NR.8 | OKTOBER 2010
EEN UITGAVE VAN DE STICHTING TER VERBETERING VAN DE AGRARISCHE STRUCTUUR
‘Nederlands landschap bijna volledig maakbaar’ Poldercup, Spaans eerbetoon aan de veenweiden
WWW.
Inhoud
André en Jolanda Schilder
t oor he Kijk v al op a verh e g i d volle nh.nl/ stivas www. alerij tteng portre
3
Wie, Waar, Wat
4
Interview
6
Achtergrond
André en Jolanda Schilder blij met ‘Waterberging Oude Gouw’
Jurylid Kees Vriesman over Canon van de Ruimtelijke Ordening
De magie van een gesprek aan de keukentafel
8 w ww.boerzoektgrond.nl
9
12 H et wisselgesprek
Rentmeester Erik Lingeman juicht samenbrengen partijen toe
Commissaris der Koningin Johan Remkes brengt Agriport A7 bezoek
Wethouders Christel Portegies en Jan Vriend bespreken nut van structuuronderzoeken
14 A chtergrond
16 P ortret
18 F ocus op de regio’s
Poldercup als Spaans cultureel eerbetoon aan Hollands landschap
Jan Buijs schrijft boek over veehouders in veenweidegebied
Bedrijfsverplaatsing, voorschotten en planmatige kavelruil
19 R uilcolumn DLG-projectleider Erik Kuiper bewaart het evenwicht
Reportage
Wie
Waar
Wat
André en Jolanda Schilder hebben in
Percelen van de Andréhoeve grenzend aan
De kavelruil maakte het voor Schilder extra
Spierdijk een melkveehouderij, met een
de Oude Gouw kampen met afkalving van
aantrekkelijk om een blok van zo’n 10 hectare
zorgboerderij als serieuze neventak. In totaal
de walkant. Dat probleem plus de wens van
aan te kopen. Het nieuwe perceel sluit nu
melkt André negentig koeien. Jolanda is naast
de gemeente om een recreatief pad aan te
gelijk aan bij de huiskavel. Ook de andere
de zorgtaak ook actief als regiocoördinator
leggen, bracht Stivas op het spoor om ook
ondernemers in de ruil hebben hun oppervlakte
voor de koepelorganisatie Landzijde, waarbij
Schilder te benaderen voor deelname aan de
vergroot, meestal direct naast of achter de
zo’n honderd Noord-Hollandse zorgboerderijen
kavelruil. De veehouder levert de strook langs
boerderij. Daarnaast realiseert het schap extra
zijn aangesloten. Bij kavelruil ‘Waterberging
de waterloop in en verruilt een ander blok,
waterberging en de gemeente het gewenste
Oude Gouw’ zijn nog vijf agrariërs, de
zodat hij een verbinding kan maken met een
wandelpad. De ondernemers hoeven door de
gemeente en het hoogheemraadschap
aangekocht perceel. Zo ontstaat een hoefijzer-
efficiëntere inrichting minder over de smalle
betrokken.
vormige huiskavel van ruim 40 hectare.
wegen in en rond Spierdijk te rijden. STIVAS OKTOBER 2010
3
INTERVIEW
Kees Vriesman over Canon van de Ruimtelijke Ordening:
De EHS kreeg meerdere vervolgen, zoals Natura 2000, waartegen veel weerstand bestaat…
‘Nederlands landschap is bijna volledig maakbaar’
“Ik betreur de schaduwwerking die er van die natuurontwikkeling uitgaat. De overheid is niet altijd een betrouwbare partner gebleken. Wat dat betreft zou ik voor scherpere ruimtelijke bestemmingen zijn. Neem de Eilandspolder: wijs dat aan als echt natuurgebied, beheer het als zodanig en stel de agrariërs schadeloos, of betrek de agrariërs met een productiefunctie er serieus bij als beheerder. Nu is het van beiden net niks. Kortom: overheid kies!”
Tot slot: De blokjeskaart, volgens het juryrapport kenmerkend voor het ‘doorgeschoten maakbaarheidsdenken in de jaren zestig’…
De Canon van de vaderlandse geschiedenis is gevolgd door allerlei leerstellingen voor andere disciplines, zoals de literatuur, de geneeskunde en de sport. Minister Cramer van VROM vond dat haar departement niet mocht achterblijven en lanceerde de CanonRO.nl. Jurylid Kees Vriesman gaat in op het belang van deze lijst met 35 iconen in het algemeen en de impact voor Noord-Holland in het bijzonder.
“De kaart van de Rijksplanologische Dienst werd bedekt met gele, oranje, rode en bruine blokjes, die stonden voor vier typen en concentraties verstedelijking. Zo zou er in het jaar 2000 woonruimte moeten zijn voor twintig miljoen inwoners. Later is dat achterhaald, want met wonen alleen houdt het niet op. Werken, mobiliteit, ecologie, recreatie, water en infrastructuur groeien ook mee. In het kader van
Hoe bent u bij de jury betrokken geraakt?
we het snel eens over het belangrijkste criterium, namelijk
de Vijfde Nota RO (2001) is uitgerekend dat Nederland
Kees Vriesman: “Ik ben altijd geïnteresseerd in de verdeling
dat de iconen zichtbaar impact moeten hebben op het
qua oppervlakte de hele provincie Zuid-Holland tekort zou
en inrichting van de ruimte. Met name voor VROM, maar
ruimtegebruik. Instrumenten en wetgeving hebben we
komen om de ambities van de blokjeskaart waar te maken.
later ook bij Staatsbosbeheer heb ik veel te maken met het
daarom buiten beschouwing gelaten.”
Maar veel meer dan in die demografische planning ligt
inpassen van functies en het creëren van samenhang.”
de historische waarde van de blokjeskaart besloten in het
een land in de delta en dat is overal terug te zien. Hoe klein
Voor het Stivas Magazine hebben we drie iconen geselecteerd, die vooral ook betrekking hebben op Noord-Holland. Allereerst: ‘De Randstad en het Groene Hart’
we ook zijn, de variatie is groot. Als je van de Noordzeekust
“De achterliggende gedachte is dat de stad en het ommeland
een horizontale lijn trekt naar Oost-Nederland, dan kom je
meer met elkaar verbonden zouden moeten zijn. Nederland
een onvoorstelbare variëteit aan landschappen tegen.
Wat is het nut van de CanonRO.nl? “Het geeft een inkijk in het ontstaan van ons land. We zijn
‘maakbaarheidsprincipe’. Nagenoeg iedere vierkante meter in Nederland is bestemd. Dat klinkt heel rigide, maar aan de andere kant heeft het stellen van hoge eisen ook bijgedragen aan de schoonheid van ons landschap.”
Wat moet er nu verder met de canon gebeuren?
is eigenlijk één groot park. De relatie moet er niet een zijn
Agrariërs worden steeds vaker uitgedaagd om zich open op te stellen voor de burger, maar geldt dat ook voor de natuur?
Soms wisselend om de paar kilometer. Dat is ook typisch
van tegenstellingen, maar juist van verbanden. Daarom
“Ik ben van mening dat de natuur best een stootje kan
net niet hoog op de agenda is gezet. Toch hoop ik dat er in
Nederland. Zoiets heb je niet in Spanje of Polen.”
is het zaak dat de toegankelijkheid van het buitengebied
hebben. Goed, er zijn momenten dat het juist is om in een
een volgende regeringsperiode aandacht aan wordt besteed.
“Het is begrijpelijk dat de canon in dit demissionaire kabi-
wordt verbeterd. In mijn werk kreeg ik geregeld internatio-
bepaald gebied even de rust te bewaren, bijvoorbeeld in het
In de vorm van promotie, maar bijvoorbeeld ook in het
Welk effect heeft de ruimtelijke ordening daarop (gehad)?
nale gezelschappen op bezoek. Vaak namen we dan linea
broedseizoen. Grote reservaten waar alleen een boswachter
onderwijs. De iconen uit de canon bepalen toch het aanzicht
recta vanaf Schiphol een kijkje in Durgerdam, het ultieme
naar binnen mag, daar ben ik geen voorstander van. Dat
van het Nederland van nu.”
