Op de. Augustijns Centrum de Boskapel. Pasen De kwetsbare kracht van Pasen

Augustijns Centrum de Boskapel Pasen 2015

Op de

(Augustinus, Belijdenissen, IV,8,13,p.113)

" ... bij tijd en wijle van mening verschill en zonder haat, alsof iemand het oneens was met zichzelf en juist door die schaars voorko mende onenigh eid fleur geven aan de eensge zindheid van meestal ...."

De kwetsbare kracht van Pasen

Tijdelijke redactie Joop Haverkort Jan Revenberg Layout Marcel Arts Colofon 'Op de Hoogte' is het bulletin van de Stichting Augustijns Centrum de Boskapel. Het biedt ruimte voor Boskapellers en andere bezoekers van de kapel om te schrijven of te lezen over zaken die de gemeenschap van de Boskapel of de Kerk in het algemeen raken. Ook geeft het informatie over vieringen in de kapel en activiteiten die vanuit de Boskapel worden ondernomen. 'Op de Hoogte' verschijnt 9 maal per jaar. Op verzoek wordt 'Op de Hoogte' per e-mail toegezonden.

Medewerker Chris Dijkhuis E-mailadres redactie: [email protected] Druk Helma Bertels Jan van Lierop Adres Boskapel Graafseweg 276 6532 ZV Nijmegen tel/fax 024-3776968 Pastor Ekkehard Muth, emailadres: [email protected] telefoon: 026-4953153 homepage: www.boskapel.nl e-mail: [email protected] volg ons ook op: www.facebook.com/DeBoskapel ING-bank: IBAN: NL35 INGB 0002 2069 16 Rabobank: IBAN: NL47 RABO 0157 8328 56 t.n.v. Stichting Augustijns Centrum de Boskapel

Redactie De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden teksten te weigeren, in te korten, of anderszins redactioneel te bewerken. Copyright berust bij de auteurs van de bijdragen. 29 maarts 2015

Op 26 april 2015 verschijnt het volgende nummer onder tijdelijke redactie van Joop Haverkort en Jan Revenberg. Kopij aanleveren vóór 16 april 2015 bij Jan Revenberg. [email protected]

____________ 2 ____________

Inhoud pag. 4

Van de redactie

pag. 5

Liturgiekalender

pag. 6

Van de pastor

pag. 7

Van de Bestuurstafel

pag. 10

Opnieuw beginnen ..... Veranderen

pag. 12

Moslims zamelen geld in voor joodse synagoge

pag. 13

Geen oorlog maar vrede

pag. 16

Augustinus ten voeten uit

pag. 18

'Geloof en rede: tegengestelde krachten?’

pag. 21

In Memoriam Ben van de Pol

pag. 22

Adventsactie 2014 voor Minjeni

Pag. 23

Van de Amnesty-tafel

Pag. 24

Kledingbank Nijmegen

Pag. 25

Bach Cantate in de Petruskerk

Pag. 26

Geloven nu

Pag. 30

Thema ochtenden in de DoRe kerk

____________ 3 ____________

Van de redactie Weer of geen weer, met Pasen deed je voor het eerst je zomerkleren aan en ging de wintergarderobe naar de zolder met de nodige mottenballen. Pasen valt dit jaar vroeg maar wie na Pasen op onze site www.boskapel.nl kijkt, kan zien, dat de oude outfit van onze site is vervangen door een heel nieuw design. De vernieuwde site wil iets laten zien van de ‘kwetsbare kracht van Pasen’, van zien wat nog niet is en doen wat ondenkbaar is. Sociologisch onderzoek lijkt keer op keer de afname van christelijk leven te bevestigen. In het westen lijkt het Christendom een langzame dood te sterven en Goede Vrijdag lijkt het laatste woord te hebben. Onlangs verscheen het boekje ‘Ruimte voor maatschappelijke spiritualiteit’ van het Titus Brandsma Instituut bij ons in Nijmegen. Het boekje wil ook ‘een nieuwe impuls geven aan het onderzoek naar en de vormgeving van ruimten voor spiritualiteit in onze (post-) seculiere samenleving’. Ik denk dat er in Nijmegen veel plekken zijn om nader te onderzoeken. Wie deel heeft genomen aan de workshops van Els Verheggen (Iemand worden, iemand zijn) zal onder de indruk zijn gekomen van de kwetsbaarheid die mensen durven te tonen en welke groeikracht, dat teweeg brengt. En speur in dit nummer maar naar meer plaatsen waar de kwetsbare kracht van Pasen zichtbaar wordt. Zoek naar het beeld dat in de steen verborgen zit. Ondanks alle zorgen over onze toekomst wil het bestuur van De Boskapel vooral wijzen op de vele zaadjes en hun kiemkracht die gepoot worden. Jan Revenberg zet even een spot op een klein bericht en Julia van Wel pleit voor een interreligieuze vredesbeweging. Er zijn berichten van de Kledingbank, van de Amnestytafel en uit de diaconiegroep. Misschien kleine kwetsbare berichten uit een harde wereld, maar zo wordt het Pasen. De redactie

____________ 4 ____________

Liturgie kalender April 2015 Zondag 29 maart 11.15 uur

Palmpasen

Ekkehard Muth Gemengd Koor - Beek

Donderdag 2 april 20.00 uur

Witte Donderdag Viering rond het laatste avondmaal

Ekkehard Muth

Vrijdag 3 april 15.00 uur

Goede Vrijdag Viering rond het kruis

Boskapelkoor

Zaterdag 4 april 22.00 uur

Viering van de Paasnacht

Ekkehard Muth Boskapelkoor

Zondag 5 april 11.15 uur

Viering van Pasen

Ekkehard Muth

Zondag 12 april 11.15 uur

De ongelovige Thomas Johannes 20, 19-31

Joost Koopmans

Zondag 19 april 11.15 uur

Gezamenlijke viering in Bezield Verband met de Effata-gemeenschap en de Doopsgezind-Remonstrantse Gemeente in de Boskapel

Els de Clercq Ekkehard Muth

De goede herder Johannes 10, 11-18

Ekkehard Muth Boskapelkoor

Zondag 26 april 11.15 uur

Huisselingskoor

Meditatievieringen De Familia Augustiniana van de Boskapel verzorgt iedere woensdag een meditatieve viering van 19.30 uur tot 20.00 uur in de kleine kapel van de Boskapel. In deze vieringen staat steeds een tekst van Augustinus centraal. Alle Boskapellers, maar ook anderen die door de week behoefte hebben aan een moment van rust en bezinning, zijn daarbij van harte welkom.

