JAARGANG 1 NR. 2 APRIL 2009
EEN UITGAVE VAN DE STICHTING TER VERBETERING VAN DE AGRARISCHE STRUCTUUR
‘Recreatie biedt landbouw volop nieuwe kansen’ Adri Duivesteijn hekelt gebrek aan politieke moed
WWW.
Inhoud
Wie, Waar, Wat
4
Interview
6
Achtergrond
Melkveehouder William van Schie
LNV-directeur Herman Wierenga voor regio West
Wethouder Adri Duivesteijn hekelt gebrek aan politieke moed
8 Reportage
10
11 Drie meningen
Jaap Bond verricht aftrap van kavelruil op Texel
Makelaar George van der Velden
Vechtstreek vindt eindelijk een ‘groene uitweg’
14 A chtergrond
16 P ortret
18 F ocus op de regio
Jurist Agrarisch Recht Willem Bruil
Voorzitter Stivas De Noordkop George Waiboer
Stivas Midden Noord-Holland
19 R uilcolumn Voorzitter ILG-Commissie West Friesland Vok Kay
www.boerzoektgrond.nl
Kijk voor het volledige verhaal op www.stivasnh.nl/portrettengalerij
Foto: John Oud
3
William van Schie
Wie
Waar
Wat
William van Schie (links) heeft samen met
De melkveehouderij van de familie Van
Behalve een herschikking van grondeigen-
zijn vader Cees (midden), moeder Truus en
Schie telt twee bedrijven, die allebei in de
dom, voorzag kavelruil Burgerhoudt ook
oom Jos (rechts) een melkveehouderijbedrijf
kern van Burgerbrug zijn gesitueerd aan de
in enkele infrastructurele werken. Doordat
in Burgerbrug. Op twee locaties wordt in
oostkant van de Grote Sloot, een waterloop
voldoende partijen bij de ruil betrokken
totaal een quotum van 1,5 miljoen kilo vol
die het dorp doorsnijdt. Met de ruil is achter
waren, was financiële ondersteuning
gemolken. Samen met andere particuliere
de bedrijven een groot kavel van 80 (!)
beschikbaar voor de aanleg van enkele
grondeigenaren en het hoogheemraadschap
hectare gevormd, slechts doorsneden door
dammen. Daarmee is nu al het land achter
Hollands Noorderkwartier werden gronden
de Burgerweg. Langs de Grote Sloot
het bedrijf van Van Schie eenvoudig met
geruild, waarmee kavelruil Burgerhoudt –
bevinden zich nog meer melkveebedrijven,
het vee te bereiken. Kavelruil Burgerhoudt
tevens de naam van een van de boerderijen
naast de bollenteelt de belangrijkste
is de eerste ruil die officieel onder de vlag
van Van Schie - een feit was.
agrarische sectoren voor de gemeente Zijpe.
van het ILG-beleid is uitgevoerd. STIVAS APRIL 2009
3
INTERVIEW
Directeur Herman Wierenga van LNV-directie West:
‘Recreatie biedt landbouw volop nieuwe kansen’
“Het idee om inzichtelijk te maken, wat de overheid in handen heeft, is zeker eens het overwegen waard”
Noord-Holland heeft bij de inrichting van het landelijk groen, gekozen voor een creatieve aanpak. Niet de aankoop van gronden voor recreatie, maar veel meer het beheer is daarbij uitgangspunt. LNV-directeur Herman Wierenga voor de regio West is daar enthousiast over. “Vooral ook omdat het een oplossing kan zijn voor de slechte grondmobiliteit in de provincie.” In zijn verhaal zal Wierenga herhaaldelijk benadrukken dat
zit ‘m niet alleen in de ligging van de percelen. Behandel
als LNV erg enthousiast over de plannen. Daardoor ontstaat
Wat vindt u van het initiatief www.boerzoektgrond.nl?
niet hij, maar de provincie aan zet is. “Bewust hebben we
de landbouw niet te klassiek. Kavelruil draait traditioneel
er ook meer flexibiliteit in het aanbod van aantrekkelijk
“Zoals gememoreerd is de grondmobiliteit in Noord-
de inrichting van het landelijk gebied neergelegd bij de
om schaalvergroting. Nevenactiviteiten varen vaak wel bij
recreatief groen. Dat het even heeft geduurd, heeft alles te
Holland een probleem. Ieder instrument om voor wat
provincie. Zij weten veel beter wat er speelt in de regio’s.
kleinschaligheid. Stivas zou ook naar de samenhang van
maken met de garanties die er moeten zijn voor de kwaliteit
beweging te zorgen, is dus welkom. Het kan voor ons zelf
Met de Wet Investeringsbudget Landelijk Gebied (WILG)
activiteiten kunnen kijken. Daarin schuilen ook kansen.”
en de duurzaamheid van het recreatieve groen. Nu die
een handig instrument zijn om overheidsdoelen te realiseren
hebben we de provincie zeven jaar de tijd gegeven om doelen
afspraken er liggen, kan Noord-Holland met het experiment
en tegelijkertijd uit landbouwkundig oogpunt ook structuur
aan de gang.”
verbetering te bewerkstelligen. Ik neem tenminste aan dat
zender tussendoor gaan zitten, maar de regionale overheid
Hoe functioneert het Investeringsbudget Landelijk Gebied in Noord-Holland?
ook de gelegenheid geven om de afgesproken hectares
“Dat is een zaak van de provincie. Uiteraard wordt er
Blijft Noord-Holland daarin uniek?
natuur en recreatie te realiseren.”
tussentijds gerapporteerd. De tweede evaluatie verschijnt
“Hoewel elke provincie vrij is om zijn werkwijze te bepalen,
Zou de overheid zelf gronden op de site zetten?
pas in april. Daarom wil ik nog geen voorschot nemen op
zijn we wel heel benieuwd naar de resultaten die met de
“Dat is aan DLG. Zij hebben per provincie de gronden van
U heeft als directeur vier provincies onder uw hoede. Hoe verhoudt Noord-Holland zich tot de anderen?
de vorderingen. Ik volg het ook niet op detailniveau om
nieuwe aanpak zijn te behalen. Ik zie ook voor andere dicht
het Rijk overgedragen gekregen, overigens wel met een
uitspraken te doen over sterke en minder sterke regio’s.
bevolkte provincies mogelijkheden. We propageren het zelfs
bepaalde boekwaarde. Ze kunnen ze bij wijze van spreken
Wierenga: “Flevoland is veruit de meest agrarische van de
Wat ik er wel over kwijt wil, is dat de inrichting van de
al bij Zuid-Holland, omdat daar ook heel lastig gronden
niet verpatsen. Waardeverschillen moeten worden gecom
vier, ofschoon ook daar de verstedelijking toeneemt. Noord-
groene recreatie een achterstand heeft opgelopen. Maar
zijn te verwerven. En trouwens: ook hier liggen kansen voor
penseerd. Hoewel ik er dus zelf niet overga, voorzie ik wel
Holland komt op een goede tweede plaats, hoewel daar
dat heeft een reden. Noord-Holland heeft het verzoek
kavelruilinstanties als Stivas, waarbij opnieuw een flexibele
een probleem. De gronden van DLG zijn namelijk gelabeld.
zeker sprake is van gradaties. Onderin gaat het om stedelijke
ingediend om op een andere manier met de inrichting van
en vooruitstrevende opstelling is vereist. In de gesprekken
Dat betekent dat ze een bestemming hebben meegekregen,
landbouw, oftewel een agrarische sector die nauw verweven
de recreatie te mogen omgaan. Het heeft even geduurd
met boeren en tuinders, kunnen die nieuwe ontwikkelingen
die er niet zomaar van af is te halen. Ze zijn betaald met geld
is met de stad. In het midden is sprake van een meer ‘gelijk
voordat we daarover een akkoord bereikten.”
en kansen zeker onder de aandacht worden gebracht. Dat
dat een bepaald maatschappelijk doel dient. Maar het idee
hoeven geen vrijblijvende suggesties te zijn, want er zijn
om inzichtelijk te maken, wat de overheid in handen heeft,
volop gelden voor beschikbaar.”
is zeker eens het overwegen waard.”
te realiseren. Dan moeten we daar niet steeds als stoor
waardige’ verhouding tussen de bebouwing en het platteland, terwijl de Noordkop overwegend agrarisch is. Overigens
Wat houdt die nieuwe aanpak dan in?
