MONITORINGSRAPPORT UITVOERING BELEIDSPLAN DUURZAAMHEID GEMEENTE DRIMMELEN

MONITORINGSRAPPORT UITVOERING BELEIDSPLAN DUURZAAMHEID 2013-2017 GEMEENTE DRIMMELEN

Datum Opgesteld door

: :

april 2016 (versie 20160419) K.J. van der Spek-van den Burg met inbreng van de duurzaamheidspartners van de gemeente en de gemeentelijke organisatie zelf

1

INLEIDING

Er zijn al twee jaar verstreken sinds de vaststelling van het Beleidsplan Duurzaamheid 2013-2017. Tijd dus om te kijken hoe het staat met de uitvoering van het beleidsplan. Met een aantal duurzaamheidspartners is daarom contact geweest over de stand van zaken rond de uitvoering van het Beleidsplan duurzaamheid. O o k met m e d e w e r k e r s van de g e m e e n t e heeft overleg plaatsgevonden over de stand van zaken. Het resultaat hiervan is vervolgens voor c o m m e n t a a r naar alle duurzaamheidspartners gestuurd. De opmerkingen zijn vervolgens verwerkt. Dit heeft geleid tot het 'Monitoringsrapport uitvoering Beleidsplan d u u r z a a m h e i d 2013-2017 g e m e e n t e Drimmelen', versie maart 2016. Het rapport begint met een toelichting op het rapport. Daarna volgen de monitoringsresultaten. Vervolgens w o r d e n kort de conclusies en aanbevelingen w e e r g e g e v e n en wordt kort ingegaan op rol procesbegeleider duurzaamheid, randvoorwaarden en communicatie.

2

INHOUDSOPGAVE

INLEIDING

2

INHOUDSOPGAVE

3

LIJST VAN AFKORTINGEN

4

TOELICHTING MONITORINGSRAPPORT UITVOERING BELEIDSPLAN DUURZAAMHEID 2013-2017 GEMEENTE DRIMMELEN

5

MONITORINGSRESULTATEN BELEIDSPLAN DUURZAAMHEID 2013-2017 GEMEENTE DRIMMELEN

6

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

23

3

LIJST VAN AFKORTINGEN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

ANB ANV BND BOA B-riders CDD C2C EHS E.I. EPC EVZ GLB LEA MNV MVO RWB SBAAT SIL SVn

: : : : : : : : : : : : : : : : : : :

20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28.

SWO T&R VIP VPD WKK WKO WMO WWZ-Drimmelen ZLTO

: : : : : : : : :

Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer in Brabant Agrarische Natuurvereniging Bedrijven Netwerk Drimmelen Bevoegd Opsporingsambtenaar Brabant-riders (project provincie Noord-Brabant. Mensen die met hun fiets naar hun werk in Brabant gaan, krijgen een beloning.) Coöperatie Duurzaam Drimmelen Cradle to cradle Ecologische Hoofdstructuur (netwerk van bestaande en toekomstige natuurgebieden in Nederland) Energie Investering Energie Prestatie Coëfficiënt (maat voor energiezuinigheid voor woningen en utiliteitsbouw) Ecologische Verbindingszone (zones die natuurgebieden met elkaar verbinden) Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Lokaal Energie Akkoord Madese Natuurvrienden Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Regio West-Brabant Stichting Behoud de Antonius Abt Terheijden Samen is Leuker (vriendenbank) Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (ontwikkelt, beheert en verstrekt aantrekkelijke leningen voor kopen, verduurzamen en verbeteren van woningen en bedrijfsruimtes) Stichting Welzijn à Ondersteuning Toerisme à Recreatie Vrijwilligers Informatiepunt Vrijetijdsplatform Drimmelen Warmte-krachtkoppeling (gelijktijdig opwekken van warmte en kracht (elektriciteit), hierdoor geen verliezen tijdens transport vanuit een energiecentrale) Warmtekoude- opslag (methode om energie in vorm van warmte of koude op te slaan in de bodem. Hiermee kunnen gebouwen worden verwarmd/gekoeld) Wet Maatschappelijke Ondersteuning Stichting wonen, welzijn en zorg gemeente Drimmelen Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie

4

TOELICHTING MONITORINGSRAPPORT UITVOERING B E L E I D S P L A N DUURZAAMHEID 2013-2017 G E M E E N T E DRIMMELEN Kolom 1; ambitie: In deze kolom staan de ambities voor duurzaamheid. Ook is per ambitie het jaar aangegeven waarin we de ambitie willen hebben bereikt. Deze ambities komen uit de Visie Duurzaamheid 2040. Kolom 2; doelstellingen: Aan de hand van de ambities hebben we doelstellingen voor de korte termijn geformuleerd. Ofwel doelstellingen voor 2017. Deze doelstellingen komen uit het Beleidsplan duurzaamheid 2013-2017. Kolom 3; acties 2013 t/m 2017: In deze kolom staan de activiteiten genoemd, die we in de periode 2013 t/m 2017 uit willen voeren. Met het uitvoeren van deze activiteiten moet het mogelijk zijn de doelstellingen voor 2017 te bereiken. Deze acties komen uit het Beleidsplan duurzaamheid 2013-2017. Kolom 4; initiatiefnemer(s): In deze kolom zijn de trekkers van de genoemde activiteit genoemd. Dit is samen met de duurzaamheidspartners bepaald en is ook zo opgenomen in het Beleidsplan duurzaamheid 2013-2017. Kolom 5; planning voor 2013, 2014, 2015, 2016 en 2017: Hierin is de planning voor de genoemde activiteiten aangegeven. Dit komt uit het uitvoeringsprogramma, behorend bij het beleidsplan duurzaamheid 2013-2017. Ook hebben we hier aangegeven of we de planning hebben gehaald of niet. Toelichting op de gebruikte symbolen: X: planning activiteit; X: planning is niet gehaald; X: planning is gehaald; X: voldoen niet helemaal aan de planning of de activiteit is om redenen anders opgepakt (andere keuzes gemaakt); X: nieuwe planning a.g.v. evaluatie; G: planning activiteit waarvoor de gemeente aan zet is. Het gaat hier om een uitvoeringsactiviteit van de gemeente. G: planning uitvoering gemeentelijke activiteit is niet gehaald; G: planning gemeentelijke activiteit is wel gehaald; G: uitvoering gemeentelijke activiteit voldoet niet helemaal aan de planning of is op een andere manier opgepakt (andere keuzes); G: nieuwe planning gemeentelijke uitvoeringsactiviteit a.g.v. evaluatie. Kolom 6; stand van zaken: Toelichting op de stand van zaken en het vervolg. Met een aantal externe duurzaamheidspartners heeft ook al in 2014 overleg plaatsgevonden. De resultaten van deze overleggen zijn ook opgenomen.

5

MONITORINGSRESULTATEN B E L E I D S P L A N DUURZAAMHEID 2013-2017 G E M E E N T E DRIMMELEN Nr.

ambitie

Doelstellingen 2017

Acties 2013 t/m 2017

Initiatiefnemer(s)

Ondernemers en gemeente gaan mee met de ontwikkelingen.

Stimuleren plaatselijke ondernemers via diverse media.

Gemeente t BND samen

Aanpassen aanbestedingsbeleid

BND

Evalueren toepassen criteria AgentschapNL.

Gemeente

2013

2014

2015

2016

2017

Stand van zaken per oktober 2015

Ondernemen: algemeen 1

2

2017: Ondernemers kopen alleen nog maar duurzaam in.

2017: De gemeente koopt alleen nog maar duurzaam in.

» »

De criteria duurzaam inkopen van AgentschapNL zijn het minimum. Bij inkoop/ aanbesteding wordt het niet kiezen voor duurzaamheid altijd gemotiveerd (vanaf bepaald bedrag).

In ons inkoopbeleid staan al bepalingen over lokaal ondernemerschap. De gemeente richt zich zoveel mogelijk op lokale ondernemers. Op website is hier ook aandacht voor.

*1 X X

X

De gemeente past al de criteria van AgentschapNL toe. In het inkoopbeleid is aandacht voor social return, duurzaamheid en lokale ondernemers. De motivatie bij het niet kiezen voor duurzaamheid wordt nog niet toegepast. Maar men moet wel een formulier invullen waarbij ook duurzaam inkopen aan bod komt. Ofwel, men moet hier bewust over nadenken. Er wordt ook een overzicht bijgehouden van inkopen waarbij duurzaamheid is toegepast. Hieruit blijkt dat dit vaak wordt toegepast. Kantoorartikelen worden groot ingekocht, samen met andere gemeenten. Ook daarbij wordt gekeken naar duurzaamheidsaspecten.

3

2017: MVO is standaard.

Ondernemers en gemeente gaan mee met de ontwikkelingen.

Richtlijn communiceren: vanaf bepaald bedrag motiveren als niet gekozen wordt voor duurzaamheid/lokale ondernemers. Richtlijn opnemen in format inkoop en aanbesteding. Wegingspercentage duurzaamheid verhogen: onderzoek mogelijkheden en invoeren.

Gemeente

X X

X

Gemeente

X

X

Gemeente

X X

Stimuleren plaatselijke ondernemers via diverse media.

BND Gemeente

X

In 2016 bezien of het inkoopbeleid aangepast moet worden. Dan wordt het inkoopbeleid namelijk herzien. Idemt: Men vindt steeds beter het inkoopbureau, waardoor ook rekening wordt gehouden met duurzaamheid en lokale ondernemers. Dit scheelt ook geld. Idem.

X

X

X

X

Dit is nog niet in het huidige inkoopbeleid opgenomen. Houden ons alleen aan de criteria van AgentschapNL. In 2016 moet het inkoopbeleid vanwege nieuwe wetgeving aangepast worden. Kunnen dit dan misschien meenemen. Het inkoopbeleid wordt overigens jaarlijks geëvalueerd. MVO is onderdeel van ons inkoopbeleid, ook social return. Verder moet men motiveren als bijvoorbeeld niet gekozen wordt voor social return. Maar social return wordt vanwege de nieuwe wetgeving wel steeds lastiger. Er is hierdoor nl. sprake van minder instroom. Steeds meer bedrijven houden zich bezig met MVO. Dit is gebleken bij organiseren en uitreiken van MVO-prijs 2015. Deze prijs is georganiseerd door de gemeente, BND, SBAAT, Rabobank en Switch. 16 bedrijven hadden zich aangemeld voor de prijs. Van Alphen S Roest BV is de winnaar van de MVO-prijs 2015 geworden. In 2015 was er ook de regionale actie duurzame duimen. Hiermee konden gemeenten per categorie een bedrijf/instelling aandragen, dat goed bezig is met MVO. De categorieën waren: bedrijven, scholen, maatschappelijke initiatieven. De gemeente Drimmelen heeft Van Alphen S Roest (winnaar MVO-prijs 2015) en Meet S Match aangedragen.

Nulsituatie in beeld brengen.

BND Gemeente

X X

X X

X

X

In 2015 is er dus de nodige communicatie geweest over MVO. Voor sommige ondernemers blijft het daadwerkelijk toepassen van MVO echter lastig. Dit kan te maken hebben met omvang bedrijf, de kennis of het financiële aspect. De komende jaren willen we in communicatieve zin daarom aandacht schenken aan MVO. Verder wordt er In 2017 bijvoorbeeld weer een MVO-prijs uitgereikt. Verder willen we samen met een koplopergroep o.g.v. MVO kijken hoe we dit vorm kunnen geven. Idem.

Evaluatie en toetsmoment.

BND Gemeente

X X

X X

X

X

Idem.

6

4

5

ambitie 2020: Het wagenpark van de ondernemers is vervangen door duurzaam vervoer.

Doelstellingen 2017 Er wordt meer gebruik gemaakt van duurzame vervoersmiddelen.

2025: Het gemeentelijk wagenpark is vervangen door duurzaam vervoer.

Bij iedere aanbesteding wordt gekozen voor de meest duurzame oplossing tenzij dit de bedrijfsvoering belemmert of de kosten niet in verhouding staan tot de opbrengst qua duurzaamheid.

Acties 2013 t/m 2017 Ondernemers stimuleren om bij het vervangen van het wagenpark of aanschaffen van nieuwe voertuigen binnen de bestaande technische mogelijkheden voor duurzaam vervoer te kiezen. Voortzetten huidige werkwijze bij aanbestedingen.