“Het is een gegeven dat naarmate het ergens drukker
voorbeeld van die verbinding. Zo dicht bij de stad en toch
kunnen we ons met het gebrek aan ruimte voor rust en stilte
wordt er functies in de verdrukking komen. Dat geldt dus
die rust. Die wisselende dynamiek op een paar vierkante
ook niet permitteren.”
in extreme mate voor een dichtbevolkt land als het onze.
kilometer: dat is ook Nederland.”
Het toekennen van een functie voor een gebied, houdt
Geboren en getogen Noord-Hollander in ‘canonjury’
Het tweede geselecteerde icoon: De Ecologische Hoofdstructuur.
Sinds zijn pensioen heeft Kees Vriesman een adviseurbureau.Daarvoor
“Dat is een logisch vervolg op dat gememoreerde ruimte
was de civiel ingenieur onder meer werkzaam als directeur vastgoed
infrastructuur. Planologen moeten vindingrijk zijn in het
Die grenzen zijn toch ook nuttig, als bescherming van het landschap?
combineren of vervlechten van functies. Daar hebben we een
“De overheid mag de bebouwing niet als een soort confetti
gebrek…. Om de biodiversiteit te behouden, proberen we
bij ABN AMRO, Directeur-generaal Ruimte bij VROM, directeur van
traditie in, wereldwijd. Het bepaalt ons hele denkpatroon.”
over de provincie laten heen waaien, maar moet het zoeken
de bestaande natuurgebieden met elkaar te verbinden,
Staatsbosbeheer en interim-burgemeester van Den Helder. Vriesman
in verdichting. Het is dus goed dat er een scheidslijnen zijn,
zodat planten en dieren kunnen migreren. Een slimme
is geboren in de Wieringermeer, hij groeide op rondom Schagen en
Ruimtelijke ordening is een nogal breed begrip. Hoe begin en waar eindig je zo’n lijst met iconen?
maar nog te vaak zijn het barrières. En dat terwijl beide
oplossing, die tegelijk aantoont dat het Nederlandse land-
woont inmiddels op Wieringen. Naast Vriesman bestond de jury uit
werelden elkaar veel te bieden hebben. De ene rust, recreatie
schap nagenoeg volledig maakbaar is. Onze natuur is door
architect Rein Geurtsen, bouwkundige Maarten Kloos, planoloog Willem
“Burgers mochten eerst onderwerpen voordragen. Daaruit
en voedselproductie, de andere een afzetmarkt. De ruimtelij-
menselijk handelen ontstaan, met alle consequenties van
Salet, stedenbouwkundige Joost Schrijnen, jurist Jenno Witsen en
is een voorselectie gemaakt, waarna wij als jury een oordeel
ke ordening moet in dat proces meegaan door verbindingen
dien.”
landschapsarchitecte Riek Bakker (juryvoorzitter).
mochten vellen. Er is fanatiek gediscussieerd. Wel waren
mogelijk te maken of zelfs te stimuleren.”
direct weer extra andere functies in, neem woningbouw en
4
STIVAS OKTOBER 2010
STIVAS OKTOBER 2010
5
ACHTERGROND
De magie van een gesprek aan de keukentafel
van een wandelpad langs het spoor. Zo is het balletje aan het rollen geraakt.”
‘Er kan zomaar nog een kavelruil uit voortvloeien’
HHNK benaderde gelijk Stivas. Jan Zijp: “Dat doen we
MONIQUE VAN PEPERSTRATEN
vaker om uit te vinden of er mogelijkheden zijn voor kavel-
‘Steeds meer open geest voor andere belangen.’
ruil. Natuurlijk kunnen we ook zelf gewoon de benodigde hectares inkleuren op een kaart, maar veel liever creëren we draagvlak in het gebied. Stivas heeft goede contacten met de grondgebruikers. In dit geval lag er al een landbouw verkenning, die liet zien dat een ruil zeker perspectief bood.
Stivas wordt steeds vaker benaderd door niet-agrarische partijen om deel te mogen nemen aan initiatieven voor (agrarische) structuurverbetering. Met name het Hoogheemraadschap Holland Noorderkwartier (HHNK) klopt regelmatig aan bij de stichting om integrale oplossingen te vinden voor ruimtelijke vraagstukken.Zo ook in de gemeente Zijpe waar afgelopen zomer kavelruil ‘Waterberging Oudesluis’ werd afgerond. Stivas Magazine schoof nogmaals aan met enkele direct betrokkenen aan de keukentafel om het multifunctionele karakter van de ruil te belichten.
JAN ZIJP
‘Veel liever creëren we draagvlak in het gebied.’
“Er kwamen gedurende het proces dit keer inderdaad de meest uiteenlopende belangen en wensen op tafel: van een recht tot overpad, tot de vergunning voor een bedrijfs woning. Dat heeft deze ruil zeker extra complex gemaakt.” Monique van Peperstraten knikt: “Overigens is dat niet nieuw. Vroeger werden ook wel al andere functies mee genomen in de ruilen. Wel merken we dat het aantal volledig agrarische kavelruilen afneemt. Dat komt deels ook doordat de geest van boeren en tuinders steeds meer open staat voor andere belangen.” Jan Zijp: “Gelukkig wel. Want vaak
Daarna zijn we aan slag gegaan. Gedurende het verdere proces
door een combinatie van functies, kunnen plannen in het
Agrarische structuurverbetering, waterberging, een recrea-
informatie. Er zijn nieuwe ontwikkelingen, die de recente
haakten partijen aan – zoals de familie De Haan – of vielen
buitengebied worden gerealiseerd. Zelf beschikken we ook
tief wandelpad en verbreding van een provinciale weg.
herschikking nog efficiënter kunnen maken, verwacht hij.
af. Uiteindelijk is het toch weer gelukt om alle overgebleven
niet over een oneindige pot met geld. Als we waterberging
De deelnemers aan de kavelruil bij Oudesluis hadden
“Jammer dat het niet in deze ruil kon worden meegenomen,”
deelnemers van de ruil te laten profiteren.”
kunnen koppelen aan natuur of recreatie, dan worden de
allemaal zo hun eigen motieven om deel te nemen aan de
verzucht Nico de Haan. “Want hoewel we er allemaal op
ruil. Voor Nico en Gerie de Haan, die gastvrij hun keuken
vooruit zijn gegaan, had het ruilplaatje er nog veel mooier
Daar zitten dus ook meerdere niet-agrarische functies bij.
In dat kader vormde ook de deelname van de provincie,
beschikbaar stellen, was het niet de eerste ruil. Sterker nog:
uit kunnen zien.” Jan Zijp knikt instemmend. “Maar er
In hoeverre staat dat een oplossing in de weg? Jan Zijp:
vanwege de verbreding van de N248, een cruciale schakel.
de huidige bedrijfslocatie hebben ze er voornamelijk aan te
zijn weer wat gesprekken gaande, dus het is helemaal niet
danken. Het veehouderijbedrijf werd ruim tien jaar geleden
ondenkbaar dat er zomaar nog een kavelruil uit voortvloeit.
beschikbare gelden beter benut.”
Als het zover is schakelen we Stivas zeker weer in. Zij kunnen het verdere proces als onafhankelijke partij het beste begeleiden.” Technisch medewerkster Monique van Peperstraten hoort GERIE DE HAAN
‘We hebben meerdere potten op het vuur.’
de gedachtewisseling met belangstelling aan. Behalve de optie van Jan Zijp, heeft ze nog meer aanknopingspunten gehoord voor een nieuwe ruil. “In ieder geval interessant genoeg, om nog eens rustig naar te kijken,” stelt ze. Zo werkt het dus… In de ongedwongen sfeer van een boerenkeuken, ventileren betrokkenen gemakkelijker hun ideeën.
