OP DE HOOGTE. Augustijns Centrum de Boskapel

OP DE HOOGTE Augustijns Centrum de Boskapel

April 2008

“” ... bij tijd en wijle van mening verschillen zonder haat, alsof iemand het oneens was met zichzelf en juist door die schaars voorkomende onenigheid fleur geven aan de eensgezindheid van meestal ...” “ (Augustinus, Belijdenissen, IV,8,13,p.113) Colofon : Op de Hoogte is het bulletin van de Boskapelgemeenschap. Het biedt ruimte voor Boskapellers en andere bezoekers van de kapel om te schrijven of te lezen over zaken die de gemeenschap van de Boskapel of de kerkgemeenschap in het algemeen raken. Ook geeft het informatie over vieringen in de kapel en andersoortige informatie over activiteiten die vanuit de Boskapel worden ondernomen. Op de Hoogte verschijnt 10 maal per jaar. Redactie: Mechy Dolmans-van Oosterhout, Gerard Willems (beiden eindredactie), Chris Dijkhuis en Jan Garnier e-mail : [email protected] Schoutstraat 23, 6525 XR Nijmegen 024 3554903 Lay-out en druk: Helma Bertels, Myriam Devos, Hans Thoonen (e-mail [email protected]) Abonnementen: Na schriftelijke aanmelding ontvangt u voor 9 euro een jaar lang Op de Hoogte thuis Adres Boskapel: Graafseweg 276 6532 ZV Nijmegen tel/fax 024-3776968 bgg 024-3726610 homepage: www.boskapel.nl e-mail: [email protected] Postbank: 22.06.916, Rabobank: 15.78.32.856 t.n.v. Rector Boskapel

2

VOORWOORD Naast de vaste rubrieken biedt dit nummer van Op de Hoogte u een mengeling aan informatieve en tot nadenken stemmende artikelen. Nu al een paar keer hebben we bezoek gehad van een echtpaar dat deel uitmaakt van de Orthodoxe gemeenschap. Tijdens de koffie werd met hen besproken of er ter informatie over deze tak van de christelijke inspiratie niet iets geschreven zou kunnen worden in Op de Hoogte. Dat is gebeurd en in dit nummer treft u het eerste deel aan van een artikel dat voor velen nieuws zal bevatten. In een tijd die zo bezig is met het milieu en hoe wij omgaan met ons rentmeesterschap is het goed te lezen hoe jonge mensen letterlijk het goed omgaan met onze omgeving in praktijk brengen. Mechy Dolmans-van Oosterhout beschrijft een bezoek aan een jong stel die zelfvoorzienend in het hoge Noorden bezig zijn. Leven zoals zij het doen geeft stof om over na te denken. In dit nummer komt een initiatief tot leven dat in het laatste medewerkersoverleg op tafel kwam: nadere kennismaking met boskapellers die in onze gemeenschap speciaal actief zijn. Als eerste wordt Antoinette Meys, de voorzitster van de werkgroep verzelfstandiging Boskapel door een lid van de redactie ondervraagd. We hopen in de toekomst nog andere leden van onze gemeenschap over wat meer privé zaken te bevragen. Tot slot voert Chris Dijkhuis ons beknopt door de geschiedenis van het Romeinse Rijk. Dit om het vervolg van zijn bespreking van de geschriften van Augustinus wat begrijpelijker te maken. Gerard Willems en Mechy Dolmans-van Oosterhout

3

LITURGIEKALENDER april 2008 Paastijd liturgische kleur: wit tijd van de vieringen: half 11 Vroeger spraken we over 'zondagen na Pasen', tegenwoordig is 'na' veranderd in 'van', want tot en met Pinksteren vieren we elke zondag de vreugde van Pasen. Inhoudelijk leren we via de lezingen wat het betekent met Christus te leven, een leven met en uit de Geest, die ons de kracht geeft om te leven zoals hij. − zondag 6 april: Lucas 24, 13-35: de Emmaüsgangers − zondag 13 april: Johannes 10,1-10: de Goede Herder voorganger: p. Bert van Balkom (broer van Ank en Truus) − zondag 20 april: Johannes 14, 1-12: de Weg − zondag 27 april: Johannes 14, 15-21: Geestkracht toegezegd − donderdag 1 mei: Matteüs 28, 16-20: Hemelvaart − TV-Nijmegen maakte (via Louis de Mast) een opname van onze Paaswake, die op 2e Paasdag is uitgezonden. Deze opname staat nu op DVD en kan, tegen een geringe vergoeding opgevraagd worden door een mailtje te sturen naar [email protected] of te bellen met (024) 3608068. − De vastenactie voor kansarme studenten in Bolivia komt uit op 1300 euro. Er volgt nog een nabeschouwing over de actie. Hartelijk dank alvast. Toelichting bij de Communie/het breken en delen. De communie vormt het hoogtepunt van de hele eucharistieviering. Voordat we ter communie gaan wordt het brood gebroken. In dat gebaar komt aan het licht dat slechts het gebroken brood het mogelijk maakt dat mensen ervan kunnen eten. Hoe belangrijk het breken van het brood is, blijkt uit het feit dat de eerste christenen de naam 'breken van het brood' gebruikten om de eucharistie aan te duiden. En de leerlingen van Emmaüs 4

