NR.18 | DECEMBER 2013
EEN UITGAVE VAN DE STICHTING TER VERBETERING VAN DE AGRARISCHE STRUCTUUR
‘Er is nog grote ruilslag te maken in de polder’ Wateraanvoerplan geeft bollensector perspectief
WWW.
Inhoud
3
Wie, Waar, Wat
René & Eric Bakker
4
Interview
6
Kijk voo volle dige r het ver www .stiv haal op as port rette nh.nl/ ngal erij
Reportage
René en Eric Bakker toch nog verbaasd over voordelen ruil
‘Er is nog grote ruilslag te maken in Wieringermeer en op Wieringen’
Met wateraanvoerplan kan bollenteelt rond Egmond-Binnen weer jaren vooruit
9
12 Actueel
14 Het wisselgesprek
Ontwikkelfunctie Haarlemmermeer draagt bij aan dynamiek polder
Verleden en toekomst komen samen in kavelruil De Mantel
‘Als eerste dominosteen valt, kan het snel gaan in de Noordelijke Vechtstreek’
16 Achtergrond
18 Portret
20 Achtergrond
BioValley en Stivas samen op zoek naar ruimte voor biologische land- en tuinbouw
‘Vergaderboer’ Ben Hakvoort heeft passie voor opera’s van Verdi
Niek Kuip hoopt dat deelnemers aan De Hemmer nog jaren vooruit kunnen
22 Focus op de regio
23 Ruilcolumn
Stivas werkt aan alternatieve inrichting Wieringerrandmeer en PARK21
Provinciaal projectleider kavelruil Nico Kostelijk vindt landrichting van alle tijden
Drie meningen
Wie
Waar
Wat
René en Eric Bakker hebben een tuinbouw-
Gebroeders T&C Bakker is gevestigd aan de
In De Tien Morgen bracht een veehouder in
bedrijf in Waarland. De broers telen 10 hectare
Andries Dekkerweg ten noorden van het dorp
Limmen - hemelsbreed ruim 30 kilometer
witte en rode kool, 4 hectare tulpen en 5
Waarland. Het bedrijf heeft relatief weinig
verderop - een perceel in van zo’n 2 hectare.
hectare pootaardappelen. Sinds enkele jaren
grond in eigendom. De 1 hectare die bij
De helft daarvan is overgegaan naar T&C
maakt Eric deel uit van de kavelruil-commissie
kavelruil De Tien Morgen is verworven
Bakker, waarna zodanig met perceelsgrenzen
Harenkarspel. “Op papier wist ik wat kavelruil
(“en waar onze overgrootvader nog op heeft
kon worden geschoven, dat goed beheerbare
inhield, maar het praktische voordeel van zo’n
geboerd”) ligt pal aan een perceel pachtland,
blokken ontstonden. Eric: “Stilzwijgend’
onafhankelijke organisatie heeft me als direct
dat voor de ruil een heel incourante vorm had.
gebruikten we al hoekjes grond van elkaar,
betrokkene toch verbaasd. Eigenlijk mag ik
“En dat gold niet alleen voor ons blok.
om er nog een beetje uit de voeten te kunnen.
onszelf als commissie daarvoor een groot
Misschien was het wel de slechtst verkavelde
Nu is alles officieel recht getrokken en weten
compliment geven,” grijnst hij.
hoek grond van Waarland,” lacht René.
we allemaal waar we aan toe zijn.” STIVAS DECEMBER 2013 3
INTERVIEW
Sjoerd Bruinsma afgezwaaid bij ROVB
‘Er is nog grote ruilslag te maken in de polder’ ‘De grote rechte kavels zijn in de meeste andere Noord-Hollandse regio’s een weelde’
Sjoerd Bruinsma kent de Wieringermeer op zijn duimpje. In november ging de medewerker buitendienst bij het ROVB (het vroegere Domeinen) met pensioen. Zijn kennis van het gebied gaat niet verloren. Als secretaris van Stivas De Noordkop blijft hij zich inzetten voor de agrarische structuurverbetering, met name in het ‘Wieringerrandmeergebied’. verpachter van gronden in de Wieringermeer. “Sommige
U zei dat het werk in al die jaren sterk is veranderd. Hoe kwam dat?
mensen vroegen wel eens hoe ik het zo lang volhield bij één
“De politiek rond het agrarisch grondbezit is voortdurend in
en dezelfde werkgever. Da’s niet zo moeilijk, want het werk
beweging. De invoering van de koopdoelstelling in 1997 was
is in al die jaren steeds veranderd. Van cultuurtechnisch
Bruinsma was maar liefst 35 jaar actief voor het Rijk als
broccoli of ijsbergsla. Dat maakt de grootte van de percelen
wel op die toer bezig geweest. Om voldoende areaal vrij te
en de ligging nog belangrijker.”
ruilen, was initiatiefnemer Simon Hiemstra voortdurend op zoek naar vervangende grond, soms ook in pachtsfeer. Op zo’n moment schoof ik aan. Ik heb ook veel bedrijven verplaatst
wel de allergrootste koerswijziging. Pachters kregen de kans
Welke rol speelt het ROVB in het faciliteren van die schaalvergroting?
adviseur tot taxateur. Ik heb het altijd met veel plezier gedaan
om gronden en opstallen te kopen. Dat alles met als doel
“Daar kunnen we niet veel in doen. Ongeveer tweederde van
van een weg of het project ‘Ruimte voor de rivieren’.”
en wil graag mijn steentje blijven bijdragen. De Wieringermeer
om de grondmobiliteit te vergroten. Een ander argument
het areaal is verkocht. Zo’n 6.000 hectare is nog van de staat.
zit in mijn hart.”
was dat het verpachten van grond niet als overheidstaak
Juist op de verkochte grond zet de schaalvergroting het hardst
Hoe ervaart u deze laatste grote klus persoonlijk?
voor Rijkswaterstaat en DLG. Bijvoorbeeld voor een omlegging
werd gezien. Op zich is er veel geld opgehaald, maar het was
door, omdat die ondernemers kunnen investeren in de langere
“Het is voor mij een mooi slotakkoord. Het nut is evident.
Bent u zelf van agrarische komaf?
wel een eenmalige inkomstenbron. Later is wel berekend
termijn.”
Er zijn heel veel Wieringermeerse bedrijven met grond op
Bruinsma: “Ja, mijn vader zat in de vermeerdering van poot
dat het op de langere termijn verstandiger was geweest om
goed in de oude polder ‘t Bildt tegen de Waddenzeedijk aan.
alles in eigendom te houden. De verkoopstop in 2000 had tot gevolg dat veel boeren slechts een deel van de percelen
Waarom is er in de Wieringermeer tot voor kort zo weinig geruild?
Het ROVB wil onder bepaalde voorwaarden meedoen. Daar
Ze noemden dat in die tijd ook wel een gardeniersbedrijf. Ik had wel interesse, maar met 10 hectare was het te klein om
hadden gekocht. Hun idee was om weer grond bij te kopen
“Ik heb dat ook al eens teruggehaald. Ik kon maar één geval
direct winst hoeft op te leveren. De grond- en vermogens
daar met twee gezinnen van te kunnen leven. Daarom ben
als ze meer krediet hadden, maar daar ging dus een streep
bedenken, eind jaren negentig. Het zal deels te maken
positie moet op peil blijven. Naar mijn idee hoeft voor het
ik naar de landbouwschool gegaan en heb ik later cultuur
door. Voor sommigen geen probleem, maar voor diegenen die
hebben met het feit dat de structuur hier relatief nog goed is.
RVOB en de provincie de grondpositie in elk deelplan niet in
techniek gestudeerd op Larenstein. Mijn eerste baan was bij
bijvoorbeeld maar 5 hectare bij hun opstallen hadden weten te
Voor ons als Domeinen was het trouwens ook geen belangrijk
balans te zijn, als het saldo onder aan de streep maar sluitend
de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders. Ik zat bij de weten
kopen, was dat verkoop-technisch erg ongunstig. Alleen als de
aandachtspunt. In een ruil kan best eens pachtgrond worden
is. Uiteindelijk willen beide overheden net als de ondernemers
schappelijke afdeling Bodemkunde, die de polders letterlijk
koper de pachtgronden erbij krijgt, is zo’n object interessant.
betrokken, maar dat is niet het uitgangspunt. Het initiatief
een voordeel halen uit deze verkaveling. Dit kan bijvoorbeeld
en figuurlijk in kaart bracht. Op basis van de ondergrond gaf
Daar gingen wij niet automatisch in mee, omdat het niet ons
ligt bij de ondernemers. De structuur kan hier zeker beter.
ook door natuurdoelstellingen te verwezenlijken.”
de dienst adviezen voor de drainage en egalisatie.”
eerste belang was. Grote en goed bewerkbare blokken zijn ons
Punt is: komt er een kavel te koop, dan springt er altijd wel
Wieringen en andersom. Daar is een grote ruilslag te maken. heb ik me hard voor gemaakt, omdat ik vind dat het ook niet
hoofddoel, met name voor de herplaatsing van ondernemers
een ondernemer in, niet zelden van verderop. De drang om
Hoe schat u de kans van slagen in?
Hoe bent u eigenlijk in de Wieringermeer terecht gekomen?
die elders moeten wijken voor Rijksprojecten. Zoiets lukt met
uit te breiden is groot en ondernemers kunnen en willen niet
“De bedoelingen zijn goed. Ondernemers hebben echt open
een herschikking. (lachend) Eigenlijk vervulden we daarmee
wachten tot land van de buren te koop komt. Zo ontstaat
kaart gespeeld bij de inventarisaties, wetende dat ze daarbij
“In 1978 ben ik overgestapt naar het zogeheten Rentambt
ook een soort Stivas-rol.”
versnippering. Maar ik wil het ook niet overdrijven. De rechte
ook over de grond van de buurman hebben gepraat. Dat geeft
kavels van gemiddeld 20 hectare, zijn in de meeste andere
helemaal niet. Met alle wensen is Stivas aan het tekenen
Noord-Hollandse regio’s een weelde.”
geslagen, zo af en toe ruggespraak houdend of de plaatjes ook
Wieringermeer. Ik had mijn eigen regio en deed veel bedrijfs bezoeken om te inventariseren waaraan de pachters behoefte
Wat is in die ruim dertig jaar de grootste verandering?
hadden en wat hun plannen waren. Verder stelde het Rijk
“De schaalvergroting heeft een vlucht genomen, die ik vooraf
veel geld beschikbaar om cultuurtechnische achterstand weg
nooit had verwacht. De laatste tien jaar nog sneller, dan in
te werken om de pachters onder de beste voorwaarden te
de periode ervoor. Ook de vergaande specialisatie heeft me
kunnen laten boeren.”
