Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Divisie Klinische Methoden en Public Health Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Jaarverslag ’05 Netherlands Center for Occupational Diseases Annual report
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Jaarverslag ’05 Netherlands Center for Occupational Diseases Annual report
WHO Collaborating Center in Occupational Health Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Divisie Klinische Methoden en Public Health Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam
Bestuur NCvB Board of the NCvB Prof. dr. E. Schadé voorzitter divisie Klinische Methoden en Public Health van het AMC MD, PhD, chairman division of Clinical Methods and Public Health, Academic Medical Center Amsterdam Prof. dr. F.J.H. van Dijk hoofd Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC MD, PhD, head Coronel Institute of Occupational Health, Academic Medical Center Amsterdam Drs. A.C. van Esterik directeur bedrijfsvoering divisie Klinische Methoden en Public Health van het AMC MA, managing director operational management division of Clinical Methods and Public Health, Academic Medical Center Amsterdam
Beleidsteam Policy Team Dick Spreeuwers directeur/bedrijfsarts managing director/ occupational physician Gert van der Laan hoofd Solvent Team/klinisch arbeidsgeneeskundige head of the Solvent Team/clinical occupational medicine Teake Pal medisch coördinator Polikliniek Mens en Arbeid/bedrijfsarts medical coordinator of the People and Work Outpatient Clinic/ occupational physician Ingrid Braam hoofd registratiebureau head of the Registration Bureau Annet Lenderink hoofd kenniscentrum head of the Knowledge Center
Inhoud Contents
Bijlagen Appendices
Nieuwe arbeidsrisico’s Occupational risks
5 4
Inleiding Introduction
7 6
Toekomstplannen NCvB Future plans of the NCvB
11 12
Melding en registratie Notification and registration
19 22
Kennisverspreiding Dissemination of knowledge
26 26
Alerts Signaleringsrapport Beroepsziekten 2005 Alerts in Alert Report on Occupational Diseases 2005
37 36
Klinische Arbeidsgeneeskunde Clinical Occupational Medicine
44
Medewerkers NCvB NCvB staff
44
Commissies en werkgroepen Committees and working parties
45
Presentaties en lezingen Presentations and Lectures
46
Universitair onderwijs University education
46
Werk- en congresbezoeken en – (mede)organisatie Working visits and Conference visits and organization
47
NCvB publicaties 2005 NCvB publications 2005
11
Zwanger aan het werk Pregnancy and work
15
Beroepsinfectieziekten Infectious occupational diseases
21
Nieuwe allergieën New allergies
28
Psychosociale klachten Psycho-social disorders
34
Levend lawaai Live noise
38
Klachten aan het bewegingsapparaat Musculoskeletal disorders
Introduction
Dick Spreeuwers, managing director
On 30 March 1995 the Netherlands Center for Occupational Diseases (NCvB) was officially launched at the National Sports Center at Papendal. On 4 November 2005 we celebrated the tenth anniversary of the NCvB with a jubilee symposium, which attracted a large audience of occupational physicians, policymakers, occupational health service professionals and other interested parties. The symposium was closed by Prof. L.J. Gunning, chairwoman of the Board of the Amsterdam Academic Medical Center (AMC), with the announcement of a new NCvB activity, the People and Work Outpatient Clinic. To celebrate its 10th anniversary, the NCvB has published a book entitled ‘Kop in de wind. Tien jaar werken aan beroepsziekten.’ The stories and interviews clearly demonstrate that occupational diseases deserve the attention of society. State Secretary Van Hoof formulates the mission of the NCvB as “…convincing occupational health service professionals to stay on the alert for occupational diseases.” In the introduction, Prof. F.J.H. van Dijk observes that there is still much work to be done in the sphere of occupational diseases in the Netherlands. So what does this involve? During the jubilee symposium, not only the past, but also the future was an object of reflection. Incidences of some occupational diseases, such as latex allergy and chronic toxic encephalopathy (CTE) have become less frequent thanks to preventive measures. Musculoskeletal diseases are declining as well. However, the number of workrelated psychological disorders, partly caused by increasing aggression and violence and constant changes on the work floor, are rising. The effects of work and working conditions on reproduction are becoming more clearly apparent. The unrelenting increase of global mobility and recent epidemics necessitate the prevention of infectious diseases, and make cooperation between Occupational
Health Services and public health institutions ever more important. The People and Work Outpatient Clinic, a recent NCvB initiative, is intended for patients with complex clinical occupational medicine problems. The NCvB had already been operating a facility for patients with chronic toxic encephalopathy, the Solvent Team. With the launch of the People and Work Outpatient Clinic, clinical occupational medical services has been expanded with a number of other disciplines: respiratory diseases, dermatology, psychiatry and hearing and work. Occupational physicians, insurance physicians, general practitioners and medical specialists can approach the People and Work Outpatient Clinic and refer patients. This annual report offers an overview of the NCvB’s three principal activities: the registration and dissemination of information about occupational diseases, and patient care. The NCvB works in an academic environment; therefore its activities are continuously subject to investigation and evaluation. As the appendices to this annual report show, the NCvB also places considerable emphasis on educating students and trainee occupational physicians and insurance company physicians, and providing continuing education to professionals. The photographs illustrating this annual report focus on the occupational risks of the future. They were part of the exhibition held during the jubilee symposium on 4 November 2005. Should you have any questions on this annual report, please contact the NCvB at (020) 566 53 87 or
[email protected], or through our website www.occupationaldiseases.nl.
4
Inleiding
Dick Spreeuwers, directeur Op 30 maart 1995 vond in het Nationaal Sportcentrum Papendal de officiële aftrap plaats van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Op 4 november 2005 vierden wij het tienjarig bestaan van het NCvB met een jubileumsymposium. Een zaal vol bedrijfsartsen, beleidsmakers, arboprofessionals en andere belangstellenden woonde dit symposium bij. Het symposium werd afgesloten door de voorzitter van de Raad van Bestuur van het Academisch Medisch Centrum (AMC), mevrouw Prof. dr. L.J. Gunning, met de aankondiging van een nieuwe activiteit van het NCvB, de Polikliniek Mens en Arbeid. Ter gelegenheid van het jubileumjaar heeft het NCvB een boekje uitgegeven ‘Kop in de wind. Tien jaar werken aan beroepsziekten.’ De verhalen en interviews in het boekje laten duidelijk zien dat beroepsziekten maatschappelijk aandacht verdienen. Staatssecretaris Van Hoof formuleert de opdracht van het NCvB als “…bij arboprofessionals alertheid voor beroepsziekten tussen de oren krijgen.” In het voorwoord geeft Prof. dr. F.J.H. van Dijk aan dat op het terrein van de beroepsziekten in ons land nog veel werk te verzetten valt. Waar moeten we bij dit vele werk dan aan denken? Tijdens de jubileumbijeenkomst werd niet alleen naar het verleden gekeken, maar is ook gereflecteerd op de toekomst. Sommige beroepsziekten komen minder vaak voor als gevolg van preventieve maatregelen, zoals latexallergie en OPS. Ook aandoeningen van het houding- en bewegingsapparaat nemen af. Daarentegen stijgt het aantal werkgebonden psychische aandoeningen, mede als gevolg van toenemende agressie en geweld en van voortdurende veranderingen op de werkplek. De effecten van werk en werkomstandigheden op de reproductie komen duidelijker in beeld. Door voortdurende toename van mondiale mobiliteit en recente epidemieën wordt preventie van infectieziekten en samenwerking daarbij tussen Arbo-diensten en instellingen voor de volksgezondheid steeds belangrijker. Een nieuwe activiteit van het NCvB is de Polikliniek Mens en Arbeid, een voorziening voor patiënten met complexe arbeidsgeneeskundige problematiek. Al diverse jaren had het NCvB een voorziening voor patiënten met OPS (‘schildersziekte’), het Solvent Team. Met de start van de Polikliniek Mens en Arbeid is de klinisch arbeidsgeneeskundige dienstverlening uitgebreid met een aantal andere disciplines: longziekten, dermatologie, psychiatrie en gehoor en arbeid. Bedrijfsartsen, verzekeringsartsen, huisartsen en medisch specialisten kunnen de Polikliniek Mens en Arbeid benaderen en patiënten verwijzen. Dit jaarverslag biedt een overzicht van de drie hoofdactiviteiten van het NCvB: registratie en kennisverspreiding van beroepsziekten en patiëntenzorg. Het NCvB werkt in een academische omgeving en daarom zijn de activiteiten van het NCvB voortdurend onderwerp van onderzoek en evaluatie. Ook aan onderwijs aan studenten en bedrijfs- en verzekeringsartsen in opleiding en nascholing aan professionals wordt veel aandacht besteed, zoals blijkt uit de bijlagen van dit jaarverslag. Het fotomateriaal in dit jaarverslag is gewijd aan de arbeidsrisico’s van de toekomst. De foto’s waren onderdeel van de expositie tijdens het jubileumsymposium van 4 november jl. Indien u vragen heeft over dit jaarverslag kunt u contact opnemen met het NCvB, tel: (020) 566 53 87, e-mail:
[email protected] of via onze website www.beroepsziekten.nl
NCvB 2005 5
Future plans of the NCvB
Our working environment is in constant flux. As early as the 2001 Alert Report on Occupational Diseases, the NCvB dedicated a chapter to new risks and new occupational diseases. The introduction of new working methods, technologies and chemicals is not the only factor causing these new risks. The nature of our economy is changing as well, moving in the direction of a so-called network economy, which is strongly technologydependent and requires workers who can process huge quantities of information and to communicate intensively. In addition, the average age of the working population is set to rise sharply over the years ahead, while job security and social security benefits decline. The NCvB therefore expects that the prevention of and approach to workrelated psychosocial problems will remain a vital aspect over the years ahead. The NCvB also points out the risks of inactivity and an unhealthy lifestyle, which are partly due to modern ways of working. The increase of global mobility and the danger of epidemics underline the importance of cooperation between occupational health services and public health bodies in the field of infectious diseases. The NCvB points out that live noise, fine dust, new allergens and risk factors in pregnancy are ‘new’ or not yet fully recognized work-related risk factors. The occupational risk profile is changing. But so is the way in which governments deal with it. Responsibility for safety and health is increasingly left to employers’ and workers’ organizations and the government restricts itself to monitoring and sanctioning. Legislation in this regard is also undergoing modification and many detailed stipulations relating to occupational health are being scrapped. This means that employees and employers now, more than ever, need access to comprehensive information on
risk factors and occupational diseases. Professionals must have access to highquality knowledge and must participate in expert networks so they can properly advise companies on prevention and new risks. For sound monitoring, accurate epidemiological data on risk factors and occupational diseases is vital for the government. With a view to these developments, the NCvB has formulated a number of objectives for the coming years and elaborated them in a strategic policy plan:
• The NCvB intends to broaden its target group to include employers, employees and branch organizations. In collaboration with these target groups, the NCvB will set up projects directed at the improved gathering of information on occupational diseases and the provision of knowledge for tackling occupational diseases.
• The NCvB is committed to improving statistics on occupational diseases. Figures on occupational diseases are generated for the use of the government, employers’ and employees’ organizations and occupational health service professionals. These statistics are often too unreliable to serve as a basis for policy decisions. What is required are epidemiological data (incidence, seriousness and duration of conditions and their consequences and distribution across professions and sectors). In addition to the National Register of occupational diseases, the NCvB also plans to use other methods such as surveillance projects of employee surveys. There are international alliances with, for instance, the University of Manchester, which is responsible for registering occupational diseases in the UK.
6
Toekomstplannen NCvB Onze werkomgeving is voortdurend in beweging. Het NCvB heeft in het Signaleringsrapport Beroepsziekten 2001 al een hoofdstuk gewijd aan nieuwe risico’s en nieuwe beroepsziekten. Het zijn niet alleen de introductie van nieuwe werkmethoden, technologieën en chemische stoffen die nieuwe risico’s met zich meebrengen. Ook het karakter van onze economie is aan het veranderen in de richting van een zogenaamde netwerkeconomie, met als kenmerken sterke afhankelijkheid van technologie en medewerkers die zeer veel informatie moeten verwerken en zeer veel communiceren. Daarbij komt dat de gemiddelde leeftijd van werkenden de komende jaren sterk zal stijgen en dat zekerheden over de arbeidsplek en sociale voorzieningen afnemen. Het NCvB verwacht dan ook dat preventie en aanpak van werkgebonden psychosociale problematiek de komende jaren van groot belang blijft. Verder wijst het NCvB op de risico’s van inactiviteit en een ongezonde leefstijl, die mede gerelateerd zijn aan de moderne manier van werken. Toename van mondiale mobiliteit en het gevaar van epidemieën maakt samenwerking tussen Arbo-dienstverlening en instellingen voor volksgezondheid belangrijk op het gebied van infectieziekten. Als ‘nieuwe’ of nog onvoldoende onderkende arbeidsrisico’s voor de gezondheid wijst het NCvB onder andere ook op levend lawaai, fijn stof, nieuwe allergenen en risico’s in de zwangerschap. Het risicoprofiel in de arbeid verandert. Maar ook de wijze waarop overheden hiermee omgaan verandert. In toenemende mate wordt de verantwoordelijkheid voor veiligheid en gezondheid overgelaten aan sociale partners en beperkt de overheid zich tot monitoren en het uitdelen van sancties. Ook de wetgeving wordt in die richting aangepast en veel detailbepalingen op arbogebied worden geschrapt. Dat betekent dat werknemers en werkgevers meer dan ooit toegang moeten hebben tot goede kennis op het gebied van risico’s en beroepsziekten. Professionals dienen toegang te hebben tot hoogwaardige kennis en moeten deelnemen aan expertnetwerken om bedrijven adequaat te kunnen adviseren over preventie en nieuwe risico’s. Om goed te kunnen monitoren worden betrouwbare epidemiologische gegevens over risico’s en beroepsziekten voor de overheid van groot belang. Met het oog op deze ontwikkelingen heeft het NCvB een aantal doelstellingen geformuleerd voor de komende jaren en deze uitgewerkt in een strategisch beleidsplan: • Het NCvB wil doelgroepverbreding naar werkgevers, werknemers en branches. Het NCvB wil in samenwerking met deze doelgroepen projecten starten gericht op het beter verzamelen van informatie over beroepsziekten en het beschikbaar stellen van kennis voor de aanpak van beroepsziekten.
• Het NCvB wil de betrouwbaarheid van de cijfers over beroepsziekten verbeteren. Cijfers over beroepsziekten worden gegenereerd ten behoeve van de overheid, sociale partners en arboprofessionals. De betrouwbaarheid van de cijfers is vaak nog onvoldoende om beleidsbeslissingen op te baseren. Nodig zijn epidemiologische gegevens (incidentie, ernst en duur van aandoeningen en consequenties en de verspreiding in beroepen en sectoren) van voldoende betrouwbaarheid. Naast de Nationale Registratie van beroepsziekten wil het NCvB daarbij gebruikmaken van andere methoden, zoals peilstations of werknemers surveys. Internationale samenwerking bestaat o.a. met de Universiteit van Manchester, waar de Engelse registratie van beroepsziekten plaatsvindt.
• Het NCvB wil de detectie en evaluatie van nieuwe risico’s en signalen verNCvB 2005 7
beteren. Het vroegtijdig signaleren van nieuwe risico’s en beroepsziekten is zowel vanuit gezondheidsperspectief als vanuit economische overweging van belang. De Polikliniek Mens en Arbeid (PMA) geeft het NCvB
• The NCvB intends to improve the detection and evaluation of new risk factors and alerts. Early detection of new risks and occupational diseases is crucial both from a health and economic perspective. The People and Work Outpatient Clinic gives the NCvB more scope for investigating warnings. Here, too, we seek to cooperate with branch organizations, occupational groups and companies.
• The NCvB aims to contribute to developing knowledge networks in the area of occupational diseases. Promoting the effective prevention and treatment of occupational diseases requires getting the right knowledge to the right place. The NCvB will function as an intermediary between scientific knowledge and its practical application. We will develop knowledge networks around expert groups for specific themes, making active use of Internet technology.
• The NCvB intends to contribute to the realization of a national network of facilities for diagnosing and treating occupational diseases and intends to further develop the project in Amsterdam (the People and Work Outpatient Clinic). Such amenities can play a key role in closing any care gaps in the field of work and health. New risks and suspected occupational diseases will be investigated more thoroughly. If a Compensation System for Occupational Diseases is introduced, these facilities can also act as an infrastructure for diagnosing and assessing occupational diseases.