____________ 5 ____________

Iemand worden, iemand zijn…. Al de hele veertigdagentijd stroomt in de vieringen het water en misschien heeft ook u uw steentje in de stroming gelegd. Met elke steen verandert de loop van het water, maar door de kracht van het water verandert ook de steen. Hij wordt gepolijst en gevormd. De grote beeldhouwer Michelangelo zei altijd dat hij geen beelden máákte, maar dat hij eigenlijk alleen maar overtollige steen weghaalde om het beeld wat in de steen verborgen zat te bevrijden. Wat voor beeld zit in jouw steen verborgen? Wat zal er tevoorschijn komen als de waterstroom zijn werk heeft gedaan? Wie word je als de stroom der jaren je gevormd heeft en wat komt er aan het licht als we op onze levenstocht al het overtollige weggehaald hebben? Iemand worden - iemand zijn... Met Pasen wordt de steen van het graf weggerold en dan komt aan het licht wie we ten diepste zijn. U zult verrast zijn hoe ‘uw’ steen die u in het water hebt gelegd veranderd zal zijn. Je steen zal schitteren in mooie kleuren en stralen in het licht. Precies zoals wij zullen worden en zijn: mensen van God, zijn beeld en gelijkenis, gemaakt om te leven. Zalig Pasen toegewenst.

____________ 6 ____________

Van de bestuurstafel “We hebben heel wat hengeltjes uit geworpen!” zeggen we in het bestuur regelmatig tegen elkaar. Misschien zou je in een Paasnummer beter kunnen zeggen: We hebben heel veel zaadjes geplant. Maar we hebben niet altijd de gewenste vangst en de oogst laat nog even op zich wachten. Natuurlijk baart het ons zorgen, dat het aantal kinderen en jonge gezinnen in onze gemeenschap klein is. Het doet pijn dat we te weinig kinderen hebben voor een Eerste Communie Viering op 31 mei. We zien onze gemeenschap ouder worden en merken dat het gat in de begroting ons laat nadenken over drastische stappen. Maar toch… Toch gebeurt er veel, heel veel. Tijdens onze laatste vergadering zetten we dat vele eens even op een rij. En dan blijkt, dat er ondanks alle zorgen veel in ontwikkeling is. Wanneer we alleen al naar het afgelopen half jaar kijken…. Wat kunnen we dan als resultaten vermelden? Werkvelden

Resultaten

Financiën

De actie Kerkbalans wordt uitgevoerd; • Hernieuwde afspraken over uitvoering • Inzet van extra hulp bij controle (administratieve ondersteuning) • Schoning van bestanden De kascontrole over 2014 heeft plaats gevonden: akkoord De inkomsten zijn stabiel gebleven, zelfs iets gestegen. (Dat is relatief een geweldige prestatie!) Er ontstaat het besef, dat als elke huidige participant zorgt voor één nieuwe, dan lossen we de problemen op. De noodzaak om ook oplossingen te zoeken middels samenwerking wordt door bestuur en participantenraad gedeeld.

____________ 7 ____________

Vieringen

Diaconie

Vorming (volwassenen)

Communicatie

De vieringen worden doorgaans hoog gewaardeerd. Dat geldt zeker ook voor incidentele bezoekers. Dankjewel vrijwilligers van de liturgiegroep en Ekkehard. De viering in Kerstnacht was een hoogtepunt! In jaren was de kapel niet zo vol. De kwaliteit van het koor is hoog (blijvende behoefte aan scholing), zeker wanneer het aangevuld wordt met vrijwilligers en orkest. Er wordt gewerkt aan een muziekplan. Er is een fantastische aanvulling van gastkoren. Externe gastvoorgangers komen graag. Een kleine groep verzet bergen werk. Els Verhoeven voert gesprekken met de groep.: Wat zien we als taken in- en extern? In Op de Hoogte wordt naast aandacht voor interne diaconie ook aandacht besteed aan initiatieven van buiten. Het eigen vormingsprogramma richt zich middels de spirituele café’s en de gekozen thema’s steeds meer op persoonlijke vorming, het ontdekken van en werken aan je ‘eigen kleur’. De bijeenkomsten krijgen gaandeweg een meer interactief karakter en er is aandacht voor ‘beeldend werken’. We vermelden steeds meer het aanbod van anderen. De podiumgesprekken zijn een vast onderdeel geworden van het vormingsprogramma. Met het Vincent de Paul Centrum heeft een eerste verkenning plaats gevonden omtrent verdere samenwerking. Met engelengeduld werkt de communicatiewerkgroep aan de vernieuwde inhoud en vormgeving van de site. (Met Pasen is het resultaat te zien.) Door alles in eigen beheer te doen ontstaat er een intense coöperatie en wordt steeds meer duidelijk wel verhaal we vanuit de Boskapel willen vertellen. Daarmee wordt ook een gezamenlijke redactie op site en Op de Hoogte mogelijk.