4 STIVAS DECEMBER 2013
passen binnen de voorwaarden van het ROVB. Wat dat betreft zijn we geen andere partij dan de particuliere eigenaren. Ook
verrast. Voorheen teelden vollegrondsgroentetelers diverse
Aan het slot van uw carrière komt dan nog de agrarische structuurverbetering in het Wieringer randmeergebied op uw pad. Is dat nieuw voor u?
gewassen, nu planten ze net zo gemakkelijke 100 hectare
“Qua grootschaligheid wel, maar we zijn met AgriportA7 ook
percelen. Daarbij zijn wij, maar ook de gebruikers gebaat.”
wij willen het liefst grote blokken aan elkaar, voor een betere bewerkbaarheid en daarmee dus ook een hogere waarde van de
STIVAS DECEMBER 2013 5
REPORTAGE
EGMOND-BINNEN, DINSDAG 24 SEPTEMBER 2013
Inspectie langs aanleg wateraanvoerproject bollengebied
10.30 uur Samen met opzichter Willem Dekker loopt Herder de Lim merweg af richting het dorp. Links en rechts van het asfalt bewegen graafmachines loom in het landschap. Herder: “Bij dit project zijn we de eerste twee weken bezig geweest om de leidingen en buizen in het gebied in kaart te brengen. Op basis daarvan hebben we het tracé voor de wateraanvoer bepaald. Hoewel de meeste ondernemers redelijk weten hoe het er in de grond bij ligt, was het toch goed dat we her en der hebben gecheckt. Het zit toch vaak iets anders in het hoofd, dan het in werkelijkheid is.” 10.05 uur
10.34 uur Langs de weg staat een glanzend witte truck met aanhanger geparkeerd. Het voertuig bevat computer-apparatuur en
‘Gebied kan agrarisch weer jaren vooruit’
andere materialen om de precisieboor aan te sturen, die op rupsbanden in het land staat. Binnen hangen diverse haspels met slangen en draden die naar buiten leiden. Twee mede werkers van de firma Moll in Winkel treffen voorbereidingen voor een grondboring om een slang onder de weg en een maïsperceel te kunnen trekken. Het is minder spectaculair dan de boorwerkzaamheden voor de Noordzuidlijn, maar geavanceerd ziet het zeker er zeker uit.
10.39 uur
10:30 uur
Na wat geruis komt een medewerker van Ooms met een roodwit gestreepte stok uit het metershoge gewas gestrom
10.05 uur
10.17 uur
Johannes Herder van Ooms Civiel in Avenhorn tapt twee
Een besteller in de roodgele outfit van DLG stapt het kantoor
tussen het maïs raak je totaal gedesoriënteerd.” Door twee
bekertjes koffie in. Al roerend monstert hij de kaarten aan de
binnen met een pakketje voor Ooms. “Het is hier een komen
stokken met tape aan elkaar te binden kan alsnog een zicht
wand. Ze zijn volgeplakt met blauwe en gele post-it stickers
en gaan van postbodes,” lacht Herder. “Gelukkig hebben we
baar ijkpunt worden geplaatst. Een landmeter komt op een
op en tussen de met fluorescerende markerstiften getrokken
alle grote materialen al enige tijd binnen, zodat we wel door
quad aanrijden en loopt even later met zijn GPS-ontvanger
lijnen. De voorman van het project Wateraanvoer Egmond-
kunnen werken. Ook de kleinere onderdelen druppelen nu
en de provisorische stok het gewas in om als richtpunt te
Binnen heeft er al bijna een halve werkdag op zitten. Om half
langzaam binnen. Dat hoeft geen probleem te zijn, omdat
dienen.
zeven leidde hij de dagelijkse vergadering in zijn mobiele
we die pas bij de afwerking nodig hebben.”
kantoor op het erf van de firma G.J. Kramer & Zoon in
peld. “Oh, zit ik helemaal hier?!?”, lacht hij. “Zo midden
10.44 uur
Egmond Binnen. Herder zelf woont in Harlingen, dus dat
10.22 uur
betekent elke dag op tijd de deur uit.
Elly Kramer steekt haar hoofd om de deur. Ze heeft een
vanwege de cultuurhistorische waarde van een dijkje. Da’s
vraagje over de urenregistratie. Het bollen- annex loon
niet zo’n probleem hoor. Het lijkt misschien behoorlijk
bedrijf aan de Limmerweg verricht ook diverse landwerk
hectisch zo met al die graafmachines in het land, maar we
Met Friese tongval merkt de voorman op dat het totale
zaamheden voor het project, zoals Ooms meestal lokale
werken vaker aan nog veel grotere projecten. Het gebied
project aardig op schema ligt. Dat ondanks de flink
loonwerkers inschakelt. “Dat doen we bewust. We werken
is wel omvangrijk en als je ziet dat we 6 kilometer leiding
gebrom van aggregaten. Slangen en buizen lijken willekeurig
verlate start. “We hadden graag nog voor de bouwvak
veel op agrarische percelen. Net als hier dus. Ondernemers
moeten leggen, waarvan 900 meter met boringen, 13.000
uitgestald. Niks is minder waar, al geeft Herder toe dat er
alle materialen willen bestellen, maar het duurde te lang
vinden het prettiger als een bekende de werkzaamheden
kuub grond verzetten en 100.000 liter moeten onttrekken
bij het wateraanvoerplan af en toe onvoorziene ontdek
voordat duidelijk werd dat we klus daadwerkelijk zouden
verricht. Dat geeft toch vertrouwen.” Goed overleg met
om de buizen droog aan te brengen, dan klinkt dat best
kingen in de grond worden gedaan. “We willen de bestaande
mogen uitvoeren,” zegt Herder, die verwacht dat ruim 80
de grondgebruikers en -eigenaren is sowieso belangrijk,
indrukwekkend. Maar we hebben de zaak goed voorbereid
infrastructuur zoveel mogelijk in tact laten. Soms is het dan
procent van de leidingen is gelegd voor het planten van
vindt Herder. Samen met coördinator Frans Vader bracht
en de mensen in het land weten wat ze moeten doen.”
beter om af wijken van het oorspronkelijke tracé. Die ruimte
de bloembollen. “De percelen die we daarna nog doen zijn
hij ze voorafgaand aan de uitvoering eerst allemaal een
graslanden, dus de bollentelers hoeven er geen hinder
bezoek om uit te leggen wat er staat te gebeuren.
10.13 uur
van te ondervinden.”
6 STIVAS DECEMBER 2013
Wandelende voort legt Herder uit: “Die boring is nodig
10.53 uur Het graven gaat gestaag door, vergezeld door het monotone
10:34 uur
om te improviseren is er. En dan moet ook, want uiteindelijk zijn we voor de telers aan de gang. Zij moeten straks van dit systeem profiteren.”
STIVAS DECEMBER 2013 7
DRIE MENINGEN gaven in mooie woorden blijk van hun tevredenheid over het project en dan met name de samenwerking tussen de verschillende partijen, waaronder Stivas die het geheel administratief en organisatorisch voorbereidde.
11.04 uur Kramer wil best even naar achteren lopen. “Als we om half twaalf maar weer terug zijn.” Het perceel dat hij laat zien meet 2 hectare en beslaat bijna een kwart van het gehele teeltoppervlak. “Het loonwerk is al jaren de hoofdzaak, we hebben de bollen meer voor de liefhebberij.” Het maakt 10.39 uur
het project niet minder belangrijk, beseft Kramer. Voor de sector, die de waterhuishouding straks weer goed op orde heeft, maar ook voor hemzelf. “Voor ons is het goed als er hier voldoende bedrijvigheid is.” Op het kopeind van het perceel is aan het vers afgevlakte zand te zien dat het werk net is afgerond. Althans... “Die stroomkabel van de oude pomp zullen ze er nog wel uithalen,” mompelt Kramer.
11.23 uur Zoals afgesproken lopen we op tijd terug. Vanaf het land zijn groene kantoorcontainers op het erf zichtbaar. Kramer zegt er geen hinder van te ondervinden. “Ach, het is maar voor een paar maanden.” Even later stapt hij de schuur binnen. 10:53 uur
Ontwikkelfunctie draagt bij aan dynamiek open polderlandschap
De kwestie
Stivas Noord-Holland is sinds de zomer nauw betrokken bij de Ontwikkelfunctie Haarlemmermeer. Dit samenwerkings verband tussen agrariërs, afnemers en de overheid moet een bijdrage leven aan de dynamiek van het open polderlandschap van Haarlemmermeer. ‘Netwerkers’ tussen producenten en afnemers kunnen het verschil maken, stelt Michel Ordeman. De directeur van Jopen Bier kwam onlangs via BioDivers in contact met enkele akkerbouwers van Park21 in de Haarlemmermee. Een zinvolle rol die de ‘ontwikkel functie’ prima kan vervullen, aldus de Haarlemse ondernemer. Ook wethouder Adam Elzakalai ziet die meerwaarde. Hij ziet dat stad en platteland in de gemeente naadloos in elkaar over lopen. Als het lukt om de relatie tussen ‘burgers’ en ‘buitenlui’ te versterken dan profiteert de hele gemeenschap daarvan, meent de liberale bestuurder. Akkerbouwer Gert-Jan Petrie hecht vooral veel waarde aan goede communicatie. Door te weten wat de ander wil en kan, wordt voorkomen dat het wiel onnodig opnieuw wordt uitgevonden. De energie kan veel beter worden aangewend om Haarlemmermeer daadwerkelijk ook open te houden, aldus de Hoofddorper.
De reacties
De grote truck met trailer voor het Tractor Pulling (een grote liefhebberij van de glunderende Kramer) staat op het punt om verkocht te worden, om plaats te maken voor een nieuwe. Het snijvlak tussen techniek en de land- en tuinbouw interesseert hem mateloos. “De eerste weken hebben we ook geholpen bij het klaar leggen van de buizen en leidingen. We kennen elk paadje en slootje in dit gebied. Dat scheelde Ooms ook veel rijden. En als ik eerlijk ben, vind ik het wel mooi. Al die machines in het land aan het werk. Die bedrij vigheid laat zien dat er wat gebeurt. De bollensector staat niet stil.”
