Een Manpower Onderzoek
Q2 2008
Manpower Employment Outlook Survey Nederland
Kop
Inhoudsopgave
Q2/08
Manpower Employment Outlook Survey Nederland
Employment Outlook Survey – resultaten Nederland
2
Vergelijking per regio Vergelijking per sector
Employment Outlook Survey – resultaten wereldwijd
8
Internationale vergelijking – Noord-, Midden- en Zuid-Amerika Internationale vergelijking – Azië Pacific Internationale vergelijking – Europa
Over het onderzoek
15
Over Manpower
16
1
Manpower Employment Outlook Survey Nederland
Employment Outlook Survey – resultaten Nederland De uitkomsten van de Manpower Employment Outlook Survey voor het tweede kwartaal van 2008 zijn verkregen uit vraaggesprekken met 759 in Nederland gevestigde werkgevers. Ze kregen allen de vraag voorgelegd welke veranderingen zij ten aanzien van de werkgelegenheid op de eigen locatie voorzien voor het tweede kwartaal van 2008 (april t/m juni 2008) ten opzichte van het eerste kwartaal van 2008. Toename
Afname
Ongewijzigd
Onbekend
Nettoverandering werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
%
%
%
%
%
%
3e kwartaal 2004
8
2
87
3
+6
+6
4e kwartaal 2004
9
3
85
3
+6
+5 +1
1e kwartaal 2005
8
5
86
1
+3
2e kwartaal 2005
5
7
87
1
-2
+1
3e kwartaal 2005
6
3
89
2
+3
+3
4e kwartaal 2005
9
4
86
1
+5
+4
1e kwartaal 2006
6
3
90
1
+3
+5
2e kwartaal 2006
10
3
86
1
+7
+6
3e kwartaal 2006
9
5
84
2
+4
+4
4e kwartaal 2006
13
4
81
2
+9
+8
1e kwartaal 2007
10
4
86
0
+6
+8
2e kwartaal 2007
12
2
83
3
+10
+9
3e kwartaal 2007
11
2
87
0
+9
+9
4e kwartaal 2007
10
2
85
3
+8
+7
1e kwartaal 2008
13
3
82
2
+10
+8
2e kwartaal 2008
8
3
87
2
+5
+8
Vóór toepassing van seizoenscorrectie laat het netto werkgelegenheidscijfer zowel op kwartaal- als op jaarbasis een daling van 5 procentpunten zien. Na toepassing van seizoenscorrectie stijgt de Outlook licht naar een bemoedigende +8%. Het netto werkgelegenheidscijfer is gelijk aan dat van het vorige kwartaal en is relatief stabiel (daling van 1 procentpunt) in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007.
2
Werkgevers in Nederland verwachten in het tweede kwartaal van 2008 een gemiddeld aantal mensen aan te nemen. Hoewel 8% van de werkgevers in het komende kwartaal verwacht meer mensen aan te nemen, verwacht 3% dat de activiteit op de arbeidsmarkt zal afnemen. 87% verwacht geen verandering. Het resultaat hiervan is een netto werkgelegenheidscijfer van +5%.
In dit verslag wordt gebruik gemaakt van de term Net Employment Outlook of netto werkgelegenheidscijfer. Dit is het percentage werkgevers dat denkt het volgende kwartaal meer medewerkers te zullen aantrekken minus het percentage werkgevers dat verwacht dat het eigen personeelsbestand zal inkrimpen. Het resultaat van deze berekening is de Net Employment Outlook.
Employment Outlook – Vergelijking per regio Na toepassing van seizoenscorrectie verwachten werkgevers in alle vier de regio’s meer mensen aan te nemen. Werkgevers in de regio West-Nederland hebben de meest positieve verwachtingen op het gebied van de werkgelegenheid (+10%). Werkgevers in de regio NoordNederland zijn het minst positief (+2%). In vergelijking met het vorige kwartaal verwachten drie van de vier regio’s een zwakkere Outlook, waarbij werkgevers in de regio Zuid-Nederland voor het komende kwartaal een aanzienlijke daling van de werkgelegenheid verwachten: een daling van 10 procentpunten. De verwachtingen van werkgevers in de regio Oost-Nederland blijven relatief stabiel (stijging van 1 procentpunt). Drie van de vier regio’s rapporteren ook op jaarbasis een zwakkere Outlook. Werkgevers in de regio Oost-Nederland (daling van 9 procentpunten), Noord-Nederland (daling van 9 procentpunten) en Zuid-Nederland (daling van 11 procentpunten) verwachten een aanzienlijke vermindering van de
werkgelegenheid in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. De verwachtingen van werkgevers in de regio West-Nederland zijn echter licht gestegen met 4 procentpunten. Vóór toepassing van seizoenscorrectie laat het netto werkgelegenheidscijfer zien dat werkgevers in drie van de vier regio’s een bescheiden groei van de werkgelegenheid verwachten. Werkgevers in de regio Zuid-Nederland verwachten dat de Outlook daalt noch groeit (0%). Dit betekent een daling van het netto werkgelegenheidscijfer in drie van de vier regio’s op kwartaal- en jaarbasis. Nettoverandering werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
%
%
Oost-Nederland
+8
+7
Noord-Nederland
+4
+2
Zuid-Nederland
0
+3
West-Nederland
+6
+10
Oost-Nederland
Noord-Nederland
Na correctie van seizoensinvloeden verwachten werkgevers in de regio Oost-Nederland dat hun personeelsbestand in het tweede kwartaal van 2008 licht zal toenemen. Het netto werkgelegenheidscijfer is +7%. Op kwartaalbasis is de Outlook relatief stabiel met een stijging van 1 procentpunt, maar in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 laat deze een aanzienlijke daling van 9 procentpunten zien.
