NR. 6 MAART 2010 EEN UITGAVE VAN DE STICHTING TER VERBETERING VAN DE AGRARISCHE STRUCTUUR

NR. 6 | MAART 2010

EEN UITGAVE VAN DE STICHTING TER VERBETERING VAN DE AGRARISCHE STRUCTUUR

Burgemeester pleit voor actievere grondbank Winnende raadsfracties landbouw gunstig gezind

WWW.

Inhoud

3

Piet van Kampen

4 Nieuws

6 www.boerzoektgrond.nl

Bloembollenkweker Piet van Kampen in Julianadorp

Burgemeester Moeijes pleit voor actievere grondbank

Kristian Esser vindt ruilsite visueel opgezet, maar mist interactie

7 Reportage

10 Interview

12 Verkiezingen

Eiland vindt in Wim Terlouw z’n boer

Annemiek Roessen: ‘Realistische doelen voor lange termijn staan voorop’

Uitslag verkiezingen vooral een tegen­ geluid

Wie, Waar, Wat

15 Achtergrond

16 Portret

18 Ruilcolumn

Breezand lijkt klaar voor kavelruil

Jan Borst: ‘Het initiatief ligt bij de ondernemers’

Het ‘Oliespuitje’ van scheidend wethouder Johan Ursem

19 Jaarverslag Stivas jaarverslag 2009

Kijk voo volle dige r het verh www aal o .stiv p as port rette nh.nl/ ngal erij

Wie

Waar

Wat

Piet van Kampen (56) runt samen met zijn

De Koegraspolder werd vroeger doorsneden

Hoewel in kavelruil ‘Koegraspolder’ slechts

zoon Peter (27) een bloembollenkwekerij

door meerdere kronkelende en gerende

6 hectare van eigenaar verwisselt, gaat

aan de Middenvliet in Julianadorp.

sloten. Midden in de polder herinneren

de efficiëntie van alle vijf deelnemers met

De Noord-Hollanders telen tulpen, irissen,

enkele nollen nog aan het grillige landschap

sprongen vooruit. Zo werden enkele gerende

krokussen, narcissen en Fritillaria.

van weleer. “Deze situatie was zeker tot

sloten rechtgetrokken en enkele kleine

De familie Van Kampen is al meer dan een

de Tweede Wereldoorlog zo. Als kind heb

hoeken geruild, waardoor alle kwekers hun

halve eeuw agrarisch actief in de Koegras-

ik gehoord dat de grote centraal gelegen

percelen konden verlengen. Zodoende hoe-

polder. Naast Piet en Peter namen nog

boerderij door de hoogteverschillen vanaf de

ven ze op het land veel minder te draaien en

twee Van Kampens (een broer en een

Middenvliet niet te zien was.” Met de jaren

te keren met machines. Door in het midden

neef) en drie andere bedrijven deel aan de

is het gebied vlak getrokken om de teelt van

van de polder een waterloop door te trekken,

kavelruil.

bloembollen mogelijk te maken.

kunnen alle kavels goed worden beregend. STIVAS MAART STIVAS APRIL 2009 2010 3

NIEUWS

Burgemeester Moeijes pleit voor actievere grondbank:

‘Provincie heeft schoffel, maar onderhoudt tuin niet’ De in 2005 opgerichte grondbank functioneert niet en het ruimtelijk beleid voor het landelijk gebied is tot nu toe stuurloos. Tot zijn grote leedwezen ziet burgemeester Piet Moeijes van de gemeente Schermer, dat de enorme potentie van het Noord-Hollandse platteland grotendeels onbenut blijft. “De provincie heeft de schoffel, maar laat de tuin verwilderen,” stelt de voorzitter van de klankbordgroep Grondbanken.

“De toekomst van het platteland is in het geding, daar maak ik me druk om”

Medio maart maakte Moeijes zijn kritiek nogmaals kenbaar

elkaar te krijgen. We hebben dat als bestuurders in het

aan enkele vertegenwoordigers van de provincie. De bestuurder

landelijk gebied al herhaaldelijk aangekaart. Tevergeefs.

bespeurt duidelijke aanzetten om tot verbeteringen te komen.

Het is een gemiste kans dat de grondbanken er nu een beetje

“Dat is goed, want er is nog veel werk te verzetten. Dat is ook

werkloos bij staan en niet mogen worden ingezet om het land-

de reden dat ik deze hele kwestie aankaart. Ik ben dan ook

bouwbelang te dienen, terwijl daar juist prachtige combinaties

vast van plan om op korte termijn met de gedeputeerden Rob

kunnen worden gemaakt.”

ILG-doelstelling is, maar niet als uitgangspunt dient voor het

Het is prachtig om als college alles tot in detail te verdelen,

Meerhof en Laila Driessen over dit onderwerp van gedachte te

Moeijes vervolgt: “Het knelpunt ligt ‘m niet zozeer in de regels,

inzetten van de ruilgrondbank. “Dat maakt het ook zo lastig.

maar eigenlijk moet je met een helikopter boven de provincie

wisselen. Ik realiseer me dat ik behoorlijk kritisch ben, maar

als wel in de daadkracht. Dat merk ik ook in de vergaderingen.

Er wordt wel ruilgrond gekocht, maar alleen als de natuur

hangen. Natuur, landbouw en recreatie moeten elkaar

het is geenszins mijn bedoeling om mensen te kwetsen of voor

We hebben bijvoorbeeld afgesproken om vier keer per jaar bij

of de recreatie daar baat bij hebben. Er is één project in de

versterken. Functies hoeven elkaar geen vliegen af te vangen.

het hoofd te stoten. Mijn commentaar is sowieso niet op de

elkaar komen, maar we mogen blij zijn als we het twee keer

Zeevang en er wordt op Marken nog wat ondernomen, dan

Als je het een doet, hoef je het andere niet te laten.”

persoon gericht, maar op de hele gang van zaken. De toekomst

voor elkaar krijgen. Dat is ontzettend frustrerend.”

houdt het volgens mij op. De provincie heeft met Stivas en de

De reden waarom dat dit besef niet doordringt, is volgens

grondbanken instrumenten in handen, die ze ten volle zouden

Moeijes heel simpel. “Het gros van de Statenleden komt uit de

moeten benutten. Daar profiteren de landbouw, maar ook de

grote stad. Hun belang ligt niet zozeer in het landelijk gebied.

van het platteland is in het geding. Daar maak ik me druk om.” Moeijes zegt niet zozeer boos, als wel teleurgesteld te zijn

Krampachtig

door de opstelling van het Noord-Hollandse bestuur. “Er

Moeijes verwijst naar een evaluatierapport over de grond­

natuur en het milieu van. Die boodschap krijgen we maar niet

Ze zijn veel meer georiënteerd op de metropool en maken zich

zijn namelijk ook provincies die wel goed omspringen met

banken dat dateert van 2008. “De interviews die daarvoor zijn

overgebracht.”

minder druk over een strategie voor het landelijk gebied. Dat

het instrument. Daar komen allerlei projecten van de grond

afgenomen, zijn nog ouder. Het stuk moet nog steeds worden

Moeijes constateert geregeld met nieuwe bestuurders en amb-

is ook een frustratie van de kleine gemeenten. Die wordt breed

en is duidelijk te zien welke koers wordt gevaren. Hier stelt

vastgesteld door de provincie. Trouwens, de insteek van die

tenaren te maken te krijgen. “Dat belemmert de voortgang

gedragen, want ik ben echt niet de enige. Ook collega’s in mijn

de provincie dat ze geen actieve rol wil en mag spelen op de

nota is me veel te technisch. In het rapport wordt bijvoorbeeld

ook. Steeds als eindelijk knopen kunnen worden doorgehakt,

omgeving uiten hun ongenoegen.”

grondmarkt. Dat hoort niet bij de politiek, tenminste zo wordt

een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de ruilgrondbank

is weer sprake van een wisseling van de wacht. Dat wreekt

het gebracht.”

en beheergrondbank. Mij maakt het niet uit of er actie wordt

zich. Het is lastige materie, waar we zo nog moeilijker vat

Wazig

De provincie stelt natuur- en recreatiedoelen voorop, stelt

ondernomen met het ene of het andere instrument, maar

op krijgen. Daar komt nog bij dat het onderwerp bestuurlijk

Hetzelfde geldt, wat Moeijes betreft, ook voor het functioneren

Moeijes. “Ik pleit ervoor om de grondbanken zo multi­

daar wordt heel krampachtig over gedaan. We moeten beide

overal tussenhangt. Het is een beetje natuur (Bart Heller)

van de ILG-commissies. “Het Investeringsbudget Landelijk

functioneel mogelijk in te zetten. In het verleden is het nog

‘banken’ multifunctioneel kunnen inzetten.”

een beetje landschap (Rob Meerhof), een beetje landbouw

gebied is in Noord-Holland ook zo iets wazigs. Er wordt van

niet gelukt om in het provinciehuis daarvoor de handen op

Het stoort Moeijes dat agrarische structuurverbetering wel een

(Jaap Bond) en een beetje grondbeleid (Laila Driessen).

alles ingediend en gehonoreerd, dan wel afgewezen. Allemaal

Overkoepelende regie

Burgemeester Enno Brommet (Harenkarspel): “Ik pleit al jaren voor de inzet van een grondbank, met name voor vrijwillige kavelruil. Op zich wordt na zo’n pleidooi niet negatief gereageerd, maar er gebeurt verder niets op dat punt. Dat is jammer, omdat we als gemeente zo’n instrument zelf niet kunnen inrichten, omdat het ons simpelweg aan de middelen ontbreekt. Initiatief van de provincie is dus gewenst. Temeer daar de kansen die zich aandienen voor het verbeteren van de agrarische structuur, niet ophouden bij de gemeentegrenzen. Er valt in Harenkarspel nog veel winst te boeken. En niet alleen hier, maar ook in de rest van de Kop van Noord-Holland. Niet voor niets heeft de ILG-commissie mijn pleidooi ondersteund.” 4 STIVAS MAART 2010

Werkelijke opdracht

Burgemeester Ria Oosterop (Graft-De Rijp): “De kritische toon van mijn collega is terecht. De provincie zou in ‘plattelanddossier’ inderdaad meer initiatief kunnen tonen. Zeker als kleine gemeente is het onmogelijk zelf ruilgronden aan te kopen, terwijl het gebied er wel om vraagt. Ook als het gaat om ILG, ben ik het met mijn collega eens. Als lid van de gebiedscommissie mis ik duidelijke subsidiecriteria waaraan aanvragers moeten voldoen. De vergaderingen gingen - zeker in het begin - meer over de structuur dan over de werkelijke opdracht. Die luidt: het in stand houden van het veenweidegebied en het toepassen van de vogelrichtlijnen en de manier waarop die doelstellingen het beste kunnen worden bereikt. Hopelijk kunnen we daar binnenkort voortvarend mee aan de slag.” STIVAS MAART 2010 5

REPORTAGE

MARKEN, VRIJDAG 26 FEBRUARI

Wim Terlouw maakt energieke start na kavelruil leuk en aardig, maar de criteria of termijnen zijn mij

En ook hier geldt: er is amper gelegenheid om dit aan te

totaal onduidelijk. Kom je een keer met een goed project,

kaarten, stelt Moeijes. “Meestal krijgen we de ILG-

is het geld weer op. Er zit geen lijn in. Wat dat betreft

stukken enkele dagen voor de vergadering, waardoor het

zijn de woorden van professor Willem Bruil in een eerder

onmogelijk is om iets gedegen voor te bereiden of ergens

magazine me uit het hart gegrepen. Er is heel diep

kanttekeningen bij te plaatsen. Onze vertegenwoordigers

nagedacht over een nieuwe subsidiesystematiek, maar

zijn zo niet in staat om de mening van de achterban te

het ontbreekt aan een ruimtelijke visie.”

inventariseren en moesten die daarom op persoonlijke

Met name de ondoorzichtige financiële besluitvorming

titel in de vergadering brengen. Ik moet overigens wel

irriteert Moeijes. “Er lijkt nooit geld te zijn. Het is een

zeggen dat die situatie inmiddels is verbeterd. Hopelijk is

kwestie van: wie het eerst komt, wie het eerst maalt.

dat een goed voorteken.”