11.31 uur 11:04 uur
10.58 uur
Kramer heeft veel bollenkwekers in zijn klantenbestand, vertelt hij in de kantine. Beregenen is een belangrijke activiteit. Straks hoeft het bedrijf minder leidingen over het land te leggen. De tappunten zitten op strategische plekken.
Hans Kramer komt op een groene Fendt trekker met ploeg
Dat scheelt toch het nodige werk. Als teler, maar ook als
over de Limmerweg aangereden van een klus. De loonwerker
loonwerker. “En we hebben nu constant de beschikking over
zweert bij dat merk, zal later in de schuur blijken, waar er
voldoende water. In langdurig droge perioden was dat nog
nog veel meer staan. De oudste is dertig jaar oud (“en daar
wel eens penibel. Op een gegeven moment had de waterkwa
heeft nog geen steeksleutel aan gezeten”). Kramer runt het
liteit daar ook onder te lijden. Dat is nu verleden tijd. Met
bedrijf met zijn broer Rex en zoon Frank. Enkele dagen
deze ingreep kan het gebied agrarisch weer jaren vooruit.”
daarvoor ontvingen ze nog een hele delegatie in de tot presentatieruimte omgevormde schuur. Landbouw gedeputeerde Jaap Bond en hoogheemraad Rob Veenman
8 STIVAS DECEMBER 2013
Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.
‘Ondernemer doet het liefst waar hij of zij goed in is’
‘Ik kan economie niet maken, maar ‘m wel faciliteren’
‘Neiging bestaat om drempels innovatie zelf te slechten’
Michel Ordeman
Adam Elzakalai
Gert-Jan Petrie
DIRECTEUR JOPENKERK BROUWERIJ
VVD-WETHOUDER ECONOMIE
AKKERBOUWER
STIVAS DECEMBER 2013 9
DRIE MENINGEN
Michel Ordeman
waarde hebben. Want een ondernemer
grondstoffen uit de regio.
voort dat er in de Haarlemmermeer een
uit de buurt betrekken, waarbij we op
houdt zich het liefst bezig met datgene
De Ontwikkelfunctie kan daarin een
kleine mouterij kan worden opgestart.
het menu ook rekening houden met de
“Ik had al veel vaker zitten denken aan
waar hij of zij goed in is.
koppelende functie hebben Het zou
Nu nog halen we onze mout uit België en
seizoenen.
mogelijkheden om iets met graan uit de
Begin november hebben we de nieuwe
bijvoorbeeld een idee zijn om te inven
Duitsland, maar het is voor ons en onze
Dat van die mouterij schoot me zomaar
regio te doen, maar als ik ergens tarwe
smaak HaarlMMR&Meer gepresen
tariseren naar welke granen de brou
collega brouwers interessant qua duur
te binnen. Zo zijn er vast meer producten
in het land zie staan bel ik niet zomaar
teerd, een een donkerblond ongefil
wers op zoek zijn, maar aan de andere
aan bij een akkerbouwer. Op zo’n mo
terd bier met de oertarwe emmer erin
kant ook welke granen de boeren al
ment is het goed om een tussenpersoon
verwerkt, geteeld door akkerbouwer
telen. Want dat weten wij brouwers niet.
te hebben, die weet wat er aan beide
Pieter Bijlsma. Duizend liter is ervan
De oertarwe emmer kende ik namelijk
kanten speelt. Voor ons is dat BioDivers
gebrouwen en het smaakt voor ons naar
ook niet. Zoals een boer niet precies
geweest, die ons heeft gekoppeld aan
meer. De markt voor speciale bieren
weet aan welke eigenschappen de
enkele boeren van Park21 in de Haar
groeit nog steeds. Kleinere brouwerijen
granen moeten voldoen om interessant
zaamheid, maar ook voor het streekeigen
persoonlijke vlak en het terrein van
lemmermeer. Als de Ontwikkelfunctie
draaien daarom goed. Iedereen wil zich
te zijn voor de brouwerij.
karakter van de bieren om grondstoffen
elkaar versterkende activiteiten.”
er in slaagt om zo’n bemiddelende rol
onderscheiden van de ander en dat
En bij zo’n inventarisatie hoeft het niet
dichter bij huis te halen. Dat geldt al voor
te vervullen, dan kan dat grote meer
kan onder andere door het gebruik van
op te houden. Wie weet vloeit er uit
onze producten uit de keuken, die we ook
Adam Elzakalai
‘Als ik ergens graan in het land zie staan bel ik niet zomaar aan bij een akkerbouwer’
te bedenken, met potentie, zowel voor de agrarische producent als voor de afne mer. De crux is om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Niet zozeer op het gebied van de prijs, want dat is aan de ondernemers zelf, maar wel op het
tijd de kans te geven is het goed dat ze
Beverwijk en verder dan het oogsten van
komst van groente, fruit, zuivel en vlees.
dat op termijn te kunnen worden.
mogelijkheden krijgen om te verbreden.
ijsbergsla als vakantiebaantje, gaan mijn
Het versterkt de binding tussen de stad
Als gemeente dragen we ons steentje
en het platteland.
bij. Met de financiering voor de opbouw
En om verbindingen leggen gaat het
van de Ontwikkelfunctie, maar ook met
hier ook. Hoe kunnen producenten en
onze positieve opstelling ten opzichte van
afnemers elkaar versterken? De Ontwik
nieuwe initiatieven in het buitengebied.
kelfunctie kan daar in een aanjagende rol
Uiteraard kan ik vooraf geen garanties
vervullen. Ze is als het ware de buiten
geven, maar ondernemers mogen uitgaan
“Zo’n 40 procent van Haarlemmermeer
Dat kan zijn in de vorm van een zorg
is agrarisch. Vijftig jaar geleden was dat
centrum, maar bijvoorbeeld ook door te
percentage nog veel hoger, maar het
investeren in duurzame energie.
land- en tuinbouwareaal bepaalt nog
Nu vind ik sowieso dat we als gemeente
steeds een aanzienlijk deel van het op
open moeten staan voor ideeën in de
pervlak. Dat willen we graag zo houden.
samenleving. Dat is ook de taak van de
Vandaar dat we zijn ingegaan op het
overheid. Als wethouder van Econo
agrarische activiteiten niet. Toch heb ik
boordmotor die nog wat extra vaart
van de positieve grondhouding van
verzoek van de agrarische organisaties
mische Zaken kan ik de economie niet
ook in mijn privésituatie dagelijks met
maakt om initiatieven van de grond te
Haarlemmermeer om de dynamiek in het
om bij te dragen aan een spilfunctie
maken, maar ik kan ‘m wel faciliteren.
de land- en tuinbouw te maken. Ik hoef
tillen. Het feit dat ondernemers er zelf
gebied te behouden. Zeker als het gaat om
tussen vraag en aanbod. Want het
De Ontwikkelfunctie Haarlemmermeer
maar een supermarkt binnen te lopen
om hebben gevraagd, sterkt ons in de
duurzame activiteiten.”
boerenvak houdt tegenwoordig iets
is daarvan een voorbeeld.
of de agrarische producten stralen me
overtuiging dat de functie ook na de
anders in dan in het verleden het geval
Veel inwoners van onze gemeente zijn
tegemoet. Ik vind het goed als er een
proefperiode van ruim anderhalf jaar
was. Om ook de ondernemers van deze
geboren in de stad. Zelf kom ik uit
groter bewustzijn ontstaat over de her
zelfvoorzienend is of duidelijk bewijst
Gert-Jan Petrie
‘Ontwikkelfunctie is de buitenboordmotor die extra vaart maakt voor nieuwe initiatieven’
De ontwikkelfunctie is mijn ogen vooral
Zelf volg ik de Ontwikkelfunctie ook
gebrek aan openheid. Toch moet de
proces richting de markt versnellen.
een communicatieplatform, of mis
scherp, mede namens de verschillende
sector de schroom van zich afgooien en
Cruciaal in dit verhaal is de vindbaarheid
“Ik geloof heilig in de Ontwikkelfunctie.
schien plastisch uitgedrukt: de schakel
groepen waarin ik opereer. Ik sluit niet
ook durven delen met andere in de omge
van de Ontwikkelfunctie. Eigenlijk zou
Dat vertrouwen is gebaseerd op eigen
kast tussen partijen die betrokken zijn
uit dat wij ook regelmatig bij ze aan
ervaringen. Bij de ontwikkeling van
bij de teelt, verwerking en verkoop van
kloppen. Bij de ontwikkeling van nieuwe
de streekeigen aardappel Meerlander
agrarische producten en diensten. Wij
producten of diensten stuit iedereen op
in coöperatief verband en de teelt van
hebben waardevolle contacten gelegd
allerlei drempels. De neiging bestaat om
olifantsgras hebben we gemerkt dat
met wetenschappers en onderzoekers
die allemaal zelf te slechten. Zonde van
directe contacten met andere disciplines
in Wageningen, politici in Den Haag
de tijd en energie. We hoeven niet zelf
ving. Wie niks geeft, krijgt ook niks terug.
De potentie is enorm, met alleen al ruim
en schakels in de keten goud waard
en ondernemers in de verwerkende
het wiel steeds uit te vinden. Er is
Zelf zijn we druk bezig met de ontwikke
1 miljoen consumenten in de directe
zijn. Wat dat betreft had ik gewenst dat
industrie. Ook de Ontwikkelfunctie
al zoveel uitgezocht, onderzocht en uit
ling van bioplastics uit uit olifantsgras.
omgeving. Persoonlijk voel ik dat het
de Ontwikkelfunctie Haarlemmermeer
heeft veel goede contacten, mede door
gevonden. Het gaat er om dat die kennis
Het precieze technische procedé hangen
werkt, want als ik de suggestie hoor
enkele jaren geleden al was opgestart.
de verschillende geledingen die erin zijn
en ervaring ook beschikbaar komt voor
we niet aan de grote klok, maar we bena
van de Jopen-brouwerij om een regio
Het had de stappen die we hebben gezet
vertegenwoordigd. Nu is het de kunst
andere ondernemers.
deren wel potentiële schakels in de keten
nale mouterij te starten, beginnen mijn
En daar zit een volgend struikelblok:
die het product kunnen verbeteren of het
vingers gelijk te jeuken.”
een stuk kunnen versnellen. 10 STIVAS DECEMBER 2013
om dat brede netwerk goed te benutten.
