op dat moment wel degelijk aanwezige probleem. Ziektes die we alleen van papier kennen, komen hier tot leven. Met bibberende handen probeer ik het puntje van mijn rechterhandschoen los te trekken van de sticker die ik over mijn eerste –functionele- infuus probeer te plakken. In een te grote witte jas kijk ik naar de patiënt om te zien of hij mijn gebrek aan routine opmerkt. ‘Moet je het nog leren?’, vraagt hij wijselijk. Twee jaren aan patiëntenervaring later. Ik zit tegenover de examinator van mijn afsluitend coschap. Hij krabbelt een handtekening op een formulier vergezeld door de woorden ‘Ge­ feliciteerd collega!’ Met mijn nieuw verworven status bel ik aan bij mijn oude thuis. Een meisje dat ik niet ken, opent de deur. ‘Ben je nieuw hier?’, hoor ik mezelf vragen. Ik staar verschrikt naar de deurbel. Ik voel me net als de turquoise rand verf die probeert onder de nieuwe rode verflaag vandaan te kruipen.‘Pas geverfd’, knikt het meisje terwijl ze een bel blaast van haar knalroze kauwgom. Ik ben geen student meer. Mijn laatste column in Status Co. Tijdens het schrijven rinkelt mijn telefoon. ‘Wat wil je vanavond eten?’ klinkt een stem aan de andere kant van de lijn. ‘Pannenkoeken!’ roep ik vol overgave.   Maartje

Happen voor tijdens de ... co-schappen De donkerste dagen liggen achter ons. Met die coschappen gaat de tijd gelukkig heel snel. Voor je het weet is het lente. Winterjas in de kast, rokjes, shirtjes en zomerjas eruit. Tot die tijd is het overleven geblazen, maar de tijd van stamppotten en rookworst is nu wel voorbij. En voor (pasta)salade is het nog wat te koud. Dus: een recept voor warme, zomerse soep tot het lente is. Door: Anne de Waal   Oranje pompoensoep Voor 2 flinke eters    1 flespompoen (Toko, Turk, Markt of gewoon bij de AH     1 tablet groentebouillon   zout en peper  2 zoete aardappels     ¼ theelepel nootmuskaat   bruin stokbrood  1 ui, in halve ringen     ¼ theelepel kaneel   zachte roomboter  1 teentje knoflook, geperst     olijfolie   extra: staafmixer   Schil de pompoen (voorzichtig) en de zoete aardappels en snijd in blokjes. Snij ook de ui en de knoflook. Verhit een scheutje olie in een pan, fruit de ui en knoflook tot ze zacht zijn. Voeg de blokjes pompoen en zoete aardappel toe en bak even mee. Voeg water toe tot alles onder staat, en daarna het bouillonblokje, de nootmuskaat en de kaneel. Breng aan de kook en laat 20 minuten zachtjes koken. Zet het vuur uit en pureer een tijdje, tot de soep mooi glad van structuur is. Breng op smaak met peper en zout. Serveer in kommen met stukken bruin stokbrood, besmeerd met roomboter.

- pagina 17 -

Albinisme De huid kent verschillende verschijnings­ vormen, varierend van icterisch geel, cya­ notisch blauw naar anemisch wit. Toch heeft de huid altijd een bepaalde basis­ kleur. Melanine zorgt voor deze pigmenta­ tie van huid, haar en ogen. Het is een bruin pigment, gevormd uit tyrosine. Het wordt gesynthetiseerd in melanocyten in het stratum basale van de epidermis. Melani­ ne in de huid zorgt voor bescherming van de huid tegen UV-straling. Bij een tekort of gebrek aan melanine is er hypopigmenta­ tie van de huid en is er sprake van albinis­ me.   Door: Nina van de Steeg   Vormen Er zijn grofweg twee vormen van albinisme: oculocutaan en oculair albinisme, waarbij oculocutaan albinisme vaker voorkomt.   Oculocutaan albinisme Bij oculocutaan albinsme is er een verminder­ de pigmentatie van de huid door een abnor­ male melanocytenfunctie. De twee meest voorkomende vormen zijn type 1, ook wel tyrosinase negatief, en type 2, tyrosinase po­ sitief genoemd. Beide vormen zijn autoso­ maal recessief. Type 1 - tyrosinase negatief. Degenen met deze vorm van albinisme kunnen geen mela­ nine aanmaken, door een mutatie in het tyrosinase-gen (chromosoom 11). Dit zorgt voor typisch sneeuw-wit haar, een witte of roze huidskleur en blauwe ogen. Type 1a heeft geen tyrosinase activiteit, type 1b heeft verminderde tyrosinase activiteit, waardoor het fenotype bij type 1a meer uitgesproken is dan bij type 1b.  

           

     

  Type 2 - tyrosinase positief. Deze vorm van albinisme wordt gekenmerkt door een ver­ minderde hoeveelheid melanine in de huid, haar en ogen. Dit is de meest voorkomende vorm van albinisme wereldwijd. Het wordt veroorzaakt door een mutatie in het P-gen (chromosoom 15). Men denkt dat dit gen

- pagina 18 -

codeert voor kleine molecuul transporters die verantwoordelijk zijn voor het tyrosine-trans­ port. Bij deze vorm is de huidskleur roze- tot cremekleurig, de haarkleur geel-bruin en de ogen blauw tot geel-bruin. In de loop van de tijd kan de pigmentatie in huid, ogen en haar nog toenemen. Dezefde oog- en huidproble­ men komen voor, maar in een minder ernsti­ ge mate dan bij type 1. Daarnaast komen nog twee zeer zeldzame typen voor. Type 3 wordt aleen gezien bij het Afro-Afrikaanse ras en type 4 bij Japanse ras. Deze vormen lijken qua uiterlijk en sympto­ men het meest op type 2.

