Q1 2010
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België Onderzoeksrapport – 1e kwartaal 2010
Q1/10
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België
Inhoudstafel Tewerkstellingsvooruitzichten voor België
1
Vergelijking per regio Vergelijking per sector
Tewerkstellingsvooruitzichten wereldwijd
10
Internationale vergelijking – Amerika Internationale vergelijking – Azië/Pacific Internationale vergelijking – EMEA
Voorstelling en methodologie van de Barometer
19
Over Manpower
20
De cijfers die gebruikt worden in de grafieken van dit rapport betreffen de Nettotewerkstellingsprognose. Dit cijfer verkrijgen we door het percentage te nemen van de werkgevers die verwachten dat de totale werkgelegenheid zal stijgen en daarvan het percentage af te trekken van de werkgevers die het volgende kwartaal een daling verwachten van de werkgelegenheid in hun onderneming. Het gaat hier dus om een nettosaldo van tewerkstellingsvooruitzichten dat zowel positief als negatief kan zijn.
Tewerkstellingsvooruitzichten voor België De Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten voor het 1e kwartaal van 2010 in België is gebaseerd op een rondvraag bij een representatieve steekproef van 750 werkgevers in Brussel, Vlaanderen en Wallonië. Alle respondenten hebben op dezelfde vraag geantwoord: “Hoe zal de totale werkgelegenheid in uw onderneming zich het komende kwartaal – dus tot het einde van maart 2010 – ontwikkelen in vergelijking met het huidige kwartaal?”
De Belgische werkgevers zijn pessimistisch wat hun tewerkstellingsperspectieven voor het 1e kwartaal van 2010 betreft. 4% van de bevraagde werkgevers voorziet een uitbreiding van hun personeelsbestand in de loop van het komende kwartaal, terwijl 8% verwacht dat hun personeelsbestand zal inkrimpen. 87% voorspelt dat er niets zal veranderen. De Nettotewerkstellingsprognose haalt de negatieve waarde -4%, het zwakste niveau sinds de lancering van de rondvraag in België in het 3e kwartaal van 2003. In dit rapport gebruiken we de term “Nettotewerkstellingsprognose”. Deze waarde berekenen we door van het percentage van werkgevers die een stijging van de totale werkgelegenheid verwachten, het percentage af te trekken van werkgevers die aan een daling denken. Het resultaat is dus een nettosaldo van tewerkstellingsvooruitzichten dat positief of negatief kan zijn. Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties laat de Nettotewerkstellingsprognose een gematigde daling met 6 punten optekenen na een kwartaalvergelijking (Q4 2009 / Q1 2010). We merken een belangrijke daling met 11 punten in vergelijking met vorig jaar (Q1 2009 / Q1 2010). Na de uitzuivering van de seizoenvariaties bedraagt de Nettotewerkstellingsprognose -5%. Dit is een lichte daling met 4 punten ten opzichte van vorig kwartaal, en een belangrijke achteruitgang met 11 punten in vergelijking met vorig jaar. Het gaat om de zwakste rekruteringsintenties ooit genoteerd sinds de lancering van de rondvraag in België. 20 15 10 5 0 -5 -10 -15 2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
1e Kwartaal 2010 4e Kwartaal 2009 3e Kwartaal 2009 2e Kwartaal 2009 1e Kwartaal 2009
Stijging
Daling
Geen wijziging
Weet niet
% 4 6 5 4 10
% 8 4 6 4 3
% 87 89 88 91 85
% 1 1 1 1 2
Nettotewerk- Seizoensgezuiverde stellingsprognose prognose % -4 2 -1 0 +7
% -5 -1 0 +2 +6 1
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België
Vergelijking per regio Volgens de seizoensgezuiverde gegevens voorspellen de werkgevers uit de 3 regio’s van het land een negatieve rekruteringsactiviteit voor de komende drie maanden. In Brussel vinden we de somberste tewerkstellingsvooruitzichten, met een Nettotewerkstellingsprognose van -8%. De werkgevers uit Wallonië (-4%) en Vlaanderen (-2%) zijn ook weinig optimistisch. In de 3 regio’s gaat het om de meest pessimistische voorspellingen ooit genoteerd sinds de lancering van de rondvraag in België in 2003.
Van kwartaal tot kwartaal zien we een lichte daling in de 3 regio’s. De Nettotewerkstellingsprognose verliest 4 punten in Brussel en Vlaanderen, en 3 punten in Wallonië. Na een jaarlijkse vergelijking zien we een spectaculaire daling met 16 punten in Brussel. De rekruteringsintenties laten ook een sterke daling zien in Vlaanderen en Wallonië, met respectievelijk 9 en 8 punten. Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties is de Nettotwerkstellingsprognose negatief in de 3 regio’s. De werkgevers laten overal dalende rekruteringsintenties optekenen in vergelijking met vorig kwartaal en met vorig jaar.
