JAARGANG 1 NR.3 JUNI 2009
EEN UITGAVE VAN DE STICHTING TER VERBETERING VAN DE AGRARISCHE STRUCTUUR
‘Vaar mee met publieke opinie en grijp de kansen’ ‘Ontwikkeling glas is kwestie van lange adem’
WWW.
Inhoud
3
Wie, Waar, Wat
Gerard en Berto Klaver
4
Interview
6
Kijk voo volle dige r het verh www aal o .stiv p as port rette nh.nl/ ngal erij
Achtergrond
Melkveehouders Gerard en Berto Klaver
Advies professor Dirk Strijker: ‘Vaar mee met de publieke opinie’
Walter Kooy Nationaal Groenfonds
8 Reportage
10
11 Drie meningen
Cultuurhistorische wandeling rond Castricum
Voorzitter De Noordkop Jan Dijkshoorn
‘Ontwikkeling kassengebied is zaak van de lange adem’
14 A chtergrond
16 P ortret
18 F ocus op de regio
Wethouder Wim Cool over buitengebied Niedorp
Onderneemster Trude Buysman over kamperen bij de boer
Stivaseo
19 R uilcolumn Bert Tessel, docent AOC Clusius College
www.boerzoektgrond.nl
Wie
Waar
Wat
De broers Gerard en Berto Klaver hebben
De boerderijen van de familie Klaver liggen
Doordat veel agrarische ondernemers rond
samen een melkveebedrijf in Zuidermeer.
allebei in het dorp. Het voornemen van de
Zuidermeer land op afstand hadden, was
Op twee locaties in het dorp worden in totaal
gemeente Koggenland om de boerderij
er veel ruimte voor structuurverbetering. In
150 koeien gemolken. Nadat de gemeente
midden in het dorp aan te kopen, is de aanzet
totaal zaten negen ‘ruilers’ bij de notaris aan
Koggenland een zorgbestemming wilde
voor kavelruil De Oude Gouw. Op de andere
tafel. Sindsdien hebben die een grotere
geven aan een van de bedrijven, is gezocht
locatie – een stolp aan de Koggeweg – is
huiskavel of percelen dichter bij het bedrijf.
naar een alternatieve bedrijfslocatie.
vier jaar geleden al een nieuwe ligboxenstal
Naast die herschikking van ruim 90 hectare,
Mede op initiatief van wethouder Jan Vriend
gebouwd. De nieuw te bouwen boerderij is
worden met ILG-steun ook enkele smalle
is vervolgens gekeken hoe op basis van
ook aan de Koggeweg gepland, net buiten
sloten gedempt en een nieuwe waterloop
vrijwillige kavelruil de agrarische structuur
het dorp, maar wel zodanig dat de percelen
gegraven. Het landbouwverkeer op de
rond het dorp kon worden verbeterd.
van beide locaties aaneengesloten liggen.
openbare weg wordt drastisch beperkt. STIVAS JUNI 2009
3
INTERVIEW
Advies professor Dirk Strijker aan agrarische sector:
‘Vaar mee met de publieke opinie en grijp de kansen’ “Er is in Nederland niet onbeperkt ruimte voor de landbouw, dus benut de grond zo optimaal mogelijk”
foto: Rijksuniversiteit Groningen
Het platteland verandert aantoonbaar sneller dan de stad. De landbouw moet daar in mee, stelt professor Dirk Strijker, bijzonder hoogleraar plattelands ontwikkeling aan de Rijksuniversiteit Groningen. Tijdens het symposium ‘Planmatige kavelruil in Drenthe’ op 3 april, beschreef hij de dynamiek van het landelijk gebied. In Stivas Magazine grijpt hij terug op zijn boodschap: “zie veranderingen niet als een bedreiging, maar als een kans.”
bannen. Natuurlijk is een grote huiskavel van belang, maar
nog slechter geweest, als er destijds helemaal niks was gedaan. Er is dus weer veel werk te verzetten.”
In uw inleiding in Assen stelt u: ‘Boeren willen de omgeving aanpassen aan hun bedrijf. Omgekeerd is eenvoudiger.’ Wilt u dat nog eens toelichten?
schap, dan moet een ondernemer zijn drang naar groot
land op afstand, in eigendom dan wel gehuurd, is hier een
schaligheid waarschijnlijk laten vallen. In het kader van
gegeven. Als je daar als ondernemer niet mee kunt omgaan,
de vermaatschappelijking liggen er evengoed kansen, voor
is de Oekraïne misschien een uitkomst. Uiteraard hebben
Wie heeft daarbij het initiatief?
Strijker: “Boeren hebben de neiging om burgers uit te leggen
ondernemers die open staan voor de wensen van de burger.”
kavelruilen wel degelijk nut. Want elke kilometer die minder
“Ik denk dat de overheid niet langer een sturende rol moet
hoeft te worden gereden is er weer één. Dat is gunstig, alleen
spelen. Tenzij er zwaarwegende maatschappelijke doelen
al voor het milieu.”
worden gediend. Het mooie is dat met een kavelruil
meer in de behoeftes van de samenleving moeten voorzien en
Passen grote (agrarische) bedrijven eigenlijk nog wel in het Nederlandse landschap?
daarin ook de kansen waarnemen. Dat is veel vruchtbaarder.
“De plaatselijke burgers en de politiek bepalen wat wel
neel mogelijk, bijvoorbeeld door waterberging te verbinden
Als de grachtengordel of het politieke sentiment een wens
en niet past. Grootschalige glastuinbouw en intensieve
In welke zin is de problematiek hier anders dan in andere Europese landen?
of zelfs eis uitspreekt, kijk dan wat daarmee kan worden
veehouderij moeten zich wat mij betreft beperken tot de
“Niet. Door de grotere bevolkingsdichtheid dan in de meeste
bedrijfsleven zelf het initiatief nemen, eventueel onder
gedaan. Het is energieverspilling om tegen de stroom in te
concentratiegebieden. Die hebben een bijna industrieel
andere Europese landen, spelen hier pregnantere tegenstrij
steund door instanties als Stivas. Waar de overheid wel een
blijven roeien. Vaar mee en grijp je kansen.”
karakter en kunnen dus niet zomaar in het landschap
dige belangen. Maar ook in België, Duitsland en zelfs Polen
verplichting heeft, is het weghalen van administratieve en
worden geplaatst. Met grote bedrijven in de melkvee
speelt de grondhonger een rol. Ook daar zijn verbeteringen
fiscale nadelen. Doen ze dat niet, dan wordt er namelijk
Wat betekent dat ruimtelijk gezien?
houderij, de akkerbouw of de vollegrondstuinbouw heb
van de agrarische structuur aan de orde. We zijn daar als
amper nog geruild.”
“Het landschap is het uitgangspunt. Agrarische activiteiten
ik persoonlijk geen probleem. Een stal met tweehonderd
Nederland zeker niet leidend in. Dat is een misvatting.
moeten daar op worden aangepast. Dat geldt voor het gewas
koeien of meer, draagt wat mij betreft ook bij aan het
Duitsland heeft bijvoorbeeld een veel rijkere historie. De
die de agrariër teelt, maar ook voor de dieren die worden
multifunctionele landschap. Wel moet een boer bij nieuw
deelstaten drukken een grotere stempel op de inrichting
Heeft de overheid voldoende oog voor de agrarische structuur?
gehouden. Past dat niet, dan moet een andere plek worden
bouw aan ‘welstandseisen’ voldoen, net zoals de burgers
van een gebied, dan de Nederlandse provincies met hun
“Zeker. Maar niet meer dan voor bijvoorbeeld de belangen
gezocht. Vergelijk het met de kledingverkoper. Als die op een
dat moeten.”
beperkte invloed. Ook de impact van agrarische structuur
van de burgers. Dat hoeft ook niet. Het ondernemers
dat die het verkeerd zien. Ze bouwen wél de goede stallen en doen wél genoeg aan dierwelzijn. Ondernemers zouden veel
verkeerde plek zit, wordt de winkelstraat ook niet aangepast.
combinaties kunnen worden gemaakt. Doe dat zo functio aan natuur. Voor agrarische structuurverbetering moet het
verbetering is hier niet groter. Eind jaren zeventig vergden
perspectief is wat mij betreft niet per definitie meer waard
Grootschaligheid leidt tot eentonigheid, is de mening van tegenstanders…
de meest ingrijpende ruilverkavelingen een investering van
dan het plezier van een groep burgers. Een boer wijst
hooguit 10.000 gulden per hectare, terwijl het in Duitse
heel snel op de boterham die hij moet verdienen met het
Productieverhoging en vermaatschappelijking zijn de twee koersen volgens u. Wat betekent dat?