Op zich is dat een eerlijk systeem, als de spelregels maar

Desondanks ziet Moeijes nog weinig heil in de Mid Term

duidelijk zijn. Dat is niet het geval en dus zie ik ILG als

Review. “Er wordt straks vooral gesproken over de in­

een achteruitgang. Vroeger werden er ook projecten

deling van de gebieden, maar dat maakt toch niet uit? Het

afgewezen, maar dan was tenminste duidelijk wanneer

gaat om de mensen die ermee bezig zijn. Die bepalen met

iets moest zijn ingediend en waarom een project niet

hun daden het succes van het beleid. Het is nu net als met

werd gehonoreerd. Het kan toch niet zo zijn dat er geen

een tuin die je laat verwilderen. Je hebt wel een schoffel,

ILG-geld beschikbaar is of komt om de agrarische

maar je gaat niet aan de gang. Ik roep de verantwoordelij-

schaalvergroting te faciliteren? Laat de ILG-commissie

ke bestuurders bij deze op om dat te veranderen en mee te

zich daar nou eens over buigen.”

helpen om zo óók de agrarische structuur te verbeteren.”

Vraagtekens

Woordvoerder Frans Nederstigt (provincie Noord-Holland): “De provincie zet vraag­ tekens bij de opmerkingen van burgemeester Moeijes. Zo is in de periode 2006-2008 voor de ruilgrondbank 79 hectare aangekocht, 59 hectare verkocht en nog 20 hectare beschikbaar voor inzet in kavelruilen. Voor 2009 is er nog eens 14 hectare aangekocht en in 2010 kan met 20 hectare een (agrarische) kavelruil worden afgerond. Moeijes vergeet succesvolle kavelruilen te noemen, zoals Etersheim. De criteria voor het indienen van een ILG-project zijn helder. De ILG Kaderbrief schetst de kaders en de gebiedscommissies spelen in de beoordeling van projecten een duidelijke rol. De provincie heeft er juist voor gekozen om projecten vanuit de regio’s zelf te laten voordragen. De gebiedscommissies worden ambtelijk ondersteund door de gebiedsbureaus. Uit een recent tevredenheidonderzoek blijkt dat de aanvragers van subsidie deze begeleiding en ondersteuning zeer hoog waarderen (rapportcijfer 7,6). Een informatief gesprek met burgemeester Moeijes lijkt ons dan ook zeker op zijn plaats.”

WWW.BOERZOEKTGROND.NL

Kristian Esser

Eiland vindt boer 13.31 uur

13.36 uur

De nieuwe pachtboerderij op Marken ligt direct aan het

Oskam hoopt dat ook. Hij is vanaf het eerste moment

fietspad naar de karakteristieke vuurtoren. Een bord

nauw betrokken bij de nieuwe pachtboerderij op Marken.

attendeert het bouwverkeer op de geëigende afslag.

Terwijl de koeien zich op de achtergrond tegoed doen

Onheilspellend donkere wolken jagen ongenadig over

aan het kuilgras, praat Terlouw de bestuurder van LTO

Marken. En dat terwijl het eiland al dagenlang wordt

Noord bij over de laatste gebeurtenissen op het bedrijf.

geteisterd door neerslag. Melkveehouder Wim Terlouw

“De afgelopen maanden, ben ik alleen maar bezig geweest

beent met zijn immense laarzen tussen de bont gekleurde

om tijdelijke oplossingen te verzinnen. Met alles wat we

bouwbusjes, als secretaris Johan Oskam van de stichting

nu doen, werken we echt aan de lange termijn. Dat geeft

Veehouder op Marken met zijn auto het blubberige erf

zoveel meer voldoening.”

Heb je affiniteit met de agrarische sector?

“Zelf heb ik geen grond, dus voor mij is

“De vader van mijn vriendin is agrariër in Drenthe.”

verkeren waarin versnippering van mijn percelen

13.34 uur

Hoe kijk je aan tegen het principe van vrijwillige kavelruil?

tot inefficiëntie leidt, dan vind ik

Terlouw begroet Oskam met een brede lach, als hij hem

bekeken, zoekt hij met Terlouw de warme bouwkeet op.

het bijna een vanzelfsprekendheid.”

voorgaat richting de stal. De arbeidsomstandigheden zijn

Het strategisch gepositioneerde onderkomen biedt uitzicht

“Ik denk dat het een slimme manier is om kosten

deze week met sprongen vooruit gegaan. Sinds de installa-

op zowel de nieuwe woning als de stal. “Het werk is de

te besparen en efficiëntie terug te brengen in de

Welke eigenschappen zijn voor verbetering vatbaar?

tie van de melkmachine hoeft Terlouw niet meer buiten te

afgelopen dagen weer een mooi stuk opgeschoten, maar de

werkprocessen.”

“Het mogelijk maken om meer automatisch op

melken, want dat was de afgelopen maanden bepaald geen

geplande oplevering van het huis in maart is onhaalbaar.

de hoogte te blijven van relevante veranderingen

pretje. Gedurende de strengste winter sinds jaren zat de

Op zich vervelend, maar wel begrijpelijk vanwege het weer

“Wij doen trendwatching en strategie voor nieuwe

Wat vind je de sterke punten van de site ‘www.boerzoektgrond.nl’?

en het faciliteren van communicatie tussen de

veehouder twee keer per dag rillend in zijn skipak tussen

de afgelopen maanden,” zegt Terlouw, terwijl nog maar

media en helpen bedrijven met het nemen van

“Het is heel visueel opgezet. Iets dat per definitie

verschillende aanbieders. Uiteindelijk zou ik graag

de koeien. “Ik heb me wel eens afgevraagd ‘waar ben ik

eens een bouwbusje het erf oprijdt. De veehouder

goede beslissingen als het gaat om het inzetten van

aansluit op het onderwerp.”

met de andere partijen willen communiceren,

aan begonnen?’, maar gelukkig wordt het vanaf nu alleen

verontschuldigt zich. “Sorry, ik moet nog even wat

nieuwe media in de bedrijfsprocessen. In dat kader

Zou je zelf van een dergelijke site gebruik willen maken?

ook al is het alleen voor een verkenning van de

maar beter.”

instructies geven…”

Wat voor bedrijf heb je?

heb ik een brainstormsessie gehouden bij Stivas.” 6 STIVAS MAART 2010

het niet relevant, maar zou ik in de situatie

opdraait.

13.44 uur Nadat Oskam de vorderingen in de stal even heeft

mogelijkheden.” STIVAS MAART 2010 7

VERVOLG REPORTAGE

13:47 uur

Ook bleek de eigendoms- en gebruikssituatie totaal

altijd mezelf ben gebleven, was ik toch behoorlijk

Geen punt, vindt Oskam, die de gelegenheid benut om

versnipperd. Na her en der een praatje te hebben

gespannen op de middag dat de stichting de einduitslag

de agrarische voorgeschiedenis uit de doeken te doen.

gemaakt, zijn we de boel serieus gaan inventariseren.

door zou bellen…”

De Eilandraad en het gemeentebestuur uitten zes jaar

Wat heeft Marken nodig en, minstens zo belangrijk, wat

geleden hun zorg, dat nog slechts één melkende boer op

is er beschikbaar? Het eiland heeft ruim 150 hectare

14.17 uur

Marken actief was. De eerste gevolgen waren al merkbaar,

grasland, wat dus nog best de moeite is.”

In de tussentijd had de stichting ook niet stil gezeten.

omdat het buitengebied her en der verruigde. “Op een

In nauwe samenwerking met de gemeente, de Waterlandse

mooie Hemelvaartsdag ben ik toen met mijn vrouw naar

13.51 uur

het eiland gefietst om de situatie eens met eigen ogen te

Terwijl Terlouw buiten zijn bouwwensen met armgebaren

de animo in het gebied) en later ook Stivas-medewerker

bekijken en foto’s te maken. Het was op sommige

kracht bijzet, vervolgt Oskam onverstoorbaar zijn relaas:

Roelof de Haan (‘de grote regelateur’ bij de uitvoering

plekken behoorlijk verruigd met stekels en onkruid.

“De conclusie van de stichting in oprichting luidde: de

van de planning en procedures) is het gelukt om een blok

beste oplossing voor het eiland is om één volwaardig

van 57 hectare ‘bij elkaar te leggen’. Een hele puzzel…

melkveebedrijf op te zetten. De veehouder zou een groot

Oskam: “We hadden de keuze uit ruim tweehonderd losse

deel van het gebied professioneel beheren en samen met

percelen, met de meest aparte namen als Dekentjes Land,

de andere hobbyboeren weer goed onderhouden voor de

Slordige Ben, Zeven koeven, ‘t Juffertje, Petekes Zeed,

langere termijn. Na het nodige voorwerk hebben we vier

Klijn Oensel,” zegt hij terwijl hij enkele A4-tjes met een

acties gedaan, zonder dat we overigens wisten hoe de

Excel-sheet vol met percelen en grondgebruikers uit zijn

exacte oplossing er uit zou komen te zien,” vertelt Oskam,

binnenzak haalt. Terlouw heeft de eigendomskaart van de

terwijl Terlouw de keet weer binnenstapt. “We hebben een

grond bij het bedrijf al aardig in het hoofd. “Het kleinste

aanvaardbare nieuwe bouwlokatie gezocht, een subsidie-

kavel is 0,23 hectare en de grootste is 2,35 hectare.

aanvraag ingediend voor de bouw van de stal, zijn met de

Daar kan ik dus echt even gas geven,” grapt hij.

werving van een boer begonnen en hebben een verzoek ingediend om het peil te mogen verlagen.” 13:31 uur

13.59 uur

14.25 uur

14.25 uur Terwijl we opnieuw de stal binnenlopen, om Oskam nog even wat foto’s te laten maken van de nieuwe melk­

De sollicitatieprocedure sprak tot de verbeelding en trok

installatie, rijdt zoon Tim op een kleine shovel om met

veel publiciteit, met onder meer een reportage op TV

zand de vloer op te hogen en egaliseren. “Hij heeft het hier

Noord-Holland en meerdere artikelen in (agrarische)

al geweldig naar zijn zin. Voor mijn vrouw en dochter ligt

kranten en bladen. Niet zo vreemd, want een vergelijking

het iets lastiger. De reistijd naar de school in Volendam

met populaire televisieprogramma’s als Idols en Boer

valt tegen, terwijl ook het huis nog steeds niet klaar is.

zoekt vrouw, is snel gemaakt. Hier was sprake van ‘Eiland

Zelf ga ik al helemaal op in mijn nieuwe werkplek.”

zoekt boer’. De winnaar is zichtbaar verguld met zijn

13:36 uur

melkveehouder Henk de Gier (‘de grote inventarisator’ van

14:25 uur

uitverkiezing, uit twaalf kandidaten. Een reportage in het

14.28 uur

agrarische weekblad Nieuwe Oogst bracht hem op het

Dat blijkt ook tijdens de toelichting in de melkstal, waar

spoor. “Ik had het artikel uitgescheurd en nog zeker drie

Terlouw enthousiast de keuze voor specifiek deze melk­

keer goed doorgelezen, maar steeds weer weggelegd.

machine onderbouwt. Oskam hoort het glimlachend aan.

Op een zondagmiddag zijn we toen toch eens met het gezin

De indeling is helemaal uitgedacht door Terlouw. “Ik

naar Marken gereden, gewoon om ter plekke eens te kijken

heb als inseminator heel veel bedrijven bezocht en heb

of we daar zouden willen wonen. Eigenlijk zag iedereen

zodoende heel goed voor ogen hoe het ideaalplaatje er

dat wel voor zich…”

uitziet. Zo dus!” Terlouw is dan ook blij met de vrijheid

donkere houtwerk aan de woning, maar ook de stal, beter

die hij heeft gekregen om de stal naar zijn eigen inzichten

worden bekeken. Vanwege het beschermde dorpsgezicht

in te richten. “In de presentatie van mijn bedrijfsplan,

van Marken, is extra zorg besteed aan de vormgeving.