-8 -8
Brussel
-3
Vlaanderen
-2 -2
Wallonië -4 -15
2
-10 Seizoensgezuiverde prognose
-5
0 Nettotewerkstellingsprognose
5
10
Brussel
Vlaanderen
Volgens de seizoensgezuiverde gegevens verwachten de werkgevers in Brussel dat de situatie op de arbeidsmarkt er in de loop van de komende 3 maanden op achteruit zal gaan. De Nettotewerkstellingsprognose haalt -8%, meteen ook het zwakste niveau sinds de rondvraag voor het eerst gelanceerd werd in België. Dit is een lichte daling met 4 punten na een kwartaalvergelijking, en een aanzienlijke daling met 16 punten ten opzichte van vorig jaar.
Volgens de seizoensgezuiverde gegevens bereikte het optimisme van de werkgevers uit Vlaanderen nog nooit een dergelijk laag niveau als nu. De Nettotewerkstellingsprognose bedraagt -2%. Dit is 4 punten minder dan vorig kwartaal, en een sterke daling met 9 punten in vergelijking met het 1e kwartaal van 2009.
Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties bedraagt de Nettotewerkstellingsprognose -8%, een sterke daling met vorig kwartaal en vorig jaar (met respectievelijk 7 en 16 punten).
Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties haalt de Nettotewerkstellingsprognose -3%. Dit is een sterke daling zowel na een kwartaal- als een jaarlijkse vergelijking (met 8 en 10 punten respectievelijk).
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
-5
-5
-10
-10
-15
-15
-20
-20 2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Wallonië Volgens de seizoensgezuiverde gegevens bedraagt de Nettotewerkstellingsprognose voor het 1e kwartaal van 2010 -4%. Dit is het zwakste niveau ooit opgemeten in Wallonië sinds de lancering van de rondvraag in België. In vergelijking met vorig kwartaal zien we een daling met 3 punten, en een belangrijke daling met 8 punten ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties bereikt de Nettotewerkstellingsprognose -2%. De rekruteringsintenties gaan achteruit zowel na een kwartaal- als een jaarlijkse vergelijking (met respectievelijk 4 en 9 punten). 25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
3
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België
Vergelijking per activiteitensector Volgens de seizoensgezuiverde gegevens voorspellen enkel de werkgevers uit de activiteitensector Elektriciteit, gas & water een positieve en aanhoudende rekruteringsactiviteit (+10%) in de loop van het 1e kwartaal van 2010. De arbeidsmarkt blijft ter plaatste trappelen in de sectoren Financiële instellingen, verzekeringen, vastgoed en diensten aan bedrijven (+1%) en Transport, logistiek en communicatie (0%). In de 7 andere sectoren zijn de werkgevers van plan om hun personeelsbestand in te krimpen tijdens de komende 3 maanden. De meest pessimistische intenties vinden we in de sectoren Winning van delfstoffen en Openbare diensten, onderwijs, gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (allebei -11%), en Horeca (-8%). In vergelijking met vorig kwartaal gaan de rekruteringsintenties er in 8 van de 10 bevraagde sectoren op achteruit. De Nettotewerkstellingsprognose laat een erg sterke daling met 13 punten zien in de sector Openbare diensten, onderwijs, gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. We vinden ook een belangrijke daling met 7 punten in de sector Industrie (productie) en met 6 punten in de sector Winning van delfstoffen.
Ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar gaan de rekruteringsintenties erop achteruit in 9 sectoren. We meten opmerkelijke dalingen op in de sectoren Winning van delfstoffen (-19 punten), Openbare diensten, onderwijs, gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (-15 punten) en Industrie (productie) (-12 punten). De Nettotewerkstellingsprognose laat ook een belangrijke vermindering met 10 punten zien in de sectoren Bouwnijverheid en Horeca. Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties voorspellen de werkgevers uit slechts 2 sectoren dat er nieuwe jobs zullen komen in het komende kwartaal. Het gaat om de werkgevers uit de sector Elektriciteit, gas en water en Financiële instellingen, verzekeringen, vastgoed en diensten aan bedrijven. In alle andere sectoren gaan de tewerkstellingsperspectieven achteruit of stagneren ze. De Nettotwerkstellingsprognose gaat er in 8 sectoren op achteruit in vergelijking met het vorige kwartaal, en in 9 sectoren na een jaarlijkse vergelijking.