Initiatiefnemer(s) BND

Gemeente

2013

2014

2015

2016

2017

Stand van zaken per oktober 2015

*1

X X

X X

X X

X

X

In alle aanbestedingen zit altijd een duurzaamheidsparagraaf. Duurzaamheid wordt duidelijk meegewogen. Er wordt gekozen voor de meest duurzame optie, die ook mogelijk is. Ofwel, duurzaamheid staat voorop, maar moet in de praktijk ook haalbaar zijn. Inmiddels beschikt de gemeentelijke BOA over een elektrische auto (2 oplaadpunten in de parkeerkelder van het gemeentehuis, uitbreiding elektrisch vervoer in toekomst dus mogelijk) en een bestelauto voor de toezichthouders groen op aardgas. Op dit moment loopt de aanbesteding van dieselolie. Hierin wordt 'minder uitstoot' meegenomen. Daarnaast hebben de vrachtwagens een roetfilter. In 2016 volgt de aanbesteding van de veegwagen en over 2 jaar worden ook weer enkele gemeentelijke voertuigen aanbesteed. Duurzaamheid speelt daar dan ook zeker een belangrijke rol. Duurzaamheid maakt dus een vast onderdeel uit van aanbestedingen. Er wordt zo duurzaam mogelijk ingekocht. Maar men loopt wel tegen knelpunten aan waardoor niet altijd de meest duurzame optie gekozen kan worden: actieradius, oplaadtijd, belastingnadelen kleinere vrachtwagens enz.

6

7

2020: Alle supermarkten en winkels verkopen duurzame (streek)producten.

2025: bedrijfsgebouwen (incl. kantoren) zijn energieneutraal.

Er bestaat een regulier overleg hierover met de lokale detailhandel.

Er is een initiatief werkgroep.

Onderzoeken of weging prijs/kwaliteit (duurzaamheid) aangepast kan worden richting duurzaamheid.

Gemeente

X X

Ontwikkelen voorlichtingscampagnes om duurzame producten te promoten (bijv. week van de streek).

BND t gemeente t VPD samen.

X X

Ondernemers stimuleren om stap voor stap meerdere duurzame (streek)producten aan te bieden binnen hun assortiment. Proces vermarkten streekproducten organiseren. In kaart brengen van: » bereidheid ondernemers alternatieve energie; » mogelijkheden alternatieve energie; » samenstellen werkgroep.

BND t VPD t gemeente samen.

BND t VPD t gemeente samen. BND t VPD t gemeente samen.

X X

Naast vervoermiddelen houdt men ook bij de inkoop van reguliere verkeersborden rekening met duurzaamheid. Zo clustert men de bestellingen en moet het verpakkingsmateriaal aan bepaalde eisen voldoen. Is erg lastig om door te voeren. Lopen nu nog wel eens tegen praktische problemen aan (vooral van technische aard). Proberen te kiezen voor meest duurzame oplossing, maar om de weging duurzaamheid precies te bepalen is lastig. Bij herzien inkoopbeleid kijken of dit een plaats kan krijgen of niet.

X

X X

X

X

X

X

X

X

Gemeente ondersteunt hier, initiatief moet vanuit ondernemers komen (evt. via BND en VPD). Gemeente is wel actief bezig met duurzame streekproducten. Er zijn ook steeds meer bedrijven die streekproducten verkopen. Verder heeft een ondernemer het initiatief 'goeie kost' gestart: directe lijn tussen consument en biologische boeren/slagers e.d. CDD steunt dit initiatief. Met de supermarkten is vanuit de gemeente nog geen contact geweest. Dit staat nu op de planning voor 2016. Er zijn steeds meer bedrijven met duurzame streekproducten. Ook zijn er diverse initiatieven zoals 'goeie kost' en de Munnikenhofroute (toer de boer). Kortom er zijn diverse ontwikkelingen. Dit is erg lastig. Het initiatief moet vanuit de ondernemers zelf komen. De gemeente kan hierin alleen ondersteunen. De initiatiefgroep is nog niet opgericht. Deels vanwege capaciteitsgebrek hiervoor bij de gemeente (verbinden van partijen) en deels vanwege allerlei initiatieven, die bij de verschillende partners op dit gebied lopen. Initiatieven gemeente: Gemeentelijke gebouwen: Kantoorgebouw wil men waar mogelijk energiezuiniger maken (er is een onderzoeksopdracht uitgegaan). Er loopt een nieuwe aanbesteding voor gas en elektra. Hierbij wordt duurzaamheid uitdrukkelijk betrokken (duurzaam opgewekt is randvoorwaarde). In 2017 komt in het vastgoedbeheerplan een plan voor het energieneutraal maken van gemeentelijke gebouwen. Daarbij krijgen de gemeentelijke bedrijfsgebouwen voorrang.

7

De nieuwbouw van de Amerhal en de Mayboom zijn voorzien van zonnepanelen. Ook de Cour krijgt zonnepanelen. Bij de Amerhal en Driedorp wordt LED-verlichting aangebracht. Aan CDD is een overzicht van alle gemeentelijke daken overhandigd voor 'zon op andermans dak'. Vanwege andere projecten is dit voorlopig op een lager pitje gezet. In 2016/2017 wordt het energieconvenant (Lokaal Energie Akkoord) opgesteld met alle duurzaamheidspartners. Het energieneutraal maken van bedrijfsgebouwen krijgt hierin ook een plaats.

8

9

ambitie 2025: Het woon-werkverkeer is grotendeels duurzaam.

Doelstellingen 2017 Er wordt meer gebruik gemaakt van fiets, OV of gezamenlijk vervoer.

Acties 2013 t/m 2017 Ondernemers met medewerkers in de gemeente woonachtig stimuleren om voor 70"ií) op de fiets te gaan (afstand niet meer dan 14 km).

Initiatiefnemer(s) BND/ ondernemers Gemeente

2030: De circulaire economie binnen de gemeente is een feit.

Er is een initiatief werkgroep.

Motiveren noodzaak circulaire economie. Opstellen projectplan en organiseren werkgroep.

BND

Bewustwording creëren. Presentaties geven op school.

BND BND

Inventarisatie wat er nog meer mogelijk is.

ZLTO

2013

2014 X G

2015 X G

2016 X

2017 X

Het initiatief Energieke Regio' kan een bijdrage leveren aan energieneutrale bedrijfsgebouwen. Verkennende gesprekken hierover hebben plaatsgevonden. Stand van zaken per oktober 2015 Acties gemeente: Nulsituatie is niet uitgevoerd. De gemeente bevordert wel alle initiatieven om het fietsgebruik te stimuleren. Er zijn al 2 rondes van B-riders geweest. De eerste ronde richtte zich op elektrische fietsen, de tweede ronde op elektrische en gewone fietsen. In de kelder van het gemeentehuis is een oplaadmogelijkheid voor elektrische fietsen aanwezig. Dit heeft ertoe geleid dat meer medewerkers met de fiets gaan (elektrische fiets). Daarnaast doet de gemeente mee aan de vacaturebank 'op mijn fiets naar het werk'. In 2016 bezien of er alsnog een nulsituatie in beeld gebracht moet worden of niet. Het kan interessant zijn te weten hoe iedereen naar het werk komt. Belangrijke vraag daarbij is: wat gaan we doen met de resultaten hiervan?

*1 *1 Binnen de Rabobank heeft men daar veel ervaring mee (https://www.rabobank.com/nl/about-rabobank/insociety/sustainability/circular-economy-challenge/aftrap-circulareconomy-challenge.html. Van hun kennis kunnen we gebruik maken. Idem. Idem.

Ondernemen: agrarisch 10

2017: Er wordt voldaan aan de landelijke uitspraken m.b.t. de uitstoot/milieubelasting.

De landelijke en Europese doelstellingen worden gevolgd.

X X

X X

X X

X

X

S t a n d van z a k e n mei 2014 (inbreng Z L T O ) : Brabantse Z o r g v u l d i g e V e e h o u d e r i j ( z o r g v u l d i g h e i d s s c o r e ) gaat v e r d e r dan wat landelijk is v o o r g e s c h r e v e n . De l a n d b o u w werkt ook met landelijke c o n c e p t e n , die uit de markt betaald moeten w o r d e n . V o o r b e e l d e n : w e i d e m e l k ( m e l k r u n d v e e h o u d e r i j e n ) , Beter Leven concept (varkens en pluimvee), v e l d l e e u w e r i k en bloeiend bedrijf ( a k k e r b o u w ) . Bij de c o n c e p t e n v o o r de a k k e r b o u w krijgt men een v e r g o e d i n g v o o r de i n s p a n n i n g . Z L T O vindt d u u r z a a m h e i d prima, maar er moet ook een vergoeding tegenover staan.

11

12

2017: Gewasbeschermingsmiddelen en milieuvriendelijke middelen worden duurzaam ingezet. 2017: natuurbeheer/zorg voor biodiversiteit en de agrarische sector versterken elkaar.

Landelijk beleid wordt gevolgd en lokale ondernemers worden intensiever ondersteund.

Inventariseren wat er nog mogelijk is.

ZLTO

X X

X X

X X

»

In bestemmingsplan worden zones aangegeven, waar productie voorop staat en zones waar natuurbeheer prioriteit heeft.

ZLTO t gemeente samen.

X X

X X

X X

»

Natuurbeheer wordt toegepast in de EHS en verbindingszone. De productieve sector van agrarische producten krijgen meer ruimte.

X

X

S t a n d van z a k e n 2015: Brabantse Zorgvuldige Veehouderij is dit jaar verscherpt. Het overgrote deel van de agrariërs binnen de gemeente doet aan vergroening. Het concept bloeiend bedrijf (akkerbouw) bestaat niet meer, dit is door de overheid stopgezet. S t a n d van z a k e n mei 2014 (inbreng Z L T O ) : Dit loopt mee met wat hierboven is g e n o e m d . Stand van zaken per mei 2014 (resultaat overleg met Z L T O ) : In bestemmingsplan buitengebied zones opgenomen voor productie en natuur. Bedrijven werken ook met landelijke concepten (weidemelk, Beter Leven concept, veldleeuwerik en bloeiend bedrijf) Stand van zaken 2015: In bestemmingsplan buitengebied inderdaad zonering opgenomen. Biodiversiteit heeft geen expliciete plaats in het bestemmingsplan. Er is wel biodiversiteitsbeleid en de gemeente kent een subsidie voor het aanleggen van bloemenranden.

8

Er is een beleidsplan biodiversiteit. Verder krijgen agrarische bedrijven budgetten voor vergroening. Dit is aanleiding geweest voor een groenbijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst zijn verschillende partijen bij elkaar geweest met als onderwerp: wie is waarmee bezig en hoe kunnen we elkaar versterken?

13

ambitie 2017: Tijdelijke arbeidsmigranten worden goed gehuisvest en eerlijk betaald.

Doelstellingen 2017 Beleid en ruimte geven voor huisvesting buitenlandse medewerkers.

Acties 2013 t/m 2017 Pilot dat gestart is verder uitvoeren.

Initiatiefnemer(s) ZLTO t gemeente samen.

2013 X X

2014 X X

2015 X

2016 X

2017 X

De ANB West-Brabant is actief. Agrariërs beheren natuurgebieden. Stand van zaken per oktober 2015 Stand van zaken mei 2014 (overleg Z L T O ) : Pilot is afgerond. Vanaf juli 2014 is goede huisvesting landelijk geregeld. Stand van zaken 2015: De pilot heeft geen concrete huisvesting opgeleverd. Sinds november 2014 is er landelijk beleid via de Crisis- en herstelwet. Hiermee is huisvesting in het buitengebied makkelijker te regelen. De gemeente Drimmelen is bezig met beleid hoe dit vorm gegeven kan worden. Er geldt een verdeelsleutel per gemeente (Drimmelen: 240 situaties (bedden) legaliseren en 240 nieuwe). De verdeelsleutel per gemeente is per regio samengevoegd. Het beleid is erop gericht om logies in het buitengebied mogelijk te maken (bij de ondernemer). Hierdoor kunnen de nu nog illegale situaties gelegaliseerd worden : de huidige illegale situaties kunnen een vergunning aanvragen. Deze worden getoetst aan het beleid. Dit beleid geldt alleen voor het buitengebied. Verwachting is dat dit in het 2 kwartaal van 2016 zal worden vastgesteld. e

Er is ook een beleidskader voor wonen en logies in nietwoongebouwen, in de kernen. Met dit kader is het mogelijk om tijdelijk huisvesting (10 jaar) te regelen. Ook gewone (huur)woningen mogen voor huisvesting worden gebruikt. Men hoeft samen geen huishouden meer te voeren. Hierdoor zijn veel nieuwe 'bedden' gerealiseerd. Wat wel blijft is dat men niet zomaar in een bedrijfswoning mag wonen. ZLTO zit in de klankborgroep huisvesting buitenlandse werknemers. ZLTO heeft ontwerp beleid mee vastgesteld.