Oculair albinisme Bij oculair albinisme is de hypopigmentatie beperkt tot de ogen. De meest voorkomende vorm is X-gebonden recessief overerfbaar. De ernst wisselt per etnische achtergrond, waabij rassen met een lichtere huidskleur vaak een ernstigere vorm hebben dan donker gekleurde rassen.

Overige vormen Er bestaan een paar zeer zeldzame syndro­ men die ook gepaard gaan met hypopigmen­ tatie. Bij het Chedak-Highashi en Hermansky­ -Pudlak syndroom komen naast hypopig­ mentatie defecten voor van leukocyten, thrombocyten en reticulaire cellen. Met af­ weerstoornissen en stollingsdefecten als ge­ volg. Bij het Griscelli syndroom komen naast de hypopigmentatie immunodeficientie en neurologische defecten voor. Deze mensen hebben een zeer slechte prognose en sterven vaak al voor hun tiende jaar aan infecties of bloedingen.   Symptomen Oculocutaan albinisme: Mensen met oculo­ cutaan albinisme hebben door het tekort aan pigmentatie een verhoogde kans op zonne­ brand en vormen van huidkanker. Vaak ont­ wikkelen ze al snel vele roze-rode naevi en actinische keratoses. Zonder agressieve fot­ oprotectie is het bijna onvermijdelijk dat er zich een plaveiselcelcarcinoom ontwikkelt. Basaalcelcarcinomen en melanomen komen ook vaker voor. Er zijn vaak ernstige oogpro­ blemen, zoals een sterk verminderde visus, ernstige nystagmus, fotofobie en strabismus. De symptomen zijn bij alle types oculocutaan albinisme aanwezig, maar nemen de meest

ernstige vorm aan bij type I Oculair albinisme: Bij oculair albinisme komen dezelfde oculaire symptomen voor als bij oculocutaan albinisme, vaak even ernstig of zelfs ernstiger. Soms wordt een verworven vorm van doofheid gezien. Diagnose De diagnose kan meestal al gesteld worden door het fenotype. Bij twijfel kan moleculair onderzoek zekerheid geven.   Prevalentie Albinisme is een zeldzame aandoening. Ocu­ locutaan albinime type 1 komt voor bij 1 op 40.000 levendgeborenen, type 2 bij 1 op 15.000 levendgeboren en bij type 3 is het onbekend. Type 4 is erg zeldzaam en komt alleen in Japan bij 24% van degenen met oculocutaan albinisme voor. Oculair albisme komt bij 1 op 50.000 levendgeborenen voor. Alle vormen van albinisme komen bij ieder ras en geslacht even vaak voor en zijn altijd al bij de geboorte aanwezig.

Behandeling en prognose Er is geen curatieve behandeling van hypo­ pigmentatie. Preventieve behandeling voor huidbeschadinging door UV-straling bestaat uit bescherming tegen de zon met zonne­ brand met hoge factor, zonneschermen en kleding. De verminderde visus kan worden verbeterd met correctieve lenzen. Degenen met oculocutaan albinisme moeten regelma­ tig worden gescreend op huidkanker. De prognose is goed, de levensverwachting is normaal. Wel blijft er een verhoogde kans op huidkanker, dus goede controle is van belang.   Magische krachten In verschillende gebieden in Afrika als Burun­ di en Tanzania wordt geloofd dat albino's magische krachten bezitten. Dit leidt ertoe dat albino's verminkt of vermoord worden om de lichaamsdelen voor veel geld te verko­ pen. In 2008 zijn aleen al in Tanzania 30 albi­ no's vermoord. In Zimbabwe wordt in sommi­ ge kringen gedacht dat geslachtsgemeen­ schap met een albino HIV geneest. Dit leidt tot vele verkrachtingen van albino's.

 

Bekende albino's Sneeuwvlokje - gorilla in de dierentuin van Barcelona Snowdrop - pinguin in Bristol Zoo Connie Chui - Chinees fotomodel voor Jean Paul Gaultier Seinei - 22e keizer van Japan (5e eeuw) Silas - de albino monnik in het boek "De Da Vinci Code" van Dan Brown    

Literatuur: 1. www.uptodate.com 2. www.emedicine.com 3. www.albinism.org (NOAH national organi­ sation of albinism and hypopigmentation) 4. http://en.wikipedia.org/wiki/Albinism_in_po­ pular_culture 5. NRC Handelsblad 2-2-2009. Voor albino's is Afrika een vloek. Koert Lindijer.