Spontaan verplaatst vanuit Schagerbrug naar Polder E en rolde
sein voor het ‘officiële deel’ van het keukentafelgesprek.
destijds gelijk in kavelruil Sluiszicht.
Jan Zijp verricht spontaan de aftrap. “Samen met de
Op tafel staan een thermoskan met koffie, een stapel
gemeente zijn we gaan kijken naar onze opgave om 100
schaaltjes en een doos met tompouces. Projectleider Jan Zijp
hectare waterberging in Zijpe te realiseren. In de bewuste
van HHNK praat iedereen even informeel bij over de laatste
Polder KP moet 7 hectare worden gerealiseerd, terwijl we
stand van zaken na de ruil. Verschillende namen van direct
daar in een eerder stadium een blok van 17 hectare hadden
of indirect betrokkenen passeren de revue, soms aangevuld
aangekocht. Verder was de gemeente – in het kader van
met gedetailleerde sociale of economische achtergrond-
Veelkleurig Landschap – al langer bezig met de realisatie
6
STIVAS OKTOBER 2010
foto’s: Jacqueline Huber
Gerie de Haan tapt de koffie in. Wat haar betreft het start-
STIVAS OKTOBER 2010
7
REPORTAGE Nico en Gerie de Haan brachten het benodigde perceel in.
“Ook! Maar van oorsprong was het de provincie vooral
“Het is ongelooflijk, maar waar: 23 jaar geleden kocht de
om de agrarische structuur te doen. Ze wilde de land- en
provincie op die plek al grond aan, wat wij vervolgens moch-
tuinbouw opnieuw in gang trekken. Het samenvoegen van
ten gebruiken. Eerst met een éénjarige pacht, die vervolgens
kavels, het liefst dichterbij het bedrijf, was daarvoor één
MIDDENMEER, VRIJDAG 13 AUGUSTUS
Johan Remkes brengt bezoek aan Agriport A7
van de manieren.”
Roeibootje NICO DE HAAN
‘Het scheelt ons heel wat kilometers over de weg.’
Nico de Haan: “Dat is zeker weer gelukt. We hebben nu een iets groter perceel veel dichterbij huis. Het ligt weliswaar aan de andere kant van de Grote Sloot, maar qua efficiëntie gaan we er dik op vooruit. Zeker als we straks met een mestslang kunnen werken, zodat we niet meer met wagens over de weg hoeven te rijden. We hebben ook een roeibootje in het water liggen, dus ik vaar ’s avonds zo naar de overkant om even over ons nieuwe land te lopen. Het zou trouwens niet verkeerd zijn om een steigertje te mogen bouwen. Dus Jan….” Nico de Haan kijkt de projectleider hoopvol aan.
ieder jaar stilzwijgend werd verlengd. Sindsdien is er nooit
Volgens Jan Zijp moet daar wel over kunnen worden
een schop de grond ingegaan. Door afstand te doen van die
gepraat…. Opnieuw het bewijs van de magie van de keuken-
pachtgrond, kunnen we nu hier tegenover aan de slag.
tafel. Gerie de Haan lacht: “Voor de ontwikkeling van ons
Dat scheelt ons heel wat kilometers over de weg.” Gerie de
bedrijf hebben we altijd meerdere potten op het vuur staan.
Haan: “En daar is toch ooit toch om begonnen met Stivas:
Met deze kavelruil is er eindelijk één aan de kook gekomen
minder landbouwverkeer op de weg?” Van Peperstraten:
en hebben we weer een stap vooruit kunnen maken.”
‘Floriade in 2022 wordt de slagroom op de taart’
WWW.BOERZOEKTGROND.NL
Erik Lingeman
11.45 uur
ren we het gebied ook als zodanig.” Als sterke punten van de
Het bezoek van Commissaris van de Koningin (CvK) Johan
regio noemt hij de ruimte en het klimaat, ondernemerschap
de site ‘www.boerzoektgrond.nl’?
Remkes aan Agriport A7 maakt deel uit van een uitgebreide
en mentaliteit, de diversiteit van de sectoren, de aanwezig-
“Het initiatief om grondeigenaren en -gebrui-
‘kennismakingstournee’ door Noord-Holland. Tot schrik
heid van mondiale actoren en de vernieuwingsbereidheid.
Heeft al eens meegewerkt aan een vrijwillige kavelruil?
kers bij elkaar te brengen, juich ik toe. Het feit
van de bestuurders en medewerkers van Agriboard Noord-
Eerlijkheidshalve zoomt Dekker ook in op enkele zwakke
dat ook pachtgrond kan worden aangeboden is
Holland Noord,dat het bezoek heeft voorbereid, arriveert de
punten, waaronder de aansluiting tussen arbeid en onder-
“In het verre verleden wel. Dat het de laatste
een toegevoegde waarde. Ook het gegeven dat
provinciale stoet een kwartier eerder dan gepland. Directeur
wijs, de kennisinfrastructuur en het imago. “Mensen zijn
tijd minder is voorgekomen, is geen onwil,
er geen commerciële belangen aan vast hangen,
Anton Hiemstra van Agriport A7 is echter voor geen kleintje
vaak nog buitengewoon verbaasd als ze horen wat hier
maar meer toeval.”
maakt de site in potentie aantrekkelijk.”
vervaard, heet de provinciale delegatie hartelijk welkom en
allemaal al is bereikt en nog staat te gebeuren.”
Wat zou u aan de site veranderen?
van Agriport A7 en Hiemstra BV. De regen klettert tegen de
12.11 uur
Makelaars BV houdt kantoor in Zeewolde.
Zou u interesse hebben in nog een ruil?
“De site moet actueler worden bijgehouden.
ramen. Op een paar honderd meter afstand raast het verkeer
Buiten trekt een zware onweersbui voorbij. Zware klappen
We zijn gespecialiseerd in landelijk en
“Uiteraard. Het principe van kavelruil is
Dat betekent dat verkochte of verpachte
op de A7 voorbij, geluidloos want de ruimte is uiteraard
begeleiden het verhaal van Dekker, die de diverse initia-
Randstedelijk vastgoed. We doen veel
dat iedereen er uiteindelijk beter van wordt.
percelen tijdig moeten worden verwijderd en
goed geïsoleerd.
tieven van Agriboard Noord-Holland Noord langsloopt.
van-boer-tot-boer transacties en beheren
Dat geldt dus ook voor onze cliënt.”
dat ook actiever naar nieuw aanbod moet
is het grondgebruik behoorlijk versnipperd.”
Wat voor bedrijf heeft u? “Lingeman / Ritsema Rentmeesters en
gaat de gasten voor naar de ontvangstruimte in het pand
Daarbij richt hij de schijnwerpers ook op Proefboerderij
worden gezocht. Daarnaast kan de navigatie
11.50 uur
Heeft u specifieke percelen op het oog of in de aanbieding?
best worden verbeterd, bijvoorbeeld door ook
Hiemstra geeft het woord aan Jacques Dekker, als program-
aandacht voor vragen. Doordat de WUR zich terugtrekt, leek
eenvoudiger op gemeenten te kunnen
mamanager in dienst van Agriboard Noord-Holland Noord.
het voortbestaan in gevaar. Als Agriboard zeggen we: Oost-
Hoe is het met de agrarische structuur (in Noord-Holland)?
“Op zich ligt het initiatief niet direct bij ons.
selecteren.”
Terwijl het gezelschap zich te goed doet aan een lunch met
waardhoeve moet blijven bestaan, want het onderzoek dat
veel producten uit de regio, verzorgt hij een Powerpoint-pre-
op de proefboerderij wordt gedaan is van fenomenaal belang
“De grootte van percelen is in Noord-Holland
waar wij dan naar kunnen kijken. Voor de
sentatie. Bollen, akkerbouw, vollegrondsgroenten, glastuin-
voor de agribusiness in Noord-Holland Noord.” Dekker stipt
doorgaans kleiner dan in de Flevopolder,
waarde van de grond is het beter om percelen
Zou u zelf van een dergelijke site gebruik willen maken?
bouw, fruitteelt… Dekker gaat in op de sterke punten van
ook projecten op het gebied van agrologistiek, local voor
waar een blok van 10 hectare soms wordt
bij elkaar te brengen, maar een kerkbestuur
“Uiteraard, mits de site een actueler beeld
de diverse sectoren in Noord-Holland Noord, die volgens
local en aquacultuur aan en gaat in op de Floriade 2012.
aangeduid als ‘een streepje grond’. Gebieden
zal zelf niet snel met zo’n voorstel komen.”
geeft en daadwerkelijk druk wordt bezocht.
hem alles in zich heeft om uit te groeien tot een zelfstandige
“Als Noord-Holland Noord mogen we daar niet ontbreken.