1
Bouwnijverheid
-1 12
Elektriciteit, gas & water
10
Financiële instellingen, verzekeringen, vastgoed en diensten aan bedrijven
8 1 -2
Groot- en kleinhandel
-4 -8 -8
Horeca
-2
Industrie (productie)
-3 -6
Landbouw, jacht, bosbouw en visserij Openbare diensten, onderwijs, gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Transport, logistiek en communicatie
-1 -10 -11 -2 0 -13
Winning van delfstoffen
-11 -15
4
-10 -5 Seizoensgezuiverde prognose
0
5 10 Nettotewerkstellingsprognose
15
Bouwnijverheid
Elektriciteit, gas & water
Volgens de seizoensgezuiverde gegevens laten de werkgevers uit Bouwnijverheid de zwakste Nettotewerkstellingsprognose (-1%) noteren sinds de lancering van de rondvraag in België tijdens het 3e kwartaal van 2003. Dit is een lichte daling met 4 punten ten opzichte van vorig kwartaal en een sterke daling met 10 punten na een jaarlijkse vergelijking.
Volgens de seizoensgezuiverde gegevens voorspelt de sector Electriciteit, gas & water een aanhoudende rekruteringsactiviteit in de loop van het 1e kwartaal van 2010. De Nettotewerkstellingsprognose haalt +10%. Voor het vijfde opeenvolgende kwartaal gaat het om de meest optimistische voorspelling van alle bevraagde sectoren. Dit is een lichte daling met 4 punten ten opzichte van vorig kwartaal, en een status-quo ten opzichte van vorig jaar.
Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties haalt de Nettotewerkstellingsprognose +1%. Dit is een gematigde daling met 5 punten in vergelijking met vorig kwartaal, maar een sterke daling met 9 punten in vergelijking met het 1e kwartaal van 2009.
Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties haalt de Nettotewerkstellingsprognose de optimistische waarde +12%, zo goed als ongewijzigd ten opzichte van vorig kwartaal (+1 punt) en vorig jaar.
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
-5
-5
-10
-10
-15
-15 -20
-20 2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
5
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België Financiële instellingen, verzekeringen, vastgoed en diensten aan bedrijven Volgens de seizoensgezuiverde gegevens komen de tewerkstellingsvoorspellingen van de werkgevers in de sector Financiële instellingen, verzekeringen, vastgoed en diensten aan bedrijven quasi tot een stilstand in de loop van het 1e kwartaal van 2010. De Nettotewerkstellingsprognose haalt +1%, wat weinig verandering brengt ten opzichte van vorig kwartaal. In vergelijking met vorig jaar merken we daarentegen een belangrijke daling met 8 punten. Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties bereikt de Nettotewerkstellingsprognose +8%. Dit is een belangrijke stijging met 8 punten in vergelijking met vorig kwartaal en een gematigde daling met 6 punten ten opzichte van vorig jaar.
Groot- en kleinhandel Volgens de seizoensgezuiverde gegevens voorspellen de werkgevers uit de sector Groot- en kleinhandel hun meest pessimistische rekruteringsintenties sinds de lancering van de enquête tijdens het 3e kwartaal van 2003. De Nettotewerkstellingsprognose haalt -4%, een lichte daling met 3 punten ten opzichte van vorig kwartaal en een sterke daling met 8 punten in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties haalt de Nettotewerkstellingsprognose in deze sector -2%, een lichte terugval met 5 punten in vergelijking met vorig kwartaal en met 10 punten na een jaarlijkse vergelijking.
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
-5
-5
-10
-10
-15
-15
-20
-20 2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
6
2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Horeca
Industrie (productie)
Volgens de seizoensgezuiverde gegevens haalt de Nettotewerkstellingsprognose voor het 1e kwartaal van 2010 in de Horecasector de pessimistische waarde van -8%. Het gaat om het zwakste niveau sinds de lancering van de rondvraag tijdens het 3e kwartaal van 2003. Dit is een lichte daling met 3 punten in vergelijking met vorig kwartaal, en een aanzienlijke daling met 10 punten in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.
Volgens de seizoensgezuiverde gegevens voorspellen de werkgevers uit deze sector negatieve rekruteringsintenties voor het komende kwartaal. De Nettotewerkstellingsprognose haalt -3%, goed voor een gematigde daling met 7 punten ten opzichte van vorig kwartaal en een aanzienlijke daling met 12 punten in vergelijking met vorig jaar.
Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties bereikt de Nettotewerkstellingsprognose -8%. Dit is een sterke daling in vergelijking met vorig kwartaal en vorig jaar (respectievelijk 7 en 10 punten).
Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties haalt de Nettotewerkstellingsprognose -2%. Dit is een gematigde daling met 6 punten in vergelijking met vorig kwartaal en een belangrijke daling met 12 punten in vergelijking met het 1e kwartaal van 2009.
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
-5
-5
-10
-10
-15
-15
-20
-20 2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
7
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België Landbouw, jacht, bosbouw en visserij Volgens de seizoensgezuiverde gegevens zijn de werkgevers uit de sector Landbouw, jacht, bosbouw onbeslist in hun rekruteringsintenties voor het 1e kwartaal van 2010. De Nettotwerkstellingsprognose bedraagt -1%, een stagnatie met het vorige kwartaal (+1 punt) en een lichte daling met 4 punten in vergelijking met het 1e kwartaal van 2009. Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties bereikt de Nettotewerkstellingsprognose -6%. Dit is een lichte daling met 4 punten ten opzichte van vorig kwartaal en ten opzichte van vorig jaar.