Kruiswoordpuzzel Door: Christine Timmer                                                               Horizontaal 1. vernietiging opgenomen partikel door cel 6. hormoon 7. embryonaal ontwikkelingsstadium 10. corticosteroid 12. transpiratie 13. chole­ strolverlagend middel 15. middel tegen candida 18. eiwit in de urine 19. vreemd 22. blootlegging ruggenmerg 23. labyrinthvocht 24. goedaardig vetgezwel 25. ziekte met gezwellen in zenuwen en pigmentvlekken 32. bloeduitstorting 33. zweepslag van het hoofd 36. erfe­ lijke skelet- en bindweefselziekte 37. verwijding slagader 38. soort diureticum 42. schimmelziekte 44. verstopping vat of hart 46. ziekte door tekort aan vitamine B 47. tussenschot 51. galbulten 53. holte 54. neuropsychiatrisch ziekte met amnesie door alcohol 55. voet 57. ontvanger 58. sensibiliteit 59. darmkronkel    Verticaal 2. verlaagd aantal bloedplaatjes 3. stenen in tractus urogenitalis 4. melaatsheid 5. syndroom bij mannen met hypogonadisme 8. spruw 9. buisje 11. hersenvlies 14. zonder oorzaak 16. pijnstiller 17. antihypertensivum 20. ontsteking ruggenmerg 21. beentje in omgeving van sommige gewrichten 26. antidepressivum 27. mineraal 28. epinefrine 29. kauw- of kaakspier 30. chromosomale patroon bij turner 31. koorts 34. sluitspier 35. erysipelas 39. zien van bewegingen die er niet zijn 40. ziekte met overervende hemofilie 41. syndroom met infantiele spasmen/salaamkrampen 43. inhalatiepoeder tegen astma 45. naupathie 48. hand 49. lichaamsvreemd eiwit 50. reuk 51. ellepijp 52. ring­ worm 56. inhoud atheroomcyste

- pagina 19 -

Groen met paars Het is zover! Mijn laatste stukje voor de Status Co. “Het is zover!” luidt ook de eerste zin van de uitnodiging voor mijn afstudeerfeest. Bin­ nenkort krijg ik mijn artsenbul en zit het studentenleven erop. Wat is die tijd voorbij gevlogen. Maar wat waren het zes heerlijke jaren! De dagen dat ik om 8.45 uur in de collegebanken zat, lijken al ver achter me te liggen. Toen noemde ik dat nog vroeg opstaan. Nu, na meerdere co-schappen te hebben gelopen in ver weg gelegen plaatsen, weet ik pas wat vroeg opstaan is. Daarbij is het stappen op door­ deweekse dagen al lang gereduceerd tot nul, is de route naar de faculteit in geen maanden meer gefietst en erger ik me de laatste tijd steeds meer aan het wonen in een studentenhuis en aan de bergen afwas van anderen. Ook mijn studentenfiets, die al sinds de middelba­ re school dienst doet als mijn trouwe vervoermiddel, is nu echt op!   Maar nooit zal ik deze tijd vergeten! Nooit zal ik de dingen vergeten die zoveel kleur brachten in mijn studentenleven. Van spelletjes spelen in de kantine op de faculteit tot koken en sporten met vriendinnen, de maandelijkse MFV-feestjes op woensdagavond, het stappen op doordeweekse avonden, bezoekjes aan de kroeg na de hockeytraining, elke dag op andere tijden gaan slapen en op andere tijden wakker worden. Vaak uit eten, want voor de prijs van een studentenmenu gaan we zelf niet moeilijk doen. Drie maanden naar Mexico voor stage en een rondreis. Dagjes naar vriendinnen in andere studentensteden en elk vrij uurtje aangrijpen om naar mijn lief te gaan in Tilburg en later Utrecht, want de trein is toch gratis.   Maar straks is het student zijn over. Werken en vroeg opstaan, belastingen betalen en nachtdiensten draaien. Geld verdienen, maar bijna geen vakantiedagen meer. Mijn onderzoeksstage is inmiddels afgerond en de aanvraag voor het artsexamen ingeleverd. Een baan heb ik al gevonden. Het studentenleven mag dan over zijn, maar ik ben er klaar voor! Ik sta te popelen om te beginnen aan hopelijk een kleurrijke carrière als arts. Straks leg ik de eed af en beloof ik dat ik goed voor mijn patiënten zal gaan zorgen.   En mijn eerste salaris is stiekem al uitgegeven… aan een nieuwe fiets. Mijn studentenfiets piept, kraakt en slingert aan alle kanten. Het is groen met paars en de bel heeft alle kleuren van de regenboog. Voor mij heeft het bijna iets nostalgisch. En symbolischer kan het natuurlijk niet: eind aan de studententijd, fiets naar de sloop. Maar het verdwijnen van mijn gekleurde fiets zegt nog niet dat de kleur uit mijn leven verdwijnt. Rest mij verder nog om jullie allemaal veel succes te wensen met de co-schappen, geniet nog van het studentenleven en…. Colour your life! Marlijn

Movir & CO congres: van kennis tot kunde Begin 2006 besloot een groep co-assistenten tot het organiseren van een groot landelijk congres vóór en dóór co-assisten­ ten. De idee ontstond doordat op elke faculteit zeer veel vraag was naar praktische cursussen specifiek gericht op co-assistenten. Denk hierbij aan een cur­ sus “vocht- en infuusbeleid”, “tips en trucs bij het lezen van een ECG”, “de ins en outs van recepten schrijven”, “time- en stressmanage­ ment”, sollicitatiecursussen et cetera. Op het nieuw te organiseren congres zouden deze en andere in het curriculum onderbelichte onderwerpen de revue passeren. Na het overweldigende succes van het eerste Movir & CO congres in 2007 kon een vervolg niet uitblijven. Al ruim 1,5 jaar timmert een enthousiaste groep co-assistenten uit heel Nederland namens Stichting LOCA COngres aan een nog grootsere tweede editie! De commissie uit Nijmegen heeft als taak het verzorgen van de PR. Zo zijn de posters en flyers door ons ontworpen. Wanneer je dit artikel leest zijn de inschrijvingen alweer ge­