herkennen Jezus bij het breken van het brood. Het is zijn herkenningsteken geworden, omdat Jezus juist bij dit gebaar het joodse ritueel op zo'n manier wijzigde dat hij het betrok op het breken en delen van zijn leven. Wij gebruiken de term 'breken en delen' voor het uitdelen en ontvangen van brood en beker. Uitdeler en ontvanger kijken elkaar met een blik van verstandhouding even aan. De een zegt: 'lichaam van Christus', de ander antwoord: 'amen'. Als je deze woorden losmaakt uit hun context van breken en delen, heb je er moeite mee om ze uit te spreken. De beeldspraak van Paulus en Augustinus geeft er de juiste dynamiek aan: wij zijn als geloofsgemeenschap Jezus'lichaam op aarde sinds hij zelf lijfelijk niet meer aanwezig is. De woorden bij de beker versterken deze betekenis: proeven/drinken uit deze beker is teken van de nieuwe verbondenheid die tot stand is gebracht door Jezus'bloedeigen leven. Zou je innerlijk echt niet de bereidheid hebben om buiten de liturgie naar vermogen te breken en te delen met anderen, dan zou je je moeten afvragen of je aan het rituele breken en delen mee moet doen. Wie die bereidheid heeft, is welkom. De maaltijd van de Heer is dan een vieren van wat er aan solidariteit groeiende is en tevens een herinnering dat er nog veel te doen is Jo Tigcheler). Joost Koopmans

VAN DE BESTUURSTAFEL Medewerkersoverleg Op 3 maart jl. heeft het Medewerkersoverleg plaatsgevonden. Met 10 coördinatoren werd hoofdzakelijk gesproken over samenwerking binnen de werkgroep en tussen de verschillende groepen in de Boskapel. Daarnaast werden de coördinatoren bijgepraat over de stand van zaken van de verzelfstandiging. Het verslag van het overleg wordt binnenkort naar de coördinatoren 5

verzonden, zodat onze vrijwilligers via hun coördinator kennis kunnen nemen van de inhoud van het verslag. Inschrijfformulier Boskapeller Op dit moment hebben zo'n 110 bezoekers van de Boskapel d.m.v. het inschrijfformulier zich aangemeld als Boskapeller. Het inschrijfformulier, dat ingesloten was bij de brief van de Kapelbalans, blijkt toch enige verwarring op te roepen. Vooral als in één gezin meerdere personen zich wensen in te schrijven als Boskapeller. Daarom zijn er inschrijfformulieren bijgemaakt, die u in de Boskapel aantreft en waarmee u zich kunt opgeven als Boskapeller. Door u in te schrijven als Boskapeller steunt u het bestuur bij haar streven de Boskapel zelfstandig door te laten gaan. Monumenten schildje Bij de ingang van de Boskapel kunt U rechts op hoogte het schildje zien, dat de gemeente heeft geplaatst om aan te geven dat de Boskapel tot gemeentelijk monument is aangewezen. Nieuwsbrief verzelfstandiging Op 16 maart 2008 is een 2e. nieuwsbrief omtrent de verzelfstandiging in de Boskapel verspreid. Hierin werd u geïnformeerd over allerlei zaken van de verzelfstandiging. Het blijkt, dat u als bezoeker van de Boskapel zeer geïnteresseerd bent in de ontwikkelingen rond de verzelfstandiging. Kapeloverleg Op dinsdag 22 april a.s. wordt een regulier Kapeloverleg gehouden. Het bestuur nodigt alle Kapelbezoekers uit voor deze vergadering, die om 20.00 uur begint in de koffiezaal van de Boskapel. De agenda wordt op korte termijn bekend gemaakt. Henny Peters, voorzitter Boskapel bestuur