8
meer mogelijkheden om signalen te onderzoeken. Ook hier zoeken wij samenwerking met branches, beroepsgroepen en bedrijven.
• Het NCvB wil bijdragen aan de ontwikkeling van kennisnetwerken op het gebied van beroepsziekten. Het bevorderen van een effectieve preventie en behandeling van beroepsziekten vereist het brengen van de juiste kennis naar de juiste plek. Het NCvB wil de rol van intermediair tussen wetenschappelijke kennis en praktijk invullen. Voor specifieke onderwerpen willen we kennisnetwerken ontwikkelen rondom expertgroepen. Hierbij zal actief gebruik worden gemaakt van internettechnologie.
• Het NCvB wil bijdragen aan het tot stand komen van een landelijk dekkend netwerk van voorzieningen voor diagnostiek en behandeling van beroepsziekten en zelf de voorziening in de regio Amsterdam (Polikliniek Mens en Arbeid) verder ontwikkelen. Dergelijke voorzieningen kunnen een belangrijke rol vervullen in het dichten van geconstateerde lacunes in de zorg op het gebied van arbeid en gezondheid. Nieuwe risico’s en vermoede beroepsziekten kunnen beter worden onderzocht. Bij een eventuele introductie van een Extra Garantieregeling Beroepsrisico’s kunnen deze voorzieningen tevens fungeren als infrastructuur voor diagnostiek en beoordeling van beroepsziekten.
NCvB 2005 9
10
Zwanger aan het werk Voor zwangeren kan werk een risicofactor zijn. Bepaalde werkomstandigheden kunnen het risico verhogen op te vroeg geboren kinderen of een te laag geboortegewicht. Het gaat bijvoorbeeld om werk in ploegendienst, veel staan, hoge werkdruk, zwaar tillen en lawaai. Uit onderzoek blijkt dat door het tijdig verlichten van het werk, het aantal vroeggeboortes en kinderen met een laag geboortegewicht daalt. Voor het NCvB is het verwerven van inzicht in deze risicofactoren voor zwangerschap en vruchtbaarheid één van de prioriteiten. Daarom wordt naast het vergaren van kennis ook eigen onderzoek gedaan en is er intensief overleg met experts in de werkgroep Repro en Arbeid.
Pregnancy and work For pregnant women, work can be a risk factor. Certain working conditions can increase the risk of premature births or a low birth weight. Shift work, standing for long periods of time, stress at work, carrying heavy objects and noise are all contributing factors. Research shows that limiting working activities at an early stage reduces the incidence of premature births and low birth weights. Gaining insight into these risk factors for pregnancy and fertility is one of the NCvB’s priorities. This is why, in addition to gathering information, the NCvB also carries out research and intensive consultation with experts in the Reproduction and Work working group.
NCvB 2005 11
Melding en registratie Om een goed beeld te kunnen krijgen van het aantal beroepsziekten in Nederland worden er binnen het NCvB verschillende registraties gevoerd. De belangrijkste registratie is de Nationale melding en registratie van beroepsziekten. Verder lopen er een aantal peilstations. Een geselecteerde groep medisch specialisten meldt long- en huidaandoeningen aan het NCvB. De cijfers, die de huidige Nationale registratie opleveren, geven informatie over het vóórkomen van beroepsziekten in sectoren en beroepen. De ervaring leert dat het mogelijk is een aantal trends af te lezen uit deze cijfers. Het is echter moeilijk aan te geven op basis van de huidige cijfers wat de incidentie van beroepsziekten in Nederland is. Dit heeft voor een belangrijk deel te maken met het feit dat er sprake is van onderrapportage en dat er weinig gegevens over de populatie bekend zijn van de meldende bedrijfsartsen. In 2003 is daarom begonnen met een peilstation waarin een groep bedrijfsartsen uit het Nationale melding en registratie project intensief begeleid werd en waar informatie verzameld is over de populatie van deze bedrijfsartsen. De peilstations en de Nationale registratie beroepsziekten geven weliswaar een zeker inzicht in de omvang van het vóórkomen van beroepsziekten en geven trends aan, maar de gegevens zijn nog onvoldoende betrouwbaar om preventief beleid op te baseren. In 2006 zal daarom een onderzoek gestart worden naar een verbeterde en mogelijk alternatieve manier van het verzamelen van gegevens zodat voldoende informatie verkregen kan worden ten aanzien van de incidentie van beroepsziekten in sectoren en beroepen. Nationale melding en registratie beroepsziekten
Arbo-diensten zijn al sinds 1999 verplicht vermoede beroepsziekten aan het NCvB te melden. Sinds 1 juli 2005 zijn behalve de Arbo-diensten ook de bedrijfsartsen verplicht te melden aan het NCvB. De gegevens die met het registratiesysteem worden verzameld hebben zowel een monitor- als een signaleringsfunctie. Bij het opstellen van dit jaarverslag waren de cijfers van de beroepsziektemeldingen 2005 vanuit Arbouw nog niet compleet. De cijfers voor 2005 zullen gepubliceerd worden in het Signaleringsrapport Beroepsziekten 2006 en op onze website www.beroepsziekten.nl. Om de kwaliteit van de meldingen te waarborgen zijn er door het NCvB een aantal interne criteria ontwikkeld. Alle meldingen die niet voldoen aan die criteria komen terecht in een bestand van niet geaccepteerde meldingen. De verwachting is dat het aantal niet geaccepteerde meldingen in 2005 daalt. Deze daling hangt samen met het uitkomen van de registratierichtlijn lage rugklachten. Door het verschijnen van deze richtlijn worden rugklachten wel opgenomen bij de geaccepteerde meldingen. European Occupational Diseases Statistics (EODS)
De gegevens uit de Nationale melding en registratie worden elk jaar aangeleverd voor het Eurostat project ‘European Occupational Diseases Statistics’ (EODS). Binnen dit project wordt er gestreefd naar harmonisering van de definities en codering van beroepsziekten om op Europees niveau vergelijkbare statistieken te krijgen. Eind 2005 heeft het NCvB subsidie gekregen vanuit Eurostat om de kwaliteit van de gegevens die aangeleverd worden voor het EODS project te verbeteren. De subsidie zal voornamelijk gebruikt worden om het mogelijk te maken informatie te verzamelen over de ernst van de gemelde beroepsziekten. In april 2006 zal dit project afgerond worden.
Notification and registration
For an accurate picture of the number of occupational diseases in the Netherlands, the NCvB carries out a number of registrations. The most important is the National Notification and Registration System of occupational diseases, in addition to which there are a number of surveillance projects. A selected group of medical specialists report lung and skin diseases to the NCvB. The statistics provided by the current national registration yield data on the incidence of occupational diseases in sectors and occupations. Experience shows that it is possible to deduce a number of trends from these figures. However, on the grounds of the current figures, it is difficult to say what the incidence of occupational diseases in the Netherlands is. This is largely because there are insufficient notifications and too little information on the populations of the reporting occupational physicians. This is why, in 2003, a surveillance project to intensively train a group of occupational physicians involved in the National Notification and Reporting System was started, which also gathers information on the populations of the reporting occupational physicians. The surveillance projects and the National Registration System of occupational diseases may offer a certain insight into the incidence of occupational diseases and trends, but the data are not sufficiently reliable to serve as a basis for preventive policy. In response to this, a project will be started in 2006 to investigate better and possible alternative ways of obtaining information with regard to the incidence of occupational diseases in sectors and occupations. National Registration System Occupational Health Services have been obliged to report suspected occupational diseases to the NCvB since 1999. Since 1
July 2005, occupational physicians as well as Occupational Health Services have also been obliged to report to the NCvB. The information gathered with the registration system serves two purposes: to monitor and to warn. Drawing up this annual report the number of notifications of occupational diseases 2005 from Arbouw were not yet complete. The number of notifications will be published in the Alert Report on Occupational Diseases 2006 and on our website www.occupationaldiseases.nl. The NCvB has developed a number of internal criteria to assure the quality of the notifications. Any notifications that fail to meet the criteria are filed as unaccepted notifications. The expectation is that the number of unaccepted notifications in 2005 will drop. This drop is attributable to the appearance of the registration guideline on lower back pain. The publication of this guideline means that back problems now number among the accepted notifications. European Occupational Diseases Statistics (EODS) The information contained in the National Notification and Registration System is passed on to the Eurostat project ‘European Occupational Diseases Statistics’ (EODS) each year. The project aims to realize comparable statistics at European level by harmonizing the definitions and codes of occupational diseases.
At the end of 2005 the NCvB was given a Eurostat subsidy to improve the quality of data provided to the EODS project. The subsidy will mainly be used to facilitate the gathering of information on the gravity of the reported occupational diseases. The project will be accomplished in April 2006.
Tabel 1 Table 1 Aantal geaccepteerde en niet geaccepteerde meldingen beroepsziekten per jaar (2001-2005) Number of accepted and unaccepted notifications of occupational diseases per year (2001-2005)
Figuur 1 Diagram 1 Het aantal meldende Arbo-diensten en bedrijfsartsen per jaar (2001-2005) The number of reporting Occupational Health Services and occupational physicians per year (2001-2005)
Tabel 2 Table 2 Aantal meldingen in 2005 van de peilstations ADS (ArbeidsDermatosen Surveillance) en PAL (Peilstation Arbeidsgerelateerde Longaandoeningen) Number of notifications in 2005 by the ADS (Occupational Dermatosis) and PAL (Workrelated Lung Disorders Surveillance Project) surveillance projects
12
Registratie beroepsziekten en bedrijfsongevallen op de Antillen, Aruba en in Suriname
Vanaf oktober 2004 worden er bij het NCvB ook meldingen van beroepsziekten en bedrijfsongevallen op de Antillen, Aruba en in Suriname verzameld. In 2005 zijn er door 31 artsen 315 meldingen gedaan. De meldingen die tot nu toe zijn binnen gekomen zijn door de GGD Curaçao geanalyseerd en werden tijdens een nascholingsbijeenkomst in januari 2006 gepresenteerd aan de artsen die deelnemen aan het project. Ook in 2006 zal het project nog het karakter van een pilot hebben. Volgend jaar wordt in samenwerking met de deelnemende artsen en de GGD op Curaçao bekeken in hoeverre de gegevens voor preventief beleid gebruikt kunnen worden. ADS (ArbeidsDermatosen Surveillance)
Binnen dit peilstation melden dermatologen arbeidsgerelateerde huidaandoeningen aan het NCvB. In samenwerking met het NECOD is dit peilstation in 2000 opgezet. In 2005 hebben 21 dermatologen in totaal 484 huidaandoeningen gemeld.
2001
2002
2003
2004
2005
Aantal geaccepteerde meldingen Number of accepted notifications
5593
5335
5973
5788
**
Aantal meldingen dat niet aan de criteria voldoet* Number of notifications that do not meet the criteria*
*
1304
1174
1154
**
* Eind 2001 is pas begonnen met registratie van uitval Drop-out has only been registered since 2001 ** Bij het opstellen van dit jaarverslag nog niet bekend Drawing up this annual report not yet complete
Aantal meldende Arbo-diensten Number of reporting Occupational Health Services Aantal meldende artsen Number of reporting physicians (exclusief Arbouw-meldingen) (Arbouw-notifications excluded)
1200 1000 800 600 400 200 0 2001
2002
2003
2004
Peilstation Surveillance project
Aantal melders in 2005 Number of reporters in 2005
Aantal meldingen in 2005* Number of notifications in 2005*
ADS
21
484
PAL
31
18
* Aantal op 13-2-2006, nog niet alle meldingskaarten van 2005 zijn binnen * Numbers received on 13-2-2006; the 2005 report cards haven’t all been received yet
NCvB 2005 13
2005
14
Beroepsinfectieziekten Met de toenemende algemene dreiging van infectieziekten is de kans op beroepsinfectieziekten de afgelopen jaren toegenomen. Denk aan SARS, vogelpest – beide relevant voor het beroep – en het gevaar van bioterrorisme. Een uitbraak of de dreiging daarvan heeft grote gevolgen voor leef- en werkomstandigheden en bij alle betrokkenen bestaat een grote behoefte aan actuele kennis. Het NCvB heeft daarom het initiatief genomen om te komen tot een Kennissysteem Infectieziekten en Arbeid, waarbij deze actuele kennis via een website voor iedereen beschikbaar komt.
Infectious occupational diseases The mounting threat of infectious diseases has increased the risk of infectious occupational diseases in the last few years. Consider SARS and bird flu – both relevant to the workplace – and the danger of bio-terrorism. An outbreak or the threat of one has major consequences for living and working conditions and up-to-date information is much needed by all parties involved. Prompted by this, the NCvB developed an Infectious Diseases and Work Knowledge System in the form of a website, to give everyone access to current information.
NCvB 2005 15
PAL (Peilstation Arbeidsgerelateerde Longaandoeningen)
Het NCvB en het Kenniscentrum Opgelucht Werken hebben samen het peilstation PAL opgericht. In dit peilstation worden arbeidsgerelateerde longaandoeningen door longartsen gemeld aan het NCvB. In 2005 namen 31 longartsen en allergologen deel aan dit peilstation. PIM (Peilstation Intensieve Melding)
In 2003 en 2004 heeft een groep van 40 bedrijfsartsen uit de Nationale melding en registratie van beroepsziekten meegewerkt aan het Peilstation Intensieve Melding. Doel van dit peilstation was het beter inzicht krijgen in het aantal beroepsziekten in Nederland. Door middel van vragenlijst onderzoek onder de werknemers waarvan een beroepsziekte werd gemeld is informatie verzameld over de sociale en economische consequenties van beroepsziekten. Door naar de populatiecijfers van de deelnemende artsen te vragen is beter zicht te krijgen op het vóórkomen en de spreiding van beroepsziekten. Nationale en Europese richtlijnen
Afbakening van het begrip beroepsziekte zorgt regelmatig voor de nodige discussie. Dit geldt niet zozeer voor de klassieke monocausale aandoeningen maar vooral voor aandoeningen waarvan de oorzaken zowel binnen als buiten het werk gelegen kunnen zijn en de interactie van belastende factoren in het werk met persoonlijke kwetsbaarheid in het geding is. Registratierichtlijnen zijn vooral dan belangrijk voor de bedrijfsarts om houvast te bieden bij de afweging en die moeten leiden tot het al dan niet melden. Registratierichtlijnen moeten gebaseerd zijn op achtergronddocumenten, die bewijsmateriaal aanreiken over aard en niveau van de belastende factoren die tot de betreffende aandoening kunnen leiden. Van achtergronddocument naar registratierichtlijn, zo is de werkwijze van de Stuurgroep Registratie Richtlijnen met vertegenwoordigers van het NCvB, het Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid en het Kwaliteitsbureau van de NVAB. In 2005 is het document en richtlijn voor het vaststellen van de diagnose arbeidsgebonden depressie afgerond en is gewerkt aan de onderbouwing van richtlijnen voor arbeidsgebonden aandoeningen van de onderste ledematen en arbeidsgebonden keel- neus- en ooraandoeningen. De verwachting is dat er in de loop van 2006 een document over aanpassingsstoornissen (overspannenheid) door arbeidsgebonden factoren gereed zal komen en dat deze zijn vertaling zal krijgen in een actualisatie van een reeds bestaande registratierichtlijn. De richtlijnen (information notices) bij de Europese lijst van beroepsziekten kennen niet een soortgelijk achtergronddocument maar komen wel tot stand na uitvoerige discussie over factoren die niet alleen medisch inhoudelijk van aard zijn maar alles te maken hebben met de mogelijke gevolgen van gekozen formuleringen voor compensatiesystemen op het gebied van beroepsziekten in de diverse lidstaten. Het NCvB is vertegenwoordigd in een werkgroep van deskundigen die in 2005 gewerkt heeft aan vernieuwing van de richtlijnen bij de Europese lijst. Veel aandacht is hierbij ondermeer besteed aan aandoeningen veroorzaakt door asbest, de chronische toxische encefalopathie door oplosmiddelen en luchtwegaandoeningen door allergenen. In 2006 zullen ondermeer de richtlijnen voor diverse toxische agentia geactualiseerd worden en zal een richtlijn over beroepsinfectieziekten gereed komen. Het NCvB verwacht in 2006 registratierichtlijnen te publiceren over de volgende aandoeningen: • Pattellafemuraal pijnsyndroom (jumpersknee) • Cox-, gonartrose • Depressie • Aanpassingsstoornis, stressgerelateerde stoornis • Rhinitis, sinusitis • Heesheid
Registration of occupational diseases and industrial accidents on the Antilles, Aruba and in Suriname From October 2004 the NCvB has also collated notifications on occupational diseases and industrial accidents on the Antilles, Aruba and in Surinam. In 2005 a number of 315 notifications were received from 31 doctors. The notifications that have been received so far were analyzed by the Curacao Municipal Health Service and presented during an education meeting in January 2006 to the doctors who participated in the project. In 2006, the project will continue to be a pilot. Next year, in collaboration with the participating doctors and the Curacao Municipal Health Service, the data will be examined to assess their use for preventive policy. ADS (Occupational Dermatoses Surveillance) For the purposes of this surveillance project dermatologists report workrelated skin disorders to the NCvB. This surveillance project was started in 2000 in collaboration with the NECOD. In 2005, 21 dermatologists reported a total of 484 skin disorders. PAL (Surveillance Project for Workrelated Respiratory Disorders) The NCvB and the Netherlands Expertise Center for Occupational Respiratory Disorders jointly founded the PAL surveillance project. This project involves lung specialists reporting work-related respiratory disorders to the NCvB. In 2005 31 lung specialists and allergists worked on this surveillance project. PIM (Surveillance Project for Intensive Notification) In 2003 and 2004, a group of 40 occupational physicians from the National Notification and Registration Scheme for occupational diseases worked on the Surveillance Project for Intensive
Notification. This surveillance project was aimed at obtaining a better picture of the number of occupational diseases in the Netherlands. Using a questionnaire, information on the social and economic impact of occupational diseases is gathered among employees reported as suffering from an occupational disorder. A more accurate picture of the incidence and distribution of occupational diseases can be gained by asking the participating doctors for their patient statistics. National and European Guidelines Delineating the concept ‘occupational diseases’ regularly prompts debate. This applies not so much to the classic monocausal complaints, but to those which could be due to causes at or outside the workplace, and involve the interaction of aggravating work factors with personal vulnerability. Registration guidelines, then, are predominantly important for giving the occupational physician a grip in deciding whether or not to report the case. Registration guidelines must be based on background documents that offer evidence on the nature and level of the aggravating factors that could be leading to the complaint in question.