Dan is het een aantrekkelijk en onafhankelijk
Greenport. “Als Agriboard Noord-Holland Noord positione-
En tien jaar later, in 2022, willen we hier, in de duurzame
daarnaast in Noord-Holland ruim 1000 hectare voor kerkelijke instanties.”
Een pachter moet met een voorstel komen,
waar recent een ruilverkaveling is afgerond hebben een redelijk structuur, maar meestal 8
STIVAS OKTOBER 2010
Wat vind u de sterke punten van
Oostwaardhoeve. “Ik wil daar uw zeer gewaardeerde
instrument. Ook voor ons.” STIVAS OKTOBER 2010
9
verstuin van Noordwest-Europa, zelf de Floriade organise-
ruil voor elektriciteit warmte gaat leveren aan de glastuin-
13.53 uur
ren. Als dat lukt zou het de slagroom op de taart zijn.”
bouwbedrijven. De CvK toont eens te meer zijn belangstel-
Uitgezwaaid door onder andere Dekker en Hiemstra
ling én kennis van zaken door naar de mogelijkheden
vertrekt de kleine provinciale colonne naar het volgende
van aardwarmte te vragen. “De mogelijkheden zijn er,”
onderdeel van de ‘kennismakingstournee’: de Westfrisiaweg
Remkes bedankt Dekker voor zijn enthousiaste verhaal en
verzekert Hiemstra. “Alleen is de behoefte aan CO2 een
(N23). De programmanager van Agriboard Noord-Holland
geeft aan dat hij zelf ook verbaasd is over de omvang en
bottleneck. Zolang de CO2-leiding van de HVC in Alkmaar
Noord toont zich tevreden. “Ik ben er van overtuigd dat
kwaliteit van de agribusiness in Noord-Holland Noord in
er niet is, blijft een tuinder vanwege de CO2-behoefte van
Remkes een goed beeld heeft gekregen van wat hier alle-
het algemeen en Agriport A7 in het bijzonder. Hij vraagt
zijn gewassen afhankelijk van gas.” Waarna Hiemstra voor
maal gebeurt. We staan op de kaart, ook bij hem. Bovendien
de programmamanager naar de reactie van een VROM-
misschien wel de mooiste uitspraak van de dag zorgt. “Dat
hebben we een aantal specifieke zaken onder zijn aandacht
delegatie tijdens een recent bezoek. Dekker gaat in op de
Agriport A7 is geworden wat het nu is, is grotendeels een
kunnen brengen, zoals de proefboerderij en onze ambitie
kwestie van geluk. Als ik in 2000 had geweten wat ons al-
om de Floriade 2022 te organiseren.”
12.16 uur
wensen die bij die gelegenheid kenbaar zijn gemaakt: een CO2-leiding van de HVC in Alkmaar naar de glastuin-
11.50 uur
lemaal te wachten stond, zou ik er nooit aan zijn begonnen.
bouwgebieden Alton, Het Grootslag en Agriport A7 én
Er zijn teveel onderdelen die je niet in de hand hebt, die
een bijdrage uit de landelijke subsidiepot voor de aanpak
afhankelijk zijn van het toeval.”
van verspreid liggend glas. “Van de tien miljoen euro die beschikbaar is, was aanvankelijk vijf miljoen euro bestemd
13.07 uur
voor het Westland. We hebben duidelijk gemaakt dat wij
Terwijl Remkes als oud-minister van Binnenlandse Zaken
hier ook wel wat centen kunnen gebruiken.”
door NOVA wordt geïnterviewd over plannen van het minderheidskabinet-in-wording om het aantal minis-
12.25 uur
teries te reduceren, gaat Hiemstra de andere leden van
Terwijl Remkes zijn tanden zet in een ‘Wieringermeers
de delegatie voor tijdens een korte rondleiding door het
broodje gezond’, neemt Anton Hiemstra het woord. Hij
familiebedrijf. Als het interview er op zit, stapt de delegatie
verhaalt over de historie van Agriport A7, dat gestoeld
in de wachtende dienstauto’s en zet koers naar Kwekerij De
is op particulier initiatief van Hiemstra BV en Grontmij.
Wieringermeer, luttele kilometers verderop.
“Het grootste probleem dat we moesten zien op te lossen
12:16 uur
was van logistieke aard. We bevinden ons immers op een
13.25 uur
schiereiland, dat aan drie kanten omgeven is door water.
Het gezelschap wordt opgewacht door John van Marre-
We hebben daarom een logistiek concept ontwikkeld, dat
wijk, één van de vier Westlandse eigenaren van de veertig
er op was gericht een zo groot mogelijk volume en een zo
hectare grote paprikakwekerij. Gekleed in korte broek en
groot mogelijke diversiteit aan producten naar de Wierin-
hemd is hij net begonnen aan zijn korte inleiding, als zijn
germeer te halen. Dan komen die vrachtwagens vanzelf
mobiele telefoon gaat. Handel gaat voor, denkt Van Mar-
wel.” Glastuinbouw maakte aanvankelijk geen deel uit van
rewijk, en dus moet het gezelschap even wachten. Remkes
de plannen van de ondernemende vollegrondsgroente-
kan de Westlandse handelsgeest wel waarderen, getuige de
telers, maar is op er verzoek van de provincie aan toege-
glimlach rond zijn lippen.
voegd. Hiemstra: “Met een potentieel oppervlak van 850 hectare heeft de glastuinbouw zich ontpopt als één van de
13.37 uur
belangrijkste pijlers van Agriport A7. Daarnaast is er een
Na een korte inleiding over de geschiedenis van het nog
bedrijventerrein van 70 hectare, waar zich onder andere
13:07 uur tuinders aan. Hiemstra: “De verwachting is dat in 2018
paprika’s. Het 380 meter lange pad met de eindeloze serie
bijna de helft van alle Nederlandse tomaten in in Agriport
zijpaden maakt indruk, net als het oogstsysteem dat er voor
Remkes informeert naar de herkomst van de glastuinders
A7 worden geteeld.” De directeur gaat daarna nog in op
zorgt dat de medewerkers niet meer hoeven te tillen. Van
die zich in Agriport A7 vestigen. “Het zijn allemaal West-
de link tussen voedsel en energie die op duurzame wijze
Marrewijk neemt Remkes daarna mee naar de ruimte waar
landers,” antwoordt Hiemstra. “De zes glastuinders die
gestalte krijgt in het gebied. “De elektriciteitsopwekking via
onder andere de door gas gevoede WKK-installaties staan,
zich hier tot dusver hebben gevestigd zijn samen goed voor
WKK is een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering van
die zorgen voor de productie van voldoende elektriciteit,
230 hectare glas en daarmee voor 230 volle vrachtwagens
de bedrijven op Agriport A7.”
warmte en CO2. Nauwelijks verstaanbaar boven het ge-
per week. Qua omvang behoren ze alle zes tot de top 10 van
13.37 uur
kas waar medewerkers bezig zijn met de oogst van oranje
verwerkende bedrijven bevinden.”