Stivas daar naar blijft streven.”
biedt de verstedelijking ook nieuwe kansen, omdat stedelin
“Noord-Holland wil een alternatief voor de klassieke metho
gen behoefte hebben aan rust, ruimte en eerlijke producten.”
de van grond opkopen, namelijk: beheersovereenkomsten
Vanwaar die nadruk op het recreatieve groen?
voor de langere termijn afsluiten op bepaalde locaties.
“Nederland heeft een behoorlijke achterstand op dat terrein.
Wat vindt u van het initiatief van de provincie voor een Grondbank om de grondmobiliteit te verbeteren?
U doelt dan op de verbrede landbouw?
Net zoals dat nu gebeurt met agrarisch natuurbeheer. De
Ruwweg gaat het om 16.000 hectare die moet worden
“In het pré-ILG-tijdperk hebben we daar als ministerie nog
“Inderdaad. Die is in mijn ogen nog steeds niet tot volle
provincie heeft daarvoor goede argumenten. Allereerst is de
gerealiseerd, waarvan het gros in de Randstad. Overigens
een financiële bijdrage aan geleverd. Specifiek om een orga
ontwikkeling gekomen. De sector kan nog veel meer
grondmobiliteit in Noord-Holland een probleem. Er komen
staan die hectares ook nergens ter discussie. Bij nieuwbouw
nisatie op te bouwen, die in Laag-Holland iets in beweging
inspelen op de wensen van de consument in haar nabije
weinig gronden beschikbaar en de aankoop is een kostbare
plannen worden ze nu direct meegenomen. Vroeger was dat
zou kunnen zetten. Nog steeds staan we achter die onder
omgeving. Dat geldt zeker onder de rook van een grote
operatie. Daarnaast bieden beheersovereenkomsten de
anders. De infrastructuur is natuurlijk een eerste vereiste.
steuning, maar nogmaals, het is aan de Noord-Holland wat
stad. Ook een instantie als Stivas kan daarin overigens
land- en tuinbouw extra kansen, wat goed is voor het behoud
Die werd uitaard wel gewoon aangelegd, waarna veelal niet
ze er uiteindelijk mee doen. De provincies zijn zelf aan zet.
een rol spelen. Verbetering van de agrarische structuur
van de sector als beheerder van het landelijk gebied. We zijn
verder werd gekeken.”
Daarvoor zijn we dit avontuur aangegaan.”
4
STIVAS APRIL 2009
STIVAS APRIL 2009
5
ACHTERGROND
Adri Duivesteijn hekelt gebrek aan politieke moed:
boven. Dan krijgt de gemeenschap, dus ook de burger, eindelijk waar voor zijn geld.”
‘Het eigendomsrecht is volledig ontspoord’
De hele kwestie is volgens Duivesteijn gebaseerd op het oerbeginsel van het eigendomsrecht. Als ‘echte’ sociaal democraat zegt de bestuurder persoonlijk niet te veel waarde te hechten aan grond als bezit. “Waarom zou de overheid de grond niet in gebruik mogen geven? Nu wordt misbruik gemaakt van het grondrecht. Dat schaadt de gemeenschap. En dat kan toch nooit de bedoeling zijn?” Extra wrang voor Spiegelhout is dat de gronden nog geen twee decennia geleden nog wel van overheid waren. Daarna zijn de pachtgronden voor normale grondprijzen verkocht
Verbijsterend, noemt Adri Duivesteijn (PvdA) het feit dat de politiek niet optreedt tegen het al jaren voortdurende machtsspel om grond. “Door in heel Nederland grondposities in te nemen worden ruimtelijke ontwikkelingen gemonopoliseerd door een beperkt aantal ontwikkelaars en beleggers. Dat frustreert de democratische besluitvorming.”
aan de agrariërs, die ze weer met winst hebben doorverkocht aan ontwikkelaars. “Inmiddels zijn ze een veelvoud waard geworden en moeten dus eerst astronomische bedragen worden neergeteld om het gebied te kunnen ontwikkelen. Daarmee is het eigendomsrecht volledig ontspoord.”
Kartelvorming Duivesteijn heeft de zaak ook al eens eerder bij de NMA
Materieel betekent dit dat er honderden miljoenen euro’s
Aan de basis voor de inleiding van Duivesteijn ligt een
aanhangig gemaakt. Ook daar nog zonder succes. Vreemd,
verloren gaan door de prijsopdrijving die genoemde
onderzoek dat Almere liet uitvoeren door het Kadaster.
vindt de wethouder. “Want dit is toch de ultieme vorm van
grondtransacties veroorzaken. “Dat geld moet weer worden
Die bracht in kaart welke partijen, welke gronden in handen
kartelvorming. Met allerlei afspraken wordt de concurrentie
opgebracht door of de burger, langs zijn of haar hypotheek,
hebben in de Schaalsprong, een van ontwikkelingsgebieden
effectief uitgeschakeld. Als enige onderhandelingspartner
dan wel door de overheid die de ‘onrendabele top’ moet
ten oosten van de stad. De uitkomsten bevestigden wat
met de overheid, worden de prijzen kunstmatig hoog
wegnemen om tot bouwen te kunnen komen. Het wordt tijd
Duivesteijn al vermoedde. “De eigendomsstructuren zijn
gehouden en gemeenten voor een voldongen feit plaatsen.
dat de Tweede kamer nu eens haar verantwoordelijkheid
heel complex, maar heel duidelijk is zichtbaar dat beleggers
De gebiedsontwikkeling wordt per saldo zo gemonopoli
neemt en deze vorm van speculatie onmogelijk maakt,”
en ontwikkelaars strategische grondposities hebben
seerd door een selecte groep ontwikkelaars.”
aldus de strijdbare wethouder van Almere.
ingenomen. Door contractueel allerlei verplichtingen met
Behalve dat de gemeenschap opdraait voor die extra kosten,
Duivesteijn verwierf vooral bekendheid als lid van de
andere marktpartijen aan te gaan, beperken zij het onder
krijgen die er volgens Duivesteijn ook nog minder voor
parlementaire enquêtecommissie naar de bouwfraude. Daar
ling risico en worden concurrenten zonder grondposities
terug. “Het ziet er in de eerste schetsen soms nog wel aardig
toonde de politicus aan zich als een pitbull te kunnen vast
buitenspel gezet.”
uit. Een golfbaan hier, een architectonisch hoogstandje
bijten in complexe materie. En ook de grondproblematiek
Onbegrijpelijk vindt Duivesteijn het dat er politiek en maat
daar, of er wordt voorgesteld om een oude waterloop weer
heeft de politicus al vijftien jaar in het vizier. “Een van de
schappelijk zo weinig bereidheid is om de problematiek aan
bloot te leggen en zo de cultuurhistorie in ere te herstellen…
redenen om het wethouderschap in Almere te aanvaarden,
te kaarten. Waar de verontwaardiging over de bouwfraude
Naarmate de tijd verstrijkt, komt er van al die prachtige
is dat in deze gemeente de overheid nog eigenaar is van
enorm was, is er voor het grondpositieverhaal amper bijval.
bespiegelingen weinig terecht. Gevolg: de burger moet te
de grond. Het is hier mogelijk om echte keuzen te maken.
