NR. 5 | DECEMBER 2009
EEN UITGAVE VAN DE STICHTING TER VERBETERING VAN DE AGRARISCHE STRUCTUUR
Canada lonkt na kavelruil Ilperveld Agriboard werkt aan ‘Groene Poort’
WWW.
Inhoud
3
Kees Hin
4 Interview
6 Achtergrond
Melkveehouder Kees Hin in De Waal
Cees van Bruchem: groter is niet altijd beter
Agriboard streeft naar nieuwe ‘Groene Poort’
8 Reportage
10 www.boerzoektgrond.nl
11 Drie meningen
‘Vogeltjesland’ ontsloten met aanleg brug
Bollenteler Hans Wessels: biedt ook huurland aan op ruilsite
Onduidelijkheid over beheer Natura 2000
Wie, Waar, Wat
14 Analyse
16 Portret
18 Focus op de regio
Notarieel adviseur Willem Vessies: nuances bepalen slagen kavelruil
Willem Dral: voor altijd besmet met het ‘Canada-virus’
Stivas De Groene Buffer
19 Ruilcolumn Jack Kranenburg, commercieel directeur Agriport A7 BV
Kijk voo volle dige r het verh www aal o .stiv p as port rette nh.nl/ ngal erij
Wie
Waar
Wat
Kees Hin (57) runt op Texel samen met
De huiskavel van het bedrijf in De Waal
Hoogheemraadschap Hollands Noorder
zijn vrouw Trinet (49) en zonen Cor (25) en
meet slechts 4 hectare. Aan de andere kant
kwartier heeft plannen om de waterzuive
John (21) boerderij Hoogvliet. Het is een
van het fietspad, ruim honderd meter achter
ringsinstallatie in De Koog uit te breiden.
gemengd bedrijf met 120 Belgisch Blauwen,
het huis, ligt nog eens 32 hectare, grasland.
Dat voornemen wordt mogelijk, doordat
600 Texelse schapen en een akkerbouwtak
De rest van het land, waaronder 61 hectare
Hin een perceel opschuift in noordelijke
met aardappelen, bieten en bloembollen.
pachtgrond, ligt op afstand, wat overigens
richting. Het betekent een ruimtewinst van
In een van de schuren in De Waal is een
niet ongebruikelijk is op Texel. Kavelruil
2 hectare voor de agrariërs in De Waal.
boerderijwinkel ingericht met ernaast een
Everstekoog vond afgelopen najaar plaats
Wel moet een aantal waterlopen worden
boerencamping met tien staplekken. Kees,
aan de Pontweg in De Koog, waar Hin nu in
verlegd en het land opgehoogd. Naast Hin
Cor en John werken vier dagen in de week
totaal 19 hectare grond in eigendom heeft
en het schap, namen nog een veehouder
in loondienst op andere bedrijven.
en waar ook nog een schuur staat.
en een bedrijfsbeëindiger deel aan de ruil. STIVAS DECEMBER STIVAS APRIL 2009 3
INTERVIEW
Oud-senator Cees van Bruchem over agrarische structuur:
‘Groter is niet altijd beter’ Oud-senator Cees van Bruchem is sinds 1979 medeverantwoordelijk voor het jaarlijkse Landbouw-Economisch Bericht van het Landbouw Economische Instituut (LEI). Vorig jaar publiceerde hij met collega Huib Silvis het rapport ‘Agrarische structuur, trends en beleid; ontwikkelingen in Nederland vanaf 1950’. Samen met Stivas Magazine blikt hij nog eens terug op ruim een halve eeuw landbouwbeleid en de gevolgen voor de agrarische structuur. Voor we de historie induiken, vanwaar uw interesse voor de landbouw?
over het algemeen niet zo geïnteresseerd in het verleden.
“Ik ben geen boerenzoon, maar wel op een boerderij
worden wel nieuwe toekomstvisies geschreven. Als die
opgegroeid. Mijn oom was melkveehouder en we woonden
uitkomen, zijn ze al bijna weer achterhaald. Om niet alleen
met twee gezinnen in de gesplitste boerderij. Overigens heb
opportunistisch te werk te gaan, is een terugblik over een
ik daar niet veel gewerkt, maar wel op een tuinderij in de
langere periode niet zo verkeerd.”
Persoonlijk vind ik het heel leerzaam. Iedere drie, vier jaar
“Herschikking van percelen is een serieuze optie, die steun verdient van de overheid”
buurt. Met 2500 meter glas was het destijds best een groot en modern bedrijf. Ik heb zelfs drie weken het roer in
Wat is de belangrijkste conclusie van het rapport?
handen gekregen, toen mijn baas in het ziekenhuis lag.
“De processen van bedrijfsbeëindiging en schaalvergroting
Na mijn studie agrarische economie aan de Landbouw
in de land- en tuinbouw, zijn vooral bepaald door het
hogeschool in Wageningen ben ik in 1973 bij het Landbouw schap gaan werken. Vijf jaar later ben ik overgestapt naar het LEI.”
duurder worden van arbeid, in combinatie met de intro
Zorgt schaalvergroting ook daadwerkelijk voor een sterkere sector?
Dit alles overziend: wat zou u ondernemers adviseren?
ductie van nieuwe technologieën. De groeiprocessen zijn
“Schaalvergroting is niet de enige mogelijkheid. Een
“Sowieso moet schaalvergroting niet als de enige oplossing
nauwelijks beïnvloed door het prijsbeleid. Het structuur- en
efficiëntie inzet van arbeid, kapitaal en andere productie
worden gezien. Op zich een logische conclusie, want er zit
investeringsbeleid heeft bijvoorbeeld veel meer effect gehad.
middelen is minstens zo belangrijk. Het komt sowieso
per definitie een ruimtelijke beperking op. Verbreding kan
Als Eerste Kamerlid combineerde u de wetenschap met de politiek. Was daar nog een risico voor belangenverstrengeling?
In de jaren zeventig hebben boeren met overheidssteun
steeds minder voor dat complete bedrijven worden over
voor sommige ondernemers een uitkomst zijn, maar ik zie
grote stallen en schuren gebouwd, om de productiviteit te
genomen, met versnippering als gevolg. Dat heeft alles te
dat niet als dé oplossing voor de landbouw. In de praktijk
stimuleren. Ook zijn er kapitalen ingezet voor grootschalige
maken met de gestegen grondprijs. Hoewel die momenteel
betekent het vaak dat met die neventak de agrarische
“De senaat telt meerdere wetenschappers en hoogleraren.
ruilverkavelingen. De gevolgen van de productoverschot
redelijk stabiliseert, heeft de lage rentevoet gezorgd voor
productie ‘zelf wordt gesubsidieerd’. Dat lijkt me niet zo
Dat is goed. Het garandeert toch een bepaalde basiskennis.
ten zijn bekend. Sinds het midden van de jaren tachtig is
een prijsexplosie in het afgelopen decennium. Vanwege de
zinvol. Op zo’n moment is het misschien beter om geen
Persoonlijk vind ik dat beide functies elkaar versterken.
de overheid gaan afremmen met quoteringen en andere
algehele malaise in de land- en tuinbouw, doen de meeste
koeien meer te melken of aardappelen te poten, maar als
Als politicus was ik goed op de hoogte van de situatie in
beperkende maatregelen.”
ondernemers nu noodgedwongen een pas op de plaats.
ondernemer volledig in te zetten op de productie van
De meeste vrijkomende grond komt nog wel steeds bij
energie of het leveren van recreatieve diensten.”
de agrarische sector en aan de andere kant kon ik als beleidsontwikkelingen. Als politicus verdrink je bijna in
Is de schaalvergroting daarmee een halt toegeroepen?
het informatieaanbod. De brieven komen niet in stapeltjes
“Voorlopig niet, maar de productie groeit wel minder snel
binnen, maar in dozen. Specialismen zijn goed om het belang van al die gegevens snel te kunnen duiden.”
wetenschapper profiteren van mijn kennis over actuele
de landbouw terecht, waarbij het opvallend is dat de paardenhouderij een belangrijke groeier is.”