- pagina 20 -

ruime tijd achter de rug. Zoals verwacht was de animo voor het congres ook dit jaar weer zeer groot. Gelukkig kon de congressite deze grote hoeveelheid bezoekers verwerken, echter de emailserver van de Radboud Uni­ versiteit niet. Veel e-mail met de toegangsco­ de om de inschrijving te bevestigen werden hierdoor pas na circa een half uur ontvangen. Op dit moment wordt druk gewerkt aan de voltooiing van het programmaboekje, waarin je alle informatie over de sprekers kunt vin­ den. Eén van deze sprekers is kinderarts prof. dr. Paul Brand, auteur van het boek “De stoel van God”. Hij zal in een plenaire sessie het euthanasiebeleid in Nederland kritisch onder de loep nemen. Bekende sprekers uit Nijme­ gen zijn onder andere mevr. prof.dr. Braat, mevr. prof. Slobbe-Knoers en prof.dr. van Vugt. Het congres wordt op zondag afgeslo­ ten door de medische cabaretgroep The Amateur Transplants uit Londen. Het Movir & CO congres is naast de leerzame lezingen en workshops dé kans om kennis te maken met co-assistenten uit andere steden en om ervaringen uit te wisselen over dit toch

wel zeer intensieve deel van onze studie. Tot ziens op 9 en 10 mei in het gezellige congres­ centrum “De Leeuwenhorst” te Noordwijker­ hout! Namens Stichting LOCA COngres, Commissie PR (Nijmegen): Dieke van der Doelen, Dion Eijkenboom, Michelle Schrauwen, Katharina Leong en Charlotte de Bruin

  Het congres wordt mede mogelijk gemaakt door hoofdsponsor Movir en partner ABN Amro. Voor meer informatie zie: www.movirenco.nl  

- pagina 21 -

- pagina 22 -

Co & kind van de maand: Arvela Wilson en Kishawn Wat nu als je naast je co-schappen ook nog voor een kind moet zorgen? Arvela Wilson, afkomstig uit Sint-Maarten, heeft een vierjarig zoontje (Kishawn) en vertelt haar verhaal.   Door: Nina van de Steeg Waarom ben je geneeskunde gaan stude­ ren? "Mijn oom in Sint-Maarten was chirurg, ik heb ook wel eens met hem meegekeken en vond het geweldig. Ik wilde ook chirurg worden en besloot geneeskunde te gaan studeren. In Sint-Maarten moest je alle formulieren (ib-­ groep, inschrijving etc.) invullen en naar een bureau opsturen. Die regelden verder alles voor je. Ik had een 7,6 gemiddeld, dus mocht in Nederland in klasse B meeloten. Daarna hoorde ik een hele tijd niks en kreeg uiteinde­ lijk op een dag de brief dat ik was ingeloot. In 2001 begon ik met mijn studie in Nijmegen." Waarom Nijmegen? "Ik wist van tevoren weinig over de steden waar je geneeskunde kon studeren. Maas­ tricht, Groningen en Nijmegen scoorden goed in een kwaliteitsstudie. De eerste twee lagen zo in een uithoek van Nederland dat het Nijmegen werd. Daarnaast ging mijn beste vriendin rechten in Nijmegen studeren." Hoe ging het tijdens je studie? "In 2001 begon ik met studeren. Ik had echt een culture shock. In Sint Maarten zegt ieder­ een elkaar gedag op straat, in Nederland niet. Hier is iedereen heel gehaast en punctueel. In Sint-Maarten zwaai je naar de buschauffeur, hij stopt en je loopt er op je gemakje heen. In Nederland heb je geluk als de bus dan al stopt en dan moet je er nog keihard voor rennen." Lachend: "In het begin besloot ik dat ik nooit voor een bus zou rennen... Inmiddels doe ik dat toch maar wel." "In 2002 werd het zwaar voor mij. Mijn beste vriendin is toen overleden aan meningitis, wat de oorzaak was bleef onbekend. Mijn tante en oma waren in die tijd ook ziek en mijn moeder had het daardoor erg moeilijk. Door al deze omstandigheden besloot ik weer terug te gaan om mijn moeder te helpen en zelf even bij te komen. Eind 2002 ging ik weer terug naar Nijmegen en pakte ik de draad weer op. Ik volgde toen eerste- en tweede­ jaars vakken. In 2003 raakte ik zwanger van Kishawn en ben ik een tijdje gestopt. Toen ben ik een paar maanden als uitzendkracht gaan werken. In januari 2004 is Kishawn ge­ boren en in april 2004 ben ik weer begonnen, ik volgde toen tweede- en derdejaars vak­ ken.” In november 2007 is ze begonnen aan haar co-schappen in co-groep 97.   Mis je je familie niet heel erg? "Ik miste mijn familie het eerste jaar inder­ daad heel erg. Ik had veel heimwee en de tegenslagen toen maakten het er niet makke­ lijker op. Ik ben toen dus een tijdje terugge­

gaan naar Sint-Maarten. Nu gaat het goed, mijn nicht woonde tot afgelopen december ook in Nijmegen, dus die zag ik geregeld. Zij had teveel heimwee en is teruggegaan." Familiebezoek combineert ze, heel verstan­ dig, met vakantie. " Eén keer per jaar ga ik terug en ga ik vakantie houden. In mijn maand vrij voor chirurgie ben ik naar Miami (Disneyworld!) gegaan en daarna door naar Sint-Maarten." Lachend: "Daar aangekomen kreeg ik weer mijn tweede culture shock. Ik dacht de hele tijd alleen maar: schiet eens op...!!"