14

2030: De agrarische sector, waaronder Plukmade, is een energiebron voor de gemeente.

De efficiëntie van brandstoffen is verhoogd.

Restwarmte en wkk toepassen waar mogelijk.

Onderzoek mogelijkheden aardwarmte

ZLTO t gemeente samen.

ZLTO t gemeente samen.

X X

X X

X X

X X

X

X

X

X

X

X

In 2015 is een gezamenlijke handhavingsactie gehouden (met politie, UWV en Belastingdienst). Dit heeft geleid tot verbetering van de woonomstandigheden en tot inschrijving in de Basis Registratie Personen (BRP, voorheen GBA). De handhaving op uitbuiting moet samen met andere instanties opgepakt worden. Stand van zaken mei 2014 (overleg Z L T O ) : Hierover nauwe contacten tussen ZLTO en CDD (Duurzaam Drimmelen). Microvergisters zijn vanaf 1 juli 2015 vergunningsvrij. Plukmade maakt al gebruik van restwarmte Amercentrale m.u.v. bedrijven die CO2 gebruiken. Deze bedrijven gebruiken wkk. Deel Amercentrale dat restwarmte verzorgt gaat over 10 jaar dicht (vanwege landelijk Energie Akkoord). Dit deel is nu van enatuurlijk. Regionaal hier ook aandacht voor. Er is gesproken over een CO2-leiding vanaf Moerdijk. Staat op laag pitje. 2015: Een aantal agrariërs heeft de coöperatie Zonzeelse Windenergie opgericht. Aardwarmte moeilijk financierbaar, ook is hiervoor geen infrastructuur aanwezig. 2015: Nog geen ontwikkelingen, oorzaak: moeilijk financierbaar, ontbreken infrastructuur.

15

2030: Agrarische bedrijven zijn energieneutraal.

Productie van producten hebben een calorische waarde en worden meegenomen in de energiebalans t de zuurstofproductie wordt meegerekend.

In kaart brengen van de berekening van energiestromen.

ZLTO

X X

X

S t a n d van z a k e n mei 2014 (inbreng Z L T O ) : Het gaat o m z o n n e - e n e r g i e , w i n d , biomassa en r e s t w a r m t e . D u u r z a a m Drimmelen is ook bezig met z o n n e w a r m t e . Er is nauw contact t u s s e n Z L T O en D u u r z a a m D r i m m e l e n . Z L T O wil ook d e e l n e m e n aan deze w e r k g r o e p . Ook de g e m e e n t e gaat aan enkele w e r k g r o e p e n d e e l n e m e n .

9

M i c r o v e r g i s t e r s tot 2 5 . 0 0 0 kWh w o r d e n vanaf 1 juli 2 0 1 5 v e r g u n n i n g s v r i j (mag alleen mest bevatten, bedrijfsniveau). Plukmade: Maakt al gebruik van de restwarmte van de A m e r c e n t r a l e m.u.v. de bedrijven die C O 2 g e b r u i k e n (zoals telers van c h r y s a n t e n en g e r b e r a ' s ) . Deze bedrijven maken gebruik v a n wkk. 2015: Z o n z e e l s e W i n s e n e r g i e is opgericht door agrariërs. Diverse agrariërs hebben z o n n e p a n e l e n g e l e g d .

16

ambitie Ondernemen: toerisme en recreatie 2017: Duurzaam en innovatief toerisme is kenmerkend voor Drimmelen.

Doelstellingen 2017

Acties 2013 t/m 2017

Initiatiefnemer(s)

Er zijn hiervoor criteria

Inventarisatie mogelijkheden

Ondernemers (VPD) Ondernemers (VPD) Ondernemers (VPD) Ondernemers (VPD)

Beleid met criteria opstellen. Voorlichting. 17

18

2017: Er zijn duurzame (streek)producten verkrijgbaar.

2025: Alle TSR-ondernemingen voldoen aan de hoogste duurzaamheidseisen.

De markt hiervoor is vergroot.

Er is een initiatiefgroep.

Ondernemers stimuleren om stap voor stap meerdere duurzame (streek)producten aan te bieden binnen hun assortiment.

Ontwikkelen voorlichtingscampagnes om duurzame producten te promoten (bijv. week van de streek). Inventarisatie bereidheid ondernemers.

Inventarisatie mogelijkheden.

Samenstellen initiatiefgroep.

19

20

2025: De TSR-ondernemingen zijn energieneutraal.

2025: De fietsinfrastructuur is zodanig dat de fietsrecreatie een hoge vlucht heeft genomen.

Er is een initiatief werkgroep (zie ook ondernemen algemeen).

Er zijn goede fietsroutes en voorzieningen.

In kaart brengen van: » bereidheid ondernemers alternatieve energie; » mogelijkheden alternatieve energie; » samenstellen werkgroep.

Budget vrijmaken

2015

2016

2017

X X X X X X

X

X

X

X

In 2016 komt verduurzaming van de sector op de agenda te staan omdat dit nu nog niet hoog op de agenda staat. Idem.

X

X

Idem.

X

X

X

X

Streekproducten blijven een belangrijk element in de beleving van het toeristisch recreatieve aanbod van de gemeente Drimmelen. In de profilering/communicatie van ons gebied als Voortuin van de Biesbosch zullen streekproducten een vast onderdeel zijn. Daarnaast speelt de markt uiteraard een belangrijke rol. Initiatieven als Goeiekost (www.goeiekost.nl) zijn hier een goed voorbeeld van. Idem.

Ondernemers (VPD) t gemeente samen. Ondernemers (VPD) t gemeente samen.

X

X

Starten hiermee in 2016.

X

X

Idem.

Ondernemers (VPD) t gemeente samen. VPD t B N D t gemeente samen.

X

X

Idem.

X

X

Stand van zaken juni 2014 (n.a.v. overleg met VPD): Veel ondernemingen zijn bezig met het verduurzamen van hun bedrijfsvoering.

Ondernemers (VPD)

2013

2014

Er is een initiatief 'stichting Agro C o m m u n i t y ' waarin diverse agrarische o n d e r n e m e r s (ook uit de g e m e e n t e D r i m m e l e n ) s a m e n kennis delen en streven naar v e r d u u r z a m i n g v a n hun bedrijfsvoering. O.a. door kennis d e l e n , de inzet van 'Kringloopwijzer' , lezingen o r g a n i s e r e n etc. R a b o b a n k A m e r s t r e e k heeft dit initiatief g e n o m e n , maar v a n a f eind 2 0 1 5 is het een zelfstandige stichting. Stand van zaken per oktober 2015

X X

X

X X

X X

Stand van zaken 2015: Er zou een initiatiefgroep komen van ondernemers (vertegenwoordiging vanuit alle sectoren), gemeente en Duurzaam Drimmelen. Er zou aangesloten worden bij de werkgroepen van Duurzaam Drimmelen. Deze hebben hun prioriteiten anders gesteld (van wat ze aankunnen met vrijwilligers). In 2016 wordt een aanvang gemaakt met opstellen Lokaal Energie Akkoord (energieconvenant). Het energieneutraal maken van ondernemingen is ook een van de onderwerpen. De gemeente betrekt hierbij uiteraard de ondernemers.

VPD t gemeente samen.

X

X

Op dit moment zijn er geen initiatieven bekend van ondernemingen die hiermee bezig zijn. Wel is er afgelopen jaar bij Johan en Caroline een duurzaam gebouw van stro gebouwd. Stand van zaken juni 2014 (overleg VPD): Stichting Langstraat-Spoorlaan West streeft naar duurzame fietsroute die aansluit op snelfietsroute Den Bosch. Daarnaast streeft deze stichting naar veilige ontsluitingen bij Dongemond, Terheijden en Oosterhout. Het gaat hier dus om uitbreiding van de bestaande fietsroutes. De mogelijke uitbreiding is op dit moment in onderzoek.

10

21

ambitie 2030: In de Biesbosch en de regio vindt alleen duurzaam toerisme plaats.

Doelstellingen 2017 Er zijn criteria.

Stimuleren elektrisch fietsen en oplaadpalen voor deze fietsen. Plannen opstellen en uitvoeren (gebeurt ook regionaal).

VPD t gemeente samen. VPD t gemeente samen.

Acties 2013 t/m 2017 Inventarisatie mogelijkheden

Initiatiefnemer(s) VPD t Parkschap t gemeente samen. VPD t Parkschap t gemeente samen. VPD t Parkschap t gemeente samen. Parkschap t gemeente t streekalliantie samen

Beleid met criteria opstellen. Voorlichting. Nationaal Park De Biesbosch is de voortuin van de gemeente Drimmelen.

Vormgeven aan streeknetwerk Biesboschregio.

Er zijn duurzame infrastructurele verbindingen t overnachtingsmogelijkheden.

Omschakeling rondvaartboten-bedrijven naar meer hybride of elektrisch varen.

2013

X X

Rondvaartboten/¬ bedrijven

X

X

Stand van zaken 2015: Stichting Langstraat-Spoorlaan West streeft naar een duurzame fietsroute die aansluit op snelfietsroute Den Bosch. Daarnaast hebben diverse partijen de gemeente gevraagd te onderzoeken of het mogelijk is om het Beverpad (fietspad op de dijk tussen Drimmelen en Lage Zwaluwe) te verlengen zodat deze route uitkomt in de dorpen. De gemeenteraad heeft geld beschikbaar gesteld om dit te onderzoeken en uit te voeren. Dit project zal in 2016 vorm gegeven worden. Wordt in 2016 op agenda VPD gezet. Loopt al, is een continue proces.

X

X

X

X

2014

2015

2016 X

2017 X

X

X

Stand van zaken per oktober 2015 Het Parkschap is bezig met beleid hiervoor. Onderdeel hiervan zijn mogelijke verdienmodellen. Idem.

X

X

Idem.

X X

X X

X

X

Streeknetwerk loopt. Zij bekijkt of initiatieven in aanmerking komen voor budget. Het gaat hierbij ook om duurzaamheidsinitiatieven. Initiatieven worden gebundeld en gezamenlijk opgepakt.

X X

X X

X

X

Dit moet vanuit de ondernemers zelf komen. Er zijn al wel enkele initiatieven ontwikkeld op dit gebied, die innovatief zijn. Deze initiatieven hebben hiervoor ook Europese subsidie ontvangen.

Realiseren nieuwe wandel-, fiets- en veerverbindingen.

Gemeente t Parkschap samen

X X

Streven naar aanpassing regelgeving.

Gemeente Duurzaam Drimmelen Gemeente Duurzaam Drimmelen

X

X X

X

X

Vanuit het NP is een project lopende ter verduurzaming van de watersportbedrijven. Zowel botenverhuur Van den Diepstraten als de Zilvermeeuw nemen deel aan dit project. Dit is in onderzoek (loopt).

Bebouwde omgeving 22

2020: Bij nieuwbouw wordt hemelwater hergebruikt bij de woning, bij oudbouw waar mogelijk.

Het is inzichtelijk hoe dit gerealiseerd kan worden.

Uitvoeren lobby.

23

2020: In stedenbouwkundige plannen worden alle duurzaamheidsaspecten meegenomen.

Voor stedenbouwkundige plannen in brede zin (ontwerpen) is er een set met duurzaamheidsnormen/kaders waaraan de plannen worden getoetst.

t samen. t

X

X

X

X

X

Lobby nog niet opgepakt. Wel wordt waar mogelijk de riolering losgekoppeld van schoon regenwater.

X

Idem.

samen.