Al met al geen erg optimistisch verhaal. Staat Nederland er zo slecht voor?
dan in de vorige eeuw. Ook merk ik op, dat er grote
Hoe staat het eigenlijk met de kavelstructuur?
“We hebben best een aardige structuur, kunnen redelijk
verschillen zitten tussen de sectoren. De glastuinbouw
“Dat heeft het LEI recentelijk niet uitgezocht. Ik vind het
efficiënt werken, maar de marges in ons land zijn smal.
bewijst dat het ineens heel hard kan gaan, met een groei
wel een interessant onderwerp voor een volgend Landbouw-
Onze oud-directeur Jan de Veer zei altijd: ‘Als het echt
Hoe verhoudt het rapport ‘Agrarische structuur, trends en beleid; ontwikkelingen in Nederland vanaf 1950’ zich ten opzichte van uw andere werk voor het LEI?
van bedrijven naar 30 hectare of meer. In de grondgebonden
Economische Bericht. Volgens het CBS is - na jaren van
slecht gaat, kun je maar beter klein zijn.’ De agrarische
sectoren is die schaalgroei veel lastiger. Het is slechts voor
daling - het gemiddelde aantal kavels per bedrijf landelijk
inkomens blijven achter bij het EU-gemiddelde. We stonden
een beperkte groep haalbaar. Financieel, maar vooral ook
in de afgelopen tien jaar weer gestegen van 4,1 naar 6,2.
bovenaan, behoren nog steeds tot de top, maar we leveren
“Het rapport is een terugblik vanaf 1950. Het gebeurt niet
ruimtelijk. Het landbouwareaal neemt nog steeds af.
Herschikking van percelen is een serieuze optie, die steun
wel in. Om dat terug te draaien moeten de prijzen eerst
zoveel, dat zo ver wordt teruggekeken. Beleidsmakers zijn
Om te groeien, moeten er dus eerst bedrijven stoppen.”
verdient van de overheid.”
omhoog. En dat blijft een lastig verhaal.”
4 STIVAS DECEMBER 2009
STIVAS DECEMBER 2009 5
ACHTERGROND
Agrarisch Noord-Holland slaat handen ineen:
Agriboard streeft naar nieuwe ‘Groene Poort’
“Binnenhalen van Floriade in 2022 is geen doel op zich, maar kan wel een bewijs van eigen kunnen worden”
Noord-Holland Noord ondergaat de komende jaren een gedaanteverwisseling. Daarvan is Jacques Dekker,één van de projectleiders van Agriboard, overtuigd. Het gebied boven de lijn Alkmaar-Hoorn zal zich ontwikkelen tot een nieuwe ‘Groene Poort’ voor Nederland. “Qua economisch belang vergelijkbaar met de Greenports Aalsmeer en Westland.” Via ‘innovatieve ruimtelijke ordening’ en ‘een functionele inrichting van de ruimte’, kan de regio het zeker ver schoppen. Op 4 november werd Agriboard Noord-Holland Noord
licht, bodem en klimaat scoort de regio hoog. Niet voor niets
officieel geïnstalleerd. Op die dag namen vertegenwoordigers
wordt hier een breed pallet aan groente en bloemen geteeld,
van (agrarisch) bedrijfsleven, overheden en onderwijs- en
zowel in de volle grond als onder glas. Voeg daar nog eens
onderzoeksinstellingen zitting in de netwerkorganisatie,
het onderwijs en alle ketenpartijen bij en we hebben alle
die zich de komende jaren gaat bezighouden met de
ingrediënten voor het slagen van onze ambities al in huis.”
bedrijfsleven kan, wil en durft in te springen. De internatio
denken plaatsvinden. Dergelijke nieuwe activiteiten moeten
gemeenschappelijke ontwikkeling van de agribusiness in
Garanties geeft dat niet, waarschuwt Dekker. “Of het
nale positionering van het zaadbedrijfsleven in de stichting
namelijk wel voortvarend worden opgepakt. Met stroperige
Noord-Holland Noord. Regie en synergie zijn daarbij de
daadwerkelijk, lukt hangt af van de bereidheid van alle
Seed Valley en de ontwikkeling van Agriport/ A7 zijn daar
procedures of star vasthouden aan regeltjes en voorschriften,
sleutelwoorden, stelt Dekker. De oud-directeur van de
betrokkenen om nieuwe wegen in te slaan, samen te werken
de concrete bewijzen van. Dekker: “Het eerste voorbeeld qua
stranden dergelijke initiatieven onherroepelijk.”
Kamer van Koophandel in Hoorn (inmiddels samengegaan
en solidair met elkaar te blijven. Daarop moet Agriboard
bundeling van kennis en kunde en het tweede qua investering
Dekker is van mening dat veel meer moet worden gedacht
met Alkmaar) is één van de ontwerpers van de regionale
toezien en tegelijk nieuwe en gemeenschappelijke initiatieven
in nieuwe bedrijvigheid. Ik ben nauw betrokken geweest bij
in ruimtelijke contouren, in plaats van grenzen. “Het is niet
strategie en overtuigd van de agrarische potentie van de
stimuleren. Uiteindelijk zijn het wel de ondernemers die met
de introductie van Seed Valley. Wat we daar in het ‘klein’
zozeer de sectorale verkaveling van de ruimte, als wel de
regio. Met aanstekelijk enthousiasme somt hij een reeks
initiatieven moeten komen. Agriboard is er om de gunstige
hebben opgezet, willen we met Agriboard breder trekken.
functionele inrichting, die ertoe doet. Plannen moeten veel
kwaliteiten op, die het gebied nu al herbergt. “Als we al die
voorwaarden te creëren.”
De koppeling met onderwijs- en kennisinstituten is essenti
meer worden beoordeeld op hun functionele belang . Er is
kennis en kunde eens aan elkaar knopen en profiteren van
Volgens Dekker is de afgelopen jaren bewezen, dat het
eel. We zijn op diverse terreinen koploper in de wereld.
behoefte aan innovatieve ruimtelijke ordening. De eventuele
elkaars kwaliteiten, dan ontstaat een ijzersterke economische
Om die voortrekkersrol te behouden, moet de regio wel actie
ontwikkeling van een groot aquacultuurpark en een biologi
regio, met internationale allure.”
ondernemen, gelet ook op de ontwikkelingen om ons heen.”
sche energiecentrale, zijn in dat kader goede testcases.”
Het binnenhalen van de organisatie voor de Floriade in
Ruimte, klimaat en licht
Alle genoemde initiatieven voldoen aan het predicaat duur
2022 is een van de aansprekende ambities van Agriboard.
De regio heeft de ruimte en geeft de ruimte!
Baanbrekend
Dekker: “Niet als een doel op zich, maar als een bewijs van
* De ruimte om te ondernemen;
Uit de ervaringen van Agriport A7 kan sowieso veel lering
toekomst economisch een voorname rol te (blijven) spelen.
eigen kunnen. Het evenement heeft uitstraling over de
* De ruimte om te denken;
worden getrokken, stelt Dekker. “Het is een baanbrekende
“Juist in die moderne combinatie van activiteiten, liggen de
hele wereld. Als de regio de kansen weet te grijpen, is die
* De ruimte om te doen.
ontwikkeling. In een relatief korte tijd is daar een serieuze
kansen. We denken dan onder meer aan efficiënt energiege
glaslocatie uit de grond gestampt. Dat trekt allerlei andere
bruik, hergebruik van reststromen en korte logistieke lijnen.”
De regio heeft een goed klimaat en schept een gunstig klimaat!
bedrijvigheid aan, zoals het datacentrum dat zich daar nu
Ook de potentie van Den Helder zou in dat kader nog eens
tentoonstelling straks de spreekwoordelijke kers op de taart.”
Metamorfose
zaam. Volgens Dekker een absolute voorwaarde om in de
* Een klimaat voor vernieuwingen;
ook vestigt. Ogenschijnlijk is dat een hele andere branche,
nader moeten worden bekeken, vindt Dekker. “De marine
De sterren staan gunstig, voor een regionale metamorfose,
* Een klimaat voor initiatieven;
maar zo’n bedrijf zit graag in de buurt van kassen, vanwege
krimpt in, waardoor ruimte ontstaat voor nieuwe functies,
constateert Dekker. De provincie ondersteunt het initiatief.