Openbare diensten, onderwijs, gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Volgens de seizoensgezuiverde gegevens zijn de werkgevers uit de sector Openbare diensten, onderwijs, gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening erg pessimistisch wat hun tewerkstellingsperspectieven voor het 1e kwartaal van 2010 betreft. De Nettotewerkstellingsprognose haalt -11%. Dit is een aanzienlijke daling ten opzichte van vorig kwartaal en van vorig jaar, met respectievelijk 13 en 15 punten. Het gaat om de zwakste voorspelling voor het komende kwartaal van alle bevraagde sectoren. Het is tegelijk ook de meest pessimistische waarde ooit genoteerd in deze sector sinds de lancering van de enquête in België tijdens het 3e kwartaal van 2003. Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties haalt de Nettotewerkstellingsprognose de erg zwakke waarde van -10%. Dit is een belangrijke daling in vergelijking met vorig kwartaal en vorig jaar, met respectievelijk 13 en 15 punten.
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
-5
-5
-10
-10
-15
-15
-20
-20 2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
8
2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Transport, logistiek en communicatie
Winning van delfstoffen
Volgens de seizoensgezuiverde gegevens voorspellen de werkgevers in de sector Transport, logistiek en communicatie weinig verandering in hun rekruteringsintenties in de loop van het 1e kwartaal van 2010. De Nettotewerkstellingsprognose haalt 0%, een lichte daling met 4 punten ten opzichte van vorig kwartaal en een stagnatie (daling met 1 punt) in vergelijking met vorig jaar.
Volgens de seizoensgezuiverde gegevens voorspellen de werkgevers uit de sector Winning van delfstoffen een verlies van jobs tijdens de eerste 3 maanden van 2010. De Nettotewerkstellingsprognose haalt -11%. Dit is een daling met 6 punten in vergelijking met vorig kwartaal en een erg belangrijke daling met 19 punten in vergelijking met vorig jaar. Het gaat om de meest pessimistische voorspelling ooit gezien in deze sector sinds de lancering van de rondvraag in België tijdens het 3e kwartaal van 2003.
Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties bereikt de Nettotewerkstellingsprognose -2%. Dit is een belangrijke daling met 7 punten in vergelijking met vorig jaar en een stagnatie (daling met 1 punt) in vergelijking met het 1e kwartaal van 2009.
Vóór de uitzuivering van de seizoenvariaties bereikt de Nettotewerkstellingsprognose de pessimistische waarde van -13%. Dit is een daling met 7 punten in vergelijking met het vorige kwartaal en een spectaculaire daling met 21 punten ten opzichte van het 1e kwartaal van 2009.
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
-5
-5
-10
-10
-15
-15
-20
-20 2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
2003 2004 2005 2006 Seizoensgezuiverde prognose
2007
2008 2009 2010 Nettotewerkstellingsprognose
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
9
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België
Tewerkstellingsvooruitzichten wereldwijd Nettotewerkstellingsprognose Amerika Argentinië
1e Kwartaal 2009 %
4e Kwartaal 2009 %
1e Kwartaal 2010 %
Verschil Q4 2009 / Q1 2010
Verschil Q1 2009 / Q1 2010
8
3
12
9
4
Brazilië Canada
– 7 (18)1
21 4 (7)1
31 2 (13)1
10 -2 (6)1
– -5 (-5)1
Colombia Costa Rica
16 19 7 -2 (-6)1 24
13 6 1 4 (4)1 9
9 20 12 6 (6)1 19
-4 14 11 2 (2)1 10
-7 1 5 8 (12)1 -5
3 (9)1
-2 (-2)1
0 (6)1
2 (8)1
-3 (-3)1
Guatemala Mexico Peru Verenigde Staten
Nettotewerkstellingsprognose Azië/Pacific Australië China Hongkong India Japan Nieuw-Zeeland Singapore Taiwan
1e Kwartaal 2009 4e Kwartaal 2009 % %