Dat de veehouder het zelf ook zag zitten, kwam mede

tijdens de voorselectie, heb ik mijn visie al gegeven.

Terlouw is heel positief over het eiland en zijn bewoners.

door de thuissituatie. Het bedrijf dat hij in het Zuid-

Of de stichting het ook iets zou vinden, daar heb ik me

“Ik krijg alle medewerking van de gemeente en ook de

Hollandse Leerdam runde met zijn broer, had volgens

niet mee bezig gehouden. Het klinkt misschien eigenwijs,

buurt leeft met ons mee. Van de vermeende stugheid merk

Wim onvoldoende groeipotentie. “Ik werkte ernaast als

maar ik ben puur van mezelf uitgegaan. En gelukkig sprak

ik niet veel. De meesten maken graag een praatje. Als het

inseminator bij CR Delta, maar wilde ook wel eens iets

dat aan.”

even kan, ga ik daarin mee. Als ik het te druk heb zeg ik

14.02 uur

voor mezelf. Dat is niet zo eenvoudig op mijn leeftijd, dus dit was echt een buitenkans. Gaandeweg de selectie­

14.39 uur

procedure drong dat steeds meer tot me door. Hoewel ik

Buiten is het even gestopt met regenen. Zo kan het fraaie

14:39 uur

gewoon dat we een volgende keer verder praten. Uiteindelijk gaat het werk voor. En dat ligt er hier nog genoeg”, glundert Terlouw.

13:51 uur 8 STIVAS MAART 2010

STIVAS MAART 2010 9

INTERVIEW

‘Nieuwe’ regiodirecteur Staatbosbeheer Annemiek Roessen:

Polders voorstelt tenminste worden doorgevoerd? “Dat is een misverstand. Open Polders heeft een onderzoek

‘Realisme voorop bij onze doelen voor lange termijn’

laten uitvoeren door Alterra, waarin een relatie is gelegd tussen de natuurwaarden in het gebied en het beleid van Natura2000. Het is geen voorzet voor een beheerplan. Tenminste, niet voor mij.”

Tijdens de presentatie van dat rapport concludeerde Open Polders dat de natuur in het gebied alleen behouden kan worden als de Eilandspolder uniform als één blok wordt beheerd. U zei nog ruimte te zien voor differentiatie…

Helderheid en openheid zijn sleutelwoorden in de aanpak van de ‘nieuwe’ regiodirecteur Annemiek Roessen. Na een lange carrière onder de vlag van het ministerie van VROM, maakte ze ruim negen maanden geleden de overstap naar de natuurbeheer. Ze pleit voor realisme. “We kunnen niet blindelings de oppervlakte natuur vergroten, als daar niets tegenover staat.”

“Zeker en dat zie ik nog steeds. Ik denk dat we de weidevogelgebieden aan weerskanten van het gebied wel zoveel mogelijk met rust moeten laten, maar daartussen is nog best ruimte voor agrarisch medegebruik, bijvoorbeeld door een gedifferentieerd waterpeil en minder stringente voor­schriften ten aanzien van beweiding, bemesting en maaidata. Het beheer hoeft daar niet zo rigide te zijn. Ik kijk er wat betreft een stuk genuanceerder tegenaan.”

Hoe bevalt het bij Staatsbosbeer?

factoren als de bevolkingsdruk, zijn verwerkt in de bepaling

“Heel goed. Staatsbosbeheer is een leuke organisatie met

van de budgetten per regio.”

Op Texel zijn goede resultaten behaald met het uitruilen van (pacht-)gronden, waardoor de pachters grotere blokken kunnen beheren en zo efficiënter kunnen werken. Pogingen ook zulke constructies in de Mijzenpolder en het Oostzanerveld voor elkaar te krijgen, zijn mislukt. Waarom?

betrokken medewerkers. Wat dat betreft komen de positieve

regio Noord vermoedelijk niet ambiëren. Daar zou ik te veel

Er gaat dus meer geld naar de regio West, maar zijn er voldoende middelen voor het natuurbeheer met het oog op de bezuinigingen?

de rol van beheerder hebben. Juist het spanningsveld tussen

“We moeten expliciet keuzes maken, met wat we wel en niet

de stad en platteland maakt het werk zo boeiend. Al speelt

doen. Dat is een kwestie van prioriteiten stellen. Soms zal

daarbij ook een rol dat ik nu de vruchten kan plukken van

dat betekenen dat we een gebied iets meer los moeten laten.

het werk van mijn voorgangster, die zich sterk heeft gemaakt

Dat moeten we dan ook aan het publiek kenbaar maken,

voor een eerlijkere verdeling van de middelen onder de

omdat het anders tegen ons gaat werken. Sowieso zal het ons

regio’s. Niet puur de hectares, maar vooral ook externe

extra maatschappelijke druk opleveren. Misschien nog niet

verwachtingen, die ik van deze functie had, zeker uit. Ik vind het werkgebied ook interessant. Deze functie zou ik in de

“Ik zou graag eerder bij de inrichting van nieuwe gebieden worden betrokken”

“In de Mijzenpolder zien we daar inderdaad van af, omdat ruiling geen bijdrage levert aan de natuurdoelen. Wat betreft het Oostzanerveld blijven we wel in gesprek om te zien wat er mogelijk is.”

bijvoorbeeld druk bezig met plannen voor de Haarlemmermeer, bij Heerhugowaard, Purmerend en Diemen.

“Laat ik voorop stellen dat Staatsbosbeheer daarvoor niet

ik me steeds meer gaan interesseren voor planologie en ruimtelijke

Betekent het ook dat Staatsbosbeheer een pas op de plaats maakt, als het gaat om het aannemen van nieuwe gebieden of extra hectares?

Het ruilen van gronden die zijn gelabeld voor natuur, maar die niet in de EHS liggen, verloopt stroef. Het inzichtelijk maken van de ligging van percelen blijkt een gevoelig punt. Wat vind u daarvan?

Het beheer voor de langere termijn speelt daarin ook een

verantwoordelijk is. Mijn medewerkers herkennen zich

ordening. Mijn eerste baan was bij de inspectie van het toenmalige

“Daar gaan we in beginsel niet over. Die keuze is aan de

cruciale rol. Daar zullen we dus ook hameren op financiële

er trouwens ook niet in. Ik zou het ook vreemd vinden.

ministerie van VRO. In Zuid-Holland en Zeeland toetste ik of de

provincie. Persoonlijk blijf ik hopen op realisatie van de

duidelijkheid.”

Ik zie namelijk niet in waarom geheimzinnig zou moeten

direct, want beperking van het beheer wordt pas later echt

Lange carrière onder vlag ministerie VROM Annemiek Roessen over haar ambtelijke carrière: “Ik heb een stedenbouwkundige achtergrond. Tijdens mijn studie in Delft ben

streek- en bestemmingsplannen strookten met het ruimtelijk beleid van het Rijk. Via de inspecties voor Milieu en Volkshuisvesting

zichtbaar.” ontwikkeling van recreatiegebieden rond de stad. We zijn

Ecologische Hoofdstructuur. Daar maak ik me ook zeker

worden gedaan over die percelen. Het kan namelijk helpen

verantwoordelijk was voor de regio Noord-Holland, Flevoland en

Welke rol kunnen agrariërs spelen in het (natuur-)beheer?

bij het bedenken van plannen, waarmee we bijvoorbeeld

realistisch genoeg ingesteld om te beseffen dat dan eerst wel

Utrecht. Hoewel dat ook een interessante periode was, onder meer

structureel geld moet worden gereserveerd voor het beheer.

“Ook daar kies ik voor eerlijkheid en openheid. Er is hele­

Sowieso zou ik graag iets eerder bij de inrichting van nieuwe

met de introductie van de Krachtwijken van Ella Vogelaar, was een

We kunnen niet blindelings de oppervlakte vergroten, als

maal niets op tegen als agrariërs natuurterreinen beheren.

gebieden worden betrokken. Uiteraard is het beheer onze

nadeel dat de focus lag op de minister en de Tweede Kamer.

daar niets tegenover staat.”

Integendeel. Maar de natuur staat wel voorop en dus niet

allereerste verantwoordelijkheid, maar om een gebied na de

het economische belang van de boer. Wij bepalen het

overdacht door DLG goed te kunnen onderhouden, zou het

Maar de middelen zijn nu toch ook al niet toereikend?

natuurbeheer. Het is aan de ondernemers om te kijken of

beter zijn als we ook al hebben kunnen meedenken over de

“Daarom moeten we ook kritisch kijken naar nieuwe ont­

dat is in te passen in de bedrijfsvoering.”

toekomst ervan. Dat heeft ook alles weer met budgetten te

kwam ik in Den Haag terecht bij het ministerie van VROM, waar ik

sterk voor. Aan de andere kant ben ik wel praktisch en

Dat is toch een ‘eigen werkelijkheid’, die niet altijd aansluit op de dagelijkse praktijk. Ik merkte dat ik me steeds meer begon te ergeren dat het niet zozeer ging om het vinden van oplossingen voor de echte vraagstukken, maar veel meer om het machtspel wie is waarvoor verantwoordelijk en wie krijgt uiteindelijk gelijk?

wikkelingen. En helder en open zijn over de financiën. Er

Bij Staatsbosbeheer heb wel weer die directe link met de

dienen zich ook andere kansen aan. Zo heeft het ministerie

uitvoering van beleid.

van LNV ons gevraagd om mee te helpen aan de (verdere)

10 STIVAS MAART 2010

natuurgebieden met elkaar kunnen verbinden of uitbreiden.

maken. Nogmaals: ik pleit voor heldere afspraken en voor

In de Eilandspolder lijkt er geen ruimte meer voor de boeren, als de maatregelen die de stichting Open

realistische doelstellingen voor de lange termijn. Dat staat voor mij voorop.” STIVAS MAART 2010 11

VERKIEZINGEN

Uitslag verkiezingen vooral een tegengeluid

Winnende fracties zijn landbouw gunstig gezind

impuls voor het gebied. Niet alleen qua geldstromen, maar

voor de werkgelegenheid in onze gemeente. Niet alleen voor

ook qua werkgelegenheid. Als wij het voor het zeggen hebben,

vast personeel, maar bijvoorbeeld ook voor scholieren als

behouden de agrariërs ruimte om te ondernemen. Ook is de

bijbaantje. In het collegeprogramma zou moeten worden

gemeente druk bezig met een nieuw bestemmingsplan. Een

opgenomen dat er in de gemeente voldoende ontwikkelings-

van de voorstellen is om verruiming van de bouwblokken

mogelijkheden zijn voor de landbouw en (glas-)tuinbouw.”

toe te staan. Daar willen we ons sterk voor maken. Agriport A7 is na een voortvarende start, stil komen te liggen door de economische situatie. De planologische ruimte is daar geboden, dus veel meer kunnen we als overheid niet doen.

4

WESTFRIESLAND Stede Broec PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

ODS (2e)

25,9%

+6,5%

5 (19)

Uiteraard hopen we dat de verdere ontwikkeling weer snel in

PARTIJ

PvdA (1e)

STEMMEN

22,2%

T.O.V.’06

+5,5%

kans om in het college te komen. Wij zijn in onderhandeling Zijpe

1

STICHTING AGRARISCH TEXEL Texel

Lydia Groot: “Open en Duidelijk Stede Broec maakt grote

gang wordt getrokken.”

Gemeenten vullen de ruimte in zoals die planologisch is vastgelegd door het Rijk en de provincie. Een belangrijk bestuursorgaan dus voor de agrarische sector, als grootste grondgebruiker. De raads­verkiezingen van 3 maart zorgden lokaal voor ingrijpende verschui­vingen. Als reactie op de val van het kabinet, bleek de gang van de burger naar het stemlokaal een manier om een tegengeluid te laten horen. Zo kwamen in de Noord-Hollandse plattelandsgemeenten over het algemeen de lokale partijen en D66 – in veel gevallen vanuit het niets terug op het politieke toneel! – als grote winnaar uit de bus. Van de gevestigde orde moesten het CDA en de PvdA verliezen incasseren, terwijl de VVD her en der juist een zege boekte. Na het verdelen van de raadszetels begonnen direct de college­onderhandelingen. In de ene gemeente waren de partijen er snel uit, in een andere bleven meerdere opties lang open. Stivas Magazine maakte ruim twee weken na de verkiezingen een rondgang langs de diverse regio’s in Noord-Holland.

PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

BKV (1e)

27,2%

-0,6%

4 (15)

met het CDA om een coalitie te vormen. Stede Broec is van oudsher een agrarische gemeenschap, maar is de afgelopen dertig jaar steeds meer verstedelijkt. Veel agrarische grond is

Fractievoorzitter Hans Kröger: “We schatten de kansen om

inmiddels in woonwijk veranderd. Daarom zullen we zuinig

weer in het college te komen hoog in. Als politieke partij zijn

zijn op hetgeen we nog hebben. Daarbij letten we vooral op de

we ons bewust dat de agrarische sector een belangrijke

agrarische bestemming, maar ook de natuurbescherming en

economische motor is binnen de gemeente. De BKV vindt

ecologie spelen een rol. Agrarische bedrijven zijn onderhevig

behoud en ontwikkeling van natuur van groot belang. We

aan schaalvergroting en worden steeds fabrieksmatiger. Hier

willen er op toezien dat daarbij de belangen van de agrarische

moeten ze wel de ruimte voor hebben en krijgen. De bedrijfs-

sector goed worden bewaakt. Ons algemene motto is dat

panden die leeg komen te staan, vormen wel een probleem,

boeren moeten kunnen blijven boeren. Hierbij realiseren

als resultaat van het stoppen van bedrijven, veelal door het

wij ons terdege dat de huidige economische ontwikkelingen

ontbreken van opvolgers. In overleg met onder meer LTO

een gevaar zijn voor het behoud van de land- en tuinbouw.

Noord moeten we kijken hoe we toch een goede invulling kun-

Hierdoor dient een gemeente de sector te ondersteunen

nen geven aan dit soort bedrijven en bijbehorende woonhui-

en haar regelgeving te versoepelen. De gemeente moet de

zen. Dat alles ook om verpaupering te voorkomen.”

agra­rische sector faciliteren, zodat die zich kan ontwikkelen en aanpassen aan de (nieuwe) eisen die de markt en maat­

ZETELS (VAN DE)

schappij aan de agrarische sector opleggen. Er dient een

3 (15)

gedegen en eigen beleid te komen in het kader van ‘ruimte Partijvoorzitter Henk Hilstra: “De kans op deelname in het

voor ruimte’, passend in de provinciale beleidskaders. Dit be-

college is zeer groot, omdat we grootste partij zijn op Texel.

leid wordt in nauwe samenwerking met de sector ontwikkeld.”

Van oudsher bepaalt de landbouw het karakter van het landschap op Texel. Voor het in stand houden van natuur en landschap kunnen agrariërs in de toekomst meer worden gecompenseerd, zoals via het landschapsbeheersplan en de agrarische natuur- en landschapvereniging De Lieuw. Ook het

2

DE NOORDKOP Wieringermeer PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

CDA (1e)

21,1%

-3,4%

3 (15)

3

ALTON Heerhugowaard PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

HOP (3e)

15,1%

+3,6%

5 (31)

5

MIDDEN NOORD-HOLLAND Beemster PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

D66 (2e)

20,9%

+ 20,9 %

3 (13)

Fractievoorzitter Marian Segers: “D66 heeft als nieuwe partij deelgenomen aan de gemeenteraadsverkiezingen, omdat veel bewoners zich niet gehoord weten in de Beemster. Met drie zetels is een enorme winst behaald. Toch heeft de grootste partij ervoor gekozen om met de andere verliezende partijen een coalitie te vormen om het oude beleid te kunnen voorzet-

mogelijk maken van andere nevenactiviteiten, zoals kamperen

Fractievoorzitter Theo Groot: “Over onze kansen in het

Fractievoorzitter Kees Mertens: “De kans dat de Heerhugo-

ten. D66 constateert dat het aantal boeren verder zal dalen.

bij de boer en zorgtoerisme, ondersteunen we. Eventueel

college kan ik nog niet zoveel over zeggen. De gesprekken zijn

waardse Onafhankelijke Partij in het college plaatsneemt is

Het agrarische, niet-industriële, gebruik van het landschap

vrijkomende agrarische bebouwing moet goed worden benut,

in volle gang. Hoewel we de grootste partij zijn, is de PvdA

reëel te noemen. Mede omdat de HOP de grote winnaar is

is één van de kernkwaliteiten van het werelderfgoed en

met als voorwaarde dat het Texelse landschap zijn variatie en

op besluit van de gemeenteraad niet als eerste aan zet bij

van de gemeenteraadsverkiezingen in Heerhugowaard en

nationaal landschap. De agrariër is ook producent en zal

kwaliteit behoudt. In het verkiezingsprogramma hebben we

de onderhandelingen. De VVD heeft ten opzichte van 2006

de afgelopen vier jaar kritische, maar positieve oppositie

door schaalvergroting het bedrijf rendabel willen maken.

Texel neergezet als ‘Proeftuin voor Nederland’ op het gebied

gewonnen, waardoor zij het initiatief hebben gekregen. Over

heeft gevoerd met duidelijke en herkenbare standpunten. De

Binnen kaders (provinciale structuurvisie) behoort dit tot de

van landbouw, milieu en energie. Die voortrekkersrol levert

het algemeen is de agrarische structuur in de Wieringermeer

agrarische sector zit op dit moment in een moeilijke periode.

mogelijkheden. Andere agrariërs kiezen voor in het landschap

goede banen op voor Texelaars. We zien Texel graag als proef-

goed. Het is een relatief jonge polder, met grote kavels. Zeker

Zeker door de huidige financiële crisis is land- en tuinbouw

passende nevenactiviteiten, zoals streekproducten, zorgboer-

tuin voor duurzame energie; van kleinschalige opwekking tot

in vergelijking met andere gebieden, zoals West-Friesland

- nog meer dan veel andere sectoren - in moeilijkheden

derijen, recreatieve verblijfsmogelijkheden en/of landschaps-

nieuwe technieken. Maar ook als proeftuin voor landbouw,

en Geestmerambacht. Een andere indeling is niet nodig, al

gekomen. Wij vinden dat de agrarische sector, samen met het

beheer. De agrarische structuur zal met deze beide ontwikke-

met zilte groente, het testen van nieuwe gewassen en het

zal de herschikking van eigendommen wel doorgaan met de

midden- en kleinbedrijf, de pijlers zijn onder de Heerhugo-

lingen rekening moeten houden. De ruimtelijke ordening, die

ontwikkelen van bio-agrarische alternatieven.”

schaalvergroting. Agriport A7 is een waardevolle economische

waardse economie. De agrarische sector is vooral belangrijk

de Beemsterse landbouw goed is gezind, is misschien wel een

12 STIVAS MAART 2010

STIVAS MAART 2010 13

ACHTERGROND van de belangrijkste als het gaat om het landschap, de ruimte

om meer geld te genereren. Te denken valt aan boerengolf,

en de ruimte voor landbouw. D66 Beemster wil dit vertrouw-

campings en vergader-, verkoop- en horecafaciliteiten. Ons

de landschap niet zien veranderen in een steriele verzameling

bezwaar is dat de infrastructuur in het gebied niet is berekend

blokkendozen, die gedeeltelijk aan het zicht wordt onttrokken

op extra verkeer. Ik zou liever zien dat het boerenbedrijf

door wat schaamgroen.”

wordt gesteund om meer uit hun primaire activiteit te halen.

6

STIVASEO Castricum PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

CKenG (2e)

18,9%

+ 8,1%

4 (23)

‘Met de kaarten op tafel komen de beste ideeën boven’

Breezand lijkt klaar voor kavelruil

Essentieel is het behoud van de groene buffer, waarvan agrarische bedrijven de ruggengraat vormen. Het recreatieschap streeft naar toegankelijkheid en dat is tegelijk een goede kans om stedelingen op verschillende plekken kennis te laten nemen van agrarische bedrijven. Dat vergroot het begrip.”

Fractievoorzitter Bert Meijer: “CKenG is weliswaar de grote winnaar van de verkiezingen in Castricum maar is op één zetel na (161 stemmen verschil) net niet de grootste partij geworden. VVD is als grootste partij begonnen met de col-

8

DE MEERLANDEN-AMSTELLAND Haarlemmermeer PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

VVD (1e)

24,4 %

+ 0,8 %

10 (39)

legeonderhandelingen bezig. Hoewel de gesprekken open en

“De komende twee tot drie jaar kunnen we goede zaken doen voor bollensector in Breezand.” Dat concludeert Stivas-directeur Erwin van den Berg naar aanleiding van de Lentetuin Breezand. De stichting stond met een stand op de vakbeurs en sprak daar meerdere bollentelers, die serieus overwegen om mee te werken aan een eventuele kavelruil. “Dat is toch een doorbraak in een gebied, dat tot voor kort erg terughoudend reageerde op de kansen voor agrarische structuurverbetering.”

positief zijn, is het te voorbarig om over de uitkomst al iets

Fractievoorzitter Henk Kuipers: “De VVD is met tien zetels

te zeggen. Wel hebben we aangegeven onze bestuursverant-

veruit de grootste partij (gebleven) in Haarlemmermeer.

woordelijkheid niet uit de weg te gaan. CKenG is van mening

Wij rekenen daarom zonder meer op collegedeelname. De

dat de agrarische structuur binnen de gemeente momenteel

agrarische structuur staat in onze gemeente onder druk.

goed is. Met hulp van Stivaseo zijn de laatste jaren nogal wat

Woningbouw en infrastructuur doen een steeds groter beslag

ruilen tot stand gekomen. Zo heeft de agrarische hoofdstruc-

op de ruimte. De VVD is dan ook voorstander van het ontwik-

In 2006 verrichtte Stivas al onderzoek naar de mogelijk­

organisatie in Breezand al met de eerste belangstellenden

tuur inmiddels zijn vorm gevonden. De sector staat in onze

kelen van alternatieve vormen van agrarische bedrijfsvoering,

geden voor agrarische structuurverbetering in de gemeente

aan tafel schuift. “Er hebben zich enkele ondernemers

regio (financieel) onder druk. In haar partijprogramma heeft

het zogeheten vierde gewas: retail, lokale gewassen, recreatie,

Anna Paulowna. Het rapport liet zien dat er volop kansen

met concrete plannen gemeld, maar ook kwekers die

CKenG al aangegeven dat de agrarische structuur belangrijk

horeca, zorgboerderij en samenwerking met bedrijven buiten

liggen. Eind februari probeerde Stivas – op uitnodiging

doordrongen zijn van de mogelijkheden die kavelruil biedt.

is voor onze gemeente. Inkomstenderving door fluctuaties op

de branche. Daarnaast zijn wij van mening dat agrarische

van de lokale afdelingen van de KAVB en LTO Noord de

Ik ben blij met die grotere bewustwording. Soms moeten

de markt moeten agrariërs kunnen opvangen met een redelijk

bedrijven in onze gemeente die naar de toekomst voldoende

aanwezigen op een informatiebijeenkomst in het Wapen

ondernemers even wennen aan het idee. Natuurlijk is het

vrije hand in nevenactiviteiten waarbij, gezien het toeristische

bestaansrecht houden (grootte, diversiteit van bedrijf,

van Holland in Anna Paulowna nog vergeefs te enthousi-

geen eenvoudige opgave. Zeker in de bollenteelt spelen

karakter van onze gemeente, gedacht moet worden aan kam-

alternatie inkomstenbronnen) door de gemeente gefaciliteerd

asmeren. De directeur had en heeft daar beste begrip voor.

verschillen in kwaliteit van grond een rol. Maar de ervaring

peren bij de boer, manegeachtige activiteiten, kanoverhuur

en waar mogelijk gesteund moeten worden.”