“En dat terwijl de schade voor de gemeenschap minstens zo
In Spiegelhout, een deel dat ligt in gemeente Zeewolde,
groot is. Er is sprake van ‘een gebrek aan politiek moed’.
ligt dat anders. Daar zien we dat ontwikkelaars, beleggers
Het stellen van wat Kamervragen is niet toereikend.
en woningbouwcorporaties overal grondposities hebben
Het gronddebat moet opnieuw worden gevoerd. Maar wie
ingenomen. Deze casus is illustratief voor wat overal in
durft zich daar aan te branden? Overheden moeten de
“Naarmate de tijd verstrijkt, komt er van alle prachtige bespiegelingen weinig terecht”
Nederland plaatsvindt.” De PvdA’er won in oktober 2008 de Rotterdam-Maas kantprijs, een tweejaarlijkse oeuvreprijs voor personen
In Noord-Holland…
Foto: Gemeente Almere
veel betalen voor een huis of een leefomgeving van een matige kwaliteit. Materieel gaat er door dit systeem veel geld verloren, dat had kunnen en moeten worden geïnvesteerd in deze gebieden.” Duivesteijn verbaast zich er sowieso over dat de woning markt nog steeds een aanbod gestuurd mechanisme hanteert. “Waarom mag de burger niet zelf bepalen hoe zijn of haar nieuwe huis eruit ziet. We gaan nu voor een
die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de
… speelt de invloed van beleggers projectontwikkelaars op
culturele beleving van architectuur, stedenbouw of
ruimtelijke plannen ook een soms cruciale rol. Met name in de
zeggenschap over de grond terugkrijgen. Dat is de kern.
het hebben aangetrokken. Het is jammer dat de economische
landschapsarchitectuur. In zijn dankwoord deed Duivesteijn
Haarlemmermeer rondom Schiphol, maar ook in de polders onder
De ontwikkeling van gebieden, moet worden losgemaakt van
voorspoed van de afgelopen vijftien jaar ons – om het mild
al een boekje open over de rol van beleggers en project
Amstelveen en het gebied de Kromme Leek bij Hoorn (zie ook
grondeigendom. Door middel van aan concessies gekoppeld
te houden – niet de monumenten heeft opgeleverd, zoals de
ontwikkelaars in het ruimtelijke beleid van lokale over
de ruilcolumn van Vok Kaij op pagina 19), constateert Stivas
automatische onteigening, met eerlijke vergoedingen,
hoogconjunctuur dat in het verleden wel heeft gedaan.
heden. De rede laat zich lezen als een financiële thriller
Noord-Holland dat de agrarische structuur en/of het landschap in
kunnen die gebieden worden herontwikkeld. Door dit
De tweede gouden eeuw is daarmee verloren gegaan in
over ‘verdeel en heers’, ‘geheime dambordconstructies’
het gedrang komt. Dit doordat ontwikkelende partijen strategische
systeem van uitgifte via concessies ontstaat er een gezonde
Vinexwijken.”
en ‘het verleiden van overheden’ .
posities hebben ingenomen om op termijn tot ‘rode’ ontwikkeling
competitie en komen de kwalitatief beste ontwerpen vanzelf
confectiepak, waarvan de glans al is verdwenen, voordat we
over te gaan. 6
STIVAS APRIL 2009
STIVAS APRIL 2009
7
REPORTAGE
DEN BURG, WOENSDAG 25 MAART
Jaap Bond verricht aftrap van kavelruil op Texel:
zijn de tweede fase ingegaan en ondanks de kredietcrisis is er nog steeds animo bij de ondernemers. Dat heeft ook een positieve uitstraling op Het Grootslag dat in korte tijd helemaal is gevuld. Toch een teken dat er nog steeds een gezonde ondernemerszin heerst in Noord-Holland. En daar ben ik blij om. De agrarische sector en recreatie & toerisme zijn economisch de belangrijkste pijlers van de provincie.”
18.24 uur De chauffeur draait het haventerrein van Den Helder op. Het eerste deel van de missie is volbracht. Bond heeft de boot niet gemist.
‘Hectische tijden, maar wel heel interessant’
18.37 uur Bond hapt aan dek een broodje ham weg. Met een pen schrijft hij nog wat laatste aantekeningen in zijn toe spraak. “Of ik nerveus ben? Er is altijd een gezonde span ning. Hoe gaat de avond lopen? Wat is de opkomst en hoe is de sfeer? Dat zijn toch onzekere factoren die het succes van zo’n bijeenkomst bepalen. Op zich heb ik een positieve boodschap. Ik kan de agrarische sector 300 hectare ‘harde compensatie’ aanbieden voor de natuurontwikkeling op het eiland, waar dat eerst 180 hectare was. Ik geloof ook
16.56 uur
dat betekent dat organisaties willen doorpakken.
in kavelruil. Op de Hoge Berg is er in korte tijd ook één tot
Jaap Bond beent door de lobby van hotel NH Barbizon
Dat maakt mijn werk intensief, maar ook heel interessant.
stand gekomen. Daar hebben landbouw en natuurorgani
Palace. De Noord-Hollandse gedeputeerde heeft net voor
Zeker nu worden veel knopen worden doorgehakt.”
saties elkaar gevonden, dus de voortekenen zijn goed.”
van een tweede zeesluis bepleit en is vastberaden de boot
17.19 uur
18.51 uur
van half zeven naar Texel te halen. In Den Burg mag hij de
De ring van Amsterdam is bereikt. De chauffeur sluit
De taxi staat klaar op de kade om Bond naar Hotel Den
aftrap verrichten voor grootschalige kavelruil op het eiland.
netjes aanbij het langzaam rijdende verkeer. “De maandag
Burg te brengen. Daar verblijven ook de initiatiefnemers
en dinsdag zijn de twee vergaderdagen. De rest van de
van de bijeenkomst op het eiland en is door het halen van
week probeer ik zoveel mogelijk de provincie in te gaan.
de ‘vroege’ boot nog net genoeg tijd voor een biefstuk met
Op het navigatiescherm in de dienstauto knipperen allerlei
Ik wil graag met eigen ogen bekijken wat er speelt en ter
frites. Hans Ghijsels van LTO Noord praat ondertussen de
driehoekjes, als waarschuwing voor de files die er in en om
plekke merken of het uitgezette beleid goed werkt en waar
gedeputeerde bij over de laatste stand van zaken.
Amsterdam staan. Bond schudt moedeloos het hoofd. Het
de problemen zitten.”
een groep havenbestuurders de economische noodzaak
17.02 uur
halen van zijn ideale reisschema staat op de tocht. “Dat
17.38 uur
van de avond er even bij pakt. “Ik hoef zelf trouwens pas
Bond vist de toespraak voor die avond uit zijn tas. De
meeste stoelen en barkrukken zijn bezet. De blikken van
om half negen te spreken, dus ik heb nog even speling…”
tekst is voor de gelegenheid helemaal uitgeschreven door
de meeste bezoekers verraden een zeker wantrouwen,
een beleidsmedewerker. “Normaal gesproken heb ik een
of in ieder geval terughoudendheid. Bond begroet bij
Langzaam loopt de feestzaal van de Lindeboom vol. De
puntenspeech, met de onderwerpen die ik aan orde wil
binnenkomst burgemeester Joke Geldorp-Pantekoek, die
Terwijl de chauffeur de auto behendig door het drukke
stellen. Aan de hand van die opsomming, vertel ik in eigen
de bijeenkomst even later op haar typische manier zal
stadsverkeer manoeuvreert, neemt Bond de dag nog eens
woorden waar het in mijn ogen om draait. Dat komt veel
leiden: strak maar toch ook met humor. Dat laatste is geen
door. Het zijn drukke tijden voor de gedeputeerde van
beter over, dan wanneer ik alleen een tekst voorlees.”
overbodige luxe, aangezien de zorg over Waal & Burg nog
economische zaken. Behalve het havencongres heeft hij er
18:37 uur
19.49 uur
gaat ‘m niet worden”, stelt hij, terwijl hij het programma
17.13 uur
17.38 uur
18:51 uur
steeds duidelijk voelbaar is.
nog een handvol vergaderingen en bijeenkomsten op zit
17.51 uur
ten, met de meest uiteenlopende onderwerpen. Intensieve
De files zijn gepasseerd en op de A7 kan eindelijk vaart
20.28 uur
veehouderij, landschapsbeheer, en de metropoolregio
worden gemaakt. Bond checkt de berichten op zijn mobiele
Bond begint zijn inleiding met een korte terugblik op het
Amsterdam zijn die dag de revue al gepasseerd. “Dit is een
telefoon in het decor van de grote glastuinbouwbedrijven
laatste jaar, waarin veel is gebeurd. “De inventarisatie van
hectische periode. Er zijn nu weinig vakantiedagen, dus
op Agriport, waarvan Bond de projectvoorzitter is. “We
Stivas heeft me gestimuleerd om voor Texel naar oplos 19:49 uur
8
STIVAS APRIL 2009
STIVAS APRIL 2009
9
DRIE MENINGEN
Vechtstreek vindt eindelijk een ‘groene uitweg’
singen te zoeken. De boeren willen graag verder, maar
De kwestie
ondervinden belemmeringen in de agrarische structuur. Dertig ondernemers hebben tijdens inloopbijeenkomsten hun toekomstplannen ontvouwd. Die bieden zeker aankno pingspunten voor verbeteringen. Positief dunkt me, of zijn er ook tegenstanders van deze aanpak?” Uit de zaal komt één volmondig ‘ja’. Bond concludeert dat er blijkbaar brede steun is voor de ingeslagen weg, maar belooft ook zo snel mogelijk contact op te nemen met de tegenstander.