6

ORTHODOXIE. De Oosterse kerk. Bij het wegvallen van het IJzeren gordijn werd Europa groter omdat zoveel gebieden -en daarmee steden- bereikbaar werden voor toerisme en handel. Zo ontstonden er stedenbanden gelijk die tussen Nijmegen en Pskov en vriendschappen tussen mensen. Mensen met verschillende religies zoals de Russisch Orthodoxe kerk o.m. in Oost Europa. De meeste mensen denken bij het horen van de naam Orthodoxe kerk aan iconen en de indrukwekkende vierstemmige kerkzang, maar helaas is dat alles wat ze erover weten. Waar komt de Orthodoxe kerk vandaan en wat zijn de belangrijke verschillen met de Rooms-katholieke kerk? Iets meer daarover vertel ik U graag, juist omdat -en dat is mijn gevoel- wij als Christenen een liefdesband met elkaar op prijs stellen en willen verstevigen. Ook de Orthodoxe kerk gaat terug tot de neerdaling van de Heilige Geest over de Apostelen, die na de hemelvaart van Jezus Christus in Jeruzalem bijeen waren en waarmee de kerk ontstond. Aanvankelijk was er één kerk die zich snel verspreidde over de toenmalig bekende wereld, met name binnen het Romeinse rijk. Tegen het einde van de vierde eeuw (395) verdeelde keizer Theodosius het Romeinse rijk onder zijn twee zoons. De een werd keizer van het West Romeinse rijk met Rome als hoofdstad, de andere zoon werd keizer van het Oost Romeinse rijk met als hoofdstad Constantinopel -het huidige Istanboel- in Turkije. Juist daardoor ging er na verloop van tijd wat veranderen. In het W. Romeinse rijk kreeg Latijn de overhand en beheersten steeds minder mensen de Griekse taal en in het O. Romeinse rijk was het omgekeerde te bespeuren. Na een paar honderd jaar waren de twee vroegere delen van het Romeinse rijk van elkaar vervreemd geraakt met als gevolg dat mensen en kerk steeds meer van elkaar gingen verschillen. Door vervreemding, machtsaanspraken en gebrek aan liefde voor elkaar is het uiteindelijk tot een breuk gekomen die leidde tot een, 7

in het Westen Rooms Katholieke kerk en de Orthodoxe kerk in het Oosten. Vaak noemt men het jaar 1054 als het jaar van de scheiding tussen de kerk in het Westen en die van het Oosten. In dat jaar deed een pauselijke delegatie, die op bezoek was in Constantinopel, de Patriarch van Constantinopel in de ban. Lang heeft men erop gerekend, dat de ban zou worden opgeheven maar dat geschiedde niet. In 1204 overspoelden de Kruisvaarders Constantinopel met verschrikkelijke gevolgen. Ze stichtten daar een Latijns koninkrijk waarmee een eventuele heling van de breuk een moeizaam proces zou worden.

Het woord “orthodox” heeft twee betekenissen. De eerste is “rechte of juiste leer,” de tweede is “de juiste of juiste eer, het juiste eerbetoon.” De Orthodoxe kerk ontwikkelde zich verder los van Rome en het westerse Christendom en zo is deze kerk een kerk geworden die nog steeds heel veel gemeen heeft met de Rooms-katholieke kerk, maar op een aantal punten van haar verschilt. De Orthodoxe kerk hangt meestal vol iconen en de gelovigen worden geacht de diensten met al hun zintuigen mee te beleven. Met de ogen zien zij de iconen, de priesters en diakenen in de kerk. Met de neus ruiken zij de wierook. Met hun oren horen zij de gezangen, psalmen en gebeden.

8

Met hun mond zingen zij de bekendste delen van de diensten vaak mee. Zij staan in de kerk en maken veelvuldig met hun rechterhand kruistekens en vaak een buiging. Er zijn slechts een aantal banken of stoelen die meestal worden gebruikt door hen die door hun lichamelijke conditie niet meer in staat zijn lang te staan. In de kerk bevindt zich een iconenwand of iconostase genoemd, waarachter de altaarruimte is en de priesters en diakenen zich meestentijds ophouden. Van tijd tot tijd komen zij via de deuren in de iconenwand naar de kerk voor een intocht ofwel processie, het doen van de voorbeden, of het geven van de zegen. (wordt vervolgd) Adriaan Theodoor de Winter, Lidmaat van de Russisch Orthodoxe Kerk Weth. Theunissen Hof 4 6596 EA Milsbeek. 0485 – 51 52 62……………….. [email protected]

INTERVIEW Met: ANTOINETTE MEYS Ze werd geboren te Brunssum (L) op 23 maart 1962, en deed na haar Atheneum B de lerarenopleiding Omgangskunde/Gezondheidskunde, gevolgd door Post WO studie: de Leergang Opleidingskunde, Procesmanagement en Transitiemanagement. Ze heeft een eigen bureau voor organisatieontwikkeling en coaching. In haar vrije tijd leest ze veel en doet ze aan beeldhouwen, reist ze graag en vinden we haar vaak al hardlopend of kokend bezig. Ook museumbezoek behoort tot haar interesses. Ze heeft een man (John) die ook wel eens meekomt naar de Boskapel en een zoon van 15 jaar.

9

Hoe ben je in de Boskapel terechtgekomen? “Dat gebeurde via een aankondiging in de plaatselijke pers van een Goede Vrijdag- of Kerstviering, dat weet ik niet meer precies. Dat eerste bezoek klikte en leidde tot incidentele bezoekjes aan vieringen”. Zo’n tweeëneenhalf jaar geleden werden de bezoeken regelmatiger en tijdens de koffie werden er leuke contacten gemaakt. Ze wilde zichzelf zo’n zondagmorgen vaker gunnen en zo kwam het dat ze er steeds meer inrolde.