“Daar ben ik het niet mee eens. Niet in Nederland,
wijnstreken om het zes- of zevenvoudige ging.”
grasland. Recreërende passanten zouden er financieel geen
“Als je als boer vanuit de opleiding merkt dat je hart ligt bij
gesloten blok. De variatie in het landschap hoeft dus niet
grootschalig ondernemerschap, dan heb je natuurlijk alle recht om daarin verder te gaan. Soms kan dat in Nederland,
De winkelier moet zelf op zoek naar een betere locatie.”
tenminste. Grote bedrijven beheren zelden één aaneen
baat bij hebben. Voor mij hoeft de waarde van een kuub gras echter niet hoger te zijn dan het recreatieve plezier van
verloren te gaan. De mening van de agrarische techneuten,
‘Verkavelingen zijn snel out-dated,’ stelde u in Assen. Wat is daar tegen te doen?
dat dit grote nadelige gevolgen heeft voor de sector, deel
“Weinig. Bernhard Hanskamp is met een interessante studie
landbouw, dus benut de grond zo optimaal mogelijk. En
bijvoorbeeld in de grotere polders en soms zal de boer de
ik niet. Een grote huiskavel wordt feitelijk steeds minder
bezig, waarbij hij het eroderen van de Drentse ruilverkave
dan niet alleen in de zin van intensief, maar vooral multi
grens over moeten. Is het bedrijf gevestigd dicht bij de stad,
belangrijk, vanwege bijvoorbeeld de jaarrond stalvoedering
lingen uit de zestiger jaren nader onderzoekt. De situatie is
functioneel. De vrijwillige kavelruil is een mooi instrument
op een historische plek of bijvoorbeeld in een coulisseland
en snellere tractoren. Veldkavels zijn in Nederland niet uit te
daar bijna weer terug bij af. Al was de structuur uiteraard
om daarbij functies aan elkaar te knopen.”
4
STIVAS JUNI 2009
fietsers of wandelaars. Er is niet onbeperkt ruimte voor de
STIVAS JUNI 2009
5
ACHTERGROND
Fondsdirecteur voorziet breder takenpakket
‘Betere condities nodig voor aanleg boerennatuur’ De ontwikkeling van ‘nieuwe natuur’ door particulieren blijft achter bij de verwachtingen. Reden voor natuurbeherend Nederland om de krachten te bundelen. Eind mei werd de ‘Verklaring van Linschoten’ aangeboden aan landbouwminister Gerda Verburg, waarin financiële en fiscale maatregelen worden voorgesteld om particulier beheer te ondersteunen. Directeur Walter Kooy van Nationaal Groenfonds zette ook zijn paraaf. Stivas Magazine sprak met hem over planologische drukte en de kraamkamer voor innovatief beheer.
“De beleidsmatige drukte in Noord-Holland is tegen het lachwekkende aan”
één grote zwarte vlek worden. De beleidsmatige drukte is
op de hoogte blijven. Dat is van belang voor de houdbaar
Hoewel er op het terrein van agrarische natuurbeheer al
kunnen we toch stappen zetten om het beoogde totale areaal
ongelooflijk, tegen het lachwekkende aan.”
heid van een ruil… En da’s best lastig in Noord-Holland.”
veel gebeurt, zijn voor de boeren betere condities nodig om
te halen. En dat met draagvlak vanuit het gebied. Stivas kan
Volgens Kooy is de situatie in Noord-Holland nog extremer
Kooy spreekt uit ervaring, aangezien hij geruime tijd actief
voldoende nieuwe natuur te blijven ontwikkelen, stelt Kooy
helpen om met kavelruil aaneengesloten blokken te vormen,
dan Utrecht, waar de overheid toch wel raad weet met de
was in de provincie, onder meer voor Laag-Holland. De ont
onomwonden. “Het laaghangend fruit is zo langzamerhand
die de natuurkwaliteit verhogen. Er is ons veel aan gelegen
invulling van de ruimte. “Hier gaat het vooral om plannen
wikkelingen daar volgt hij nu vanaf de zijlijn. “De regio heeft
wel geplukt. Als er niks gebeurt, hoeven we geen grote
om particulier beheer te stimuleren. Vooral ook vanuit de
voor wegen en woningen, oftewel compleet nieuwe functies.
zijn charme, maar het is ook boeiend om landelijk actief
vorderingen meer te verwachten. In totaal zou 40 procent
wetenschap dat daar veel creativiteit zit. Boeren vormen de
Juist het streven naar openheid – toch het specifieke
te zijn. We kunnen als fonds veel doen. Het gaat om aan
van de natuurontwikkeling bij de particulieren moeten
kraamkamer voor innovatief beheer. Ze zijn gewend efficiënt
karakter van Noord-Holland – maakt dat functies over
zienlijke geldstromen. We hebben nu een portefeuille aan
liggen, maar dat wordt bij lange na niet gehaald. Daardoor
te werken en te roeien met de riemen die ze hebben.”
elkaar heen kunnen worden gelegd. Op zich goed, die multi
uitstaande leningen met een waarde van ruim 600 miljoen
staat de taakstelling voor 2018 op de tocht, namelijk de
Dat niet iedere boer staat te trappelen om nieuwe functies
functionele aanpak, alleen wordt het enthousiasme over
euro. Maar het is vooral het maatwerk dat me aanspreekt.
realisering van nu nog 35.000 hectare nieuwe natuur door
op zich te nemen kan Kooy zich goed voorstellen. De over
de vernieuwing nog wel eens gefrustreerd door de taaiheid
Daarin gaan we verder dan een gewone bank.”
particulieren. Reden om de alarmbel te luiden,” zegt Kooy
heid is daar mede debet aan, stelt hij. Om er na een keer
van de realisering. De beleidssnelheid is vele malen hoger
De oorsprong van het Groenfonds lag in de natuurontwik
over de verklaring, die verder werd ondertekend door de
diep adem een ellenlange opsomming aan toe te voegen:
dan de uitvoeringssnelheid. Ondertussen moet de boer in
keling en de bosaanleg. Later kwam ook het behoud van
Federatie Particulier Grondbezit, de Stichting Beheer
“Natura 2000, Robuuste Verbindingszone, Nationaal
principe wel al die kaartjes aan de wand hangen.”
het cultuurlandschap op het bordje van het fonds te liggen.
Natuur en Landelijk gebied, Natuurlijk Platteland Neder
Landschap, Ecologische Hoofdstructuur, behoud van het
land, de Vereniging Natuurmonumenten, Staatbosbeheer
veenpakket, weidevogelbeheer, het Metropolitane Park,
Flipperkast
en de twaalf provinciale Landschappen.
Randstad Urgent… En dan vergeet ik er nog een hele reeks.