Na toepassing van seizoenscorrectie rapporteren werkgevers in Noord-Nederland een Outlook van +2%, tevens de zwakste van alle ondervraagde regio’s. Vergelijkingen op kwartaalbasis laten een matige daling van 6 procentpunten zien en op jaarbasis een aanzienlijke daling van 9 procentpunten.
Vóór toepassing van seizoenscorrectie staat de Outlook van de regio Oost-Nederland op een bemoedigende +8%. Hoewel dit een lichte stijging (met 3 procentpunten) is in vergelijking met het vorige kwartaal, is het in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 een aanzienlijke daling van 9 procentpunten.
Vóór toepassing van seizoenscorrectie verwachten werkgevers in de regio Noord-Nederland een redelijke Outlook van +4%. Dat is een daling van 2 procentpunten in vergelijking met het vorige kwartaal. In vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 wordt een aanzienlijke daling van 9 procentpunten verwacht.
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0 -10
-10 -20
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
-20
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
3
Manpower Employment Outlook Survey Nederland Zuid-Nederland
West-Nederland
Na correctie van seizoensinvloeden hebben werkgevers in de regio Zuid-Nederland in het tweede kwartaal van 2008 gematigde verwachtingen over de werkgelegen heid met een netto werkgelegenheidscijfer van +3%. Dit is zowel op kwartaalbasis (daling van 10 procentpunten) als op jaarbasis (daling van 11 procentpunten) een aanzienlijke daling van het netto werkgelegenheidscijfer.
Voor werkgevers in de regio West-Nederland is het netto werkgelegenheidscijfer na toepassing van seizoenscorrectie positief, op +10%. Het is daarmee het sterkste cijfer van alle regio’s. Hoewel de Outlook op kwartaalbasis licht is gedaald met 3 procentpunten, verwacht men op jaarbasis een geringe stijging van 4 procentpunten.
Vóór toepassing van seizoenscorrectie is het netto werkgelegenheidscijfer in de regio Zuid-Nederland niet gedaald of gestegen; het staat op 0%. Dat is echter een aanzienlijke afname zowel in vergelijking met het vorige kwartaal (daling van 13 procentpunten) als met het tweede kwartaal van 2007 (daling van 12 procentpunten).
In de regio West-Nederland verwachten werkgevers vóór toepassing van seizoenscorrectie een Outlook van +6%. Dit is een aanzienlijke daling van 9 procentpunten in vergelijking met het eerste kwartaal van 2008, maar een lichte stijging van 4 procentpunten in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10 -20
-10 Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
-20
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
Employment Outlook – Vergelijking per sector Na toepassing van seizoenscorrectie verwachten werkgevers in alle negen industriesectoren voor het tweede kwartaal van 2008 een positief netto werkgelegenheidscijfer. Verwachtingen met betrekking tot de werkgelegenheid zijn het meest positief in de sector Mijnbouw en delfstofwinning (+16%). Ook de industriële sectoren Productiebedrijven (+13%), Bouwnijverheid (+12%) en Transport, opslag en communicatie (+12%) verwachten Outlooks in de dubbele cijfers. In de sectoren Overheid en maatschappelijke dienstverlening en Landbouw, bosbouw en visserij is de Outlook het zwakst met respectievelijk +1% en +3%.
4
Vergelijkingen op kwartaalbasis tonen aan dat het netto werkgelegenheidscijfer in vier van de negen industriële sectoren relatief stabiel is. Werkgevers in de sector Nutsbedrijven verwachten een geringe stijging van de Outlook (met 5 procentpunten) evenals werkgevers in de sector Mijnbouw en delfstofwinning. Werkgevers in de sector Bouwnijverheid verwachten echter een forse daling van het netto werkgelegenheidscijfer (met 8 procentpunten). In de sector Landbouw, bosbouw en visserij verwachten werkgevers slechts een lichte daling. Vergelijkingen op jaarbasis tonen aan dat de Net Employment Outlook in zeven van de negen industriële sectoren stabiel is gebleven of is gestegen, waarbij werkgevers in de sector Mijnbouw en delfstofwinning een forse stijging van 18 procentpunten verwachten. Werkgevers in de sector Landbouw, bosbouw en visserij verwachten een gematigde daling van de Outlook (daling van 6 procentpunten). In de sector Overheid en maatschappelijke dienstverlening wordt een aanzienlijke daling verwacht (met 9 procentpunten).
Werkgevers in acht van de negen industriële sectoren hebben vóór toepassing van seizoenscorrectie positieve verwachtingen met betrekking tot de werkgelegenheid. Werkgevers in de andere sector verwachten dat de Outlook stijgt noch daalt (0%). Het netto werkgelegenheidscijfer is het sterkst in de sectoren Mijnbouw en delfstofwinning (+15%) en Transport, opslag en communicatie (+14%).
In vergelijking met het vorige kwartaal is het netto werkgelegenheidscijfer in de sector Productiebedrijven aanzienlijk gedaald met 22 procentpunten; in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 betreft het een daling van 11 procentpunten. Werkgevers in de sector Overheid en maatschappelijke dienstverlening verwachten een forse daling van het netto werkgelegenheidscijfer met 13 procentpunten ten opzichte van het tweede kwartaal van 2007. De sterkste groei van het netto werkgelegenheidscijfer op jaarbasis wordt verwacht in de sector Mijnbouw en delfstofwinning, waar werkgevers een forse stijging verwachten van 18 procentpunten. +4 +3
Landbouw, bosbouw en visserij
+11 +12
Bouwnijverheid +9 +9
Nutsbedrijven
+12 +11
Zakelijke dienstverlening +4
Productiebedrijven
+13 +15 +16
Mijnbouw en delfstofwinning +1 +1
Overheid en maatschap. dienstverl.