1e Kwartaal 2010
11 (10)1
19 (19)1 14 (11)1
België Duitsland Frankrijk
10 (11)1 3 (1)1
13 (13)1 5 (4)1
1 (3)1
4 (4)1
13 (14)1
9 (10)1
12 (11)1
18 (21)1
34 (28)1
36 (39)1
2 (11)1
18 (18)1
-3 (3)1
-4 (-2)1
-4 (-1)1
0 (1)1
-1 (-4)1
0 (-1)1
1 (1)1 14 (17)1
14 (13)1 22 (26)1
13 (12)1 8 (9)1
14 (14)1 60 (60)1
17 (19)1
22 (25)1
5 (6)1
28 (28)1
-38 (-34)1 -6 (-3)1
Nettotewerkstellingsprognose EMEA*
Verschil Q1 2009 / Q1 2010
%
9 (8)1
6 (6)1 9 (7)1
Verschil Q4 2009 / Q1 2010
1e Kwartaal 2009 4e Kwartaal 2009 % % 7 (6)1 -1 (3)1
-1 (-1)
1
1
-3 (-2)
2 (-1)1 1
0 (-1)
1e Kwartaal 2010
Verschil Q4 2009 / Q1 2010
Verschil Q1 2009 / Q1 2010
% -4 (-5)1 1 (5)
1
-6 (-4)1
2 (2)1
1
0 (2)
3 (3)1
2 (6)
1
0 (1)
-11 (-11)1
1
Griekenland
3
0
1
1
-2
Hongarije
–
-7 -13 (-11)1
-3 -3 (-3)1
– 1 (1)1
-8 (-6)1
-3 (-3)1
3 (3)1
1
1
Ierland
-14 (-12)1
-4 -10 (-8)1
Italië
-11 (-9)1
-5 (-3)1
1
1
Nederland Noorwegen
6 (7) 5 (6)1
2 (0) 1 (4)1
-3 (-3) 5 (6)1
-5 (-3) 4 (2)1
-9 (-10)1 0 (0)1
Oostenrijk
-2 (2)1
-3 (-3)1
-1 (3)1
2 (6)1
1 (1)1
Polen
12
5
4
-1
-8
Roemenië
16
-11
-11
0
-27
-13 (-12)1 -4
-11 (-8)1 -4 0 (-1)1 1 3 (3)1 -3 (0)1
-12 (-11)1 -6 -1 (0)1 13 2 (6)1 4 (1)1
-1 (-3)1 -2 -1 (1)1 12 -1 (3)1 7 (1)1
1 (1)1 -2 4 (4)1 0 2 (2)1 -3 (-4)1
Spanje Tsjechische Republiek Verenigd Koninkrijk Zuid-Afrika Zweden Zwitserland
-5 (-4)1 13 0 (4)1 7 (5)1
* EMEA – Europa, Midden-Oosten en Afrika.
1. Het cijfer tussen haakjes is de Nettotewerkstellingsprognose na de uitzuivering van de seizoenvariaties. Die resultaten zijn niet voor alle landen beschikbaar want de gegevens moeten worden verzameld over ten minste 17 kwartalen.
10
Bijna 71.000 werkgevers in 35 landen en gebieden werden telefonisch gepeild over hun tewerkstellingsvooruitzichten* voor de periode van januari tot maart 2010. Alle deelnemende landen hebben op dezelfde vraag geantwoord: “Hoe zal de totale werkgelegenheid in uw onderneming zich het komende kwartaal – dus tot het einde van maart 2010 – ontwikkelen in vergelijking met het huidige kwartaal?”. De rekruteringsvooruitzichten zijn grotendeels positief in Azië/Pacific en Amerika, maar in Europa, MiddenOosten en Afrika (EMEA) zijn de werkgevers verdeeld wat hun tewerkstellingsvoorspellingen betreft. De werkgevers in 25 van de 35 bevraagde landen en gebieden uit de Manpower Barometer voorspellen een uitbreiding van hun personeelsbestand in de loop van het 1e kwartaal van 2010. Waar een vergelijking met vorig kwartaal mogelijk is gaan de vooruitzichten er in 25 van de 35 landen en gebieden op vooruit. De rekruteringsintenties zijn ook sterker in 19 van de 33 landen en gebieden waar een vergelijking met dezelfde periode vorig jaar mogelijk is.
De meest gunstige prognoses komen uit India, Brazilië, Singapore, Taiwan, Costa Rica en Peru. De zwakste voorspellingen vinden we terug in Ierland, Roemenië en Spanje. Regionaal gezien laten de werkgevers uit Amerika positieve Nettotewerkstellingsprognoses optekenen. Enkel werkgevers uit Colombia geven een zwakkere voorspelling mee dan vorig kwartaal. De sterkste vooruitzichten in de regio komen uit Brazilië, Costa Rica en Peru. Tewerkstellingsvooruitzichten in de Verenigde Staten en Mexico zijn het zwakst in de regio, maar in beide landen zien de vooruitzichten er beter uit dan drie maanden geleden. De arbeidsmarkt in Azië/Pacific is even sterk als voor de economische neergang, en werkgevers uit India hebben wereldwijd de meest optimistische rekruteringsintenties. In EMEA zijn de meningen van de werkgevers verdeeld, en geven werkgevers uit 9 landen een bescheiden verbetering ten opzichte van vorig kwartaal mee. *Uitleg is gebaseerd op de beschikbare seizoensgezuiverde gegevens.