“Veel ondernemers willen niet het achterste van hun tong

leert dat als de kaarten op tafel worden gelegd – letterlijk en

laten zien. Ze zijn in de veronderstelling dat diegene die

figuurlijk - de beste ideeën boven komen en dat er voor veel

als eerste het initiatief neemt voor een mogelijke ruil,

problemen oplossingen zijn te vinden. Nogmaals: daarbij

een zwakkere positie inneemt ten opzichte van andere

willen wij graag assisteren.”

en zorgboerderijen. In principe is CKenG van mening dat de agrarische gebieden binnen onze gemeente een essentieel onderdeel vormen van de door ons gewenste landelijke uitstraling en daardoor in secundair opzicht bijdragen aan

9

DE VECHTSTREEK Wijdemeren PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

Dorpsb (1e)

40,9 %

+ 12,0 %

9 (19)

potentiële deelnemers. Ik de praktijk blijkt die vrees ongegrond. Een kavelruil heeft namelijk pas kans van

onze lokale economie.”

7

DE GROENE BUFFER Haarlemmerliede

Lijsttrekker Gert Zagt: “De kans dat we in het college zitting nemen is erg groot. We zijn veruit de grootste partij in

Citaten tijdens informatiebijeenkomst Wapen van Holland

slagen, als alle deelnemers er van profiteren.” Herman Pennings, bollenkweker Breezand

Wijdemeren, met negen van de negentien raadszetels. Zelf

Debuut

ben ik nauw betrokken bij de inspanningen om een coalitie te

Stivas stond begin maart voor het eerst op de Lentetuin

realiseren. Daarvoor is een serie verkennende gesprekken ge-

Breezand. “Een debuut dat ons goed is bevallen. Ik durf

Lijsttrekker Gerard Jägers: “De kans dat we in het college

voerd met de VVD en D66, een nieuwe ‘speler’ in de raad. Op

zelfs te stellen dat we hier niet hadden mogen ontbreken.

Jan Prins, lid ILG-commissie De Noordkop

komen schat ik in op 60 procent. De VVD en D66 vormen

zich zou de keuze voor die twee best logisch zijn. Getalsmatig,

Sinds de verzelfstandiging willen we ons meer profileren

“Een kavelruil zou gelijk kunnen meelopen met de plannen van

samen de grootst mogelijke meerderheid met samen zeven

maar vooral ook inhoudelijk. Als zoogkoeienhouder kan ik uit

als onafhankelijke bemiddelaar voor agrarische structuur­

het hoogheemraadschap om de waterstructuur in het gebied te

zetels. Daar staat tegenover dat de VVD ook met het CDA, de

ervaring spreken als het gaat om de agrarische structuur, die

verbetering. De bijeenkomst in Anna Paulowna en de

verbeteren”

oude coalitie, nog wel een meerderheid heeft. Als ik de VVD

lastig is. Produceren voor de wereldmarkt gaat hier niet. De

vakbeurs passen in dat streven. En de respons is er dus ook

was zou ik liever met een enthousiaste winnaar een coalitie

draagkracht en vorm van de percelen, maar ook de ruimtelijke

naar. In de toekomst zoeken we vaker naar vergelijkbare

Hans van den Doel, burgemeester Anna Paulowna

vormen dan een wat uitgebluste verliezer die ook in de cam-

druk van de stad en de natuur, maakt dat veel ondernemers

combinaties van activiteiten. Met de schaalvergroting, die

“Kijk ook eens over je schouder, want kavelruil is niet alleen een

pagne vrijwel onzichtbaar was. Het recreatieschap Spaarn-

hebben gekozen voor een neventak. De mogelijkheden om

de komende jaren nog wel doorzet in de agrarische sector,

individuele kwestie, maar kan juist een sectoraal belang dienen”

woude is behoorlijk bepalend voor de agrarische structuur.

te verbreden moeten ook in het nieuwe collegeprogramma

blijft structuurverbetering actueel. Waar mogelijk willen

Dat zit grondig in elkaar met ook enkele demonstratieboer-

worden vastgelegd. Het is een belangrijke voorwaarde voor

we agrariërs, maar ook overheden bijstaan om daarin te

Monique van Peperstraten, technisch medewerker Stivas

derijen. Punt van zorg is dat hier en daar het recreatieschap

het economische bestaansrecht van de boeren, die ook zorg

faciliteren.”

“Bij kavelruil kan je ook kleinschalig denken; het hoeft allemaal

agrarische bedrijven wil omvormen tot intensievere recreatie

dragen voor het zo hoog gewaardeerde landschap.”

De komende maanden verwacht Van den Berg dat de

niet groots opgezet”

PARTIJ

STEMMEN

T.O.V.’06

ZETELS (VAN DE)

D66 (2e)

24,1

+14,1 %

3 (11)

14 STIVAS MAART 2010

“De percelen zijn veel te kort om efficiënt te bewerken; dat maakt een kavelruil heel wenselijk”

STIVAS MAART 2010 15

PORTRET

Jan Borst

weggelegd voor de stichting. Ze kan bijvoorbeeld inven-

langere termijn niet vol te houden. Zeker niet nu project­

tariseren wat de glastuinders willen. In grondgebonden

ontwikkelaars zich her en der in het gebied hebben

sectoren heeft Stivas bewezen dat ze openingen weet te

ingekocht. Vanwege het prijsopdrijvende effect, is het ondoenlijk om daar nog uit te breiden. Toch geldt wat mij

“Veel gemeenten stappen bij ‘ruimte voor ruimte’ moeilijk af van hun conservatieve houding”

betreft ook daar: als er goede ideeën zijn, laat het weten.” In het Altongebied is de situatie wat Borst betreft nog veel nijpender. “Het gaat daar helemaal niet goed. Dat is voornamelijk te wijten aan de lage opbrengsten van het product, veelal rozen, ongunstige valutakoersen, groeiende buitenlandse productie met daarbij sterk gestegen

‘Het initiatief ligt bij de ondernemers’

vinden. Er is veel kennis en ervaring in huis, maar daarbij

energiekosten. Veel ondernemers staat het water tot de

is ze afhankelijk van de ondernemers. Die moeten wel de

lippen. Niet zo lang geleden heb ik het er met de burge-

stappen durven en willen nemen.”

meester van Heerhugowaard over gehad. De combinatie

En dat is lastig. De afgelopen twee jaren is het merendeel

van energiestromen tussen woningbouw en nieuw glas zou

van de glastuinders voornamelijk bezig om te overleven.

allerlei milieuvoordelen bieden, maar de politiek wil het

“En ook als ondernemers willen verkassen, moet de

anders. Misschien dat er met het nieuwe bedrijventerrein

bereid­heid bij de overheid bestaan om mee te werken.

De Vork nog wel iets mogelijk is, maar dan houdt het op.

Er zijn middelen voorhanden, zoals de regeling ‘ruimte

We moeten inzetten op een realistische herstructurering

voor ruimte’, maar veel gemeenten stappen maar moeilijk

van het gebied. Ook daarbij is het essentieel dat eerst de

af van hun conservatieve houding. Daar is lef voor nodig.

plannen van de ondernemers worden geïnventariseerd om

Het is uiteraard procedureel eenvoudiger en kosten­

te kijken waar actie kan worden ondernomen.”

technisch goedkoper om voor woningbouw ergens grasland aan te kopen voor 50 euro per meter, dan om één of meerdere kassen op te kopen en het perceel opnieuw in te richten. Daar komt nog bij dat gemeenten het verlies van werkgelegenheid bij de uitplaatsing van een bedrijf, ook

Met zijn 66 jaar is tuinbouwvoorman Jan Borst in Hensbroek nog bijna dage­ lijks in touw voor de agrarische sector. De landelijke bestuursfunctie voor LTO Glaskracht heeft hij neergelegd. En maar wat graag zou hij ook het stokje voor het Noord-Hollandse bestuur hebben overgegeven, bij voorkeur aan een jonge opvolger. Probleem is dat die zich niet meldde. “Iedereen heeft alle aandacht nodig voor zijn bedrijf.” In de huidige economische situatie weegt het eigen belang

zwaar laat meewegen. Ik kan me dat voorstellen, maar groot deel ook nog in de avonduren. Punt is alleen ik als

gevolg is wel dat er op zo’n moment niets gebeurt.”

bestuurder ook wil bijblijven. Deelname aan verschillende

Borst spreekt wat dat betreft uit ervaring. In de binnen­rand

Opnieuw gaat de telefoon, zoals wel vaker die middag.

overlegorganen en projectgroepen is dan onontbeerlijk,

van de dorpskern van Hensbroek is de chrysantenkwekerij

“Deze moet ik even nemen…,” verontschuldigt Borst zich.

vooral ook omdat we niet alles aan het ambtelijk apparaat

volledig ingesloten door woningbouw en een recreatie­

Ook buiten het bestuurswerk om, wordt geregeld gebruik

kunnen overlaten. Er wordt al zoveel voor ons gedacht,

gebied. “Er zijn wel eens contacten gelegd met de gemeente,

gemaakt van zijn expertise. “In deze moeilijke tijden zijn

vandaar dat ik ook regelmatig elders aan tafel schuif….”

maar veel verder dan een voorzichtig oriënterend gesprek

het niet allemaal even leuke klussen, maar ze moeten wel

Zoiets moet wel zijn te organiseren. Borst kan dat, omdat

komt het niet. We zingen het best nog wel een paar jaar uit

gebeuren.”

zijn broer Jaap, de met en de medewerkers het glastuin-

op deze plek, maar de moderne standaard in ogenschouw

Zelf telt Borst zijn zegeningen. “We hebben opvolgers die

bouwbedrijf draaiende houden. Zodoende kan hij vaker

genomen, voldoet het bedrijf niet meer. Qua bedrijfsopzet

voor het bedrijf willen gaan, ondanks dat het niet

van het erf. Veel werkzaamheden buiten de deur ervaart de

zouden we de kassen eigenlijk een kwartslag moeten

eenvoudig is. Ik vind het mooi om daar bij betrokken te

tuinder niet als een verplichting. Onlangs reed hij met een

draaien, maar dat moeten we hier midden in het dorp niet

zijn. Of er nog tijd is voor iets anders dan de glastuinbouw?

collega van de promotiecommissie voor chrysanten in één

meer willen.”

Zeker. Ik fiets veel. Ik ben altijd actief geweest in de sport,

dag op en neer naar een vakbeurs in Frankfurt. “Ik vind dat

heb jaren aardig kunnen voetballen. Ook heb ik veel

machtig interessant. En dat geldt voor veel meer gezamen-

Ambachtelijk

lijke activiteiten die we ontplooien voor de sector. Ik blijf

De situatie van Borst is niet uniek. De Noord-Hollandse

bedrijf. Ik doe dat zelf overigens niet meer, vanwege een

zo goed op de hoogte en het is tegelijk heel leerzaam.”

bestuurder kent meerdere gebieden waar glastuinders in

blessure. Wel trap ik zo af en toe weer een balletje, met

hetzelfde schuitje zitten. Zoals in Noord-Kennemerland.

mijn kleinzoon. Want ook dat kan ik eigenlijk niet laten.”

even zwaarder. Borst heeft daar alle begrip voor. “Voor

Schone taak

sommige ondernemers is het nu buigen of barsten.” Borst

Borst ziet Stivas als een voorwaardenscheppende organi-

Heemskerk/Beverwijk te wensen over. Toch weten

bekommert zich daarom voorlopig nog om de glastuinders

satie. Met name voor het verspreid liggend glas, kan ze een

sommige ondernemers zich er nog steeds te redden. Ik

in de provincie. Eigenlijk valt het bestuurswerk voor LTO

faciliterende rol spelen, vindt hij. “Het is een belangrijk

heb bewondering voor die veerkracht. De telers kenmerken

Noord/Glaskracht qua tijd nog wel mee, stelt hij. “Gemid-

item voor de provincie Noord-Holland. Iemand moet de

zich door een ambachtelijke manier van werken en leveren

deld komt het neer op zo’n vijf uur per week, waarvan een

schouders eronder zetten. Ik zie daar een schone taak

kwalitatief goede producten. Toch is het daar op de

16 STIVAS MAART 2010

“Voor realistische herstructurering is inventarisatie van de plannen van de ondernemers essentieel”

getennist. Buiten het seizoen hebben we een baan op het

“Al bijna twintig jaar laat de agrarische structuur in NA AM : JAN BO RS T GE BO RE N: 3-7 -19 43