From background document to registration guidelines; this is the working method pursued by the Registration Guidelines Steering Committee with representatives of the Coronel Institute of Occupational Health and the Netherlands Society of Occupational Medicine – Centre of Excellence. In 2005 the document and guideline for establishing the diagnosis of work-related depression was completed and work is being done to substantiate guidelines for work-related complaints affecting the lower limbs, and work-related ear, nose and throat complaints. In the course of 2006, a document on burnout due to work-related factors is scheduled for
16
European Forum Het Europees Forum voor verzekeringen tegen beroepsziekten en Arbeidsongevallen
Het NCvB is actief in de werkgroep beroepsziekten van het Europees Forum. Deze werkgroep wordt gecoördineerd door Eurogip (een Franse organisatie die Europese ontwikkelingen in de sociale zekerheid onderzoekt en coördineert). Deze werkgroep, waarin juristen en artsen participeren, heeft als opdracht om gegevens over beroepsziekten uit de verschillende Europese landen te vergelijken en ook de achtergronden van de verschillen te analyseren. Begin 2006 zal een overzicht van astbestgerelateerde beroepsziekten gepubliceerd worden: statistische gegevens en details over sociale regelingen die erg divergeren. In Wenen zijn in september 2005 de resultaten van de werkgroep gepresenteerd op een European Forum meeting. Tijdens deze bijeenkomst werd ook een overzicht gegeven van de wijze waarop de tien nieuwe EU-lidstaten omgaan met beroepsziekten en arbeidsongevallen (www.europeanforum.org).
NCvB 2005 17
completion, which will be used to update a series of current registration guidelines. The guidelines (information notices) to the European list of occupational diseases do not have a background document of this sort, but are compiled on the basis of exhaustive discussions on factors that are not simply of a medical nature, but are clearly related to the possible consequences of the chosen formulations of compensation systems relating to occupational diseases in the various member states. The NCvB is represented in a working group of experts that, in 2005, worked on innovating the guidelines accompanying the European list. This involved considerable attention for asbestos-related diseases, for chronic toxic encephalopathy due to solvents and for respiratory complaints resulting from allergens. In 2006, the guideline for various toxic agents will be updated, among other things, and a guideline on infectious occupational diseases will be completed.
comprises lawyers and physicians, has been commissioned to compare data on occupational diseases and to analyze the underlying reasons for the differences. An overview of asbestos-related occupational diseases will be published at the beginning of 2006: statistical data and details on highly divergent social guidelines. In Vienna, the results of the working group were presented at a European Forum meeting in September 2005. An overview of how the ten new EU member states deal with occupational diseases and industrial accidents was also given (www.europeanforum.org).
Tabel 3 Table 3 Overzicht vragenstellers NCvB-helpdesk 2002-2005 Overview of people making enquiries to the NCvB helpdesk 2002-2004
In 2006, the NCvB expects to publish registration guidelines on the following complaints: • Patella femural pain syndrome (jumper’s knee) • Coxarthritis, gonarthritis • Depression • Burnout, stress-related complaints • Rhinitis, sinusitis • Throatiness European Forum The European Forum for insurances against occupational diseases and industrial accidents The NCvB takes an active part in the European Forum working group on occupational diseases. This working group is coordinated by Eurogip (a French organization that examines and coordinates European developments in social security). The working group, which
18
Kennisverspreiding Het NCvB verzamelt en verspreidt informatie over beroepsziekten. Hiervoor worden verschillende instrumenten gebruikt, zoals het Signaleringsrapport Beroepsziekten, de portal beroepsziekten, de Nieuwsbrief en de helpdesk. In dit hoofdstuk worden de activiteiten op het gebied van kennisverzameling en kennisverspreiding besproken.
Online Helpdesk
In 2005 kwamen bij het NCvB 769 vragen binnen, iets meer dan in 2004. De vragen komen sinds medio 2004 vooral binnen via de knop ‘Helpdesk’ van de portal beroepsziekten (www.beroepsziekten.nl) van het NCvB. In de overgangsperiode van het vooral telefonisch stellen van vragen naar een elektronische manier van vragenstellen is een aantal vragen niet geregistreerd. Het werkelijke aantal beantwoorde vragen is dus hoger dan de geregistreerde 769 vragen. Bij casuïstiek wordt vaak telefonisch overlegd. Bedrijfsartsen blijven de grootste categorie vragenstellers, daarnaast worden vragen gesteld door o.a. beleidsmedewerkers van ministeries, brancheorganisaties, andere medici en arbo-adviseurs. In de tabel wordt een overzicht van de vragenstellers gegeven. Het aantal technische vragen over bijvoorbeeld het elektronisch melden van beroepsziekten is sterk gedaald en het aantal bedrijfsgeneeskundige vragen is gestegen. Het goed beantwoorden van vragen over beroepsziekten is een belangrijke NCvB-activiteit. Belangrijk omdat het een middel is waardoor kennis over beroepsziekten gericht wordt verspreid. Belangrijk ook omdat het probleem van de vragensteller een signaal kan zijn van een bijzonder geval of een meer
2002
2003
2004
2005
326
427
428
517
Patiënten Patients
30
37
39
41
Huisartsen General practitioners
14
27
30
28
Medisch specialisten Medical specialists
37
39
39
32
Arbo-adviseurs Occupational Health Service consultants
29
48
56
37
Beleidsmedewerkers Policymakers
59
93
70
62
Journalisten Journalists
18
23
28
23
Studenten Students
13
12
21
18
Advocaten Lawyers
18
17
18
11
544
723
729
769
Bedrijfsarts Occupational physicians
Totaal Total
NCvB 2005 19
20
Nieuwe allergieën Omdat er jaarlijks duizenden nieuwe chemische verbindingen op de markt komen, is de kans op nieuwe allergieën aanzienlijk. Dat geldt zowel in het werk als thuis. Wanneer allergische klachten van bijvoorbeeld huid en longen optreden, is het vaak moeilijk om precies vast te stellen wat de oorzaak is. Hiervoor is hoogwaardige kennis en een goede klinische infrastructuur nodig. Het NCvB verzamelt kennis en gebruikt die om patiënten, behandelaars en begeleiders te adviseren.
New allergies Because thousands of new chemical compounds are introduced to the market each year, the risk of new allergies is considerable, both at work and at home. When skin and lung allergies develop, pinpointing the cause is often difficult and requires high-quality knowledge and an excellent clinical infrastructure. The NCvB gathers knowledge and uses it to advise patients, attending physicians and supervisors.
algemeen probleem, waardoor het input kan leveren voor nader onderzoek, stukjes in Nieuwsbrief, het Signaleringsrapport, FAQ’s op de website of casuïstiek voor onderwijsdoeleinden. Binnen 48 uur wordt een reactie gegeven op de vraag. De ervaring leert dat een snelle beantwoording erg op prijs wordt gesteld. De vragen variëren van eenvoudige kennisvragen tot complexe problemen waarvoor ter beantwoording een literatuursearch of overleg met externe deskundigen nodig is. Op pagina 23 staat een cijfermatig overzicht, verdeeld in categorieën. Portals beroepsziekten www.beroepsziekten.nl en www.occupationaldiseases.nl
In juni 2004 is de portal beroepsziekten gelanceerd en in 2005 is gewerkt aan een uitbreiding van de informatie die erop te vinden is. De homepage biedt rechtstreeks toegang tot de door het NCvB uitgegeven alerts en tot nieuws rondom beroepsziekten en andere onderwerpen op arbogebied, zowel nationaal als internationaal. De overige informatie is ondergebracht in acht kennisknoppen, te weten Melden, Helpdesk, Statistiek, Documentatie, Risicofactoren, Arbozorg, Diagnostiek en NCvB. Onder de knop Melden kunnen beroepsziekten elektronisch worden gemeld, ook vanuit de Antillen, Aruba en Suriname, en kunnen alle registratierichtlijnen geraadpleegd worden. Onder de knop Helpdesk kan een vraag gesteld worden op een elektronisch formulier en wordt een aantal veel gestelde vragen beantwoord. De knop Statistiek biedt toegang tot cijfers over beroepsziekten. De door het NCvB verzamelde cijfers over meldingen beroepsziekten (de Nationale Registratie, de peilstations en het Solvent Team) zijn er te vinden, evenals een aantal relevante links naar andere statistische (internationale) bronnen. De knop Documentatie verwijst naar mogelijkheden voor verdieping van kennis via rechtstreekse links naar tijdschriften, databases, rapporten en adviezen etc. Onder de knop Risicofactoren is een schat aan informatie te vinden over arbeidsrisico’s, mogelijke beroepsgebonden aandoeningen en informatiebronnen in uiteenlopende branches en beroepen. De knop Arbozorg geeft inzicht in de relatie tussen de taken van Arbo-diensten en arboprofessionals en de aanpak van beroepsziekten en beroepsgebonden aandoeningen. De knop Diagnostiek biedt toegang tot informatie over verschillende (categorieën) beroepsziekten. Tot op heden is deze informatie nog betrekkelijk summier, maar deze knop zal in de loop van 2006 flink worden uitgebreid en verdiept. Tenslotte kan via de knop NCvB informatie worden gevonden over het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Deze knop biedt ook toegang tot Agenda en Activiteiten, presentaties van de Heijermanslezingen en geeft een overzicht van de publicaties van het NCvB. De Engelstalige portal www.occupationaldiseases.nl bevat interessante informatie voor onze internationale relaties. Deze site bestaat momenteel uit een drietal knoppen: NCvB, Helpdesk en Statistics. Het aantal (unieke) bezoekers per maand ligt in 2005 hoger dan in 2004. In de zomerperiode is sprake van een duidelijke daling, evenals in de laatste twee weken van december. De piek in november hangt samen met het uitkomen van het Signaleringsrapport Beroepsziekten, dat belangstellenden vanaf de website kunnen downloaden. In 2004 bezochten 7790 bezoekers 164613 pagina’s, wat neerkomt op gemiddeld 21 pagina’s. In 2005 bezochten 16349 samen 292695 pagina’s. Dat komt neer op gemiddeld 18 pagina’s per bezoeker.
NCvB 2005 21
Dissemination of knowledge
The NCvB gathers and disseminates information on occupational diseases, for which it employs various instruments such as the Alert Report on Occupational Diseases, the occupational diseases portal, the Newsletter and the helpdesk. This chapter discusses activities relating to gathering and disseminating knowledge.
Online Helpdesk In 2005 the NCvB received 769 questions, which was a slight increase compared to 2004. Since mid 2004, the queries have mainly been submitted via the ‘Helpdesk’ button of the NCvB’s occupational diseases portal (www.beroepsziekten.nl). In the transition period from telephone enquiries to electronic enquiries, a number of questions were not registered. Therefore, the actual number of queries answered is higher than the 760 queries registered. Case reports are usually discussed on the phone. Occupational physicians form the largest category of enquirers; other categories include ministerial policymakers, branch organizations, other physicians and Occupational Health Service consultants. The following table provides an overview of the enquirers. The number of technical questions on matters such as reporting occupational diseases electronically has dropped sharply, while the number of enquiries regarding occupational medicine has risen.
Providing satisfactory answers to questions on occupational diseases is one of the NCvB’s foremost tasks. It is an important means of distributing information on occupational diseases to those who need it. Another important aspect is that the problem expressed by the enquirer could constitute an early sign of a special case or a warning about
a more universal problem, which could in turn be used as input for more detailed research, articles in the Newsletter, the Alert Report, FAQs on the website or a case report for educational purposes. Questions are always answered within 48 hours. Experience shows that a swift response is very much appreciated. The questions can vary from a simple request for information to more complex problems requiring a literature search or advice from an external specialist before they can be answered. On page 23 is a statistical overview broken down into categories. Occupational diseases portals In Dutch: www.beroepsziekten.nl (eight buttons). In English: www.occupationaldiseases.nl (three buttons: NCvB, Helpdesk and Statistics) The occupational diseases portal was launched in June 2004, and in 2005 the information it contains was expanded. The homepage provides direct access to the alerts published by the NCvB and to news concerning occupational diseases and other topics relating to occupational health, both nationally and internationally. The other information is clustered under eight knowledge buttons: Melden [Notification], Helpdesk, Statistiek [Statistics], Documentatie [Publications], Risicofactoren [Risk Factors], Arbozorg [Occupational Health], Diagnostiek [Diagnostics] and NCvB [NCvB].