* Een klimaat om samen te werken.
de uitwisseling van warme en koude energiestromen.
zoals een uitvoerhaven van onze agrarische producten. En
In woorden, maar ook in daden, getuige de structuurvisie en
Dat maakt het een verrassende, maar tegelijk ook hele
zeg niet dat zoiets niet kan.
de middelen die beschikbaar worden gesteld. In het ruim
De regio heeft veel licht en wil licht geven!
efficiënte combinatie, waarvan zowel de economie, als het
In het buitengebied slaan we ook nieuwe wegen in. De
telijke beleid is Noord-Holland Noord primair aangewezen
* Licht voor de groei;
milieu profiteren.”
productie van bulkprodukten alleen, heeft geen toekomst.
als agrarisch gebied. “We hebben en krijgen dus de ruimte.
* Licht voor energie;
Bij het uitwerken van zulke combinaties, komt de overheid
De regio moet op zoek naar de toegevoegde waarde, waarbij
Dat is één. Ook de technische voorwaarden zijn goed. Qua
* Licht voor ideeën.
om de hoek kijken, stelt Dekker. “Daar moet een omslag in
Agriboard kan helpen om die te vinden.”
6 STIVAS DECEMBER 2009
Bron: Positionering Noord-Holland Noord in de toekomstvisie van Agriboard.
STIVAS DECEMBER 2009 7
REPORTAGE
OOSTHUIZEN, DONDERDAG 24 NOVEMBER
‘Vogeltjesland’ van veehouder Jan Vrolijk ontsloten:
11.19 uur Via de brug in aanbouw klauteren we naar de overkant van de brede sloot. Daar kijken de pinken ons nieuwsgierig aan. Met één armbeweging duidt Vrolijk alle percelen van de Klaverhoeve. Een karakteristieke molen flankeert het nieuwe weiland aan de oostkant. Het hoge gras is een gewild broedterrein voor de grutto, tureluur en kievit. “Dat biedt ons nieuwe kansen, maar daar kom ik straks wel op terug,” wijst Vrolijk naar de dreigende lucht.
11.28 uur We krabbelen terug over de brug en stappen door het
11.08 uur
drassige weiland, richting de boerderij. Jan en Piet hebben al eerder gebroederlijk een veilig heenkomen gezocht. “Ik
‘Met aanleg brug vallen puzzelstukjes op hun plek’
ben echt blij met de brug. We hadden ook voor een dam met een duiker kunnen kiezen, maar daarmee zouden we de toegang tot het waterrijke deel van de Zeevang hebben afgesloten. Bootjes en schaatsers kunnen er dan niet meer door. Dat wil ik niet op mijn geweten hebben.”
11.37 uur Net als het begint te miezeren, stappen we de stal binnen. Zoon Joost is bezig met het scheren van de merendeels roodbonte koeien. Zijn vader licht even toe wie hij rond
10.54 uur
11.08 uur
Donkere wolken jagen over het Noord-Hollandse
Buiten neemt de veehouder Piet bij de hand, terwijl Jan
een kijkje op de boerderij. Er is zelfs een speciaal ‘terras’
polderlandschap. De regen striemt bij vlagen ongenadig
er een tiental meters achteraan struint. Het pad naar de
gebouwd, met uizicht over de heuvelstal. “Deze potstal is
tegen de autoruit. Op 3FM voorspelt de weerman ‘…zo af
brug in aanbouw is glibberig. “Het perceel achter de brug
zo ingericht dat de dieren de mest zelf in de goten trappen.
en toe een opklaring’. Hoe onwaarschijnlijk ook, die komt
hebben we erbij gekregen met kavelruil Etersheim. We
Dat systeem zie je niet veel, maar ons bevalt het heel goed.
er. Op het ‘Vrolijke Laantje’, het pad naar de Klaverhoeve,
konden het ruilen met stuk grond aan de overkant van de
En de koeien zijn er ook helemaal aan gewend.”
breekt – heel toepasselijk – de zon zelfs even door. Over
weg. Qua afstand scheelt het amper, maar nu ligt al ons
opklaringen gesproken; met een blij gezicht verwelkomt
land aan deze kant. Voorwaarde voor mij was wel dat de
11.44 uur
oud-vrachtwagenchauffeur Jan de gast om vervolgens
brug er kwam. Zodoende ontstaat één groot huiskavel
Met een druk op de knop haalt Vrolijk de beweegbare trap
soepeltjes een met regenwater gevulde emmer over het erf
en hoeven we met de trekker of het vee dus niet meer de
naar beneden, die toegang biedt tot de ‘skybox’. Boven
leeg te plonzen. Twee dagen in de week is de ‘hulpboer’ op
openbare weg op.”
aangekomen, wijst de veehouder op het automatische
de zorgboerderij te vinden en hij staat nu op het punt om
leidt. Joost kijkt er niet van op. Regelmatig nemen burgers
systeem, waarmee de heuvel twee keer per dag van vers
eieren te rapen. “U komt zeker foto’s maken bij de brug?”,
11.14 uur
vraagt hij en gaat me voor richting ‘de baas’ in de stal.
Twee dik ingepakte medewerkers van Roelofsen
de bedrijfsvoering, waarmee de veehouder meer tijd kan
Machineverhuur & Grondwerken in Zuidschermer
besteden aan de neventakken. Een veel grotere ingreep
monteren de brugdelen op de liggers. Her en der liggen
was het afstoten van het melkquotum, twee jaar geleden.
Daar neemt naamgenoot Jan Vrolijk net afscheid van
stukken gereedschap. Met een rolmaat meet een van de
“Ik heb veertig jaar lang elke dag de koeien gemolken en
een vleesklant die de stal even wilde zien. “Het is nu even
bouwers de afstand tussen de brugdelen. “Klopt weer als
vond het op een gegeven moment wel mooi geweest. Mijn
droog. Zullen we direct maar even naar de brug lopen?
een bus,” stelt hij tevreden vast. “Da’s mooi,” reageert
hart lag er niet meer. Dan is het tijd om nieuwe wegen in
Voor je het weet, stort het straks weer uit de lucht,” zegt
Vrolijk. Vanwege de overvloedige neerslag de laatste
te slaan.”
Vrolijk, terwijl hij in het halletje op een rij laarzen wijst.
weken, moeten de pinken zo langzamerhand wel onder
“We hebben ze hier in alle maten. Zoek maar een passend
dak. “Als de brug klaar is, begeleiden we eerst de dieren
11.52 uur
paar uit.” Als vrouw Annette haar hoofd om de hoek
rechtstreeks naar de stal,” glundert Vrolijk. Met de ruil en
Richting het halletje borstelen we onze modderige laarzen
steekt, oppert Vrolijk om ‘hulpboer’ Piet even mee te
kavelwerken kan het bedrijf zeker weer tien jaar vooruit.
schoon en stappen even later de behaaglijke kantine in.
nemen, zodat hij ook even een frisse neus kan halen.
“Met mijn 55 jaar, kom ik inmiddels aardig in de buurt
“Het is hier altijd lekker warm, vooral ook voor onze
Dat laatste moet vandaag zeker lukken.
van mijn pensioen.”
‘cliënten’,” zegt Vrolijk, die her en der wat kranten en
11.02 uur
11:14 uur
stro wordt voorzien. Het is een van vele aanpassingen in 11:44 uur
11:52 uur 8 STIVAS DECEMBER 2009
STIVAS DECEMBER 2009 9
DRIE MENINGEN
Nog veel onduidelijkheid over beheer Natura 2000
vaklectuur op een stapel legt. “Straks dekken we de tafel en
De kwestie
eten we met zijn allen brood.” Het is één van de genoemde nieuwe wegen van de Klaverhoeve. “Annette was altijd al actief in de zorg en heeft haar werk als het ware naar de boerderij gehaald. Naast de zorgplekken, is particulier natuurbeheer een belangrijke pijler onder het bedrijf. Dat werd mede mogelijk door de ruil van het ‘vogeltjes land’. Wat dat betreft vielen alle puzzelstukjes precies op zijn plaats met deze kavelruil.”