ES TU UR DE R EK ER EN TU INB OU WB BE RO EP : BLO EM EN KW S DE NO OR DK OP OR GA NIS AT IE: STI VA PLA AT S: HE NS BR OE K, K GR AA G ZE LF HA LVE SE CTO RA AL OO PE RS OO NL IJK : IS BE SP OR TIE F BE ZIG

STIVAS

MAART 2010

17

RUILCOLUMN

Oliespuitje

Na drie ambtsperiodes als wethouder neem ik na de aanstelling van het nieuwe raadscollege afscheid van de gemeentepolitiek. Ik ga me volledig concentreren

STIVAS JAARVERSLAG 2009

Optimisme over resultaten

ervaren dat als lastig, ik vind het alleen

waarmee meerdere vliegen in één klap

maar slim.

zijn geslagen. De bewoners genieten

De sector is me ook niet helemaal vreemd.

daarvan mee. In de zomer is het een

Tot mijn zesde heeft mijn vader een tuin-

gewild wandelgebied en in de winter wordt

bouwbedrijf gehad. Daarnaast was ik in de

er volop geschaatst. Kortom: allemaal

vakanties altijd zes weken op het land te

lachende gezichten.

vinden. Ik vind het jammer dat er door de

Ik ben ervan overtuigd dat er in de West-

mechanisatie en de strengere regelgeving

Friese regio, maar vast ook daarbuiten,

steeds minder werk is voor scholieren op

nog volop van zulke kansen liggen.

de agrarische bedrijven. Behalve dat het

Als ik kijk naar Koggenland, dan is de

een mooie bijverdienste is, herinner ik me

verkaveling hier helemaal nog niet zo oud,

vooral ook de lol die we hadden.

maar een kavelruil als De Oude Gouw

Vorig jaar is kavelruil De Oude Gouwe

bewijst dat nog grote winst is te boeken.

Van den Berg merkt op dat de redenen die de

rondgekomen. Een mooi resultaat, waar

De grondmarkt is voortdurend in beweging

overheid aandraagt voor het niet inbrengen

ik overigens persoonlijk niet intensief bij

en dat verandert voorlopig ook niet, met

van gelabelde ruilgronden best plausibel

de huidige schaalvergroting.

kunnen zijn, “maar feit is wel dat het heel

Als gemeente is het raadzaam om te

vertragend en demotiverend werkt. Het is

achterhalen wat er leeft, voordat met het

belangrijk om dit te constateren, omdat op

inwerkingtreding van de Wet Investerings-

voortgekomen. “Het in gang zetten van enkele

intekenen van een nieuw bestemmings­

landelijk niveau tijdens de tussentijdse be-

budget Landelijk Gebied (WILG) per 1 januari

arbeidsintensieve ruilen, heeft een duidelijk

plan wordt begonnen. Zo’n scan door een

oordeling van het Investeringbudget Landelijk

2007 nog lang onduidelijk bleef hoe alles

effect op andere ruilen. Extra personeel

onafhankelijke partij als Stivas is zeker

Gebied ongetwijfeld de vraag wordt gesteld

zou uitwerken op provinciaal niveau. “Die

inhuren behoort slechts in beperkte mate tot

geen overbodige luxe. De informatie die

wat de oorzaak is voor het achterblijven van

vertragingen leiden in 2008 tot een groter

onze mogelijkheden.”

zo vrij komt is essentieel om een toekomst­

de resultaten bij de hectaredoelstellingen.”

aantal kavelruilen.”

Naast de netto geruilde hectares wordt steeds

visie te kunnen schrijven.

De in totaal zeven kavelruilen en huiskavel­

De agrarische sector is de drager van

vergrotingen in 2009 resulteerden in

Arbeidsintensief

ruilen op de verbetering van de agrarische

Als gemeente is het raadzaam om te achterhalen wat er leeft, voordat met het intekenen van een nieuw bestemmingsplan wordt begonnen

op mijn nieuwe functie als beleids­

In 2009 zijn de netto geruilde hectares ten opzichte van 2008 gedaald. Een negatieve ontwikkeling, die volgens directeur Erwin van den Berg wel is te verklaren. “Vorig jaar zijn enkele kavelruilen stil komen te liggen, doordat benodigde percelen ruilgrond niet tijdig beschikbaar kwamen.”

meer belang gehecht aan het effect van de

medewerker bij de Raad van Bestuur van

betrokken was. Ik heb mijn visie, zet de

het buitengebied. Economisch, maar ook

agrarische structuurverbetering van ruim

Van den Berg wijst in de beoordeling van de

structuur. Daardoor is situatie niet zo somber,

het Medisch Centrum Alkmaar.

lijnen uit, maar laat de uitvoering over aan

landschappelijk. Daar profiteert de hele

605 hectare (zie tabel 1). Dat is ruim een

cijfers verder op de energie die in 2009 is

als de kale cijfers doen vermoeden, stelt Van

Twaalf jaar geleden werd ik wethouder

de ambtenaren. Bij de kavelruil in Obdam

gemeenschap van.

kwart minder dan in 2008, waar Stivas een

gestoken in de voorbereidende werkzaam-

den Berg. “Nu steeds duidelijker wordt hoe

in Obdam, met onder meer ruimtelijke

heb ik destijds persoonlijk aangedrongen

eindresultaat liet zien van iets meer dan

heden voor projecten op Texel en in de

het ministerie van LNV de gerealiseerde

ordening in mijn portefeuille. Als zodanig

op het inschakelen van Stivas. De discus-

826 hectare (zie tabel 2).

Vechtstreek waar, zoals ook verwacht, op

oppervlakte agrarische structuurverbetering

ben ik ook voor het eerst in contact met

sie over extra waterberging was helemaal

Een andere verklaring is dat door de

korte termijn geen concrete ruilen uit zijn

wil berekenen, komen we in Noord-Holland

Stivas, waarvoor ik regionaal jarenlang

vastgelopen en kon dus wel een nieuwe

de bestuurlijke vertegenwoordiger was na-

impuls gebruiken. Dat lukte, doordat

mens de negen West-Friese gemeenten.

Stivas het gesteggel over cijfers negeerde

De agrarische sector is nog steeds de

en in beeld bracht wat er wél kon. Ze

grootste grondeigenaar in de gemeente

was als het ware het oliespuitje, die de

Koggenland. Als beheerders van de

machine weer liet draaien. Het resultaat

ruimte om ons heen bepalen de boeren

mag er zijn. Recreatie, landbouw, natuur

en tuinders het aanzicht. Politiek hebben

en waterberging zijn met elkaar vermengd.



ze een sterke lobby. Sommige collega’s

Een mooi voorbeeld van een project



Johan Ursem,

ook op heel andere getallen uit. Wat dat betreft ben ik optimistisch over de resultaten die we

Tabel 1: Hectares agrarische structuurverbetering (conform richtlijnen WILG).

(DEMISSIONAIR) WETHOUDER KOGGENLAND

Soort

Regio

Naam ruil

Partijen

HK

Stivas De Noordkop

Burkeley

3

109,65

HK

Stivaseo

De Philisteinse Polder

3

103,17

HK

Stichting Agrarisch Texel

De Hoge Berg

9

71,38

HK

Stichting Agrarisch Texel

Driehuizen

3

16,42

KR

Stivas Midden Noord-Holland

Ilperveld

4

65,95

KR

Stivas Westfriesland

De Oude Gouw

8

231,85

KR

Stichting Agrarisch Texel

Everstekoog

4

6,96

Totaal

34



Hectares

605,38

HK = huiskavelvergroting / KR = Kavelruil.

hebben gehaald en zeker nog gaan halen.” Om in 2010 meer hectares te kunnen ruilen, hangt veel af van de bereidheid bij de overheid om ook met de gelabelde ‘ruilgronden’ aan de slag te mogen, die buiten de Ecologische Hoofdstructuur liggen. De Stivasdirecteur heeft in 2009 al herhaaldelijk gepleit voor het presenteren van deze percelen op de eigen site ‘boerzoektgrond.nl’. “Wanneer kandidaat-ruilpartijen zien waar BBL-gronden liggen, kan dit het denkproces stimuleren om de agrarische structuur te verbeteren en

Tabel 2: Hectare agrarische structuurverbetering (conform de WILG) sinds de verzelfstandiging.

18 STIVAS MAART 2010



2007

2008

2009

Totaal

KR

00.00.00

673.50.36

304.77.34

978.27.70

HK

64.27.83

152.82.13

300.62.23

517.72.19

Totaal

64.27.83

826.32.49

605.39.57

1495.99.89

tegelijkertijd natuurdoelen te realiseren. Ik blijf me ook in 2010 inzetten om de bewustwording hierover te vergroten.”

STIVAS MAART 2010 19

TERUG KIJKEN EN VOORUIT ZIEN:

‘Overwegend positief, maar werk is zeker niet eenvoudig’ Het jaar 2009 was opnieuw een ener­ verend jaar voor Stivas. “De organisatie is verder gegroeid,” stelt directeur Erwin van den Berg. “Steeds meer wordt duidelijk hoe binnen de Wet Investeringsbudget Landelijk Gebied met vrijwillige kavelruil moet worden omgegaan.” Dat die helderheid niet altijd tot meer eenvoud leidt, blijkt uit de reacties van Van den Berg en de technisch mede­werkers Wouter van Egteren en Monique van Peperstraten.

de rug kon geven, is dat positieve effect

is mij het meeste bijgebleven. De ruil heeft

nu zo goed als verloren gegaan. Dat maakt

ervoor gezorgd dat grond in agrarische

ons werk er niet eenvoudiger op.”

handen is gebleven. Grond die, als het

Van Peperstraten: “Doordat de procedures

hoogheemraadschap zijn plannen onveran-

van verschillende overheden steeds meer

derd had doorgezet, gebruikt zou worden

door elkaar heenlopen, is het steeds

voor de aanleg van extra waterzuivering.

onduidelijker welke regels precies gelden.

Door de ruiling werd een compacter ontwerp

Europese maatregelen zijn soms strijdig

mogelijk. Het oorspronkelijke plan lag al

met afspraken die het Rijk met de provincie

ter besluitvorming voor aan het college van

hebben gemaakt. Daardoor kunnen we deel-

hoofdingelanden. Met goede argumenten

nemers op voorhand geen garanties geven

hebben we de deur voor kavelruil weten

over de precieze hoogte van de subsidie.

open te houden. Het resultaat mag er zijn.”

STIVAS LAAT ZICH ZIEN In 2009 ontplooide Stivas weer de verschillende (nieuwe) activiteiten, met uiteindelijk allemaal hetzelfde doel: het verbeteren van de agrarische structuur. Nog steeds wordt daaraan hard gewerkt. Voor een groot deel gebeurt dat achter de schermen, maar Stivas presenteert zich ook steeds vaker in de openbaarheid. Met excursies, op vak­beurzen, bij officiële gelegenheden en in recht­streekse contacten met vertegenwoordigers van de overheid en maatschappelijke organisaties. Kortom: Stivas laat zich zien.

Opmeer Vo o r d e tw e e d e ke a a n w e zi er was S g op de ti va s in a Landbou u g u st u s e ve n e m e w te n to o n met een n t (h o n d st e lli n g in b e u rs st a e rd O p m e e r. st e e d it ie nd p ri js u it re Tijd e n s ) m o ch t ik e n n a h e t ju b ile d ir e ct e u h e t co r re n d e E rw in va n co u rs h D a g va n n den Be ip p iq u e . LTO N o o rg e e n In d e ce m rd b ij B e ber gaf S jo Z a d e n ti va s ti jd in Wa rm ens de e n h u iz e n o o k a ct e d e p ré se n ce .