‘Contacten met andere schakels en disciplines in keten zijn goud waard’
het webportaal ‘haarlemmermeerduur zaam.com’ een soort Google-functie moeten vervullen voor ondernemers in de Haarlemmermeer, waar zowel agrariërs als afnemers terecht komen.
STIVAS DECEMBER 2013 11
ACTUEEL
Theo Röling: eigenlijk is er in al die jaren weinig veranderd
Verleden en toekomst komen samen in ruil De laatste keer dat Theo Röling actief betrokken was bij agrarische structuurverbetering, is ruim twintig jaar geleden. Destijds was dat als bestuurder. Afgelopen zomer kwam hij er weer mee in aanraking bij kavelruil De Mantel, als executeur testamentair van het melkveebedrijf van zijn overleden zwager Freek Veldt. “Het heeft me verrast hoe weinig er in al die jaren aan het principe is veranderd. Interessant om dat nog eens van dichtbij mee te maken.” Röling heeft van jongs af aan veel affiniteit met de land- en
alles had gedaan om een ruilkans te verzilveren. Het bestuur
tuinbouw. Zijn vader was melkveehouder in Bodegraven. Na
was er vooral voor de administratieve ondersteuning. Ik heb
zijn eerste baan bij de Boerenleenbank in Eindhoven, werd hij
de vergaderingen van Stivaseo altijd als heel leerzaam ervaren.
begin jaren tachtig directeur van de Rabobank in Egmond. Net
Het gaf toch een inkijk in de sector en dan met name in de
als zijn voorganger Ad Apeldoorn nam hij vanuit die functie
praktische kant van de bedrijfsvoering.”
plaats als secretaris/penningmeester in het bestuur van
zagen het liefst dat het bedrijf in Groot Dorregeest zou worden
koppig en is er altijd van uitgegaan dat hij de boel zelf nog
voortgezet.”
kon regelen als hij uit het ziekenhuis kwam. Zover is het nooit
Stivaseo, die inmiddels is opgegaan in de nieuwe Stivas-regio
Affiniteit
Röling’s vrouw, Hilda Röling-Veldt beaamt dat. “Tijdens onze
gekomen. Het rundvee moest worden verkocht, net als enkele
Zaan en Kennemer. “Er waren in die tijd korte lijnen tussen de
Röling werd deze zomer benaderd door de melkveehouder
fietstochten komen we er nog regelmatig langs en dan is het
paarden en het land moest nodig worden gemaaid. Hoewel het
bank en de agrarische sector. Nu staat dat allemaal iets meer
Nico van Tunen, die een voorlopig koopcontract had getekend
een mooi gezicht om daar koeien in de wei te zien staan. En
natuurlijk een trieste aanleiding was, heb ik het geen moment
op afstand. De inzet voor agrarische structuurverbetering was
voor de boerderij van Freek Veldt, met de bijbehorende 17
ik vind het een fijn idee dat er een boer actief blijft op Groot
vervelend gevonden om het te regelen. Ook omdat het me nog
illustratief voor onze dienstbare opstelling. De bank probeerde
hectare grond op Groot Dorregeest. “Hij vroeg of we wilden
Dorregeest. Doordat we Nico kennen is het ook een aardige
een keer actief deelgenoot heeft gemaakt van de agrarische
in het gebied actief het ondernemersklimaat te verbeteren.
meewerken aan een kavelruil. Op zich zag ik dat wel zitten,
bijkomstigheid dat we zo af en toe nog een keer het erf op
sector.”
Kavelruil is daar een duidelijk en praktisch voorbeeld van.”
maar de rest van de familie moest zich daar ook in kunnen
kunnen stappen. En het leuke is dat de vrouw van Nico in het
Het veldwerk werd in die tijd verricht door Jan Kruizinga,
vinden. Gelukkig kon ik iedereen overtuigen. De ruil was al
buurtschap is opgegroeid. Zo hebben we daar allemaal een
Kracht
een bevlogen landbouwkundig ingenieur die het hele gebied
goed voorbereid, dus de verwachting was dat het niet veel
stukje geschiedenis liggen en dat komt in deze kavelruil mooi
Hoewel de land- en tuinbouw zich de laatste twintig jaar - na
doorkruiste om boeren te bezoeken en te betrekken bij ruilen,
extra tijd zou kosten. En daar komt bij dat mijn schoonfamilie
samen.”
zijn periode als bankdirecteur - stormachtig heeft ontwikkeld,
vertelt Röling. “Hij was onvermoeibaar en rustte niet tot hij
ook duidelijke affiniteit heeft met de agrarische sector. Ze
Dat Van Tunen de zaak goed had voorbereid vindt Röling niet
is er qua kavelruil verrassend weinig veranderd, heeft Röling
zo verwonderlijk. Als oud-bestuurder van Stivas kent de vee
ervaren. “De ondernemers brengen altijd nog de beste gron
houder de voorwaarden waaraan een ruil moet voldoen. “Nico
den in en krijgen er in hun ogen dan veel mindere voor terug,”
had Freek in het verleden al eens gevraagd naar de mogelijk
lacht hij. “Maar serieus: het is interessant hoe de ruil van een
heid om het bedrijf over te nemen, als hij zou stoppen”, vertelt
klein perceel, toch tot grote agrarische structuurverbetering
‘We hebben er allemaal veel plezier in’ Na afronding van kavelruil De Mantel hebben
De oudste en de jongste werken bij diverse
cultuur- en natuurland (Van Tunen huurt land
Röling, rijdend op het kronkelende pad naar de boerderij. Het
kan leiden. Nico stootte bijvoorbeeld een voor hem incourant
Nico en Jolanda van Tunen hun melkvee-
ondernemers in de buurt, terwijl de middelste
van een natuurorganisatie red.) is te groot
jongvee van Van Tunen staat al in de stal. “Het is allemaal best
stukje grond af. Twee andere partijen hebben dat perceeltje
houderij ongeveer verdubbeld. En daarmee
naar de HAS Dronten gaat. Allemaal hebben
en slecht voor de conditie van de koeien.
snel gegaan. En dat is maar goed ook. Er was toch sprake van
gedeeld en voor hen sluit het prima aan op hun bestaande
is een belangrijke stap gezet voor de
ze er veel plezier in. Dat stimuleert ons om
Daarom blijven ze nu op stal, waar we ze
flink wat achterstallig onderhoud. Nico is met zijn zonen al
eigendommen, waardoor ze er allebei beter mee uit de voeten
continuïteit van het bedrijf. Op de bestaande
aan de toekomst te werken,” vertelt Van
melken met een robot. Leuke bijkomstigheid
druk bezig geweest om het een en ander op te knappen en op
kunnen. Da’s de kracht van kavelruil. Na mijn afscheid bij
vestiging was geen ruimte voor uitbreiding,
Tunen, die blij is dat hij in Groot Dorregeest
van de nieuwe locatie is dat de ouders van
te ruimen. Freek was vrijgezel en had die opvolging dus niet.”
de bank, heb het wat minder op de voet gevolgd, maar het
die nu is gevonden op een tweede locatie.
weer vee de wei in kan sturen. “In Heemskerk
Jolanda zo dicht bij wonen. Mijn schoonvader
Omdat zijn zwager de laatste maanden van zijn leven al
principe van kavelruil heeft altijd mijn interesse en sympathie
“Onze kinderen Gerrit, Teun en Rina zijn
heb ik dat in het verleden wel geprobeerd,
gaat elke dag even kijken bij het jongvee.
kampte met een slechte gezondheid, moest Röling als execu
gehouden. Dat kwam met deze ruil allemaal weer boven.”
allemaal volop actief in de agrarische sector.
maar de omschakeling tussen gras van
Die heeft er ook echt lol in.”
teur organisatorisch het nodige regelen. “Freek was behoorlijk
12 STIVAS DECEMBER 2013
STIVAS DECEMBER 2013 13
HET WISSELGESPREK
Cor Veldhuisen en Hennie Jansen over ruilkansen Vechtstreek
Als eerste dominosteen valt kan het snel gaan
verplaatsen. Als dat niet binnen een bepaalde termijn gebeurt,
aan een oplossing voor het hele gebied mogen werken en
worden de percelen los te koop aangeboden, met versnip
dat de uitkomst vervolgens aan het provinciale beleid wordt
pering tot gevolg.”
getoetst. Dat maakt dat alternatieve ideeën niet op voorhand
Jansen: “In de deal met het Rijk hebben de provincies
stranden. Laten we kijken hoe de schijnbare tegenstrijdig
de BBL-grond overgedragen gekregen om een deel van de
heden kunnen worden weggenomen.”
decentralisatie van het natuurbeleid te kunnen financieren.
Veldhuisen: “Ik hoop dat ons die tijd wordt gegund. Vijf
Noord-Holland zal daar niet tot in lengte van jaren mee willen
van de negen melkveehouders in het oostelijk deel van de
wachten. Daar komt nog bij dat ook de subsidieregeling voor
Aetsveldschepolder zijn al gestopt na de doorsnijding door de
bedrijfsverplaatsing niet het eeuwige leven zal hebben. Wat
N236. Het melkvee van zeven ondernemers kon niet meer in de polder worden geweid, omdat de dieren dan niet meer bij de melkstal konden komen. Een van de twee overgeblevenen
De Kavelruilcommissie Noordelijke Vechtstreek zet alle zeilen bij om enkele kavel ruilen in het gebied in gang te trekken. Behaalde resultaten blijven achter bij de verwachtingen. Tijdens de laatste vergadering is gezocht naar nieuwe mogelijkheden om de complexe ruimtelijke structuur open te breken. Commissieleden Cor Veldhuisen (LTO Noord) en Hennie Jansen (DLG) laten hun licht schijnen op regionale kavelruilen in het algemeen en ruilen in de Aetsveldschepolder in het bijzonder.
ten oosten van de provinciale weg stopt op termijn met zijn bedrijf, terwijl de ander wel graag door wil. We proberen via een ruimte voor ruimteregeling een bedrijfsverplaatsing mogelijk te maken. Dat zijn lange procedures, terwijl we niet veel tijd meer te verliezen hebben. De verplaatsingsregeling is een uitvloeisel van de Groene Uitweg. Om de verbreding van de A1 ruimtelijk te compenseren is geld beschikbaar gesteld voor de aanleg van natuur, maar ook de verbetering van de agrarische structuur. Aan de eerste twee is al volop gewerkt,
Veldhuisen: “Laat ik eerlijk zijn: ik ben geregeld nijdig van
initiatief bij een ondernemer. Bij ons zijn minder aanvragen
een vergadering van de kavelruilcommissie thuisgekomen.