____________ 8 ____________

Samenwerking

Om Alle Zielen 2015

Met de participantenraad stelden we een gemeenschappelijk doel vast: “We gebruiken onze zelfstandige positie om de verbinding te maken met groepen en individuen in onze stad en regio die vierend, dienend en denkend op zoek zijn naar verband, bron en bestemming. Daarbij is niet centralisatie maar samenwerking met behoud van veelkleurigheid de inzet.” 2014 was een groot succes. Het project is met externe middelen gefinancierd en is in coöperatie tussen mensen uit en van buiten de Boskapel gerealiseerd. Het project is uitgebreid geëvalueerd. Er komt een editie 2015

Kortom, wie oog heeft voor het nieuwe, ziet dat de graankorrel ontkiemt: de kwetsbare kracht van Pasen. Joop Haverkort

____________ 9 ____________

Opnieuw beginnen ……..Veranderen We hebben voor de veertigdagentijd en Pasen het thema gekozen: iemand worden, iemand zijn. Wie ben jij? Ben jij iemand die snel opgeeft, verlies je snel het vertrouwen, laat je je door angst overmannen? Of grijp je graag naar snelle oplossingen, ben je gauw tevreden met een kleine oase, of heb je genoeg aan wat luchtspiegelingen? Misschien ben je wel iemand die alle moed verzamelt en gewoon maar gaat, op hoop van zegen, die ondanks de woestijn om je heen toch het beloofde land voor ogen houdt, ook al weet je niet hoe dat eruit ziet en of je er wel komt? Iemand zijn — wat voor iemand ben je? Maar misschien ben je ook van alles wat. Dan weer moedig en vastberaden, dan weer zinkt je de moed in de schoenen, dan weer wil je je terugtrekken in de kortstondige dagdromen van de luchtspiegelingen. Het bovenstaande is een (iets bewerkt) citaat uit een preek van Ekkehard. Ik heb dat citaat gekozen omdat het iets weergeeft van wat Pasen voor mij betekent: stil staan bij jezelf en dan op nieuw beginnen.

Wij mogen opnieuw beginnen. Met het inrichten van onze aarde en samenlevingen. Vanuit een hoger bewustzijn dat wij geleerd hebben van het verleden, dat losgelaten kan worden. Opnieuw beginnen betekent ook veranderen. We laten het oude los. In de wereld om ons heen zien we veel veranderingen. Sommige veranderingen juichen we toe, maar andere veranderingen hadden we liever niet gezien. Hoe kijkt u aan tegen veranderingen in het

____________ 10 ____________

pensioenstelsel, het arbeidsrecht, het zorgstelsel of het onderwijs? Houdt u liever alles bij het oude of gaan de voorgestelde veranderingen u niet ver genoeg? Sommige dingen veranderen niet, terwijl we dat wel graag zouden willen. Dan zou je willen dat het anders was. Je kunt daarover dromen: hoe zou het zijn als het anders was? Maar kunnen die dromen ook werkelijkheid worden? Kan er iets veranderen? En hoe dan? Wat is onze rol in die verandering? Wat kunnen wij zelf doen om de wereld anders, mooier te maken? Die laatste vraag klinkt heel dynamisch. Wat kunnen wij doen om de wereld te veranderen? Waar zijn de beleidsplannen, wat zijn onze instrumenten, wat is het tijdpad? Alsof het een kwestie is van even flink aanpakken en we hebben het voor elkaar. Die sfeer van optimisme leeft al een paar decennia. Vooral in de jaren ’80 en ’90 waren we erg optimistisch. De Muur viel, de economie was booming, dus wij zouden het allemaal wel voor elkaar krijgen. We geloofden in de maakbaarheid van de samenleving. Dat optimisme is wel een beetje gedoofd, zeker na 11 september 2001. En nu de crisis in Europa nog steeds niet echt voorbij is, beginnen steeds meer mensen zich af te vragen of de wereld überhaupt wel maakbaar is. Toch heerst het geloof van maakbaarheid en gestuurde verandering nog volop. Via methoden als The Secret kunnen we ons eigen geluk maken. Beleidsmakers gaan ervan uit dat iedereen wel aan de slag komt, als je maar wil. Het is een kwestie van willen, zeggen ze, en niet-kunnen of domme pech komt in hun woordenboek niet voor. Wanneer we in de week tot Pasen het spoor van Verandering volgen, is dat niet puur vanuit het optimisme van de maakbaarheid van de samenleving. In onze weg naar Verandering komen we ook langs de paden van onvermogen, weerstanden, tegenwerking, wanhoop en verloren illusies. We zoeken de weg tussen onwil en bereidheid, tussen optimisme en pessimisme. We geloven dat het kan: Verandering. En we geloven

____________ 11 ____________

dat we het kunnen, als we het willen. Maar we zijn realistisch genoeg om te beseffen dat we het als mensen niet alléén kunnen. We hebben elkaar nodig, maar vooral ook God. Zo zullen we ontdekken dat de grootste verandering als de grootste verrassing komt. Wanneer je dacht: dit wordt nooit meer wat, wordt de toekomst opengelegd. Niet door onszelf, maar door goddelijke kracht. Ook onze geloofsgemeenschap zit midden in een veranderingsproces. We willen onze zelfstandige positie gebruiken om de verbinding te maken met groepen en individuen in onze stad en regio die vierend, dienend en denkend op zoek zijn naar verband, bron en bestemming. Daarbij is niet centralisatie maar samenwerking met behoud van veelkleurigheid de inzet. Daar hebben wij u en God zelf bij nodig. Ofwel de Maggi-formule: een beetje van ons en een beetje van God. Jan Revenberg

Moslims zamelen geld in voor joodse synagoge Enige tijd geleden las ik het volgende bericht: "Vandaag heeft de Joodse gemeenschap ons nodig." Dat vond de Associatie van Moslims in het Belgische Aarlen. De oude synagoge was door achterstallig onderhoud niet langer te gebruiken. En dus organiseerde de moslimgemeenschap, na het vrijdagsgebed, een collecte om de Joodse gemeenschap op weg te helpen. Echt veel geld zal de collecte niet hebben opgeleverd. Maar het symbool is onbetaalbaar. Ik vind het heel mooi. De kranten staan bol van vijandschap tussen moslims en joden. En ergens in België neemt een gemeenschap van gewone moslims, het op voor een andere geloofsgemeenschap. Zo hoort