Gelukkig is het voordeel voor de ruilpartijen

Hoe kijken jullie terug op 2009?

altijd groot genoeg geweest, zodat niemand

Van Egteren: “Geslaagde kavelruilen blijven

erdoor is gedupeerd. Dat maakt dat ik

Wat zou er in 2010 moeten veranderen?

me altijd het meest bij. Gelukkig hebben

toch overwegend positief terugkijk op het

Van den Berg: “Het zou heel mooi zijn, als

we in 2009 ook weer enkele projecten tot

afgelopen jaar.”

de provincie in de nabije toekomst als het

een goed einde weten te brengen. Waar ik

ware garant zou staan voor de kavelruilen die wij voor elkaar weten te krijgen. Waar

van technisch medewerker langzamerhand

Aan welk project hebben jullie de beste herinneringen?

verschuift richting subsidiecoördinator.

Van Egteren: “In kavelruil De Oude Gouw

belangrijk. Laat staan voor onze klanten.

We moeten steeds meer tijd en energie

(zie foto) zijn alle positieve facetten van

Het is eigenlijk vreemd dat Stivas sinds de

steken in omslachtige procedures. Zeker de

ons werk aan de orde gekomen. Naast het

verzelfstandiging wel verder van de provincie

koppeling van de provinciale bijdrage aan

vergroten van enkele huiskavels en het ver-

is komen af te staan, maar intussen de

Europese geldstromen, zorgt voor veel extra

minderen van het aantal veldkavels, zorgen

afhankelijkheid van overheden alleen maar

papierwerk. Daarnaast kunnen we deel­

kavelaan­passingwerken voor een flinke

is gegroeid. En dan doel ik specifiek op

nemers aan een ruil vooraf amper zekerheid

agrarische structuurverbetering. Daarnaast

de regelgeving. Het zou voor de technisch

geven over de financiële ondersteuning.

ontstaat ruimte voor het uitplaatsen van een

medewerkers een stuk prettiger werken als

We moeten steeds een slag om de arm

bedrijf uit een dorpskern, waarmee dus ook

ze aan de hand van een overzichtelijk lijst

houden. Waar de kavelruilsubsidie voorheen

een maatschappelijk belang wordt gediend.”

met voorwaarden het veld in konden. Als

twijfelende partijen net dat laatste zetje in

Van Peperstraten: “Kavelruil Everstekoog

een ruil aan die criteria voldoet, moet daar

meer moeite mee heb, is dat onze functie

het geld vandaan komt, is voor ons niet

as een bez oek een bes tuu r van Stiv ber bra cht het alg em r bije en. kee Exc urs ie In dec em e twe r tuu m het bes ord kop . In tota al kwa wa s er t aan de reg io De No aas arn Da 9. 200 al in r ver gad erd e zes ma He t dag elij ks bes tuu bie d en het Kad ast er, , Die nst Lan del ijk Ge cie vin pro de t me k. ger ege ld ove rleg el en in de Vec hts tree end e pro jec ten op Tex ond er me er ove r lop

Drents bezoek In s e p te a a n We mber b s t- F ri e s ra c h t e la n d , w e n D re aanged a a rb ij v n ts e d e aan. N e rs c h il le g a ti e a a le n d e a fl o o een we v ri jb li jv p p le it te fg e ro n d rk b e z o ende s S ti e v k a ek tr a v e lr u il s u c tu u rv -v o o rz it hun be e n w e rd e rb e te ri te r H a n d ri jf ru im en n g e n . “A s S c h ip te li jk k u n per voo ls m e e o f o v e rh nen ve rd e re a r m in d e e id s in s rb e te re g ra ri ë rs r ta n ti e w n, maa d o o r. D in e e n il n r ie één on a t is e e g e b ie d t meew d n s le c h e rn e m e e rk e n , c o ll e g a te z a a k dan ga r, o rg a n Bouke at het h .” D e o is a ti e D u rk W p m e rk in e le v e rh de bes il m s . D g k re e g a a l n ie tu u rs c o it v t b ij v a l v o o rj a a r m m is s ie a n z ij n maakt P la n m a D re n ts S ti v a s ti g e k a e e e n te g e v e lr u il nbezoe D re n th k aan e.

voor de deelnemende partijen een duidelijk herleidbaar bedrag aan vasthangen. Op die manier kunnen we de praktische organisatie blijven, die in het verleden al zoveel goede resultaten heeft geboekt.” Van den Berg merkt op dat deze kritiek ook in andere provincies wordt gehoord. “Organisaties en personen die daar bij agrarische structuur­verbetering en kavelruil zijn betrokken ervaren hetzelfde. Grootste omissie is dat de Europese regels niet één op één zijn doorvertaald naar de provincies.” 20 STIVAS MAART 2010

te rn e g ro te e x et a s tw e e v o rp e n h ti S ft e he o o r N ie d nIn 2 0 0 9 u e rz o e k v k d s rt n e o d ro p u p de c tu d ig in g ra aan dat h e t s tr u n n a jk e li n rh e e to v m vas n O ro n d , n a h e e ft S ti p ro je c te te n a fg e o k to b e r ra a l. D e g in te g e In B o p d ra c h . ld ls rd a een p e rv e n te e rd , w a a rd e e p ro je c t Il g e p re s e w o rd t g e d e n ti a k a v e lr u il ll a o is n ti S vas rg a o rd -H e s e c to r. ouw No van de o n in d e z la s tu in b d ig h e id e G it e s it n v n ri c h ti n g la ti ri u ac o rt S ti m ti e e n h e c an meer u v tr s n n ie o h e t ra p p o re c e e r in t o n tp lo onder m g van de voor he e li n g e n , g e le id in k e b ik opmaat e tw d n wo e n in ie u w b o u o rd e n . ra l k a n s e met n id e li jk w z ie t v o o o m b in a ti meer du c r e in v s ro la g m o e t h ie van oud In 2 0 1 0 o w a a rd . H e e rh u g

Me lkt oos t Ilp erv eld Dir ect eur Erw in van den Be rg (St iva s), Jan Ku ipe r (La nds cha p No ord -Ho llan d), ged epu tee rde Ro b Me erh of (No en vee hou der Fe rry ord -Ho llan d) de Vri es too stte n beg in dec em ber op de het Ilpe rve ld, wa arb kav elru il in ij twe e boe rde rije n me t ops tall en en 8 van eig ena ar ver wis hec tar e gro nd sel den en nog een s 50 hec tar e vrij kw bed rijv en te ver gro am om and ere ten .

STIVAS MAART 2010 21

HUISSTIJL

COLOFON Uitgave Stivas Noord-Holland Maart 2010

Logo en website

www.boerzoektgrond.nl

Stivas Noord-Holland heeft in december 2008 haar nieuwe huisstijl

In samenwerking met het Kadaster heeft Stivas Noord-Holland

gepresenteerd. Grafisch ontwerpbureau Fraaie Zaken in Haarlem

in 2008 de site www.boerzoektgrond.nl gelanceerd. Bedoeling

ontwierp een nieuw logo. Het ‘oude’ beeldmerk met de kaart van

is om agrariërs een digitaal podium te bieden om percelen te

Noord-Holland die door een perceel steekt, is vervangen door een

zoeken en/of aan te bieden. Hoewel de introductie landelijk

logo, die de wenselijkheid van een kavelruil uitbeeldt. Ook is de

veel publiciteit genereerde, heeft de site nog niet de vlucht

site www.stivasnh.nl aan een complete restyling onderworpen, die

genomen, waarop de stichting aanvankelijk hoopte. Wel hebben

veel positieve reacties heeft gekregen.

inmiddels meerdere agrarische makelaars hun aanbod op de

Klaas Veldt

Kees Hin

MEL KVE EHO UDE R

M EL KV EE

Ove r kav elru il Ron dom

lr ui l O ve r ka ve

al gebruikt voor inventariserende studies om eventueel te worden meegenomen in een ruilproject. Wel is duidelijk dat de basis­gedachte achter het concept aanslaat en nog steeds grote

AM PI NG HO

Ev er st ek oo

UD ER

g

Postadres Postbus 145 1800 AC Alkmaar

‘Zo maken we weer een stap vooruit’

‘Al het land aan één stuk; mooier kan niet’

site gezet. Ook zijn ruilpercelen van de site in enkele regio’s

HO UD ER /C

Bezoekadres Hertog Aalbrechtweg 22d Alkmaar T: 072 57 66 990 F: 072 57 66 991

www.stivasnh.nl [email protected] Redactie De Geus & Hartman, Haarlem Stivas Noord-Holland

interesse geniet.

Fotografie De Geus & Hartman, Haarlem Grafisch ontwerp Fraaie Zaken grafisch ontwerp, Haarlem Opmaak en druk Print Factory, Broek op Langedijk

Schie William van

Gerard Klaver MEL KVE EHO UDE R

M EL KV EE

e Gou w Ove r kav elru il De Oud

HO UD ER

lr ui l O ve r ka ve

‘Het totaalplaatje kwam er steeds mooier uit te zien’

Bu rg er ho

Papier 9Lives, 170 grams FSC gecertificeerd papier

ud t

‘Ruil is de eerste zet in de omvorming van het bedrijf’

Oplage 1500

Publiciteit In december 2008 heeft Stivas Noord-Holland het Stivas Bulletin vervangen door het Stivas Magazine. Het eerste nummer verscheen tijdens de presentatie van de nieuwe huisstijl in het toenmalige DSB-stadion in Alkmaar. In 2009 werd ieder kwartaal een nummer uitgebracht. Doel van het magazine is om ontwikkelingen en achtergronden te belichten over de ruimtelijke (her)inrichting van het landelijk gebied in het algemeen en agrarische structuurverbetering in het bijzonder. Zo kwamen onder andere Adriaan Geuze (landschapsarchitect West8), Herman Wierenga (directeur LNV, regio West), Adri Duivesteijn (wethouder Almere), Dirk Strijker (hoogleraar plattelandsontwikkeling), Willem Bruil (professor agrarisch recht) en verschillende provinciale en gemeentelijke bestuurders in het magazine aan het woord. L?JILN; A?

ÍPia_fnd_mf[h^Îp[hp_

D;;LA;HA+HL(,;JLCF,**3

IIMNBOCT?H&> IH>?L>;A,.H

IP?G
_bio^_lD[hPlifcdeihn

mfin_h4

;H;FSM?

Q_nbio^_lQcg

=iifip_lhon

p[hmnlo]nool

ih^_lti_e4 Í;al[lcm]bj_l cmq_t_hfcde_ mj_]nc_` \_mn_ggcham f_g_hnch jf[hÎ

>_[al[lcm]b_ m_]nilg[a^[ hko[q_lea_f_a _]ihigcm]b_` []niltcdhch^_ _hb_c^hc_ng __l^_\_f[hal a_g__hn_Hc_ b_nf[h^_fcdea cdemn_ ^ilj&t_b__`n _\c_^cha_\loce q_fb p[h^_[al[lcm] (Piilq_nbio^ b_ih^_lh_g_l _lQcg=iiftcd _naliinmn_^__fp[h m^[hiiep[hq b_n\_mn_ggch h^_ni_eigmn jf[hh_h amjf[hpiilb_n _t_hfcde\_f[ha \ocn_ha_\c_^( \cdb_n\_j[f_h  p[h  Cool windt er geen doekjes sterk veroud

??HOCNA;P?P;H>? MNC=BNCHAN?LP?L?;AL;LCM=B?MNLO=NOOL

jaar geleden

erde bestem

als wethou

om. De gemeen

mingsplannen

te zit met enkele

. “Toen ik hier

werk voor het dat alle aanvra ambtelijk appara gen per geval at, moet beoord beleid voor elen. Om gedege de toekomst n te maken, is weten welke het essenti koers de boeren eel om te en tuinders varen. Het in het gebied door Stivas willen uitgevoerde onderzoek agrarische verschaft ons structuur­ dat inzicht .”