Hoe combineerde je je studie met je zoontje? "Toen ik zwanger was woonde ik op een ka­ mertje in Hoogeveld. Ik heb daar nog tot drie weken na de bevalling samen met Kishawn gewoond. Gelukkig vonden mijn huisgeno­ ten het niet erg en was hij een rustige baby. Ik moest hem wakker maken om te voeden in plaats van andersom.” (hij is inderdaad lekker rustig, tijdens het interview om 20.00 uur ligt hij diep slapend naast ons op de bank on­ danks ons gepraat en gelach) "In april 2004 ben ik weer gaan studeren. Toen kon ik het zorgen voor Kishawn daarmee goed combineren, omdat ik redelijk flexibel was tijdens de theoretische blokken. Hij zat op de crèche van 8.00 tot 18.00 uur en als ik eerder klaar was kon ik hem ook eerder opha­ len. Toen ik begon met de co-schappen heeft hij tijdens het co-schap Interne bij mijn moe­ der in Sint-Maarten gewoond. Daarna is mijn moeder naar Nijmegen gekomen en heeft me een paar maanden geholpen. Tijdens het co-schap Chirurgie is ze teruggegaan. Kis­ hawn kon naar groep 1, dus dat scheelde weer geregel met de crèche. Na zijn school gaat hij naar de buitenschoolse opvang en haal ik hem daarna op. Als ik dat niet kan, bijvoor­ beeld als ik dienst heb, haalt mijn vriend David hem op en zorgt voor hem." Flink stappen zit er niet meer in. "Ik merk wel dat ik veel serieuzer geworden ben nu ik de zorg voor Kishawn heb. Ik let meer op wat ik uitgeef en het meeste geld gaat op aan hem. Vroeger ging ik veel naar feesten met vrien­ den in Den Haag of Rotterdam. Nu ga ik eigen­ lijk nooit meer echt feesten. Maar dat vind ik niet erg; ik heb er nu met de co-schappen toch geen tijd meer voor. Ik vind dat ik Kishawn de beste zorg moet kunnen geven. Lachend: “En me gewoon een beetje als moeder gedra­ gen."

Hoe heb je je vriend leren kennen? "Een vriendin ging verhuizen omdat ze klaar was met haar studie. Ze had veel meubels verkocht en had nog een paar spullen over voor mij. Haar neef uit Curacao zou ze wel met de auto komen brengen. En dat was dus David die zo dus op een dag bij me aanbelde. Sindsdien hebben we contact gehouden en we zijn nu 2,5 jaar bij elkaar. Hij studeert ICT in Arnhem en woont daar op kamers."   Jij komt uit Sint Maarten, je vriend uit Cu­ racao, maakt dat nog wat uit? Arvela lacht. "Sommige mensen maken inder­ daad grapjes over elkaar, dus er is wel enige vorm van rivaliteit. Voor mijn ouders is het geen probleem. Iedereen is welkom."   Wat zijn je plannen voor en na je coschappen? "Ik ben ingeloot om mijn senior co-schap in Aruba te volgen aanstaande november. Dat komt echt heel goed uit, ik ken daar veel mensen en kan daar veel leren. In Aruba is alles veel beter georganiseerd dan in Sint Maarten; het ziekenhuis is groter en er zijn veel meer mogelijkheden om ervaring op te doen." Arvela wil later namelijk op de Antillen gaan werken. Ondanks dat ze in eerste instan­ tie dacht aan een carrière als chirurg, wil Ar­ vela nu huisarts worden. "In Sint-Maarten leek me chirurgie wel een mooi vakgebied, daar is het veel relaxter qua uren. Toen ik hier de ins en outs hoorde van de chirurgie zag ik in dat ik niet het “surgeon-type” ben.”, zegt Arvela met een grijns. “En het zal heel lastig te com­ bineren zijn met de zorg voor Kishawn.” Na de co-schappen wil Arvela eerst ervaring opdoen als arts-assistent. De keuze voor haar vervolgopleiding blijft lastig. “Ik twijfel tussen solliciteren voor de huisartsopleiding in Nij­ megen of in Groot-Brittannië. Het liefst zou ik naar Groot-Brittannië gaan om de opleiding voor general practicioner te volgen. De oplei­ ding is in mijn moedertaal en qua niveau hoog. Maar dan zou Kishawn van zijn school af moeten en afscheid van zijn vriendjes moeten nemen. Ik vind dat ik rekening moet houden met Kishawn en hij niet met mij. Die keuzes maken vind ik niet erg, ik moet nu al­ leen wat beter nadenken over de stappen die ik ga nemen."   Wat zijn je verdere toekomsplannen? "Met mijn vriend David en Kishawn wil ik terug naar de Antillen. Waarschijnlijk wordt het Aruba, een soort compromis tussen Sint Maarten en Curacao."   Wat geeft je leven kleur? "Mijn zoontje en mijn vriend. daar doe ik alles voor. Mijn leven is erg veranderd sinds de geboorte van Kishawn, maar ik zou nooit meer zonder hem kunnen." Ik had natuurlijk ook graag Kishawn om zijn reactie gevraagd, maar helaas…hij lag heer­ lijk op de bank voor de tv te slapen...