binnengekomen dan gedacht. En bij diegenen die zich wel
Niet vanwege wrijving onderling, maar omdat het maar
hebben gemeld, is een breed gedragen oplossing soms lastig
niet lukt om kavelruilen door te zetten. Binnen de commis
uit te voeren, door regelgeving of grote ruimtelijk druk.”
sie staan de neuzen dezelfde kant op. We lopen vast in de
Veldhuisen: “In de Aetsveldschepolder liggen zeker kansen,
complexiteit. Dat frustreert.”
doordat er een behoorlijke oppervlakte aan BBL-gronden ligt,
Jansen: “Inderdaad valt het tegen wat we de afgelopen jaren
die voor de agrarische structuur mag worden gebruikt. De
hebben weten te realiseren. Inmiddels zijn er drie ruilen
termijn daarvoor is niet oneindig. Graag zouden we de
afgerond, voornamelijk te beschouwen als ‘laaghangend
percelen samenvoegen en ruilen met wat andere grond
fruit’. Overigens had ik ook in die categorie vooraf ingeschat
eigenaren om zo één groot blok te vormen. In combinatie met
dat er nu al meer ruilen hadden plaatsgevonden. We hebben
een nieuw te bouwen boerderij, zou een prima plek kunnen
dat betreft zit er inderdaad behoorlijk druk op dit dossier.”
zetten. Dat is niet in de verwachte mate gelukt. Sommigen
ons daarvoor als commissie zeker open opgesteld en enkele
worden gecreëerd voor een ondernemer om zijn bedrijf te
Veldhuisen: “Het risico dreigt dat we een geweldige kans
zeggen dat we voor het elders zo succesvolle model ‘Verka
barrières geslecht, maar het aantal ondernemers dat initiatief
missen om het agrarisch beheer in de Aetsvelschepolder voor
velen voor groei’ hadden moeten kiezen, maar ik ben er niet
heeft genomen blijft achter bij de verwachtingen. In die
de lange termijn te garanderen. Eigenlijk zijn alle partijen
meteen van overtuigd dat zoiets hier tot veel meer resultaat
polders waar wel ideeën zijn ingebracht, blijkt de materie
het eens, met uitzondering van de gemeente Weesp die we
had geleid. De druk op de ruimte is te groot en er hangen in
weerbarstig. Toch zie ik ook positieve punten. We groeien
nog niet hebben kunnen overtuigen. Meerdere malen ben
het gebied veel ontwikkelingen met elkaar samen.”
als onderliggende organisaties dichter naar elkaar toe en
ik vergeefs op het gemeentehuis geweest om uit te leggen
Veldhuisen: “Dat maakt het extra frustrerend. Als er
we beseffen dat we nieuwe wegen moeten zien te vinden om
dat er met louter veldkavels straks geen melkvee meer in de
eindelijk ergens een echte opening wordt gevonden, dan kan
tot oplossingen te komen. Want er is zeker vooruitgang te
weilanden loopt. En dat is toch wat door de samenleving hoog
er direct op meerdere plaatsen vooruitgang worden geboekt.
boeken als er hier en daar wat met eigendommen kan worden
wordt gewaardeerd. Hopelijk kunnen de conclusies in ‘Koeien
De overeenstemming over de oplossing voor elk deelgebied,
geschoven.”
in zicht in de Aetsveldschepolder’ een bijdrage leveren aan dat
wordt over het algemeen breed gedragen. De vraag is alleen:
Veldhuisen: “Onlangs heb ik zelf nog aan een kavelruil
inzicht. Dat rapport wordt precies uitgelegd welk effect het
wanneer valt die eerste dominosteen om.”
meegedaan. De omstandigheden waren een stuk overzich
creëren van een nieuwe grote huiskavel heeft op het aanzicht
Jansen: “Als dat gebeurt, dan kan het ineens toch snel gaan.
telijker in een grotendeels door
van de polder. Dat is dus heel positief.”
Daarom blijf ik optimistisch. De goede wil is er. Als we de
Jansen: “De provincie heeft aangegeven zich ook sterk te
rijen gesloten houden en de focus op de doelen die we willen
willen maken om in de Aetsvelschepolder een doorbraak te
bereiken, dan moet er oplossing zijn. Ik vertrouw op de
forceren. Punt is dat ze ook de verantwoordelijk is voor het
creativiteit en het doorzettingsvermogen van de betrokkenen.
beleid rond de bescherming van aardkundige monumenten.
Ook omdat het open agrarische polderlandschap - tussen al
De bouw van een stal staat daar haaks op. Het zou mooi zijn
die andere ruimtelijke functies - ons zoveel waard is.”
melkveehouders beheerde polder, maar de voordelen zijn groot. Het geeft alle drie deelnemers meer toekomst perspectief.” Jansen: “Bij die ruil lag het 14 STIVAS DECEMBER 2013
‘Het risico dreigt dat we geweldige kans missen om agrarisch beheer voor lange termijn te garanderen’ Cor Veldhuisen
maar de activiteiten voor de land- en
‘Ik vertrouw op de creativiteit en het doorzettingsvermogen van de betrokkenen’
tuinbouw blijven achter.” Jansen: “Toch kan niet worden gezegd dat er geen moeite wordt gedaan om dat voor elkaar te krijgen. Met de aanwijzing van de BBLgronden die mogen worden ingezet voor agrarische structuurverbetering
Hennie Jansen
en de mogelijkheid van 12-jarige pacht om bedrijfsvergroting mogelijk te maken hadden we gehoopt dat we stappen konden
als de betrokken organisaties in de Noordelijke Vechtstreek STIVAS DECEMBER 2013 15
ACHTERGROND
BioValley en Stivas slaan handen ineen
opslag en verwerking. Dan is een groot bouwblok met efficiënt gescheiden opslagruimtes wel zo prettig,” zegt Van Boxtel, die
Samen op zoek naar ‘biologische ruimte’
in het veld merkt dat ondernemers graag bij elkaar een kijkje nemen. “Een onderdeel van BioValley is ook dat biologische en gangbare ondernemers van elkaar kunnen leren. Bij de een kan het middelengebruik misschien naar beneden met alter natieve manieren van gewasbescherming, terwijl de ander kan profiteren van de specialistische kennis van de gangbare ondernemer, bijvoorbeeld op het vlak van de bewaring of precisielandbouw.” Omschakelen naar de biologische teelt gaat alleen met een
De provincie Noord-Holland heeft een ambitieuze doelstelling: eind 2015 moet op 7 procent van het agrarische areaal op biologische wijze worden geproduceerd. Grootste struikelblok bij het halen van die ambitieuze doelstelling is de ruimte. Reden voor de projectorganisatie BioValley aan te kloppen bij Stivas om bij te dragen aan de verbetering van de ‘biologische agrarische structuur’.
overgangsperiode van twee jaar. In die periode werkt een boer of tuinder volgens de biologische regels, zonder dat al de meerprijs voor biologisch gecertificeerde producten kan worden gevraagd. “Bovendien moet de grond vaak ‘afkicken’ van kunstmest en wennen aan organische meststoffen, waar door de opbrengsten tijdens die omschakelperiode over het algemeen nog wat lager uitpakken. Een biologische teler heeft daarom extra belang bij langjarig gebruik van percelen, want
‘In principe is er onder gangbare ondernemers voldoende belangstelling voor omschakeling’
In totaal wordt in de provincie Noord-Holland nu op zo’n
gericht vertellen van het ‘biologische verhaal’ aan burgers
hij kan niet zomaar gronden ruilen met een gangbare collega
6.500 hectare biologisch geproduceerd (zie ook kader).
en buitenlui.
zonder eerst te investeren in die omschakeling.”
Dat is zo’n 5 procent van het totale areaal. Projectcoördinator
Het werkgebied van BioValley concentreert zich in de Kop
Dat er ondanks die lastige periode toch ondernemers aan
Maria van Boxtel van BioValley heeft goede hoop dat de
van Noord-Holland en valt onder de verantwoordelijk
omschakelen denken, heeft volgens Van Boxtel grotendeels te
benodigde aanvullende 2.500 hectare binnen nu en ruim
heid van Agriboard ( binnenkort Greenport NHN ). In de
maken met de hogere prijzen voor biologische producten en
twee jaar wordt gevonden. “In principe is er onder gangbare
Noordkop zijn met name rond Broek op Langedijk, Schagen
de goede vooruitzichten. “De vraag voor biologische produc
ondernemers voldoende belangstelling voor omschake
en Warmenhuizen diverse ondernemers met omschakel- of
ten groeit nog steeds. In Nederland is het aandeel nu zo’n 5
ling. Dan kan het snel gaan omdat hun bestaande hectares
uitbreidingsplannen. “Een tiental bestaande biologische
procent. Daar zit nog zeker rek in want in Denemarken en
natuurlijk ook meetellen in het groeiende areaal. In het
ondernemers en reguliere ondernemers die willen omscha
Duitsland gaat het al richting 15 procent. Wij rekenen voor de
“Het heeft de betrokkenen in elk geval weer meer bewust
project ‘Biologisch Ondernemen Noord-Holland’ voerden we
kelen, hebben behoefte aan zo’n 200 hectare extra grond,”
ondernemers door wat de bedrijfseconomische gevolgen zijn
gemaakt van dit vraagstuk, zoals het feit dat een biologische
keukentafelgesprekken met ondernemers, waarbij door de
vertelt Van Boxtel.
van omschakeling. Soms kan dat ook inhouden dat het niet
teler graag langjarige pachtcontracten heeft vanwege de
rendabel is en dat dus beter niet kan worden omgeschakeld.”
omschakelperiode.”
hele provincie zo’n zestig ondernemers serieus overwegen om de omschakeling van gangbaar naar biologisch te maken.