Wat boeit je in de Boskapel? “Ik ben van huis uit, als Limburgse, RK opgevoed. Dat sleet erg af tijdens mijn wonen in Tilburg (studietijd) en Den Haag (vanwege de liefde). Ik had een tegenzin tegen het traditionele kerkgebeuren en liet alle contact varen in de tachtiger jaren. Een keerpunt kwam toen ik op tv tijdens de uitvaart van Prins Claus Huub Oosterhuis hoorde preken”. Dat was een taal die ze verstond. Hier kwam ze vandaan, maar het werd wel heel anders en aansprekend verwoord. “Ik vraag me overigens wel eens af of ik echt gelovig ben” zegt ze vervolgens.“Ik ben eigenlijk meer zoekend, zoals, denk ik, velen met mij”. Met de opkomst van de bevrijdingstheologie voelde ze behoefte aan het tonen van solidariteit met de minderbedeelden en zag ze de kerk steeds meer als machtsblok. Ook New-Age had een tijdje haar belangstelling. “Maar geleidelijk begon ik saamhorigheid te missen, en het samen met anderen proberen over het geloof en de beleving ervan na te denken. Ik voelde me wat alleen staan”. 10

Hoe ben je in de werkgroep verzelfstandiging terecht gekomen? “Toen ik eenmaal een beetje wortel in de Boskapelgemeenschap had geschoten wilde ik er wat voor doen. Ik ben altijd wel bezig geweest met sterven en uitvaart en vond in de Boskapel een vorm die me aantrok. Ik meldde me dus bij Joost Koopmans met de vraag of ik op dat vlak iets kon betekenen. Joost vond dat ik eerst misschien meer moest aarden in de Boskapel, en dat de uitvaartgroep goed was bemenst. Dat er echter op termijn wel een verzelfstandiging aan zat te komen en dat ik daar wellicht een rol in kon spelen. Ik stelde een aanpak voor (een stuurgroep naast het Bestuur) en nam initiatieven, en, zo gaat dat nu eenmaal als je je nek uitsteekt: ik werd gevraagd de werkgroep voor te zitten”. Haar netwerk in de gemeenschap groeide. Ze werd lid van de leesgroep en kreeg in de gemeenschap echte wortels. Hoe breng je je werkervaring in in de werkgroep? “Ik kan beroepsmatig veel kwijt en ik leer er ook van. Het is een uitdaging om overzicht te houden over de verschillende werkgroepen en het geheel, en om steeds nieuwe stappen te bedenken in het proces. Ik heb er dus zelf ook profijt van. Echt puur altruïsme is, geloof ik, een fictie. Dus zelf iets terugkrijgen van je werk voor anderen mag ook, vind ik. Ik streef ernaar betrokkenheid te bevorderen, communicatie te stimuleren. Ik ontwikkel strategieën om mensen te stimuleren en gebruik te maken van opborrelende ideeën”. Ze noemt een paar boskapellers die steeds nadenken over hoe het verder kan en moet, en haar daarover spreken of schrijven. Wat vind je van de gevolgde werkwijze van de werkgroep(en)? “Ik ben erg gelukkig met de gang van zaken zover, en heb goede hoop dat we met z’n allen de verzelfstandiging tot een goed einde kunnen brengen”.

11

Hoe zie jij de Boskapel in de toekomst? Ze ziet de Boskapel graag als een centrum voor uitvaarten, concerten, huwelijken (inclusief recepties in de koffiekamer) naast de traditionele functies als een huis voor erediensten en vieringen en vormingsactiviteiten en hoopt dat op den duur de gemeenschap financieel, liefst met sponsoring van derden, in staat zal zijn zichzelf staande te houden. Gerard Willems.

Een tijdje geleden schreef ik over een jong gezin dat per huifkar van Nederland naar Zweden trok om zich daar te vestigen. Mijn man en ik hebben hen daar onlangs bezocht. Het is fascinerend hoe deze jonge mensen met anderen een gemeenschap vormen die consequent en bewust zó leven en met Moeder Aarde proberen om te gaan zonder haar schade toe te brengen. In een tijd waarin wij dreigen onze planeet op te eten en op te gebruiken, zouden wij iets van hen kunnen leren.