12.02 uur Het is tijd om voorbereidingen te treffen voor de gemeen
12.02 uur
schappelijke lunch, een vast ritueel. ‘Hulpboer’ Jan stapt binnen. Natuurlijk wil hij wel even een pot koffie zetten.
“Dit geeft ons zoveel voldoening! En we steken er zelf
Geen enkele probleem zelfs. Maar speciaal voor Piet zet
ook veel van op. Dat geldt ook voor de bedrijfsbezoeken,
hij eerst even een cd op van Engelbert Humperdinck.
de natuurwandelingen en alle andere arrangementen die
“Gewoon voor de sfeer. Om het hier allemaal nog iets
we hier verzorgen. Mensen zijn geïnteresseerd en komen
gezelliger te maken,” lacht hij.
af en toe met vragen, die ons ook weer aan het denken
De introductie van Natura 2000 heeft al veel stof doen opwaaien, ver voordat uitvoering aan de beheerplannen wordt gegeven. Het netwerk van belangrijke natuurgebieden is het tegenwicht van de Europese Unie tegen de achteruitgang van de biodiversiteit. In NoordHolland hebben twaalf gebieden status Natura 2000 gekregen. De bescherming van bedreigde dieren en planten legt een grote ruimteclaim op het landelijk gebied, vinden de criticasters. Met name het (agrarisch) bedrijfsleven is van mening dat het beleid complete gebieden op slot gooit. En dat terwijl de overheid op voorhand al aangeeft over onvoldoende middelen te beschikken om alle natuurdoelen na te streven. Zijn de ambities te hoog gegrepen? Is er nog wel een gezond evenwicht tussen ecologie en economie? En welke rol kunnen boeren en tuinders nog spelen in alle plannen? Beheerder Niels Hogeweg van Landschap Noord-Holland, regiomanager Esther Graaskamp van Veelzijdig Boerenland en regiomanager Arthur Helling van de RECRON hebben zo hun ideeën. Wat vooral duidelijk wordt, is dat Natura 2000 ‘nieuwe materie is, waarmee maar weinig mensen bekend zijn.’
zetten. Soms vloeien daar weer leuke nieuwe activiteiten
12.09
uit voort. Dat maakt het zo afwisselend. Daar word ik nou
Vrolijk hoort het allemaal aan met een brede glimlach.
vrolijk van.”
WWW.BOERZOEKTGROND.NL
De reacties
Hans Wessels maar de uitvoering komt maar niet van de grond.”
Zou u zelf van de site gebruiken willen maken?
Heeft u al eens aan vrijwillige kavelruil gedaan?
“Ik ben best sceptisch over grondhandel via
“We hebben het zo’n vijftien jaar geleden wel
koop, maar dat is meest niet uit weelde.
eens geprobeerd, maar destijds voldeden we
De sector geeft zich sowieso niet zo snel
niet aan de subsidie-eisen. We hebben het
bloot. Het is het verhaal van het kip en het
Wat voor bedrijf heeft u?
toen maar op eigen houtje geregeld. En bij
ei. Pas als er veel meer grond op de site
“Samen met mijn twee broers heb ik een
de kavelruil voor de aanleg van onder meer
staat, gaan meer ondernemers kijken en
bloembollenbedrijf in Julianadorp van in
een fietspad, hebben we ons een paar jaar
misschien ook eigen percelen aanbieden.”
totaal 45 hectare. We telen tulpen, narcissen,
terug bewust afzijdig gehouden. Ons land
Heeft u percelen in de aanbieding?
krokussen en irissen. Daarnaast huren we in
dreigde daarmee namelijk doorsneden te
“Ik zou ons perceel in Zijpe er wel op
Smilde land voor de lelieteelt. Het planten en
worden.”
kunnen zetten, alleen hebben wel daar al
oogsten doen we zelf. De gewasverzorging
Zou u interesse hebben in (nog) een kavelruil?
zoveel geïnvesteerd in de verbetering van
besteden we daar uit.”
Hoe is de (agrarische) structuur?
“Op zich wel, want dat zou betekenen dat
aanbod moet komen, wil het interessant voor
“In Julianadorp is die redelijk, al hebben
we de bedrijfsstructuur kunnen verbeteren.
ons worden. Ons perceel aan de andere
alle collega’s in de regio wel land op afstand.
Ik zie het alleen niet snel gebeuren.”
kant van het kanaal huren we daar bewust,
De situatie in Breezand is een stuk proble
Wat vind u van de site?
vanwege de lagere ziektedruk.”
matischer, met allemaal kleine kavels.
“Als ik eerlijk ben, heb ik alleen in het begin
Heeft u percelen op het oog?
Als ‘bollenbestuurder’ hoop ik van harte
één keer gekeken. Toen stond er niks voor
“We zijn altijd gespitst op ‘verse’ grond. Wat
dat het daar eens komt tot een herindeling.
me op. Ik vertrouw op mijn netwerk. Het
dat betreft zou de site als aanvulling misschien
Onderzoek van Stivas heeft geruime tijd
Noordelijk Zandgebied is niet zo groot.
ook voor de handel in huurland moeten kunnen
geleden al uitgewezen dat er kansen liggen,
Nieuwe ontwikkelingen zijn snel bekend.”
worden gebruikt.”
10 STIVAS DECEMBER 2009
internet. Er staat tegenwoordig best veel te
de grond, dat iemand wel met een heel mooi
‘Discussie over natuur verzandt in juridisch gesteggel’
‘Natuur moet wel toegankelijk blijven voor de recreant’
‘Natura 2000 kan ijzersterk keurmerk zijn’
Esther Graaskamp
Arthur Helling
Niels Hogeweg
REGIOMANAGER
REGIOMANAGER RECRON
VEELZIJDIG BOERENLAND
BEHEERDER LANDSCHAP NOORD HOLLAND STIVAS DECEMBER 2009 11
DRIE MENINGEN
Esther Graaskamp
wikkeling van hun bedrijf. Het is vaak
van Natura 2000. Daardoor kan het idee
boeren in de omgeving van een Natura
beschermd en dat dit ook in een wet
heel lastig om daarvoor vergunningen te
ontstaan dat de aan bescherming van
2000-gebied bijvoorbeeld hun veestapel
wordt vastgelegd. Ik vind het een gemiste
“Veelzijdig Boerenland is de koepelor
krijgen.
bijvoorbeeld de grutto, kievit en tureluur
niet mogen uitbreiden, terwijl de natuur
kans dat de discussies nu verzanden in
ganisatie voor agrarische natuurvereni
Daar komt bij dat het agrarisch na
in het broedseizoen minder waarde
daar niet altijd onder te leiden heeft. Veel
juridisch gesteggel over wat wel en vooral
gingen in Noord-Holland, Zuid-Holland
tuurbeheer in sommige regio’s een
wordt gehecht. Jammer want Nederland
beter zou het zijn om met innovatieve
wat niet mag. Dat is jammer, want natuur
en Utrecht. In sommige gebieden zijn
behoorlijke deuk heeft opgelopen. In
is voor die soorten juist heel belangrijk.
methoden de uitstoot door de industrie
wetgeving zou iets positiefs moeten zijn.
we al betrokken bij het opstellen van de
het nieuwe Subsidiestelsel voor Na
Veel ergernis komt doordat Natura 2000
en het verkeer te beperken en daarnaast
De agrarische natuurverenigingen kunnen
beheerplannen voor Natura 2000. In
tuur- en Landschapsbeheer is het aantal
niet altijd een ecologisch, maar veel
met specifieke maatregelen de stikstofop
een rol spelen in het behalen van de
andere regio’s zijn de verenigingen er
beheergebieden fors afgenomen. Hoewel
meer een juridisch verhaal is. Vooral
hoping in het gebied zelf te verminderen.
doelen in Natura 2000-gebieden, bijvoor
minder mee bezig. Dat komt onder meer
weidevogelbeheer en Natura 2000
met de stikstofdepositie wordt heel
Daarmee kunnen veel grotere ecologische
beeld met nieuwe beheerpakketten. De
door onduidelijke wetgeving. Slechts een
min of meer los van elkaar staan, is dat
rigide omgegaan. Elk risico op een toe
stappen voorwaarts worden gezet.
wil bij onze achterban is er. Tenminste als
select gezelschap, snapt hoe het zit. Veel
niet bepaald gunstig voor de algemene
name wordt ingedamd, zonder naar het
Overigens ben ik als bioloog wel een
de maatregelen in een praktisch uitvoer
ondernemers weten niet welke wegen ze
motivatie. Overigens zijn de meeste wei
werkelijke ecologische effect te kijken.
voorstander van het doel van Natura
baar pakket worden gegoten. Daarvoor
nog kunnen bewandelen, voor de ont
devogels niet opgenomen in de doelen
In de praktijk komt het er op neer dat
2000. Het is goed dat de natuur wordt
moet het Rijk zich sterk maken.”