Keukentafelgesprekken
Ook zijn bij de bestaande biologische boeren en tuinders
BioValley baseert zich op de conclusies uit de gesprekken
Vruchtwisseling
plannen voor uitbreiding van het areaal. Dat heeft ook alles
aan de keukentafelgesprekken. “En natuurlijk maken we ook
De meeste belangstelling voor omschakelen leeft onder de
beheerd. Bijvoorbeeld in een natuurgebied waar de eisen voor
te maken met de goede marktvooruitzichten voor biologische
gebruik van de kennis die al bij Stivas bekend is.” Dat gaat
melkveehouders, merkt Van Boxtel op. “Onder tuinders en
natuurpacht overeen komen met de eisen voor biologische
producten.”
verder dan alleen de ondernemers met omschakelplannen.
akkerbouwers is die interesse minder. De moderne, reguliere
landbouw. “Punt is alleen dat de gronden niet altijd even
Een tiental biologische telers rondom Harenkarspel heeft
Sommige ondernemers hebben zowel biologische als gang
teelt is sterk gespecialiseerd. En in de biologische teelt werk
gunstig liggen ten opzichte van ondernemers die zijn om
zich verenigd in BioValley met als doel het verbeteren van
bare teelten en spelen zo optimaal in op de marktvraag. Dat
je met een ‘één op vijf -’ of zelfs ‘één op zeven-teeltplan’,
geschakeld of die dat overwegen. Daarbij kan Stivas ook een
de agrarische structuur, samenwerking in de afzet en het
mag, mits de ondernemer het goed gescheiden houdt, ook in
vanwege een goede vruchtwisseling. De meeste omschakelaars
rol spelen. Enkele gemeenten vragen daar zelfs specifiek om,
moeten er dus andere teelten bijnemen. Veehouders moeten
aangezien met een kavelruil mogelijk ook nog extra doelen
voor een biologische productie extensiever werken en hebben
kunnen worden gediend.”
daarom meestal extra grond nodig. Zij kunnen naast hun
Van Boxtel is blij dat de benaderde partijen de vraag van
eigen percelen, vaak grond van natuurorganisaties of
biologische en omschakelende ondernemers beter begrijpen.
recreatiegebieden in hun bedrijfsvoering inpassen.”
“Uiteraard wel met als voorwaarde dat ze dezelfde prijs
Omdat het gebrek aan ruimte een van de grote obstakels
betalen als hun gangbare collega’s. Want bij biologisch
blijkt, wordt via BioValley bij diverse instanties gezocht naar
ondernemerschap hoort een beetje idealisme. Zoiets is alleen
beschikbare percelen, eventueel ook in langjarige pacht.
vol te houden als de bedrijfsvoering ook economisch klopt.
Daarvoor zijn gesprekken gevoerd met recreatieschappen,
We krijgen steeds beter in kaart wie wat wil. Met hulp van
natuurorganisaties en ook verschillende gemeenten zoals
Stivas kunnen we ondernemers ondersteunen en zo de
Schagen en Langedijk. Van Boxtel ziet voldoende aan
agrarische structuur verbeteren voor de bioteler, de
knopingspunten voor uitbreiding van het biologische areaal.
omschakelaar én dus ook voor de gangbare collega.”
Boeren volgens de biologische spelregels Biologische boeren en tuinders produceren
bemesting met organische meststoffen,
verschillende biologische boeren en tuinders
voor een specifieke nichemarkt. Ze worden
mechanische onkruidbestrijding en een ruime
met belangstelling voor omschakeling, die
door het zogeheten SKAL gecontroleerd op
vruchtwisseling ter voorkoming van ziekten
grond zoeken. Eigenaren die gronden willen
naleving van de ‘biologische spelregels’.
en plagen. Diervriendelijke, ruime stallen,
verpachten, verhuren of verkopen voor
Voldoet een ondernemer aan deze speciale
weidegang en een lagere veebezetting
biologische landbouw kunnen terecht op
certificeringseisen dan mag hij of zij de
betekenen dat biologische veehouders vaak
www.biologischondernemen.nl of
biologische producten voor een meerprijs
extra grond nodig hebben in vergelijking met
www.biovalley.nl.
verkopen. Biologische teelt gaat uit van
hun reguliere collega’s. Er zijn op dit moment
16 STIVAS DECEMBER 2013
Enkele partijen met een maatschappelijke opgave zien het als een meerwaarde dat sommige percelen biologisch worden
STIVAS DECEMBER 2013 17
PORTRET
Ben Hakvoort
dend,” stelt de bestuurder. “Het was zeker geen eenvoudige
elkaar. Door er eentje tussenuit te halen, krijgt de rest lucht.
klus. We hebben verschillende keren werkzaamheden in het
In deze ruilverkaveling zijn daar enkele schitterende voor
land met politie-inzet moeten afdwingen. Als voorzitter word
beelden van. Zoiets kan niet alleen op die ene boer worden
je doorgaans vooral bij problemen opgeroepen, maar daar
verhaald, omdat de rest ook profiteert. Maar ook de samen
loop ik niet voor weg. Ik ben daar op gebouwd. In zulke ge
leving, doordat minder door de dorpskern wordt gereden.”
vallen stond ik met mijn grote lijf voor de deur en als ze open
Zelf zal Hakvoort geen actieve bijdrage meer leveren aan een
deden liep ik gelijk door naar binnen om duidelijk te maken
nieuw soort verplaatsingsregeling. Hij vindt het tijd voor
hoe de zaak er voor lag en wat er ging gebeuren. Dat vond ik
‘vers bloed’. “Vroeger zag ik ze al zitten, al die grijze en kale
mijn taak. Ik heb in het verleden veel aan mediation gedaan
bestuurders die aan het pluche leken vastgeplakt. Toen dacht
om conflicten voor te wezen. Als dat niet lukt, rest alleen
ik: dat mag mij niet overkomen. Helemaal gelukt is dat dus
nog het handelen naar de letter van de wet. Ik deed dat met
niet met mijn 72 jaar,” lacht Hakvoort. Nu is het tijd voor andere activiteiten. Zoals de jacht, een
‘Vergaderboer’ met passie voor opera’s van Verdi Ben Hakvoort was al vroeg bestuurlijk actief. “Als jonge ondernemer wilde ik graag meepraten,” vertelt de voormalig voorzitter van de landinrichtings commissie De Gouw. Die klus is in september geklaard en de 72-jarige bestuurder vindt dat het resultaat er mag zijn. “Een prima moment om een stap terug te doen,” vindt Hakvoort, die zodoende eindelijk tijd krijgt voor zijn passies: muziek en het bestuderen van andere culturen.
‘Vroeger zag ik ze al zitten, al die grijze en kale bestuurders die aan het pluche leken vastgeplakt’
echte familietraditie en de studie van andere culturen. “Ik heb al veel van de wereld gezien. Meestal bereid ik me voor zo’n reis goed voor, door veel in te lezen. Daarnaast ben ik een groot muziekliefhebber. Helaas alleen passief. Bij ons thuis speelden ze allemaal piano. Regelmatig stonden we
tegenzin, maar het moest wel, omdat anders de meerderheid
daar dan met zijn allen omheen, om mee te zingen. Ik was
eronder te lijden zou hebben.”
er op een gegeven moment zo klaar mee, dat ik zelf geen
Als voorzitter bewaakte Hakvoort het algemeen belang en
instrument heb leren spelen. Toen ik vele jaren later les
meermaals benadrukt hij daarbij te zijn ondersteund door
wilde nemen, zei de muziekdocent dat hij daar op mijn
een ‘meer dan capabel team’. “De agrarische vertegenwoor
leeftijd niet meer aan begon. ‘Wat je deze week denkt te
digers kenden elke boer en wisten elk slootje precies te
kennen, ben je volgende week weer vergeten’. Dat was best
liggen, een gemeentelijke ambtenaar behartigde keurig de
ontnuchterend,” grinnikt Hakvoort.
belangen van vier gemeenten, de natuurvertegenwoordiger
Zwaardere opera’s hebben zijn bijzondere voorkeur en dan
beschikte over veel realiteitszin en namens Noord-Holland
specifiek La Traviata van Verdi. “Dat stuk heb ik zeker al vijf
schoof het ‘provinciale geweten’ aan. De dagelijkse leiding was in handen van DLG, terwijl Grontmij verantwoordelijk was voor de begeleiding en uitvoering van het landwerk. Dat geheel marcheerde mirakels,” stelt Hakvoort, die ook een pluim wil geven aan het Kadaster. “Ongelooflijk hoe ze
‘Dan stond ik met mijn grote lijf voor de deur en als ze open deden liep ik gelijk door naar binnen’
daar alles op een rij hebben. Het kwam nog wel eens voor dat boeren in het gebied claimden ‘dat is moin land’. In hun
keer gezien. Het maakt me niet uit hoe ver ik daarvoor moet rijden. Trouwens in de auto lijkt de muziek wel het beste
De term ‘vergaderboer’ heeft voor Hakvoort geen negatieve
moest opstellen. De ‘landbouwpet’ moest af, maar toch
beleving was dat misschien ook zo, maar het Kadaster wist
lading. “Ik kreeg al jong problemen met mijn rug, waardoor
accepteerde hij het aanbod met enthousiasme. “In een
kaarten boven water te halen waaruit bleek dat de eigen
te klinken. Vandaar dat er veel CD’s in mijn dashboard
werken op de boerderij in Slootdorp bijna onmogelijk werd.
ruilverkaveling komen al mijn persoonlijke interesses bij
domsverhoudingen toch anders lagen. Het waren negen
kastje liggen. Thuis draai ik vooral LP’s. Op de verdieping
Maar ik ben eerlijk: ook daarvoor was ik niet echt een type
elkaar: het is planologie, waterbeheer, agrarische structuur,
dynamische jaren, waarvan ik echt heb genoten. Vooral ook
hierboven hangen allemaal luidsprekers. Die moeten soms
voor het hand- en landwerk. Na een paar keer op en neer
economie en recreatie. Kortom een geweldige opdracht.”
om het nieuwe perspectief voor de boeren door een betere
helemaal even worden opengezet,” glundert Hakvoort. “Ach,
rijden met een ploeg, begon ik me eigenlijk al te vervelen.