Bekijken voorbeelden.

Gemeente

X X

X

Inventariseren mogelijkheden.

Gemeente

X

Bepalen streefniveau.

Gemeente

X

Idem.

Opstellen duurzaamheidsnormen/kaders.

Gemeente

X X X X X X

Door capaciteitsproblemen is kader nog niet opgesteld. Het concept-projectplan is klaar. Ook is gestart met de inventarisatie. Het projectplan moet nu samen met corporaties en projectontwikkelaars definitief gemaakt worden. Planning is om dit in 2016 op te gaan pakken, wellicht met hulp van een afstudeerder. Idem.

X

Idem.

Uitwisselen kennis/ervaring t opleiden.

Gemeente

24

2020: Bouwmaterialen worden hergebruikt (op locatie).

De mogelijkheden en consequenties zijn in beeld gebracht.

In kaart brengen van de mogelijkheden en consequenties.

Bouwbedrijven.

25

2025: Alle nieuwbouw is duurzaam gebouwd en energieleverend.

Minimale eisen zijn in kaart gebracht.

Promoten/lobbyen door alle partijen om op vrijwillige basis hier invulling aan te geven.

Woningcorporaties t gemeente samen

X X X X

X X

X

X X

X X

X

X

Idem.

X

X

X

X

Het was de bedoeling dat de gemeente de bouwbedrijven in 2014 samen zou brengen om hierover afspraken te maken. Vanwege capaciteitsproblemen is dit niet gelukt. Willen dit alsnog oppakken in 2016/2017 (in afstemming met de duurzaamheidskaders vo or ruimtelijke plannen). Voor het bouwen van een afzonderlijke woning kan de gemeente niet meer voorschrijven dan wettelijk is bepaald, tenzij de grond eigendom is van de gemeente. De gemeente kan dan alleen informatie verstrekken over duurzame opties. Hier wil de gemeente wel meer op gaan inzetten. Verder kan bij wijziging van het bestemmingsplan gewerkt worden met een anterieure overeenkomst om zaken voor elkaar te krijgen. In de op te stellen duurzaamheidskaders voor ruimtelijke plannen zal dit een plaats krijgen.

11

De woningcorporaties hebben weinig nieuwbouwplannen. Goed Wonen wil Lage Zwaluwe West bouwen. Volksbelang past, daar waar het kan, duurzame installaties toe. Bijvoorbeeld: W K O met warmtepomp bij Burg. Smitsplein. Verder volgen zij de wetgeving vanuit het Bouwbesluit (EPC 0,4).

*2

26

ambitie 2025: Er zijn enkele C2C-woningen.

Doelstellingen 2017 Er is 1 C2C-woning.

Bekijken wat er meer of extra gedaan kan worden.

Woningcorporaties t gemeente samen.

Acties 2013 t/m 2017 Vinden van een initiatiefnemer.

Initiatiefnemer(s) Particulieren

Inventariseren belemmeringen wetgeving.

Aanwijzen locatie Locatie beschikbaar stellen incl. passende regelgeving ter plaatse. 27

2030: Alle bestaande woningen jonger dan 1978 zijn energieneutraal.

5"ií) bestaande woningen jonger dan 1978 is energieneutraal.

Promoten.

X

X

X

X

X

Idem.

2013

2014

2015

2016 X

2017 X

Particulieren t gemeente samen

X X

X X

X

X

Particulieren t gemeente samen Gemeente

X

X

X

X

Idem.

X

X

X

X

Idem.

Woningcorporaties t Duurzaam Drimmelen t gemeente samen

X X

X X

X

X

Woningcorporaties zijn druk bezig met het verduurzamen van hun woningvoorraad. Alle corporaties willen het gemiddelde label van de woningen naar label B brengen. Volksbelang heeft de afgelopen jaren ingezet op het isoleren van de schil van woningen ouder dan 1970. Hierbij moet gedacht worden aan daken, spouwen en vloeren. Ook is enkelglas vervangen door dubbelglas H R t t . Tevens worden verbeterde installatie aangebracht nadat de afschrijving van bestaande installaties is vervallen (bijvoorbeeld CV en MV). Met het huidige investeringsprogramma is de verwachting in 2018 uit te komen op energielabel B (E.I. van ca. 1,39).

Stand van zaken per oktober 2015 Tot op heden is er geen initiatiefnemer die een C2C-woning wil realiseren. Idem. Hierdoor was het invulling geven aan deze actie ook niet mogelijk.

De gemeente is aan het onderzoeken of het mogelijk is om een soort duurzaamheidslening (via SVn) te verstrekken (revolverend fonds). Dit stimuleert wellicht bewoners van bestaande woningen ook om duurzame maatregelen te treffen. In de regio West-Brabant is men bezig met een onderzoeksopdracht voor STEC. Een van de thema's van deze opdracht is de energietransitie en het verduurzamen van de woningvoorraad. Men gaat de volgende zaken op wijkniveau onderzoeken: bouwjaar, energielabel, huishoudensamenstelling enzovoort. Op dit moment is nog niet bekend wat dit oplevert. CDD is bezig met een project, gericht op energiebesparing bij bestaande woningen. CDD gebruikt hiervoor 'Buurkracht' (initiatief van Enexis). Buurkracht is een wijkgerichte aanpak. Men stelt een buurtteam samen van bewoners uit de betreffende wijk. Dit buurtteam is aanspreekpunt en coördineert/organiseert alle activiteiten, met ondersteuning van CDD. Het is de bedoeling om met geïnteresseerden uit de wijk samen energiebesparings¬ maatregelen te treffen. CDD probeert met leveranciers/ aannemers goede afspraken te maken. Een ingehuurde projectleider coördineert dit proces. Hiervoor heeft CDD VNG-ondersteuning ontvangen (subsidie wordt via RWB verstrekt). Bewustwordingsproces.

Verbouwen.

Woningcorporaties t Duurzaam Drimmelen t gemeente samen Woning corporaties t Duurzaam Drimmelen t gemeente samen

X X

X X

X

X

*2 Idem.

X

X

X

X

Idem.

12

28

29

ambitie Mobiliteit 2017: Er is een goede match bij vervoersvragen.

Doelstellingen 2017

Acties 2013 t/m 2017

Initiatiefnemer(s)

Het initaitief MyWheels draait.

Opzetten van een organisatie.

Duurzaam Drimmelen

2017: De auto-infrastructuur is ondergeschikt aan duurzaam vervoer.

Dit is een vast onderdeel in nieuwbouwplannen.

Uitvoeren bestaand beleid.

Gemeente

2013

2014

2015

2016

2017

X X

X X

X

X

X

X

Stand van zaken per oktober 2015 CDD is gestart met dit initiatief, maar dit initiatief sluit niet aan bij de grootte van onze gemeente ofwel heeft weinig zin. CDD is daarom met dit initiatief gestopt. Gemeente kijkt in 2016/2017 (samen met CDD) of er andere mogelijkheden zijn om deze doelstelling te kunnen bereiken. Ambitie is voor de langere termijn. Nu zijn er nog weinig alternatieven voorhanden. Verder is er de komende jaren weinig nieuwbouw, zodat autoluw maken van wijken niet aan de orde is. Wel wordt bij de nieuwbouw, die heeft plaatsgevonden, waar dat kan gewerkt met gezamenlijke parkeerplaatsen (in plaats van een parkeerplaats voor ieder huis). Verder kan de gemeente gezamenlijk met de omliggende gemeenten inzetten op duurzaam vervoer en het stimuleren van fietsen via goede fietsinfrastructuur. Er ligt inmiddels een regionale visie duurzame mobiliteit. Het streven is om het Beleidsplan Verkeer en Vervoer in 2017 te actualiseren. De gemeenteraad moet hier wel budget voor beschikbaar stellen. Als het beleidsplan inderdaad herzien kan worden, dan is het de bedoeling om duurzaamheid daarin een belangrijke plaats te geven. Met voorzieningen voor elektrisch rijden loopt de gemeente voorop. De doelstelling van 1 oplaadpaal in iedere kern wordt binnenkort gehaald. Verder zijn er contacten met een bedrijf gelegd (overeenkomst) dat oplaadpalen in de openbare ruimte plaatst zonder dat het de gemeente geld kost. De gemeente moet alleen grond om niet beschikbaar stellen en een verkeersbesluit nemen. Voorwaarde is wel dat er een e-rijder aan verbonden moet zijn.

30

2017: Er is een goede fietsinfrastructuur.

» »

»

Het beleidsplan Verkeer en Vervoer wordt uitgevoerd. Er wordt voldaan aan de kwaliteitsnormen uit het regionale plan voor het fietsnetwerk. In het nieuwe verkeersstructuurplan wordt rekening gehouden met de secundaire fietsroutes.

In het plan staan eisen en bepalingen rond het fietsnetwerk. Bij uitvoering van het plan wordt gewerkt volgens deze bepalingen.

Gemeente

X X

X X

X X

X

X

Er gebeurt dus al zeker het een en ander, maar het is de vraag of deze ambitie in 2017 bereikt kan worden. In 2017 daarom bepalen of ambitie enkele jaren vooruit geschoven moet worden of niet. Streven is het Beleidsplan Verkeer en Vervoer in 2017 te herzien. Een aantal fietsroutes voldoet aan de regionale kwaliteitsnormen, maar nog niet alle fietsroutes. De normen blijken te hoog te zijn. Het regionale fietsnetwerkplan wordt daarom herzien. Een ander probleem is het beschikbare budget. Aanpassingen vinden vaak plaats in combinatie met onderhoudswerkzaamheden. Deze aanpassingen mogen echter niet uit het onderhoudsbudget betaald worden. Deze moeten uit het budget verkeer en vervoer betaald worden. Dit budget is echter niet afdoende. Er is een nieuw verkeersstructuurplan voor Made opgesteld waarin veel aandacht is voor fietsroutes. Dit plan is echter niet vastgesteld omdat deze geïntegreerd moet worden in het nieuwe centrumplan (planning: afronding in 2016).

31

2017: Stimuleren dichtbij werk wonen ^ 20 km).

De mogelijkheden zijn in kaart gebracht.

Toetsen aan de normen. Plan van aanpak opstellen voor zaken die niet voldoen aan de normen (in groot onderhoud meenemen). Uitvoering plan van aanpak. Bepalen behoeftes, wat nodig en mogelijk is. Mogelijkheden opnemen in het plan. In kaart brengen van de stimuleringsmogelijkheden.

Gemeente

Conclusie: er is zeker al een en ander gebeurd m.b.t. deze ambitie, maar er moet de komende jaren wel nog wat werk verzet worden. Toetsing heeft plaatsgevonden. Regionale kwaliteitsnormen blijken niet altijd realistisch te zijn en worden daarom herzien.

X

Gemeente Werkgevers

X X

X

X

X

Idem. Gemeente: Nulsituatie is niet uitgevoerd (bedoeling om dit in 2014 uit te voeren). Het stimuleren om dichter bij het werk te gaan wonen is in de huidige tijd lastig (2-verdieners, huizenmarkt e.d., vacaturestops, aantal banen). De gemeente stimuleert wel het fietsgebruik via B-riders en de vacaturebank 'op mijn fiets naar het werk'. Er zijn al 2 rondes voor B-riders geweest. De eerste ronde was gericht op elektrische fietsen, aan de tweede ronde mocht men ook met gewone fietsen deelnemen. Ook is er inde kelder van het gemeentehuis een oplaadmogelijkheid voor elektrische fietsen. In 2016 bezien of nulsituatie alsnog in beeld gebracht moet worden.

13

32

33

34

35

36

37

38

ambitie 2020: verstrekken OV-jaarkaart door werkgevers aan werknemers.

2030: De auto's binnen de gemeente zijn duurzaam.

2040: Het water binnen de gemeente Drimmelen wordt benut voor vervoer van personen en goederen. Energie 2017: Er is een actieve lokale energiecoöperatie. 2017: De gemeente werkt actief mee aan lokale initiatieven en geeft zelf het goede voorbeeld.

2020:Vraag en aanbod zijn op elkaar afgestemd en saldering wordt actief toegepast. 2025: Opwekking Duurzame Energie wordt optimaal ingezet.

Doelstellingen 2017 OV wordt vergoed.