Arthur Helling
“Het is niet altijd een ecologisch, maar veel meer een juridisch verhaal”
nog onduidelijk. De processen verlo
gekregen. Recreatieondernemers hebben
op slot gooien, lijkt me maatschappelijk
diegene die bepaalt, straks ook betaalt.
pen langzaam. Hoewel de ecologische
baat bij natuur en landschap. Juist die
onwenselijk.
De beheerplannen moeten een financiële
“Natura 2000 is nieuwe materie,
doelstellingen vrij snel vorm hebben ge
omgeving maakt de bedrijven aantrekke
We zijn van sowieso van mening dat
paragraaf krijgen. Uitgangspunt is wat
waarmee maar weinig mensen bekend
kregen, is het nu zaak om de bestaande
lijk voor de klant. Daarom zijn we er op
pragmatisch met Natura 2000 moet
mij betreft dat alle (recreatie-)onderne
zijn. Reden voor de Kamer van Koop
situatie in kaart te brengen en een beeld
gespitst, dat gebieden open blijven voor
worden omgegaan. We kunnen de
mers (met hooguit wat aanpassingen)
handel om het initiatief te nemen voor
te krijgen waar de tegenstrijdigheden
de recreant.
ecologische lat nog zo hoog leggen,
gewoon kunnen blijven ondernemen
een Platform Bedrijfsleven Natura
liggen. Dat is een tijdrovende klus.
Als een aanlegsteiger op een camping of
uiteindelijk moeten beheermaatregelen
en doorgroeien. Als ze vanwege Natura
2000, een informeel netwerk waarin
Zelf ben ik nauw betrokken bij het
bij een jachthaven straks niet meer mag
wel vanuit economisch oogpunt reali
2000 op termijn hun bedrijf niet meer
we kennis over het beleid afstemmen
opstellen van een beheerplan voor de
worden verlengd, omdat watervogels
seerbaar zijn. En dat is een heikel punt.
gezond kunnen exploiteren, moet daar
en gezamenlijk proberen oplossingen te
Oostelijke Vechtplassen en het Naar
daarvan hinder zouden ondervinden,
Het is duidelijk dat het Rijk onvoldoende
wel een compensatie voor zijn. Ecologie
bedenken. Namens de RECRON ben ik
dermeer. Door het proces daar van
moet dat verbod wel zijn gebaseerd op
middelen heeft om alle natuurdoelstel
is in mijn ogen onlosmakelijk verbonden
afgevaardigd als voorzitter. De recrea
nabij te volgen, kan ik mijn ervaringen
onderzoek. We zijn fel gekant tegen
lingen te halen. Vaak wordt verwezen
met economie. Zonder geld houden we
tiesector is in het platform een van de
overbrengen op andere regio’s. Ik denk
allerlei strenge voorzorgsmaatregelen
naar dwarsverbanden met andere inves
de natuur niet in stand.”
grotere partijen. Net als de landbouw
dat we er als RECRON iets positiever in
onder het mom van ‘baat het niet, dan
teringbudgetten, maar dat heeft tegelijk
krijgen we te maken met de gevolgen
staan, dan de agrarische sector, die de
schaadt het niet.’ Natuur en landschap
ook een remmend effect. Niemand laat
van Natura 2000. Welke dat zijn is
laatste jaren al veel over zich heeft heen
zijn er om van te genieten. Een gebied
het achterste van zijn tong zien, omdat
Niels Hogeweg
“Een gebied op slot gooien lijkt me maatschappelijk onwenselijk”
onmogelijkheden.
bedrijfstak. Daarvoor zijn de productie
van die dieren en beheerder van het
een herschikking kunnen de kosten soms
In het Ilperveld heb ik dagelijks contact
omstandigheden te lastig.
landschap, verdient de ‘natuurboer’ een
behoorlijk worden beperkt. Daarin willen
“Wees trots! Die boodschap zou ik alle
met de agrariërs, die het overgrote deel
Daarmee wil ik niet zeggen dat de boer
aanvulling op zijn inkomen. Ze zijn als
we zeker meedenken.
partijen willen meegeven, die betrokken
van dit gebied beheren. Velen van hen
in het Ilperveld geen bestaansrecht
het ware de aannemers, die met hun
Het is een struikelblok dat onvoldoende
zijn bij Natura 2000. Als beheerder
zien het Europese natuurbeschermings
heeft. Integendeel. In combinatie met
kennis, machines en inzet als beheerders
overheidsgeld beschikbaar is, maar dat is
van het Ilperveld zie ik die Europese
beleid als een bedreiging, terwijl het in
natuur, recreatie, zorg en streekpro
tot mooie dingen in staat zijn.
geen reden om stil te zitten. Wie nu aan
aanwijzing als een blijk van waardering
mijn ogen juist een kans is. De aandui
ducten is het zelfs één van de dragers
Gelukkig zijn er nog voldoende onder
de slag gaat, is er straks klaar voor. Dat
voor ons beheer de laatste veertig jaar.
ding kan een ijzersterk keurmerk zijn.
van het gebied. Natura 2000 zet die
nemers die daar wel iets voor voelen.
geldt zeker voor het Ilperveld, omdat we
Ons oer-Hollandse landschap staat op
Natura 2000-vlees of Natura 2000-melk
trend door. Het zou moeten prikkelen
In het gebied is nog steeds sprake van
hier verder zijn dan in de andere gebieden
één lijn met internationaal vermaarde
staat toch geweldig op een etiket? Ik ben
om nieuwe inkomstenbronnen aan te
grondhonger. Hoe lastig het beheer op
in de provincie. Diegene die afwacht tot al
natuurgebieden als de Franse Camargue
er van overtuigd dat zoiets kan worden
boren. In een defensieve opstelling, kan
sommige plaatsen ook is. Waar mogelijk
het geld er is, heeft een grote kans achter
en Spaanse Coto Doñana. Een groot
vermarkt, maar dan moeten agrariërs
ik me maar moeilijk verplaatsen. De
ondersteunen we ze. Dat kan zijn met
het net te vissen. Zoals gezegd, hoeft ook
compliment. Ik vind het jammer dat
wel hun ondernemerschap aanspreken.
boer is niet een bedreigde diersoort. Dat
beheervergoedingen, maar ook met de
niet al het geld uit subsidies te komen. Ik
in de reacties op Natura 2000 vooral
De melkveehouderij is in dit gebied niet
zijn de Noordse woelmuis, roerdomp
bouw van een stal of met een kavelruil.
daag agrariërs uit: maak de Natura-2000
wordt ingezoomd op de beperkingen en
overeind te houden als volwaardige
en veenmosorchis wel. Als beschermer
Door de jaren heen is het gebruik van
te gelde. Zie ecologie als een economische
de percelen behoorlijk versnipperd. Met
component.”