The Melden [Notification] button can be used to send electronic notifications, also from the Antilles, Aruba and Suriname, and the full range of registration guidelines can be consulted. A question can be sent by completing an electronic form and answering FAQs using the Helpdesk button. The Statistiek button provides access to statistics on occupational diseases. It also offers statistics collected by the NCvB on
22
Tabel 4 Table 4 Een cijfermatig overzicht van vragen over beroepsziekten, verdeeld in categorieën A statistical overview of questions on occupational diseases, broken down into categories
Onderwerp vraag
Aantal
Algemene vraag General questions
192
Aandoeningen houding- en bewegingsapparaat Musculoskeletal and posture disorders
58
Psychische aandoeningen Psychological disorders
18
Huidaandoeningen Skin disorders
44
Long- en luchtwegaandoeningen Lung and respiratory tract disorders
61
Beroepsslechthorendheid Work-related hearing loss
57
Neurologische aandoeningen Neurological disorders
91
Beroepsinfectieziekten Occupational infectious diseases
103
Kanker Cancer
37
Reproductiestoornissen Reproductive disorders
14
Overige aandoeningen Other disorders
94
De Top 10 van meest bezochte pagina’s wordt aangevoerd door de homepage 1. Beroepsziekten.nl (44585) 2. Risicofactoren (22566) 3. Documentatie (14625) 4. Diagnostiek (11635) 5. Arbozorg (10312) 6. Statistiek (8534) 7. Melden (8327) 8. NCvB (5791) 9. NCvB statistiek - Nationale Registratie Beroepsziekten (5572) 10. Helpdesk (5397) Opmerkelijk vaak werden ook de volgende pagina’s bezocht: • Registratie richtlijnen (3005) • Top 10 beroepsziektemeldingen (2712) • Aandoeningen van houding- en bewegingsapparaat (2525) • Psychische aandoeningen (1434) • Long- en luchtwegaandoeningen (1160) • Bovenste ledematen (1137) Kennissysteem Infectiezieken en Arbeid
NCvB 2005 23
Infectieziekten mochten zich in de afgelopen jaren verheugen over een groeiende belangstelling. Zowel ten aanzien van de volksgezondheid als van de werknemersgezondheid vroegen infectieziekten als SARS (een nieuw ziektebeeld), Anthrax (bioterrorisme), TBC (supermarkt), aviaire influenza of vogelgriep (2003 H7N7 – Nederland, 2005 H5N1 – vanuit Azië naar Europa) met de dreiging van een grieppandemie de aandacht. Weliswaar bestaat er in Nederland veel kennis op het gebied van infectieziekten, maar het feit dat het NCvB vanuit allerlei sectoren regelmatig vragen krijgt over infectieziekten en werk, maakt duidelijk dat er behoefte is aan actuele, betrouwbare, gebundelde kennis. Daarom werd al in 2004 het initiatief genomen om te komen tot
reports of occupational diseases (the National Registration Scheme, the surveillance projects and the Solvent Team), plus a number of relevant links to other (international) sources of statistics. The Documentatie button refers to possibilities for deepening knowledge through direct links to magazines, databases, reports, recommendations, etc. A wealth of information on workrelated risks, possible occupation-related complaints and information sources in various branches and professions can be found under the Risicofactoren button. The Arbozorg button provides information on the relationship between the branches of Occupational Health Services and occupational health service professionals and the approach to occupational diseases and work-related disorders. The Diagnostiek button presents information on different (categories) of occupational diseases. This information has been relatively sketchy to date, but the information will undergo considerable expansion in 2006. Finally, the NCvB button provides information on the Netherlands Center for Occupational Diseases (NCvB). This button also gives access to the section Agenda en Activiteiten [Agenda and Activities], presentations of the Heijermans lectures, and an overview of NCvB publications. The portal www.beroepsziekten.nl has partly been translated in English. The site www.occupationaldiseases.nl contains interesting information for international relations. This portal now encloses three buttons: NCvB, Helpdesk en Statistics. The number of (unique) visitors per month is higher in 2005 than the previous year. There is a clear decrease during the summer, and in the last fortnight in December. The peak in November correlates with the publication of the Alert Report that can be downloaded from the website. In 2004, 7,790 visitors
visited 164,613 pages, which averages out at 21 pages. In 2005 16,349 visitors viewed 292,695 pages. This amounts to an average of 18 pages per visitor. The Top 10 of most visited pages are headed by the homepage 1. Beroepsziekten.nl (44,585) 2. Risicofactoren [Risk Factors] (22,566) 3. Documentatie [Documentation] (14,625) 4. Diagnostiek [Diagnostics] (11,635) 5. Arbozorg [Occupational Health] (10,312) 6. Statistiek [Statistics] (8,534) 7. Melden [Notification] (8,327) 8. NCvB (5,791) 9. NCvB statistieken – Nationale registratie Beroepsziekten [Statistics – National Register] (5,572) 10. Helpdesk (5,397) The following pages also attracted a particularly large number of viewings: • Registration guidelines (3,005) • Top 10 of reported occupational diseases (2,712) • Musculoskeletal disorders (2,525) • Psychological disorders (1,434) • Lung and respiratory disorders (1,160) • Upper limbs (1,137) Knowledge System on Infectious Diseases and Work (KIZA) The subject of ‘infectious diseases and employment’ has become increasingly important over the past few years. In the light of SARS (a new disease), anthrax (bio-terrorism), tuberculosis (supermarket), avian flu or bird flu (2003 H7N7 – the Netherlands, 2005 H5N1 – from Asia to Europe), and the threat of an influenza pandemic, public health and health in the workplace are key topics. Although there is considerable knowledge of infectious diseases in the Netherlands, the fact that the NCvB regularly receives questions from all sectors on infectious diseases underlines
Figuur 2 Diagram 2 Aantal unieke bezoekers www.beroepsziekten.nl Number of unique visitors of www.beroepsziekten.nl
24
Kennissysteem Infectieziekten en Arbeid (KIZA). In dit kennissysteem, dat de vorm krijgt van een website, wordt getracht alle kennis op het gebied van infectieziekten en werk toegankelijk te maken. Hiertoe is samenwerking gezocht met verschillende instanties uit zowel de Public Health als de Arbozorg (zoals het RIVM – Centrum Infectieziektebestrijding, waarin ook het LCI is opgenomen, ministeries van VWS en SZW, KLM Health Services, Arbogroep AMC, Stigas en de Werkgroep Infectieziekten en Arbeid van het NCvB). Voor het ontwikkelen van de website is eind 2005 subsidie verworven uit het Aladdinprogramma van STECR. In 2005 is een model uitgewerkt waarbinnen de informatie wordt aangeboden. Dit model koppelt klinische informatie over diagnostiek en behandeling van infectieziekten aan de preventieve maatregelen die mogelijk zijn in het werk. Ook wordt aandacht geschonken aan verzuimbegeleiding en reïntegratie bij infectieziekten en aan de bijzondere positie van gevoelige groepen (ouderen, jongeren, zwangeren, mensen met een stoornis in de afweer etc.). Een inventief zoeksysteem moet het mogelijk maken de meest relevante informatie het eerst naar boven te halen. Het streven is de KIZA-website in de zomer van 2006 te kunnen lanceren.
Publicaties Signaleringsrapport Beroepsziekten 2005
Het NCvB stelt jaarlijks het Signaleringsrapport Beroepsziekten op in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het rapport biedt een overzicht over het voorkomen en de verspreiding van beroepsziekten in Nederland. Daarnaast beschrijft het nieuwe wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen rond preventie en reïntegratie bij beroepsziekten. In elke Signaleringsrapport wordt een aantal signalen – alerts – afgegeven (zie het overzicht op pagina 26) over beroepsziekten bestemd voor beleidsmakers en professionals. Sommige beroepsziekten komen minder vaak voor. Door het gebruik van latexarme handschoenen in de gezondheidszorg zijn minder gevallen van latexallergie ontstaan. Het aantal gevallen van OPS door oplosmiddelen is in 2004 opnieuw gedaald. Dit is het gevolg van de verminderde blootstelling aan oplosmiddelen in diverse bedrijfstakken. Ook aandoeningen van het houding- en bewegingsapparaat nemen af, hetgeen kan worden toegeschreven aan een verminderde lichamelijke belasting door het werk. Sinds 2000 is het aantal gemelde gevallen van RSI bijna gehalveerd. Bij de aanpak van rugklachten blijkt aanpassing van de werkplek sneller tot herstel te leiden dan de gebruikelijke medische aanpak. Daarentegen stijgt het aantal psychische werkgebonden aandoeningen, mede als gevolg van toenemende agressie en geweld en van reorganisaties
Bezoekers 2005 Visitors 2005 Bezoekers 2004 Visitors 2004
3000 2500 2000 1500 1000 500
NCvB 2005 25
0 J
F
M
A
M
J
J
A
S
O
N
D
Alerts Signaleringsrapport Beroepsziekten 2005 Alerts in Alert Report on Occupational Diseases 2005 Toename van geweld en intimidatie op de werkplek
Increase in violence and intimidation at work
Het aantal mensen dat in het werk met geweld en intimidatie wordt geconfronteerd is de afgelopen jaren toegenomen. Vooral bij bedrijven in de dienstverlening en bij de overheid krijgen werknemers te maken met agressief of intimiderend gedrag. Geweld en intimidatie kunnen functioneringsproblemen, gezondheidsklachten en verzuim tot gevolg hebben. Ondanks het feit dat veel werkgevers inmiddels beleid rondom agressie en geweld op papier hebben gezet, verdienen psychosociale risico’s een prominentere plek op de agenda van zowel werkgevers als werknemers. Ook Arbo-diensten kunnen een bijdrage leveren door instrumenten te ontwikkelen om geweld en intimidatie te voorkómen.
The number of people encountering violence and intimidation at work has increased over the past few years. Particularly people working in the public and service industries have to cope with aggressive or intimidating behaviour. Violence and intimidation can affect people’s performance and lead to health problems and absenteeism. Despite the fact that many employers have now formulated policy on violence and aggression, the psycho-social implications should be afforded a more prominent place on the agendas of both employers and employees. Health & Safety services could also help by developing instruments to prevent violence and intimidation.
Fijn stof problemen dringen ook door op de werkplek
Fine dust problems permeate through to the work floor
De gevolgen van blootstelling aan fijn stof in het buitenmilieu trekken de laatste tijd de aandacht. Technologische ontwikkelingen en dan in het bijzonder de ontwikkelingen op het gebied van de nanotechnologie zorgen ervoor dat er ook in het arbeidsmilieu in toenemende mate rekening moet worden gehouden met blootstelling aan zeer fijn stof. De gevolgen hiervan beperken zich niet tot de longen, maar kunnen zich ook voordoen in andere orgaansystemen. Risico-evaluatie en risicobeheersing moeten dan ook een wezenlijk onderdeel gaan vormen van ontwikkelingen op het gebied van de nanotechnologie.
The consequences of exposure to fine dust in the outside environment have recently been attracting a lot of attention. Technological developments, particular developments in the area of nanotechnology, mean that more focus also has to be put on the risks of exposure to fine dust in the working environment. The consequences involve not only lung disorders, but also damage to other organ systems. Risk assessment and risk management should therefore form an integral part of developments in the area of nanotechnology.
Zwaar werk in zwangerschap vroegtijdig beperken
Early restrictions on heavy workload for pregnant women
Er zijn aanwijzingen dat een opstapeling van risicofactoren in het werk het risico op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht verhogen. Werk in ploegendienst, veel staan, hoge werkdruk, zwaar tillen en lawaai zijn risicofactoren. Door preventief het werk van zwangeren vroegtijdig, dat wil zeggen ruim voor de 24e week, te verlichten, zal het aantal vroeggeboortes en kinderen met een laag geboortegewicht dalen.
There are indications that an accumulation of risk factors at work can increase the risk of premature labour and low-birth-weight babies. These risk factors include working in shifts, work that involves standing up, too much pressure at work, lifting heavy weights and excessive noise. Preventive measures to lighten the workload for pregnant women before the 24th week of pregnancy would lead to a reduction in premature births and low-birth-weight babies.
Hardhorend door levend lawaai
Deafness resulting from live noise
Naast lawaaislechthorendheid door geluid van mechanische bronnen (‘keteldoofheid’), blijken levende lawaaibronnen een toenemende risicofactor. Zweminstructeurs, varkenshouders, hondentrainers en medewerkers van kinderdagverblijven zijn voorbeelden van risicogroepen. Bij een risico-evaluatie moeten deze levende lawaaibronnen worden gesignaleerd en vroege opsporing van gehoorschade via het PAGO is gewenst. Gehoorbescherming of akoestische maatregelen kunnen helpen deze beroepsziekte te voorkomen.
Alongside hearing problems caused by the noise from mechanical sources, live noise also appears to be an increasingly important risk factor. Swimming instructors, pig farmers, dog trainers and childcare staff are examples of high-risk groups. These live noise sources should be identified by means of a risk assessment, and a periodical occupational health examination would help to detect hearing damage at an early stage. Hearing protection devices or acoustic measures might also help to prevent this occupational disease.
Veel prikincidenten zijn te voorkomen
Incidents with injection needles can be prevented
Prikincidenten kunnen voor werknemers grote gevolgen hebben, zoals besmetting met ernstige ziekten als HIV, hepatitis B of C. Prikincidenten komen nog te vaak voor in Nederland. Preventie van prikincidenten door gerichte maatregelen in de werksituatie zijn mogelijk. Vaccinatie tegen hepatitis B wordt nog niet aan alle risicogroepen aangeboden. Bovendien worden na prikincidenten lang niet altijd de juiste preventieve acties ondernomen.
Incidents involving injection needles can have enormous implications for employees, including infection with serious diseases such as HIV, hepatitis B or C. Incidents involving injection needles are still far too common in the Netherlands. They can be prevented by introducing targeted measures at work. Vaccination against hepatitis B is not yet offered to all people working in high-risk groups. Moreover, the correct preventive measures are not always taken after an incident with an injection needle has occurred.
26
op de werkplek. Vermindering van werkdruk is een belangrijk onderwerp in verschillende arboconvenanten. Reorganisaties en de daarmee gepaard gaande stress geven ook een verhoogde sterftekans door hart- en vaatziekten. Dat machines, verkeer en harde muziek slechthorendheid kunnen veroorzaken, is al lang bekend. Hetzelfde effect van levend lawaai wellicht niet. Voorbeelden van levend lawaai zijn gillende varkens en krijsende kinderen. Langdurige blootstelling aan levend lawaai in bijvoorbeeld zwembaden, kinderdagverblijven en varkensstallen vormt dan ook een risico waar een gehoorbeschermingsprogramma op zijn plaats is. Regelmatig worden nieuwe oorzaken van beroepsastma gevonden. Afgelopen jaar zijn diverse gevallen van beroepsastma door het voedingsadditief Bisulfiet gedocumenteerd. Ook inademing van bepaalde bestrijdingsmiddelen of vleeseiwitten kan beroepsastma veroorzaken. De snelle ontwikkeling van nanotechnologie in bijvoorbeeld de farmaceutische industrie en bij oppervlaktebehandeling kan blootstelling aan ultrafijne deeltjes met zich meebrengen. Hierdoor kan longfibrose of astma ontstaan. Ook kunnen dergelijke deeltjes via de longen in het bloed worden opgenomen en systemische effecten veroorzaken. Door inademing van fijn stof kunnen niet alleen longaandoeningen ontstaan, maar opname van fijn stof uit bijvoorbeeld dieselgassen via de longen in de bloedbaan kan stollingsafwijkingen en harten vaatziekten veroorzaken. De effecten van werk en werkomstandigheden op de reproductie komen duidelijker in beeld. Zo blijkt dat als zwangeren tot laat in de zwangerschap doorwerken bij een hoge fysieke of psychische werkbelasting, de kans op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht groter is. Betere werkaanpassing of een ruimer zwangerschapsverlof kan dit voorkomen. Ook komen de effecten van toxische stoffen op het nageslacht beter in beeld. Blootstelling van de vader aan oplosmiddelen vóór de conceptie kan tot ernstige schade bij het nageslacht leiden. Ook zijn opnieuw aanwijzingen gevonden dat het werk van de ouders een risico kan vormen voor kanker bij het nageslacht. Welke agentia hier precies verantwoordelijk voor zijn, is niet duidelijk. Asbest vormt de belangrijkste oorzaak van beroepskanker. De epidemie van kanker door asbest lijkt in Nederland haar top te hebben bereikt. In het Signaleringsrapport werden dit jaar de beroepsziekten uit de Voedings- en Genotmiddelenindustrie nader belicht. In deze branche komt veel RSI voor door kortcyclisch werk in bijvoorbeeld slachterijen en de suiker- en chocoladeverwerkende bedrijven. Via arboconvenanten moeten de arbeidsomstandigheden verbeterd worden. Het voorkomen van bakkersastma wordt aangepakt door forse vermindering van de blootstelling aan meelstof. Het Signaleringsrapport Beroepsziekten 2005 is te vinden op de portal beroepsziekten.nl onder de knop NCvB en publicaties 2005. Het is als pdf te downloaden. Nieuwsbrieven
Ieder kwartaal brengt het NCvB een nieuwsbrief uit. De nieuwsbrief bevat een aantal vaste rubrieken zoals ‘Verschenen’, ‘Mededelingen’, ‘Casuïstiek’. De nieuwsbrief wordt aan het eind van elk kwartaal verstuurd naar alle bedrijfsartsen, directies en contactpersonen van Arbo-diensten en naar onze relaties. In maart en september wordt de folder voor de Heijermanslezingen van respectievelijk juni en december van dat jaar meegestuurd. Alerts Signaleringsrapport Beroepsziekten 2005 NCvB 2005 27
Zie schema op de pagina hiernaast.