Door voortschrijdend inzicht, worden plannen niet zelden
toejuichen als er ook voor recreatief beheer afspraken wor
Volgens de verklaring moet er meer bekendheid komen
Als alle plannen voor het open gebied met pastelkleurig
afgekapt of zelfs volledig afgeblazen, constateert Kooy. Beter
den gemaakt, vergelijkbaar met de regelingen voor agrarisch
voor particulier natuurbeheer en meer duidelijkheid over de
cellofaan over elkaar zouden worden gelegd,dan nog zou het
ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald. “Maar het mag
natuurbeheer. Daarvoor zijn wel specifieke ondernemers
niet zo zijn dat de eigenaren en gebruikers van de gronden
nodig, maar ik denk dat die er zijn. Ik doel dan bijvoorbeeld
Kassieren en financieren
heen en weer worden geslingerd door allerlei wilde ideeën.
op het aanleggen en beheren van fiets- en wandelpaden, het
Het moet geen flipperkast worden. Daar kan niemand een
bouwen van picknicktafels en andere voorzieningen midden
Nationaal Groenfonds is in 1994 opgericht door de provincies en
toekomst op bouwen.”
tussen de weilanden en de akkers. Voordeel is dat zo gebruik
het ministerie van LNV. Sindsdien verleent en ontwikkelt Nationaal
Kooy roemt de snelheid waarmee Stivas kan opereren. De
wordt gemaakt van de kennis en kunde in het gebied zelf.
Groenfonds financiële faciliteiten voor natuur, bos en landschap,
organisatie kan volgens hem adequaat inspelen op de hang
Dat is beter, dan als overheid een kaart te schetsen: ‘zo
Te vaak wordt nog star vastgehouden aan de begrenzingen
waarbij op actuele ontwikkelingen wordt gereageerd en geanticipeerd.
naar multifunctionaliteit. “Eigenlijk wordt kavelruil nog veel
willen we het’. Daar liggen opnieuw kansen voor Stivas. Bij
van de natuur, vindt Kooy. Niet zelden zijn plekken ingete
Kassieren en financieren zijn de kernactiviteiten. Een groot deel van
te weinig gebruikt. Trouwens, ook Stivas ontkomt niet aan
voorbeeld om ondernemers te zoeken, die gezamenlijk zo’n
kend, waar de boeren niet voelen voor natuurfuncties. Op
die taken heeft betrekking op het ILG-subsidiestelsel. Daarnaast be-
het wispelturige beleid. Een mooie ruil kan zo teniet worden
initiatief willen oppakken. En om de kavelstructuur zodanig
plekken waar wel animo is, worden geen middelen beschik
dient het Nationaal Groenfonds bijzondere projecten voor overheden,
gedaan, bijvoorbeeld bij een besluit om het waterpeil te verho
aan te passen, dat de ruimte optimaal wordt gebruikt. Zo
baar gesteld. “Als we daar minder halsstarrig mee omgaan,
particuliere partijen of een combinatie daarvan. Te denken valt dan aan
gen. Stivas moet van alle ontwikkelingen in het buitengebied
worden meerdere vliegen in één klap geslagen.”
regels. Ook is er volgens de organisaties meer financiële- en fiscale ondersteuning nodig. Kooy: “Verburg heeft in eerste instantie positief gereageerd op de voorstellen. Dat geeft hoop voor de toekomst.”
Halsstarrig
Kooy voorziet verder een groei in de richting van open luchtrecreatie. “Ook daar is veel mogelijk. Ik zou het beslist
bedrijfsverplaatsingen, grondbanken en integrale gebiedsontwikkeling. 6
STIVAS JUNI 2009
STIVAS JUNI 2009
7
REPORTAGE
CASTRICUM, WOENSDAG 3 JUNI
Wandeling met melkveehouder en geografe:
19.27 uur Dat laatste gebeurt uiteraard nog steeds, zo is duidelijk te zien vanaf de dijk. Aan de zuidkant zijn meerdere tuinders gevestigd, de andere kant is voorbehouden aan de veehou ders. “Dat heeft alles met de bodemsoort te maken. Bij bodemkundig onderzoek zijn tussen Heiloo en Heems kerk maar liefst 56 verschillende grondsamenstellingen aangetroffen,” doceert Gerard. Lia knikt enthousiast: “Dat is toch fantastisch? De oorsprong is geologisch bepaald, maar later hebben vooral agrariërs daaraan bijgedragen. De ene keer doordat grond werd afgegraven, de andere keer juist omdat het werd opgehoogd.”
‘Boeren schenken landschap rijke historie’
19.00 uur
19.43 uur Doen de kassen geen afbreuk aan het historisch landschap? Lia schudt het hoofd. “Ook dat stukje ontwikkeling hoort bij dit gebied. Ik denk sowieso niet in termen van ‘wel mogen’ of ‘niet mogen’. Het gebied terugbrengen naar een bepaalde periode is onmogelijk, onredelijk en trouwens ook onnodig. Dat er nu van allerlei fases nog elementen zijn terug te vinden, vind ik juist mooi.”
19.00 uur
Polderdijk is daar een voorbeeld van. Vroeger werd het hout
19.57 uur
Precies op het afgesproken tijdstip fietst Lia Vriend het erf
gebruikt als perceelsafbakening voor het vee. Gerard was
We verlaten de dijk en klimmen over het hek, om ver
op van Gerard Veldt aan de Hollaan in Castricum. We lopen
er als jochie veel te vinden. “Een waar paradijs!,” vertelt
volgens op het land van ‘buurman Baltus’ te stappen. Zo
de boerderijcamping op, waar een gast in de wasruimte
de veehouder, die er overigens nog wel eens komt, nu als
maken we een mooi rondje om de ‘Hoge Berg’, een aan
met een theedoek in zijn handen zich “eindelijk even nuttig
beheerder voor Landschap Noord-Holland. “Botanisch
duiding voor de hoger gelegen graspercelen. Zijn metgezel
maakt”. De cultuurhistorische wandeling, heen over de
beheer welteverstaan, dus mijn aanwezigheid blijft beperkt
is ermee verguld. “Prachtig! Dit gebeurt me niet vaak, dat ik
Korendijk en terug door de weilanden, kan beginnen.
tot wat maaiwerk.”
echt door de landerijen loop,” zegt ze, driftig fotograferend.
19.03 uur
19.19 uur
20.12 uur
Nog voor het asfalt van de Polderdijk, draait Lia zich om
Hoewel de ‘hoofdattractie’ van de wandeling – de historische
Gerard blijft met speels gemak historische wetenswaardig
en wijst naar de duinen. “Dat is hier het jongste gebied,
Korendijk – nog steeds niet in zicht is, staan we opnieuw
heden en anekdotes van het gebied oplepelen. Hij heeft er
‘slechts’ duizend jaar oud.” Dat we het maar even weten.
stil. Nu bij de opvallend verschillende waterpeilen. Gerard
veel over gelezen, maar spreekt ook uit eigen ervaring.
Tijdens de tocht zullen de bloemrijke beschrijvingen van
legt gedetailleerd uit waar het water volgens de verschillende
Uit stamboomonderzoek is gebleken dat Jan Veldt uit
beide Castricummers soms ver teruggaan in het verleden.
peilbesluiten naar toe moet of juist vandaan komt. “Door
Bennebroek hier in 1740 is neergestreken, zegt hij. Sinds
Dat betekent behalve wandelen, ook veel stilstaan bij
alle hoogteverschillen, hoe gering ook, is het waterbeheer
die tijd behoort de familie tot de beheerders van het gebied.
datgene wat het landschap zo mooi maakt en heeft gemaakt.
hier echt een kwestie van maatwerk,” zegt hij, wijzend vanaf
Gerard heeft er ontelbare uren het land bewerkt, maar er
een dam op de schuif die het water meestal tegenhoudt en
ook gewoon rondgelopen, op de sloten geschaatst en erin
bij veel neerslag juist doorlaat.
gezwommen, zo blijkt als Lia vraagt naar de diepte.