12 STIVAS DECEMBER 2009
“Ik weet zeker dat Natura 2000 kan worden vermarkt”
STIVAS DECEMBER 2009 13
ANALYSE
Notarieel adviseur Willem Vessies over actuele wetgeving:
‘Juist nuances bepalen welslagen van kavelruil’ Het ‘Besluit tot aanvulling van wetgeving inzake kavelruil’ van dit najaar geeft meer helderheid over hoe de overheid omgaat met een van de belangrijkste instrumenten om de agrarische structuur te verbeteren. Reden voor Stivas Magazine eens bij Willem Vessies in Obdam aan te schuiven, om enkele relevante wetsartikelen door te nemen. De notarieel adviseur heeft plechtig beloofd juridische termen te mijden. Sinds de invoering van de Wet Inrichting Landelijk Gebied
het aanvullende besluit moet geven, gelijk weer iets ondui
in 2007 zijn de regels omtrent kavelruil enkele malen
delijker. Want geldt zoiets alleen voor de opstallen, of ook
aangescherpt en bijgesteld. Een belangrijk verschil in de
voor de percelen die direct grenzen aan de bebouwing, maar
nieuwe wet is dat niet langer de overheid, maar de notaris
nog wel binnen het bord van de bebouwde kom vallen?
beoordeelt of een ruil voldoet aan de voorwaarden om in
Uiteindelijk maakt de notaris die beoordeling, maar via de
aanmerking te komen voor financiële ondersteuning.
beroepsvereniging hebben we al laten weten, dat we eerst
Vessies begeleidde deze eeuw al minimaal twintig kavel
meer helderheid willen over deze nieuwe voorwaarde.”
ruilen en spreekt uit ervaring, als hem wordt gevraagd naar
“Als wordt doorgebeten, in het belang van de samenleving, zijn er veel minder verliezers”
namelijk geen nieuwe aktes te worden opgesteld. Tenminste
Vessies slaat de boeken dicht. “En dan heb ik het nog eens
als de bank akkoord gaat met het nieuwe onderpand.”
specifiek over de Noord-Hollandse situatie gehad. Hier
de gevolgen van de nieuwe wet: “Op zich gaat het niet om
Sleutels
rigoureuze veranderingen. Punt is wel dat juist de nuances
Vessies betreurt het dat opstallen in een dorp sowieso
Dat laatste zal volgens Vessies in 99 procent van de ruilen
kunnen ondernemers ook nog ondersteuning van Stivas
het welslagen van een kavelruil bepalen. De financiële
buiten een kavelruil dreigen te vallen. “In de praktijk biedt
het geval zijn. “Een kavelruil komt alleen tot stand, als
krijgen. De stichting kan als een onafhankelijke organisatie
voordelen van een erkende kavelruil kunnen net dat laatste
dat juist openingen voor bedrijfsverplaatsingen, toch vaak
iedereen er voordeel bij heeft. Een groter huiskavel
openingen creëren. Een rechtstreekse vraag van een
zetjes zijn voor een of meerdere partijen om toch mee te
de sleutel voor een kavelruil. Zo ontstaat ruimte voor de
verhoogt sowieso de waarde van een bedrijf, zelfs al zou
veehouder aan zijn buurman of die een perceel wil ver
doen.”
blijvers. Ook de kavelruilen om bedrijven buiten het dorp
de ondernemer er in de totale oppervlakte iets op achteruit
kopen, resulteert meestal direct in een hogere grondprijs.
In een stapel kopietjes speurt Vessies naar de letterlijke
te plaatsen, worden daarmee minder aantrekkelijk, terwijl
gaan. Ook de mogelijke subsidie op kavelwerken, zoals de
Als Stivas in het veld verschijnt, gaat het niet meer alleen
tekst van artikel 85, waarin wordt omschreven wat onder
terugdringen van het landbouwverkeer door de kernen
aanleg van bruggen of dammen, is een belangrijke
om geld, maar ook om kansen op een efficiëntere bedrijfs
een ruilverkaveling wordt verstaan. “Eigenlijk is het maar
maatschappelijk hoog wordt gewaardeerd. Deze aanvulling
stimulans om aan een ruil deel te nemen.”
voering. Daar is de kavelruil uiteindelijk voor bedoeld.”
een hele kleine wet. In slechts vijf regels wordt omschreven
op de wet heeft in mijn optiek een verkeerde uitwerking.
waaraan de ruil moet voldoen. Basisvoorwaarde is dat
Ons optimisme is wat dat betreft behoorlijk getemperd.”
minimaal drie partijen meedoen, waarvan er zeker twee
Desondanks verwacht Vessies dat kavelruil nog lang een
zowel grond inbrengen als toebedeeld krijgen. Nieuw in het
zinvol instrument blijft. Bij de notarieel adviseur staan er
aanvullende besluit is dat onroerende zaken in de bebouwde
momenteel drie in de steigers. “Die populariteit is mede
Willem Vessies trad 23 jaar geleden in dienst
“Het is niet zo dat alle agrarische zaken op
beelding sprekende ruilen die hij begeleidde.
kom niet meer mogen worden meegerekend in de beoor
te danken aan de financiële voordelen. Allereerst hoeft
bij Actus Notarissen in Obdam. Al snel groeide
mijn bureau terecht komen, maar als het iets
Hoewel…. “In overleg met een Noord-Hollandse
deling van een kavelruil.”
onvoorwaardelijk geen overdrachtsbelasting te worden
hij daar uit tot de agrarische specialist. “Mijn
ingewikkelder wordt, verwijzen mijn collega’s
bedrijfsverplaatser is een kavelruil in het
Vessies pakt er de Wegenwet bij, om de juridische betekenis
afgedragen. Dat geldt ook bij een gewone ruil of verkoop
eerste zaak had te maken met het melkquotum.
de klant meestal door naar Obdam.”
Groningse Wagenborgen geïnitieerd. Dat pro
van de term bebouwde kom op te zoeken. ‘…een aangesloten
van boerenland, alleen dan met de voorwaarde dat de grond
Dat vonden ze precies in mijn straatje passen,
Vanwege de complexiteit zijn met name
ces heb ik van begin tot eind begeleid. Als het
bebouwing van enige omvang in de vorm van een stad of
nog tien jaar agrarisch wordt gebruikt. Gebeurt dat niet,
aangezien mijn vader melkboer was en mijn
kavelruilen het pakkie-an van Vessies. De
goed is, wordt die ruil nog voor de jaarwisseling
dorp. Dit kan ook een bedrijventerrein zijn, dat ruimtelijk
dan moet alsnog belasting worden betaald. Ook het hypo
opa melkveehouder,” lacht de notarieel
herschikking van percelen voor de Vijfde Baan
officieel afgerond. Aktepasseringen bij een
gescheiden ligt van een stad of dorp.’ Vessies schudt veel
thecaire overdrachtsbeding bij een ruil, bespaart de deelne
adviseur. De inschatting van zijn meerderen
van Schiphol en later de HSL en de daaraan
kavelruil zijn altijd feestelijke gebeurtenissen,
betekenend het hoofd: “En dat maakt de duidelijkheid die
mers aan een kavelruil enkele duizenden euro’s. Er hoeven
bleek juist, want Vessies voelt zich vanaf de
gekoppelde bedrijfsverplaatsingen naar de
maar dat wordt voor mij wel een heel speciaal
eerste dag thuis tussen de boeren en tuinders.
Wieringermeer, zijn de meeste tot de ver
moment.”
14 STIVAS DECEMBER 2009
Van veehouder, melkboer naar agrarisch specialist
STIVAS DECEMBER 2009 15
PORTRET
Willem Dral Melkveehouder Willem Dral in Landsmeer stapt komend voorjaar in het vliegtuig naar Canada, om (voorlopig) niet meer terug te keren. Met kavelruil Ilperveld, gaat een lang gekoesterde wens in vervulling. Ofschoon de Noord-Hollander ook opziet tegen het naderende afscheid van de boerderij. “Ik laat hier straks wel mijn hele levensloop achter.”
operatie aan de galblaas vormde de aanleiding. “Wat
dat hij me toen fair heeft behandeld. Zoiets vergeet ik niet.
eigenlijk een eenvoudige ingreep moest zijn, heeft me
Er was een klik. Een vertrouwenspersoon was belangrijk
bijna het leven gekost. Vier dagen heb ik op intensive
voor me, omdat de zaak me zo langzamerhand behoorlijk boven de pet groeide. Ik ben maar een eenvoudige boer en
“Het was niet eenvoudig, maar ik voelde toch de plicht om hier voort te zetten, wat mijn ouders vanaf de grond hadden opgebouwd”
voelde me de inzet van een politiek steekspel.”