21.01 uur De aftrap voor de grote kavelruil op Texel is verricht. Het
22.49 uur
is pauze en Bond stapt direct af op diegene die uit onvrede zijn hand op stak. De gedeputeerde schuwt de confrontatie
Daarmee zit voor Bond een lange werkdag erop. Ondanks
niet. Hoewel hij de wrevel niet kan wegnemen, belooft hij
dat hij op iets meer enthousiasme vanuit de zaal had gere
namens de provincie duidelijkheid over Waal & Burg te
kend, is hij tevreden over het verloop. Het was een bezoek
geven voor de zomer.
aan Texel zeker waard. En die missie naar het eiland zit er nog niet op. Morgenochtend om half zeven volgt een werk
22.49 uur
ontbijt met wethouder Nico Kikkert over een bedrijventer
Ondanks dat in de forumdiscussie ook het ‘verboden’
rein op Texel. En dan moet er opnieuw een boot worden
woord nog enkele malen is genoemd, is de stemming
gehaald. Nu die van acht uur, zodat Bond twee uur later
minder grimmig dan een jaar geleden, toen de gemoederen
opnieuw in Amsterdam een bijeenkomst over zwemwater
hoog opliepen. Tijd voor een borrel, stelt de burgemeester.
kan bijwonen. Het zijn hectische tijden….
Jarenlang lag de Vechtstreek op slot. Nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen kwamen niet op gang door wantrouwen, verwijten en een starre opstelling van partijen met tegenstrijdige belangen. Hoogtepunt, of eigenlijk dieptepunt, in de vertroebelde verhoudingen was het terugtrekken van de landbouw uit de landinrichting. De overheid kwam afspraken niet na, luidde de beschuldiging. Veehouders moesten alleen maar inleveren aan natuur en daarmee was de limiet bereikt. Uitgerekend de voorgenomen plannen van het Rijk voor de uitbreiding van het wegennet tussen Amsterdam en Almere – nog maar eens een nieuwe ruimteclaim – bracht uitkomst. Met het project Groene Uitweg werd draagvlak gevonden voor ‘herinrichting’ van de Vechtstreek. Dat is mede te danken aan de ruime financiële middelen die vrijkomen voor de ontsluiting van Almere. Dat maakt integrale gebiedsontwikkeling mogelijk. En in dat integrale, schuilt de sleutel voor het succes, stellen drie betrokkenen. Hans Groot (provincie NoordHolland), Krijn Jan Provoost (Natuurmonumenten) en Albert Hooijer (LTO Noord) zijn alle drie verheugd dat de impasse is doorbroken. De afgelopen jaren werd voorzichtig gewerkt aan een betere onderlinge verstandhouding. Met succes. De verschillende belanghebbenden, bereikten inmiddels overeenstemming over de aanleg van ‘nieuwe’ natuur, maar ook over de versterking van de agrarische structuur in de Vechtstreek.
De reacties
WWW.BOERZOEKTGROND.NL
George van der Velden 40 hectare – zeg maar zo’n beetje de kritische
Zou je de site zelf gebruiken?
grens – dan is de kans groot dat de gronden
“Ik heb alle gronden die wij als makelaars
toch weer versnipperen.”
kantoor in de verkoop hebben inmiddels op
Heb je al eens kavels geruild?
de site gezet. Om de genoemde impasse te
“Ik ben als makelaar bij verschillende kavel-
doorbreken, moeten er partijen zijn die
ruilen betrokken geweest. Soms namens een
initiatief nemen. Hoewel ik nog niet echt kan
Wat voor bedrijf heb je?
cliënt die alleen grond inbrengt, maar ook wel
inschatten wat het oplevert, kan het ook geen
“AgriTeam Makelaars is een franchise
namens één van de ruilpartijen. Ik heb zelf Sti-
kwaad om het eens via dit webportaal te
makelaarskantoor met een dertiental verschil-
vas zelf ook wel op ruilkansen geattendeerd.”
proberen.”
lende vestigingen in Nederland. Zelf ben ik als
Heb je interesse in (nog) een ruil?
Heb je percelen in de aanbieding?
agrarische makelaar actief vanuit Obdam, en
“Uiteraard. Zo’n ruil kan de ideale oplossing
“Zoals gezegd meerdere. Maar in Waarland
bestrijk een gebied van Texel tot en met het
zijn voor de ondernemers in het gebied, waar
heb ik sinds kort twee relatief kleine
Noordzeekanaal, zeg maar het werkgebied
een één-op-één-transacties niet haalbaar zijn.
percelen, die naar mijn idee prima in een
van de bovenste zeven Stivasregio’s.”
En het mooie is dat bij een geslaagde ruil alle
kavelruil zouden passen.”
Hoe is de (agrarische) structuur?
partijen er beter van worden.”
Heb je percelen op het oog?
“Die kan altijd beter. In Noord-Holland heb-
Wat vind je van de site?
“Nog niet. Maar dat kan zo veranderen. Ik krijg
ben veel ondernemers nog steeds verspreid
“Die heeft zeker potentie. Maar het is een
geregeld zoekopdrachten van ondernemers,
liggende percelen. En de grondmarkt blijft in
beetje het verhaal van de kip en het ei.
die bijvoorbeeld willen vergroten of verplaat-
beweging. Soms slagen ondernemers erin om
Mensen gaan pas kijken, gericht zoeken en
sen. Dan kan de grondruilsite een mooi middel
alle grond aan één stuk bij elkaar te krijgen.
iets aanbieden, als er daadwerkelijk ook iets
zijn om eens bij iemand aan te kloppen. Het
Als ze vervolgens geen bedrijfsopvolger
op de site gebeurt. Dat is nu nog te weinig het
praat toch wat gemakkelijker als een partij al
hebben en het totale perceel is kleiner dan
geval.”
heeft nagedacht over een eventuele verkoop.”
10
STIVAS APRIL 2009
‘Kijken naar wat ons bindt, niet naar wat ons scheidt’
‘Een man een man, een woord een woord’
‘Besef leefde: laten we er samen sterker uitkomen’
Krijn Jan Provoost
Albert Hooijer
Hans Groot
NATUURMONUMENTEN
LTO NOORD
PROVINCIE NOORD HOLLAND
STIVAS APRIL 2009
11
DRIE MENINGEN
Krijn Jan Provoost
We moeten het niet
ILG-commissie, die verantwoordelijk is voor de uitvoering
ingewikkelder maken
“Voor ontwikkeling van natuur hebben we ook boeren nodig”
ook dat die de mogelijkheid moeten hebben om een renderend
van de Groene Uitweg, is gekeken naar wat ons bindt, in
bedrijf draaiend te houden.
dan het is. Uiteraard is het besluit om de door het Rijk aan
plaats naar wat ons scheidt. Dat is essentieel. Want er blijken
Vervolgens is de aanzet gegeven om naar het hele gebied te
gekochte gronden ook flexibel in te brengen in de gebieds
meerdere gemeenschappelijke belangen te zijn. De vergro
kijken. Welke functie past waar het beste? Sommige gebieden
ontwikkeling, de sleutel geweest voor de heropening van
ting van de capaciteit van de wegen van en naar Almere was
staan al ingetekend op vastgestelde kaarten. Maar over de
de discussie over een betere inrichting van de Vechtstreek.