“De

dingen zijn pas echt leuk, als ze niet vanzelfsprekend zijn”. Bastiaan

HET HUIS IN HET BOS. Op 50 meter van de plek waar ze hun huis wilden bouwen lagen zo’n 100 boomstammen klaar: dikke rechte Scandinavische grove dennen en sparren. Ter plaatse zaagden ze er balken van met platte zijvlakken die daardoor gemakkelijk tot muurtjes gestapeld konden worden. Verder zaagden ze vele, vele planken. Op handkarretjes vervoerden ze alles zelf (er was nog geen paard) naar de bouwplaats. In 5 jaar tijd, voornamelijk tijdens vakanties, bouwden zij en met hulp van vrienden een huis en in januari 2008 trokken zij erin: Bastiaan, Laura en hun 2 zonen. Het was niet 12

gelukt vóór de winter de wateraanvoer en afvoer te realiseren, voorlopig moet het water in jerrycans gehaald worden op de boerderij, die zo’n 100 meter verderop staat. Samen met de 2 bewoners van de boerderij vormen zij een woon- en werkgemeenschap met als doel eenvoudig en creatief te leven in samenwerking met de natuur. Ze proberen zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn. Er zijn 2 paarden, 6 schapen, konijnen en kippen en een grote groentetuin. Hout om te stoken komt uit het eigen bos. Eenmaal per jaar wordt er gejaagd op elanden. Van het vlees van één eland kun je minstens een jaar eten en van de huid kun je allerlei dingen maken. Er worden cursussen in overleven gegeven en onlangs was er een wintertocht. De deelnemers maakten eerst laarzen van elandenhuid met binnenlaarzen van oude dekens. Om niet door de sneeuw te zakken maakten ze voor ónder de laarzen van buigzame takken sneeuwschoenen, die ze als een tennisracket bespanden met leren reepjes. Daarmee gingen ze op pad. Voor de nacht bouwden ze een sneeuwhol of ze sliepen zomaar in de openlucht in een bivakzak. Een week voor ons bezoek, heeft Bastiaan in het huis een soort van composttoilet gemaakt en in de badkamer een wastafel geïnstalleerd (zonder stromend water of afvoer). Het huis is werkelijk fantastisch, niet te geloven dat het louter met de handen gemaakt is! Er is een zitkamer, een keuken met houtfornuis voor verwarming en om op te koken en te bakken (elke dag eigen gebakken brood!) en 2 slaapkamers. Hoewel iedereen zijn bed aanbiedt nemen wij genoegen met de matrassen op een klein vlierinkje in de nok van het huis, waar we met een ladder opklimmen. Elektriciteit wordt grotendeels verkregen via zonnepanelen. Het gangetje staat dan ook vol accu’s. Elders op het terrein is een toren voor de windmolen in aanbouw, zodat ook windkracht omgezet kan worden in elektriciteit. Buiten begroeten en bedanken we Torden, het paard dat Bastiaan en zijn gezin per huifkar in 83 dagen “stapvoets en soms in draf” van Malden tot hier gebracht heeft. 13

De kinderen hebben de komende week vakantie, zodat we samen van de winter en de sneeuw kunnen genieten. We wandelen of langlaufen elke dag, we picknicken en maken daarbij een vuurtje. Ouders en kinderen zijn echte buitenmensen en kunnen overal slapen. Op een nacht slaapt Laura met het jongste kind in een sneeuwhol, uitgegraven in de berg sneeuw die ontstaan is na het sneeuwruimen. We gaan even kijken als ze er in liggen. In een uitgehouwen nisje branden 2 kaarsjes, die de gehele ruimte tot een sprookjesachtige doorschijnende albasten bol maken in de donkere nacht. De week daarop gaan de kinderen weer naar school. Om 6.15 uur horen we onder ons het breken van houtjes: Bastiaan maakt de kachel aan. De kinderen staan op, zij worden naar de weg gebracht waar de schoolbus hen oppikt. Dan staan ook wij op. Het wordt een prachtige dag, buiten is het is –8 graden maar de zon komt er aan! We wassen ons van top tot teen met één fles koud water. Door het kleine raam kijken we uit over het stille besneeuwde bos. Elke dag is dit een meditatief moment en we genieten ervan. Het past helemaal bij de vasten. Wat is het goed om stil te staan bij de dingen die normaal zo vanzelfsprekend zijn! Laura hoeft vandaag niet te werken. Een van ons is jarig en daarom bakt ze een vla in de oven van de houtkachel, knap hoor! De kruisbessen erop komen uit de tuin. ’s Avonds komen ook de bewoners van de boerderij. We koken en eten samen, alles van eigen bodem, wíj trakteren op wijn. We danken voor de goede gaven van Moeder Aarde, we bedanken elkaar ook en toosten op de jarige! Er gebeuren hier goede dingen. De Noord-Amerikaanse indianen zouden het hier “a place of good medicine” noemen, een plaats van heling en inspiratie. “Mahali pazuri” zeggen ze in Tanzania. Een bijbelse plek ook waar je “drie tenten zou willen opslaan”. Ik ben er van overtuigd dat God hier woont. Björkåsen, Zweden, maart 2008 Mechy Dolmans-van Oosterhout. 14