;hamn

Cool pakt er in zijn werkka mer de printjes powerpointpre bij van enkele sentaties. Ze zijn gemaak bijeenkomst t voor een inform de avond ervoor, atie­ over schaalv veehouderij. ergroting in “Dat is hier de heel actueel over de mogelij . Er bestaat veel zorg ke komst van varkens­ en gebied, maar kippenflats ook over de in het ontwikkeling de melkveehoude van megast allen voor rij. Veel angst is gebaseerd veronderstelli op verkeerde ngen, zo bleek ook gisteren heeft niet per . Het dierwel definitie te zijn lijden onder opschaling van de

ÍL_]l_[nc_\c_^nf[h^\ioqpifijhc_oq_e[hm_hÎ

ÍF[h^m]b[jcm^_tc_fp[hH_^_lf[h^m_]ofnoolÎ

;^lc>ocp_mn_cdhb_e_fna_\l_e[[hjifcnc_e_gi_^

Mncp[mf[h]__ln__lmn_e[p_flocfmcn_

P?LQ; =BN?

ALIH> <;F;H

MNIN

Grondaanbod ,*+3 door bedrijfs beëindiging Grondbehoefte + 401 ha voor schaalv ergroting Grondbehoefte ­ 1.064 ha ruimtelijk beleid ­ 100 ha + ­ 763 ha +.MNCP;MDO

22 STIVAS MAART 2010

vijf

der voor financi heb ik al geld ??HOCNA;P?P;H>? ën werd aanges gereserveerd teld, om ze te actualis nog niet is MNC=BNCHAN?LP?L?;AL;LCM=B?MNLO=NOOL en extra de

HC,**3

bedrijven, net zo min als het landsch raadsleden ap. De geluide na afloop leken n van de al iets gemati altijd afwach gder, al blijft ten wat het het uiteindelijk discussie over doet in de politiek de bestemmingsp e lannen.” Dat de schaalv ergroting verder doorzet, is En volgens een gegeven Cool onders . trepen de cijfers onderzoek in het structu dat ook. Knelpu ur­ nt is dat de gemeente uit grondpositie balans is, stelt in de de wethouder. “Er is meer vraag

++(+3ool Via de brug in aanbouw klauteren we naar de overkant van de brede sloot. Daar kijken de pinken ons nieuwsgierig aan. Met één armbewegin g duidt Vrolijk alle percelen van de Klaverhoeve . Een karakteristieke molen flankeert het nieuwe weiland aan de oostkant. Het hoge gras is een gewild broedterrein voor de grutto, tureluur en kievit. “Dat biedt ons nieuwe kansen, maar daar kom ik straks wel op terug,” wijst Vrolijk naar de dreigende lucht.

D;;LA;HA+HL(+>?=?G
D;;LA;HA+HL(-DOHC,**3

D;;LA;HA+HL(.IENI
HL(/v>?=?G
++(,2ool

ÍG_n[[hf_a\loap[ h jott_fmnoed_mijboff_ hjf_eÎ +*(/.ool

ËB_n^c_lq_ft cdhb__`n hc_nj_l^_×hc nc_n_ fcd^_hih^_lij m]b[fcha p[h^_\_^lcdp_ hÌ naar extra percelen, dan er in de gemeen voorhanden te aan ruimte is. Dat beteken t dus dat er moeten wijken, eerst bedrijv om andere en n te kunnen Vrijwillige laten groeien kavelruil is . dan het aangew om de efficiën ezen instrum tie van het ent grondgebruik Er is hoop, te verhogen.” constateert Cool. Het onderz voor 19,6 procen oek wijst uit t (20 bedrijv dat en) van de ondern bedrijfsverplaa emers tsing een ‘reële mogelijkheid’ Daarnaast is. is 48,1 procen t van de bedrijv gronden te en bereid om ruilen. “Daar liggen dus sector zelf, kansen. Het om die te pakken is aan de ,” stelt Cool, is over het die wel verbaas geringe aantal d ondernemers verbreding. dat heil ziet “In een gebied in met zulke gronds een prijsop chaarste, en drijvend effect als gevolg, in mijn ogen zou een neventa een alterna k tief kunnen zijn van een sterke voor het behoud bedrijfsvoering . De omstan voor zijn best dighed gunstig. Niedor en daar­ p heeft veel landschappelij te bieden, als k fraaie gemeen te. Dat kan uitgebuit. Als meer worden overheid zouden we daar ook stimulerende best een rol in willen spelen. Bijvoor bedrijven te beeld door begeleiden bij de proced ures om zo’n nieuwe

;;HN; FE;P

?FMJ? L

1 kavel (huiska vel) 2 kavels (1 veldkavel) 3 kavels (2 veldkavels) Meer dan 3 kavels Geen kavels in gebruik

LCD@

22,3 % 25,0 % 20,5 % 30,4 % 1,8 %

Donkere wolken jagen over het Noord-Holl andse polderlandschap. De regen striemt bij vlagen ongenadig tegen de autoruit. Op 3FM voorspelt de weerman ‘…zo af en toe een opklaring’. Hoe onwaarschijnlijk ook, die komt er. Op het ‘Vrolijke Laantje’, het pad naar de Klaverhoeve, breekt – heel toepasselijk – de zon zelfs even door. Over opklaringen gesproken; met een blij gezicht verwelkomt oud-vrachtwagenchauffe ur Jan de gast om vervolgens soepeltjes een met regenwater gevulde emmer over het erf leeg te plonzen. Twee dagen in de week is de ‘hulpboer’ op de zorgboerderij te vinden en hij staat nu op het punt om eieren te rapen. “U komt zeker foto’s maken bij de brug?”, vraagt hij en gaat activite me voor richting ‘de it op te zetten. baas’ in de stal. Maar nogma de ondernemers als: de keuze is aan zelf.”

++(*,ool A_g__hn_

Daar neemt naamgenoo t Jan Vrolijk net afscheid van een vleesklant die Het structuuronde de stal even wilde zien. illustreert verder “Het is nu even droog. Zullen we rzoek overwe direct maar even gend is gefocus dat Niedor p t op de veehounaar de brug lopen? Voor je het weet, stort moeten derij. Cool: het straks weer we ons het “Daarzegt uit de lucht,” bestemmingsp Vrolijk, terwijlinhij zaak in het halletje op richten. oplan eendus in hoofd­ rij ook laarzen wijst. ast ook op “We hebben zeDaarna andere hier in ondernemers alle maten.die sectoren, die Zoek maar een passend in de echt insteke paar uit.” Als vrouw n op het verhog toegevo Annette haar egd waarde van de van hun produc hoofd om deen hoek steekt, veredelingoppert Vrolijk om ‘hulpboer’ t. Bijvoorbeeld of de verwer Piet even mee in te de king. nemen, zodat hij herinde ook even De ke gemeen ling met Anna eenmogelij frisse neus telijke kan halen. Paulowna, Dat laatste moet vandaag wellich t Wieringen, zekerde Wieringermeer en biedt ook de lukken. andere sectore zoals de bollent n de ruimte, eelt en de akkerb ouw,” aldus groot voorsta Cool, die een nder is van 2MNCP;M>?=?G?FCH ”

AP?L E;P?F

Eigendom

fcde_b_lch^_fc

CHAMC NO;NC

bij huiskav el Verhouding huiskavel/veld kavel(s) Gemiddeld aantal veldkav els Gemiddelde veldkavelgroot te

ha

?";H ;FSM?

E_ha_n[f 12,9 ha 61 % 1,3 6,4 ha



++(*2ool Buiten neemt de veehouder Piet bij de hand, terwijl Jan er een tiental meters achteraan struint. Het pad naar de brug in aanbouw is glibberig. “Het perceel achter de brug hebben we erbij gekregen met kavelruil Etersheim. We konden het ruilen met stuk grond aan de overkant van de weg. Qua afstand scheelt het amper, maar nu ligt al ons land aan deze kant. Voorwaarde voor mij was wel dat de brug er kwam. Zodoende ontstaat één groot huiskavel en hoeven we met de trekker of het vee dus niet meer de openbare weg op.”

++(+.ool

Twee dik ingepakte medewerkers van Roelofsen Machineverhuur & Grondwerken in Zuidscherm er monteren de brugdelen op de liggers. Her en der liggen stukken gereedschap . Met een rolmaat meet een van de bouwers de afstand tussen de brugdelen. “Klopt weer als een bus,” stelt hij tevreden vast. “Da’s mooi,” reageert Vrolijk. Vanwege de overvloedige neerslag de laatste weken, moeten de pinken zo langzamerh and wel onderdak. “Als de brug klaar is, begeleiden we eerst de dieren rechtstreeks naar de stal,” glundert Vrolijk. Met de ruil en kavelwerken kan het bedrijf zeker weer tien jaar vooruit. “Met mijn 55 jaar, kom ik inmiddels aardig in de buurt van mijn pensioen.”

We krabbelen terug over de brug en stappen door het drassige weiland, richting de boerderij. Jan en Piet hebben al eerder gebroederlij k een veilig heenkomen gezocht. “Ik ben echt blij met de brug. We hadden ook voor een dam met een duiker kunnen kiezen, maar daarmee zouden we de toegang tot het waterrijke deel van de Zeevang hebben afgesloten. Bootjes en schaatsers kunnen er dan niet meer door. Dat wil ik niet op mijn geweten hebben.”

++(*2ool

++(-1ool Net als het begint te miezeren, stappen we de stal binnen. Zoon Joost is bezig met het scheren van de merendeels roodbonte koeien. Zijn vader licht even toe wie hij rondleidt. Joost kijkt er niet van op. Regelmatig nemen burgers een kijkje op de boerderij. Er is zelfs een speciaal ‘terras’ gebouwd, met uizicht over de heuvelstal. “Deze potstal is zo ingericht dat de dieren de mest zelf in de goten trappen. Dat systeem zie je niet veel, maar ons bevalt het heel goed. En de koeien zijn er ook helemaal aan gewend.”

++4+.ool

++(..ool Met een druk op de knop haalt Vrolijk de beweegbare trap naar beneden, die toegang biedt tot de ‘skybox’. Boven aangekomen, wijst de veehouder op het automatische systeem, waarmee de heuvel twee keer per dag van vers stro wordt voorzien. Het is een van vele aanpassingen in de bedrijfsvoering, waarmee de veehouder meer tijd kan besteden aan de neventakken . Een veel grotere ingreep was het afstoten van het melkquotum, twee jaar geleden. “Ik heb veertig jaar lang elke dag de koeien gemolken en vond het op een gegeven moment wel mooi geweest. Mijn hart lag er niet meer. Dan is het tijd om nieuwe wegen in te slaan.”

??HOCNA;P?P;H>? MNC=BNCHAN?LP?L?;AL;LCM=B?MNLO=NOOL

??HOCNA;P?P;H>? MNC=BNCHAN?LP?L?;AL;LCM=B?MNLO=NOOL

??HOCNA;P?P;H>? MNC=BNCHAN?LP?L?;AL;LCM=B?MNLO=NOOL

++4..ool

++(/,ool Richting het halletje borstelen we onze modderige laarzen schoon en stappen even later de behaaglijke kantine in. “Het is hier altijd lekker warm, vooral ook voor onze ‘cliënten’,” zegt Vrolijk, die her en der wat kranten en

ÍP[[lg__g_njo\fc_e_ijchc__halcdj^_e[hm_hÎ

ÍB_ncmai_^^[n^_]i[fcnc_b[[lq_leg[a[`g[e_hÎ

=[h[^[fihenh[e[p_flocfCfj_lp_f^

ÍIhnqcee_fchaaf[mcmeq_mnc_p[hf[ha_[^_gÎ

ÍH[nn_mn[^Î[fmigg_e__lchlocgn_fcde_ija[p_h

;alc\i[l^q_len[[hÍAli_h_JiilnÎ

++4/,ool MNCP;M>?=?G
3

E;>; MN?L# Iil^__f redelijk redelijk redelijk redelijk

MNCP;MDOHC,**3

+/

STIVAS MAART 2010 23

Stivas is een zelfstandige stichting die zich bezighoudt met de verbetering van de (agrarische) ruimtelijke structuur. Het werk van Stivas wordt financieel ondersteund door de provincie Noord-Holland.

Stivas Noord-Holland Hertog Aalbrechtweg 22D 1823 DL Alkmaar (072) 57 66 990 [email protected] www.stivasnh.nl www.boerzoektgrond.nl