cruciaal. Niet alleen doordat er toen meer gelden beschik
precieze beheersvormen of de plek van aangrenzende natuur,
Met die technisch toch baanbrekende zet van de overheid is
baar kwamen, maar ook omdat het fraaie open landschap in
kan nog wel degelijk worden gesproken. Voordeel van samen
de impasse doorbroken. Maar nog veel belangrijker is het
gevaar kwam. Dat mocht niet worden aangetast. Die mening
nadenken over het ideale plaatje is dat automatisch ook over
sociale aspect. De betrokken partijen zitten weer om tafel en
was zowel de landbouw als ook de natuur toegedaan.
mengvormen van functies wordt nagedacht, zoals waterber
praten constructief met elkaar. Dan bedoel ik: met respect
Uiteraard moet er in de Vechtstreek nog een hoop gebeuren
ging en natuur. Zo zijn er meer slimme combinaties te verzin
voor elkaars belangen.
voor de ontwikkeling en bescherming van de natuur, maar
nen. Dat is zeker niet overbodig, gezien de ruimtelijke druk
Onder leiding van Frans Evers, de huidige voorzitter van de
daar hebben we ook de boeren bij nodig. Dat betekent dus
die er op de Vechtstreek rust.”
Albert Hooijer
“Op een gegeven moment zette
En daar ben ik wel fel op tegen. Er is niet voor niet een grens
den om door te kunnen blijven boeren. Dat geldt ook voor de
getrokken. Die wil ik verdedigen richting mijn achterban.
ondernemers in de Horstermeerpolder. Ze hebben drie keuzes:
En dat is vaak al lastig genoeg. In de Horstermeerpolder dreigt
blijven zitten en hun tijd uitdienen, hun bedrijf aanpassen of
de agrarische sector uit elkaar te worden gedreven. Het verwijt
verhuizen. Er komen middelen voor bedrijfsverplaatsing.
meekregen. Een andere bestemming was niet bespreekbaar,
is dat LTO Noord te weinig voor de belangen van de agrariërs
Vast staat dat er op een deel van de percelen natuur komt.
terwijl ze voor de landbouw wel strategisch liggen. Agrariërs
is opgekomen. En dat is pertinent niet waar. Punt is alleen dat
Dat besluit is genomen en daar wordt niet op teruggekomen.
kampen hier met matig verkavelde gronden en moeilijke
gedane zaken, geen keer nemen. Ik ben daar consequent in.
Doordat de door het Rijk aangekochte gronden nu ook voor de
productieomstandigheden. Verder zagen natuurorganisaties
Het is voor mij: een man en man, een woord een woord. Het
agrarische sector kunnen worden gebruikt, is er meer ruimte
in dat er door de ontstane impasse van alle ‘groene plannen’
tornen aan de oppervlakte ‘nieuwe’ natuur is niet meer aan de
om bedrijven te verplaatsen of gronden te ruilen. Dat is ook
weinig terecht zou komen.
orde. Net zo min als er nog verder mag worden geschaafd aan
inzichtelijk gemaakt in een ‘fictief kavelruilplan’. Daarin ligt
Persoonlijk kom ik niet op gemaakte afspraken terug. Ik heb
de hectares agrarische grond.
overigens niks vast. Het is puur een overzicht dat de agrarische
de natuurplannen, waarover een akkoord is gesloten, dan
Het verwijt laat zien dat het brede draagvlak, dat is gecreëerd
sector flinke stappen vooruit kan maken. Die kansen, plus de
ook nooit opnieuw ter discussie gesteld. Punt was, dat er
met de Groene Uitweg, kwetsbaar is. Individueel belang staat
extra gelden die in het kader van de Groene Uitweg beschik
later allerlei nieuwe claims overheen kwamen. Dan weer een
soms haaks op het algemeen belang. Toch waak ik over het
baar komen, maken dat we achter de afspraken blijven staan.
‘natte as’, dan weer waterberging. Te vaak is zo geprobeerd
algemene belang, want daarop is het hele akkoord gebaseerd.
Die overeenkomst op het spel zetten, zou pas het algemeen
om er stiekem her en der hectares natuur aan vast te plakken.
Het project Groene Uitweg biedt de agrariërs alle mogelijkhe
belang van de agrarisch sector schaden.”
iedereen in de Vechtstreek de
hakken in het zand. Het Rijk had gronden aangekocht voor natuur, die uiteindelijk in de ruimtelijke visies niet die kleur
Hans Groot
“Er mag niet meer worden geschaafd aan agrarische hectares”
“De Groene Uitweg heeft voor nieuw
uitgebreid om de verkeersproblematiek tussen Almere en
elan gezorgd in de Vechtstreek. Toen
Amsterdam aan te pakken.
“Het fictieve ruilplan toont aan dat er flinke slagen zijn te maken”
medewerking en startsubsidies om iets op te mogen en te kunnen zetten.
bleek dat natuur en landbouw de handen toch ineen konden
En wij als provincie hebben natuurlijk onze opdracht om
slaan. Het feit dat beide partijen nu soms gezamenlijk
natuurdoelen te halen. Dat gaat soepeler als de betrokken
optrekken, als het gaat om de bescherming van het open
partijen met elkaar door één deur kunnen. Dat is een grote
aangekocht op voor de agrarische sector strategische plaatsen.
landschap, is daarvan het zichtbare bewijs. Dat was pak ‘m
verdienste van Frans Evers, die een situatie heeft gecre
Daarvan zou 70 hectare één op één met agrariërs kunnen
beet vijf jaar geleden ondenkbaar geweest.
ëerd dat belanghebbenden net zo lang bleven praten, tot
worden geruild en rond het Naardermeer worden neergelegd
De 4,5 miljard die het Rijk wilde uittrekken, heeft – een
gezamenlijk overeenstemming was bereikt. Dat betekent
in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Dan
beetje oneerbiedig gezegd - ook als een wortel voor de par
dat dus ook de landbouw bestaansrecht moet hebben. Die
blijft nog 90 hectare over, waar door middel van verkoop aan
tijen in het gebied gehangen. Het besef leefde dat die wegen
toekomst zit ‘m niet zozeer in die van voedselproducent
agrariërs of langjarige verpachting, de agrarische structuur
er toch zouden komen. ‘Laten we dan ook zorgen dat we er
voor de wereldmarkt, maar meer in die van beheerder van
verbetering in beweging kan worden gezet. Overigens puur
allemaal sterker uitkomen’, luidde de algemene opinie. Dat
het landschap. Maar dan wel onder betere omstandigheden,
op basis van vrijwilligheid. Want dat is ook de reden voor het
draagvlak in het gebied was het Rijk ook veel waard, aan
zoals een goede kavelstructuur en mogelijkheden om aan
succes van de Groene Uitweg.”
gezien daarmee de wegen zo snel mogelijk kunnen worden
verbreding te doen. Dat laatste betekent: planologische
12
STIVAS APRIL 2009
Het fictieve ruilplan toont aan dat er flinke slagen zijn te maken. In totaal heeft het Rijk destijds 160 hectare grond
STIVAS APRIL 2009
13
ACHTERGROND
Professor Willem Bruil kritisch op ruimtelijk beleid:
‘Het zijn de accountants die het platteland inrichten’ Hapsnapbeleid, broddelwerk en slecht doordacht. Het zijn niet mis te verstane kwalificeringen van prof.mr. Willem Bruil. Als iets niet deugt, dan mag dat best worden benoemd. Stivas Magazine reisde af naar Wageningen, waar de jurist Agrarische Recht het merendeel van de week kantoor houdt. Als een van de adviseurs voor de Wet Investeringsbudget Landelijk Gebied (WILG) geeft hij twee jaar na de invoering zijn visie over de regels die de ruimtelijke inrichting van het platteland moeten verbeteren. Of die dat zouden moeten doen….