VOOR U GELEZEN: Augustinus’ De stad van God, boek V (2) Boek V gaat over de eigenlijke oorzaken van Rome’s grootheid. De eerste 11 hoofdstukken zijn als een inleiding te beschouwen, daarna lijken de hoofdstukken 12 t/m 26 enigszins op een leerboek Algemene Geschiedenis. Bij voorbeeld het eerste deel, derde en vierde hoofdstuk van Commissaris (o.m. zesde druk 1958 Malmberg ’s Hertogenbosch) resp. over ‘De vorming van het Romeinse wereldrijk’ en ‘Het Romeinse Keizerrijk’. Voor een beter begrip van de tweede helft van dit belangrijke boek uit De civitate Dei is enige kennis van de Romeinse republiek absoluut vereist. Dat is de reden waarom de ontwikkeling van de Romeinse staat hieronder geschetst wordt. De schets eindigt met twee figuren: Cato en Caesar. In hen ziet Augustinus blijkens een citaat van Sallustius min of meer een herleving van Oudromeinse deugden die tijdens de expansie van het Romeinse Rijk jammerlijk verdwenen waren. Hoe ziet die geschiedenis eruit? Augustinus opent hoofdstuk 12 met een citaat van de Romeinse geschiedschrijver Sallustius dat de oude Romeinen omschrijft als ‘begerig naar lof en vrijgevig met geld; zij wilden mateloze roem een eervol gewonnen rijkdom’. Voor roem wilden ze leven en sterven. Slaaf-zijn beschouwden ze als roemloos, heersen en bevelen als roemvol. Dat gold ook voor hun vaderstad: eerst vrijheid, daarna heerschappij. Daarom werd Tarquinius Superbus de laatste van de koningen die vanaf 753 v.Chr. hadden geregeerd in 510 v. Chr. verjaagd en werden er twee consuls gekozen die maar één jaar aanbleven en in tijden van nood slechts voor 6 maanden konden worden vervangen door één dictator. De senaat met de 300 voornaamste burgers had het overwicht in het bestuur, de volksvergadering koos de hoogste ambtenaren, stemde over wetten en besliste over vrede of oorlog.

15

Daarmee ontstond niet meteen een soepele staatsvorm. Eerst werden er grote conflicten uitgevochten tussen patriciërs en plebejers, zeg maar de adel en het gewone volk. Daarna volgde van ongeveer 400 tot 270 de onderwerping van Italië en van 264 tot 201 voerden de Romeinen tijdens de mooiste en heldhaftigste periode van hun republiek op leven en dood de eerste twee van de drie oorlogen tegen Carthago in het Noord-Afrika, waar Augustinus ruim 500 jaar later zou gaan werken. Had Rome toen die confrontatie met Afrika niet gewonnen, de wereld inclusief de West-Europese, zou er nu onvoorstelbaar anders uitzien. Vanaf ruwweg 200 ging het met de deugden van het oude Rome al bergafwaarts: Rome richtte haar blik op het Oosten en veroverde de Hellenistische rijken. In 133 v.Chr. bestond het Romeinse rijk in feite uit het hele Middellandse Zee-gebied van Oost-Spanje tot in Klein-Azie inclusief Zuid-Frankrijk, de Balkan en de noordkust van Afrika. Alleen de Romeinen hadden volledig burgerrecht. De bondgenoten in Italië niet, maar die hadden wel zelfbestuur en profiteerden van Rome’s heerschappij. De provincies waren wingewesten in de letterlijke zin van het woord: ze stonden onder Romeinse gouverneurs en werden met name door grondbelasting, pacht van staatslanderijen en tolheffingen uitgebuit. In die constellatie begint een zeer roerige periode waarin de republiek ten onder gaat en de alleenheerschappij in de vorm van het keizerrijk in 27 v.Chr. begint. De globaal 100 jaar wordt gekenmerkt door burgeroorlogen en revoluties. Eerst werden de gebroeders Gracchus, aristocraten die zich tot leiders van de volkspartij hadden opgeworpen, door de senaatspartij vermoord. Vervolgens begonnen de Italiërs zich te roeren: ze vonden dat ze onderhand hun burgerrecht wel verdiend hadden. Daarna kwam de eerste burgeroorlog: Marius de leider van de volkspartij tegen Sulla, de man van de senaat. Rome beleefde een schrikbewind eerst van Marius, daarna van Sulla. Sulla maakte duizenden slachtoffers, maar herstelde de

16

senaatsregering. Dan komt van 79 tot 49 v.Chr. de periode van Pompeius en Caesar, rivaliserende generaals.