2016

2017

X X G

Stand van zaken per oktober 2015 OV-jaarkaart voor gemeente niet realistisch, aangezien het OV niet in alles kan voorzien. De gemeente stimuleert wel het OV dat er is, zoals buurtbus, deeltaxi en leerlingenvervoer. Voorstel: deze ambitie laten vervallen en inzetten op stimuleren gebruik huidig OV, fietsgebruik en duurzaam (bijv. elektrisch) vervoer. Dit gebeurt inmiddels (B-riders, vacaturebank, oplaadpalen). Idem.

X

X

G

X

X

Gemeente: bij aankoop nieuwe voertuigen, wordt altijd getoetst aan duurzaamheid (Zie ook bij 'ondernemen algemeen: 2025, het gemeentelijk wagenpark is vervangen door duurzaam vervoer'. ) Idem.

Gemeente

X

2017

Overleg met aangrenzende gemeenten.

Gemeente

x

2017

Er is een actieve lokale energiecoöperatie.

Ontwikkeling en ondersteuning Duurzaam Drimmelen.

Duurzaam Drimmelen.

X X

»

In beeld brengen knelpunten/randvoorwaarden en zoeken naar oplossingen.

Gemeente

X X

X X

X X

X

X

Biomassa: Overleg met betrokken partijen. Plan van aanpak voor het optimaliseren van groeninzameling en verwerking ontwikkelen.

Gemeente

X X

X X

X

X

X

Verzoek doen aan Rijk voor aanpassen regelgeving. Zo mogelijk in regionaal verband. In kaart brengen mogelijkheden.

Gemeente

X

X

Er is een vast beleid van gemeente en ondernemers voor duurzame vervanging van het eigen wagenpark.

Acties zijn uitgevoerd.

»

Knelpunten voor lokale initiatieven zijn weggenomen (zover mogelijk). Er is een lokaal initiatief ontwikkeld op het gebied van biomassa: groenstromen worden op brede schaal op een duurzame manier ingezet.

Rijksoverheid is geïnformeerd over lokale wens passende wetgeving. Er zijn: » zonnepanelen; » windmolens; » mogelijkheden in kaart gebracht; » gebruik is gestimuleerd; » samenwerking is vergroot.

Acties 2013 t/m 2017 Promoten/lobby door alle partijen.

Initiatiefnemer(s) Allen

Promoten laten staan/vervangen auto.

Allen

Opstellen beleid.

Gemeente t BND samen.

Handelen naar het beleid.

Gemeente t BND samen

Onderzoek aansluiting op bestaand waterbusnet.

Stimuleren toepassing

Stimuleren collectiviteit.

Vergroten mogelijkheden samenwerking (loket). Vergroten netwerk Duurzaam Drimmelen.

39

2040: In 2040 is de gemeente Drimmelen energieneutraal.

Er is een samenwerkingsconvenant ondertekend.

Opstellen en ondertekenen van een samenwerkingsconvenant.

2013

G

2014

2015 X X

X X G

G

De Coöperatie Duurzaam Drimmelen is in 2013 opgericht en is sindsdien ook actief bezig met opwekking duurzame energie en energiebesparing. Werken actief mee aan lopende initiatieven: windenenergie, Buurkracht (VNG-ondersteuning), duurzaamheidslening. Ook lijst met gemeentelijke gebouwen voor collectief zon aangeleverd bij CDD. Vanwege juridische en fiscale knelpunten en de andere projecten door CDD lagere prioriteit gegeven. Knelpunten vooral in wet- en regelgeving t wat rol gemeente. Nu bezig met voorstel over rol gemeente bij duurzaamheidsinitiatieven. De biomassacentrale in Land van Heusden en Altena gaat niet door. Daarom besloten om vanaf 1 /2/2017 het GFT-afval bij Attero aan te leveren. Dit is het resultaat van een aanbestedingstraject samen met Breda en andere gemeenten (i.k.v. midwaste). Samenwerking met andere gemeenten loont, zowel qua duurzaamheid, als qua financiën. Afgerond (landelijk Energie-Akkoord).

V

B N D t Duurzaam Drimmelen t gemeente samen.

X X

X X

X X

X

X

B N D t Duurzaam Drimmelen t gemeente samen. B N D t Duurzaam Drimmelen t gemeente samen.

X X

X X

X X

X

X

Bij CDD loopt de 3 tranche zonnepanelenactie. Verder is CDD gestart met Buurkracht (energiebesparing bestaande particuliere woningen). Gemeente kijkt of zij dit kan ondersteunen met revolverend fonds (duurzaamheidslening), gekoppeld aan wonen met gemak (levensloop bestendig maken woning). Windenergie: samenwerking CDD, Energiek Moerdijk, gemeenten Drimmelen en Moerdijk en Raedthuys i.v.m. sociale windenergie. Bedoeling dat er een fonds gegenereerd wordt om energietransitie te realiseren. Invullen via een Lokaal Energie Akkoord. Ook enkele agrarische bedrijven hebben een coöperatie opgericht t.b.v. windenergie. Idem.

X

X X

X X

X

X

Idem.

BND t Duurzaam Drimmelen t gemeente BND t Duurzaam Drimmelen t gemeente

X X

X X

X X

X

X

Werken samen, krijgt dit anders ook niet voor elkaar.

X

X

Gemeente t Duurzaam Drimmelen samen

X X

X X

e

Idem.

X

X

Wordt in 2016/2017 opgepakt (energieconvenant). Dit krijgt de vorm van een Lokaal Energie Akkoord. Door capaciteitsproblemen lukte dit niet eerder.

14

40

41

ambitie Natuurbeheer/stedelijk groen 2017: Bij planvorming en beheer wordt deskundigheid vanuit de samenleving ingezet.

2017: Een deel van de bermen wordt ecologisch beheerd. Met name de grotere gebieden en brede bermen aangezien die het meest kansrijk zijn.

Doelstellingen 2017

Acties 2013 t/m 2017

Initiatiefnemer(s)

Het gevoerde beleid wordt gecontinueerd.

Evalueren van plannen en verbeteringen opstellen.

Gemeente

Het gevoerde beleid wordt gecontinueerd.

Evalueren bermbeheer.

Gemeente t waterschap

2013

2014

2015

2016

2017

X X

X X

X

X

X

X X

X X

X X

X

X

Stand van zaken per oktober 2015 Stand van zaken mei 2014 (n.a.v. overleg werkgroep natuurbeheer): Loopt. Dit gebeurt via een k l a n k b o r d g r o e p . Bedoeling om een nieuw integraal g r o e n b e l e i d s p l a n op te stellen. Dit betekent dat alle huidige plannen g e ë v a l u e e r d moeten w o r d e n . Dit gebeurt met de betrokken partners s a m e n . 2015: Bezig met opstellen integraal g r o e n b e l e i d s p l a n . In het najaar k w a m de k l a n k b o r d g r o e p bijeen: evaluatie huidige plannen en opstellen startnotitie. Startnotitie met peilpunten is v o o r g e l e g d aan raad t i j d e n s info- en opinieronde in februari 2 0 1 6 . Daarna opstellen integraal g r o e n b e l e i d s p l a n : besluitvorming laatste kwartaal 2 0 1 6 (opinieronde oktober 2 0 1 6 ) . Biodiversiteitsbeleid en b o m e n b e l e i d krijgen ook plaats in het integrale g r o e n b e l e i d s p l a n . Stand van zaken mei 2014: Evaluatie s a m e n met k l a n k b o r d g r o e p u i t g e v o e r d . In maart is hierover een raadsbrief u i t g e g a a n . P r o b l e e m zit met name in het a f v o e r e n v a n b e r m m a a i s e l . Dit gaat niet altijd snel g e n o e g . Met name bij de sloten die het w a t e r s c h a p o n d e r h o u d t . De g e m e e n t e voert dat af. Dit doet de eigen dienst v a n de g e m e e n t e . M o m e n t e e l is dit s t o p w e r k , dus s o m s duurt het e v e n . Een nieuwe w e r k w i j z e o m de termijn v a n o p r u i m e n te v e r k o r t e n wordt o n d e r z o c h t . Een maatregel kan hierbij zijn om het slootvuil door de a a n n e m e r v a n het W a t e r s c h a p al op een h o o p te laten l e g g e n . Het w a t e r s c h a p kent nu gefaseerd beheer. Het w a t e r s c h a p wil hieraan m e e w e r k e n . De m e e r k o s t e n zijn dan wel voor de g e m e e n t e . 2015: A a n de hand v a n het integrale g r o e n b e l e i d s p l a n wordt dit o p n i e u w a a n b e s t e e d . Daarbij keuze aan raad v o o r g e l e g d : alleen bermen w a a r g e e n slootvuil op wordt a a n g e b r a c h t of alle b e r m e n . Laatste optie vraagt een andere werkwijze en is kostenverhogend.

42

2017: Cultuurhistorische groenelementen zijn nog steeds te onderscheiden.

Er is een actuele lijst van alle cultuurhistorische groenelementen.

Inventarisatie van alle groenelementen.

Heemkundekringen

43

2020: Er is breed draagvlak voor het behoud van de natuur en het stedelijk groen: gebruikmakers gedragen zich duurzaam.

»

Bestrijdingsmiddelen: continuering gemeentelijk beleid en inwoners wijzen op de gevaren en alternatief bieden.

Gemeente

» »

Bestrijdingsmiddelen (m.u.v. Landbouw, zie ondernemen) worden zo weinig mogelijk ingezet. Zwerfafval is verminderd in de kom en in het buitengebied. Meer kennis/bewustzijn over natuur en groen.

Zwerfvuil: opstellen en uitvoeren plan van aanpak.

Gemeente t ZLTO samen

Kennis natuur en groen: opstellen plan van aanpak.

Gemeente t groene organisaties

X X

X X

X X

X X

X

X

X

X

X X

X X

X

X

X X

X X

X

X

A c t i e p u n t (evaluatie b e r m b e h e e r ) is dus u i t g e v o e r d , maar g e v e n hieraan vervolg in integraal g r o e n b e l e i d s p l a n . Het was de bedoeling de heemkundekringen bij elkaar te zetten om deze lijst samen te stellen. Via het op te stellen integrale groenbeleidsplan wordt dit nu opgepakt. Cultuurhistorische groenelementen zijn namelijk ook onderdeel van het beleidsplan. Stand van zaken mei 2014: G e m e e n t e l i j k beleid wordt g e c o n t i n u e e r d . V e r g r o t e n b e w u s t w o r d i n g staat nog op de planning. 2015: G e m e e n t e l i j k b e l e i d wordt g e c o n t i n u e e r d (niet c h e m i s c h ) . Voorlichting over bestrijdingsmiddelen in particuliere tuinen moet nog opgepakt w o r d e n . Z L T O wordt betrokken bij de a a n p a k v a n z w e r f a f v a l . Z L T O heeft m e e g e d a c h t in het overleg over z w e r f a f v a l . A g r a r i s c h e bedrijven doen zelf ook al veel. Verder is er een jaarlijkse z w e r f v a l a c t i e . Een plan van a a n p a k heeft d a a r o m geen meerwaarde. Met subsidie v a n NL S c h o o n ontwikkelt de regio s a m e n met De Jong Milieu materiaal voor c o m m u n i c a t i e / e d u c a t i e . Deze is gericht op basisonderwijs en buitenschoolse o p v a n g . En bestaat onder andere uit l e s p a k k e t t e n . S t a n d van z a k e n mei 2014: Moet nog opgepakt w o r d e n . Belangrijk o m inwoners over de EVZ's te i n f o r m e r e n . Misschien rouleren met de voorlichting (milieuorganisaties, gemeente). 2015: Voorlichting rond EVZ's moet nog opgepakt w o r d e n . Belangrijk om uit te leggen w a a r o m EVZ's w o r d e n a a n g e l e g d . Pas is de grutto v e r k o z e n tot Nederlands nationale v o g e l . In 2 0 1 6 nagaan of de g e m e e n t e hier iets mee kan. Basisscholen zijn in ieder geval ook een belangrijke d o e l g r o e p .

15

Er is een beleidsplan biodiversiteit. Daarin staan activiteiten z o a l s het inzaaien van braakliggende terreintjes, b o o m f e e s t d a g , c o m m u n i c a t i e en voorlichting e n z o v o o r t . Dit draagt bij aan b e w u s t w o r d i n g .