12.37 uur
jonge bedrijf, gaat Van Marrewijk de CvK door naar de
13:25 uur
zoem van de vele machines, maakt een beleidsmedewerker
Nederland.” Naast de grondprijs, die een kwart is van die
12.50 uur
in het Westland, spreken vooral de omvang van de kavels
Hiemstra licht de plannen toe voor een 10.000 vierkante
Op weg naar buiten geeft Remkes alle aanwezigen een
van 20 hectare, het klimaat en de groeimogelijkheden de
meter groot datacentrum op het bedrijventerrein, dat in
hand, waarna hij in de klaarstaande dienstauto stapt.
van de provincie duidelijk dat het tijd is om te vertrekken.
13.53 uur 10
STIVAS OKTOBER 2010
STIVAS OKTOBER 2010
11
HET WISSELGESPREK
Noord-Hollandse wethouders over nut structuuronderzoek:
‘Bestemmingsplan theorie, uitvoering aan de praktijk’ ‘Verbetering van de structuur van het landelijk gebied vergt continue aandacht. Om als overheid goed ruimtelijk beleid te kunnen formuleren voor de inrichting van het buitengebied is het essentieel om te weten welke plannen er spelen.’ Tenminste, zo stelt Stivas het in de nieuwe folder ‘Structuuronderzoek biedt ruimtelijk inzicht’. In ‘Het wisselgesprek’ krijgen wethouders Christel Portegies (VVD) en Jan Vriend (CDA) een voorinzage. Welk nut zien zij voor de dienst(en) van Stivas voor respectievelijk Castricum en Koggenland?
‘Informatie die loskomt uit de gesprekken is goud waard’ ‘Bij vrijwillige grondverwerving kom je al snel uit op kavelruil’ vertegenwoordigers van de landbouw, natuur, recreatie, toerisme en cultuurhistorie naar aanleiding van enkele inleiders drie à vier keer per jaar met elkaar van gedachte
Christel Portegies: “We hebben in 2005 een landbouw
Vrijwillig
verkenning door Stivas laten uitvoeren. Daar is veel meer
Portegies: “De gemeenteraad heeft altijd uitgedragen dat de
heftig aan toe. Partijen stonden
uit voortgekomen dan we aanvankelijk hadden gedacht.
realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur op ons grond-
lijnrecht tegenover elkaar. Inmid-
Want behalve de statistieken over de plannen van de
gebied alleen mag plaatsvinden op basis van vrijwilligheid.
dels is er meer wederzijds begrip,
agrariërs in de gemeente, leverde het ook het besef op dat
Een politieke meerderheid is tegen onteigening. Gelukkig
soms uitmondend in constructieve
er iets constructiefs moest gebeuren met het buitengebied.
maar, want de gemeente heeft nog voldoende agrarische
ideeën. Het maïsberaad is daar een
Vooral ook vanwege het voorziene ruimtebeslag voor andere
ondernemers die perspectief zien voor de sector. Zij maken
goed voorbeeld van. De betrokken
functies, zoals natuur. Uiteindelijk resulteerde de verkenning
het landschap, tot wat het nu is. Als we daar allerlei happen
partijen hebben zelfstandig een
in een speciale portefeuille voor een wethouder. Waren
uit zouden nemen, dan halen we de agrarische structuur
aanpak geformuleerd, die door de
ruimtelijke ordening, toerisme en landbouw voorheen nog
onderuit. Dat is onwenselijk. Bij vrijwillige grondverwerving
gemeente in het beleid is over
verdeeld over diverse bestuurders, sindsdien worden ze
kom je al snel uit op kavelruil, aangezien ondernemers er
genomen. Ook voor het extensieve
slechts de juridische borging van het ruimtelijk beleid dat
allemaal gevat onder de noemer ‘buitengebied’.”
niet in oppervlakte op achteruit willen gaan. Om dat goed te
beheer door agrariërs van voor de natuur waardevolle land-
de gemeente voorstaat. Het zet organisaties, individuele
Jan Vriend: “Stivas is geen onbekende voor ons. We
doen, is een vorm van regie nodig. Net als de beschikbaar-
bouwgronden is spontaan overleg gaande, ook als uitvloeisel
ondernemers en burgers niet in gang om iets te ontwikkelen.
hebben al diverse kavelruilen afgerond, die door de stichting
heid van actuele achtergrondinformatie.”
van de OBC. De gemeente kan daar bemiddelen. Het is voor
Daarvoor zijn andere instrumenten nodig. Een structuur
zijn begeleid. Als agrarische ondernemers bij ons aan-
Vriend: “De ontwikkelingen in het buitengebied gaan
ons een bewijs dat de integrale benadering werkt.”
onderzoek kan daar zeker bij helpen. Daar kan zeer bruikbare
kloppen met vragen over de mogelijkheden voor verdere
razendsnel. Ik heb al enkele keren meegemaakt dat de inkt
Vriend: “Ik ben er geen voorstander van om verzoeken van
informatie uitkomen. In reguliere overleg met LTO Noord
ontwikkeling van hun bedrijven, dan schakelen we Stivas in.
van een ruilovereenkomst amper droog was, of de eerste
ondernemers individueel te behandelen. Zulke besluiten
worden we op de hoogte gehouden van de grote lijnen,
Zij spreken de taal van de ondernemers en hebben een onaf-
ideeën voor een nieuwe ruil borrelen alweer op. Ik stimuleer
hebben namelijk ook gevolgen voor het grotere verband.
terwijl de OBC een inkijkje geeft in de ideeën die spelen.
hankelijke rol. Dat is belangrijk om bruikbare informatie
die gesprekken aan de keukentafel. Want hoewel de
Een voorbeeld is de regelgeving over een tweede overbodig
De uitkomsten van een structuuronderzoek bieden meer
te achterhalen. Liever nog zijn we de ondernemers een stap
landbouw een belangrijke economische factor is, hebben we
geworden bedrijfswoning. Op zich een extra kans voor een
houvast om er daadwerkelijk mee aan de slag te gaan.”
voor. We willen niet pas in actie komen, als daar concreet
in onze gemeente ook met andere functies voor het buiten-
boer of tuinder, maar het kan ook de structuur van een
Vriend: “Een bestemmingsplan is toch relatief abstracte
naar wordt gevraagd. Wanneer we de eerste geluiden
gebied te maken. Natuur, recreatie en waterberging moeten
gebied in gevaar brengen, doordat versnippering optreedt
materie. De looptijd is lang en kan al snel door de actualiteit
opvangen, laten we Stivas aanschuiven voor enkele gesprek-
ook hun plek krijgen. Dat doen we liever in overleg, dan dat
door een toename van het aantal nevenfuncties. Het indivi-
worden achterhaald. De ene polder kan er misschien best
ken met de betreffende ondernemers. Praten kost niets en
we het als overheid opleggen.”
duele agrarische belang, schaadt in zo’n geval het algemeen
nog een tijd mee voort, terwijl ze elders al snel tegen een
agrarische belang.”
grens aanlopen. Ik ben daarom een voorstander van een
het verleden heeft uitgewezen dat één keer in gesprek er
wisselen. In het begin ging het er
veel los kan komen. Zulke informatie is goud waard. Vooral
Integraal
ook omdat we veel waarde hechten aan een sterke land- en
Portegies: “De gecombineerde aanpak werpt zijn vruchten af.
Bestemmingsplan
tuinbouw als drager van het buitengebied.”
We hebben in de gemeente een overlegorgaan (OBC) waarin
Portegies: “Feitelijk beschouwd is een bestemmingsplan
12
STIVAS OKTOBER 2010
aanpak per deelgebied. Daar kan Stivas een rol in spelen. Ik zie het zo: een bestemmingsplan is sterk theoretisch, de uitvoering moeten we aan de praktijk laten.”