____________ 12 ____________

het. En zo kan het. Ik zou willen dat kleine initiatieven als in Aarlen, meer aandacht zouden krijgen. In de hoop dat goed voorbeeld, ook goed doet volgen. Goed nieuws krijgt naar mijn mening weinig aandacht. Angst verkoopt gewoon veel beter. De dag waarop ik bovenstaand bericht las, las ik twee nieuwsberichten. "IS toont executie van Palestijnse spion door een kind." En: "Moslims willen bedreigde synagoge van Aarlen redden." Het tweede bericht krijgt nauwelijks aandacht. Maar dat kan rabbijn Jacob en Mohamed Bouezmarni, voorzitter van de Associatie van moslims van Aarlen, niet veel schelen. "We hopen dat er zoveel giften binnenkomen dat niet alleen de synagoge vernieuwd kan worden, maar dat Aarlen ook een volwaardige moskee kan krijgen." Jan Revenberg

Geen oorlog maar vrede Oorlog is een van de meest extreme vormen van ‘kwaad dat mensen elkaar aan kunnen doen’. Het is ‘mensonterend’ en brengt lichamelijk en geestelijk letsel teweeg dat iemand een leven lang kan blijven achtervolgen. Zelf ben ik van ná de oorlog. Ik heb de oorlog niet meegemaakt, tenminste niet bewust. Ik ben geboren in Indonesië dat toen nog ‘Nederlands Indië’ heette. Mijn ouders waren dus ‘Indische Nederlanders’ net als mijn opa en oma. Mijn opa heeft de oorlog niet overleefd. Hij werd, gewoon midden op straat, neergeschoten. Mijn vader hoefde geen militaire dienstplicht te vervullen, als vierde zoon was hij

____________ 13 ____________

vrijgesteld, had ‘broederdienst’. Daar was hij niet blij mee, hij voelde zich minderwaardig vergeleken bij zijn broers die wel als militair voor Nederland ‘ten strijde’ konden trekken. Hij raakte er psychisch zo van in de war dat hij in een kliniek moest worden opgenomen. Mijn moeder moest naar een Jappenkamp, een vrouwenkamp, samen met haar oma en met mij, haar baby. De vrouwen hadden het zwaar, werden vernederd, moesten steeds diep buigen voor elke Japanner, en kregen nauwelijks te eten. Wat mijn moeder kreeg bewaarde ze voor haar oma en voor mij. Zelf at ze de ogen van de koeien die werden weggegooid. Na de tijd in het vrouwenkamp was Indonesië voor mijn ouders een onveilig land geworden. De honden die hun huis en henzelf beschermd hadden, waren vergiftigd. Uiteindelijk kon de hele familie van mijn vader en mijn moeder veilig naar Nederland terugkeren. Wat zij hadden, moesten zij achterlaten. Hun huis werd leeggeroofd en werd het bezit van Indonesiërs. De ervaringen opgedaan in het Jappenkamp hadden zo’n haat bij mijn moeder opgeroepen dat zij heel haar verdere leven alles wat afkomstig was uit Japan, afwees. Er kwamen bij ons geen apparaten in huis met de vermelding ‘made in Japan’. Wat was zij geschokt toen mijn broer eens met een motor thuiskwam ‘made in Japan’. Mijn moeder kon Japan en de Japanners geen vergiffenis schenken voor wat haar in de oorlog was aangedaan. Mijn ouders hebben hun leven lang gestreden voor de kwestie van de Japanse ereschulden. Hoe belangrijk was voor hen een spijtbetuiging van de Japanse overheid, richting de Indische Nederlanders die geleden hebben onder de Japanse bezetting van Indonesië. Ook nu maken oorlog en geweld veel slachtoffers, en blijven er littekens bij nabestaanden en bij hen die de oorlog of het geweld overleven. Het gewelddadige IS krijgt steeds meer aanhangers. Ook in Gaza blijft de strijd tussen Israël en de Palestijnen voortduren.

____________ 14 ____________

Kunnen wij iets doen tegen deze oorlog en dit geweld? Als christenen of samen met leden van andere religieuze, vooral joodse en islamitische, gemeenschappen? Wij hebben immers een gemeenschappelijke aartsvader: Abraham. Abraham is de vader van een menigte volken geworden (Gen 17,5). Maar ook uit Ismaël, de zoon van Abraham en Hagar, de slavin, kon een groot volk geboren worden (Gen 21,13-18). Het was een inspirerend podiumgesprek op 3 maart j.l., naar aanleiding van de gezamenlijke Vredesverklaring tegen geweld uit naam van religie. Als we willen werken aan vrede in de wereld, en aan een zorgzame participatiesamenleving door en voor allen, dan is het niet langer voldoende dat we in onze multicultureel geworden samenleving, vreedzaam naast elkaar leven, verdraagzaam zijn en respect voor elkaar hebben. We zullen over onze eigen culturele en religieuze grenzen heen moeten reiken om samen iets te doen aan de noden die er zijn, om samen te werken aan een wereld waarin het voor iedereen goed wonen is. Daarvoor is nodig dat wij elkaar beter leren kennen, vaker met elkaar optrekken, en vaker samen iets doen. Misschien kunnen we met elkaar een interreligieuze vredesbeweging vormen, een tegenbeweging in een wereld waarin er zoveel oorlog is en zoveel geweld. Ik ben benieuwd naar uw reactie. Julia van Wel ([email protected])