“Als wordt doorgebeten, in het belang van de samenleving, zijn er veel minder verliezers”
“Bij de parlementaire behandeling van de WILG heeft land
Voor Bruil staat als een paal boven water dat kavelruilen
bouwminister Veerman vastgesteld wat nu precies wel en
nuttig zijn en in de toekomst steeds meer aan belang
In de entree naar het Instituut voor Agrarisch Recht ruikt
zo ruim tweeënhalf jaar geleden ook het voorontwerp voor
niet onder de noemer van een kavelruil geldt. In zijn reactie
winnen. “Zaak is om ze veel beleidsmatiger aan te pakken.
het naar vers brood. Niet verwonderlijk want de stichting
de WILG op zijn bureau. “De invoering van zo’n nieuwe wet
stelde hij onomwonden dat nu ook woningen binnen de
Dat geldt ook voor herverkavelingen. Overheden laten nu
heeft een onderkomen gevonden in een vleugel van het
is een hoogtepunt in het leven van een jurist. Zo vaak komt
regeling vallen. Dat is heel opmerkelijk en biedt zeker nieuwe
nog vaak teveel ruimte. Als wordt doorgebeten, in het belang
Nederlandse Bakkerij Centrum. In de ruime bibliotheek
het niet voor dat compleet nieuwe regelgeving wordt geïn
mogelijkheden,” constateert Bruil met een brede grijns.
van de samenleving, zijn er veel minder verliezers. Een
verwelkomt Bruil zijn gast hartelijk met een kop Senseo-
troduceerd. Het is ook het moment dat we als juristen lekker
Even later wordt duidelijk waarom: “Ik wil mijn boerderijtje
eerlijke prijs voor een perceel is ook wat waard. Nu blijft er
koffie. “We zijn maar een kleine club, maar zitten hier prima.
beginnen te mopperen over wat er allemaal niet deugt.”
verkopen en in Arnhem een huis kopen. Ik heb al iets op het
vaak een vage bestemming boven een stuk grond hangen.
Agrarisch recht is slechts een bescheiden vakgebied. Ik ben er
In het geval van de WILG is dat zeker niet gespeeld. “Ik vind
oog, maar kan me niet het risico permitteren om straks de
Daar wordt niemand wijzer van. Wat dat betreft is de
ooit bij toeval ingerold als redacteur voor het specialistische
de opbouw van de wet broddelwerk. Niet de ruimtelijke
hypotheek van twee woningen te moeten betalen. De eige
overheid naar mijn idee nog steeds onvoldoende door
tijdschrift en heb me er sindsdien steeds meer in verdiept.”
planning, maar de financiën zijn leidend. Dat kan nooit de
naar van het herenhuis heeft wel interesse in mijn boerderij,
tastend.”
Bruil steekt gevraagd naar zijn mening over de WILG, direct
bedoeling zijn. De ambtenaren hebben zich vooral gebogen
liefst met wat extra grond van een buurman erbij. Kortom alle
van wal. “Accountants hebben het voortouw gekregen bij de
over het vraagstuk: hoe moeten de geldstromen lopen en hoe
ingrediënten voor een ‘kavelruil nieuwe stijl’ zijn aanwezig
Jubeljaar
inrichting van het platteland. De visies van landschapsarchi
wordt dat gecontroleerd? Dat is voor mij als jurist totaal
en als we eruit komen qua prijs, gaan we zeker proberen van
Bruil vervolgt: “Kavelruil is een prachtig instrument.
tecten en ruimtelijke visionairs blijven buiten spel. Dat is de
oninteressant. En volgens mij zal het de burger ook een zorg
de fiscale revenuen te profiteren. Als we geen overdrachts
Mozes introduceerde al een jubeljaar. Binnen vijftig jaar
omgekeerde wereld.” Onverbloemd als altijd geeft Willem
zijn, welke overheid er hoeveel euro’s bijdraagt….”
belasting hoeven te betalen, is het zeker de moeite waard om
zijn zoveel gronden in andere handen overgegaan, dat
de Belastingdienst zich daarover eens te laten buigen.”
een herschikking noodzakelijk is. Kavelruilen en herver
Bruil zijn mening. De agrarisch jurist is daarbij zichtbaar in zijn element. Bij het opstellen van de wet is volgens hem
Mandarijnenwetenschap
Het is Bruil ten voeten uit. Overduidelijk geniet de jurist
kavelingen zijn katalysatoren voor de inrichting van het
onvoldoende nagedacht. “Zoals dat volgens mij wel vaker
Veel benieuwder is Bruil naar de vraag: hoe past het nieuwe
van de steken die de wetgever laat vallen. “Niet dat het in
landelijk gebied. Zeker in Nederland, waar we dicht op
gebeurt bij nieuwe wetten. Op zich valt er dan later meestal
beleid in de ruimtelijke programma’s van de provincies?
Nederland een zooitje is. Integendeel. Maar zoals al gezegd,
elkaar zitten. Vaak worden ruimtelijke conflicten hier dan
nog wel wat van te maken, maar de start is verkeerd. Dat
En dat is volgens hem onduidelijk. “Er is geen sprake
het komt regelmatig voor dat regels onvoldoende zijn
ook op het scherpst van de snede uitgevochten. Oplossingen
geldt in mijn ogen zeker voor de WILG.”
van planning. De relatie met structuurplannen en andere
doordacht. Daardoor bereiken ze niet het gewenste effect,
in alle redelijkheid zijn dan extra welkom. Kavelruilen en
ruimtelijke visies ontbreekt. Dat vergroot het risico op
of werken zelfs averechts.”
herverkavelingen bieden die.”
Onafhankelijk
gebrek aan samenhang tussen plannen. Me dunkt, geen
Instituut voor Agrarisch Recht
Ook als vaste columnist voor het Agrarisch Dagblad, neemt
onbelangrijke factoren. Daar komt nog bij dat ook steeds
de jurist geen blad voor de mond. Wekelijks beziet hij ont
onoverzichtelijker wordt welke producten de overheid biedt.
wikkelingen in de agrarische sector door een originele, onaf
Iedere provincie pakt het op een eigen manier aan. De exacte
Prof. Willem Bruil is de grondlegger van het
opbrengsten van het juridisch tijdschrift,
voor projecten in het buitengebied zijn vast
hankelijke bril. Of het nu gaat om megastallen, het financiële
subsidiestructuren zijn zo langzamerhand een mandarijnen
Instituut voor Agrarisch Recht. In 1994 startte
cursussen, juridisch onderzoek, arbitrages en
gelegd. Naast zijn werk voor het instituut heeft
beleid van minister Bos of ruimtelijke vraagstukken, iedere
wetenschap geworden.”
hij de stichting, destijds vanuit een kantoor in
tuchtrecht. Ook wordt de stichting geregeld om
Bruil ook een bijzondere leerstoel agrarisch
keer houdt Bruil er zo zijn eigen kijk op na. Als grondlegger
Dat geldt ook voor kavelruilmogelijkheden, vervolgt Bruil.
de Landbouwuniversiteit Wageningen.
advies gevraagd, zoals bij het voorontwerp van
recht op de universiteit van Groningen.
van het Instituut Agrarisch Recht in Wageningen, kreeg hij
Sowieso constateert de jurist daar enkele onduidelijkheden.