Verdeling van de respondenten per regio
Azië/Pacific 22%
Amerika 56%
EMEA 22%
Voor de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten van het 1e kwartaal van 2010 werden wereldwijd bijna 71.000 humanresourcesmanagers en rekruteringsverantwoordelijken van openbare instellingen en privéorganisaties bevraagd. 56% van de respondenten was afkomstig uit 9 landen op het Amerikaanse continent, 22% van 18 landen van EMEA en 22% van de 8 landen en gebieden van de regio Azië/Pacific.
11
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België
Vergelijkingen internationaal – Amerika In Argentinië, Brazilië, Canada, Columbia, Costa Rica, Guatemala, Mexico, Peru en de Verenigde Staten werden bijna 39.500 interviews afgenomen om te peilen naar de rekruteringsintenties voor het 1e kwartaal van 2010. De werkgevers uit de 9 verschillende landen geven positieve rekruteringsintenties in verschillende gradaties weer. In vergelijking met vorig kwartaal voorspellen enkel de werkgevers uit Colombia een zwakkere tewerkstellingsprognose. Na een vergelijking met dezelfde periode vorig jaar zijn de resultaten verdeeld; in 4 van de 8 landen waar een vergelijking mogelijk is gaan de vooruitzichten erop vooruit. De werkgevers uit Mexico verwachten een verbetering in alle regio’s en activiteitensectoren in vergelijking met vorig jaar.
Argentinië
Voor het tweede kwartaal op rij koesteren de Braziliaanse werkgevers de meest actieve rekruteringsintenties, met vooral optimistische voorspellingen in de sector van de Bouwnijverheid. De kansen op een job zien er ook gunstig uit bij de werkgevers van Costa Rica, Peru en Guatemala. In de Verenigde Staten zijn de werkgevers opnieuw optimistischer: na hun zwakste voorspellingen ooit genoteerd tijdens het vorige kwartaal, geven ze nu positieve voorspellingen mee. Het percentage van werkgevers uit de Verenigde Staten dat van plan is om het huidige niveau van hun personeelsbestand te behouden is ook nog nooit zo hoog geweest, wat wijst op een zekere stabiliteit in het komende kwartaal.
Brazilië
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
-10
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Nettotewerkstellingsprognose
-20
2010
2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 1e kwartaal van 2007.
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 4e kwartaal van 2009.
Canada
Colombia
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
-10
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 4e kwartaal van 2008.
12
Costa Rica
Guatemala
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0 -10
-10
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 3e kwartaal van 2006.
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2008.
Mexico
Peru
50
60
40
50 40
30
30
20
20 10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
-10
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2006.
Verenigde Staten 50 40 30 20 10 0 -10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
13
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België
Vergelijkingen internationaal – Azië/Pacific In de regio Azië/Pacific werden bijna 16.000 interviews afgenomen om de tewerkstellingsvooruitzichten voor de periode van januari tot maart 2010 in kaart te brengen. De rekruteringsintenties zijn het sterkst in India, Singapore, Taiwan en Australië. De werkgevers in Japan geven de zwakste en enige negatieve voorspelling weer. Het optimisme bij de werkgevers verbetert in vergelijking met het vorige kwartaal, en dit in alle 8 bevraagde landen en gebieden. Overal in de regio – behalve in Japan – zien we ook sterkere rekruteringsintenties dan een jaar geleden.
Australië
De werkgevers uit de sector Industrie (productie) zijn bijzonder optimistisch in de regio, en geven in alle bevraagde landen en gebieden een sterkere voorspelling weer dan vorig kwartaal en vorig jaar. In de dienstensector in India zien we opmerkelijke verbeteringen in vergelijking met vorig kwartaal en met vorig jaar, en dat is ook de reden waarom de werkgevers uit India de sterkste rekruteringsintenties koesteren. In Japan zijn de werkgevers daarentegen eerder aarzelend om te rekruteren. De zwakste tewerkstellingsprognoses komen uit de Japanse logistieke sector, waar 24% van de werkgevers van plan is om hun personeelsbestand in te krimpen tijdens de komende 3 maanden.
China
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2005.
Hongkong
India
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
14
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 3e kwartaal van 2005.
Japan
Nieuw-Zeeland
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
-10 -20
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose 2003 2004
2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2004. Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Singapore 70 60 50 40 30 20 10 0 -10 -20 -30 -40 -50 -60
Taiwan 50 40 30 20 10
0 -10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose 2003 2004
2005
2006
2007
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2005.