STIVAS OKTOBER 2010
13
ACHTERGROND
Veehouder Ottoland stelt percelen beschikbaar:
Het Nederlandse veenweidelandschap als kunstwerk. Maider López zag het gelijk, toen ze enkele jaren geleden vanwege een uitgestelde landing op Rotterdam Airport nog diverse malen over de Hollandse polders cirkelde. Met name de grillige waterlopen inspireerden haar tot het kunstproject Poldercup. Melkveehouders Bas Baan en zijn zoon Matthijs stelden
voetbalspel zoals we het nu kennen. Het wordt een nieuw
hun perceel in Ottoland beschikbaar. “De grap is dat
spel. Spelers moeten nieuwe tactieken bedenken en vinden
mevrouw López juist op zoek was naar een slecht verkaveld
zo het voetbal opnieuw uit.’
stuk weiland. Hoe meer sloten en greppels, hoe beter….
foto’s: Maider López / SKOR / Witte de With
Poldercup als eerbetoon voor veenweidelandschap
Tsja, dat hoor je als boer niet vaak.”
Inventief
Een luide schreeuw, een plons, gelach… Een overenthou-
Dat laatste gebeurt zeker. Op 4 september gaan zestien
siaste deelnemer aan de Poldercup heeft teveel oog voor
teams op sportieve ontdekkingsreis. Gaandeweg het toernooi
de bal en valt voorover in een sloot die het voetbalveld in
proberen ze met een inventieve veldbezetting, een originele
ludieke voetbaltoernooi, maar ook de toeschouwers weten
voor de toekomst. Dit plaatje is toch geweldig?”, gebaart
tweeën snijdt. Pardon, een sloot? Jazeker, bij de Poldercup
speelstijl of flitsende wissels de tegenstander op de knieën
het weiland te vinden. Matthijs Baan: “En dat is ook een
ze naar het kleurige schouwspel tussen de poldersloten.
vormen waterlopen natuurlijke barrières, die de velden in
te krijgen. Soms lukt dat letterlijk en figuurlijk, want het
van de redenen dat we meedoen. Dit is toch weer eens een
“Spelers en toeschouwers ervaren op een speelse manier de
vakken verdelen. Het is de achterliggende gedachte van
blijft wel een agrarisch perceel. Matthijs Baan ziet het met
andere manier om de stedeling op een laagdrempelige
mooie eigenschappen van het boerenland. Het feit dat dit
Lòpez, die speelt met de Nederlandse liefde voor voetbal,
een brede glimlach aan. “De ondergrond viel de kunstenares
manier in aanraking te laten komen met het platteland.
midden in een natuurgebied plaatsvindt, sterkt ons in de
water en polderen. Op de weilanden bij het lintdorp
wel wat tegen”, lacht Baan. “Ze had een iets strakkere
Van alles komt hier op af.”
overtuiging dat er veel meer mogelijk is.”
Ottoland heeft de Spaanse kunstenares samen met de
grasmat verwacht. Daarnaast wilde ze graag dat we voor
Een gemêleerd gezelschap is het zeker. Zo ook Hanna van
Stichting Kunst en Openbare Ruimte (SKOR) met kalk
het totaalplaatje vers water door de greppeltjes lieten lopen.
Vonderen, projectleider Ecologisch Hoofdstructuur bij de
Romantisch
vier velden laten intekenen. Het idee is dat de spelers met
Daar kunnen we natuurlijk niet aan beginnen. Wel heb ik
provincie Overijssel. Ze is in een stralend humeur, ondanks
Matthijs Baan benadrukt dat wel moet worden gewaakt voor
het ongewone speelveld nieuwe regels en tactieken beden-
de slootjes geschouwd, zodat het effect van voetballen in de
de vroegtijdige uitschakeling van haar team in de poulefase.
een te romantische indruk van het platteland. “Deze percelen
ken. ‘Poldercup verandert de internationale voetbaltaal’,
polder extra wordt benadrukt.”
“We hebben meegedaan om ons te oriënteren hoe we meer
zijn niet eigentijds. We gebruikten ze vroeger nog wel voor
voorspelde López al in een persbericht: ‘De voetbalregels
De bewuste percelen zijn ‘natuurland op afstand’ van
een verbinding kunnen leggen tussen de burger en de
het inscharen van jongvee. Dat hebben we uit efficiëntie-
worden onder meer bepaald door de vorm van het veld.
Baan, die sinds de ruilverkaveling in de zeventiger jaren in
(agrarische) natuur. Dit is wel een extreme vorm, maar het
overwegingen uitbesteed en nu ‘plegen’ we er natuurbeheer
Als je die vorm verandert, veranderen de regels en dus het
Molenaarsgraaf een bedrijf heeft met 50 hectare achter de
is geweldig om te ervaren dat ook zoiets kan werken. We
op. Voor de primaire productie is het ongeschikt. Daarvoor
boerderij. Sinds vijf jaar worden de 120 koeien met twee
hebben hebben vandaag dan ook zeker inspiratie opgedaan
lopen er teveel sloten en greppeltjes doorheen. Aan de
robots gemolken. Daarnaast verzorgt Matthijs het voerwerk
andere kant is het wel goed om ook dit soort weilanden te
voor enkele collega’s in de buurt. Het spontane ‘loonwerk’
koesteren, als waardevolle cultuurhistorie.”
voor de Poldercup is een leuke afwisseling. “Het is een
Mede daarom staat de veehouder open voor het initiatief,
originele manier om een breed publiek de schoonheid van
net als zijn vader. “We bekijken het ook zakelijk. Ik heb en-
het platteland en de soms grillige structuur van de polders
kele dagen meegewerkt met het opbouwen van de tribunes,
te laten ervaren.”
tenten en dergelijke. Daar heb ik een goede vergoeding
Eerbetoon
14
STIVAS OKTOBER 2010
voor gekregen. Voorop staat dat ik het heel leuk vind om te doen, maar ik ben de dagen voorafgaand aan het toernooi
Behalve een sportief evenement, is de Poldercup vooral ook
wel veel minder in de stal te vinden. Daar hebben we een
een eerbetoon aan het Hollandse veenweidelandschap. Het
goede compensatie voor gekregen. Dat maakt dit wat ons
enthousiasme is groot. De media duiken massaal op het
betreft tot een mooie incidentele vorm van verbreding.” STIVAS OKTOBER 2010
15
PORTRET
Jan Buijs schrijft boek over veehouders in veenweidegebied
economische verhandelingen, maar meer een inkijkje in
mijn uren niet mee,” lacht hij. “Ik vind dat geen probleem
de drijfveren van de ondernemer. Wat beweegt ze om
hoor. Het voelde gewoon dat ik dit eens moest doen.” Een
voor een specifieke richting te kiezen? Ik heb ook bewust
volgende titel zal dus nog even op zich laten wachten?
ondernemers geselecteerd die nog niet zo vaak in de publiciteit zijn verschenen, omdat zij nog iets dichter bij zichzelf blijven.” Buijs interviewde elf ondernemers in Laag-Holland en het Groene Hart, twee nationale landschappen met hun beperkingen… “En kansen!,” voegt de schrijver daar
‘Rode draad in verhaal is dat ondernemers die verbreden, hun zaken goed op orde hebben’
gelijk aan toe. “Alle ondernemers hebben een of meerdere
‘Goede ligging percelen juist voor verbreders van belang’
nevenactiviteiten ontwikkeld. Op één na. Dat is een melk-
Buijs: “Ga daar maar van uit. Ik vond het heel mooi om
veehouder die bewust heeft gekozen voor schaalvergroting
dit voornemen, waar ik dus al langer mee liep, eindelijk te
naar 360 koeien. Hoewel zijn dieren niet meer buiten
realiseren. Uiteindelijk is er veel meer tijd in gaan zitten,
komen, is ook dat een optimistisch verhaal geworden. Ik
dan ik eerst had gedacht. Daarom richt ik me eerst weer
vel ook geen oordeel. Er is geen goed of beter, als boeren
op mijn advieswerk.”
vol overgave een keuze maken. Ik vind vooral de diversiteit
Namens Agro-Advies werkte Buijs in het verleden mee
in bedrijfsstijl en -opzet bijzonder. Elke ondernemer zoekt
aan diverse structuuronderzoeken, veelal in opdracht
met het bedrijf de richting die persoonlijk het beste past.”
van Stivas. Is er op dat punt een link te leggen? Buijs: “Zeker. De rode draad in het verhaal is dat de onder
‘Elke ondernemer zoekt met het bedrijf een richting die persoonlijk het beste past’
nemers die verbreden, hun zaken goed op orde hebben. Een nevenactiviteit doe je er niet zomaar even bij. Dan is het snel afgelopen. Om een zorgtaak, recreatie of een streekproduct te laten slagen, moet er voldoende aandacht aan worden besteed, zonder dat de primaire productie er onder te lijden heeft.”