+14 +12
Transport, opslag en communicatie 0
Groothandel, detailhandel en horeca -20
-10
+6 10
0
20
30
Netto werkgelegenheidscijfer
40
50
Na seizoenscorrectie
Landbouw, bosbouw en visserij Na toepassing van seizoenscorrectie verwachten werkgevers in de sector Landbouw, bosbouw en visserij een beperkte toename van de werkgelegenheid in het tweede kwartaal van 2008, met een netto werkgelegen heidscijfer van +3%. In vergelijking met het eerste kwartaal van 2008 betekent dit een lichte daling van 2 procentpunten en een gematigde daling van 6 procent punten in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Het netto werkgelegenheidscijfer in de sector Landbouw, bosbouw en visserij vóór toepassing van seizoensinvloeden is een voorzichtige +4%: een lichte afname op zowel kwartaal- als jaarbasis.
50 40 30 20 10 0 -10 -20
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
5
Manpower Employment Outlook Survey Nederland Bouwnijverheid
Zakelijke dienstverlening
Na toepassing van seizoenscorrectie verwachten werk gevers in de sector Bouwnijverheid een respectabele groei van de werkgelegenheid. De Outlook staat op +12%, dat is hoger dan het nationale gemiddelde. In vergelijking met het vorige kwartaal laat de Outlook een matige daling van 8 procentpunten zien. De Outlook van het vorige kwartaal was echter de sterkste sinds Nederland voor het eerst deelnam aan de enquête in het derde kwartaal van 2003. In vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 laat het netto werkgelegenheidscijfer een gematigde verbetering van 6 procentpunten zien.
Na seizoenscorrectie hebben werkgevers in de sector Zakelijke dienstverlening positieve verwachtingen over de werkgelegenheid in het tweede kwartaal van 2008 met een netto werkgelegenheidscijfer van +11%. In vergelijking met het vorige kwartaal is de Outlook relatief stabiel (gestegen met 1 procentpunt) en op jaarbasis laat deze een lichte stijging van 3 procentpunten zien.
Zonder toepassing van seizoenscorrectie staat de Outlook in de sector Bouwnijverheid op een hoopvolle +11%. Dat is een gematigde afname met 8 procentpunten op kwartaalbasis en een gematigde toename van 6 procentpunten op jaarbasis.
Vóór toepassing van seizoenscorrectie laat het netto werkgelegenheidscijfer een gelijksoortig patroon zien: werkgevers in de sector Zakelijke dienstverlening rapporteren een positieve Outlook van +12%. Op kwartaalbasis is de Outlook niet gewijzigd; in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 is er een lichte stijging van 3 procentpunten. 50 40
50
30
40
20
30
10
20
0
10
-10
0
-20
2004
-10 -20
2005
2006
2007
2008
Nutsbedrijven Met een netto werkgelegenheidscijfer van +9% na toepassing van seizoenscorrectie zijn de verwachtingen van werkgevers in de sector Nutsbedrijven voorzichtig optimistisch. In vergelijking met het vorige kwartaal laat de Outlook een gematigde stijging van 5 procentpunten zien en in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 een lichte stijging van 3 procentpunten. Werkgevers in de sector Nutsbedrijven verwachten, vóór seizoenscorrectie, een bescheiden Outlook van +9%. Dit betekent een geringe toename van 3 procentpunten op zowel kwartaal- als jaarbasis.
2007
2008
Na toepassing van seizoenscorrectie verwachten werkgevers in de sector Productiebedrijven een respectabel werkgelegenheidscijfer van +13%. Dat is 5 procentpunten hoger dan het nationale gemiddelde. Zowel in vergelijking met het vorige kwartaal als met het tweede kwartaal van 2007 is de Outlook niet gewijzigd. Een netto werkgelegenheidscijfer van +4%, vóór toepassing van seizoenscorrectie, toont aan dat werkgevers in de sector Productiebedrijven meer bescheiden verwachtingen hebben met betrekking tot de werkgelegenheid. Dat is zowel op kwartaal- als op jaarbasis een forse afname van respectievelijk 22 en 11 procentpunten. 50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
-10 Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
6
2006
Productiebedrijven
50
-20
2005
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
2005
2006
2007
2008
-20
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
Mijnbouw en delfstofwinning De verwachtingen met betrekking tot de werkgelegen heid in de sector Mijnbouw en delfstofwinning zijn positief: een netto werkgelegenheidscijfer van +16%. Dit is het meest positieve netto werkgelegenheidscijfer in de enquête en het meest positieve cijfer voor de sector Mijnbouw en delfstofwinning sinds de enquête in Nederland is geïntroduceerd in het derde kwartaal van 2003. In vergelijking met het vorige kwartaal is de Outlook licht gestegen (stijging van 4 procentpunten); in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar is de Outlook fors toegenomen: een stijging van 18 procentpunten. Het netto werkgelegenheidscijfer laat, vóór toepassing van seizoenscorrectie, een zelfde patroon zien. Werkgevers in de sector Mijnbouw en delfstofwinning rapporteren een stabiel werkgelegenheidscijfer van +15%. Op kwartaalbasis is de Outlook licht gestegen (met 4 procentpunten). Op jaarbasis is de Outlook aanzienlijk gestegen met 18 procentpunten. 50 40
Overheid en maatschappelijke dienstverlening Na toepassing van seizoenscorrectie verwachten werkgevers in de sector Overheid en maatschappelijke dienstverlening een vlak netto werkgelegenheidscijfer van +1%. Dit is het zwakste netto werkgelegenheidscijfer van alle sectoren die in deze enquête zijn opgenomen. Sinds de eerste deelname van Nederland aan deze enquête in het derde kwartaal van 2003 is het eveneens het laagste werkgelegenheidscijfer voor deze sector. Een dergelijk cijfer is slechts tweemaal eerder voorgekomen. Dit betekent een gematigde daling van de Outlook van 5 procentpunten in vergelijking met het eerste kwartaal van 2008 en een forse daling van 9 procentpunten in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007. Ook vóór seizoenscorrectie zijn werkgevers in de sector Overheid en maatschappelijke dienstverlening behouden wat betreft de verwachtingen met betrekking tot de werkgelegenheid (+1%). Op kwartaalbasis laat de Outlook een geringe stijging zien van 4 procentpunten en op jaarbasis een omvangrijke daling van 13 procentpunten.