- pagina 23 -

Een blauwtje lopen of een groentje blijven En andere kleurige spreekwoorden en gezegden.   Door: Marlijn Hesselink   • Een blauwe maandag: ooit eens een keer • Zwart werken: werken zonder belastingen te betalen • Geel van nijd worden: zeer kwaad en afgunstig worden • Zwartrijden: rijden met de bus, trein of tram zonder te betalen • De wittebroodsweken: eerste weken van het huwelijk. Het volksvoedsel was vroeger roggebrood; alleen op feestdagen at men wit brood. • Iets zwart op wit willen zien: iets afspreken op papier om problemen te voorkomen • De prins op het witte paard: de man van je dromen • Iets blauw-blauw laten: iets laten zoals het is • Het gras bij de buren is altijd groener: bij iemand anders ziet het er altijd beter uit • Een wit voetje halen: in de gunst proberen te komen. Voor paarden met witte voeten behoefde men bij het binnengaan van de stad geen tol te betalen, omdat aan de witte voeten magische krachten werden toegeschreven. • Groene vingers hebben: erg veel van tuinieren houden • Zeven kleuren schijten: doodsbang zijn • Zich blauw betalen: erg veel geld betalen • Groen zien: jaloers zijn • Dat mag wel met een rode letter in de almanak: iets heel bijzonders. In de almanak werden feestdagen aangeduid met een rode letter. • Zich groen en geel ergeren: erg geïrriteerd zijn • Blauw bloed hebben: van adel zijn • Een blauwtje lopen: afgewezen worden • Ze bruin bakken: opscheppen/overdrijven • Het werd hem groen en geel voor de ogen: het begon hem te duizelen. Dit is mogelijk afgeleid van de kleren van de nar op Driekonin­ genavond, beschreven in het volgende rijmpje: ´Daar is geen zot zo eel, of hij draagt groen met geel.´ • Zo groen als gras zijn: onnozel/ onervaren zijn • Grijze haren van iets krijgen: ergens veel zorgen of stress om hebben • Rood staan: bij de bank een negatief saldo hebben • Hij liegt dat hij zwart ziet: een grote leugenaar zijn • Dat werkt als een rode lap op een stier: dat roept woedende reacties op • Het zag er zwart van de mensen: erg veel mensen • Op zwart zaad zitten: geen geld meer hebben • Kleur bekennen: partij kiezen • Grijs rijden: in de tram, bus of metro te weinig strippen laten afstempelen • Een kleur als een boei krijgen: een rood gezicht krijgen • Een blauwkous zijn: een geleerde vrouw zijn, die niet van huishoudelijk werk houdt. In de achttiende eeuw bestond in Londen een ge­ nootschap van geleerden. Een lid van zo’n genootschap droeg altijd blauwe kousen en was verder ook nogal opvallend gekleed. Een ad­ miraal schold deze geleerden toen uit voor blauwkousen. Die naam is blijven bestaan voor de vrouwen die lid van zo’n genootschap waren. • De zwarte dood: hevige pestepidemie in de Middeleeuwen   Literatuur: 1. http://home.planet.nl/~rthonen/kleuren.htm 2. http://www.spreekwoorden.nl/K/kleur 3. http://proto5.thinkquest.nl/~lle0230/spreekwoordeninvullen.php

- pagina 24 -

Leestip: Complicaties van Atul Gawande   Door: Heleen Oudenhoven

Atul Gawande is chirurg in Boston en geeft les aan de universiteit van Harvard. Daarnaast is hij auteur van 2 boeken over zijn vak. In Complicaties geeft hij een uitgebreid verslag van wat er allemaal mis kan gaan in de ge­ neeskunde. Hij schrijft openhartig over de fouten die hij zelf gemaakt heeft, en vertelt ook verhalen van collega´s. Het boek is niet speciaal geschreven voor artsen en zal voor leken op sommige gebieden tamelijk schok­ kend zijn. Een plastische beschrijving van hoe het inbrengen van een centrale lijn door een onervaren assistent mislukt, is volgens mij niet iets waar je als patient op zit te wachten, maar geeft wel inzicht in hoe het er werkelijk aan toe gaat in ziekenhuizen. In de VS was het boek dan ook een bestseller. Voor artsen en co-assistenten zal het boek, ondanks het Amerikaanse karakter, op veel punten herkenbaar zijn. En dat maakt het in­ teressant. Gawande vertelt vanuit zijn bele­ vingen als beginnend assistent heelkunde, een positie die goed te vergelijken is met die van de co-assistent. Zijn verhalen doen je

beseffen dat veel zaken die je intussen van­ zelfsprekend bent gaan vinden, voor buiten­ staanders nogal vreemd moeten lijken. Zo komt geen patient erachter dat hij na de operatie gehecht is door een co die dit nooit eerder gedaan heeft. En tijdens je co-schap interne heb je die ene patiënt vast niet verteld dat je nog nooit eerder een arteriële bloedgas had geprikt. Leren gaat nu eenmaal gepaard met het maken van fouten. Het verschil met andere vakgebieden is dat je in de geneeskunde oe­ fent op levende mensen. Doordat Complicaties een lange aaneenscha­ keling van medische anekdotes is, is het geen boek om in één ruk uit te lezen. En na een dag co-schappen is het voor de meeste mensen waarschijnlijk wat veel van het goede. Toch is het een aanrader om dit boek voor je volgen­ de verjaardag te vragen. Leg het op je nacht­ kastje en sla het zo nu en dan eens open, of neem het mee op vakantie. Het is zeker de moeite waard.