Moeite om informatie te achterhalen, had Buijs niet.
Dat betekent dat het arbeidsplaatje moet kloppen, stelt
“De meeste ondernemers waren erg openhartig. Als
Buijs. “Op alle bedrijven was dat het geval. En wat verder
adviseur kom ik natuurlijk al veel langer bij agrariërs
opviel was dat de bedrijven ook relatief goed verkaveld
op het erf. Ik spreek zo langzamerhand wel hun taal.
waren. Ondernemers hebben geen tijd om uren op de
groeien en meer produceren. Inmiddels is sprake van een
En eigenlijk merkte ik dat ze allemaal graag mee wilden
openbare weg te rijden. Ik denk ook dat ze eerder een
kentering, waarbij ook keuzes voor verbreding worden
doen. Dat scheelt natuurlijk ook.”
perceel op afstand afstoten, als het te ver ligt. Daar ligt
gemaakt. In de veenweidegebieden gebeurt dat meer dan
Het boek is rijk geïllustreerd. Buijs werd bij zijn interviews
ook nog wel een taak voor Stivas. Je zou snel geneigd zijn
elders, omdat daar de grenzen van de schaalvergroting
vergezeld door zijn dochter Jenny die de fotografie voor
om te denken dat kavelruilen uitsluitend van belang zijn
meestal wel zijn bereikt.”
haar rekening nam. “We hebben enkele leuke en gezellige
voor die bedrijven die groeien, zodat ze efficiënter kunnen
Naast de economische ontwikkeling, zijn ook maatschap-
dagen beleefd. Die coproductie maakt dit boek extra leuk,”
werken. Maar voor een boer met een neventak is dat
pelijke behoeften een reden dat de verbreding in het
zegt Buijs die even later op zijn computer trots de eerste
minstens zo belangrijk.”
veenweidegebied zo aanslaat, constateert Buijs. “Oud-
kleurrijke drukproeven laat zien.
Het Boerenpalet is vanaf tweede week november te koop,
landbouwminister Cees Veerman zei al: ‘Vroeger was het
Aanvankelijk dacht Buijs het boek te schrijven tussen zijn
bij Roodbont, “een uitgever met ervaring met zulke titels.
platteland van de boer, nu is het van iedereen’. Sommige
gewone werkzaamheden door voor Jan Buijs Agro-Advies,
Voor wie ik het geschreven heb? Ik zou het mooi vinden
ondernemers hebben het daar moeilijk mee, anderen zijn
het onderzoek- en adviesbureau dat hij samen runt met
als agrariërs het boek lezen en er misschien inspiratie uit
juist dichterbij de samenleving komen te staan. Ze zien
zijn vrouw Jantina. “In de praktijk werkte dat niet. Ik
opdoen, maar ik mik op een bredere doelgroep, namelijk
het als een uitdaging om inventief te reageren op wat er
vond het lastig om na een rapport of een projectvoorstel
burgers met interesse voor het platteland. Daar ligt ook
letterlijk en figuurlijk op hen afkomt. Zodoende wordt op
de knop om te zetten en van de zakelijke schrijfstijl om te
mijn hart en dat is ook de reden dat ik het boek wilde
het platteland niet alleen voedsel geproduceerd, maar ook
schakelen naar een persoonlijk relaas met sfeerbeschrij-
schrijven.”
ruimte gegeven aan natuur, landschap, recreatie, zorg en
vingen en anekdotes. Daarom heb ik in de zomerperiode
‘Het Boerenpalet’ luidt de titel van het boek, waarin Buijs
toerisme.”
enkele weken vrijaf genomen om alle interviews uit te
verwijst naar de kleurrijke variëteit aan ondernemers
Het verhaal van de verbreding is niet nieuw, weet ook
werken.”
vormen. De diversiteit in activiteiten en de schaal waarop
Buijs. In de media maken agrarische ondernemers met
Een flinke investering in tijd, want met een eerste oplage
dat gebeurt, is groot. “Het bewijst dat ‘dé boer’ niet bestaat.
een neventak dankbaar gebruik van de aandacht die er is
van ruim 2500 exemplaren hoopt Buijs het boek net
Voorheen was alles vooral gericht op alsmaar groter
voor hun activiteiten. “Mijn verhalen zijn sowieso geen
kostendekkend uit te kunnen brengen. “Dan reken ik
Economisch adviseur Jan Buijs in Monnickendam liep al jaren met het idee rond om een positief boek te schrijven over de agrarische sector. Zijn verhaal is een optimistische weerklank tegen de vaak sombere berichten in de media. Lage prijzen en de zware regeldruk domineren het agrarische nieuws. “Hoewel vaak wel terecht, is dat jammer omdat ik ook andere geluiden hoor.”
16
STIVAS OKTOBER 2010
N BUIJS N A A M : JA A R I 19 5 7 : 19 J A N U GEBOREN EUR CH ADVIS CONOMIS E : P E O R BE M NICKENDA A T S : MON TEN, WOONPLA N RAPPOR BUIJS GEE N RAINT HIJ T JA , T S F L A : IJ L IJ K KEN SCHR E O B BODHRAN F PERSOON O N N ENT OP ZIJ EN BIJ ORSTELLE F O E V O T C N E JE N O PR RATHO EN SLUIT HALVE MA N TE KUNN VOOR EEN D JAAR AA N E LG O V P IN DE HOO FOLKBAND EEN IERSE STIVAS OKTOBER 2010 17
FOCUS OP DE REGIO
RUILCOLUMN
Bedrijfsverplaatsing, voorschotten en planmatige kavelruil
Evenwicht
Etersheim
dit traject ingegaan.
daarnaast – dus niet daarna – het behoud
In het vorige Stivas Magazine is de bin-
Die saamhorigheid is ook nodig. De Vecht-
van het open agrarisch landschap. Groen,
financiële voortgang, die waarschijnlijk
nengekomen beschikking voor Etersheim
streek staat voor een complexe opdracht, die
recreatie en landbouw moeten voortdurend
deze maand (oktober) wordt doorbroken.
gemeld. Inmiddels heeft de stichting van
we alleen gezamenlijk kunnen uitvoeren. Niet
vechten om geen sluitpost te worden. Dat is
alle bij deze kavelruil betrokken onder-
alleen in de begeleiding, want we kunnen het
in de Vechtstreek gelukt. In het kader van
nemers de facturen en betalingsbewijzen
allemaal nog zo goed voor elkaar hebben,
de Groene Uitweg is nu ook daadwerkelijk
‘Kwartiermaken Duurzame Glastuinbouw
ontvangen. De werken zijn in het veld
maar uiteindelijk hebben we de medewerking
geld gelabeld aan het behoud van het open
fase 1’ luidt de titel van de presentatie die
gecontroleerd en op foto vastgelegd.
van de individuele ondernemers nodig.
agrarisch landschap. Daar profiteert de
woensdag 15 september in het gemeente
Het aangeleverde dossier heeft geresul-
Daarom is de inbreng van Stivas essentieel.
landbouw dus ook van.
huis van Heerhugowaard is gehouden.
teerd in een eindafrekening. Volgens
De stichting staat met beide voeten in de
Natuurlijk kan zoiets ook in andere regio’s,
De aanwezige overheden en ondernemers
de POP-regels is het project vervolgens
figuurlijke klei. Ze doen de ‘rondjes polder’
mits er een duidelijke aanleiding is. De
hebben onder leiding van de burgemees-
beoordeeld door een accountant, die een
en halen waardevolle informatie boven uit de
verbreding van de A1 is zowel een vloek,
ter uitgesproken dat de eerste fase een
goedkeurende verklaring heeft afgegeven.
gesprekken aan de keukentafel. We roepen
als een zegen. Aan de ene kant legt de weg
volgende stap vereist. Enerzijds worden
Hierna volgt nog een definitieve vaststel-
ondernemers op om mee te denken. Venti-
opnieuw een claim op het gebied, maar
de plannen de komende periode breder
ling, waarna DLG Betaalorgaan pas kan
leer je ideeën! Schroom niet om zelf Stivas
tegelijkertijd komen er ook eindelijk middelen
naar de sector gepresenteerd, maar ook
uitbetalen.
te benaderen. Wij hoeven het niet perse zelf
vrij om de inrichting van een heel gebied
te verzinnen. Liever niet zelfs. Ideeën uit het
op te pakken. Dit is de uitgelezen mogelijk-
gebied hebben draagvlak. Daarom beginnen
heid voor het hele gebied om daarvan te
Heerhugowaard
gemeenten moeten er meer bij worden
Kennemerland
betrokken, luidde de algemene opvatting.