Bij zijn entree lag er al een plan van toedeling. Wel liepen er
waterhuishouding en grotere en rechtere percelen. Maar ook
de dag dat ik me verveel moet nog komen. Ik heb de laatste
Ik hield me dan ook voornamelijk bezig met de planning.
nog de nodige procedures van deelnemers die niet tevreden
de burger profiteert van de betere infrastructuur, zoals het
jaren flink wat keren bestuurlijk afscheid genomen. Vaak
Voor het werk op de akker huurde ik derden in,” vertelt
waren over hetgeen ze kregen toegewezen, herinnert Hak
fietspad van Opmeer naar Abbekerk.”
krijg je dan ook een boek. Laatst heb ik nog eens stapel naar
Hakvoort, die zich veel liever inzette voor de belangen van
voort zich. “Dat is niet vreemd, want het land van de ander
Hoewel landinrichting in het verleden ook veel weerstand
boven gebracht die ik heb gelezen, maar gelukkig kan ik nog
de land- en tuinbouw. Dat laatste heeft hij zeker gedaan voor
is altijd minder goed dan de eigen grond. Overigens leeft dat
kon oproepen, benadrukt Hakvoort vooral ook de luxe van
wel een tijdje vooruit. Da’s nog mooi neveneffect van al die
de standsorganisatie, maar ook in de provinciale politiek en
vaak sterker bij diegenen die op termijn willen stoppen. De
de regeling, waarin het Rijk en de gemeenten ook veel geld
bestuursfuncties.”
bij de waterschappen kwam de bestuurder altijd op voor de
jonge boeren die echt doorwillen, zien vooral de voordelen
staken. “Er zijn in De Gouw diverse bedrijven uitgeplaatst.
agrarische belangen.
van de structuurverbetering.”
Tegenwoordig zijn daar niet meer zomaar middelen voor
Hakvoort was nog actief als Statenlid voor het CDA toen
Hakvoort kijkt met veel plezier en voldoening terug op het
beschikbaar,” zegt Hakvoort, die van mening is dat daar
hij in 2004 werd gevraagd om de landinrichtingscommissie
werk voor de commissie, ondanks dat de gemoederen soms
iets op gevonden moet worden. “De Gouw heeft de urgen
De Gouw voor te zitten. Een kolfje naar de hand van de
hoog opliepen. “Landbouwgrond is een emotioneel beladen
tie bewezen, vooral in de voor deze streek kenmerkende
rasbestuurder, die zich in die functie wel onafhankelijk
onderwerp. Het is zaak om nuchter te blijven en volhar
lintbebouwing. Sommige boerderijen zitten te dicht naast
18 STIVAS DECEMBER 2013
NA AM : BEN HA KVO OR T 194 1 GE BO RE N: 20 OK TOB ER ER D AK KER BO UW ER BE RO EP: GE PEN SIO NE PLA ATS : HO OG WO UD
RLIJK MET HAKVOORT OOK BESTUU PERSOONLIJK: SINDS BEN TE PASSIES: GRO N ZIJ R VOO D TIJ MEER PENSIOEN IS, HEEFT HIJ TUREN. CUL ERE BESTUDEREN VAN AND JAGEN, OPERA EN HET STIVAS DECEMBER 2013 19
ACHTERGROND
Niek Kuip hoopt dat deelnemers De Hemmer nog lang vooruit kunnen
Op de valreep toch nog deelname aan kavelruil Als ondernemer slaagde hij er zelf niet in om aan agrarische structuurverbetering deel te nemen, maar als gepensioneerd akkerbouwer is het hem op de valreep eindelijk gelukt. Niek Kuip is blij en opgelucht dat kavelruil De Hemmer bij Den Burg is afgerond. “Ik hoop dat deelnemers nog lang vooruit kunnen met deze agrarische structuurverbetering. En als het even meezit hun kinderen ook.” In hun ‘burgerwoning’ in Den Burg hebben Kuip en zijn vrouw
contacten, maar niet echt bevorderlijk voor de efficiency,”
Chantal Jennes een dag voor de ondertekening van de ruil
lacht hij.
overeenkomst er de kadasterkaarten en andere corresponden
De versnipperde eigendoms- en gebruikssituatie dateerde
tie nog eens bij gepakt. “Kijk eens naar de datum,” wijst Kuip
al uit de tijd dat zijn vader nog in zijn eentje boerde op het
ook net zo gemakkelijk het perceel te koop kunnen zetten.
ontvouwen, hebben Kuip flink verrast. “Dat het in sommige
op de ‘6 januari 2012’ boven een overzicht met mogelijkheden
toen nog gemengde bedrijf met bloembollen, vleesvee en
Hiermee hebben ze echt hun nek uitgestoken.”
gebieden zo erg was met de versnippering heb ik nooit
voor de opzet van een kavelruil. “We zijn nu twintig maanden
aardappelen. Ook de ruilverkaveling op het eiland bracht het
Kuip stond er op dat de collega’s in de buurt als eerste de
geweten. Met al die ingekleurde percelen bij elkaar leken het
verder en morgen kunnen we er eindelijk mee naar buiten.”
bedrijf destijds geen soelaas. Voor het verste perceel in De
gelegenheid kregen om het te kopen. “Ik wilde daarbij nie
soms wel reusachtige lappendekens. Wat dat betreft is er op
Kuip is trots. Het resultaat mag er zijn, vindt hij. “Dat maakt
Waal schoof Kuip in een ver verleden nog wel eens aan bij de
mand bevoordelen, vandaar dat ik bij Stivas ben uitgekomen.
Texel nog steeds een wereld te winnen.”
dat het de lange voorbereiding helemaal waard was. Op zich
besprekingen voor een kavelruil, maar het lukte toen niet om
Ik weet wat de organisatie op het eiland al voor elkaar heeft
Behalve een sterk persoonlijk gevoel voor de agrarische
was het best een spannend proces, waarbij zelfs op laatste
die rond te zetten.
gekregen en hoopte dat ze ervoor konden zorgen dat meer
structuur en de drang om een bijdrage te leveren aan de
moment nog allerlei plooien moesten worden gladgestreken.”
De lastige structuur waarmee Kuip zelf altijd te maken had,
dere ondernemers konden profiteren van de eventueel te
verbetering, waren ervaringen uit het verleden ook leidend
was voor hem een belangrijk motief om Stivas te vragen met
realiseren agrarische structuurverbetering.”
voor zijn keuze om Stivas begin 2012 in te schakelen.
zijn grond te puzzelen en zo een kavelruil op te zetten, zonder
Dat laatste is dus gelukt. Akkerbouwer Piet Lap vergrootte
“Ondernemers in de buurt hebben mij ook gesteund in soms
Als akkerbouwer wist Kuip niet beter of zijn percelen lagen her
dat hij daar zelf direct baat bij had. Kavelruilcoördinator
een veldkavel, terwijl veehouder Hans Kikkert een mooier
moeilijke tijden. De ene keer praktisch met mest voor mijn
en der over het eiland verspreid. Sommigen zelfs op vier of vijf
Monique van Peperstraten kent - ondanks haar jarenlange
aaneengesloten blok heeft verworven direct aan het bedrijf
gewassen of door land te verhuren, de andere keer door bij te
kilometer van de voormalige boerderij Sint Jozef. “Voor mijn
ervaring in het veld - slechts één vergelijkbaar initiatief.
(zie kaders).
springen bij grote natheid of andere lastige omstandigheden.
gevoel was ik altijd langs de weg te vinden en kwam ik op de
“Toevallig of niet was dat destijds ook op Texel en lukte het
trekker elke dag talloze collega’s tegen. Leuk voor de sociale
toen uiteindelijk niet. In dit geval hadden Niek en Chantal
Sociale contacten
Afwatering
Dat ben ik nooit vergeten. Het is mooi dat ik zo nog iets terug heb kunnen doen.”
De beslissing in 2012 om zijn laatste 10 hectare grond in te brengen, kwam uit het besef dat het goed zou zijn dat het
Niet meer elke dag met koeien over openbare weg
huurland weer in het gebruik van een eigenaar zou komen.
Kavelruil De Hemmer levert melkveehouder Hans Kikkert veel tijdwinst
ogen”, vertelt Kuip, die een week eerder nog eigenhandig
Voor akkerbouwer Piet Lap heeft de ruil een duidelijke
op. Boerderij Zuytdorp heeft zo’n 35 hectare in gebruik, waarop zo’n
wat sleuven heeft gegraven om de afwatering op een gedorst
meerwaarde. Het bedrijf Bute West, dat hij samen runt met zijn
35 stuks melkvee en honderd schapen worden geweid. Tot voor kort
perceel te verbeteren. “Ik wist vroeger precies wat ik aan al
vrouw Carolien en zoon Jelle, meet zo’n 100 hectare. “Dit is
moesten de koeien elke dag twee keer over de openbare weg van de
mijn gronden had. Dat was belangrijk, omdat ik daarop mijn
weer een mooie stap voor ons bedrijf, waarmee we weer jaren
stal naar de veldkavel en weer terug. “Op zich is het altijd goed ge-
gewassen moest telen. Dat respect heb ik altijd gehouden.”
vooruit kunnen. De schaalvergroting zet door en dan is het
gaan, maar het wordt wel elk jaar drukker op de wegen. En de kudde
Gedurende het proces werd onderzocht of nog meer partijen
goed om grotere aaneengesloten kavels te hebben, omdat die
breidt ook langzaam uit. Op den duur zou het steeds lastiger worden.
konden aanhaken. Ondanks de medewerking en het geduld
efficiënter zijn te bewerken. Met name de soepele opstelling
Nu heb ik al het land bij de boerderij. Dat is een grote stap vooruit.
van de ondernemers in de Hemmerpolder lukte dat uiteinde
van Niek en het geduld binnen de groep om de ruil tot een
Ik vind het klasse dat Niek zich zo coöperatief heeft opgesteld.”
lijk niet. De kaarten die gedurende de besprekingen werden
goede einde te brengen, waardeer ik zeer.”