____________ 15 ____________

Augustinus ten voeten uit Geloof en rede, 1) Inleiding Hieronder enkele punten uit de inleiding van Bourke op hoofdstuk 3, Faith and Reason van 'The Essential Augustine' (Augustinus ten voeten uit.) het is bepaald geen lichte kost, maar de bijdrage van Joop Haverkort na deze 6 notities wil een en ander verduidelijken en lijnen doortrekken naar de samenleving van onze 21ste eeuw, let wel 17 eeuwen na Boskapels inspirator. Vanaf Op de Hoogte april '15 komt hijzelf weer aan het woord. ** Het standpunt van Augustinus over de verhouding tussen geloof en rede heeft heel zijn denken beïnvloed. De stelling dat het hier om twee sleutelwoorden in zijn theologie gaat, is goed te verdedigen. Rede (ratio: rede, denkvermogen, overleg, inzicht) betekent niet discursief denken als in de logica van Aristoteles. Dat is stap voor stap tot een conclusie komen, niet intuïtief denken. De rede bij Augustinus is een heldere visie (aspectus mentis) op de zaak of de persoon die onderwerp van gesprek of studie is. Geloof is aannemen van of instemmen met iets dat niet duidelijk waarneembaar is. Er is een basis in de getuigenis van anderen, maar wat een gelovige nodig heeft is een wilsinspanning. Geloof kan zich richten op drie dingen: 1) historische feiten die geen historicus zelf heeft meegemaakt 2) wiskundige en andere conclusies van studies die begrepen worden zodra men er in is gaan geloven 3) waarheden over God, door velen geloofd, maar door weinigen in dit leven begrepen. ** De bron van Augustinus' visie op geloof en rede is een tekst van Jesaja (7:9 Septuagint): "Als jullie niet tot geloof bent gekomen, dan begrijp je ook niet." (nisi credideritis non intelligetis). De tekst is later gecorrigeerd (alleen als jullie vertrouwen hebben, houden jullie stand) maar dit is een gelukkige vergissing. Augustinus zei dat iemand niet hoog opgeleid of een diepe denker moest zijn om de hemel te bereiken: simpel geloof is voldoende. Maar...wie zijn begrip kán ontwikkelen, moet daar maximaal gebruik van maken.

____________ 16 ____________

** Het zijn twee wegen naar kennis, simpel geloof en gerijpt begrip, maar Augustinus schakelde de twee niet gelijk aan wat men tegenwoordig 'theologie' en 'filosofie' noemt. Met 'theologica' duidt hij doorgaans de pogingen van heidenen (Varro en Porphyrius) aan een polytheïstisch systeem van leerstellingen op te zetten. 'Philosophia' neemt hij heel vaak letterlijk: liefde voor de wijsheid en dat staat voor het zuiverste gebruik van het menselijk denkvermogen. Augustinus maakt een onderscheid tussen geloof en theologie en ook tussen geloof en filosofie. Soms duidt hij de christelijke leer aan met 'de ware philisophia '(De doctrina christiana 5,8). ** Na in het manicheïsme teleurgesteld te zijn, trok het intellectualistische scepticisme van de latere academie hem aan, maar tijdens zijn eerste verblijf als leraar in Rome (383) vond hij ook die richting niet houdbaar. Daarover gaat zijn eerste werk 'Contra Academicos' van november 386. Hij komt erop terug in De civitate Dei (413-426) en De Trinitate (400/403, 411414, 416-418, 420-426, een turbulente redactie volgens vertaler Tarsicius van Bavel). Vooral Plato en Plotinus overtuigen hem. ** Het onderscheid tussen kennis (scientia) en wijsheid (sapientia) is bij Augustinus ook fundamenteel. Augustinus plaatst de ziel van de mens op een niveau tussen God en het materiële. De ziel van de mens is in staat naar boven te kijken (ratio superior) om de goddelijke waarheden te raadplegen, of naar beneden (ratio inferior) om materiële zaken en gebeurtenissen te zien. Wijsheid hoort bij de ratio superior, kennis bij de ratio inferior. Beide zijn nuttig, maar kennis is ondergeschikt aan wijsheid en niet andersom. ** Als kennis en wijsheid worden samengevoegd, dan is er op het hoogste niveau van inzicht geen vergissing mogelijk. Of men ziet dat zeven plus drie tien is of men ziet dat niet en dan is men onwetend. Toch geeft Augustinus toe dat mensen foutieve uitspraken doen. Een vergissing bestaat uit het verwisselen van dingen, in alle onschuld of met opzet. "De materiële voorwerpen zelf bevinden zich natuurlijk niet in onze geest, wanneer wij ons die indenken. Maar in de geest zijn er wel hun gelijkenissen. Een gelijkenis accepteren in plaats ven de werkelijkheid is een dwaling. De verwarring van het een met het ander is een vergissing. (De trinitate IX,11,16) Een dwaling komt in de interpretatie van Augustinus dichtbij een morele fout. Chris Dijkhuis

____________ 17 ____________

Geloof en rede: tegengestelde krachten? Die Chris van ons toch! Ik bedoel Chris Dijkhuis, onze vaste medewerker aan Op de Hoogte. Bij onze zondagse ontmoetingen in de Boskapel kijkt hij me vaak met pretoogjes aan. Ik herken die blik inmiddels. Hij verraadt iets van zijn passie: vertalen. Chris duikt helemaal onder in een hoofdstuk, een zin, een woord van Augustinus en dan knarst het in zijn hoofd: Hoe vertaal ik dit toch? Wat ging er toch in het hoofd van Augustinus om? Hoe zou je dit toch moeten verstaan? En in elke aflevering van Op de Hoogte mogen we weer van de opbrengst van z’n ‘prettige kwelling’ genieten. Soms word ik nieuwsgierig naar de oorspronkelijke tekst in het Latijn. Wat zou daar staan, als Chris in het februarinummer vertaalt: “…Misschien zegt je hart: Zielenpoot die ik ben, ik denk dat ik voor niks geloofd heb, …” En Augustinus heeft aan Chris geen gemakkelijke vertaler. “Soms schrijft hij gewoon onzin of met het inzicht van nu verwerpelijke teksten!” zegt Chris. Augustinus krijgt daardoor iets heel menselijks, een kind van zijn tijd, een zoeker en een woekeraar met z’n talenten. Chris komt in deze editie met opmerkingen van een collega vertaler over Augustinus. We noemen De Boskapel vaak een gemeenschap van zoekers en zieners. Daarmee staan we aardig in het spoor van onze patroon Augustinus. Voor Augustinus monnik en bisschop werd, had hij al een lange zwerftocht van tweeëndertig jaar achter de rug op zoek naar waarheid. Ik vermoed, dat wij ons als kinderen van onze tijd vaak in die zwerftocht herkennen. We worden naar twee kanten getrokken. Ons hart gaat uit naar geloof, hoop en liefde, maar ons verstand trekt ons naar een veel plattere werkelijkheid, hoe complex en ondoorgrondelijk die ook is. In onze tijd lijkt geloof uit het publieke terrein verbannen. Wie nog iets met geloof