De stichting wordt gefinancierd door de
de WILG, waarin de nieuwe subsidiestructuur
14
STIVAS APRIL 2009
STIVAS APRIL 2009
15
PORTRET
George Waiboer zwaait af als voorzitter Stivas De Noordkop:
zaken. De ruilen moeten door neutrale mensen worden
Een van de meest aansprekende ruilen, die Waiboer mee
begeleid. Als boer krijg je geen openheid. Net zoals de
maakte was ‘Vinkentoren’ bij Callantsoog. “aanvankelijk
medewerkers nooit politiek stelling mogen nemen.
zou het een puur agrarische ruil zijn, maar door de aanleg van waterberging en natuur, dreigde het gebied alsnog te
“Vanwege het vrijwillige karakter gaan alle deelnemers er op vooruit bij een kavelruil”
versnipperen. Door slim met eigendommen te schuiven, ontstond ruimte voor een levensvatbaar bedrijf en konden daarnaast ook natuur- en recreatieve doelstellingen worden behaald. Ruilen en herschikken is een kwestie van geduldig opereren. Duwen en trekken werkt vaak averechts. Hoewel je soms juist wel moet doorpakken,
‘Bij notaris zitten alleen blije gezichten aan tafel’
De voorzitter is er voor de grote lijnen en komt pas in
bijvoorbeeld als er een tussen zit. Kavelruil vraagt dus
beeld als er ergens problemen zijn. En als ik eerlijk ben,
ook de nodige mensenkennis.”
gebeurde dat niet eens zo vaak. De medewerkers zijn
Waiboer heeft zich in het bestuur regelmatig uitgesproken
ervaren en weten waar ze het over hebben. De meeste
voor een sterke centrale aansturing van Stivas. “Maar de
plooien strijken ze dan ook zelf glad.”
regio’s mogen zeker niet worden opgedoekt. Het fijne
Zwarte gat
bare informatie op. Regiobestuurders kennen de mensen
Waiboer bereikt komende zomer de pensioengerechtigde
ter plaatse. Of het nou negen of zeven regio’s moeten zijn,
leeftijd van 65 jaar. Daarom vind hij het wel mooi geweest.
omdat de ILG-commissies zo zijn ingesteld, daar wil ik van
In 2000 is het akkerbouwbedrijf verkocht. De grond is
af wezen. Ik heb wel het gevoel dat sommige weerstand om
gebruikt voor de inrichting van Hollands Bloementuin, de
in te krimpen voortkomt uit angst voor de eigen bestuurs
realisering van een duurzaam bollenproductiegebied van
zetel. Dat is verkeerd. Niet de eigen persoon, maar de
400 hectare. “Ik ben daarna niet in het beruchte zwarte
stichting staat voorop.”
gat gevallen. Dat kwam ook wel doordat ik er – zeker na de bedrijfsbeëindiging - nog allerlei bestuurlijke functies naast deed. Ik ben overigens nooit zo’n ‘baantjesjager’
Zijn mooiste herinneringen als voorzitter houdt hij over aan de bezoekjes aan de notaris. “Dat zijn toch feestelijke momenten. Dan zie je alleen blije gezichten aan tafel. Het is de kroon op het geleverde werk.” George Waiboer zwaait in maart 2009 af als voorzitter van Stivas De Noordkop. Tijd om in Stivas Magazine eens terug te blikken.
netwerk aan bestuurders levert Alkmaar vaak heel bruik
geweest. Ik ben steeds benaderd. En als je dan ergens
“Ik heb wel het gevoel dat sommige weerstand om in te krimpen voortkomt uit angst voor de eigen bestuurszetel”
De Noordkop zich inzetten voor structuurverbeteringen.
een keer ‘ja’ op zegt, weten ze je vervolgens veel vaker te
Een ruilverkaveling is namelijk nooit klaar; eigendom
vinden.”
van land verandert steeds.’ En dat intro is nog steeds
De functie van secretaris voor Hollands Bloementuin was
actueel. Al plaatst Waiboer er nog wel een kanttekening
wel een van de meest intensieve bestuurlijke klussen die
bij. “Ideeën moeten wel bij de ondernemers zelf vandaan
hij heeft geklaard. “Daar ging zeker twee dagen in de week
Het woord ILG is gedurende het gesprek daarmee pas
komen. Wij zitten meer op de achtergrond en komen op
tijd inzitten. Of er geen opmerkingen zijn gemaakt over
voor het eerst gevallen. Waiboer is dan ook bepaald niet
verzoek in actie. Alleen dan is er draagvlak.”
belangenverstrengeling? Dat zal gerust. Maar we hebben
enthousiast. “Op dit moment spelen er even geen concrete
Waiboer moet bekennen dat hij bij zijn aanstelling in 1997
het met de verkoop van het bedrijf zo zuiver mogelijk
kavelruilen in dit gebied, maar ik heb vernomen dat
wel eens van Stivas had gehoord, maar wat de stichting
gespeeld. Ik heb altijd open kaart gespeeld. Praatjes houd
agrarische projecten moeilijk scoren in de commissie. De
precies deed, was hem eigenlijk niet duidelijk. “Dat
je altijd. Trouwens we hebben voor de andere akker
natuur is wat mij betreft te veel overgewaardeerd. Dat kan
waren dan ook mijn eerste taken. Me goed inlezen in de
bouwers in het gebied goede afspraken kunnen maken.
niet de bedoeling zijn, zeker niet gezien het grote ruimte
organisatie en vervolgens werken aan een grotere bekend
Het was wel een hectische periode, want de ontwikkeling
lijke aandeel dat de land- en tuinbouw heeft hier in deze
heid van de stichting. We hebben onder meer her en der
ging bepaald niet vanzelf.”
streek.”
een kavelruil was afgerond. Want wel beschouwd is er
Perfect instrument
Bridgeliefhebber George Waiboer “komt straks de dagen
geen betere reclame te bedenken. Niet voor niets zitten er
Stivas De Noordkop heeft een belangrijk aandeel gehad
ook heus wel door.”
“Ik begon twaalf jaar geleden gelijk met een feestje,”
bij de notaris alleen blijde gezichten aan tafel. Vanwege
in de ruimtelijke ontwikkelingen ten noorden van Anna
vertelt Waiboer, die er die ochtend speciaal de jubileum
het vrijwillige karakter gaan alle deelnemers er op vooruit
Paulowna. “Het was in ieder geval de grootste klus in mijn
krant ‘25 jaar NOCAS & Stivas De Noordkop’ nog eens
bij een kavelruil.”
periode als Stivas-voorzitter. Het gaat om bollengrond en
heeft bijgezocht. Daarin is te lezen dat de verkaveling van
Zelf heeft Waiboer altijd geprobeerd om op afstand te
daar is uiteraard veel geld mee gemoeid. Kavelruil is dan
de Wieringerwaard het begin vormde van de kavelruilin
besturen. Bij de kennismaking met veldmedewerker Theo
een perfect instrument om dit soort grootschalige projecten
stantie in de Kop van Noord-Holland. ‘Ook in de toekomst
den Haan, waren de werkafspraken binnen vijf minuten
uit te voeren. Alleen zo is het mogelijk om op een betaal
zullen bestuurders en ambtenaren van Stivas
gemaakt. “De medewerkers regelen de dagelijkse gang van
bare manier aangesloten bouwblokken te krijgen.”
16
STIVAS APRIL 2009
inleidingen verzorgd. En meer de publiciteit gezocht, als
ER NA AM : GE OR GE WA IBO (NH ) 4 IN AN NA PA UL OW NA S GE BO RE N: 8 AU GU STU 194 EE RD AK KE RB OU WE R BE RO EP : GE PE NS ION S DE NO OR DK OP OR GA NIS AT IE: STI VA LIJ KE ) H NA ZIJ N (BE STU UR PE RS OO NL IJK : KA N ZIC BB IES , ZO AL S HO N ZIJ OP EN HT RIC PE NS IOE N VO LLE DIG EN EN BR IDG EN . HE T JAG EN , TU INI ER
STIVAS APRIL 2009
17
FOCUS OP DE REGIO
RUILCOLUMN
Stivas Midden Noord-Holland
Gelijke kansen
>
= ; <
Ilperveld Integraal bestaande uit de
verrast door de opstelling van DLG,
Omdat ik ook nog steeds als veehouder
gemeentes Landsmeer, Hoogheem
temeer daar het ‘ruilgrond’ betreft,
actief ben, ligt mijn hart bij het agrarische
De insteek van het investeringsbudget is
raadschap Hollands Noorderkwartier,
inzetbaar voor agrarische structuur
beheer van het landelijk gebied. Overigens
dat actieve regio’s voor hun initiatieven
Landschap Noord-Holland en de
verbetering. Mochten zich nieuwe
niet alleen om die reden. Ik ben van me-
worden gehonoreerd. Als voor de ene
provincie heeft Stivas een structuur
openingen voordoen, dan wil Stivas
ning dat het vooral de boeren en tuinders
streek minder subsidiepotten openstaan
onderzoek uitgevoerd in het Ilperveld.
alles in het werk stellen om de ruil
zijn, die ervoor zorgen dat West-Friesland
dan voor een andere, dan kan dat ontmoe-
Het betreffende gebied bestaat
nieuw leven in te blazen. Vooral ook
zo’n fraai en afwisselend landschap heeft.
digend werken. Daarmee wil ik niet zeggen
grotendeels uit vaarland en er zijn
omdat de agrarische structuur enorm
Weilanden, koolpercelen, boomgaarden
dat ik andere regio’s, de financiële steun
amper nog boeren gevestigd. Om
gebaat is bij een herschikking van
en bloeiende bollenvelden wisselen elkaar
misgun. Integendeel. Maar we moeten in
voor de toekomst toch het beheer te
gebruik van de percelen.
af. Dat maakt deze streek zo mooi om te
West-Friesland wel gelijke kansen krijgen
doorkruisen. Zeker ook via het water. Als
om daarop ook aanspraak te maken.