20 STIVAS DECEMBER 2013
“Elke keer als ik langs de Hemmerweg reed, zag ik dat onze percelen er niet beter op werden. Dat deed pijn aan mijn
Waardering voor soepele opstelling en geduld
STIVAS DECEMBER 2013 21
FOCUS OP DE REGIO’S
RUILCOLUMN
Alternatieve inrichting Wieringerrandmeer en PARK21
Van alle tijden
Cruciaal in het dossier is de financiering
ondernemerschap getoond en de provincie
de Broeker Veiling werden verhandeld.
dat mijn achtergrond als tuinderszoon
voor de ondernemers. Het hebben van
laat merken agrarische structuurverbe
Sommigen denken daaraan terug als
een voordeel was in mijn werk als
een onderpand is niet meer het belang
tering in combinatie met realisatie van
een romantische periode, maar wie
ambtenaar. Uiteraard verdedig ik de
rijkste argument voor een bank. De
natuur heel serieus te nemen. Dit biedt
terugverlangt naar die tijd vergeet de
belangen van de provincie, maar ik kan
exploitatierekening moet voor een langere
kansen voor de komende jaren om andere
moeilijke werk- en leefomstandigheden
me ook verplaatsen in de achtergronden
periode kloppen. Ook dit trekt een enorme
zaken ook vlot te trekken.
van de tuinders uit die tijd.
van de ander. Uiteindelijk zijn we bij de
De ruilverkaveling heeft daarin veel
provincie niet voor onszelf aan de gang,
ondernemers zien ook de kansen. Vertrou
7 In de Haarlemmermeer heeft
verbetering aangebracht. Het hele
maar voor de mensen in het gebied.
wen tussen provincie en ondernemers is
Stivas een onderzoek uitgevoerd naar
gebied ging op de schop. Een vaar-
Soms, als de gemoederen wat hoog
hiervoor een belangrijke basis.
de grondposities in en buiten PARK21.
polder werd omgevormd tot rijpolder,
oplopen, gooi ik er wel eens een
De bevindingen zijn teruggekoppeld aan
waarbij tegelijk ook de dorpen van rio-
West-Friese uitdrukking tussendoor.
4 Stivas is samen met de Dienst Landelijk
de provincie voor nader overleg. Dat de
lering werden voorzien. Een toen zeer
Sommigen verrast dat en vaak helpt
Gebied (DLG), Kadaster en LTO Noord in
ondernemers zin hebben in de toekomst
ingrijpende vorm van landinrichting.
zo’n nuchtere uitspraak om niet alleen
het gebied Kennemerland bezig volgens
en ook wel voelen dat ze zich door moeten
Dat geheel heeft me bijzonder geïn-
te focussen op de tegenstellingen, maar
de methodiek van ‘Verkavelen voor Groei’.
ontwikkelen is duidelijk te proeven. Dat
trigeerd. Ik denk zelfs dat dit duidelijk
ook de overeenkomsten te zien. Humor
Er wordt toegewerkt naar een bijeenkomst
bleek ook tijdens het bezoek van het
op donderdag 16 januari 2014, waarbij
Algemeen Bestuur van Stivas Noord-
diverse belanghebbende partijen worden
Holland aan de polder op donderdag
geïnformeerd over wat er de afgelopen
31 oktober. Inleidingen van Flip Blom,
jaren aan kavelruilen is gerealiseerd,
Gert-Jan Petrie en Vincent Kuipers in het
maar ook welke opgaven er nog liggen.
Expocenter aan de Rijnlanderweg lieten
Landinrichting is van alle tijden. Er
Werkgebieden regionale Stivassen
Onder voorzitterschap van Margreet
zien waar partijen zoal mee bezig zijn.
is door de eeuwen heen altijd flink
1. Stichting Agrarisch Texel
Kokshoorn (communicatieadviseur bij
De aanwezigen namen een verfrissende
geschaafd aan het Nederlandse land-
2. Stivas De Noordkop
gebiedsontwikkeling) wordt tijdens die
kijk op ondernemen waar.
schap. Ruim tweeduizend jaar geleden
invloed had op mijn latere studiekeuze:
een lange uitvoeringsduur. Na de vele
3. Altonstichting
bijeenkomst gekeken of er indachtig deze
Als partij in de Ontwikkelfunctie Haarlem
probeerden de Romeinen ons land al
cultuurtechniek op Laresteijn in Velp.
in Noord-Holland uitgevoerde landin-
4. Stivas Zaan en Kennemer
methodiek een quickscan moet worden ge
mermeer is Stivas verder betrokken bij de
leefbaar te maken door de aanleg van
De vakken bodemkunde, waterbeheer-
richtingen is deze zomer de laatste
5. Stivas Westfriesland
maakt, op basis waarvan verdere stappen
‘Ondernemerstafel regionale ketens’ om
wegen en te zorgen voor een betere
sing, agrohydrologie, maar ook recreatie
ruilverkaveling afgesloten - namelijk die
6. Stivas Midden Noord-Holland
voor verkaveling kunnen worden gezet.
agrarische producenten, verwerkers en
ontwatering en beter bebouwbare en
en landschapskundezijn me mij later bij
van De Gouw - en het resultaat mag er
7. Stivas De Meerlanden-Amstelland
Eveneens worden in de regio Egmond de
afnemers met elkaar in contact te brengen.
bewerkbare percelen.
landinrichting goed van pas gekomen.
zijn. Als ik door zo’n gebied rijd, kan ik
8. Stivas De Vechtstreek
wateraanvoerplannen uitgevoerd, waar
Met de inpolderingen is zelfs helemaal
wissel op de betrokken families. Maar de
ontspant en denken in het belang van
‘Ruilen en schuiven blijft het devies voor een betere inrichting van landelijk gebied’
de ander helpt het inzicht te vergroten. Voor kavelruil is dat laatste evident. Diegenen die van kavelruil het voordeel niet zien, doen niet mee. Kavelruil is vrijwillig, kleinschalig en werkt relatief snel. Ruilverkavelingen waren over het algemeen groot en complex en hadden
Na mijn studie kreeg ik een baan bij
daar intens van genieten. Het is mooi
voor Stivas de rol van subsidieaanvrager
8 In de Noordelijke Vechtstreek
nieuw land gemaakt. Na de oorlog zijn
de toenmalige Landinrichtingsdienst in
daar ook een steentje aan te hebben
en opdrachtgever op zich heeft genomen.
wordt steeds met kleine stapjes voortgang
gebieden structureel verbeterd met
Noord-Brabant, waar ik actief was in
mogen bijgedragen.
Stivas Noord-Holland is in de hele provincie
De projecten zijn in een vergevorderd
geboekt. De begeleidingsgroep is bezig
wettelijke ruilverkavelingen. Ik heb
de uitvoering van projecten. In 1982
Zoals gezegd, landinrichting is van
actief en wordt daarbij ondersteund door de
stadium. De laatste werkzaamheden wor
met een evaluatie. Tegelijkertijd wordt
dat als jonge jongen zelf van dichtbij
ben ik naar Haarlem verhuisd om te
alle tijden. Noord-Holland is nooit af.
gebiedskennis in de regio’s.
den verwacht in februari 2014 wanneer
vooruit gekeken welke vraagstukken er
meegemaakt met de Ruilverkaveling
werken bij de afdeling onderzoek van de
Ruilen en schuiven blijft het devies voor
het systeem ook volledig moet werken.
nog liggen en welke kansen er liggen om
Geestmerambacht. Mijn vader was een
Landinrichtingsdienst in Noord-Holland.
een betere inrichting van het landelijk
ruilen te realiseren en vooral ook wat daar
kleine tuinder in Zuid-Scharwoude. Het
Daar liepen de werkzaamheden uiteen
gebied, voor zowel landbouw als
2 De druk op de voortgang van de alternatieve gebiedsinrichting voor het
6 In de Zeevang wordt door de provin
voor nodig is. Er is inmiddels door de
bedrijf was niet groot genoeg om over te
van bodemkundige advisering in het
natuur, maar ook voor waterbeheer en
afgeblazen Wieringerrandmeer loopt op.
cie, Stivas en DLG gewerkt aan kavelruil
provincie en Dienst Landelijk Gebied een
nemen. Het gebied bestond voorname-
veld voor landinrichting in uitvoering
verkeersveiligheid. Zolang dat ook op
Er zijn meerdere ondernemers in de
plannen. De laatste hand is eind 2013
bedrijfsverplaatsing (vertrek uit het Gooi)
lijk uit kleine perceeltjes en veel water.
tot de berekening van het economische
vrijwillige basis lukt, ligt er voor Stivas
Wieringermeer en op Wieringen die
gelegd aan een ruilplan waarbij afgerond
gerealiseerd, maar er liggen tenminste nog
In de vakanties hielp ik de buurman,
rendement en het doorrekenen van
nog een schone taak.
toch vooruitgang willen boeken, terwijl
80 hectare van eigenaar en gebruiker
twee en misschien wel drie verplaatsingen
bijvoorbeeld met aardappelen poten of
planalternatieven voor landinrichtings-
ook de provincie resultaten verwacht.
verandert. De uitkomsten worden in
voor de hand. Belangrijkste doel is dat
rooien. Het was ruim een uur varen naar
plannen in voorbereiding.
Nico Kostelijk,
Stivas staat hier middenin en dat vraagt
begin 2014 tussen ruilende partijen en
het gebied naast de aanwezige natuur
zijn percelen in de Diepsmeer. Al met al
In 1987 maakte ik de overstap naar
PROJECTLEIDER KAVELRUIL EN ADVISEUR
enorme veerkracht van de medewerkers.
provincie vastgelegd. Nauwe afstemming
ook voldoende agrarische ondernemers
een tijdrovende en zware klus. Ik weet
de provincie, onder andere voor de
De pilotruil is complex, doordat er ook
om het proces en de doorlooptijden goed
overhoudt, die met een economisch sterk
nog goed dat ik ben meegevaren toen
vertegenwoordiging in de landinrich-
gebouwen in zijn meegenomen. In de
op elkaar te laten aansluiten en om tus
bedrijf ervoor kunnen zorgen dat ‘de
de producten voor de laatste keer in
tingscommissies. Ik merkte daar vaak
cruciale eindfase moeten door onderne
sentijds zaken voor te bereiden, heeft tot
achtertuin van Amsterdam’ er mooi bij
mers zware beslissingen worden genomen.
dit resultaat geleid. De agrariërs hebben
blijft liggen.
22 STIVAS DECEMBER 2013
LANDINRICHTING PROVINCIE NOORD-HOLLAND
STIVAS DECEMBER 2013 23
Stivas is een zelfstandige stichting die zich bezighoudt met de verbetering van de (agrarische) ruimtelijke structuur. Het werk van Stivas wordt met gebruikmaking van POP2-subsidie financieel ondersteund door de provincie Noord-Holland.
Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.
Stivas Noord-Holland Comeniusstraat 10 Postbus 145 1800 AC Alkmaar (072) 57 66 990
[email protected] www.stivasnh.nl www.boerzoektgrond.nl
U FIJNE STIVAS WENST N EEN KERSTDAGEN E AR! GOED NIEUWJA