44

ambitie 2020 (deels): Landbouw en natuur versterken elkaar.

Doelstellingen 2017 » »

Groen Blauwe Diensten continueren. Kennisvermeerdering, draagvlak creëren. Beheerovereenkomsten hebben langere looptijden.

Acties 2013 t/m 2017 Inventariseren overeenkomsten. Plan van aanpak opstellen.

Initiatiefnemer(s) Gemeente t ANV samen.

2013

2014 X

2015

2016 X

2017

A N V laat zich regelmatig zien op e v e n e m e n t e n als de Boerderijroute, Bruisend Made of de vrijwilligersmarkt. Via deze e v e n e m e n t e n kan de A N V uitleg g e v e n over agrarisch n a t u u r b e h e e r . Tijdens de Boerderijroute w a s hier veel interesse voor. Stand van zaken per oktober 2015 S t a n d van z a k e n mei 2014: G B D c o n t i n u e r e n gebeurt. De definitieve plannen zijn nog niet klaar. De A N V ' s spelen hierin een belangrijke rol. Een lijst met alle o v e r e e n k o m s t e n is er. Het huidige plan v a n a a n p a k geldt nog 2 jaar (1 jaar v e r s t r e k e n ) . Geld voor de uitvoering via Stika w e g z e t t e n . 2015: Het huidige plan loopt nog tot medio 2016. O v e r e e n k o m s t e n S t i m u l e r i n g s k a d e r Groen Blauwe Diensten ( S T I K A ) hebben een looptijd van 6 jaar. De regeling is s u c c e s v o l omdat de regels niet al te ingewikkeld zijn. Als de o v e r e e n k o m s t e n v e r l e n g d w o r d e n , wordt de drempel v o o r de d e e l n e m e r s om mee te doen wellicht wel te h o o g . Nu kunnen d e e l n e m e r s na 6 jaar besluiten o m te s t o p p e n of door te g a a n . Zo is het o m m e t j e O u d - D r i m m e l e n v e r l e n g d met 6 jaar. Pas is er w e e r een plan i.k.v. g o e d g e k e u r d en de A N V is v o o r t d u r e n d bezig met nieuwe plannen voor w a n d e l p a d e n etc. (visiekaart A N V ) . A N V hoopt dat STIKA wordt voortgezet. Dit wordt voor de z o m e r v o o r g e l e g d aan de raad.

45

46

2020: Op verschillende plaatsen zijn verschillende gebruiksvormen van natuur.

2025: De ecologische verbindingszones zijn gerealiseerd, uitgebreid en onderhouden.

Er is duidelijkheid over wat er aan gebruiksvormen zijn en de verschillende initiatieven.

2020: realisatie en onderhoud van wat we tot nu toe hebben en willen realiseren. 2025: plannen maken om tot uitbreiding te komen.

Overleg met Brabants Landschap en provincie.

ANV t gemeente samen.

Uitzoeken en omschrijven wat er is.

Gemeente t ANV t MNV samen

In kaart brengen wat er nog gerealiseerd moet worden.

Waterschap t gemeente

X X

X X

X X

X X

X

X

X

X

X

Er zijn o o k al een aantal hectare b l o e m e n r a n d e n g e r e a l i s e e r d . Verder is het w e i d e v o g e l p r o j e c t Z o n z e e l s e p o l d e r in theorie gestopt , maar in de praktijk niet. De betrokken partijen v i n d e n dit project belangrijk en zetten het d a a r o m voort. Onderdeel van huidige werkzaamheden, continue proces.

S t a n d van z a k e n mei 2014: Dit krijgt ook een plaats in het nieuwe g r o e n b e l e i d s p l a n en op de Groene Kaart. Een s p e e l b o s o.i.d. hoort hier ook bij. Misschien kan z o i e t s via het g r o e n o n t w i k k e l i n g s f o n d s van de provincie gefinancierd worden.

X

2015: Er komen 3 s p e e l b o s s e n : achter Koningsveld T e r h e i j d e n , Rode Bergen M a d e , M o r g e n s t o n d b o s j e S t a a t s b o s b e h e e r Hooge Z w a l u w e . V o o r het opstellen v a n een integraal g r o e n b e l e i d s p l a n is budget beschikbaar. Het opstellen van een Groene Kaart komt hierbij o o k aan de orde. S t a n d van z a k e n 2014: Kaart is klaar. Hierop staat wat er al gebeurt, wat nog moet en wat hiervan de status(prioriteit) is. Met langdurige trajecten i.v.m. geen m e d e w e r k i n g v a n de e i g e n a r e n doet het w a t e r s c h a p bijvoorbeeld v o o r l o p i g niets mee. De s a m e n w e r k i n g s o v e r e e n k o m s t w a t e r s c h a p - g e m e e n t e is beëindigd. 2015: Het w a t e r s c h a p wil in 2 0 1 6 het g e s p r e k met de g e m e e n t e a a n g a a n om tot realisatie te komen v a n de nog niet o n t w i k k e l d e EVZ's. Nieuwe o n t w i k k e l i n g : G L B . Boeren moeten dan 5"ií) van hun areaal v e r g r o e n e n . De regels w o r d e n in 2016 bekend. Dan moet men o o k plannen m a k e n . Dit loopt via collectieven v a n A N V ' s . Het w a t e r s c h a p kijkt nu al hoe men hiermee o m kan

16

gaan.

Structurele middelen zoeken voor realisatie. Europees beleid screenen. Plan van aanpak voor uitbreiding kennis en vergroten bewustzijn.

Waterschap t ZLTO samen.

X X

X X

X

X

X

Het w a t e r s c h a p neemt in 2016 contact op met de g e m e e n t e over wat de m o g e l i j k h e d e n zijn. Stand van zaken 2014: De provincie kent een groenontwikkelingsfonds. Via dit fonds kan men tot 85"ií) financiering krijgen. Ook particulieren kunnen een project indienen. 2015: Het groenfonds van de provincie bestaat nog steeds. Het waterschap houdt het aanboren van nieuwe subsidiestromen in het oog.

47

ambitie Consumeren/afval 2020: Het papierverbruik van de gemeente en de ondernemers is met 80"ií) afgenomen.

Doelstellingen 2017

Acties 2013 t/m 2017

Initiatiefnemer(s)

Het papierverbruik van de gemeente en de ondernemers is met 40"ií) afgenomen.

Regelen digitale handtekening en digitaal versturen van brieven (tenzij ontvanger geen digitale brieven kon ontvangen).

Gemeente BND ZLTO

2013

2014

2015

2016

2017

X X

X X

X

X

ANB West-Brabant is ook actief op dit gebied. Stand van zaken per oktober 2015 Gemeente: Het papierverbruik is sterk gedaald. In 2016 komt er een nieuwe gezamenlijke aanbesteding voor papier. Houden dan ook rekening met duurzaamheid. Digitale handtekening wordt nog in 2015 ingevoerd. Dit krijgt continue aandacht. ZLTO: ZLTO doet al heel veel digitaal, ca. 85"ií) van de leden krijgt post per mail. Leden die per papier informatie krijgen, krijgen dit dubbelzijdig. Verder wordt informatie verspreid via de website.

*1 Aanpassen printgedrag.

Gemeente BND ZLTO

X X

X

Gemeente: Printers zijn aangepast, standaard dubbelzijdig printen. Verder is papierverbruik sterk gedaald.

X

ZLTO: ZLTO doet al heel veel digitaal, ca. 85"ií) van de leden krijgt post per mail. Leden die per papier informatie krijgen, krijgen dit dubbelzijdig. Verder wordt informatie verspreid via de website.

*1 Digitaal factureren.

Gemeente BND ZLTO

X

Gemeente: Zijn hier druk mee bezig, maar huidig pakket kan dit qua techniek nog niet helemaal aan. ZLTO: ZLTO afdeling factureert marginaal. Als dit gebeurt, dan hoofdzakelijk digitaal.

*1 Uitbreiden digitaal werken.

Gemeente BND ZLTO

X X

X

X

Gemeente: Is een continue proces. ZLTO: Stukken worden binnen het bestuur digitaal verspreid.

Papier apart inzamelen en via recycling als grondstof terugbrengen in de keten.

Gemeente BND ZLTO

X

G

Papier wordt apart ingezameld, net zoals GFT, plastic en Reactie nog. restafval.BND Wel komt medewerkers nogmaals alert maken op juist gebruik van de verschillende afvalbakken. Hier in 2016 aandacht aan besteden. Bij de ZLTO is dit niet van toepassing.

*1 C2C-papier gebruiken als dit mogelijk is (onderzoeken of dit kan).

Gemeente BND ZLTO

X

Gemeente: Aanbesteding van papier heeft landelijk plaatsgevonden via het CIB. Dit heeft geresulteerd in FSC-papier, niet in C2C-papier. Bij volgende aanbesteding kijken wat de mogelijkheden zijn. Gebruik C2C-papier kan gevolgen hebben voor printers/kopieerapparaten. En kan dus ook financiële gevolgen hebben. Dit wordt in 2016/2017 bekeken. Bij de ZLTO is dit niet van toepassing.

17

*1

48

ambitie 2040: De gemeente Drimmelen is 'afvalloos': er is een kringloop van grondstof naar grondstof. Dit geldt voor alle sectoren.

Doelstellingen 2017 Er vindt voor 71 ü bron- en nascheiding plaats bij afvalscheiding. 0

Acties 2013 t/m 2017 Opstellen plan van aanpak, uitvoeren plan van aanpak. Educatie/informatieverstrekking.

Initiatiefnemer(s) Gemeente

2013

2014 X X

2015 X X

2016 X

2017 X

Stand van zaken per oktober 2015 In 2015 vond er 6 8 ü bron- en nascheiding plaats incl. hergebruik. Dit is 149 kg restafval per inwoner. Landelijke doelstelling voor 2015 ( 6 5 ü ) is dus ruimschoots gehaald. Ook de regionale doelstelling van 150 kg per inwoner voor 2017 wordt bijna gehaald. Voor Drimmelen moet 7 3 ü (126 kg restafaval per inwoner) haalbaar zijn. Hier wordt komende jaren naartoe gewerkt: Er is een nieuw beleidsplan afvalstoffen voor 2016-2020; Gemeente Drimmelen neemt deel aan de commissie 'Community of practice' van RWB. Deze commissie kijkt hoe de afvalloze samenleving vormgegeven kan worden. Met het huidige beleid is het uiterste qua scheiding en hergebruik bereikt. Er gaat gekeken worden naar andere systemen. In 2016 en 2017 wordt daarom onderzocht of omgekeerd inzamelen een optie is (restafval moet men bijvoorbeeld zelf brengen, de grondstoffen (oud papier/verpakkingsplastic t drankkartons e.d.) worden mogelijk frequenter ingezameld).

49

2040: Inwoners van de gemeente Drimmelen consumeren in 2040 zoveel mogelijk duurzaam.

*

*

50

51

Sociale domein/ leefbaarheid 2017: Buurtbewoners bepalen mede hoe hun wijk er uit moet zien en dragen bij aan het beheer. De gemeente stimuleert en ondersteunt hen daarbij.

2017: Samenredzaamheid is het uitgangspunt.

Duurzaam consumeren is vast onderdeel van de informatieverstrekking van gemeente, onderwijs, ondernemers. Er is een plan van aanpak om duurzaam consumeren als vast onderdeel van het onderwijsprogramma op te nemen.

*

Duurzaam consumeren maakt onderdeel uit van het MVO-beleid.

*

Bewoner komen zelf met initiatieven en (helpen) zelf met de realisatie hiervan. Zij worden hiertoe ook gestimuleerd. De initiatieven worden ondersteund.

*

* * * *

Iedereen kent zijn buren. Bewoners mogen en durven hulp te vragen. Bewoners voelen zich veilig en prettig in hun buurt. Burgers zijn bereid hun buren te helpen.

Overleg gemeente, onderwijs en ondernemers. Opstellen plan van aanpak. Uitvoeren plan van aanpak.

Gemeente t BND t onderwijs samen.