15
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België
Internationale vergelijking – EMEA (Europa, Midden-Oosten en Afrika) In de regio EMEA werden bijna 16.000 werkgevers in 18 landen bevraagd om de evolutie van de tewerkstellingsvooruitzichten voor het 1e kwartaal van 2010 te evalueren. De tewerkstellingsvooruitzichten van de werkgevers uit 9 landen zijn verdeeld, maar positief voor het komende kwartaal. In vergelijking met 3 maanden geleden gaat het rekruteringstempo omhoog in 9 landen, en in 8 landen waar een vergelijking met vorig jaar mogelijk is. In Zuid-Afrika, Noorwegen en Zweden zijn de voorspellingen het sterkst. Ook de Duitse werkgevers verwachten een sterke arbeidsmarkt, vooral in de Financiële sector en de sector van diensten aan
België
bedrijven, waar 16% van de werkgevers aangeeft dat ze personeel gaan aanwerven in het komende kwartaal. In 8 landen voorspellen de werkgevers een negatieve tewerkstelling voor de eerste 3 maanden van het jaar. In de industriesector in Nederland daalt het vertrouwen van de werkgevers, wat leidt tot de minst optimistische – en voor het eerst negatieve – voorspelling sinds de rondvraag er gelanceerd werd. Werkgevers in België, de Tsjechische Republiek, Hongarije, Polen en Roemenië geven ook hun zwakste voorspelling ooit weer.
Duitsland
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Frankrijk
Griekenland
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
16
-10
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2008. Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Hongarije
Ierland
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0 -10
-10
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
-20
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose 2003 2004
2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 3e kwartaal van 2009.
Italië
Nederland
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20
2003 2004
2005
2006
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20
2007
2008
2009
2010
2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Noorwegen
Oostenrijk
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Polen
Roemenië
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0 -10
-10
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2008.
Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2008.
17
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België Spanje
Tsjechische Republiek
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10 -20
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose 2003 2004
2005
2006
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20
2007
2008
2009
2003 2004
2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 2e kwartaal van 2008.
Verenigd Koninkrijk
Zuid-Afrika
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
-10
Nettotewerkstellingsprognose
-20
2010
2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 4e kwartaal van 2006.
Zweden
Zwitserland
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
18
-10
Seizoensgezuiverde prognose Nettotewerkstellingsprognose
-20 2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Dit land neemt deel aan de peiling sinds het 3e kwartaal van 2005. Het ontbreken van een kolom duidt op een Nettotewerkstellingsprognose van 0.
Voorstelling en methodologie van de Barometer De Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten is het resultaat van een wereldwijde kwartaalpeiling. Deze meet in welke mate werkgevers een uitbreiding of inkrimping van hun personeelsbestand verwachten voor het volgende kwartaal. In de 45 jaar dat dit werkgelegenheidsonderzoek loopt, is het uitgegroeid tot een van de meest betrouwbare in zijn soort. De Barometer dankt zijn succes aan diverse factoren: Uniek: De peiling is ongeëvenaard in omvang, reikwijdte, duur en inhoud. Prospectief: Het onderzoek vraagt werkgevers om de werkgelegenheid te voorspellen voor het volgende kwartaal. Dat maakt van de studie de meest uitgebreide toekomstgerichte tewerkstellingsenquête ter wereld. Andere studies beperken zich tot retrospectieve gegevens om ontwikkelingen uit het verleden te onderzoeken. Onafhankelijk: De peiling is gebaseerd op een representatieve steekproef van werkgevers uit de deelnemende landen. De respondenten zijn niet afkomstig uit het klantenbestand van Manpower. Betrouwbaar: De peiling is gebaseerd op telefonische interviews met bijna 71.000 werkgevers uit de overheidsen privésector in 35 nationale economieën. Dankzij deze steekproef zijn gedetailleerdere analyses van de verwachte ontwikkelingen mogelijk per land, per regio en per sector. Gericht: Al meer dan vier decennia put het onderzoek al zijn informatie uit één enkele vraag.
Vraagstelling Alle deelnemende werkgevers beantwoorden wereldwijd dezelfde vraag: “Hoe zal de totale werkgelegenheid in uw onderneming zich het komende kwartaal – dus tot het einde van maart 2010 – ontwikkelen in vergelijking met het huidige kwartaal?”
Methodologie De Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten steunt op een beproefde methodologie die voldoet aan de strengste normen op het vlak van marktonderzoek. Het onderzoek in de 35 landen en gebieden is in handen van marktonderzoekspecialisten van Manpower en Infocorp Ltd. Het is zo opgezet het representatief is voor elke nationale economie. In België voert Right Management de enquête uit bij 750 werkgevers. Dat aantal interviews brengt de foutmarge voor België op +/- 3,6%.
Nettotewerkstellingsprognose In dit rapport gebruiken we de term Nettotewerkstellingsprognose. Om de waarde van de Nettotewerkstellingsprognose te berekenen, nemen we het percentage van werkgevers die zich aan een stijging van de totale werkgelegenheid verwachten, en trekken we daarvan het percentage af van werkgevers die aan een daling denken. Het resultaat is dus een nettosaldo dat positief of negatief kan zijn.