19.11 uur Lia plaatst de locatie in historisch perspectief: “We lopen
19.21 uur
een zijrivier van de Rijn die tot 2000 jaar geleden bij Cas
Over een pad met aan weerszijden knotwilgen bereiken we
tricum in zee uitkwam. Op de hogere plekken zijn restanten
‘eindelijk’ de Korendijk. “De oorspronkelijke bolle vorm is
20.29 uur
van kleine nederzettingen en akkers – ook wel geesten –
er helemaal uit,” stelt Gerard tot zijn spijt vast. Hij wijt dat
De ruilverkaveling in de negentiger jaren is heel belangrijk
gevonden. Dat is de oorsprong van Castricum. Door
aan het vele gebruik en afspoeling in de natte maanden.
geweest voor de ondernemers in het gebied, vervolgt
menselijk ingrijpen is het landschap steeds veranderd.”
“Gelukkig is de gemeente druk bezig met de restauratie.
Gerard. “Iedereen kreeg grotere aaneengesloten blokken en
De historische waarde is groot, want via de Korendijk werd
meerdere kleine tussenslootjes en kreken werden gedempt.
het gebied beschermd tegen water uit het IJ en kon het
Zo konden we hier door blijven boeren.” Lia is maar wat blij
agrarisch worden beheerd.”
dat – in tegenstelling tot veel andere landinrichtingen – de
De aanleg van een ‘geriefbos’ aan de oostkant van de
19:21 uur
De veehouder houdt zijn rechterhand op borsthoogte “Tot
hier door het voormalige mondingsgebied van het Oer-IJ,
19.14 uur
19:19 uur
zo diep stond ik er dan in.”
19:57 uur 8
STIVAS JUNI 2009
STIVAS JUNI 2009
9
DRIE MENINGEN
Ontwikkeling kassengebied is zaak van de lange adem
grillige vormen van de hoofdwaterlopen wel bewaard zijn
De kwestie
gebleven. “Dat is juist zo karakteristiek voor het gebied.
Crisis of geen crisis. De gemeente Haarlemmermeer ontvouwde dinsdag 2 juni haar herstructureringsplannen in relatie tot PrimAviera. Het nieuwe glastuinbouwgebied is een van de vele ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente, maar wel een van de belangrijkste. In een vol dorpshuis De Reede in Rijsenhout liet wethouder Arthur van Dijk aan de plaatselijke bevolking zien wat de mooie kanten zijn van de herstructurering: vervanging van verouderde bedrijven, een betere ontsluiting van het dorp en de aanleg van extra groen. Maar hoe staat het eigenlijk met de belangstelling van het tuinbouwbedrijfsleven voor de nieuwe glaslocaties? Stivas Magazine ging met enkele betrokkenen - wethouder Arthur van Dijk, tuinbouwbestuurder Jaap Vreeken en de agrarische specialisten Kees van Beek en Martin van Wirdum van ING - in op de voortgang van de ontwikkelingen. Staan bedrijven voor de kavels in de rij? Wat doet het bankwezen, dat toch ook te kampen heeft met de recessie? Hoe kan de overheid de ontwikkeling verder stimuleren? Er is geen reden tot paniek, daarover is iedereen het eens. De ontwikkeling van nieuwe glaslocaties is een zaak van de lange adem. “Op het moment dat de economie weer aantrekt, moeten we klaar zijn om de plannen voortvarend uit te kunnen voeren.”
Het zijn de laatste zichtbare overblijfselen van het Oer-IJ, die ik graag meer geaccentueerd zou zien.”
20.41 uur De Walvispaal, het Krengenbos, de Goudtuinen, de Schuitenkamp… Allerlei tot de verbeelding sprekende plaatsaanduidingen passeren de revue. Lia: “Er zijn hier onlangs resten gevonden van een nederzetting van 200 na Christus.” Gerard knikt: “Uiteraard op een van de hoger gelegen stukken. De plekken met de oudste archeologische vondsten zijn nu nog steeds de beste locaties om te boeren. Vroeger zagen ze het echt niet zo verkeerd….”
20.53 uur
20.53 uur Gerard en Lia zijn aangeschoven aan de keukentafel. De
20.48 uur
beruchte maïskaart ligt op tafel, geflankeerd door koppen
Alles heeft een doel, zoveel maakt het ‘Rondje Hoge Berg’
verse koffie en stukken appeltaart. Gerard: “Ongebreidelde
wel duidelijk. Boeren deden niet zomaar iets. Nog steeds
maïsteelt is niet aan de orde. Het is bedrijfstechnisch
niet trouwens, zo blijkt als het maïsbeleid van de gemeente
onnodig en bodemkundig onmogelijk. Het gebied zal met
ter sprake komt. Bijna op zijn erf aangekomen schiet Gerard
agrarisch beheer altijd open blijven. Zo is het al eeuwen
even uit zijn slof. “De onzin die daar werd verteld, om
geweest en zo zal het wat mij betreft ook nog eeuwen
percelen teeltvrij te houden. Ongelooflijk! Alles werd erbij
blijven.”
De reacties
gehaald. Van de historie tot bedreigde weidevogels aan toe.”
WWW.BOERZOEKTGROND.NL
van slechts 5,5 hectare. De rest lag overal
voorzitter van Stivas De Noordkop, red.) heb
verspreid. We moesten voortdurend met
ik er meerdere keren op gekeken. Hier in de
het vee de weg op en in het land met een
buurt staat weinig ingekleurd, maar dat ver-
melkwagen aan de gang. Daar zag ik geen
baast me niet. Na meerdere ruilen heeft bijna
toekomst in. Er waren voor mij twee opties:
iedereen hier de boel qua structuur aardig
verhuizen of de structuur verbeteren. Met
op orde. Toch denk ik dat de site op termijn
Wat voor bedrijf heeft u?
enkele ruilen is dat laatste gebeurd.”
aanknopingspunten biedt voor nieuwe ruilen.”
“Een melkveebedrijf in Wieringerwaard met in totaal ruim 60 hectare in gebruik, waarvan
Zou u interesse hebben in (nog) een kavelruil?
Zou u zelf van de site gebruik willen maken?
bijna 20 hectare huurland. Ik melk honderd
“Voorlopig niet. Allereerst omdat de noodzaak
“Het lijkt me meer iets voor jongere genera-
koeien. Het jongvee besteed ik uit.”
er niet is. Daarnaast heeft mijn zoon van veer
ties boeren. Die hebben veel meer ervaring
Hoe is de agrarische structuur?
tien (de jongste van negen kinderen, red.) se-
met internet en waarschijnlijk ook minder
“Die kan niet veel beter. Het overgrote deel
rieus interesse in het bedrijf. Tot hij de knoop
schroom om iets op een site aan te bieden.”
van de grond ligt aaneengesloten achter
echt doorhakt, wil ik de boel consolideren. Hij
Heeft u percelen in de aanbieding?
het bedrijf. De enige losse kavel ligt direct
moet er vrijwillig voor kunnen kiezen. Met forse
“Nu niet. Ik zou ook niet weten wat ik ervoor
aan de overkant van de weg en is met een
investeringen zou ik hem voor het blok zetten.
terug zou moeten vragen, ter verbetering
verhard pad te bereiken.”
En ik zou het bedrijf naar mijn inzicht inrichten,
van de eigen bedrijfsvoering.”
Heeft u al eens aan vrijwillige kavelruil gedaan?
terwijl hij er daarna mee verder moet.”
Heeft percelen op het oog?
Wat vind u van de site ‘www.boerzoektgrond.nl’?
“Nee, of ik zou mijn huiskavel moeten nog
“Meerdere keren. Daarom ben ik hier nog steeds actief. Toen ik in maatschap ging
“Ik ben eigenlijk geen computerman, maar
twee akkerbouwers als buren, dus dat zal
met mijn vader, hadden we een huiskavel
ambtshalve (Dijkshoorn is sinds het voorjaar
niet snel gebeuren.”