30 20
50
10
40
0
30 20
-10 -20
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
Transport, opslag en communicatie Na seizoenscorrectie rapporteren werkgevers in de sector Transport, opslag en communicatie een netto werkgelegenheidscijfer van een respectabele +12%. Dat is 4 procentpunten hoger dan het nationale gemiddelde. Hoewel het netto werkgelegenheidscijfer in vergelijking met het vorige kwartaal niet is gewijzigd, betekent dit wel een gematigde stijging van 6 procentpunten op jaarbasis. Het netto werkgelegenheidscijfer laat, vóór toepassing van seizoenscorrectie, een zelfde soort patroon zien. Werkgevers in de sector Transport, opslag en communicatie rapporteren een gunstig werkgelegen heidscijfer van +14%. In vergelijking met het vorige kwartaal is de Outlook relatief stabiel gebleven (stijging van 1 procentpunt) en op jaarbasis laat deze een lichte stijging van 7 procentpunten zien.
10 0 -10 -20
2005
2006
2007
2008
Groothandel, detailhandel en horeca Na seizoenscorrectie hebben werkgevers in de sector Groothandel, detailhandel en horeca bescheiden verwachtingen met betrekkingen tot de werkgelegenheid met een werkgelegenheidscijfer van +6%. De Outlook is op kwartaalbasis niet gewijzigd en is op jaarbasis redelijk stabiel gebleven met een stijging van 1 procentpunt. Vóór toepassing van seizoenscorrectie rapporteren werkgevers in de sector Groothandel, detailhandel en horeca een ingetogen netto werkgelegenheidscijfer van 0%. Dit betekent een geringe daling van 4 procentpunten op kwartaal- en jaarbasis.
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0 -10
-10 -20
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
-20
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie 2004
2005
2006
2007
2008
7
Manpower Employment Outlook Survey Nederland
Employment Outlook Survey – resultaten wereldwijd Meer dan 55.000 werkgevers in 32 verschillende landen en regio’s werden geïnterviewd om de verwachte werkgelegenheidsontwikkelingen* tussen april en juni 2008 te meten. Verwachtingen omtrent de werkgelegenheid zijn positief, maar het merendeel van de werkgevers in Europa en Noord-, Midden- en ZuidAmerika is voor het aankomende kwartaal minder positief over het uitbreiden van hun personeelsbestand dan in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007. Met name werkgevers in Australië, Singapore en Hongkong rapporteren de meest optimistische verwachtingen met betrekking tot de werkgelegenheid sinds de introductie van de enquête in die landen. Dit kwartaal zijn in de enquête voor het eerst de resultaten opgenomen van Tsjechië, Griekenland, Guatemala, Polen en Roemenië.
de werkgelegenheid. Werkgevers in Spanje en Italië hebben daarentegen voor het komende kwartaal de minst positieve verwachtingen voor de werkgelegenheid. In vergelijking met het vorige kwartaal hebben 16 landen en regio’s minder positieve verwachtingen ten aanzien van de werkgelegenheid, in zeven landen verwachten werkgevers meer mensen te kunnen aannemen en in vier landen verwachten werkgevers geen wijzigingen in hun personeelsbestand. Dit komt overeen met de situatie in het tweede kwartaal van 2007: in 17 landen en regio’s is de Outlook licht gedaald. In zeven landen en regio’s hebben werkgevers positieve verwachtingen voor de werkgelegenheid en in drie landen en regio’s hebben werkgevers aangegeven dat zij geen wijzigingen in hun personeelsbestand verwachten.
Werkgevers in Singapore, India, Roemenië, Peru, Costa Rica, Argentinië, Polen, Hongkong, Griekenland en Zuid-Afrika hebben voor het tweede kwartaal wereldwijd de meest optimistische verwachtingen voor
Regionaal hebben werkgevers in Noord-, Zuid- en Midden-Amerika nog steeds positieve verwachtingen voor de werkgelegenheid, maar deze zijn in het algemeen zwakker dan het netto werkgelegenheidscijfer
Netto verandering werkgelegenheid Noord-, Verschil 1e kw. 2008 Midden- en 2e kwartaal 2008 en 2e kwartaal 2008 Zuid-Amerika 1e kwartaal 2008 %
Argentinië Canada Costa Rica Guatemala Mexico Peru V.S.