____________ 18 ____________

wil, doet dat maar in de binnenkamer of in gemarginaliseerde geloofsgemeenschappen. In de publieke sector heerst het alleenrecht van de rede. Bovendien lijkt het kenmerkend voor onze tijd dat die rede vooral ingekapseld is in een economisch-financieel kader: denken in rendement. De beperking van dit denken toont zich in de zorg, in de bankencrisis en zeker ook in het onderwijs. De huidige protesten van studenten maken dit duidelijk. Ze pleiten voor zaken die je ook met ‘geloof’ kunt associëren: vertrouwen, brede vorming, creativiteit. De suprematie van de kapitalistische rede schept een sfeer van onbehagen en die groeit. Maar tevens groeit daardoor een ‘geloof’ dat het anders kan. Augustinus kende die tegengestelde krachten heel goed. Hij was getraind in het klassieke denken van Plato en minder in dat van Aristoteles. Zijn denken over de verhouding tussen geloof en rede zal zeker beïnvloed zijn door het beeld van de wagenmenner. Plato beschrijft de manier waarop de menselijke geest werkt en gebruikt voor de ziel de vergelijking met een wagenmenner met een span paarden, dat door de menner (het verstand) geleid moet worden, met (voor de mens) één wild en ongedurig en één gewillig paard. De menner moet proberen dit witte en zwarte paard toch in toom te houden. Het goede (gehoorzame, meegaande, conformerende, bescheiden) en het slechte (eigenwijs, weerspannig, creatieve, brutale) paard hebben beide vleugels, maar die zijn bij mensen beschadigd. Daarom zullen we hier op aarde nooit het ideale (schoonheid, rechtvaardigheid, goedheid, wijsheid etc.) bereiken. De zielen van mensen hebben geen goede vleugels en zien hoogstens een glimp van de eeuwige Ideeën. Aristoteles noemde dit mennen van tegengestelde krachten ook wel het zoeken naar balans, naar de deugd in het midden.

____________ 19 ____________

Het is dus doorgaans in ons leven een kwestie van zoeken om soms even te zien. En het is prachtig als we door vertaalwerk als dat van Chris even getuige mogen zijn van de speurtocht van mensen in het verleden. Soms leiden hun vondsten en inzichten tot een beter begrip van tegengestelde of verschillende krachten in onze eigen tijd. Chris, je waarschuwde ons al: inzicht en begrip komt niet vanzelf. Geloof en rede kost doorgaans inspanning. Maar ‘het zien, soms even’ lijkt op het panorama dat zich aan een bergbeklimmer ontvouwt. We kijken met spanning uit naar je volgende bijdragen. Joop Haverkort

____________ 20 ____________

In Memoriam Op 19 maart overleed Ben van de Pol Ben werd geboren op 28 juli 1926 in Tilburg In zijn jonge jaren was Ben actief bij de verkennerij. Als Hopman ontmoette hij zijn akela Berthe, met wie hij trouwde en drie kinderen kreeg: Peter, Ine en Mirjam. Voor Ben stond zijn gezin, zijn familie, altijd op nummer één. Hij was zeer betrokken bij het reilen en zeilen van zijn kinderen en kleinkinderen. Het overlijden van zijn dochter Mirjam in 2012 raakte hem diep. Desondanks wist hij de draad van het leven weer op te pakken. Ook bij het reilen en zeilen van de Boskapelgemeenschap was hij zeer betrokken. Eind jaren negentig, toe de geloofsgemeenschap een moeilijke periode meemaakte, was hij actief als bestuursvoorzitter. Bescheiden, maar toch met gezag gaf hij leiding aan het bestuur. Ook daarna bleef hij betrokken bij de ontwikkelingen van de Boskapel, getuige zijn aanwezigheid bij ieder Kapeloverleg. De laatste jaren ondersteunde hij Berthe bij haar werk voor de bloemsiergroep, met name in het bedenken en uitvoeren van de nodige creaties. Ben hield van fotograferen. Graag liet hij mensen genieten van mooie diavoorstellingen van zijn vakanties. Vele uren heeft Ben besteed aan het fotograferen en digitaal archiveren van duizenden kunstwerken van atelier Matisse. Op zijn bescheiden wijze fotografeerde Ben die in het atelier en verwerkte de foto’s thuis op zijn computer. Wij zullen Ben blijven herinneren als een markant en aimabel mens.

____________ 21 ____________

Adventsactie 2014 voor Minjeni in Tanzania In de tijd voor Kerstmis van het afgelopen jaar hebben we uw bijdrage gevraagd voor vrouwenorganisatie Minjeni in Tanzania.

De vrouwen van Minjeni hebben diverse projecten opgezet om de armoede in hun dorpen te bestrijden en om hun bestaan te verbeteren. Voorbeelden van hun kleinschalige activiteiten zijn kippen-, geiten- en varkensprojecten en moestuinen. Een groot succes is ook het naaiproject, waarvan we de schorten en tassen in de Boskapel hebben kunnen bewonderen (en kopen)! De opbrengst is inmiddels bekend: in totaal is er een bedrag van € 858 ingezameld in de collecteton en via de bank. Door het bestuur is dit bedrag aangevuld tot € 1000. Een hele mooie opbrengst dus! Daarnaast is er op twee zondagen voor bijna 400 euro aan producten verkocht. Namens Minjeni heel hartelijk dank aan de gulle gevers van de Boskapel

De diaconiegroep van de Boskapel

____________ 22 ____________

Van de Amnestytafel In Nederland was van 1-7 maart de collecte van Amnesty . Ik heb mijn steentje eraan bij gedragen. Soms regende het behoorlijk en keken mensen verwonderd dat je er nog op uit ging. Sommigen deden dan ook wat extra’s in de bus. Er waren mensen die hun spaarbakje met klein geld omkeerden en daar genoot ik van. Maar er waren ook negatieve reacties. Eenmaal smeet een bewoner de deur voor mijn neus dicht:”aan goede doelen doe ik niet.” Waarom doe ik dit? Op de bus staat: ”geef om de vrijheid” en juist het ervaren van deze vrijheid zou ik anderen ook willen geven. Hoeveel mensen zijn niet beroofd van hun vrijheid. Over de oorzaak kun je een hele boom opzetten. Maar ik laat het hierbij. Netty Kamerbeek. ****************************************