Pompeius, de man van de senaat, rekende af met de zeeroverij en met Mithridates van Pontus, een despoot in het Noorden van Klein-Azië die de hele regio aan het annexeren was. Maar Pompeius was zo succesvol dat de senaat hem ging tegenwerken waardoor hij overliep naar de volkspartij waar Caesar de leiding had. Samen met de rijkaard Crassus vormden ze in 60 v.Chr. het eerste driemanschap. Crassus sneuvelde spoedig, Caesar had veel succes in Gallië, Pompeius was van de twee generaals duidelijk de minst begaafde staatsman. In de tweede burgeroorlog van 49 tot 45 v. Chr. rekende Caesar met zijn rivaal af. Behalve Afrika was het hele rijk nu in handen van Caesar. In Afrika wachtten de felste voorstanders van de republiek onder leiding van Cato. Caesar versloeg hen bij Thapsus en Cato die de republiek niet wilde overleven, stortte zich in zijn zwaard: in 45 v.Chr. begon de alleenheerschappij. Die duurde voor Caesar zelf maar heel even: in 44 werd hij vermoord. Hoe in hoofdstuk 12 Augustinus de karakters van Cato en Caesar tegen elkaar afzet vormt het begin van de volgende aflevering van deze serie. Chris Dijkhuis 17

PALMZONDAG BIJ DE KINDERNEVENDIENST In tegenstelling tot voorgaande jaren heeft er in het voorjaar geen kindermiddag plaats gevonden. De zaterdagmiddag blijkt voor veel kinderen een drukke middag te zijn en het aantal aanmeldingen liep terug. De Palmpaasstokken werden daarom gemaakt op de zondag vóór Palmpasen. Heel wat kinderen waren aanwezig en dankzij de inzet van Tilly, Karin, Cecile, Gerlie en Thomas en natuurlijk de kinderen zelf, werden de stokken mooi versierd. Op Palmzondag kon het `rondje buitenom` vanwege het slechte weer niet doorgaan! Na een gesprekje van pater Joost met de kinderen over Palmpasen mochten de kinderen door de kapel lopen, terwijl het koor zong `De kinderen van Jeruzalem`. Een broodhaantje met takje maakte later alles compleet! Ben benieuwd aan wie de kinderen de Palmpaasstokken gegeven hebben? Een zieke opa, een verdrietige vriendin? Vast wel aan iemand die een steuntje in de rug kon gebruiken! Een traditie in de Boskapel die we in ere moeten houden! Birgitte Ligtenberg

EERSTE COMMUNIE 2008 Begin maart zijn acht kinderen gestart met de voorbereidingen van hun Eerste Communie. Bas, Iris, Jemson, Jeroen, Lonèse, Lorenzo, Tim en Tom zullen op zondag 1 juni hun Eerste Communie doen. Traditioneel werd op 2 maart gestart met het maken van poppen, waarmee de kinderen zich hebben voorgesteld. Fijn was de hulp van alle andere kinderen! Tijdens iedere voorbereidingsbijeenkomst zijn deze mooie poppen te bewonderen in een kring voor het altaar! Ieder kind heeft een eigen klapper gekregen met daarin het project 18

`Wij horen bij elkaar`. In de Boskapel en ook thuis wordt er aan het project gewerkt: lezen van verhalen, tekenen, kleuren, vragen beantwoorden, interview houden etc. Op 16 maart was de tweede bijeenkomst met als thema `Bij elkaar thuis`: dit ging over je huis en je gezin, wie horen er bij jou? Hoor jij ergens bij? Misschien hoor jij ook bij de grote familie van God! De volgende bijeenkomsten gaan over `Bij elkaar in de kerk`, `Bij elkaar rond de tafel` en `Allemaal bij elkaar`. Tijdens iedere bijeenkomst wordt ook aandacht aan `bidden` geschonken. In februari heeft er een ouderbijeenkomst plaats gevonden en ook in april zullen de ouders hun ervaringen rondom de voorbereidingen samen delen. Met name `het gezamenlijke` van de voorbereiding is van groot belang: samen op weg naar, ouders die met elkaar praten over de Eerste Communie, kinderen die samen werken aan een project, de opdrachten thuis maken en in de Boskapel nabespreken. Mogelijk brengen we samen een bezoek aan de molen en bakken we samen brood. Tot slot, als hoogtepunt, gaan Bas, Iris, Jemson, Jeroen, Lonèse, Lorenzo, Tim en Tom samen met hun familie voor het eerst meedoen bij het breken en delen van het Brood op zondag 1 juni. Ik hoop dat we er met elkaar een fijne voorbereidingstijd van maken. Birgitte Ligtenberg

WEL EEN BEDANKJE WAARD ! Op Goede Vrijdag brachten Boskapellers voorjaarsbloemen mee om ze aan het einde van de viering aan de voet van het Kruis te leggen. Deze bloemen werden door de Siergroep gebruikt om er de kapel mee te sieren voor Pasen. Wij waren verrast door de grote hoeveelheid bloemen maar meer nog door de met grote zorg geschikte boeketjes. Er spreekt een verbondenheid uit die ons echt ontroerde. 19

Het is heerlijk eens een keer uitbundig te kunnen sieren zonder rekening te moeten houden met een budget. Boskapellers Dank u wel ! De Siergroep