36
% (–)
32
6 (19)
% (–)
16 (10)
-4
Australië China Hong Kong India Japan Nieuw-Zeeland Singapore Taiwan
Verschil 2e kwartaal 2007 en 2e kwartaal 2008
% (–)
10 (-9)
35
% (–)
-3
(–)
25 (19)
-9 (-9)
32
(–)
33
(–)
1
(–)
20
(–)
13
–
(–)
21
(–)
–
(–)
–
(–)
–
(–)
16 (20)
24 (20)
8
(0)
22 (20)
2
(0)
52
36
-16
(–)
-12
(–)
(–)
10 (17)
(–)
17 (14)
7 (-3)
Netto verandering werkgelegenheid Azië Pacific
Netto verandering werkgelegenheid 2e kwartaal 2007
1e kwartaal 2008
Verschil 1e kw. 2008 2e kwartaal 2008 en 2e kwartaal 2008
%
%
24 (25)
31 (28)
14 (15)
13
25 (27)
30 (30)
42
36
(–)
48
Netto verandering werkgelegenheid 2e kwartaal 2007
% (8) (–)
17 (23)
39 (22)
20 (22) 43 (46) 14 (15)
7
(–)
21 (18)
(–)
-4 (-4)
Verschil 2e kwartaal 2007 en 2e kwartaal 2008
%
%
(3)
31 (28)
-1 (-7)
21 (16)
0
(0)
-8 (-8)
5
(3)
24 (24)
6
(6)
-6
(–)
31
5
(–)
(–)
22 (-1)
45 (25)
-6 (-3)
24 (21)
4 (-1)
32 (28)
-8 (-7)
62 (60)
19 (14)
53 (51)
9
(9)
26 (19)
12
19 (13)
7
(6)
(4)
Het cijfer tussen haakjes is de Net Employment Outlook na correctie voor seizoensinvloeden op werkgelegenheid. Netto verandering werkgelegenheid
Netto verandering
1e kw. 2008 (indien werkgelegenheid EMEA* * Deze bevindingen zijn gebaseerd op gegevens die gecorrigeerd zijnVerschil voor seizoensinvloeden beschikbaar). 1e kwartaal 2008
8
%
Oostenrijk België
2e kwartaal 2008 en 2e kwartaal 2008 %
4
(8)
8
(8)
%
13 (10) 6
2e kwartaal 2007
(7)
9
Verschil 2e kwartaal 2007 en 2e kwartaal 2008
%
%
(2)
10
(7)
-2 (-1)
7
(8)
3
(3)
-1 (-1)
Costa Rica Guatemala Mexico Peru V.S.
–
(–)
21
(–)
16 (20)
24 (20)
52
36
(–)
10 (17)
(–)
17 (14)
–
(–)
8
(0)
22 (20)
-16
(–)
48
7 (-3)
–
(–) (–)
21 (18)
–
(–)
2
(0)
-12
(–)
-4 (-4)
Netto in het eerste kwartaal van 2008 enverandering het tweedewerkgelegenheid kwartaal In de regio Europa, Midden-Oosten (EMEA) is Netto verandering & Afrika Verschil van 2007. Werkgevers in Peru en Costa Rica hebben Verschil de1e Outlook in vergelijking met het vorige acht kw. 2008 werkgelegenheid 2ekwartaal kwartaal in 2007 Azië kwartaal 2008 2e kwartaal 2007 en 2e kwartaal 2008 1e kwartaal 2008 ten 2eaanzien kwartaal 2008 en 2e landen dePacific meest positieve verwachtingen gedaald. Werkgevers in tien landen verwachten % % % minder van de werkgelegenheid%in de regio, terwijl % in de in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 24 (25) 31 (28) 7 (3) 31 (28) 0 (0) Verenigde mensen aan te kunnen nemen. Werkgevers in Roemenië Australië Staten de verwachtingen ten aanzien van de 14 (15) 13 (8) -1 (-7) 21 (16) -8 (-8) China werkgelegenheid sinds het eerste kwartaal van 2004 niet en Polen hebben de meest positieve verwachtingen 25 (27)De arbeidsmarkten 30 (30)in Azië 5 aanzien (3) 24 (24) 6 (6) HongzoKong meer laag zijn geweest. ten van de werkgelegenheid. In vergelijking 42 (–) 36 aangezien (–) -6 het (–) tweede kwartaal 31 van (–) 2007 zijn met 5 (–) de India zullen naar verwachting Pacific actief blijven, met name 17 (23) 39 (22) 22 (-1) 45 (25) -6 (-3) Japan werkgevers in Singapore, India en Hongkong de meest netto werkgelegenheidscijfers voor Oostenrijk, Frankrijk Nieuw-Zeeland 20 (22) 24 (21) (-1) 32 (28) of licht gestegen. -8 (-7) positieve Outlooks rapporteren. en4 Duitsland stabiel gebleven Voor Singapore 43 (46) 62 (60) 19 (14) 53 (51) (9) het tweede kwartaal van 2008 werden geen9 negatieve Taiwan 14 (15) 26 (19) 12 (4) 19 (13) 7 (6) Outlooks gerapporteerd. Netto verandering werkgelegenheid EMEA* 1e kwartaal 2008
Verschil 1e kw. 2008 2e kwartaal 2008 en 2e kwartaal 2008
%
Oostenrijk België Tsjechië Frankrijk Duitsland Griekenland Ierland Italië Nederland Noorwegen Polen Roemenië Spanje Zweden Zwitserland Ver. Koninkrijk Zuid-Afrika
%
%
13 (10)
9
(8)
8
(8)
6
(7)
–
(–)
12
(–)
–
(–)
6
(5)
3
(5)
-3
(0)
%
(2)
10
(7)
-2 (-1)
7
(8)
–
(–)
–
(–)
5
(4)
-2
(1)
12 (10)
0
(0)
–
(–)
7 (12)
12 (10)
5 (-2)
–
(–)
23
(–)
–
4
(6)
6
(5)
2 (-1)
4
(6)
3
(1)
-1 (-5)
10
(8)
5
(8)
-5
15 (14)
Verschil 2e kwartaal 2007 en 2e kwartaal 2008
%
4
21 (23)
Netto verandering werkgelegenheid 2e kwartaal 2007
(–)
(0)
-6 (-9)
–
(–)
18 (17)
3
(3)
-1 (-1)
-12 (-12)
7
(5)
-4 (-4)
10
(9)
-5 (-1)
17 (16)
-2 (-2)
–
(–)
30
(–)
–
(–)
–
(–)
–
(–)
–
(–)
36
(–)
–
(–)
–
(–)
–
(–)
9 (10)
2
(1)
6 (10)
13 (10)
-7 (-9)
15 (14)
-13 (-13)
7
(0)
15 (11)
-2 (-1)
1
(–)
17
-8
8
(–)
9
(–)
7
(9)
6
(6)
-1 (-3)
14 (13)
27
(–)
23
(–)
-4
34
(–)
(–) (–)
(–)
-8 (-7) -11
(–)
Het cijfer tussen haakjes is de Net Employment Outlook na correctie voor seizoensinvloeden op werkgelegenheid. *EMEA: Europa, Midden-Oosten en Afrika
Ondervraagden per regio EMEA 28%
N.-M.-Z.Amerika 42%
In de Manpower Employment Outlook Survey voor het tweede kwartaal van 2008 zijn wereldwijd meer dan 55.000 HR-directors en senior HR-managers ondervraagd die werkzaam zijn bij publieke en private organisaties. 42% van de ondervraagden was afkomstig uit zeven landen in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika; 30% uit acht landen en regio’s verspreid over Azië Pacific en 28% uit 17 landen in EMEA.