____________ 23 ____________

Kledingbank Nijmegen Iedereen gaat graag goed gekleed, maar helaas is dat niet altijd voor iedereen financieel mogelijk. Zeker in deze tijden, is de groep mensen die kleding niet meer zelf kan betalen, nog steeds groter aan het worden. De Kledingbank Nijmegen e.o. biedt voor deze groep uitkomst. Het hele gezin kan voor zomer- en winterkleding bij ons terecht. De kleding is deels afkomstig van bekende modezaken. Maar dit is helaas niet genoeg. Wij willen deze zomer alle mensen die het nodig hebben opnieuw kunnen voorzien van leuke zomerkleding. Hierin zijn we ook afhankelijk van de steun van particulieren. Heeft u nog kleding over? Help ons dan andere mensen te helpen door kleding die u overheeft aan ons te doneren. Wij ontvangen graag de kleding op dinsdag- en donderdagochtend tussen 10:00 en 12:00. Mochten deze tijden u niet uitkomen dan kunt u ons altijd bellen om te overleggen voor een ander tijdstip. Wij zijn te vinden op ons adres: Winkelsteegseweg 144, in het loodsencomplex tussen de Tarweweg en de Winkelsteegseweg, achter de Fordgarage. Contact: 06 – 55 86 56 68 of [email protected].

____________ 24 ____________

75ste Cantate van Bach in de Petruskerk

Op zondag 12 april om 19.30 uur wordt Bachs prachtige cantate BWV 42 uitgevoerd in de Petruskerk, Schependomlaan 85, Nijmegen. Met solisten, koor en orkest. Het slotkoraal wordt vooraf ingestudeerd, zodat ieder die dat wil kan meezingen. Het is alweer de 75-ste cantate in deze maandelijkse serie! Iedereen is weer van harte welkom, ongeacht geloof of muzikale ervaring. De toegang is vrij. De vocale solisten zijn: Paulien van der Werff (sopraan), Merel van Schie (alt), Emiel Hoefnagel (tenor), en Rob Hazenberg (bas). Dirigent is Wouter van Haaften. Henk Gols geeft tekst en uitleg. Zie www.bach-cantates-nijmegen.nl .

____________ 25 ____________

Geloven nu

Mariënburg Vereniging van Kritisch Katholieken

30 mei, van 10.00 tot 16.30, Utrecht

Geloven nu leerhuisdag voor herbronning en geloofsvernieuwing Met de organisatie van een leerhuisdag wil Mariënburg haar leden en andere geïnteresseerden een handreiking bieden voor die momenten waarop zij - vaak stamelend - een antwoord proberen te geven op vragen als ‘Wie is God?’, ‘Wat heeft hij te maken met ons leven?’ en ‘Hoe beleven wij ons christen zijn vandaag-de-dag?’ Vragen die ook aan de orde waren in de gespreksnotitie ‘Geloven vandaag’ (Mariënburg Magazine, juni 2014; zie www.marienburgvereniging.nl). Op de leerhuisdag gaan wij met elkaar in gesprek, buigen we ons over vertrouwde geloofswaarheden, verdiepen we ons in de bijbel als bron van ons geloof, en verkennen we geloofsbelevingen en inzichten van hedendaagse denkers en schrijvers. Het belooft een spannende dag te worden! Als deelnemer kiest u 3 van de 7 workshops. 1. – Het begrip ‘GOD’ in onze geloofsbelijdenis’ Hoe kunnen we in onze dagen spreken over God/god? Maken hemel en aarde, God en mens, deel uit van één werkelijkheid? Of is God ‘hoog-in-dehemel’, deel van een ‘andere’ werkelijkheid? Erik Jurgens levert materiaal over hoe God tevens ‘hoog-in-de-hemel’ kan zijn, transcendent èn immanent tegelijk. Erik Jurgens is lid van de Credocommissie en was enige jaren voorzitter van de Mariënburgvereniging.

____________ 26 ____________

2. - Godsgeloof in de bijbel en vandaag-de-dag Wie is God? Is hij een God ‘hoog-in-de-hemel’ die ons stuurt en leidt en die dus ingrijpt in ons leven? Wil hij dat we één worden, of wil hij dat we, zo verschillend als we zijn, vooral ‘onszelf’ worden? ‘Wil’ God wel iets, of laat hij het ‘willen’ over aan ons, mensen Julia van Wel is emeritus pastoraal werkster en asp.-lid van het Bestuur en van de Credocommissie van de Mariënburgvereniging 3. - God, wat ben je veranderd! Waar is God te vinden? In de wereld buiten ons of in ons diepste innerlijk? Tegen alle ellende in die mensen overkomt, blijven zij hardnekkig geloven in het goede, blijven zij elkaar het beste gunnen en willen zij elkaars naaste zijn. In hen komt God in zijn weerloze almacht, aan het licht. De priester-theoloog Huub Schumacher is modern in zijn opvattingen over geloof en religie. Huub is ook columnist van het Mariënburg Magazine. 4. - Diaconie en Godsontmoeting Kunnen we God vinden in onszelf, in wat ons overkomt en wat we meemaken, of ontmoeten we hem ook in ons diaconaal zijn, als we dienstbaar zijn in de wereld en klaar staan voor mensen die ons nodig hebben? En hoe begeleiden we mensen naar hun bestemming, op weg naar God?