DAK- EN THUISLOZEN PRESENTEREN INDRUKWEKKENDE DICHTBUNDEL MET SCHILDERKUNST Onder grote belangstelling is op vrijdag 1 februari de gedichtenbundel “Uit mijn leven gegrepen” gepresenteerd door het Atelier van de Overlevingskunst. De bundel is gemaakt door dak- en thuislozen uit Nijmegen en bevat levensgedichten van de straatdichter Chris, geïllustreerd met schilderijen van kunstenaars van Het Atelier. Gevoelens, gedachten en belevingen zijn vormgegeven op doek en papier en met elkaar verbonden in deze bijzondere bundel. Tijdens de presentatie lichtten de stadsdichter van Nijmegen, Victor Vroomkoning en de kunstenaar Diederik Grootjans de gedichten en de schilderijen toe. Hans van Hooft, wethouder WMO van Nijmegen, overhandigde de eerste exemplaren van “Uit mijn leven gegrepen” aan de straatdichter en de schilders. De gedichtenbundel komt voort uit een kunstproject speciaal bedoeld voor dak- en thuislozen: Het Atelier van de Overlevingskunst, opgericht door Ellen Hoogveld. Het atelier is een project van het straatpastoraat Nijmegen, Stichting Het Kruispunt. Bezig zijn met kunst, haalt “de mensen van de straat”, even uit hun situatie en geeft ze de mogelijkheid zin te geven aan hun situatie. De medewerkers van het Atelier gaan uit van de kracht van mensen en stimuleren deze, ook aanwezige, sterke kanten te ontwikkelen. 20

De gedichten die Chris geschreven heeft, gaan over zijn leven onder moeilijke omstandigheden in verschillende opvanghuizen, klinieken en in de gevangenis. Het zijn uitingen van zijn gevoelens, maar ook overdenkingen en gedachten. Droombeelden en ervaringen hebben hem inspiratie gegeven om te dichten over het leven, schrijft hij in zijn voorwoord. Treffend is het gedicht Mijn Handen. Een fragment uit het gedicht: Mijn handen, ik bekijk ze met de palmen naar boven waar zij voor dienen vraag ik mij af Het zijn werkhanden het zijn liefdevolle handen zachte handen die kunnen aaien en strelen Kijkend er naar kan ik niet geloven wat ik ermee heb gedaan De gedichtenbundel is verkrijgbaar bij boekhandel Selexyz Dekker v.d. Vegt aan de Marikenstraat 29 te Nijmegen. Of te bestellen bij het Atelier van de Overlevingskunst, email: [email protected] kosten: €9,95 (excl. verzendkosten) Met de opbrengst wordt de uitgave van de bundel bekostigd, wordt een vervolg gegeven aan het project en worden nieuwe materialen voor het Atelier aangeschaft. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Sandra Sennef, Atelier van de Overlevingskunst [email protected] Sandra Sennef

21

VAN DE AMNESTYTAFEL Allereerst: op 2 maart j.l hielden we onze brievenaktie naar de autoriteiten van Rusland, China en Iran. Het is nog te vroeg om te weten of het in die landen effect heeft gehad, zo snel gaan die dingen niet. Maar in onze Boskapel was het succes 100 % want u heeft alle 90 brieven gekocht en verzonden, dus, dank je wel! En dan nu even het spotlight op China: The Olympics Countdown tot 08-08-08, nog zo’n vier maanden. Amnesty wil de Olympische Spelen zien als een kans! Amnesty hoopt te bereiken dat de erfenis van de Spelen een positief en blijvend resultaat is voor de mensenrechten. Dit zal zeker langetermijn werk worden.Door China zélf is, samen met het IOC, het verband gelegd tussen de Spelen en het verbeteren van mensenrechten. Om de Olympische Spelen naar Beijing te krijgen, heeft China in 2001 diverse keren beloofd om de mensenrechten te verbeteren. Jacques Rogge, IOC-voorzitter, sprak uit dat hij ervan overtuigd is dat die situatie zal verbeteren. Amnesty richt zich op drie thema’s: * Vrijheid van pers en internet * De doodstraf * Verdedigers van mensenrechten, zoals activisten, schrijvers en journalisten Op het gebied van de eerste twee aandachtspunten zijn er in het begin van 2007 hervormingen doorgevoerd. Deze hervormingen hebben nog beperkingen en moeten dus verbreed en versterkt worden. 22

Amnesty wil zeker geen boycot van de Spelen, ze wil dat deze succesvol en zonder problemen verlopen. En weer terug naar “klein- Amnesty” in onze Boskapel: ik kondig al vast de komende groetenaktie aan op 20-04 a.s., waarbij we een groet sturen aan gevangenen. Heel speciaal en heel welkom is een grote stapel kaarten die we zomaar kado kregen! De uitleg hierbij is: “dit is mijn bijdrage aan het werk van Amnesty”. Geweldig hé? En…… de oproep van Theo Liskamp in de vorige Op de Hoogte, of iemand zijn plaats wil innemen, heeft tot onmiddellijk resultaat geleid: Wil Willems is ons komen versterken. Daar zijn we dus heel blij mee! Namens de Amnestygroep, Lien Vastbinder.

23