X X

X

X

Voor inzameling van grof huishoudelijk afval is net de aanbesteding gestart. Ook dit gaat onder vlag van Bredat (ofwel samen met andere gemeenten). Duurzaamheid krijgt hierin nadrukkelijk de aandacht door aan te geven dat alles wat herbruikbaar is ook te hergebruiken. De rest wordt afgevoerd als restafval. Conclusie: zijn op de goede weg, doelstelling moet in 2017 haalbaar zijn. Wordt in de loop van 2016 opgepakt. De Rabobank voert wel al actieve campagnes op het gebied van duurzaam consumeren (gerelateerd aan voedselverspilling, afval terugdringen). Bijvoorbeeld via hun lokale magazine. Maar er zijn ook grotere initiatieven. Suggestie is om hierbij ook gezond consumeren te betrekken, bijvoorbeeld door aandacht te besteden aan snoep.

Bewoners betrekken bij ontwerp en verantwoordelijkheid laten voelen voor onderhoud (afspraken maken hierover).

Gemeente Woningcorporaties

X X

X X

X

Bekendheid geven aan mogelijkheid eigen initiatieven, lopende initiatieven en geslaagde voorbeelden.

Coördinator dorpsgericht werken en bewonersgroepen samen Gemeente t woningcorporaties t bewonersgroepen samen

X X

X X

X

X X X X

» » »

Stimuleren burendag. Wegzetten van 'claim je straat'. Bewonersgroepen ambassadeur maken.

X X

X

X

Loopt, is continue proces (structureel ingebed in het werk)

X

X

X

Loopt, krijgt ook via bewonersgroepen aandacht. Daarnaast inzet van 't Carillon, de krant Dorpsgericht Werken, Meet & Match.

X X X X

X X X

X X X

In 2013 namen 9 initiatieven deel aan burendag. Zij kregen ook bijdrage uit Oranjefonds. Ook SBAAT kreeg een bijdrage. Doen ook in 2014 mee aan burendag. In 2015 ook meegedaan aan burendag, alleen geen subsidie meer via Oranjefonds. Nu loopt de subsidie via 'Samen aan de slag'.

X

Aan 'claim je straat' hangt een hoog voor gekozen. Wel contact hierover Ook is er een whatsapp-groep 'Alert binding en veiligheid. Deze dekt een

prijskaartje, daarom hier niet met de Vliegende Brigade. Drimmelen' voor sociale groot deel van de gemeente.

Er is overleg met professionals en vrijwilligersorganisaties in Hooge Zwaluwe, Lage Zwaluwe en Terheijden: hoe versterken we elkaar om ervoor te zorgen dat men zolang mogelijk thuis kan wonen? SWO probeert met haar reguliere dienstverlening (wonen met gemak, ouderenadviseurs, netwerkcoaches) het zelfstandig thuiswonen te bevorderen. Ook Meet & Match levert hieraan een bijdrage. De bewonersgroepen blijven de aangewezen organisatie om ambassadeur te zijn.

18

Wegzetten sociale dorpsteams.

Gemeente t zorgaanbieders samen

X X

X X

X X

X

X

2014: Ter v o o r b e r e i d i n g op de transitie A W B Z / W M O is in 2 0 1 4 de Pilot Regelarme Z o r g o n t w i k k e l d . Daarin w e r k e n lokale zorg¬ en w e l z i j n s a a n b i e d e r s s a m e n . O p uitvoeringsniveau w e r k e n zij via het S o n e s t r a - m o d e l dat gericht is op v e r s t e r k e n v a n sociale netwerk m e n s e n . Daarna kijken of nog a a n v u l l e n d e professionele zorg nodig is. Pilot e v a l u e r e n en bijsturen is continue proces. G e m e e n t e is regisseur. Financiering gebeurt door partijen zelf. Er zijn twee d o r p s t e a m s s a m e n g e s t e l d w a a r i n c a s e m a n a g e m e n t en intervisies p l a a t s h e b b e n . S W O gaat d a a r n a a s t in s e p t e m b e r 2 0 1 4 vrijwillige n e t w e r k c o a c h e s o p l e i d e n . Deze zijn er nu (2015) ook. Deze n e t w e r k c o a c h e s begeleiden m e n s e n z o n d e r een n e t w e r k in het o p b o u w e n van een netwerk. 2015: O p dit m o m e n t is er één t e a m met professionals: M E E , T h e b e , Surplus, S W O , De W i j n g a e r d , m a a t s c h a p p e l i j k w e r k en W M O - c a s e m a n a g e r s . Zij o v e r l e g g e n s a m e n over h u l p v r a g e n (om overlap te v o o r k o m e n ) . Hoe snel men met elkaar contact o p n e e m t is afhankelijk v a n de m e n s e n / o r g a n i s a t i e s zelf, maar dit gaat s t e e d s beter. Iedere maand is er ook overleg met d e s k u n d i g e n en Veilig T h u i s (protocol v o o r een betere s a m e n w e r k i n g ) . Het gaat hier om sociaal m a k e l a a r s c h a p v o o r o n d e r andere ouderenmishandeling. De d o r p s t e a m s zijn ook bezig met de kanteling: meer a f s t e m m i n g , breder. S W O maakt deel uit van deze d o r p s t e a m s . S W O brengt d e s k u n d i g h e i d in en verzorgt c u r s u s s e n (bijv. voor mantelzorg).1 Dorpsteam komt nu m a a n d e l i j k s bijeen: d e s k u n d i g h e i d s b e v o r d e r i n g , intervisie verbeteren. In Hooge Z w a l u w e w o r d e n er h u i s k a m e r g e s p r e k k e n g e v o e r d : wie is er e e n z a a m en w a a r heeft men behoefte aan?

52

ambitie 2017: Er is sprake van goede buurt- en mantelzorg.

Doelstellingen 2017 » Iedereen kent zijn buren. » Bewoners mogen en durven hulp te vragen. » Burgers voelen zich veilig en prettig in hun buurt. » Burgers zijn bereid om hun buren te helpen. » Voorkomen ongewilde vereenzaming in de buurt. » Voorkomen overbelasting mantelzorgers. » Voldoende respijtzorg. » Kwetsbare inwoners hebben een sociaal netwerk om zich heen.

Acties 2013 t/m 2017 » Stimuleren burendag. » Wegzetten van 'claim je straat'. » Bewonersgroepen ambassadeur maken.

Initiatiefnemer(s) Gemeente t woningcorporaties t bewonersgroepen samen.

2013 X X X

2014 X X X X

2015 X X X X

2016 X X X

2017 X X X

W e n s v a n het W M O - p l a t f o r m voor 2 0 1 7 : integratie j e u g d z o r g en cliënten participatiewet in d o r p s t e a m . Stand van zaken per oktober 2015 Zie bij samenredzaamheid +: Mantelzorg is niet hetzelfde als buurtzorg. Bij mantelzorg is er sprake van een relatie (familie, vrienden) en is er meer sprake van een 'verplichting'. Op 8 december 2015 heeft de gemeente het mantelzorgbeleid vastgesteld. Dit beleid wordt nu uitgevoerd. Onderdelen daarvan: 1. Blijk van waardering: er is C 100,00 uitgereikt aan alle mantelzorgers. In 2016 vindt een evaluatie plaats. 2. Onderzoek naar ondersteuningsbehoefte mantelzorgers, met name werkende mantelzorgers t waar sprake is van overbelasting. 3. Cyclus van activiteiten opzetten (SWO) in relatie tot ondersteuningsbehoefte: hoe stijgende vraag naar ondersteuning accomoderen?

Wegzetten sociale dorpsteams.

Gemeente t zorgaanbieders samen.

X X

X X

X X

X

X

In de gemeente Drimmelen is sprake van een grote sociale cohesie. Hier is het aantal vrijwilligers behoorlijk groot in vergelijking met andere gemeenten, maar oneindig uitbreiden gaat niet. De druk op mensen moet niet te groot worden . Om vrijwilligers te ondersteunen is op 28 januari de vrijwilligersacademie gestart. Het streven van deze academie is meer en voldoende gekwalificeerde vrijwilligers. Dit wordt vanuit het VIP ondersteund. Z i e bij s a m e n r e d z a a m h e i d +: A a n t a l cliënten m a n t e l z o r g o n d e r s t e u n i n g en sociaal m a k e l a a r s c h a p neemt toe. S W O voorziet hierin. Het aantal m a n t e l z o r g e r s is het a f g e l o p e n j a a r g e s t e g e n v a n 370 naar 600 (geregistreerd). S W O heeft d a a r o m een vrijwilliger als m a n t e l z o r g c o n s u l e n t a a n g e s t e l d . Deze c o n s u l e n t o n d e r h o u d t contacten met de m a n t e l z o r g e r s , o m o v e r b e l a s t i n g te v o o r k o m e n .

19

Buurthuizen inrichten voor dagopvang- en besteding (ter ontlasting van mantelzorgers t ter stimulering van sociale contacten).

Beheerders accomodaties t bewonersgroepen t SWO t gemeente samen.

X

X X

X X

X

X

V o o r de sociale d o r p s t e a m s komt nog een a f s t u d e e r d e r bij de g e m e e n t e : vergelijking met andere g e m e e n t e n , literatuurstudie. Er is een financieel plan om vrijwilligers te ondersteunen. Verder is er geld gereserveerd om gebouwen, bijvoorbeeld van verenigingen, beter toegankelijk te maken. In Wagenberg is de dagbesteding al geregeld, loopt al (Eetpunt). Hooge Zwaluwe is in onderzoek. Overbelasting mantelzorg: S t e u n p u n t loopt g o e d . A a n d a c h t nodig voor mantelzorg bij w e r k g e v e r s . Positie j o n g e m a n t e l z o r g e r s is ook aandachtsveld. S W O komt met een training voor vrijwilligers (is d o o r l o p e n d , cyclus). Bijwonen i.k.v. mantelzorg nu ook mogelijk: z o n d e r v e r g u n n i n g , wel o n d e r v o o r w a a r d e n . Aanvullend: Er is preventief huisbezoek bij 7 5 t uitgevoerd. De rapporten met de resultaten hiervan zijn klaar en worden ook gebruikt. Overal m.u.v. W a g e n b e r g is sprake van e e n z a a m h e i d . In W a g e n b e r g sprake van sterke m a n t e l z o r g , contact met de buren daar beter en daar doet men ook een beroep op de buren (sterke f a m i l i e b a n d e n / v r i e n d e n b a n d e n onder 7 5 t ) . SWO heeft SIL (Samen Is Leuker) opgericht. SIL is een soort vriendenbank, om sociale contacten te stimuleren (ter bestrijding van eenzaamheid). Ambitie van SWO is het organiseren van een soort datingevent voor senioren. Bij SIL gaat het om gelijkwaardigheid. SWO zet nu ook de pilot 'maatjesproject' op. Dit is uitgebouwde buddyzorg voor psycho-sociaal kwetsbare inwoners. De Rabobank heeft de kosten voor SIL en het platform www.vadrimmelen.nl betaald (uitvoering ligt bij SWO en de vrijwilligers). Daarnaast ier er eind 2015 een dag georganiseerd met SOVAK voor alle welzijnsinstellingen, mantelzorgers en vrijwilligers. Doel hiervan was meer samenwerking, begrip voor elkaar en kansen voor de cliënt/hulpbehoevende.

53

ambitie 2017: Educatie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Doelstellingen 2017 »

»

Duurzaamheid is een vast onderdeel in lesprogramma's van primair en voortgezet onderwijs. Permanente bewustwording via communicatie.

Acties 2013 t/m 2017 Goede communicatie.

Initiatiefnemer(s) Onderwijs en alle initiatiefnemers.

2013

2014 X

2015 X

2016 X

2017 X

Wonen met gemak (levensloopbestendig maken woningen) heeft succes. Men wil dit nu uitbreiden naar de huursector. Stand van zaken per oktober 2015 D o n g e m o n d is betrokken g e w e e s t bij zwerfvuilactie in 2 0 1 4 . Leerlingen hebben een lespakket ontwikkeld voor g r o e p e n 8. Ze hebben ook een l e s p r o g r a m m a v e r z o r g d voor de g r o e p e n 8 in Lage Z w a l u w e . De g e m e e n t e gaat dit lespakket uitvoeren voor alle g r o e p e n 8. Het definitief lespakket is op 18 j a n u a r i 2016 g e p r e s e n t e e r d . Een aantal scholen heeft al interesse g e t o o n d . Er zijn toen o o k andere initiatieven rond structureel zwerfvuil ruimen g e p r e s e n t e e r d o m a n d e r e n te inspireren. Insteek is op een positieve manier j o n g e r e n b e n a d e r e n . W e r k e n hiermee s a m e n met Z L T O , Prisma en bewonersgroepen.