10
STIVAS JUNI 2009
verder moeten kunnen vergroten. Ik heb
foto: Gemeente Haarlemmermeer
Jan Dijkshoorn
‘PrimAviera wordt gezien als toplocatie’
‘Bij economisch herstel kan het heel hard gaan’
‘Met lef krijg je nog steeds geld bij elkaar’
Arthur van Dijk
Jaap Vreeken
WETHOUDER
Kees van Beek & Martin van Wirdum
HAARLEMMERMEER
AGRARISCHE SPECIALISTEN ING
GLASKRACHT
BESTUURDER LTO NOORD/
STIVAS JUNI 2009
11
DRIE MENINGEN
Athur van Dijk
De herstructurering van kassen verschilt niet wezenlijk met
wezen: dit is het enige grootschalige ontwikkelingsgebied in
die van gewone bedrijventerreinen. Ook daar merken we
de regio. PrimAviera wordt gezien als een toplocatie. Dat merk
dat de ontwikkeling kan opstropen. Aan de andere kant kan
ik ook als lid van de stuurgroep Greenport Aalsmeer, waar we
“Een economisch mindere periode is niet nieuw voor de
het ineens heel snel gaan. Het feit dat enkele tuinders in
zeker voor vol worden aangezien.
tuinbouw. Ondanks dat de vooruitzichten in het verleden
Rijsenhout toch willen verkopen, is tekenend voor het besef
Ik verwacht niet dat de herstructurering zonder slag of stoot
vaker te wensen over lieten, bleef het aantal vierkante meter
dat er op de oude locatie toch echt kassen komen en dat het
verloopt, maar het is een gezamenlijke inspanning meer dan
glasoppervlak groeien. Het duurt meerdere jaren om een
bestaande gebied aan vernieuwing toe is. Dat geeft plano
waard. Met de toekenning van 6 miljoen euro voor de herstruc
gebied te ontwikkelen. Daarom moeten we ook tijdens de
logische duidelijkheid.
turering, toont het Rijk dat ook zij zich sterk maakt voor de hele
recessie doorontwikkelen om, zodra de markt aantrekt,
Natuurlijk is het een extra impuls als de ontwikkeling van
Greenport Aalsmeer. Hierdoor krijgt PrimAviera een duurzame
kavels beschikbaar te hebben. Op korte termijn kan het
PrimAviera soepel gaat lopen. Qua uitstraling, maar ook als
impuls, ook regionaal. Er is ook samenwerking mogelijk met
wel betekenen dat de uitgifte iets langer duurt. We hebben
blijk van het vertrouwen van de sector in de markt. Als het
gemerkt dat de eerste serieuze kopers uiteindelijk toch
bij de een regent, druppelt het bij de ander. De eerste per
problemen kregen om de financiering rond te krijgen.
celen worden momenteel geëgaliseerd. Dat is een duidelijk
Dat is wel een teken aan de wand.
signaal. Daarom blijf ik optimistisch gestemd. Laten we wel
Kees van Beek & Martin van Wirdum
het logistieke bedrijvengebied Amsterdam Connecting Trade,
“Als het bij de een regent, druppelt het bij de ander”
bijvoorbeeld op het gebied van energie. Deze drie gebieden bij elkaar, beslaan 800 hectare. We zijn vastbesloten om die op een duurzame en innovatieve manier te ontwikkelen.”
gunstige voorwaarde. We merken echter dat ondernemers
Het is altijd goed om in een nieuw gebied te zien dat er iets
toch iets kritischer doorrekenen, voordat ze op een nieuwe
gebeurt. Dat wekt vertrouwen. Daarnaast moet meer
locatie gaan zitten. Is het echt wel de beste plek? Kan ik het
duidelijkheid komen over de mogelijkheden op het gebied
wel opbrengen? Dat is toch een uitvloeisel van de onzekere
van energie, bijvoorbeeld als het gaat om de teruglevering
“De klacht dat banken tegenwoordig heel terughoudend
markt. Op zich is het wel goed dat de grote gekte een beetje
van stroom of het gebruik van restwarmte. Energie is een
zijn, horen we wel vaker. Maar in werkelijkheid zit het
over is. Het is nu vooral een kwestie van ‘gezond verstand’.
essentiële factor in de tuinbouw. Zo lang niet inzichtelijk is,
iets anders. Juist de ondernemers zijn momenteel heel
En dat kan natuurlijk geen kwaad.
hoe een ondernemer daar op kan inspelen, zal hij ook geen
voorzichtig. Bij deze dagen we daarom tuinders uit om met
In principe richten we ons als ING op de bovengemiddelde
knopen willen doorhakken.
plannen te komen. Als die goed zijn, stappen we als ING
bedrijven. Daar is het op dit moment rustig. Veel meer zijn
Al met al zijn we zeker niet pessimistisch gestemd. Vanuit de
wel degelijk in. Punt is alleen dat veel ondernemers even een
die ondernemers nu gefocust op nog scherper produceren.
Verenigde Staten bereiken ons geluiden dat de bodem van de
pas op de plaats hebben gemaakt. Daardoor hapert de ont
Vaak komt een ontwikkeling pas op gang als ook de kleinere
recessie daar wel zo’n beetje is bereikt. Als de economie zich
wikkeling van nieuwe glaslocaties. Dat geldt niet alleen voor
bedrijven in beweging komen. Die zitten nu ook moeilijk en
daar hersteld, verwachten we hier een half jaar later te volgen.
kijken de kat uit de boom. Zodoende laat de opschaling nog
Op zo’n moment kan het ineens weer heel hard gaan. We
even op zich wachten.
moeten zorgen dat we er dan klaar voor zijn. Dat geldt voor
Het is te hopen dat de eerste ondernemer die zich op
ons als bank, maar uiteraard ook voor de ondernemers.”
PrimAviera, maar ook voor andere plekken in Nederland.
“Al met al zijn we zeker niet pessimistisch gestemd”
Op zich heeft het nieuwe en geherstructureerde tuinbouw gebied bij Rijsenhout veel potentie. De ligging - dicht bij de veiling, Schiphol en de toeleverende bedrijven – is een
Jaap Vreeken
PrimAviera wil vestigen, snel een vergunning krijgt.
wijken, heeft ook niet bijgedragen aan een vlot verloop.
vernietiging zijn. Daar komt bij dat de herstructurering van
Daardoor zijn alsnog bezwaren gerezen bij omwonenden.
het oude glas in Rijsenhout, ook een directe relatie heeft met
“Ik hoop dat de eerste ondernemer snel mag beginnen te
Zodoende is alles weer stil komen te liggen. Als aan het
PrimAviera. Pas als hier kavels worden verkocht, kunnen ze
bouwen op PrimAviera. De ontwikkeling van het gebied laat
oude plan was vastgehouden, dan had de eerste kas er nu
daar weer verder. En dat is hard nodig. Sommige delen zijn zo
al zo lang op zich wachten. Uiteraard doet de economische
zeker al gestaan.
verpauperd, dat ze tuinbouw onwaardig zijn.
recessie daar geen goed aan, maar ook in betere tijden is er
Zelf zit ik met mijn bouvardiakwekerij op een steenworp
Her en der hoor ik dat er best interesse is voor de kavels.
veel tijd verspild. Dat is grotendeels terug te voeren op de
afstand van het nieuwe gebied. Ik wil graag uitbreiden en
Daar zitten ook innovatieve en omvangrijke plannen tussen.
stroperige procedures en gebrek aan overleg tussen de
ook gebruik maken van de extra energievoorzieningen
De economische recessie hoeft daar geen streep door te zetten.
verantwoordelijke personen bij de overheden. Ik moet
die worden aangelegd. Eigenlijk wacht ik daar al ruim
Ondernemers met lef en goede ideeën krijgen nog steeds het
zeggen dat de huidige wethouder er wel hard aan trekt.
een jaar op.
geld bij elkaar. Kijk maar naar het Westland, waar ook nog
Sindsdien zit er tenminste weer wat beweging in.