Hotemetoten Het voornemen van Stivas om nog voor de zomer met een oplossing te komen, is niet uitgekomen, maar voor de rest is Dral blij dat sinds de hernieuwde kennismaking is ingestoken op een kavelruil. “Niet dat het de zaak er
Voor altijd besmet met het ‘Canada-virus’
care gelegen. Ik lag te creperen van de pijn, terwijl ik me
eenvoudiger op heeft gemaakt, want sindsdien zijn er nog
vreselijk zorgen maakte over de boerderij. Ik heb tegen de
meer hotemetoten bij betrokken. De gemeente, provincie
doktoren gezegd: ‘spuit me maar plat, want dit trek ik niet
en natuurorganisatie hebben hun mensen naar voren
meer’. Ook nadat ik uit het ziekenhuis was ontslagen, heb
geschoven, allemaal met hun eigen belangen.”
ik nog maanden krom gelopen van ellende.”
De dag dat de herschikking van eigendommen werd be
Dral schudt zijn hoofd, als hij terugdenkt aan die zwarte
klonken, staat Dral nog helder voor de geest. “Ik wist, nu is
periode. “Uiteindelijk ben ik er toch bovenop gekomen,
het erop of eronder. Toen Stivas-directeur Erwin van den
maar het heeft me wel aan het denken gezet. Ik heb vijf
Berg hier het erf kwam oprijden, was ik razend benieuwd.
jaar geleden mijn moeder begraven. Mijn zus Margreet,
‘Het is gelukt’, zei hij direct en ik zag ook zijn emoties. We
met wie ik een hele goede band heb, maar die blijkbaar
hebben het gevierd met een gebakken visje
ook besmet was door het ‘virus’, vertrok een half jaar later
en een flesje oud bruin.”
met haar gezin naar Canada. Het was niet eenvoudig, maar ik voelde toch de plicht om hier voort te zetten, wat mijn ouders vanaf de grond hadden opgebouwd. Pas na die gezondheidsproblemen, vroeg ik me af: ‘waarvoor doe ik het eigenlijk?’ Als ik straks sterf, gaat een deel van het bedrijf naar de fiscus en de rest alsnog de oceaan over. Waarom zou ik zelf nu niet alvast die kant opgaan?”
“Een vertrouwenspersoon was belangrijk voor me, omdat de zaak me zo langzamerhand behoorlijk boven de pet groeide”
Vizier
Want de uitkomst mag er zijn, vindt Dral. “Door mijn
Dral kon steeds minder tegenargumenten vinden en
vertrek, kan een bedrijf uit het dorp worden geplaatst en
maakte in zijn omgeving kenbaar dat hij Canada concreet
krijgt de natuurorganisatie het beheer dat ze graag wil. Ik
in het vizier had. “Zo is het balletje aan het rollen geraakt.
realiseerde me toen pas welke strategische plek ik innam
Ik heb ik hier allerlei belangstellenden over de vloer
in het gebied. Wat dat betreft had ik er misschien nog meer
gehad, maar tot een passend voorstel kwam het maar
uit kunnen halen”, grijnst de veehouder, die er in één adem
niet. Ik heb veel steun ondervonden van Rieks Witzier.
aan toevoegt. “Nee hoor! Ik ben een tevreden mens.”
Vanaf zijn vaste hoek in de huiskamer kijkt Dral uit over
emoties heb ik mijn schouders onder het bedrijf gezet.
Hij heeft me als makelaar niet alleen zakelijk, maar ook
Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, wacht zijn
het Ilperveld, met de weilanden die de veehouder zo
Ik was jong en veerkrachtig en zag nog volop kansen.”
menselijk op een geweldige manier begeleid. Dat heeft me
zus. Concrete toekomstplannen heeft Dral niet. “Ik laat
er echt doorheen gesleept, want ik zag het zo af en toe niet
daar alles eerst maar eens over me heen komen.
dierbaar zijn, maar waar intussen ook zoveel verboden en geboden op rusten dat hij ze soms verfoeit. “De ganzen
Emigratiebeurs
meer zitten. Rieks stak me steeds een hart onder de riem,
Uiteindelijk komt er vast iets op mijn pad en ongetwijfeld
vreten al mijn gras op en wat mag ik er tegen doen? Niks!
Terugkijkend beseft Dral dat hij sindsdien is besmet met
waardoor ik hoop ben blijven houden.”
is het iets agrarisch. Want ik ben en blijf altijd een boer.”
Een vogel is hier meer waard dan een boer. Dat druist zó
het Canada-virus. “Ik heb de contacten die mijn vader
Niet vergeefs. Aanvankelijk reageerde Dral nog sceptisch
in tegen mijn rechtvaardigheidsgevoel….”
destijds heeft gelegd, altijd warm gehouden. Daarnaast
op het aanbod van Stivas om een poging te wagen de
Tijd om te gaan. Eigenlijk zou Dral twintig jaar geleden
ben ik ieder jaar de emigratiebeurs in De Meern blijven
impasse te doorbreken. “Ik had eerst iets van ‘weer een
al naar Canada emigreren. De superheffing en mest
bezoeken. Eigenlijk vreemd, want concrete plannen had
nieuwe partij, die zich er tegenaan komt bemoeien…’. Toch
wetgeving dreven zijn vader westwaarts. Tot het noodlot
ik niet meer. Ze zullen daar waarschijnlijk ook wel eens
heb ik de beste man zijn verhaal laten doen. Toen bleek
toesloeg. Tijdens de vereiste medische keuring werd een
hebben gedacht dat ik nooit meer zou gaan. Nu loopt het
dat we elkaar in het verleden al eens in een pachtkwestie
verdacht vlekje geconstateerd. “Longkanker. Binnen een
toch anders.”
waren tegengekomen. Hoewel hij destijds andere belangen
half jaar was het gebeurd. Een enorme klap. Ondanks alle
De ommekeer verliep niet zonder slag of stoot. Een
diende en er best harde woorden zijn gevallen, weet ik nog
16 STIVAS DECEMBER 2009
NA AM : WI LLE M DR AL GE BO RE N: 25- 3-1 961 UD ER BE RO EP : ME LK VEE HO PLA AT S: LA ND SM EE R
R NA AR CA NA DA IST KO ME ND VO OR JAA PE RS OO NL IJK : VER HU TE BO UW EN EN OP AN (BO ER EN -)B ES TA OM DA AR EE N NIE UW OK KE RIJ AL S HO BB Y. HE EFT DE PA AR DE NF
STIVAS
DECEMBER 2009
17
FOCUS OP DE REGIO
RUILCOLUMN
Stivas De Groene Buffer
Keukentafel werd duidelijk welke wensen, maar ook
A: Assendelft
van ondernemers in het gebied werkt
En daarmee is direct een link gelegd met
welke bezwaren er leven. Het is de kunst
De gemeente Zaanstad is bezig met de
de organisatie aan de voorbereidingen
Stivas. Stivas, waar ik goede geluiden
om uit die inventarisaties, de gemeen
actualisering van het bestemmingsplan
voor een eventuele tweede kavelruil
over hoor. Desondanks is ze niet betrok
schappelijke belangen te distilleren, zorgen
Landelijk gebied Assendelft. In de
in het gebied. Een eerste concept is
ken geweest bij de grondverwerving voor
weg te nemen en vervolgens met creatieve
voorbereiding op dit plan heeft Stivas
inmiddels aan het Recreatieschap
Agriport A7. Bij de ontwikkeling was het
oplossingen te komen, waarin iedereen
De Groene Buffer, op verzoek van de
Spaarnwoude voorgelegd. Stivas
essentieel om grote glastuinbouwbedrijven
zich kan vinden. Volgens mij gaat het met
gemeente, globale bedrijfsinformatie
hoopt de ‘puzzel’ nog deze maand te
snel te kunnen plaatsen. Er was met name
vrijwillige kavelruil weinig anders….
aangeleverd. Dit betreft een update van
voltooien, zodat de uitkomst volgend
vanuit het Westland een duidelijke behoefte
Het informatiefilmpje op de Stivas-site laat
eerder onderzoek in 2002, dat de naam
jaar aan de betrokken ondernemers
aan uitbreiding. Als we die ruimte niet
zien dat er de afgelopen dertig jaar al veel
‘Grond voor landbouw’ droeg. Hoewel
kan worden voorgelegd.
hadden geboden, zouden die ondernemers
is veranderd aan de agrarische structuur.
zich onherroepelijk op een andere locatie
Een goede zaak, maar het werk is nooit af.
hebben gevestigd.