Azië Pacific 30%
9
Manpower Employment Outlook Survey Nederland
Vergelijkingen wereldwijd – Noord-, Midden- en Zuid-Amerika In Argentinië, Canada, Costa Rica, Guatemala, Mexico, Peru en de Verenigde Staten zijn meer dan 23.000 werkgevers geïnterviewd om de verwachte werkgelegenheidsontwikkelingen voor het tweede kwartaal van 2008 te meten. Werkgevers in de zeven landen in deze regio die deelnamen aan het onderzoek rapporteren uiteenlopende positieve verwachtingen voor de werkgelegenheid. In vier landen zijn de netto werkgelegenheidscijfers in vergelijking met het vorige kwartaal en het tweede kwartaal van 2007 echter gedaald.
Evenals in het eerste kwartaal hebben werkgevers in Peru, Argentinië en Costa Rica de meest optimistische verwachtingen voor de komende drie maanden. Met name werkgevers in Mexico rapporteren dezelfde stabiele en positieve verwachtingen ten aanzien van de werkgelegenheid als in de afgelopen vijf kwartalen. Werkgevers in zowel de Verenigde Staten als Canada zijn minder optimistisch over de uitbreiding van hun personeelsbestand dan drie maanden geleden en in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007. Op jaarbasis is het netto werkgelegenheidscijfer voor
Argentinië
Canada
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Argentinië neemt deel sinds Q1 2007.
Costa Rica
Guatemala
Netto werkgelegenheid
Netto werkgelegenheid
Costa Rica neemt deel sinds Q3 2006.
Guatemala neemt deel sinds Q2 2008.
Mexico
Peru
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Netto werkgelegenheid
Peru neemt deel sinds Q2 2006.
10
Verenigde Staten Canada aanzienlijk gedaald. Dit is de minst positieve verwachting voor dit land in 11 jaar. In Guatemala, dat dit kwartaal voor het eerst deelneemt aan de enquête, verwachten werkgevers in de komende drie maanden meer mensen aan te nemen.
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Vergelijkingen wereldwijd – Azië Pacific In de regio Azië Pacific zijn ruim 16.000 werkgevers geïnterviewd om de verwachte werkgelegenheids ontwikkelingen tussen april en juni 2008 te meten. Werkgevers in vier van de acht deelnemende landen en regio’s hebben positievere verwachtingen ten aanzien van de werkgelegenheid dan in het eerste kwartaal van 2008 en het tweede kwartaal van 2007. De verwachtingen van werkgevers ten aanzien van het aannemen van nieuw personeel zijn wederom het meest positief in Singapore en India, terwijl werkgevers in Taiwan en China de minst positieve verwachtingen van de regio hebben. Opvallend
daarbij is dat het netto werkgelegenheidscijfer zowel op kwartaal- als op jaarbasis in alle onderzochte Chinese industriële sectoren is afgenomen. De netto werkgelegenheidscijfers van werkgevers in Australië, Hongkong en Singapore zijn de meest positieve cijfers sinds de introductie van de enquête in deze landen in het derde kwartaal van 2003. Op regionaal niveau wordt verwacht dat de werkgelegenheid in de sector Diensten zal toenemen, aangezien werkgevers in zes van de acht landen een stijging van de werkgelegenheid verwachten in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007. In China en Taiwan is in de enquête dit kwartaal voor het eerst seizoenscorrectie toegepast.
Australië
China
Na seizoenscorrectie
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Netto werkgelegenheid
China neemt deel sinds Q2 2005.
Hong Kong
Na seizoenscorrectie
India
Netto werkgelegenheid
Netto werkgelegenheid
India neemt deel sinds Q3 2005.
11
Manpower Employment Outlook Survey Nederland Japan
Na seizoenscorrectie
Nieuw-Zeeland
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Nieuw-Zeeland neemt deel sinds Q2 2004.
Singapore
Na seizoenscorrectie
Taiwan
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Taiwan neemt deel sinds Q2 2005.
Vergelijkingen wereldwijd – Europa, Midden-Oosten & Afrika (EMEA) In 17 EMEA-landen zijn ruim 15.000 werkgevers geïnterviewd om de verwachte ontwikkelingen op het gebied van werkgelegenheid voor het tweede kwartaal van 2008 te meten. Werkgevers in de regio rapporteren wederom uiteenlopende positieve verwachtingen omtrent de werkgelegenheid, hoewel werkgevers in tien landen minder optimistische netto werkgelegenheidscijfers verwachten in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007.
Outlook is de zwakste van de regio en de zwakste sinds de invoering van de enquête in dit land. In vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 zijn met name de netto werkgelegenheidscijfers in Oostenrijk en Frankrijk licht gestegen, terwijl het werkgelegenheidscijfer in Duitsland stabiel is gebleven. In het Verenigd Koninkrijk verwacht men in vergelijking met het tweede kwartaal van 2007 minder mensen aan te kunnen nemen.