Middels een brief hebben we er als land- en tuinbouw
veel gebeurt. En daar gaat het toch om andere grondprijzen.
Het is schrijnend dat de eerste geïnteresseerde ondernemers
organisatie bij de gemeente op aangedrongen, dat het nu
Waarom zou het hier dan niet lukken?”
al meer dan drie jaar in beeld zijn. De poging om op een
toch echt moet gebeuren. Er is al zoveel publiek geld in
gegeven moment van de oorspronkelijke plannen af te
het plan gestoken. Verdere vertraging zou echt kapitaals
12
STIVAS JUNI 2009
“Als aan het oude plan was vastgehouden had de eerste kas er nu zeker al gestaan” STIVAS JUNI 2009
13
ANALYSE
Wethouder Wim Cool over nut van structuuronderzoek:
‘Agrarisch perspectief is wezenlijk element in bestemmingsplan’ De agrarische sector mag dan qua werkgelegenheid niet meer de belangrijkste economische factor zijn in de gemeente Niedorp, ze heeft wel het grootste deel van het landelijk gebied in gebruik. Voor wethouder Wim Cool zijn de toekomstplannen van de agrarische ondernemers dan ook van wezenlijk belang bij het bepalen van het bestemmingsplan voor het buitengebied.
“Het dierwelzijn heeft niet per definitie te lijden onder opschaling van de bedrijven”
Cool windt er geen doekjes om. De gemeente zit met enkele
bedrijven, net zo min als het landschap. De geluiden van de
naar extra percelen, dan er in de gemeente aan ruimte
activiteit op te zetten. Maar nogmaals: de keuze is aan
sterk verouderde bestemmingsplannen. “Toen ik hier vijf
raadsleden na afloop leken al iets gematigder, al blijft het
voorhanden is. Dat betekent dus dat er eerst bedrijven
de ondernemers zelf.”
jaar geleden als wethouder voor financiën werd aangesteld,
altijd afwachten wat het uiteindelijk doet in de politieke
moeten wijken, om anderen te kunnen laten groeien.
heb ik al geld gereserveerd om ze te actualiseren. Dat dit
discussie over de bestemmingsplannen.”
Vrijwillige kavelruil is dan het aangewezen instrument
Gemeentelijke herindeling
nog niet is gelukt, zorgt voor veel onduidelijkheid bij de
Dat de schaalvergroting verder doorzet, is een gegeven.
om de efficiëntie van het grondgebruik te verhogen.”
Het structuuronderzoek illustreert verder dat Niedorp
ondernemers en extra werk voor het ambtelijk apparaat,
En volgens Cool onderstrepen de cijfers in het structuur
Er is hoop, constateert Cool. Het onderzoek wijst uit dat
overwegend is gefocust op de veehouderij. Cool: “Daar
dat alle aanvragen per geval moet beoordelen. Om gedegen
onderzoek dat ook. Knelpunt is dat de grondpositie in de
voor 19,6 procent (20 bedrijven) van de ondernemers
moeten we ons in het bestemmingsplan dus ook in hoofd
beleid voor de toekomst te maken, is het essentieel om te
gemeente uit balans is, stelt de wethouder. “Er is meer vraag
bedrijfsverplaatsing een ‘reële mogelijkheid’ is.
zaak op richten. Daarnaast ook op die ondernemers in de
weten welke koers de boeren en tuinders in het gebied willen
Daarnaast is 48,1 procent van de bedrijven bereid om
andere sectoren, die echt insteken op het verhogen van de
varen. Het door Stivas uitgevoerde agrarische structuur
gronden te ruilen. “Daar liggen dus kansen. Het is aan de
toegevoegd waarde van hun product. Bijvoorbeeld in de
onderzoek verschaft ons dat inzicht.”
sector zelf, om die te pakken,” stelt Cool, die wel verbaasd
veredeling of de verwerking. De mogelijke gemeentelijke
is over het geringe aantal ondernemers dat heil ziet in
herindeling met Anna Paulowna, de Wieringermeer en
Angst
verbreding. “In een gebied met zulke grondschaarste, en
wellicht Wieringen, biedt ook de andere sectoren de ruimte,
Cool pakt er in zijn werkkamer de printjes bij van enkele
een prijsopdrijvend effect als gevolg, zou een neventak
zoals de bollenteelt en de akkerbouw,” aldus Cool, die een
powerpointpresentaties. Ze zijn gemaakt voor een informatie
in mijn ogen een alternatief kunnen zijn voor het behoud
groot voorstander is van zo’n ‘publieke fusie’. “Gezamenlijk
bijeenkomst de avond ervoor, over schaalvergroting in de
van een sterke bedrijfsvoering. De omstandigheden daar
vormen we een sterk op de agrarische sector georiënteerd
veehouderij. “Dat is hier heel actueel. Er bestaat veel zorg
voor zijn best gunstig. Niedorp heeft veel te bieden, als
gebied. Behalve voor de ondernemers zelf, liggen daar ook
over de mogelijke komst van varkens- en kippenflats in het
landschappelijk fraaie gemeente. Dat kan meer worden
kansen op het vlak van kennisontwikkeling en onderwijs.
gebied, maar ook over de ontwikkeling van megastallen voor
uitgebuit. Als overheid zouden we daar ook best een
Kortom: activiteiten die bijdragen aan een fraai landschap
de melkveehouderij. Veel angst is gebaseerd op verkeerde
stimulerende rol in willen spelen. Bijvoorbeeld door
en een economisch sterk buitengebied. Daarvoor zou ik in
veronderstellingen, zo bleek ook gisteren. Het dierwelzijn
bedrijven te begeleiden bij de procedures om zo’n nieuwe
de nieuwe bestemmingsplannen graag de basis leggen.”
heeft niet per definitie te lijden onder opschaling van de
Verwachte grondbalans tot 2019 Grondaanbod door bedrijfsbeëindiging
+ 401 ha
AANTAL KAVELS PER BEDRIJF
Beoordeling verkavelingsituatie ( analyse Kadaster)
1 kavel (huiskavel)
22,3 %
Kengetal
Oordeel
2 kavels (1 veldkavel)
25,0 %
Eigendom bij huiskavel
12,9 ha
redelijk
Grondbehoefte voor schaalvergroting - 1.064 ha
3 kavels (2 veldkavels)
20,5 %
Verhouding huiskavel/veldkavel(s)
61 %
redelijk
Grondbehoefte ruimtelijk beleid
- 100 ha +
Meer dan 3 kavels
30,4 %
Gemiddeld aantal veldkavels
1,3
redelijk
- 763 ha
Geen kavels in gebruik
1,8 %
Gemiddelde veldkavelgrootte
6,4 ha
redelijk
14
STIVAS JUNI 2009
STIVAS JUNI 2009
15
PORTRET
Trude Buysman
gereserveerd voor de camping. Recreatie is daarmee een
versnippering als gevolg. Daarom stellen we voor: teken
serieuze neventak geworden, naast de teelt van bloem
het ‘blauw’ in langs de Weelen, waar een mooie combinatie
bollen (op 6 hectare huurland), pioenrozen, agapanthussen
is te maken met recreatie en natuur.”
en de tulpenbroeierij. De faciliteiten op de camping zijn geprofessionaliseerd, zonder dat de gemoedelijke sfeer eronder heeft geleden. Met een actuele website als belangrijkste promotiewapen, heeft De Gouwe Stek over klandizie niet te klagen. “Vanaf het eerste moment zit de loop erin. Sommige gasten komen van heinde en verre. Zo hebben we al eens een
“Al gaat het soms maar om 1 of 2 hectare, het kan desastreus zijn voor de agrarische kracht van het gebied”
Portugees stel mogen verwelkomen en kregen we onlangs
Onderneemster met hart voor het kleinschalige Voor Trude Buysman hoeft het allemaal niet groter, duurder of sneller. Als beheerder van De Gouwe Stek in Bovenkarspel waardeert ze juist het kleinschalige en het gemoedelijke. Mede daarom weten de liefhebbers van rust en ruimte de boerencamping op loopafstand van het historische stadje Enkhuizen zo goed te vinden.
een echtpaar uit Thailand over de vloer.”