1. Stichting Agrarisch Texel
Ook moet er financiering komen voor een
In Kennemerland zijn vergaande plannen
nader projectplan.
om de mogelijkheden te onderzoeken
Spierdijk
voor een planmatige kavelruil op vrijwillige basis. LTO Noord Belan-
2. Stivas De Noordkop
In het voorjaar is door Stivas een verzoek
genbehartiging doet 13 oktober aan de
3. Altonstichting
tot vaststelling van de kavelruil Oude
betrokken ondernemers de bedoelingen
4. Stivaseo
Gouw ingediend. In overleg met de
uit de doeken. Voor het welslagen van
5. Stivas Westfriesland
provincie is ervoor gekozen om Stivas
het project is draagvlak in het gebied
6. Stivas Midden Noord-Holland
namens de partijen te laten aanvragen,
nodig. Een eerder door Stivas uitgevoerd
7. Stivas De Groene Buffer
waardoor de stichting (naar nu blijkt)
structuuronderzoek in Bergen zal bij het
8. Stivas De Meerlanden-Amstelland
het volledige bedrag moet voorschieten,
verder uitwerken van de plannen van pas
9. Stivas De Vechtstreek
voordat de provinciale en Europese
komen.
gelden kunnen worden gestort. Voor
Texel De inspanningen om op Texel één of meer kavelruilen rond te krijgen, lijken hun vruchten af te werpen. De afgelopen
een stichting die over beperkt kasgeld
Noordelijke Vechtstreek
beschikt is het uitbetalen van zo’n
Na ongeveer een jaar is afgelopen
voorschot niet mogelijk.
september de beschikking Kavelruil
Warder
Noordelijke Vechtstreek afgegeven. Dit is een mijlpaal op zich. Gebaseerd op
periode is door de technisch medewerker
Stivas is sinds eind vorig jaar betrokken
de ervaringen op Texel en inmiddels ook
en regionale bestuurders van Stivas druk
bij initiatieven voor een kavelruil in de
de projecten Oude Gouw en Etersheim
gepuzzeld op allerlei varianten. Nadat
omgeving van Warder. Partijen in dit
(zie hierboven) baart het moeizame
enkele opties door omstandigheden
gebied hebben tijd nodig om aan elkaar
proces om toegezegde vergoedingen
onhaalbaar bleken, ligt er momenteel
te wennen. Dat proces loopt. Feitelijk
uitbetaald te krijgen Stivas zorgen.
een uitvoerbare variant. Mogelijk kan
moet een bedrijf uit het gebied worden
Inhoudelijk hopen DLG, Kadaster en
daarmee dit jaar nog een begin worden
geplaatst. Onduidelijkheid over de regels
Stivas dat er nog dit jaar een kavelruil
gemaakt. De vergoeding van de proces-
staat dat voorlopig in de weg. Stivas is
rond komt. De deelnemers zijn van goede
kosten die Stivas en Kadaster hebben
in overleg met de provincie voor een
wil, maar onduidelijkheden omtrent
gemaakt, is een ander verhaal. In april is
oplossing. Dit kan zeker nog een half jaar
Natura 2000 en het ontbreken van een
de beschikking afgegeven op basis waar-
duren aangezien Noord-Holland hierover
goede bedrijfsverplaatsingsregeling
van een eerste voorschot is aangevraagd
eerst overeenstemming moet bereiken
zetten de ambities voor een snelle aftrap
bij de provincie Noord-Holland. Gebrek
met het ministerie van LNV.
op de tocht.
18
STIVAS OKTOBER 2010
(EHS en Natura 2000), infrastructuur en
eigen uren’ zorgt voor een impasse in de
aan ervaring met het ‘vergoeden van
Werkgebieden regionale Stivassen
werkingsmodel en zijn open en transparant
Ruim een jaar geleden ben ik gestart als projectleider voor het project Kavelruil
profiteren.
Noordelijke Vechtstreek. Toen ik kwam was er al veel voorbereid. De uitgangspositie en de doelen waren duidelijk, er lag een fictief ruilplan en de betrokkenen waren het eens over de te volgen aanpak. Kortom: het moest eindelijk maar eens gaan gebeuren. De geest is er rijp voor. Gelukkig kunnen we binnenkort al concrete resultaten laten zien. Ik verwacht tenminste dat nog dit jaar de eerste kavelruilovereenkomsten worden ondertekend. Dat is dan een heuse mijlpaal. In de Vechtstreek werken we als DLG nauw samen met Stivas en Kadaster, waarbij we een constructie hebben gekozen waar we elkaar aanvullen. Dat is niet zo logisch als het misschien lijkt. In de praktijk is er bij (semi-)publieke organisaties toch vaker dan gewenst sprake van concurrentie, maar wij hebben uitdrukkelijk met elkaar gekozen voor een samen-
COLOFON Uitgave Stivas Noord-Holland Oktober 2010 Bezoekadres Hertog Aalbrechtweg 22d Alkmaar T: 072 57 66 990 F: 072 57 66 991
‘De verbreding van de A1 is voor de Vechttreek zowel een vloek als een zegen’
Om die kans te verzilveren is een kwestie van het goed en eerlijk afwegen van belangen. Als projectleider opereer ik daarin soms als een kameleon, steeds oog houdend voor de specifieke waarden die voor de landbouw, natuur, recreatie, infrastructuur en woningbouw essentieel zijn. Hoe houden we
we op plekken waar de kansen op succes
alles goed in evenwicht? Dat is een boeiende
het grootst zijn. Dat zijn dus die polders waar
en kleurrijke opdracht.
meerdere agrariërs bereid zijn om te ruilen. Bij de agrariërs ligt toch een belangrijke sleutel voor een oplossing, waarbij ook de
Erik Kuiper,
BBL-gronden essentiële puzzelstukjes zijn om mee te kunnen schuiven. De ruilverkavelingen waren voorheen primair agrarisch georiënteerd. Zo kan het nu niet meer worden opgelost. De ruimtelijke druk is nog veel verder toegenomen. Er speelt nogal
PROJECTLEIDER DLG
wat: waterberging, woningbouw, natuur
Postadres Postbus 145 1800 AC Alkmaar
Fotografie De Geus & Hartman, Haarlem
www.stivasnh.nl
[email protected]
Ontwerp en opmaak Fraaie Zaken grafisch ontwerp, Haarlem
Redactie De Geus & Hartman, Haarlem Stivas Noord-Holland
Druk Print Factory, Broek op Langedijk
Papier 9Lives, 170 grams FSC gecertificeerd papier Oplage 1500
STIVAS OKTOBER 2010
19
Stivas is een zelfstandige stichting die zich bezighoudt met de verbetering van de (agrarische) ruimtelijke structuur. Het werk van Stivas wordt financieel ondersteund door de provincie Noord-Holland.
Stivas Noord-Holland Hertog Aalbrechtweg 22D 1823 DL Alkmaar (072) 57 66 990
[email protected] www.stivasnh.nl www.boerzoektgrond.nl