Uitzuivering van seizoenvariaties Voor een beter inzicht in de onderzoeksresultaten werden de seizoenvariaties uitgezuiverd in de resultaten van de volgende landen: Australië, België, Canada, China, Duitsland, Frankrijk, Hongkong, Ierland, India, Italië, Japan, Mexico, Nederland, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Oostenrijk, Singapore, Spanje, Tawain, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Zweden en Zwitserland. Deze aanpassingen maken het mogelijk om de data over een langere periode te interpreteren zonder rekening te moeten houden met jaarlijks terugkerende schommelingen in de tewerkstelling. Zodra er voor de andere landen onderzoeksgegevens voor handen zijn uit meerdere opeenvolgende kwartaalpeilingen, wil Manpower ook daar de seizoenvariaties uitzuiveren. Sinds het 2e kwartaal van 2008 past Manpower de methode TRAMO-SEATS toe voor de uitzuivering van seizoenseffecten.
19
Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten België Onderzoekshistoriek 1962 Lancering van de 1e generatie van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten in de Verenigde Staten en Canada (‘Manpower Employment Outlook Survey’, afgekort ‘MEOS’). 1966 Onder de naam ‘Quarterly Survey of Employment Prospects’ lanceert Manpower UK de Britse tegenhanger van de Amerikaanse peiling. De Britse enquête grijpt terug naar dezelfde toekomstgerichte onderzoeksmethode als in de Verenigde Staten en is daarmee de 1e in zijn soort in Europa. 1976 Lancering van de 2e generatie van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten in de Verenigde Staten en Canada. De onderzoeksmethodologie wordt geactualiseerd op basis van nieuwe inzichten op het vlak van marktonderzoek.
2007 Lancering van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten in Argentinië, het 27e land waar de enquête wordt uitgerold. Uitzuivering van de seizoenvariaties in de gegevens van Nieuw-Zeeland vanaf het 1e kwartaal. 2008 Lancering van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten in Colombia, Tsjechische Republiek, Griekenland, Guatemala, Polen en Roemenië. Uitzuivering van de seizoenvariaties in de gegevens van China en Taiwan vanaf het 2e kwartaal, en van India en Zwitserland vanaf het 3e kwartaal. 2009 Lancering van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten in Hongarije en Brazilië. Dit brengt het aantal bevraagde landen en gebieden wereldwijd op 35.
2002 De onderzoeksmethodologie van de Quarterly Survey of Employment Prospects van Manpower UK wordt verfijnd. Lancering van de peiling in Ierland en Mexico. 2003 Lancering van de 3e generatie van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten en uitbreiding van het onderzoeksprogramma naar een totaal van 18 landen wereldwijd: Australië, België, Canada, Duitsland, Frankrijk, Hongkong, Ierland, Italië, Japan, Mexico, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Singapore, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Zweden. 2004 Lancering van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten in Nieuw-Zeeland. 2005 Lancering van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten in China, India, Zwitserland en Taiwan. 2006 Lancering van de Manpower Barometer voor de tewerkstellingsvooruitzichten in Costa Rica, Peru en Zuid Afrika, wat het aantal deelnemende landen op 26 brengt. Vanaf het 3e kwartaal worden de seizoenvariaties uitgezuiverd voor de volgende landen: Australië, België, Canada, Duitsland, Frankrijk, Hongkong, Ierland, Italië, Japan, Mexico, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Singapore, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Zweden.
20
Over Manpower Manpower (NYSE: MAN) is een van de wereldleiders en een erkende referentie in de HR-sector. Het bedrijf is opgericht in 1948 en heeft een jaaromzet van 22 miljard US-dollar. Met een complete waaier van diensten en oplossingen voor elke fase in de tewerkstellingscyclus helpt Manpower zijn klanten het meeste te halen uit de continu veranderende wereld van werk. De groep is gespecialiseerd in rekrutering en selectie van vast en tijdelijk personeel, outsourcing, personeelsevaluatie, opleiding, outplacement en organisatieadvies. Met zijn ver doorgedreven aandacht voor kwaliteit, efficiëntie en kostenreductie stelt Manpower zijn klanten in staat hun productiviteit te verhogen en zich op hun corebusiness te concentreren. Zijn netwerk van 4.100 kantoren in 82 landen en gebieden is op jaarbasis goed voor zo’n 400.000 klanten uit de meest uiteenlopende sectoren, van KMO tot grote internationale ondernemingen. In België telt Manpower meer dan 80 generalistische en gespecialiseerde kantoren. Manpower Inc. is actief onder de merknamen Manpower, Manpower Professional, MBS, Elan, Jefferson Wells en Right Management. www.manpower.be
Manpower Belgium, Louizalaan 523, 1050 Brussel, België T : + 32 (0)2 639 10 70 – F : + 32 (0)2 639 1071 www.manpower.be © 2009, Manpower Inc. Alle rechten voorbehouden.