De afwisseling in agrarische bedrijvigheid is een van de
Dat laatste mag best letterlijk worden genomen, zo blijkt
charmes van het West-Friese landschap. Maar die staat
als vaste gast Jan direct langs de receptiedesk de keuken
wel onder druk, beseft Trude. Elke keer wordt er weer een
instapt om te kijken of hij nog een bakkie koffie kan
hapje genomen van de tuinbouw in de volle grond. “Al
scoren. Zijn mok staat al klaar. Jan helpt veel mee op het
gaat het soms maar om 1 of 2 hectare, het kan desastreus
bedrijf en spreekt met Nico de klusjes door voor die mid
zijn voor de agrarische kracht van het gebied. Gelukkig
dag. “Ik hoor hier al bijna bij het meubilair,” grapt hij, om
beseft de burgemeester dat ook. Hij opperde onlangs om
er serieus aan toe voegen. “Trude en Nico zijn geknipt voor
een fonds in te stellen om kleinere percelen op te kunnen
dit werk. Ze zorgen voor een gemoedelijke sfeer, op een
kopen voor de blijvende bedrijven. Daarmee kan verrom
machtig mooie plek. Kortom: het is hier fantastisch!”
meling worden tegengegaan en het landschap worden
Mensenkennis Vol enthousiasme zet Trude zich ook bestuurlijk in. Naast
Geduldig
het voorzitterschap voor de locale afdeling van LTO Noord,
De bevlogenheid van Trude werkt aanstekelijk, zo hebben
is ze actief voor Stivas Westfriesland. Voor de laatste
al veel mensen ervaren. Opgewekt en geduldig neemt
organisatie was ze bij diverse kavelruilen betrokken.
ze voor iedereen de tijd. Of het nu gaat om een tuinder
“Het vergt vooral veel mensenkennis. De manier waarop
met een kritische noot of om een campinggast met een
camping te beginnen was een tikkeltje curieus. Nadat ze
je een potentiële deelnemer de eerste keer benadert, is
ingewikkelde vraag…. “Of er nog wel tijd over blijft voor
in de krant hadden gelezen dat de gemeente in principe
van essentieel belang. De één moet je prikkelen, een ander
mezelf? Genoeg! Allereerst is de camping echt ‘mijn ding’.
afwijzend stond tegenover kamperen bij de boer, vroegen
juist even met rust laten om over de kansen na te denken.
Mijn ouders hadden vroeger een kaasmakerij. We kregen
ze een vergunning aan. Als vertegenwoordiger van LTO
Als tuinbouwbestuurder ken ik al veel mensen in de buurt.
altijd klanten op het erf. Toen ik na mijn trouwen verhuis
Noord werd Trude nota bene zelf door de gemeente
Dat scheelt.”
de, moest ik heel lang wennen aan de stilte. Nu is het weer
gevraagd naar de ‘spelregels’ voor boerencampings. “Eigenlijk speelde het idee veel langer in ons achterhoofd. Het voornemen van de gemeente heeft het proces versneld. Voordat alles vast zou liggen, wilden we een begin hebben gemaakt,” lacht Trude.
een komen en gaan van mensen. Over het algemeen zijn ze
“De één moet je prikkelen, een ander juist even met rust laten om over de kansen na te denken”
Dankbaar werk
hoor. Ik houd bijvoorbeeld van tuinieren, gordijntjes haken en het inrichten van onze ‘pipowagens’ in retrostijl.” Dat lijken stuk voor stuk bezigheden, die betrekking Misschien is dat wel het beste bewijs dat De Gouwe Stek
Eén van de op handen zijnde ruilen, betreft de water
Bewust omdat ze eerst eens wilden kijken of het wel echt
berging ter compensatie van de ontwikkeling van het
zou bevallen. “Mijn man Nico had zo zijn twijfels, met
glastuinbouwgebied Het Grootslag. Een ruil met een
Op 5 mei 2005 kreeg de onderneemster voor het eerst
name over de combinatie met het agrarische bedrijf.
tegenstrijdig karakter. “Vollegrondstuinders moeten
een vergunning om een aantal tenten en caravans op het
Maar het is dik meegevallen. Sterker nog, we beleven er
wijken voor glastuinders,” stelt Trude, die weigert te
grasveld naast de bollenschuur te mogen plaatsen.
ieder seizoen nog meer plezier aan. Het contact met de
spreken van een conflict. “Het is een probleem, dat vraagt
“Inderdaad, nu je het zegt, op Bevrijdingsdag. Haha,
gasten is geweldig. En ook onze dorpsgenoten reageren
om een oplossing. En als het aan mij ligt, vinden we die
zo heb ik er nooit bij stil gestaan. Bevrijd van de regels,
positief. Wat dat betreft is het heel dankbaar werk.”
zeker. Graag zouden we de waterberging op een andere
mochten we toen onze eerste campinggasten ontvangen.”
Inmiddels is er wel het nodige veranderd op het terrein.
plek gepland zien, waar het de huidige agrarische percelen
De aanleiding om juist vier jaar geleden met een boeren
Van de 5,2 hectare die het bedrijf meet, is ruim 2 hectare
niet doorsnijdt. Het areaal dunt al steeds verder uit, met
STIVAS JUNI 2009
in een opperbeste stemming. En ik heb ook zo mijn hobby’s
hebben op de camping. Toch? Trude: “Inderdaad.
De eerste opzet van de camping was laagdrempelig.
16
opengehouden. Dat idee moeten we zeker warm houden.”
zo dicht bij mijn hart ligt.”
AN NA AM : TR UD E BU YSM ER 195 6 GE BO RE N: 17 SE PTE MB H ON DE RN EE MS TER BE RO EP : TO ER IST ISC STE K BE DR IJF : DE GO UW E VA N DE NA AS T HE T BE HE RE N PE RS OO NL IJK : HE EFT ER DE RE ME K ER HE T BE STU UR SW BO ER EN CA MP ING EN EN . RK WE ND HA EN EN ER HO BB Y’S , ZO AL S TU INI
STIVAS JUNI 2009
17
FOCUS OP DE REGIO
RUILCOLUMN
Stivaseo
Praktische informatie
;
= <
Stivaseo
effecten van geslaagde kavelruilen. Het
als ondernemer nog eens op terugkomen,
A: Bergen I
hectare waterberging te realiseren.
instrument is effectief, dient meerdere
is daarmee een stuk groter.
Op verzoek van Dienst Landelijk
Volgens de overheid kan het gebied
doelen en is relatief goedkoop. Dat maakt
Dergelijke externe contacten passen ook in
Gebied (DLG) werkt Stivas aan een
een rol spelen als natuurverbinding
het voor mijn studenten melkveehouderij
het competentiegericht onderwijs, waarbij
verkavelingsplan voor het vliegveld
tussen de duinen en Alkmaar. In het
dus ook een zinvol onderwerp om in de
het initiatief meer bij de studenten ligt.
Bergen. Het project is een uitvloeisel
bewuste ‘zoekgebied’ zijn zo’n tien
lessen te behandelen.