De schaalvergroting zet door. Daarvan is
de gemeente bij de herziening van het
Stivas De Groene Buffer
andere ruilkandidaten.
gebied de landbouw als uitgangspunt
C: Beverwijk
neemt, als zijnde één van de economi
Met buitengewone interesse volgt
Als commercieel directeur van Agriport A7
Wij hebben dus niet ingestoken op de
Agriport A7 het bewijs. Wel is het belangrijk
sche dragers, staat de ruimte voor de
Stivas de ontwikkelingen rond het
BV ben ik zijdelings betrokken bij een van
eventueel beschikbare subsidies voor
om steeds de lokale sociaal-maatschap
sector toch onder druk. De plannen
strategisch groenproject ‘Tussen Y
de grootste kavelruilen van Noord-Holland.
kavelruil, maar puur op de ontwikkelings
pelijke situatie in acht te houden. Niet voor
voor het doortrekken van de A8, de
en Z’. Dit gebied tussen de IJmond
In- en om het plangebied verwisselde maar
groene ontwikkeling ‘Tussen Y en Z’
(De Buitenlanden) en Zaanstad
liefst 1700 hectare grond van eigenaar.
(zie C), woningbouw, de uitbreiding van
(Saendelftgroen) beslaat in totaal 310
Wat begon als de samenvoeging van
de haven van Beverwijk en de aanvlieg
hectare. Door het ruilen van gronden
meerdere teelt- en handelsbedrijven in
routes voor Schiphol, zijn daar mede de
zouden zowel natuur, als landbouw
groente en aardappelen, mondde uit in een
oorzaak van. De verwachting is dat het
doelstellingen beter kunnen worden
compleet nieuw glastuinbouwgebied met
snelheid. We hebben daarbij geprofiteerd
Stivas hecht ook veel waarde aan die
voorontwerp van het bestemmingsplan
nagestreefd, zo is de mening van
een bedrijventerrein voor de logistiek en
van korte lijnen met lokale agrarische
regionale inbedding. Opereren vanuit een
in het voorjaar van 2010 klaar is.
Stivas. De stichting heeft inmiddels
agribusiness.
bedrijven en een goede samenwerking
centraal kantoor werkt efficiënt, maar heeft
contact gezocht met de Dienst
Agriport A7 BV is de ontwikkelingsmaat
met Domeinen, nog steeds de grootste
alleen succes als ook kan worden terug
Landelijk Gebied. Dit omdat er een
schappij van Grontmij Nederland BV en
grondeigenaar in de Wieringermeer.
gevallen op de kennis en ervaring in het
Begin 2009 is kavelruil ‘Op het
relatie ligt met een of meerdere ruilen
Hiemstra BV, een familiebedrijf dat sinds
Ik hoor nog zo het applaus dat van de
gebied. Aan de keukentafel ontstaan de
Vinkentouw’ afgerond. In totaal ruilden
buiten het plangebied. Daarnaast
1953 in de Wieringermeer is gevestigd.
met boeren en tuinders gevulde publieke
meest verfrissende ideeën, mits gespreks
zes partijen ruim 120 hectare grond.
hoopt Stivas door een samenwerking
De drie zonen van Simon Hiemstra hebben
tribune klaterde, toen de gemeenteraad
partners oor hebben voor elkaar. Op basis
Met de ruil hebben vier ondernemers
ook de mogelijkheden in, en direct
het bedrijf begin deze eeuw overgenomen.
unaniem akkoord ging met de bestem
van redelijkheid, kom je het verst. Dan
hun huiskavel vergroot, waardoor ze
rondom het plangebied te kunnen
Om ruimte te creëren is Hiemstra senior
mingsplanwijziging in juni 2006. Een mooie
ontstaan mooie dingen, met Agriport als
effectiever en efficiënter kunnen
benutten.
letterlijk en figuurlijk de boer op gegaan.
herinnering. Net als het geluid van de
een goed voorbeeld.
boeren. Momenteel wordt druk nog
Zijn kennis van de ondernemers in de regio,
eerste heipalen, die hier direct de ochtend
gewerkt aan de zogeheten aanpassings
opgebouwd als handelaar, kwam goed van
na de raadsvergadering al de grond in
werken. Om de percelen te ontsluiten
pas in de onderhandelingen. Dat alles op
gingen.
en nog beter te kunnen bewerken,
basis van vrijwilligheid. Ondernemers kregen
Sindsdien ben ik dagelijks met veel plezier
B: Spaarnwoude I
Ik hoor zo nog het applaus dat van de publieke tribune klaterde
niets is bij de samenstelling van de project organisatie voor Agriport A7 ingestoken op medewerkers met wortels in het gebied. Zij weten wat er leeft en voelen het beste aan waar kansen en beperkingen liggen.
Jack Kranenburg,
het aanbod hun percelen van de hand
betrokken bij de verdere inrichting van
gegraven en meerdere dammen en
Samen besturen
te doen en in ruil daarvoor elders in de
het gebied. Dat is vooral een kwestie
bruggen aangelegd. De kavelruil kwam
Hoewel het op de valreep toch is gelukt om
polder op een grotere oppervlakte verder
van luisteren. In de vele gesprekken met
Werkgebieden regionale Stivassen
tot stand, naar aanleiding van een
enkele vacante bestuursfuncties opnieuw
te boeren. Bij een ‘nee’ werd gekeken naar
ondernemers, maar ook met omwonenden,
1. Stichting Agrarisch Texel
agrarisch structuuronderzoek van
in te vullen, spreekt regiovoorzitter Nico
2. Stivas De Noordkop
Stivas, in opdracht van het Recreatie
van Tunen van De Groene Buffer zijn zorg
3. Altonstichting
schap Spaarnwoude, dat het merendeel
uit over de toekomst. Het dalende aantal
4. Stivaseo
van de gronden in het gebied verpacht.
agrarische ondernemers, doet vermoeden dat
worden enkele sloten gedempt en
5. Stivas Westfriesland 6. Stivas Midden Noord-Holland
Spaarnwoude II
de animo om een bestuursfunctie te vervullen voor de regionale Stivas, alleen maar zal
7. Stivas De Groene Buffer
Als uitvloeisel van bovengenoemd
afnemen. Reden genoeg volgens Van Tunen
8. Stivas De Meerlanden-Amstelland
structuuronderzoek is Stivas bezig met
om met de aangrenzende regio Stivaseo de
9. Stivas De Vechtstreek
een vervolg op de kavelruil ‘Op het
mogelijkheden voor een samengaan eens
Vinkentouw’. Op basis van de wensen
nader te bekijken.
18 STIVAS DECEMBER 2009
COLOFON Uitgave Stivas Noord-Holland December 2009 Bezoekadres Hertog Aalbrechtweg 22d Alkmaar T: 072 57 66 990 F: 072 57 66 991
Postadres Postbus 145 1800 AC Alkmaar
Fotografie De Geus & Hartman, Haarlem
www.stivasnh.nl
[email protected]
Concept en basisontwerp Fraaie Zaken grafisch ontwerp, Haarlem
Redactie De Geus & Hartman, Haarlem Stivas Noord-Holland
Opmaak en druk Print Factory, Broek op Langedijk
COMMERCIEEL DIRECTEUR AGRIPORT A7
Papier 9Lives, 170 grams FSC gecertificeerd papier Oplage 1500
STIVAS DECEMBER 2009 19
Stivas is een zelfstandige stichting die zich bezighoudt met de verbetering van de (agrarische) ruimtelijke structuur. Het werk van Stivas wordt financieel ondersteund door de provincie Noord-Holland.
Stivas Noord-Holland Hertog Aalbrechtweg 22D 1823 DL Alkmaar (072) 57 66 990
[email protected] www.stivasnh.nl www.boerzoektgrond.nl