Psychosociale klachten
the need for an up-to-date, reliable and exhaustive source of information. The Knowledge System on Infectious Diseases and Work (KIZA) was set up in 2004 to satisfy this need. In the form of a website, the knowledge system attempts to make accessible a wide range of information on infectious diseases and work. To realize this, partnerships have been entered into with various bodies in the field of the Public Health as well as the Occupational Health (for instance the Infectious Disease Prevention Center (RIVM), which incorporates the LCI, the ministries of Welfare, Health and Sport, and Social Affairs and Employment, KLM Health Services, AMC Occupational Health Service, Stigas and the NCvB working group on Infectious Diseases and Work). At the end of 2005, a subsidy was secured from the STECR Aladdin Programme to develop the website. In 2005, a model for presenting the information was diagnosed, linking clinical information on the diagnosis and treatment of infectious diseases with the preventive measures available in the work environment. It also focuses on supervising illness-related absenteeism and rehabilitating those recovering from an infectious disease, and the specific position of sensitive groups (older people, youth, pregnant women, persons with compromised immune systems, etc). An inventive search system should enable the most relevant information to be retrieved first. The KIZA website should be up and running in the summer of 2006.
Publications 2005 Alert Report on Occupational Diseases The Ministry of Social Affairs and Employment commissions the NCvB to draw up an annual Alert Report on Occupational Diseases. This report provides an overview of the incidence
and dissemination of occupational diseases in the Netherlands. It also reports on new scientific and social developments concerning the prevention and rehabilitation of occupational diseases. Each Alert Report concentrates on a number of warnings – alerts – (see the overview on page 26) on occupational diseases, intended for policymakers and professionals. Some occupational diseases figure less frequently. Using non-latex gloves in the health care sector has resulted in a lower incidence of latex allergies. The number of cases of CTE due to solvents again dropped in 2004 due to less exposure to solvents in various commercial sectors. Complaints relating to posture are also decreasing, probably because of less physically demanding work. Since 2000, the number of cases of RSI almost halved. When treating back complaints, adjustments in the workplace are proving to aid recovery more speedily than the usual medical approach alone. By contrast, the incidence of work-related psychological disorders is on the rise, partly as a result of increasing aggression and violence and reorganizations at work. Reducing working pressure is an important topic in a variety of occupational health agreements. Reorganizations and the stress these entail also increase the risk of mortality from cardiovascular disease. It has long been known that machinery, traffic and loud music can cause hearing loss. The similar effect of live noise is perhaps less well-established. Examples of live noise include squealing pigs and shrieking children. Long-term exposure to live noise in swimming pools, pre-school nurseries and pig farms also poses a risk that calls for a hearing protection programme.
Het aantal gemelde werkgebonden psychische klachten is de afgelopen jaren gestegen. De druk tot presteren is toegenomen en klanten, leerlingen en patiënten zijn mondiger en ‘lastiger’ geworden. Uit de jaarlijkse overzichten van het NCvB blijkt dat agressie, geweld en intimidatie op de werkplek een groeiend probleem vormen. Ook de hoeveelheid informatie die we dagelijks verwerken is aanzienlijk groter dan twintig jaar geleden, wat extra belasting met zich meebrengt. Het ontwikkelen van instrumenten om meer greep te krijgen op de risico’s voor psychosociale problemen in het werk, staat dan ook hoog op de agenda.
Psycho-social disorders The number of work-related psychosocial disorders has risen in recent years. There is increased pressure to perform and clients, pupils and patients have become more independent and ‘difficult’. The annual NCvB overviews demonstrate that aggression, violence and intimidation in the workplace are growing problems. The amount of information we process every day is far greater than twenty years ago, which brings its own stresses. Therefore, developing instruments for gaining a better grip of the risks of psycho-social problems at work is high on the agenda.
28
NCvB 2005 29
New causes of occupational asthma have been pinpointed. Last year, a number of cases of occupational asthma caused by the food additive Bisulphate were documented. Inhaling certain pesticides or meat proteins can also cause occupational asthma. The rapid development of nanotechnology in the pharmaceutical industry, for example, and in surface treatments may entail exposure to fine dust particles, giving rise to pulmonary fibrosis or asthma. Fine particles can also enter the blood through the lungs, causing systemic effects. The respiration of fine particles is not only responsible for lung complaints; if fine particles from diesel gases enter the blood through the lungs, they can cause blood clotting anomalies and cardiovascular diseases. The effects of work and working conditions on reproduction are emerging more clearly. It seems that if pregnant women continue to work until the late stages of pregnancy in a job that involves high physical or psychological stresses, there is a higher risk of premature birth and a low birth weight. Work that is adjusted appropriately or longer maternity leave can prevent this. The effects of toxic substances on progeny have also been more clearly identified. The exposure of the father to solvents befóre the conception can seriously damage offspring. There are fresh indications that parents’ work can be a risk factor in childhood cancer. Which agents are precisely responsible is unclear. Asbestos is the principal cause of occupational cancer. The asbestos-related cancer epidemic seems to have peaked in the Netherlands. This year’s Alert Report focuses on the occupational diseases found in the Food and Stimulants industry. RSI is a frequent complaint in this branch, triggered by short, cyclical motions in the meat-
processing sector and in sugar and chocolate-processing companies. Occupational health agreements should improve working conditions. Baker’s asthma is being prevented by drastically reducing exposure to flour dust. In chapter 15 of the 2005 Alert Report the ‘Summary and conclusions’ can be consulted at the portal occupationaldiseases.nl under the button NCvB and publications 2005. It can be downloaded in the form of a PDF file. Newsletters Each quarter, the NCvB publishes a newsletter containing a number of regular features on recent publications, announcements and case reports. The newsletter is sent to all occupational physicians, boards and contact persons at Occupational Health Services and to our contacts at the end of each quarter. In March and September the folder for the Heijermans lectures held in June and December of that year, are sent. 2005 Alert Report See the overview on page 26. Journal for Occupational and Insurance Medicine (TBV) The NCvB publishes a monthly page in the Dutch Journal for Occupational and Insurance Medicine (TBV) containing information on occupational diseases from the National Register, recent scientific research or responses to queries received by the Helpdesk. In 2005 the focus was on work-related complaints such as latex allergies, asthma and eczema caused by biocides, glaucoma related to computer use, cancer of the bladder, extrinsic allergic alveolitis, interstitial lung disease, Shaver’s Disease, COPD among non-smoking formers and hypertension among saltpan workers. Other topics were the announcement of a new registration guideline for a-specific lower back complaints, preventing
30
Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde (TBV)
Het NCvB verzorgt iedere maand een pagina in het TBV, waarop informatie wordt gegeven over beroepsziekten vanuit de beroepsziekteregistratie, recent wetenschappelijk onderzoek of naar aanleiding van vragen die bij de Helpdesk zijn binnengekomen. In 2005 ging het bijvoorbeeld over arbeidsgerelateerde aandoeningen als latexallergie, astma en eczeem door biocides, glaucoom bij beeldschermwerk, blaaskanker, extrinsieke allergische alveolitis, interstitiële longafwijkingen, Shaver’s Disease, COPD bij niet-rokende boeren en hypertensie bij zoutpanwerkers. Andere onderwerpen waren de aankondiging van een nieuwe registratierichtlijn voor aspecifieke lage rugklachten, het voorkomen van beroepsziekten onder artsen, medisch onderzoek bij contact met kankerverwekkende stoffen, de risico’s van buitenwerk, het nut van screening op OPS, de risico’s van de tijgermug en de belangrijkste onderwerpen uit het Signaleringsrapport. Deze onderwerpen zijn nu ook te vinden op www.beroepsziekten.nl onder de knop NCvB in de rubriek publicaties/publicaties 2005. Met deze pagina wil het NCvB bedrijfsartsen informeren over nieuwe aandoeningen of nieuwe oorzaken voor bekende aandoeningen. Het is ook een manier om bedrijfsartsen te attenderen op bepaalde ontwikkelingen en nieuwe protocollen en (registratie)richtlijnen.
Nascholing Heijermanslezing
Dit jaar werden door het NCvB weer twee Heijermanslezingen georganiseerd. De eerste van 17 juni had als thema ‘KNO aandoeningen en werk’. Er werden lezingen gehouden over beroepsrhinitis, stemproblemen in en door het werk en lawaaigehoorschade. De sprekers waren Dr. R.A. Tange (Afdeling KNO AMC Amsterdam), Dr. R. Gerth van Wijk (Afdeling Allergologie, Erasmus MC Rotterdam), Prof. dr. W.A. Dreschler (Afdeling Audiologie, AMC Amsterdam) en Prof. dr. F.I.C.R.C. de Jong (Kliniek voor KNO, Universitair Medisch Centrum St. Radboud Nijmegen). De tweede lezing vond plaats op 9 december en had als onderwerp ‘Beroepsinfectieziekten’. Voor dit onderwerp is steeds meer interesse, gezien het groeiende aantal via de helpdesk gestelde vragen over infectieziekten. Sprekers van deze middag waren Prof. dr. R.A. Coutinho (RIVM, Centrum Infectieziektebestrijding Bilthoven), H.P.J. Stinis (NCvB), Prof. dr. A.D.M.E. Osterhaus (Afdeling Virologie, Erasmus MC Rotterdam), G. Frijstein (Arbogroep AMC) en Dr. J.E. van Steenbergen (Landelijk Coördinatiecentrum Infectieziektebestrijding Bilthoven). Er is steeds meer belangstelling voor de Heijermanslezingen. Zowel in juni als in december werden de lezingen door meer dan 300 mensen bijgewoond. De presentaties die gegeven werden op beide dagen zijn te vinden op de portal beroepsziekten.nl onder de knop NCvB Heijermanslezingen. Voorlichting en nascholing
NCvB 2005 31
Ook in 2005 werd door een aantal Arbo-diensten weer aan het NCvB verzocht om nascholing te verzorgen rond het onderwerp beroepsziekten. Bespreking van casuïstiek staat centraal in deze bijeenkomsten waarbij zich, zoals verwacht mag worden, vooral discussie ontspint bij aandoeningen met een multifactoriële genese en een belangrijke rol van persoonlijke gevoeligheid voor bepaalde vormen van arbeidsbelasting. Een zorgvuldig opgebouwde probleemanalyse mag dan misschien leiden tot een lastige afweging rond al dan niet melden, belangrijker is het dat zij zicht geeft op factoren die zich lenen voor curatieve of preventieve interventies. Dat is dan vooral de winst van deze besprekingen. Want uiteindelijk moet het de bedrijfsarts toch gaan om het verlenen van adequate zorg bij arbeidsgerelateerde problema-
occupational diseases among physicians, medical research on contact with carcinogenic substances, the risks of outdoor work, the advantage of screening for CTE, the risks of the tiger mosquito and the most important topics highlighted by the Alert Report. Information on these points can also be found at www.beroepsziekten.nl under the NCvB button in the publicaties/publicaties 2005 section. The NCvB’s page is intended to inform occupational physicians on new complaints or new causes of known disorders. It is also a way of bringing the attention of occupational physicians to certain developments, new protocols and (registration) guidelines.
Continuing education Heijermans Lecture This year the NCvB again organized two Heijermans lectures. The first, held on 17 June, focused on the theme ‘Ear, Nose and Throat Disorders and Work’. Lectures were held on occupational rhinitis, voicerelated problems caused by and at work, and hearing loss due to noise. The speakers were Dr. R.A. Tange (Ear, Nose and Throat Department, AMC Amsterdam), Dr. R. Gerth van Wijk (Allergology Department, Erasmus MC Rotterdam), Prof. W.A. Dreschler (Audiology Department, AMC Amsterdam) and Prof. F.I.C.R.C. de Jong (Ear, Nose and Throat Clinic, University Medical Center St. Radboud Nijmegen).
The second lecture, held on 9 December, concerned ‘Occupational Infectious Diseases’. There is mounting interest in this topic, given the rising number of questions asked about infectious diseases via the Helpdesk. Speakers during the afternoon were Prof. R.A. Coutinho (RIVM, Infectious Disease Prevention
Center, Bilthoven), H.P.J. Stinis (NCvB), Prof. A.D.M.E. Osterhaus (Virology Department, Erasmus MC Rotterdam), G. Frijstein (Occupational health group AMC) and Dr. J.E. van Steenbergen (National Infectious Diseases Coordination Center, Bilthoven). The Heijermans lectures are attracting a growing public. In both June and December, the lectures were attended by more than 300 people. The presentations given were both published on the portal beroepsziekten.nl under the button NCvB Heijermanslezingen [Heijermans Lectures]. Information and continuing education In 2005, a number of Occupational Health Services once more asked the NCvB to provide continuing education on the theme of occupational diseases. The meetings centered around the discussion of case reports which, as could be expected, primarily generated debate on disorders with a multi-factoral genesis and the significance of personal sensitivities to specific forms of workrelated strain. A carefully structured problem analysis may lead to a complex consideration of whether or not to report a case, although it is more important that it clarifies the factors that lend themselves for curative or preventive interventions. Herein lies the key benefit of these discussions. Because, in the end, the occupational physician is concerned with providing the appropriate care for workrelated problems. Favourable experiences in the training of occupational physicians, with prior instructions, have resulted in this working method also being applied in continuing education within the Occupational Health Services. After the asthma and COPD guideline, it is now time to implement the eczema guideline, in which the NCvB and the NECOD will be involved. The guideline is intended to result in
32
tiek. Gunstige ervaringen in de opleiding van bedrijfsartsen met het geven van opdrachten vooraf, hebben ertoe geleid deze werkwijze ook toe te passen bij nascholing binnen Arbo-diensten. Na de richtlijn astma en COPD dient zich nu de implementatie van de richtlijn eczeem aan waarbij het NCvB zich samen met het NECOD een rol toekent. De richtlijn moet leiden tot een actievere opstelling van bedrijfsartsen in het signaleren van arbeidsgerelateerde huidproblemen. Beroepsziekten komen ook aan bod in het onderwijs aan studenten geneeskunde. De herziening van het medisch curriculum bij het AMC wordt aangegrepen om het onderwerp op andere plaatsen en in de vorm van keuzeonderwijs aan de orde te stellen. Werkgroepen
Werkgroep Allergische Beroepsziekten Secretaris: Cock van der Horst, ArboNed De Werkgroep Allergische Beroepsziekten is samengesteld uit praktiserende bedrijfsartsen, clinici en vertegenwoordigers van het NCvB. Zij allen hebben specifieke belangstelling voor en expertise op het gebied van allergische beroepsziekten. De werkgroep is in 2005 driemaal bijeen geweest. Tijdens de bijeenkomsten vindt kennisuitwisseling plaats aan de hand van referaten en bespreking van casuïstiek. Voor de referaten worden doorgaans gastsprekers uitgenodigd. Een gevarieerd palet aan onderwerpen passeerde op deze wijze de revue, waarbij vooral getracht wordt recent uitgevoerd onderzoek te bespreken. De werkgroep biedt op deze wijze een mogelijkheid recente ontwikkelingen in Nederland rond allergie en werk op de voet te volgen. Werkgroep Reproductie en Arbeid Secretaris: Teus Brand, NCvB Naast geïnteresseerde bedrijfsartsen en vertegenwoordigers van het NCvB maken een aantal experts deel uit van de Werkgroep Reproductie en Arbeid. De Werkgroep is in 2005 tweemaal bijeengekomen. Naast presentatie en discussie over recent verricht onderzoek vormt instrument- en zorgontwikkeling (vragenlijsten, pre-conceptie spreekuur) een belangrijk thema. Naast het volgen van de literatuur en de helpdesk vragen leveren de bijeenkomsten van deze werkgroep belangrijke informatie voor het NCvB voor het agenderen van het onderwerp zwangerschap en arbeid. Werkgroep Infectieziekten en Arbeid (WIZA) Secretaris: Harry Stinis, NCvB De Werkgroep Infectieziekten en Arbeid is in 2005 tweemaal bijeen geweest. Recente of te verwachten pandemieën, die in meerdere opzichten gevolgen voor de werkenden hebben, maken het thema infectieziekten en arbeid bijzonder actueel. De discussies binnen de werkgroep spitsen zich dan ook vooral toe op beleidsmatige consequenties voor de bedrijfsgezondheidszorg. Een aantal bedrijfsartsen binnen de werkgroep vervult een actieve rol bij het ontwikkelen van een kennissysteem voor infectieziekten en arbeid op het Internet. De aanwezigheid van experts op het gebied van de volksgezondheidsaspecten van infectieziekten binnen de werkgroep is essentieel om een goed beeld te krijgen van de wisselwerking tussen volksgezondheid en bedrijfsgezondheidszorg.