____________ 27 ____________

Henk Meeuws is theoloog, verdiepte zich in de band tussen sociale inzet en levensbeschouwing, en schreef een proefschrift over diaconie. Hij is adviseur van de Credocommissie van de Mariënburgvereniging. 5. - De Zaligsprekingen Tom van den Beld gaat op zoek naar Gods bedoeling met ons en naar de oorspronkelijke boodschap van Jezus die in de evangeliën wordt verwoord. In de Zaligsprekingen die hij de Grondwet van het Christendom noemt, komt hij op het spoor van Jezus’ visie op het leven. Tom van den Beld is lid van de Credocommissie en van het Bestuur van de Mariënburgvereniging. 6. - De bijbel als bron van hoop en vertrouwen Heeft de bijbel, dat Grote Verhaal, nog zeggingskracht? Zoeken christenen, al dan niet van huis uit, nog inspiratie, houvast en oriëntatie in dat oude boek? Is de bijbel het Woord van God of is het voluit mensenwoord? Aan de hand van enkele verhalen uit de Schrift geeft Alex van Heusden antwoord op deze en andere vragen. Alex van Heusden is bijbelwetenschapper in dienst van Nieuwe Liefde Leerhuis en voorganger van de Ekklesia Amsterdam. . 7. - Van Toren van Babel naar vrede in de wereld Horen we in de bijbel Gods stem, die ons laat weten wat hij van ons, mensen, wil? Of lezen we vooral hoe mensen hun bestaan en hun levenmet-elkaar beleven? En wat hun vermoedens zijn over ‘de-wil-van-God’?

____________ 28 ____________

Aan de hand van enkele verhalen uit het Eerste en het Tweede Testament, verkent Julia van Wel hoe de bijbel een leidraad kan zijn voor ons leven hieren-nu, en voor het schrijven van een Derde Testament.

De indeling van de dag 09.30 -10.00 uur: Inloop, ontvangst en inchecken 10.00 -10.15 uur: Opening 10.15 -11.30 uur: workshopronde 1 11.30-11.45 uur: koffie/thee in kleine zaal 11.45-13.00 uur: workshopronde 2 13.00-14.00 uur: lunchpauze 14.00-15.15 uur: workshopronde 3 15.15-15.45 uur: koffie/thee; lezen van flapovers; evaluatieformulier 15.45-16.15 uur: inleiding over mogelijk vervolgtraject; gezamenlijk 16.15-16.30 uur: afsluiting met koffie/thee of glaasje fris. Locatie: Domstad, Koningsbergerweg 9, Utrecht, 10 min lopen vanaf CS Aanmelden vóór 20 mei. Via de website: www.marienburgvereniging.nl Of per post: Mariënburgvereniging, Postbus 675, 3800 AR Amersfoort Wilt u daarbij vermelden: Uw naam, Post- en e-mail adres, telefoonnummer en de (3) nummers van de door u gekozen workshops. Kosten: € 15,- (incl. lunch); ook vóór 20 mei overmaken op rekening NL21 INGB 0005 5978 03 t.n.v. Mariënburgvereniging, Amersfoort, o.v.v. Leerhuisdag, uw postcode en huisnummer. Als wij uw betaling ontvangen hebben, ontvangt u een bevestiging en een routebeschrijving; en de beschrijvingen van de thema’s van de door u gekozen workshops. Nadere Informatie: e-mail: [email protected]

____________ 29 ____________

Thema ochtenden in de DoRe kerk 'Vrij en verdraagzaam geloven' Door: Ds. Peter Nissen Plaats:

Doopsgezinde-Remonstrantse kerk Prof. Regoutstraat 23, te Nijmegen

Tijd:

zaterdag, 18 april 2015 zaterdag, 2 mei 2015 zaterdag, 16 mei 2015 10.00-12.00 uur

In augustus 2014 verscheen een cassette met zes boekjes onder de titel ́Goddeeltjes .́ In die boekjes vertellen zeven theologen over wat hen beweegt en inspireert en wat hen met elkaar verbindt. GOD staat voor hen ook voor: Geven – Ontvangen – Delen. Op drie zaterdagen willen we met elkaar in gesprek gaan over de zes thema’s van de goddeeltjes: mens, geest, Jezus, God, kerk en toekomst. Wat hebben wij in ons leven aan bezieling ontvangen en wat willen wij doorgeven en delen? Hoe raken die thema’s ons eigen leven? Wat kan de christelijke traditie ons aanreiken om in deze tijd onze weg naar een zinvol leven te vinden? Op verschillende, soms speelse manieren gaan we met die vragen aan de slag. We doen dat aan de hand van de cassette met boekjes. Die werd in augustus 2014 gratis aan alle remonstranten toegestuurd. Maar uiteraard is iedereen welkom die zich verbonden voelt met een vrijzin-nige beleving van het christelijk geloof. De boekjes zijn ook in de boek-handel verkrijgbaar (verkoopprijs voor de hele cassette circa € 22,-). De bijeenkomsten worden begeleid door Peter Nissen. Hij is hoogleraar Spiritualiteitsstudies aan de Radboud Universiteit en remonstrants predikant. Hij schreef het goddeeltje over de kerk. U kunt zich aanmelden bij Marieke Hartgerink, 024-3239745, of via e-mail: [email protected]

____________ 30 ____________

En zo wordt het Pasen

Ekkehard verbrandt buxustakjes tijdens de aswoensdagviering in de Boskapel. Aswoensdag de eerste dag van de veertigdagentijd voorafgaand aan pasen

____________ 31 ____________

Bestuur Boskapel Joop Haverkort Jan Revenberg Manfred Markhorst Birgitte Ligtenberg Marjolijn Esser Els Verheggen

voorzitter secretaris penningmeester

Recent heeft de participantenraad Joop Haverkort benoemd als voorzitter en Els Verheggen als lid van het Bestuur. Dat betekent ook, dat het bestuur zich opnieuw bezint op de portefeuilleverdeling: gemeenschapsopbouw en augustijnse spiritualiteit, pastoraat en diaconie, liturgie en oecumene, PR en vorming. Julia van Wel maakt kennis met het bestuur.

Kapelbalans actie De kapelbalans actie is voor de Boskapel de belangrijkste bron van inkomsten. Doe daarom mee!! U kunt uw bijdrage overmaken op: ING-bank: IBAN: NL35 INGB 0002 2069 16 of Rabobank: IBAN: NL47 RABO 0157 8328 56 t.n.v. Stichting Augustijns Centrum de Boskapel

____________ 32 ____________