Beemster II
Wat vaststaat is dat agrariërs nodig
Positiever verliep een huiskavel
zijn om het gebied op een betaalbare
vergroting elders in de Beemster die
manier te blijven beheren samen met
tot een goed einde is gebracht. In
grondeigenaar Landschap Noord-
kavelruil ‘Elk z’n tijd’ hebben drie
Holland.
partijen in totaal 16 hectare grond
Na twee jaar kan ik als voorzitter van de
ingebracht. Daardoor konden twee
ILG-commissie West-Friesland stellen dat
veehouders respectievelijk een
de aanpak van het investeringsbudget
In Landelijk Noord, het gebied binnen
huis- en veldkavel vergroten. Stivas
landelijk gebied op toeren begint te komen.
de gemeentegrenzen van Amsterdam
is extra blij met het slagen van de
Op zich spreekt het idee me aan dat
boven de stad, is op verzoek van de
ruil, omdat eerder een ruil afketste
plannen uit het gebied zelf moeten komen.
gemaakt voor het verbeteren van vaar-
het gebied. Als ILG-commissie gaan wij
centrale dorpsraden een onderzoek
(zie Beemster I). Zo is wederom in de
Dat is ook een van de redenen dat ik de
routes door het gebied. Vanaf een bootje is
voor het behoud van een ‘groene band’ ten
gedaan. De resultaten zijn eind vorig
praktijk bewezen dat ruilen ook in de
functie destijds heb aanvaard. Het zorgt
nog mooier te zien, wat West-Friesland te
noorden van Hoorn. Niet als conservator
jaar gepresenteerd. Het is de bedoeling
Beemster kan leiden tot agrarische
er namelijk voor dat ideeën door de regio
bieden heeft. Uitbreiding van het netwerk
van het landschap, maar met nieuwe
dat Stivas met de uitkomsten aan
structuurverbetering.
worden gedragen. Dat is voor mij leidend.
aan vaarwegen zijn ook speerpunten voor
initiatieven die de groene dynamiek van
Die opvatting had ik al, toen ik nog als
het ILG.
de omgeving langs de grillige waterloop
agrarisch bestuurder, heb ik me sterk
Als voor de ene streek minder subsidiepotten openstaan dan voor een andere, dan kan dat ontmoedigend werken.
kan worden verbeterd. De animo lijkt
In de Mijzenpolder is een conceptruil
hoog, aangezien bijna alle veehouders
plan gemaakt. Dit op basis van eerdere
in het gebied aan het onderzoek
gesprekken met agrariërs en eigenaar
Als ik zie wat de ontwikkeling van het
Friesland. Op zich een goed gegeven, ware
hebben deelgenomen. In ieder geval
en verpachter Staatsbosbeheer.
Wieringerrandmeer teweeg brengt, dan
het niet dat het tegelijk ook een beperking
zijn de burgers in het gebied unaniem
Het concept is onlangs aan de natuur
zou ik me daarvoor lastig kunnen inzetten.
inhoudt. En daar heb ik toch moeite mee.
van mening dat het gebied zijn huidige
organisatie voorgelegd. In het plan
Een dergelijk project biedt de regio zeker
De regelgeving is namelijk zodanig dat
karakter moet behouden: oftewel het
kunnen enkele knelpunten in het
perspectief, maar ik heb sterk mijn twijfels
West-Friesland voor veel subsidies net
groene weidse landschap kan het beste
gebied worden opgelost, zoals de
over de grootschaligheid ervan. Natuurlijk
buiten de boot valt. Daar waar Alkmaar nog
door agrariërs worden beheerd.
ontsluiting van enkele eigendommen
zijn er voorstanders, maar door de enorme
wel de status van grote stad krijgt, geldt
gememoreerd - een belangrijk element in de ILG-aanpak. Maar eigenlijk zou dat voor het hele ruimtelijke beleid moeten gelden. Als sprekend voorbeeld noem ik de zorgwekkende ontwikkelingen rond de Kromme Leek. Waar politici – onder druk van projectontwikkelaars - pleiten voor
versterken. Daarbij zijn het West-Friese Water is sowieso een van de hoofdingredi-
landschap en zijn burgers veel meer ge-
ënten in de ruimtelijke plannen voor West-
baat. Vok Kay,
VOORZITTER ILG-COMMISSIE WEST-FRIESLAND
van Staatsbosbeheer, een betere
Tot teleurstelling van Stivas en zeker
broedgebieden en agrarische structuur
4. Stivaseo
ook de potentiële deelnemers aan
verbeteringen doordat in gebruik
5. Stivas Westfriesland
een kavelruil, is het proces voor een
zijnde percelen dichter bij elkaar
kavelruil in de Beemster vastgelopen.
wethouder actief was voor de gemeente Noorder-Koggenland.
Draagvlak onder de burgers is – zoals
woningbouw, is daar weinig steun voor in
D: Mijzenpolder
3. Altonstichting
verdeling van gronden in waardevolle COLOFON Uitgave Stivas Noord-Holland April 2009
komen te liggen. De Mijzenpolder
7. Stivas De Groene Buffer
De provincie Noord-Holland gaf
meet ongeveer 650 hectare en wordt
8. Stivas De Meerlanden-Amstelland
- onder meer op advies van de Dienst
vrijwel volledig door veehouderij
9. Stivas De Vechtstreek
Landelijk Gebied - geen toestemming
bedrijven gebruikt als grasland. De
om 15 hectare uit de ‘ruilgrondbank’
polder ligt op het grondgebied van de
in te zetten voor agrarische structuur
gemeenten Schermer en Koggenland.
STIVAS APRIL 2009
wethouder, maar daarvoor ook als
grondruilen de agrarische structuur
C: Beemster I
18
voor de recreatie dicht om de stad.
efficiënter kan worden ingedeeld.
2. Stivas De Noordkop
6. Stivas Midden Noord-Holland
dit gebied geld misloopt, dat beschikbaar is
kavelruil worden afgeblazen. Stivas is
de slag gaat om te kijken of met
1. Stichting Agrarisch Texel
slachtoffers.
versterking. Hierdoor moest de
Op verzoek van de Stuurgroep
B: Amsterdam
Werkgebieden regionale Stivassen
dat niet voor Hoorn. Concreet gevolg is dat
A: Ilperveld
garanderen is gekeken of het gebied
Stivas Midden-Noord-Holland
omvang van het project, minstens zoveel
Bezoekadres Hertog Aalbrechtweg 22d Alkmaar T: 072 57 66 990 F: 072 57 66 991
Postadres Postbus 145 1800 AC Alkmaar
Fotografie De Geus & Hartman, Haarlem
www.stivasnh.nl
[email protected]
Concept en basisontwerp Fraaie Zaken grafisch ontwerp, Haarlem
Redactie De Geus & Hartman, Haarlem Stivas Noord-Holland
Opmaak en druk Print Factory, Broek op Langedijk
Papier 9Lives, 170 grams FSC gecertificeerd papier Oplage 1500
STIVAS APRIL 2009
19
Stivas is een zelfstandige stichting die zich bezighoudt met de verbetering van de (agrarische) ruimtelijke structuur. Het werk van Stivas wordt financieel ondersteund door de provincie Noord-Holland.
Stivas Noord-Holland Hertog Aalbrechtweg 22D 1823 DL Alkmaar (072) 57 66 990
[email protected] www.stivasnh.nl www.boerzoektgrond.nl