NCvB 2005 33
Levend lawaai
occupational physicians taking a more active approach to identifying skinrelated disorders. Occupational diseases are also included in the training provided to medical students. The revision of the medical curriculum at the AMC is being used as an opportunity for dealing with the subject in other places and in the form of elective education. Working Parties Working Party on Occupational Allergic Diseases. Secretary: Cock van der Horst, ArboNed. The Occupation-Related Allergies Working Group comprises practicing occupational physicians, clinicians and representatives of the NCvB. They all share a specific interest and expertise in work-related allergies. The working group met three times in 2005. During the meetings, knowledge is exchanged in the form of lectures and discussions of case reports. Guest speakers are also invited to give lectures. With this approach, a varied range of topics is dealt with, and discussions of recent research is a priority. In this way, the working group offers the possibility to keep a close watch on developments concerning allergies in the Netherlands.
Working Party on Reproduction and Work. Secretary: Teus Brand, NCvB. The Pregnancy and Work Working Group consists of interested occupational physicians, representatives of the NCvB and a number of experts. In 2005, the working group met twice. In addition to presenting and discussing recent research, instruments such as care development (questionnaires, preconception consultation) are an important theme. In addition to following the literature and the Helpdesk questions, the working group’s meetings provide the NCvB with key information for placing the
topic of pregnancy and work on the agenda. Working Party on Work-related Infectious Diseases. Secretary: Harry Stinis, NCvB. The Infectious Diseases and Work Working Group met twice in 2005. Infectious diseases and work is a theme of unusual current interest, in the light of recent or anticipated pandemics that could impact workers in a number of ways. The discussions within the working group therefore primarily concentrated on the policy consequences for occupational health care. A number of occupational physicians in the working group are actively involved in developing a knowledge system for infectious diseases and work on the Internet. The presence of experts in the field of the public health aspects of infectious diseases is essential for gaining an accurate picture of the interaction between public health and occupational health care.
Slechthorendheid door werkgerelateerd lawaai is een klassiek beroepsrisico, dat nog altijd actueel is. Recent is duidelijk geworden dat naast bekende ‘mechanische’ lawaaibronnen als machines, verkeer en muziek, ook blootstelling aan ‘levend lawaai’ tot gehoorschade kan leiden. Denk daarbij aan geschreeuw in kinderdagverblijven, zwembaden, varkensstallen of slachthuizen. Het NCvB vraagt hiervoor aandacht in het Signaleringsrapport Beroepsziekten 2005. Daarnaast is er intensieve bemoeienis met het expertisecentrum Gehoor en Arbeid waar mensen met ingewikkelde arbeidsrelevante gehoorproblemen terecht kunnen.
Live noise Impaired hearing induced by workrelated noise is a classic occupational risk that is ever-present. It recently became clear that, besides ‘mechanical’ sources of noise such as machinery, traffic and music, exposure to ‘live noise’ can also be detrimental to hearing. Think of children's shrieks in playgroups, or noise in swimming pools, pig farms or meat processing plants. The NCvB Alert Report 2005 is dedicated to this theme. It is also intensively engaged with the Hearing and Work expertise center which provides care to people with complicated work-related hearing problems.
34
NCvB 2005 35
Clinical Occupational Medicine
Clinical occupational medicine places explicit emphasis on work-oriented care in diagnosing, treating and supervising patients in second or third-line medicine. The focus on work is important when a syndrome suggests a causal link with the patient’s work. It is equally important when a syndrome raises questions on current or future suitability for specific jobs. Finally, restoring functionality may require treatment and supervision that assigns significance to aspects of work. All three facets of clinical occupational medicine may encounter a complex problem that calls for specific expertise that can only be found in a limited number of centers. The NCvB’s alliance with various departments of the AMC and VUmc, which are united in the People and Work Outpatient Clinic, is attempting to develop just this type of specialized center. Together with initiatives developed elsewhere in the country in the field of clinical occupational medicine, this should remove a substantial void in the health care sector. Embedding in an academic setting is also important for carrying out scientific research into this type of health care, and to contribute to education. However, for sound development it is essential to secure structural funding for clinical occupational medicine, and for the various centers to be able to convince the insurance companies of this fact in the coming years. Start of the People and Work Outpatient Clinic On 4 November 2005 the People and Work Outpatient Clinic was launched by the Netherlands Center for Occupational Diseases. The People and Work Outpatient Clinic is part of the Academic Medical Center (AMC) and works closely with a number of departments of the Medical Center of the Vrije Universiteit Amsterdam and other providers of top-quality clinical
care. The outpatient clinic also has close ties with the Netherlands Center for Occupational Diseases and the Coronel Institute of Occupational Health. It builds on existing facilities and cooperations in the field of occupationrelated care. The People and Work Outpatient Clinic is a facility for patients with complex occupational health issues. Here, complex can relate to a specific diagnosis that must be made in order to establish the connection with work. But questions on the effects a disorder may have on work can be complicated and demand a specific approach. Different experts work together in multi-disciplinary teams in the People and Work Outpatient Clinic. The team almost always consists of a medical specialist and an occupational physician, supplemented by other experts if necessary. Through its explicit focus on the patient’s work, the outpatient clinic aims to efficiently augment existing care. Besides improving health, improving the patient’s functioning and reducing the risk of incapacity for work is the key objective of the care offered. Occupational physicians, insurance company physicians, general practitioners and medical specialists can approach the People and Work Outpatient Clinic and refer patients. Companies can also enter into a contract with the People and Work Outpatient Clinic to offer their employees supplementary care geared to determining occupational diseases and/or work levels appropriate to the employee.
36
Klinische Arbeidsgeneeskunde Klinische arbeidsgeneeskunde is een nadrukkelijk op arbeid georiënteerde zorg bij de diagnostiek, behandeling en begeleiding van patiënten in de tweede of derdelijns geneeskunde. De oriëntatie op arbeid is van belang wanneer bij een ziektebeeld de vraag naar een oorzakelijke relatie met het werk beantwoord moet worden. Zij is evenzeer van belang wanneer er bij een ziektebeeld vragen rijzen over huidige of toekomstige geschiktheid in het uitoefenen van bepaalde functies. Tot slot kan herstel van functionele geschiktheid een behandeling en begeleiding vereisen waarin werkaspecten een speciale plaats krijgen. Op alle drie facetten van de klinische arbeidsgeneeskunde kan er sprake zijn van complexe problematiek, die inzet van specifieke deskundigheid vereist die maar in een beperkt aantal centra beschikbaar kan zijn. Het samenwerkingsverband van het NCvB met diverse afdelingen van het AMC en VUmc verenigd in de Polikliniek Mens en Arbeid beoogt zich tot een dergelijk gespecialiseerd centrum te ontwikkelen. Samen met elders in het land ontwikkelde initiatieven op het gebied van klinische arbeidsgeneeskunde moet hierdoor een belangrijke lacune in de gezondheidszorg worden weggenomen. Inbedding in een academische setting is van belang om ook tot wetenschappelijk onderzoek ten aanzien van deze vorm van gezondheidszorg te komen en een bijdrage te leveren aan het onderwijs. Voor een gezonde ontwikkeling is het echter essentieel dat er voor klinische arbeidsgeneeskunde een structurele financiering komt en dat de diverse centra de verzekeraars het komende jaar weten te overtuigen van het belang hiervan. Start van de Polikliniek Mens en Arbeid
Op 4 november 2005 is de Polikliniek Mens en Arbeid van start gegaan op initiatief van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. De Polikliniek Mens en Arbeid is onderdeel van het Academisch Medisch Centrum (AMC) en werkt nauw samen met een aantal afdelingen van het Vrije Universiteit Medisch Centrum en andere aanbieders van topklinische zorg. De polikliniek is ook nauw verbonden met het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten en het Coronel Instituut. Zij bouwt voort op reeds bestaande voorzieningen en samenwerkingsverbanden op het gebied van arbeidsgerelateerde zorg. De Polikliniek Mens en Arbeid is een voorziening voor patiënten met complexe arbeidsgeneeskundige problematiek. Complex kan hierbij betrekking hebben op specifieke diagnostiek die verricht moet worden om de relatie met het werk vast te kunnen stellen. Maar ook vragen over de gevolgen van een aandoening voor het werk kunnen ingewikkeld zijn en een specifieke aanpak vergen. In de Polikliniek Mens en Arbeid werken verschillende deskundigen samen in multidisciplinaire teams. Het team bestaat vrijwel altijd uit een medisch specialist en een bedrijfsarts, zo nodig aangevuld met andere deskundigen.
NCvB 2005 37
Door deze werkwijze wil de polikliniek een goede en efficiënte aanvulling zijn op de bestaande zorg door haar expliciete oriëntatie op het werk van de patiënt. Naast verbetering van de gezondheidstoestand vormt verbetering van het functioneren van de patiënt en vermindering van het risico op arbeidsongeschiktheid dan ook de belangrijkste doelstelling van de geboden zorg. Bedrijfsartsen, verzekeringsartsen, huisartsen en medisch specialisten kunnen de Polikliniek Mens en Arbeid benaderen en patiënten verwijzen. Ook bedrijven kunnen met de Polikliniek Mens en Arbeid een contract sluiten om hun medewerkers aanvullende zorg te bieden, gericht op het vaststellen van beroepsziekten en/of de belastbaarheid voor werk.
Klachten aan het bewegingsapparaat
From its inception, the outpatient clinic has provided care in five areas: • Chronic Toxic Encephalopathy (Solvent Team) • Hearing and Work • Respiratory Disorders • Skin disorders • Psychiatric Disorders There are plans to expand the outpatient clinic in 2006 by starting a cooperation with a number of other departments. The website of the outpatient clinic can be approached by www.mensenarbeid.nl or www.amc.nl. Solvent Team This national project focuses on diagnostics and supervising patients with chronic encephalopathy due to exposure to solvents, otherwise known as painters’ disease. Chronic toxic encephalopathy (CTE) is an incapacitating occupational disease. It is difficult to diagnose; the process usually involves ruling out all other possible causes of the symptoms. Assessing the disease requires a multidisciplinary approach by physicians and experts in the field of working conditions. Funding from the Netherlands Health Care Insurance Board (CvZ) is enabling the Solvent Team project to consolidate its mission: adequate diagnostics and supervision of patients with CTE, and help in terms of prevention. The neurology, psychiatric and radiology departments at the Amsterdam Academic Medical Center (AMC) are working together for the purposes of this project. The Solvent Teams in the Medical Spectrum Twente in Enschede and in AMC Amsterdam closely work together. Results In 2005, 216 patients were referred for assessment: 117 in Amsterdam and 99 in Enschede. The majority of referrals came from general practitioners (46%) and from medical specialists (24%). Occupational
physicians (15%) were the other main sources of referral. Occupational exposure to solvents was involved in 94% of the cases; the other cases involved patients suffering from cognitive problems due to exposure to pesticides, heavy metals or other neurotoxic agents. The number of patients diagnosed with CTE was 26. The majority of these patients were painters and paint sprayers. Expertise Center for Hearing and Work The Expertise Center for Hearing and Work is a collaboration between the Audiology Centers at the VUmc and the AMC, the Coronel Institute and the Netherlands Center for Occupational Diseases (NCvB). The mission of the Expertise Center is to improve care for patients with work-related hearing problems, and to develop and implement knowledge of this subject. Projects are being carried out to this end.
In 2005 a project that evaluated the audiological function tests carried out on 60 employees, was concluded. This project was subsidized by the Stichting Instituut GAK. As well as the function test module, the applicability of the psychosocial diagnosis and workplace survey were investigated. The practical experience of the expertise center shows that referral indications entail requests to check hearing for job suitability and poor work performance related to fatigue, environmental noise and reduced speech and sound comprehension. The approach involves both technical rehabilitation (hearing aid) and adjustments to the workplace and individual supervision. The outcomes of the project are reflected in the working method followed by the audiological facilities offered by the People and Work Outpatient Clinic. The expertise center is regularly asked to contribute to research projects such as those involving orchestras and printers
Het aantal bij het NCvB gemelde gevallen van RSI daalt geleidelijk, ook al is het nog wel de meest gemelde beroepsziekte. Of dit een gevolg is van preventieve maatregelen is moeilijk aan te tonen. Nog altijd ontstaan er in allerlei typen werk klachten van het bewegingsapparaat door zwaar lichamelijk werk. Voor de toekomst lijken echter ook bewegingsarmoede door zittend werk en een toename van zwaarlijvigheid risicofactoren waarmee ernstig rekening gehouden moet worden. Om meer zicht te krijgen op de relatie tussen werk, werkomstandigheden en specifieke klachten aan het bewegingsapparaat ontwikkelt het NCvB registratierichtlijnen voor aandoeningen van het bewegingsapparaat.
Musculoskeletal disorders The number of cases of RSI reported to the NCvB is gradually declining although it continues to be the most reported occupational disorder. It is difficult to say whether this is the result of preventive measures. There are still musculoskeletal complaints in all types of work, due to heavy physical work. However, in the future lack of activity due to desk jobs and greater incidences of obesity seem to be risk factors that must be given consideration. To gain a better picture of the relation between work, working conditions and specific musculoskeletal complaints, the NCvB has developed registration guidelines for musculoskeletal complaints.
38
NCvB 2005 39
and to education and practical aids for the work situation. The center also participates in preparing multidisciplinary guideline to give employees optimum protection against noise in the workplace. This guideline will be published in spring 2006. In the first half of 2006, the expertise center will launch the websites www.gehoorenarbeid.nl (in Dutch) and www.hearingandwork.nl (in English). Disorders of the skin and the respiratory system For a number of years now, patients with work-related complaints treated at the occupational dermatology department of the VUmc and/or the lung diseases department of the AMC, have been discussed 10 times a year. Their cases are dealt with because further discussion is considered necessary on making diagnoses or giving patients work-related advice. The discussions regularly underline the difficulty of the occupational disease diagnosis because the results of research carried out are not clear or because there are insufficient specific tests available. Furthermore, there is often a degree of overlap; in other words, a case could concern a patient with both skin and respiratory problems. There are moves to expand the discussion with expertise in the field of ear nose and throat complaints because work-related respiratory tract problems only or largely affect the upper airways. For the NCvB, the discussions are an important source of information from the sometimes wayward daily practice. Pregnancy and Work Clinical occupational medicine relating to pregnancy and work is different in nature to that of the above-mentioned disorders. It generally involves answering questions posed by pregnant women or women wanting to conceive on the effects of certain types of work pressure
on the outcome of the pregnancy or fertility. So rather than diagnosis and treatment, it is more a case of counseling on the possible risks. This could result in necessitating adjustments at work. The number of questions received by the NCvB on pregnancy and work is gradually increasing. Extra caution is advised in queries involving a possible causal link between negative pregnancy results, which present as a cluster, and factors in the work environment. This caution does not only refer to how the question is analyzed, but more to the way in which the result of the analysis is communicated afterwards.
Figuur 3 Diagram 3 Aantal intake gesprekken en vastgestelde CTE gevallen per jaar (1997-2005) Number of intake consultations and confirmed cases of CTE per year (1997-2005)
40
Vanaf de start biedt de Polikliniek zorg op vijf gebieden: • Chronische Toxische Encefalopathie (Solvent Team) • Gehoor & Arbeid • Long- en luchtwegaandoeningen • Huidaandoeningen • Psychiatrische aandoeningen Het is de bedoeling om in 2006 de Polikliniek uit te breiden via samenwerking met een aantal andere afdelingen. De website van de Polikliniek Mens en Arbeid is te bereiken via www.mensenarbeid.nl of via www.amc.nl Solvent Team
Dit project richt zich op diagnostiek en begeleiding van patiënten met chronische toxische encefalopathie door oplosmiddelen, ook bekend als OPS of schildersziekte. Chronische toxische encefalopathie (CTE) is een invaliderende beroepsziekte. Het diagnostische proces is lastig en de diagnostiek berust deels op exclusie van andere mogelijke verklaringen van het ziektebeeld. Beoordeling vergt een multidisciplinaire aanpak van clinici en deskundigen op het gebied van arbeidsomstandigheden. Door een subsidie van het College voor zorgverzekeringen (CVZ) kan door het Solvent Team vorm gegeven worden aan de missie: adequate diagnostiek en begeleiding van patiënten met CTE en bijdragen aan preventie. In dit project wordt samengewerkt met de afdeling neurologie, psychiatrie en radiologie van het AMC. Uitvoering vindt plaats in nauwe samenwerking met het Medisch Spectrum Twente in Enschede. Resultaten
In 2005 werden 216 patiënten verwezen voor een beoordeling: 117 in Amsterdam en 99 in Enschede. De meeste verwijzingen kwamen via huisartsen (46%) en medisch specialisten (24%). Bedrijfsartsen (15%) waren de andere belangrijkste verwijzers. In 94% ging het om beroepsmatige blootstelling aan oplosmiddelen; bij de anderen bestond blootstelling aan bestrijdingsmiddelen, zware metalen of andere neurotoxische stoffen bij patiënten met cognitieve klachten. Het aantal patiënten bij wie de diagnose CTE gesteld werd bedroeg 26. Het betrof vooral schilders en verfspuiters. Expertisecentrum Gehoor en Arbeid
Het expertisecentrum Gehoor en Arbeid is een samenwerkingsverband tussen de audiologische centra van de VUmc en het AMC, het Coronel Instituut en het NCvB. De missie van het expertisecentrum is verbetering van de zorg voor patiënten met arbeidsrelevante gehoorproblematiek en kennisontwikkeling en implementatie op dit terrein. Hiertoe worden projecten uitgevoerd.