Dat komt vooral tot uiting in een vak als
van de Herinrichting Bergen Egmond
agrariërs actief. Een zorgboerderij
Schaalvergroting is een gegeven in de
‘plattelandsvernieuwing’, dat in het vierde
Schoorl, die begin dit jaar officieel is
zou willen aanhaken op de plannen.
veehouderij. Dat betekent dat ondernemers
jaar wordt aangeboden. Studenten kijken
afgerond. Naast de realisatie van 100
Stivas onderzoekt hoe de verschillende
voortdurend op zoek zijn naar mogelijkheden
dan breder dan het veehouderijbedrijf. Een
hectare natuur, voor de Ecologische
functies in het gebied hun plek kunnen
om uit te breiden in quotum, veestapel en
aspect als communicatie, is daarbij van
Hoofdstructuur, ligt er ook nog een
krijgen, waarbij ze verbetering van de
uiteraard ook grond. De landhonger is groot.
belang. Hoe win je informatie in, hoe sta je
waterbergingsopgave voor de Philis
agrarische structuur laat prevaleren.
Landbouwgrond in Noord-Holland wordt
iemand te woord of hoe schrijf je een goed
steeds schaarser. Dat maakt de ligging
opgebouwde brief? Als studenten zelf op
en de eigendomspositie van percelen van
onderzoek gaan, komen ze automatisch met
teinsepolder, Damlanderpolder en een deel van de Bergermeer. Op het voor
B: Heemskerk
malige vliegterrein heeft een agrariër
De beloofde herverdeling van 11
essentieel belang. Stivas kan helpen die te
die facetten in aanraking.
24 hectare goede landbouwgrond in
hectare BBL-grond in de Driehoek
optimaliseren.
Mijn advies: weg van de eendimensionale
gebruik. Stivas kijkt hoe door middel
van Boreel onder de tuinders in het
Eerlijk gezegd, ben ik wel een beetje
kijk. Als een ondernemer ook oog heeft voor
van kavelruil de agrarische structuur
gebied, staat op de tocht. Een eerder
verbaasd dat Stivas niet al eerder bij ons
andere maatschappelijke wensen en eisen,
in het gebied kan worden verbeterd en
advies van Stivas om daartoe over te
heeft aangeklopt. Sinds de verzelfstandiging
komt dat de eigen bedrijfsvoering ten goede.
de genoemde doelen worden behaald.
gaan en zo de tuinbouw ter plekke
Steeds vaker worden we door het bedrijfs
moet de organisatie zelf de boer op, of nog
Kavelruilen bewijzen dat. Waarom zou een
meer toekomstperspectief te bieden, is
leven benaderd, om een presentatie te
beter de ‘jonge boer’ op. Die heeft immers
veehouder niet een perceel afstaan aan de
door de provincie overgenomen. Om
geven op school of om op een andere
de toekomst.
rand van het dorp, voor een extra voetbal-
Tijdens de laatste fase van de
onduidelijk redenen is het echter nog
manier in het lesprogramma te worden
Herinrichting Bergen Egmond Schoorl
steeds niet tot uitvoering gebracht.
opgenomen. Bedrijven hechten steeds meer
(BES) was het betrekkelijk rustig,
LTO Noord Heemskerk/Beverwijk
waarde aan een vroege introductie van
maar na de afronding wordt Stivas
blijft zich er sterk voor maken dat de
hun producten en diensten bij toekomstige
steeds vaker door ondernemers
percelen niet op de vrije markt worden
ondernemers. Als school zijn we kritisch op
benaderd met verzoeken om met
gebracht, omdat ze dan voor tuinders
welk aanbod we wel en niet ingaan.
kavelruilen de agrarische structuur
onbereikbaar worden. Dit vanwege de
Essentieel is of ze iets wezenlijks toevoegen
te verbeteren. Dit komt mede doordat
door speculanten verstoorde grond
aan het kennis- en ervaringsniveau van de
de resultaten van de herinrichting op
markt.
studenten. Banken, handelaren in melk-
Bergen II
dit punt zijn achtergebleven bij de
veld, als hij daar op een andere plek een
Het instrument kavelruil is effectief, dient meerdere doelen en is relatief goedkoop.
quotum of de Agrarische Bedrijfsverzorging
Ik ben blij dat het alsnog is gelukt om af-
kunnen bruikbare praktische informatie
spraken voor volgend schooljaar te maken.
C: Castricum
aanvragen verband met het structuur
De ontwikkelingen rond de Robuuste
bieden en zijn dan ook van harte welkom.
Behalve een presentatie van de achter
onderzoek dat Stivas uitvoerde, in
Verbindingszone tussen Waterland
Soms benaderen we als AOC Clusius
gronden van Stivas is het de bedoeling om
opdracht van de gemeente Bergen
en Castricum staan op een laag pitje.
College ook zelf externe organisaties. Zo
een actuele kavelruil van dichtbij te volgen.
en LTO Noord. Nieuwe initiatieven
Op het grondgebied van Castricum
ben ik dit voorjaar naar Stivas gestapt. Als
In gesprekken met de deelnemende partijen,
zijn nog in een oriënterende fase, maar
zou daarvoor nog 300 hectare natuur
raadslid van de gemeente Koggenland en
maar ook met aanvullende onderzoekop-
verwacht wordt dat eerdere projecten
moeten worden aangewezen.
oud-bestuurder van het waterschap raakte
drachten, ervaren studenten zo de mogelijk-
Werkgebieden regionale Stivassen
als de Sammerpolder I en II en de
Eerder pleitte de provincie voor een
ik al eerder onder de indruk van de positieve
heden van kavelruil. De kans dat ze er later
1. Stichting Agrarisch Texel
Heerenweg binnenkort navolging
combinatie van functies (landbouw
2. Stivas De Noordkop
krijgen.
met natuur, landschap en recreatie).
4. Stivaseo
Bergen III
5. Stivas Westfriesland
Het hoogheemraadschap Hollands
6. Stivas Midden Noord-Holland
Noordkwartier heeft Stivas
Ook de inzet van een grondbank is geopperd, om daarmee de doel stellingen van ‘de zone’ na te streven en tegelijk ook de agrarische structuur
7. Stivas De Groene Buffer
ingeschakeld om in de Verenigde
te verbeteren. Stivas deed daarvoor
8. Stivas De Meerlanden-Amstelland
Polders tussen Bergen en Schoorldam
eerder al suggesties in een land
9. Stivas De Vechtstreek
als intermediair op te treden. In het
bouwinventarisatie.
gebied ligt een opgave om ruim 50 18
STIVAS JUNI 2009
COLOFON Uitgave Stivas Noord-Holland Juni 2009 Bezoekadres Hertog Aalbrechtweg 22d Alkmaar T: 072 57 66 990 F: 072 57 66 991
moeten lokale overheden die kansen zelf ook beter benutten. Voor een sterk platteland, is de inbreng van de agrariërs essentieel. Daar willen wij onze studenten op voorbereiden, door ze zoveel mogelijk relevante en praktische kennis en ervaring op te laten doen. Stivas kan daar
verwachtingen. Ook houden de
3. Altonstichting
goed stuk grond voor terugkrijgt? Overigens
Postadres Postbus 145 1800 AC Alkmaar
bij helpen. Bert Tessel,
Fotografie De Geus & Hartman, Haarlem
www.stivasnh.nl
[email protected]
Ontwerp en opmaak Fraaie Zaken grafisch ontwerp, Haarlem
Redactie De Geus & Hartman, Haarlem Stivas Noord-Holland
Druk Print Factory, Broek op Langedijk
DOCENT MELKVEEHOUDERIJ OP HET AOC CLUSIUS COLLEGE IN ALKMAAR
Papier 9Lives, 170 grams FSC gecertificeerd papier Oplage 1500
STIVAS JUNI 2009
19
Stivas is een zelfstandige stichting die zich bezighoudt met de verbetering van de (agrarische) ruimtelijke structuur. Het werk van Stivas wordt financieel ondersteund door de provincie Noord-Holland.
Stivas Noord-Holland Hertog Aalbrechtweg 22D 1823 DL Alkmaar (072) 57 66 990
[email protected] www.stivasnh.nl www.boerzoektgrond.nl