Woordzoeker Door: Christine Timmer                                                            adrenaline audiometrie bulbair burkitt carboneum charcot cryopathie duratears estriol euchromatopsie fanconi fibrodysplasie filament gameet gammaglobuline glomerulus hamartoom hamburgerziekte hyperhydrosis ichthyose ileostomie imbricatie lactosurie lentiginosis lunambulisme lymphadenitis lyssa maculopathie malacoplakie mefloquine meniere molluscum neurilemma nucleolus orgontherapie os­ teocranium oxazepam palatum papula pneumonie pogonotrofie polyarthritis retroflexie rolsteencyste salicylzuur sanguis scabies seretide tibia tonsil ulcus ureum vitaal zetpil

- pagina 25 -

Blunders uitspraken

en

grappige

Tijdens een avonddienst Patiënt: ´Ik heb het journaal gezien, en ik vind het echt belachelijk dat jullie co-assis­ tenten meer geld willen verdienen! Wat denken jullie wel niet?´ Co: ´Hoezo ´meer´ geld? Het gaat erom dat we überhaupt graag een stagevergoeding zouden willen krijgen...´ Patiënt: ´Dus je bedoelt dat je hier elke dag van 8 tot half 7 werkt, en ook nog diensten draait, zonder daar ook maar iets voor te krijgen?´ Co: ´Ehm... ja...´ Patiënt: ´Jij bent gek!!´   In de wasruimte Een tijdje geleden liep ik het co-schap KNO ergens in de periferie. Ik stond niet steriel op de OK. De assistent, die al wel steriel stond, vroeg mij of ik hem een bril wilde opzetten. De glazen waren echter heel vies, dus ik ging in het washok nieuwe halen. Daar stond de specialist zich te wassen. Ik kwam binnen en hij zei: ‘Je moet nu direct gaan!’. Ik schrok natuurlijk (‘het is wit en staat in de weg’, ging door me heen) en stamelde ‘Waarom?’. Hierop aarzelde de specialist, maar zei tenslotte: ‘Ik heb een wind gelaten….’. Over een genante situa­ tie gesproken!!   Onleesbaar handschrift Tijdens mijn co-schap huisartsgeneeskun­ de komt een ongeruste patiënte op mijn spreekuur met een handgeschreven ver­ slag van een thoraxfoto. De radioloog had tegen haar gezegd dat ze er meteen mee naar de huisarts moest gaan omdat er iets niet goed was. Ik doe mijn best om  het verslag te ontcijferen, maar kom niet veel verder dan  `fijnnodulaire afwijkingen en inspiratoire...` . De laatste regel is al hele­ maal een raadsel voor me. Als de assisten­ tes me ook niet kunnen helpen besluit ik de radioloog zelf maar even te bellen. Die is natuurlijk erg knorrig tegen een co-assis­ tent die nog nooit van een inspiratoire noxe gehoord heeft, maar wil na enig aandringen wel uitleggen wat hij gezien en bedoeld heeft. `Maar wat staat er dan in die laatste regel? Het lijkt wel mt. vgr. en dan een of ander tekentje? Wat betekent dat?` vraag ik tenslotte nog. `Dat is totaal niet van belang, goedendag` bromt hij en hangt op. Als ik dit later die dag vertel aan mijn huisarts begint ze hard te lachen. `Daar staat: "Met vriendelijke groet, Frits"!`

- pagina 26 -

Oplossingen Fleurige hersenkrakers Raadsel 1: Switchen is de juiste tactiek! De kans dat de auto achter de blauwe deur staat is groter. Dit probleem wordt ook wel het Monty Hall pro­ bleem genoemd. Hier een korte uitleg: De kans was vooraf 1/3 dat je de goede deur koos. Omdat de quizmaster altijd een "lege deur" opent zegt dat niets, en is de kans dat je het goed had nog steeds 1/3. Maar dan is de kans op de andere deur dus 2/3. Dit lijkt onlogisch, maar het is waar. Voor een uitgebreide uitleg met kansberekening kun je op wikipedia te­ recht.   Raadsel 2: De optimale tactiek bedacht door Hoofdtrai­ ner Hekking is de volgende: De eerste speler die aan de beurt is kijkt hoeveel gele petten hij voor zich ziet, als hij een even aantal gele petten ziet antwoort hij "geel" op de vraag van de presentator, als hij een oneven aantal gele petten ziet antwoort hij "blauw". Hij heeft geen enkele mogelijkheid om er achter te komen welke pet hij op heeft, dus hij heeft een kans van 50% dat hij 10.000 euro wint. Stel nu dat de eerste speler "geel" heeft ge­ zegd. De tweede speler weet dus dat de eerste speler een even aantal gele petten voor zich ziet. Als de tweede speler ook een even aantal gele petten voor zich ziet moet hij wel een blauwe pet op hebben en dus zegt de tweede speler "blauw". Als de speler een oneven aantal gele petten voor zich ziet draagt hij een gele pet. De tweede speler heeft de vraag al­ tijd goed en wint dus de 10.000 euro. Iedere volgende speler kan aan de hand van de antwoorden van de vorige spelers op deze manier bepalen of de speler die net voor hem aan de beurt was een even of oneven aantal gele petten voor zich zag. Daarmee kan hij aan de hand van wat hij ziet bepalen welke kleur pet hij op heeft en de 10.000 euro win­ nen. Met de optimale tactiek van hoofdtrainer Hekking is er is dus 100% kans dat het elftal 100.000 euro wint en een kans van 50% dat het elftal zelfs 110.000 euro wint.   Raadsel 3: De kabouters kunnen op de volgende manier hun vrijheid krijgen: De eerste kabouter die het veld op komt gaat ergens staan. De twee­ de gaat aan een willekeurige kant ernaast staan. Als de derde ziet dat de eerste twee verschil­ lend zijn gaat hij er tussen staan en als ze hetzelfde zijn, moet hij er naast gaan staan. Enzovoort. De kabouters moeten dus steeds op de scheiding van rood en wit gaan staan, dan blijven de gescheiden rijen altijd intact. Dus zo werk je door totdat alle kabouters in twee rijen staan.   Raadsel 4: Stel dat de trap uit een trede bestaat. De trap kan dan op twee manieren worden geverfd, zie figuur.