Intake gesprekken Intakes CTE CTE
400 350 300 250 200 150 100 50 0 1997
NCvB 2005 41
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
42
In 2005 is een project afgerond waarin audiologische functietesten zijn geëvalueerd bij 60 werknemers die klachten hebben van slechthorendheid. Dit project is gesubsidieerd door de Stichting Instituut GAK. Naast de module functietesten is de toepasbaarheid van de module psychosociale diagnostiek en werkplekonderzoek onderzocht. Uit de praktijk van het expertisecentrum blijken de verwijsindicaties neer te komen op vragen voor het keuren op functiegeschiktheid en problemen met functioneren in het werk door oververmoeidheid, omgevingslawaai, en verminderd verstaan van spraak en herkennen van geluiden. De aanpak ligt zowel op technische revalidatie (hoortoestel) als werkplekaanpassingen en individuele begeleiding. De uitkomsten van het project zijn terug te zien in de werkwijze van de audiologische voorzieningen van de Polikliniek Mens en Arbeid. Het expertisecentrum wordt regelmatig gevraagd een bijdrage te leveren aan onderzoeksprojecten zoals bij orkesten en drukkerijen en aan onderwijs en praktische hulpmiddelen voor de praktijk. Zo werkt het centrum mee aan de voorbereiding een multidisciplinaire richtlijn om werkenden optimaal te beschermen tegen lawaai op de werkplek. Deze richtlijn komt in het voorjaar van 2006 uit. Het expertisecentrum zal in de eerste helft van 2006 de websites www.gehoorenarbeid.nl en www.hearingandwork.nl (Engelstalig) lanceren. Huid- en luchtwegaandoeningen
Gedurende een aantal jaren vinden er nu ongeveer 10 maal per jaar besprekingen plaats van patiënten met arbeidsgerelateerde klachten, die gezien zijn op de afdelingen arbeidsdermatologie van het VUmc en/of de afdeling longziekten van het AMC. Zij worden ingebracht omdat men nadere discussie nodig vindt over de diagnostiek of het te geven werkadvies aan de patiënt. De besprekingen maken regelmatig duidelijk dat het stellen van de diagnose beroepsziekte lastig is omdat de resultaten van uitgevoerde onderzoeken niet eenduidig zijn of omdat er niet een voldoende specifieke test voorhanden is. Er is verder vaak sprake van overlap, dat wil zeggen het betreft een patiënt met zowel huid- als luchtwegproblemen. Er wordt gestreefd naar uitbreiding van de bespreking met inbreng van deskundigheid op KNO gebied omdat arbeidsgerelateerde luchtwegproblemen zich vooral of uitsluitend in de bovenste luchtwegen kunnen manifesteren. De besprekingen vormen voor het NCvB een belangrijke bron van kennis uit de soms weerbarstige dagelijkse praktijk. Zwangerschap en werk
Klinische arbeidsgeneeskunde op het gebied van zwangerschap en werk heeft een ander karakter dan bij de hiervoor genoemde aandoeninggebieden. Het gaat meestal om het beantwoorden van vragen, die bij de zwangere of bij zwangerschapswens leven over mogelijke effecten van bepaalde vormen van arbeidsbelasting op de uitkomst van de zwangerschap of vruchtbaarheid. Dus niet zozeer diagnostiek en behandeling maar counseling over mogelijke risico’s. Die kan overigens wel als uitkomst hebben dat aanpassing van het werk nodig is. Het aantal aan het NCvB gestelde vragen rond zwangerschap en werk neemt geleidelijk aan toe. Extra zorgvuldigheid is geboden wanneer het gaat om een vraag naar een mogelijk oorzakelijk verband tussen negatieve zwangerschapsuitkomsten, die zich als een cluster presenteren, en factoren uit de werkomgeving. Die zorgvuldigheid heeft niet alleen betrekking op de wijze waarop de vraag wordt geanalyseerd maar nog meer op de wijze waarop het resultaat van de analyse nadien wordt gecommuniceerd.
NCvB 2005 43
Bijlagen Appendices
Met dank aan Acknowledgements
Medewerkers NCvB NCvB staff
H.J. (Herman) Pieters systeembeheerder system operator
Dr. B. (Bas) van den Eeckhout projectleider project manager
Drs. J.G. (Jan) Bakker (sinds november since November) bedrijfsarts occupational physician
E.M.J. (Els) de Ruijter medewerker financiële administratie financial accounting employee
J.B.J. (Jerzy) Gryglicki freelance auteur
Drs. M.M. (Marloes) van Beurden datamanager datamanager
Drs. A. (Astrid) Schop medewerker Registratiebureau registration bureau employee
Drs. I.T.J. (Ingrid) Braam hoofd Registratiebureau/datamanager head registration bureau/datamanager Dr. T. (Teus) Brand bedrijfsarts occupational physician Y. (Yvonne) Bulten communicatiemedewerker communication assistant M. (Marloes) van den Eeckhout project ondersteuner project assistant Drs. C. (Clara) Hardeman (tot september until September) neuropsychologisch assistent neuropsychological assistant
Dr. P.B. (Paul) Smits bedrijfsarts/onderwijs coördinator occupational physician/supervisor education Dr. B. (Bas) Sorgdrager bedrijfsarts occupational physician Drs. D. (Dick) Spreeuwers directeur/bedrijfsarts managing director/occupational physician Drs. H.P.J. (Harry) Stinis bedrijfsarts occupational physician G.E. (Gertraud) Tänzer medewerker financiële administratie financial accounting employee
I.M. (Ingrid) Helsloot (sinds november since November) secretaresse secretary
A.M.M. (Letty) Tendole secretaresse secretary
Prof. dr. J.M.B.V (Vianney) de Jong neuroloog neurologist
Drs. E. (Evelien) van Valen neuropsycholoog/promovenda neuropsychologist/PhD student
Drs. E.A. (Elsbeth) de Joode onderzoeksassistent research assistant Dr. P.P.F.M. (Paul) Kuijer consulent arbeidsgebonden klachten bewegingsapparaat consultant occupational musculoskeletal disorders Drs. G. (Gert) van der Laan hoofd Solvent Team/klinisch arbeidsgeneeskundige head Solvent Team/specialist in occupational medicine Drs. A.F. (Annet) Lenderink hoofdredacteur website editor website per september 2005 hoofd kenniscentrum since September head knowledge center Dr. K. (Karen) Nieuwenhuijsen consulente psychische beroepsziekten consultant work-related mental disorders Dr. T.M. (Teake) Pal hoofd kenniscentrum/bedrijfsarts head occupational medicine/ occupational physician per 1 september 2005 medisch coördinator Polikliniek Mens en Arbeid /bedrijfsarts since September 2005 medical coordinator People and Work Outpatient Clinic/occupational physician
Drs. I. (Ieke) Visser (tot april until April) arts/neuropsycholoog physician/ neuropsychologist
Drs. P.J. (Piet) Kroon projectleider Polikliniek Mens en Arbeid project manager Philip Stroomberg grafisch ontwerper graphic designer Dr. A.N.H. (André) Weel projectleider project manager
Commissies en werkgroepen Committees and working parties Jan Bakker Nederlandse Vereniging voor Arbeidsen Bedrijfsgeneeskunde (NVAB)/ Werkgroep Bedrijfsartsen Klinisch Arbeidsgeneeskundig Genootschap (KAG) Netherlands Society of Occupational Medicine - Working Party on Occupational Physicians in the Clinic Ingrid Braam European Occupational Diseases Statistics (EODS) Technical Party European Occupational Diseases Statistics (EODS) - Technical Party Health and Safety at work statistics/ Working Party Health and Safety at work statistics/Working Party Teus Brand Commissie Preconceptiezorg van de Gezondheidsraad (sinds oktober) Committee Preconception of the National Health Counsil (since October) Projectgroep NVAB Richtlijn Zwangerschap - post partum (sinds december) Project group Netherlands Society of Occupational Medicine Guideline pregnancy - post partum (since December) Paul Kuijer Commissie registratierichtlijnen beroepsziekten Committee on registration guidelines for occupational diseases (secretary) Vereniging voor Register Ergonomen Nederland (ReN) Netherlands Society of Certified Ergonomists
P.A.G. (Patrick) Vriend (tot april until April) helpdesk medewerker helpdesk employee
Nederlandse Vereniging voor Ergonomie (NVvE) Dutch Ergonomics Society
I. (Ieteke) de Vries psychologisch testassistent psychological testing assistent
Wetenschappelijk comité voor aandoeningen bewegingsapparaat voor ICOH ICOH Scientific Committee on Musculoskeletal Disorders
Dr. E.M. (Ellie) Wekking gezondheidszorgpsycholoog/ neuropsycholoog health psychologist/ neuropsychologist Drs. N.S. (Nicole) de Wilde onderzoeksassistent research assistant Drs. Y. (Yvette) Willemse (tot januari 2006 until January 2006) onderzoeksassistent research assistant Drs. H.J. (Gonnie) Zweerman clinical librarian clinical librarian
Gert van der Laan Begeleidingscommissie Diagnostiek Beroepsziekten. College voor zorgverzekeringen (CvZ) Supervisory Committee on the Diagnosis of Occupational Diseases. Healthcare Insurance Board NVAB Commissie tot toekenning van de Burger- en Zielhuispenning Netherlands Society of Occupational Medicine - Committee for the ‘Burger & Zielhuispenning’ award
44
NVAB Werkgroep Bedrijfsartsen Klinisch Arbeidsgeneeskundig Genootschap (KAG) (voorzitter) Netherlands Society of Occupational Medicine - Working Party on Occupational Physicians in the Clinic (chairman) ICOH scientific committee on Neurotoxicology and Psychophysiology ICOH scientific committee on Neurotoxicology and Psychophysiology Werkgroep Occupational Disease Statistics European Forum of insurances against Occupational Diseases and accidents at work Working Party on Occupational Disease Statistics European Forum of insurances against Occupational Diseases and accidents at work Werkgroep Eurostat European Occupational Disease Statistics (EODS) Eurostat Working Party on European Occupational Disease Statistics (EODS) Expert group Information Notices European List of Occupational Diseases Expert group Information Notices European List of Occupational Diseases Temporary adviser of WHO concerning the Tripartite meeting of experts on Updating the ILO list of Occupational Diseases Temporary adviser of WHO concerning the Tripartite meeting of experts on Updating the ILO list of Occupational Diseases Teake Pal Commissie WGD van de Gezondheidsraad WGD Committee National Health Council NVAB Commissie tot toekenning van de Burger- en Zielhuispenning Netherlands Society of Occupational Medicine - Committee for the ’Burger & Zielhuispenning’ award Bestuur sectie Arbeidstoxicologie, Nederlandse Vereniging voor Toxicologie Member of the Board of Occupational Toxicology division of the Dutch Society of Toxicology NVAB Werkgroep Bedrijfsartsen Klinisch Arbeidsgeneeskundig Genootschap (KAG) Netherlands Society of Occupational Medicine Working Party on Occupational Physicians in the Clinic Redactie Handboek Bedrijfsgezondheidszorg Editor Manual on Occupational Medicine Begeleidingscommissie NECOD NECOD Supervisory Committee
NCvB 2005 45
EU Expert Group information notices on diagnosis of occupational diseases EU Expert Group information notices on diagnosis of occupational diseases Werkgroep Lage rugklachten van de Gezondheidsraad voor het verzekeringsgeneeskundig protocol Working Party on Low Back Complaints of the National Health Council for the occupational insurance protocol Werkgroep Myocardinfarct van de Gezondheidsraad voor het verzekeringsgeneeskundig protocol Working Party on Myocardial infarction of the National Health Council for the occupational insurance protocol NVAB Projectgroep Leidraad Preventief Medisch Onderzoek van werkenden Netherlands Society of Occupational Medicine - Project group Guideline Preventive Medical Research at workers Bas Sorgdrager NVAB Bestuur (voorzitter tot april) Board Netherlands Society of Occupational Medicine (chairman until April) NVAB Werkgroep Bedrijfsartsen Klinisch Arbeidsgeneeskundig Genootschap (KAG) Netherlands Society of Occupational Medicine Working Party on Occupational Physicians in the Clinic NVAB Werkgroep Bedrijfsartsen Lifestyle Netherlands Society of Occupational Medicine - Working Party on Occupational Psysicians and Lifestyle Commissie Asbestprotocollen Gezondheidsraad National Health Counsil’s Committee on Asbestos Protocols Commissie Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen Gezondheidsraad National Health Counsil’s Committee on work and income to capacity for work Werkgroep Industriële Long- en Huidaandoeningen, regio Noord, Academisch Ziekenhuis Groningen Working Party on Industrial Lung and Skin Disorders, Northern region, Groningen Academic Hospital Dick Spreeuwers NVAB bestuur (tot april) Board Netherlands Society of Occupational Medicine (until April) NVAB (secretaris) Commissie Internationale Betrekkingen (CIB) Netherlands Society of Occupational Medicine - Committee on International Relations (secretary)
NVAB (voorzitter) Commissie Richtlijnontwikkeling en Wetenschap (CROW) (tot juni) Netherlands Society of Occupational Medicine - Committee on Guideline Development and Science (chairman) (until June)
Presentaties en lezingen Presentations and Lectures
NVAB Werkgroep Bedrijfsartsen Klinisch Arbeidsgeneeskundig Genootschap (KAG) Netherlands Society of Occupational Medicine Working Party on Occupational Physicians in the Clinic
11 februari Occupational Tox Course, Dortmund Occupational diseases in the Netherlands
ICOH Scientific Committee Research on Structure and Organization of Occupational Health ICOH Scientific Committee History of Occupational Medicine KNMG vertegenwoordiger bij de Union of European Medical Specialists (UEMS), sectie Occupational Medicine KNMG representative at the Union of European Medical Specialists (UEMS), section Occupational Medicine Raad van Advies Nationaal Hepatitiscentrum Advisory Council National Center for Hepatitis Harry Stinis Landelijk coördinerend overleg infectieziekten (LCO/LCI) National Coordinator for Communicable Disease Control Redactie Tijdschrift Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde (TBV) Editor Journal of Occupational and Insurance Medicine Werkgroep Primaten Stichting AAP Working Party primates Stichting AAP Raad van deskundigen Stichting AAP Panel of experts Stichting AAP Werkgroep zoönosen richtlijn Voedsel en Waren Autoriteit Working Party on zoönoses Guideline Food and Goods Authority NVAB Werkgroep Arbeid en Richtlijnen (voorzitter) Netherlands Society of Occupational Medicine Working Party Work and Guidelines (chairman)
21 januari NSPOH, Utrecht Richtlijn astma en COPD
9 maart Arbodienst ArboDuo, Zaandam Beroepsziekten in de bouw 11 maart Peilstation beroepsziekten bij politiepersoneel, Utrecht 17 maart Achmea Arbo Beroepslongaandoeningen 18 maart AIAS (Amsterdams Instituut voor Arbeidsvraagstukken), Amsterdam Inleiding in de beroepsziekten 1 april Audiologisch Centrum, Hoensbroek Gehoor & Arbeid 6 -7 april Opleiding bedrijfsartsen Antillen, Aruba Beroepsziekten algemeen, huidaandoeningen, longaandoeningen 13 april Landelijke VGM-dag voor medezeggenschapswerkers, Utrecht Parallelsessie: infecties en werk 22 mei Allergiebeurs, Amsterdam Beroepsziekten door allergie 26 - 27 mei Bedrijfsgeneeskundige dagen, Noordwijk Workshop ‘Verlicht licht of werpt het nieuwe schaduwen op de ploegendienst’ 3 juni ICT bedrijfsartsen Shell Diagnostiek en meldingen beroepsziekten 23 juni Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Amersfoort Lezing Beroepsziekten 15 augustus Huisartsennascholingsgroep, Leiden Huisarts en beroepsziekten 5 september European Forum of insurances against Occupational Diseases and accidents at work, Wenen Asbestos related occupational diseases in Europe, medical and epidemiological aspects
13 september Vereniging voor Verf- en drukinktfabrikanten, Garderen Screening op OPS in de verf- en drukinktfabrikanten, ervaringen uit het Solvent Team project
9 december Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, AMC, Amsterdam Heijermanslezing Beroepsinfectieziekten: Arbeid en biologische agentia
14 september Jaarbijeenkomst ADS, Utrecht Resultaten ADS project