Werkgevers in Roemenië, Polen, Griekenland, ZuidAfrika en Noorwegen zijn het meest optimistisch over het uitbreiden van hun personeelsbestand. Dit in tegenstelling tot werkgevers in Ierland en Spanje, die aanzienlijk minder optimistisch zijn ten aanzien van de werkgelegenheid dan een jaar geleden. De Spaanse
Oostenrijk
Na seizoenscorrectie
12
Netto werkgelegenheid
België
Tsjechië
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Netto werkgelegenheid
Tsjechië neemt deel sinds Q2 2008.
Frankrijk
Na seizoenscorrectie
Duitsland
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Ierland
Griekenland
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Griekenland neemt deel sinds Q2 2008.
Italië
Nederland
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
13
Manpower Employment Outlook Survey Nederland Noorwegen
Na seizoenscorrectie
Polen
Netto werkgelegenheid
Netto werkgelegenheid
Polen neemt deel sinds Q2 2008.
Roemenië
Spanje
Netto werkgelegenheid
Na seizoenscorrectie
Netto werkgelegenheid
Roemenië neemt deel sinds Q2 2008.
Zweden
Na seizoenscorrectie
Zwitserland
Netto werkgelegenheid
Netto werkgelegenheid
Zwitserland neemt deel sinds Q3 2005. Geen kolom betekent netto werkgelegenheidscijfer van 0.
Verenigd Koninkrijk
Na seizoenscorrectie
Zuid-Afrika
Netto werkgelegenheid
Netto werkgelegenheid
Zuid-Afrika neemt deel sinds Q4 2006.
14
Over het onderzoek De Manpower Employment Outlook Survey wordt ieder kwartaal uitgevoerd en meet in welke mate werkgevers het eerstvolgende kwartaal een uitbreiding of inkrimping van personeel verwachten. In de 45 jaar dat dit onderzoek loopt, heeft het zich ontwikkeld tot een betrouwbaar onderzoek naar werkgelegenheids ontwikkelingen wereldwijd. Een aantal succesfactoren ligt ten grondslag aan de Manpower Employment Outlook Survey: Uniek: het is het enige onderzoek op dit gebied met een dergelijke omvang, reikwijdte, onderzoekshistorie en onderzoeksgebied. Voorspellend: de Manpower Employment Outlook Survey is het meest uitgebreide voorspellende onderzoek op dit gebied waarbij verwachtingen van werkgevers ten aanzien van het eerstvolgende kwartaal worden onderzocht. Een belangrijk verschil met andere onderzoeken en studies op dit terrein, die alleen historische data analyseren. Gericht: meer dan 4 decennia lang ontleent het onderzoek haar gegevens aan één enkele vraag. Onafhankelijk: het onderzoek is gebaseerd op een representatieve steekproef onder werkgevers uit de deelnemende landen. De steekproef is niet gebaseerd op gegevens van Manpower, maar op een onafhankelijke database. Solide: de onderzoeksresultaten worden ontleend aan meer dan 55.000 interviews met werkgevers uit de publieke en private sector in 32 nationale economieën. Op basis van die gegevens rapporteert het onderzoek over de verwachte ontwikkelingen in werkgelegenheid per land, per regio en per sector.
Onderzoeksmethodologie De Manpower Employment Outlook Survey is gebaseerd op een valide onderzoeksmethodologie waarbij de hoogste marktonder zoekcriteria in acht worden genomen. Het onderzoeksteam voor de 32 landen en regio’s waar de enquête op dit moment wordt uitgevoerd bestaat uit het interne onderzoeksteam van Manpower en Infocorp Research Ltd. Het onderzoek is zo opgezet dat het representatief is voor iedere nationale economie. De foutmarge voor de regionale en wereldwijde gegevens is niet groter dan +/- 3,9%. De foutmarge voor de nationale gegevens op een dergelijke steekproef is +/- 3,6%.
Onderzoeksvraag Aan alle onderzoeksdeelnemers wereldwijd wordt één en dezelfde vraag gesteld: “Zal het totaal aantal werknemers op uw locatie de komende drie maanden – dus tot en met juni 2008 – toenemen, afnemen of gelijk blijven?”.
Netto werkgelegenheidscijfer In dit verslag wordt gebruik gemaakt van de term Net Employment Outlook of netto werkgelegenheidscijfer. Dit cijfer wordt verkregen door het percentage werkgevers dat een daling verwacht in het aantal werknemers op de betreffende locatie af te trekken van het percentage werkgevers dat een stijging verwacht in het aantal werknemers op de betreffende locatie voor het eerstkomende kwartaal. Het resultaat van deze berekening is de Net Employment Outlook.
Seizoensinvloeden Een aanpassing van de uitkomsten met betrekking tot seizoensinvloeden heeft plaatsgevonden op de gegevens van Australië, Oostenrijk, België, Canada, China, Frankrijk, Duitsland, Hongkong, Ierland, Italië, Japan, Mexico, Nederland, NieuwZeeland, Noorwegen, Singapore, Spanje, Zweden, Taiwan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten om een aanvullend inzicht te bieden in de enquêteresultaten. Hierdoor ontstaat een eenduidige interpretatie van de resultaten over de hele tijdslijn. In de toekomst zullen de gegevens in de overige landen ook aangepast worden aan deze seizoensinvloeden. Dit kan echter pas gebeuren als het onderzoek meerdere malen is uitgevoerd, waardoor seizoensfluctuaties duidelijk worden. NB: in het tweede kwartaal van 2008 heeft Manpower het TRAMO-SEATS-model toegepast op de berekening van gegevens die gecorrigeerd zijn voor seizoensinvloeden.