Als de trap uit twee treden bestaat zijn er drie mogelijkheden. Als de trap uit drie treden bestaat zijn er vijf mogelijkheden. Na iedere gele trede komt een groene trede. Na iedere groene trede komt een gele of een groene trede. Noem het aantal mogelijkheden waar­ op een trap van x treden geverfd kan worden N(x). Het is gemakkelijk in te zien dat de laatste trede van een trap met x treden op N(x-1) manieren groen kan worden geverfd. De laatste trede van een trap met x - 1 treden kan op N(x-2) manieren groen worden geverfd. Hieruit volgt dat de laatste trede van een trap met x treden op N(x-2) manieren geel kan worden geverfd. Dus een trap van x treden kan op N(x) = N(x-1) + N(x-2) manieren worden geverfd. Uit de figuur volgt dat: N(1) = 2 en N(2) = 3. Hieruit volgt dat: x       1 2 3 4  5   6    7   8   9   10 N(x) 2 3 5 8 13 21 34 55 89 144 Een kleine berekening laat zien dat N(20) = 17711. De professor kan de trap dus op 17711 manieren verven. Zo'n reeks heet een Fibona­ ci reeks, naar een Italiaans wiskundige.   Raadsel 5: Je wordt een beetje in de war gebracht door de schuine kant van het blauwe en het groene stukje. Het lijkt net of dat een rechte lijn is. Maar dat is niet zo want als je een hokje op­ schuift gaat de schuine lijn van het blauwe stukje 3/8 = 0.375 hokje omhoog en die van het groene 2/5 = 0.4 hokje. De schuine lijn van het groene stukje is dus ietsje steiler dan die van het blauwe. Daardoor is de schuine kant van de linker figuur ietsje ingedrukt ten op­ zichte van de rechte lijn, en de rechte figuur ietsje uitgerekt. Dat verklaart in dit geval precies het verschil van een vakje.   Raadsel 6: OPLOSSING: de Duitser is de lezer van het tijdschrift Bizz. Noor - geel - water - Skoda - Vogue Deen - blauw - thee - Porsche - Knack Engelsman - rood - melk - RollsRoyce - Voet­ balmagazine Duitser - groen - koffie - Cadillac - Bizz Zweed - wit - bier - Honda – Playboy   Raadsel 7: Stel het eerste mannetje heeft rode voeten, wat overeenkomt met een leugenaar, dan zal hij geroepen hebben dat hij groene voetjes heeft. Indien het mannetje groene voeten heeft, en dus altijd de waarheid zegt, dan zal hij ook geroepen hebben dat hij groene voeten heeft. Het mannetje dat dus achteraf zegt dat het eerste mannetje groen geroepen heeft spreekt dus zeker de waarheid.

- pagina 27 -

Indien onbestelbaar retour: Stichting Status Co, Geert Grooteplein-Noord 15, Kamer 3.06, 6525 EZ Nijmegen

De volgende co-assistenten hebben hun artsenbul ontvangen:  

Geslaagden december '08

Geslaagden januari '09

Geslaagden februari '09

dhr. E.O. Aarts dhr. T.I.M. Baijens mw. N.M.M. Benda mw. W. van den Berg dhr. M.A.H. Berrevoets dhr. K.J. Bhansing mw. B.R. Blokhuis mw. D.G.M. Bosch mw. L.G.A. van den Heuvel dhr. J. Holkenborg dhr. J.R. ter Horst mw. E. Kaplan mw. J.A.L. van Kempen mw. M.H. Lamers dhr. J.A. Maat mw. A.S.V. Mandravelos mw. F.W. Molema mw. A.P.M. Mols dhr. C.F. Mooij mw. A. Sana mw. V. Sari mw. G.M. Schreurs mw. E.A. Snijder dhr. S.F.L. van Stigt mw. M.A.E. van Susante mw. A.L.M. van de Ven mw. M.S. Wever dhr. C.J. de Wit

dhr. R.G.A. Ambrosius mw. R.M. Arntz dhr. B.J.M. Balvers mw. O.V. Bezymjannaja mw. A. Brants mw. A.J.M. Castelijns mw. M.J.A. Cluitmans mw. J.J.M.J.H. Coenen mw. H.J.R. van Duijnhoven mw. M.J. Evers dhr. T.W.H. Franssen mw. N.M.D. van de Geer mw. J. Goedbloed mw. S.M. Heijsman mw. A.G. Huppelschoten mw. J.M. Huttenhuis mw. M.M. Johan mw. W.E. Kappers mw. M.C. Kock mw. J.J. Lummen mw. M.M. Mulders mw. J. Nijenhuis mw. M.M. Schrieken mw. J. Spee mw. P.J. Verhoeks mw. L.A. Wijgerse dhr. K.H. te Winkel  

mw. W.M. Baggelaar mw. I.Y. Bart dhr. M. van den Brand mw. M.J. Cruijsen mw. E.G.J.A. van Dijk mw. H.G. Dommerholt mw. L.K. Engels mw. M. Horvers mw. P.J.H. Keijsers mw. M. Lange dhr. M.A.D. Mepschen mw. K.A.W.L. Nooijens dhr. C.F.H. Raven mw. K.A.B. Ravenshorst mw. H.D. Riem mw. D.A.L. Rottier mw. L.W.M. Rouwette dhr. P.J.C. Schout mw. M.J.M.M. van der Steen mw. M.F.C. Teluij mw. H.E. van Werven              

Wij wensen jullie heel veel succes met jullie verdere carrière Van harte gefeliciteerd!   De redactie van Status Co

- pagina 28 -