13 december NSPOH, Amsterdam Beroepsziekten in de bouw
26 - 29 september 9th International Symposium on Neurobehavioral Methods and Effects in Occupational and Environmental Health Correspondence between objective cognitive performance and subjective cognitive complaints in chronic solvent induced encephalopathy, ICOH Conference, Gyeongju, Korea 12 oktober Beleidsmakers symposium Landelijke Hepatitisweek 2005, Amersfoort 24 - 28 oktober Europese Week, La Fabrique, Utrecht Weg met de herrie! 4 november Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, AMC, Amsterdam Jubileumsymposium Werk in uitvoering: naar een betere preventie en zorg voor beroepsziekten Verleden en toekomst NCvB 4 november Jubileumsymposium NCvB, Amsterdam Beroepsziekten in 2015 10 en 16 november Nascholing huisartsen, Eindhoven Beroepsziekten door allergie 18 november Onderwijs Wenckebach, Groningen Workshop audiologie: klinische vaardigheden voor bedrijfs- en verzekeringsartsen 21 november Commissie Preconceptiezorg van de Gezondheidsraad, Utrecht Reproductie en Arbeid November 21 Committee Preconception of the National Health Counsil, Utrecht Reproduction and Work 2 december ICOH Conference Scientific Committee Research on Structure and Organization of Occupational Health, Japan Improvement of registration of occupational diseases by an intensively guided notification project 8 december Netwerkbijeenkomst NCvB, Doorn Presentatie demoversie centrale arboportal
Universitair onderwijs University education Rijksuniversiteit Groningen, Medische Sociologie Arbeid en Gezondheid State University Groningen, Medical Sociology Work and Health Universiteit van Amsterdam, Academisch Medisch Centrum (AMC) Onderwijs studenten geneeskunde Algemeen college beroepsziekten University of Amsterdam, Academic Medical Center (AMC) Junior medical interns Introduction to occupational diseases Universiteit van Amsterdam, AMC Junior co-assistenten geneeskunde Inleiding in de beroepsziekten, werk en gezondheid University of Amsterdam, AMC, junior medical interns Introduction to occupational diseases, work and health Universiteit van Amsterdam, AMC, senior co-assistenten geneeskunde Beroepsziekten en de artsen in Nederland University of Amsterdam, AMC, senior medical interns Occupational diseases and the physicians in the Netherlands Vrije Universiteit Amsterdam (VU), onderwijs voor werkplekadviseurs Vrije Universiteit Amsterdam (VU), course workplace advisers Vrije Universiteit Amsterdam (VU), onderwijs voor ergonomen Vrije Universiteit Amsterdam (VU), course for ergonomes Universiteit van Amsterdam, AMC, onderwijs studenten Medische Informatiekunde (MIK) Klinische Neurotoxicologie University of Amsterdam, AMC, course students Medical Information Science Clinical Neurotoxicology Universiteit van Amsterdam, AMC, onderwijs co-assistenten geneeskunde Overspannenheid University of Amsterdam, AMC, course for medical interns Overstrain Universiteit van Amsterdam, AMC, stagebegeleiding bedrijfsartsen in opleiding University of Amsterdam, AMC, supervision of practical training occupational physicians in training
Werk- en congresbezoeken en – (mede)organisatie Working visits and Conference visits and organization 9 -10 februari Expert meeting Information Notices European List of Occupational Diseases, Luxemburg 21- 24 februari METROnet Advanced Course on Occupational Cancer and Chemical Risk, Parma, Italië 25 februari Invitational Conference CBO/NVAB, Utrecht De factor arbeid in multidisciplinaire richtlijnen 10 maart Contact Groep Chemie/NVT, Utrecht Toxische agentia in de zorg 10 -11 maart Working group ODS European Forum of insurances against Occupational Diseases and accidents at work, Madrid, Spanje 24 maart Werkconferentie Begeleiding van patiënten met OPS, Leuvenem Het Solvent Team project, achtergronden 8 april Invitational conference Kwaliteitsbureau NVAB over het PAGO, Utrecht 26 april EODS, Luxemburg European Occupational Diseases Statistics meeting technical group 27- 28 april Expert meeting Medical Notices European List of Occupational Diseases, Luxemburg 29 april CBS, Voorburg Workshop arbeidsgebondenheid van verzuim 7 mei UEMS meeting, Glasgow 12 mei Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Spinozalezing Prof. H. Ursin 26 en 27 mei Nederlandse Vereniging voor Arbeidsen Bedrijfsgeneeskunde Bedrijfsgeneeskundige Dagen, Noordwijk 17 juni Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Heijermanslezing: KNO aandoeningen en werk
46
1 juli Working group ODS European Forum of insurances against Occupational Diseases and accidents at work, Parijs Redactiebijeenkomst Asbestos related diseases 5 - 6 september European Forum of insurances against Occupational Diseases and accidents at work, Wenen Asbestos related occupational diseases in Europe 21 september University of Manchester Meeting Notification of Occupational Diseases Werkbezoek Centre for Occupational & Environmental Health 6 en 7 oktober Luxemburg Health and Safety at work statistics working group
Bij diverse Arbo-diensten zijn presentaties en instructiebijeenkomsten gehouden in het kader van het registratieproject en deskundigheidsbevordering. Presentations and instructive meetings have been held in various Occupational Health Services dealing with the registration project and expertise stimulation.
NCvB publicaties 2005 NCvB publications 2005 Brand T. Mannen met kinderwens moeten blootstelling aan organische oplosmiddelen vanaf drie maanden voor de gewenste conceptiedatum minimaliseren. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(6): 180. Hoek J van der, Verberk M, Wekking E, Hout M van, Hageman G, Laan G van der. Explicit decision rules for the assessment of chronic solvent-induced encephalopathy ; A proposal. 9th International Symposium on Neurobehavioral Methods and Effects in Occupational and Environmental Health. Gyeongju, Korea, september 26-29, 2005. Abstract Book, 2005.
14 oktober Landelijke Hepatitisweek, Amersfoort Voorzitterschap Arbo-dag
Hout MSE van, Wekking EM, Berg I J, Deelman BG. Psychosocial and cognitive rehabilitation of patients with chronic toxic encephalopathy : A randomised controlled study. 9th International Symposium on Neurobehavioral Methods and Effects in Occupational and Environmental Health. Gyeongju, Korea, september 26-29, 2005. Abstract Book, 2005.
19 oktober Bibliotheek, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Symposium
Kuijer PFM. Klachten van het bewegingsapparaat : veroorzaakt door werk? Ad-visie 2005; 27(6): 18-20.
22 oktober UEMS meeting, Amsterdam
Kuijer PPFM, Kuiper JI, Burdorf L, Lötters FJB, Spreeuwers D, FringsDresen MHW, Miedema HS. Nieuw instrument om arbeidsgerelateerdheid van aspecifieke lage rugklachten te bepalen. Tijdschrift voor ergonomie 2005; 30(6): 19-21.
12 oktober Beleidsmakerssymposium Nationale Hepatitisweek 2005, Amersfoort Workshop Hepatitis en ziekteverzuimbegeleiding
4 november Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Jubileumsymposium Werk in uitvoering: naar een betere preventie en zorg voor beroepsziekten 30 november - 3 december ICOH Conference Scientific Committee Research on Structure and Organization of Occupational Health, Japan 9 december Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Heijermanslezing: Beroepsinfectieziekten 13 - 20 december ILO/WHO Tripartite meeting of experts on Updating the ILO list of Occupational Diseases, Genève, Zwitserland 16 december NECOD, Universitair Medisch Centrum Groningen 10 jaar Expertisecentrum Eczemen en Arbeidsdermatosen
NCvB 2005 47
Kuijer PPFM, Sorgdrager B, Schop A, Braam ITJ, Spreeuwers D. Diagnose, incidentie en verzuimduur van gemelde beroepsziekten bij de politie. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(11): 328-332. Kuiper JI, Burdorf A, Frings-Dresen MHW, Kuijer PPFM, Spreeuwers D, Lötters FJB, Miedema HS. Assessing the work-relatedness of nonspecific low-back pain. Scandinavian journal of work, environment & health 2005; 31(3): 237-243. Kuiper JI, Kuijer PPFM, Burdorf A, Lötters FJB, Frings-Dresen MHW, Spreeuwers D, Miedema HS. Aspecifieke lage-rugklachten : is werk de oorzaak? Tijdschrift voor bedrijfsen verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(10): 307-311. Laan G van der. Beroepsziekten in Europees perspectief. Tijdschrift voor bedrijfsen verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(6): 177-180.
Laan G van der. OPS door oplosmiddelen. Ad-visie 2005; 27(2): 20-21 Laan G van der. Screening op OPS : zinvol of niet? ‘Dat lossen we op’ Nieuwsbrief Arboconvenant verf- en drukinktindustrie 2005; (2): 2. Laan G van der, Huy T. CTE in de grafische industrie : een analyse van de arbeidsomstandigheden van CTE patiënten die in de periode 2003-medio 2005 naar de Solvent Teams werden verwezen. Amsterdam: Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Academisch Medisch Centrum, 2005. Lenderink A (eindred) ; met bijdragen van T Pal, G van der Laan, H Stinis. Kop in de Wind: tien jaar werken aan beroepsziekten. Amsterdam: Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam, 2005. Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Jaarverslag ’04. Amsterdam: Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam, 2005. Nieuwenhuijsen K. Werkgebonden psychische aandoeningen. Ad-visie 2005; 27(6): 10-11. Pal TM. Verkeersongelukken bij artsassistenten door lange werktijden. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(4): 121-122. Pal TM, Sorgdrager B, Gerth van Wijk R, De Monchy JGR, Wouters EF. Beroepsluchtweg- en longaandoeningen. In: Handboek bedrijfsgezondheidszorg / PC Buijs, A van Oosterom, H Wolvetang (red). Maarssen: Reed Business Information, 2005. Sorgdrager B. Altijd moe? Toch is werken het gezondst. Trouw (suppl.) de Verdieping / podium, 1 februari 2005. Sorgdrager B. Gehoorschade, een klassieke beroepsziekte. TVP: Tijdschrift voor vergoeding personenschade 2005; 8(1): 16-18. Sorgdrager B. Levend lawaai een beroepsrisico. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(3): 82. Sorgdrager B. Rugklachten een beroepsziekte? TVP: Tijdschrift voor vergoeding personenschade 2005; 8(2): 54-57.
Spreeuwers D. Beroepsziekten en de arbeidsdeskundige. Ad-visie 2005; 27(1): 20-21.
Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(8): 255.
Colofon Colophon
Spreeuwers D. Reactie ‘Urenbeperking, hoezo?’. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(2): 35-36.
Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(9): 288.
Teksten Text Ingrid Braam, Yvonne Bulten, Gert van der Laan, Annet Lenderink, Teake Pal, Dick Spreeuwers, Gonnie Zweerman
Spreeuwers D, Pal T, Laan G van der (red) ; Lenderink A (eindred). Signaleringsrapport Beroepsziekten ’05. Amsterdam: Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam, 2005. Stinis H. Beroepsinfectieziekte: een geval apart. Ad-visie 2005; 27(4): 10-11. Stinis HPJ. Infectiepreventie vereist kennis van zaken. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(7): 197. Stinis HPJ. Nat werk. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(2): 53. Stinis HPJ. Parkinson, blijven werken en de rol van de bedrijfsarts. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(4): 120-121. Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(1): 29. Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(2): 61. Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(3): 93. Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(4): 124. Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(5): 161 Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(6): 193. Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(7): 223.
Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(10): 321. Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(11): 352. Stinis HPJ (red). Berichten uit het NCvB. Tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde 2005; 13(12): 385.
© Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Amsterdam ’05
Eindredactie Editing Yvonne Bulten, Dick Spreeuwers Fotografie Photography Delano van Diest Druk Printing Drukkerij Mart.Spruijt bv Ontwerp Design Philip Stroomberg
Valen E van, Joode E de, Visser I, Wekking E, Laan G van der, Hout M van, Hageman G. Correspondence between objective cognitive performance and subjective cognitive complaints in chronic solvent induced encephalopathy (CSE). 9th International Symposium on Neurobehavioral Methods and Effects in Occupational and Environmental Health. Gyeongju, Korea, september 26-29, 2005. Abstract Book, 2005. Verbeek JHAM, Laan G van der. Ziek door het werk? Werknemers met beroepsziekten. In: Inleiding in de bedrijfsgezondheidszorg : de aanpak van problemen met werk en gezondheid / JHAM Verbeek, PBA Smits (red). Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2005, derde, herziene druk. Visser I, Lavini C, Booij J, Reneman L, Majoie C, Boer A de, Wekking E, Joode E de, Laan G van der, Dijk F van, Schene A, Heeten G den. Reduced integrity of frontal grey matter and striatum in patients with chronic solvent induced encephalopathy (CSE). 9th International Symposium on Neurobehavioral Methods and Effects in Occupational and Environmental Health. Gyeongju, Korea, september 26-29, 2005. Abstract Book, 2005. Wekking E, Visser I, Joode E de, Laan G van der, Hout M van, Hageman G, Dijk F van. Psychiatric disorders in workers suspected of occupational chronic solvent induced encephalophy [i.e. encephalopathy]. 9th International Symposium on Neurobehavioral Methods and Effects in Occupational and Environmental Health. Gyeongju, Korea, september 26-29, 2005. Abstract Book, 2005.
48
Voor vragen over beroepsziekten Telefoon: (020) 566 53 87
[email protected] www.beroepsziekten.nl For questions on occupational diseases Telephone: +31 (0)20 566 53 87
[email protected] www.occupationaldiseases.nl
Het NCvB bestond in 2005 tien jaar. In die tijd heeft het Centrum beroepsziekten hoger op de maatschappelijke agenda gezet. Jaarlijks publiceert het NCvB het Signaleringsrapport met statistische gegevens over beroepsziekten en met maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen. Diverse beroepsziekten komen nu minder voor, zoals hersenschade door oplosmiddelen (CTE), latexallergie en aandoeningen van het bewegingsapparaat. Andere beroepsziekten, zoals psychische aandoeningen lijken juist toe te nemen. Het fotomateriaal in dit jaarverslag toont een aantal ‘moderne beroepsziekten’ waarvoor het NCvB aandacht vraagt. Preventie en onderzoek zijn belangrijk op deze gebieden. 2005 marked the tenth anniversary of the founding of the NCvB. Since its inception, the center has succeeded in putting occupational diseases higher on the political agenda. Each year, the NCvB publishes the Alert Report, which contains statistical data on occupational diseases and social and scientific developments. There has been a decrease in the incidence of several occupational diseases (e.g. chronic toxic encephalopathy caused by solvents, latex allergy and musculoskeletal diseases), while the incidence of other occupational diseases (e.g. psychosocial disorders) is on the increase. The photos in this annual report illustrate a number of ‘modern’ occupational diseases. The NCvB wants to highlight the fact that prevention and research in these fields are important.
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam
Netherlands Center for Occupational Diseases Coronel Institute Academic Medical Center University of Amsterdam
Telefoon: (020) 566 53 87 Fax: (020) 566 92 88
Telephone: +31 (0)20 566 53 87 Fax: +31 (0)20 566 92 88
[email protected] www.beroepsziekten.nl
[email protected] www.occupationaldiseases.nl