Onderzoekshistorie 1962 Eerste generatie Manpower Employment Outlook Survey (MEOS) start in Canada en de Verenigde Staten. 1966 In het Verenigd Koninkrijk wordt een equivalent geïntroduceerd van het onderzoek uit de Verenigde Staten. Daar noemt men het onderzoek Quarterly Survey of Employment Prospects (QSEP). Dit onderzoek is op dezelfde leest geschoeid als MEOS en voorspelt de trends in werkgelegenheid. Het is het eerste voorspellende onderzoek op dit terrein in Europa. 1976 De tweede generatie MEOS wordt gelanceerd in de Verenigde Staten en Canada. De onderzoeks methodologie wordt geactualiseerd volgens de nieuwste inzichten in marktonderzoek. 2002 QSEP in het Verenigd Koninkrijk wordt aangepast aan een nieuwe onderzoeksopzet. Ierland en Mexico introduceren QSEP. 2003 De derde generatie MEOS wordt gelanceerd. Het onderzoeksprogramma wordt wereldwijd uitgerold in 18 Manpowerlanden: Australië, België, Canada, Duitsland, Frankrijk, Hongkong, Ierland, Italië, Japan, Mexico, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Singapore, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Zweden. 2004 Manpower Nieuw-Zeeland introduceert de Manpower Employment Outlook Survey. 2005 Manpower China, India, Zwitserland en Taiwan introduceren de Manpower Employment Outlook Survey. 2006 Manpower Costa Rica en Peru nemen voor het eerst deel aan de Manpower Employment Outlook Survey. Enquêtes in Australië, Oostenrijk, België, Frankrijk, Duitsland, Hongkong, Ierland, Italië, Japan, Mexico, Nederland, Noorwegen, Singapore, Spanje en Zweden voegen gegevens die gecorrigeerd zijn voor seizoensinvloeden toe in het derde kwartaal. Manpower Zuid-Afrika introduceert de Manpower Employment Oulook Survey. 2007 Manpower Argentinië introduceert de Manpower Employment Outlook Survey. De enquête in NieuwZeeland voegt in het eerste kwartaal gegevens toe die gecorrigeerd zijn voor seizoensinvloeden. 2008 Manpower Tsjechië, Griekenland, Guatemala, Polen en Roemenië nemen voor het eerst deel aan de Manpower Employment Outlook Survey. De enquêtes in China en Taiwan voegen in het tweede kwartaal gegevens toe die gecorrigeerd zijn voor seizoensinvloeden. 15
Manpower Employment Outlook Survey Nederland
Over Manpower Inc. Manpower Inc. (NYSE: MAN) is wereldwijd leider op het gebied van personeelsdiensten, dankzij het ontwikkelen en leveren van diensten waarmee opdrachtgevers in de voortdurend veranderende wereld van werk een winnende koers kunnen volgen. Het bedrijf, dat in 2008 haar 60-jarig bestaan viert, heeft een omzet van $21 miljard en verzorgt een breed dienstenpakket voor de gehele wereld van werk, inclusief de werving van personeel op vaste, tijdelijke of contractbasis, assessment en selectie, training, outplacement, outsourcing en consulting. Manpowers wereldwijde netwerk van 4.500 vestigingen in 80 landen en gebiedsdelen stelt het bedrijf in staat jaarlijks aan de wensen van 400.000 opdrachtgevers tegemoet te komen. Deze klantenkring omvat zowel kleine en middelgrote bedrijven in alle sectoren als ´s werelds grootste multinationals. De focus van Manpowers werk is gericht op het vergroten van de productiviteit door verbeterde kwaliteit, efficiëntie en kostenreductie, waardoor opdrachtgevers zich beter op hun kernactiviteiten kunnen richten. Manpower is actief onder vijf merknamen: Manpower, Manpower Professional, Right Management, Jefferson Wells en Elan. Voor meer informatie over Manpower Inc. kunt u terecht op www.manpower.com.
Over Manpower Nederland Manpower is een full-service organisatie in de wereld van werk, voor grote en kleine, lokale, nationale en internationale onder nemingen. In Nederland bestaan 150 kantoren en werken 750 consultants. De eigentijdse dienstverlening omvat de werving van personeel op vaste, tijdelijke en contractbasis, assessment en selectie, training, outplacement, outsourcing en consulting. Manpower huldigt de filosofie dat lokale mensen de lokale markten moeten bedienen. Dit is immers essentieel voor de dienstverlening aan meer dan 300.000 werkgevers in het MKB per jaar. Juist met de combinatie van mondiale expertise en resources én deskundig lokaal personeel onderscheidt Manpower zich in de HR-markt. Evenals elders in de wereld is Manpower actief onder vijf merknamen: Manpower (werving van vaste en tijdelijke medewerkers), Manpower Professional (bemiddelt ervaren hoogopgeleide professionals, met nadruk op de sectoren Engineering, Finance en Sales & Marketing), Elan (rekrutering voor informatietechnologie en telecommunicatie), Jefferson Wells (expertise voor internal audits, finance & accounting, belastingen en technology risk management) en Right Management (bedrijfsbrede HR-oplossingen, advies & praktische oplossingen, bij instroom, doorstroom & uitstroom). Het hoofdkantoor van Manpower Nederland is gevestigd te Diemen. Voor meer informatie: www.manpower.nl. Meer informatie over dit onderzoek kunt u opvragen bij de afdeling Marketing & Communications van Manpower Nederland: 020 - 660 2222.
16
Manpower Nederland, Diemerhof 16-18 Postbus 12150, 1100 AD Amsterdam Tel.: 020 - 660 22 22, Fax: 020 - 660 22 87 www.manpower.nl,
[email protected] © 2008, Manpower Inc. All rights reserved.