54

2020: Er is werk voor iedereen: betaald en/of onbetaald.

»

»

Waarborgen continuïteit Iedereen die moet en kan werken is in vrijwilligerscentrale en volgen van de 2020 aan het werk, betaald en/of resultaten. onbetaald. De quotumregeling wordt door 5 0 ü van de werkgevers in Drimmelen toegepast.

SWO t gemeente samen

X X

X X

X X

X

X

Het project 'Van V a k w e r k tot M e e s t e r w e r k ' (initiatief R a b o b a n k ) wordt op heel veel scholen gedraaid en draait o o k om d u u r z a a m h e i d ( k e n n i s / b e w u s t w o r d i n g j e u g d , d u u r z a a m h e i d in t e c h n i s c h e beroepen)). Het project is gericht op de g r o e p e n 7 en 8 v a n de basisschool in s a m e n w e r k i n g met v a k m e n s e n uit de regio. V a n a f 2015 vindt dit project iedere 2 j a a r plaats ( v o l g e n d e : 2 0 1 7 ) . Een aantal basisscholen uit de g e m e e n t e D r i m m e l e n heeft ook d e e l g e n o m e n aan dit project. De q u o t u m r e g e l i n g is niet wettelijk verplicht. W e l zijn er a f s p r a k e n g e m a a k t met w e r k g e v e r s o m m e n s e n met een a f s t a n d tot de a r b e i d s m a r k t in dienst te n e m e n . Bij de g e m e e n t e zelf moeten er ook nog meer mensen met een beperking in dienst k o m e n .

20

»

De vrijwilligerscentrale streeft naar een 8 0 ü matching van vraag en aanbod.

De vrijwilligerscentrale loopt erg g o e d . Er w a s sprake van een stijging in bemiddeling en vraag (stabiliseert nu). S W O heeft eind 2015 extra subsidie g e k r e g e n v o o r vrijwilligers. Een deel wordt gebruikt v o o r de begeleiding v a n m e n s e n met een afstand tot de a r b e i d s m a r k t (pilotproject reïntegratie). Deze hebben namelijk meer persoonlijke begeleiding nodig. Dit wordt nog wel g e ë v a l u e e r d . S W O heeft d a a r n a a s t een v r i j w i l l i g e r s a c a d e m i e opgericht v o o r en door vrijwilligers. T e v e n s om a a n b o d te regisseren en k a n a l i s e r e n . ( n e t w e r k p a r t n e r s bij elkaar). Daarnaast a a n b o d aan organisaties om professionals te leren o m g a a n met vrijwilligers. Hierbij is dorpsgericht w e r k e n ook betrokken. O p 28 januari 2 0 1 6 ging dit v a n start met een n e t w e r k b i j e e n k o m s t . Iedereen kan a a n k l o p p e n , het is l a a g d r e m p e l i g . R a b o b a n k , T h e e k 5 , M E E , W o n e n met G e m a k zijn al betrokken. Hiervoor w a s veel interesse. De g e m e e n t e D r i m m e l e n helpt mee met b e s c h e r m d w o n e n / b e s c h u t w e r k e n : begin mee g e m a a k t met W a v a / G o (maatwerk). VIP en SIL (Samen is Leuker) lopen goed. SIL is een soort vriendenbank, om sociale contacten te stimuleren. Meet & Match levert veel op met betrekking tot duurzaamheid. Meet & match is sowieso duurzaam. Er ontstaan verbindingen die niet voor de hand liggend zijn.

Opnemen van social return in aanbestedingsbeleid.

Bewonersgroepen zijn ambassadeur van de vrijwilligerscentrale en SWO zorgt er zelf ook voor dat ze bekend worden.

Gemeente BND Woningcorporaties Zorgsector Onderwijs

SWO t bewonersgroepen samen

WMO/sociale domein organiseren een grote bijeenkomst voor managers en dergelijke om visie op samenleving te krijgen. Iedereen moet mee kunnen doen in de samenleving door werk, school, zorg (dagbesteding). Het gaat om verbinding van alle transities. Gemeente heeft social return al in haar aanbestedingsbeleid staan, SWO ook. Bij Volksbelang is dit ook geregeld.. Ze werken al waar het kan met plaatselijke bedrijven en zijn ook een stagebedrijf (ook voor maatschappelijke stages).

X X

X

X X

X X

X

X

SWO maakt bij huishoudelijke hulp verbinding tussen zorg en welzijn. De gemeente vindt dit ook een belangrijk uitgangspunt. Is eigenlijk niet meer aan de orde. Voorstel: schrappen uit het plan. Hiervoor in de plaats de bewonerscommissie en de vrijwillige ouderenadviseurs noemen.

*1: BND is geen branche-organisatie maar een netwerkorganisatie. Voor de BND is het daarom lastig om namens hun leden de strand van zaken weer te geven m.b.t. de verschillende uitvoeringsactiviteiten. Daarom is aan de BND alleen gevraagd wat zij van hun leden horen op het gebied van duurzaamheid. Bijvoorbeeld: Zijn er leden bezig met het verduurzamen van hun gebouw? BND heeft dit besproken in hun bestuursvergadering. In overleg met de wethouder willen zij dit terugkoppelen. Omdat dit niet meer tijdig lukte, is de reactie van de BND niet meer meegenomen. De reactie van de BND wordt daarom op een later moment verwerkt. Hierover worden de duurzaamheidspartners en het gemeentebestuur nog op een later moment geïnformeerd. *2: De inbreng van Goed Wonen volgt nog.

21

Nieuwe ontwikkelingen: 1. Natuurbeheer/stedelijk groen: a. Voor de ANV is er een verschuiving van verantwoordelijkheden aan de gang: Het Collectief ANB West-Brabant heeft vanaf begin dit jaar de verantwoordelijkheid over het akker- en weidevogelbeheer (SNL: Subsidiestelsel Natuur en Landschap). Voor ANV Drimmelen betekent dit dat er een voorzetting is van akkerranden, maar dat het collectieve weidevogelbeheer rondom reservaat de Zonzeelsche polder stopt. De ANV gaat nu met individuele contracten verder op kansrijke percelen. Dit loopt via ANV en Brabants Landschap. b. Tussen ZLTO en provincie is nog steeds overleg gaande over een oplossing voor de ganzenoverlast. Ganzen veroorzaken jaarlijks veel schade in de landbouw. Binnen de gemeente Drimmelen lag voorheen een foerageergebied voor ganzen, waarbinnen ganzen veilig waren en boeren extra gecompenseerd werden. De extra compensatie voor boeren vindt nu niet meer plaats, maar boeren zitten nog wel met de restricties van het foerageergebied. 2. Sociale duurzaamheid: a. Sociaal Wijzer Drimmelen: hierin is alles terug te vinden rond het sociale domein (waar kan men waarvoor terecht). SWO en WWZ-Drimmelen hebben dit opgesteld. b. Wonen met Gemak (levensloopbesteding maken woning): er worden informatiebijeenkomsten voor eigenaar-bewoners georganiseerd. Volksbelang en Goed Wonen pakken dit nu ook op voor de huurders. Zij verstrekken hierover in de diverse kernen informatie aan de huurders. Er komt eerst een pilot in Wagenberg. De corporaties leggen duidelijk uit wat van hen kan worden verwacht en wat huurders zelf (zelfredzaamheid) moeten doen. c. Volksbelang heeft hun bezit in beeld m.b.t. de woningen die aanpasbaar zijn t.b.v. senioren (levensloopbestendig). Volksbelang heeft ook een budget om een bepaald aantal woningen aan te passen. Niet preventief, maar op aanvraag. d. De gemeente is de mogelijkheid van een Blijverslening in combinatie met een duurzaamheidslening aan het onderzoeken (soort revolverend fonds). e. Er komt een innovatiefonds. Mensen met ideeën voor het verbeteren of goedkoper maken van de zorg kunnen hier een beroep op doen. f. De krant Dorpsgericht Werken komt regelmatig uit. g. SWO wil wat men heeft consolideren en doorontwikkelen (wonen met gemak ook voor de huursector, een datingevent via SIL enz.). SWO is een lokaal deskundige organisatie op welzijnsterrein. De organisatie wil zich daarom ook meer gaan richten op onderzoeken: wat leeft er onder de mensen (huishoudelijke hulp, respijtzorg, WMO, tevredenheidsonderzoek vrijwilligers). Ook wil SWO de vrijwillige thuishulppoot verbeteren (respijtzorg, ondersteuning). h. SWO doorloopt het 'Goed Geregeld Traject'. Dit moet leiden tot een keurmerk voor vrijwilligers. Men hoopt voor de zomer van 2016 dit traject doorlopen te hebben. i. Het alzheimercafé loopt goed. De gemeente Drimmelen is ook een dementievriendelijke gemeente.

22

C O N C L U S I E S EN AANBEVELINGEN

Conclusies en aanbevelingen monitoring uitvoering Conclusies: 1. Ondernemen algemeen: a. Duurzaam inkopen gemeente: De gemeente is op de goede weg. Wel bezien of extra impuls kan worden gegeven aan duurzaam inkopen. b. Energieneutrale bedrijfsgebouwen: Bij alle sectoren loopt dit nog niet echt goed. Vanwege capaciteitsproblemen en andere prioriteiten is dit niet van de grond gekomen. In 2016/2017 wordt er een Lokaal Energie Akkoord opgesteld. Daarin zal dit als project worden opgenomen. 2. Ondernemen agrarisch: a. De uitvoering van de geplande activiteiten loopt goed, conform de planning. b. Het toepassen van aardwarmte is wel een probleem. Hieraan zijn hoge kosten verbonden en de infrastructuur hiervoor ontbreekt. In overleg met ZLTO bezien of dit actiepunt moet blijven staan, op de lange termijn moet worden gezet of moet worden geschrapt. 3. Ondernemen, toerisme à recreatie: a. Er gebeurt al een en ander met betrekking tot duurzaam toerisme: streekproducten, bevorderen fietsen, duurzaam toerisme in NP De Biesbosch. b. Het ontwikkelen van criteria voor duurzaam en innovatief toerisme is nog niet opgepakt. Oorzaken: andere prioriteiten en capaciteitsgebrek. In 2016/2017 wordt dit alsnog opgepakt. 4. Bebouwde omgeving: a. Met betrekking tot dit thema moet er nog veel gebeuren. Door capaciteitsgebrek zijn enkele activiteiten niet opgepakt, zoals duurzaamheidskaders voor stedenbouwkundige plannen en hergebruik bouwmaterialen op locatie. De komende jaren moet dit alsnog opgepakt worden. 5. Mobiliteit: a. De activiteiten op het gebied van mobiliteit lopen goed. De snelheid waarmee een en ander wordt opgepakt is wel afhankelijk van beschikbare budgetten. Er moet de komende jaren dus nog wel het nodige gebeuren, met name met betrekking tot de fietsroutes. b. Wel stimuleren van gebruik huidig openbaar vervoer, zoals buurtbus, deeltaxi en leerlingenvervoer. Maar activiteit om een ov-jaarkaart te verstrekken, laten vervallen (is niet echt haalbaar). 6. Energie: a. Op dit gebied gebeurt er veel en zijn er ook veel nieuwe ontwikkelingen. b. De activiteiten lopen conform planning. c. Met het samenwerkingsconvenant is vanwege capaciteitsgebrek nog niets gedaan. Dit gebeurt alsnog in 2016/2017. Alleen krijgt dit convenant nu de naam: Lokaal Energie Akkoord. 7. Natuurbeheer/stedelijk groen: a. Alle activiteiten lopen goed en conform planning, alleen de voorlichting over EVZ's heeft extra aandacht nodig. b. Enkele activiteiten lopen ook de komende jaren door (planning aanpassen). 8. Consumeren/afval: a. Deze activiteiten lopen goed, veel activiteiten hebben een continue karakter. b. Voor duurzaam consumeren is extra inzet nodig, deze activiteit heeft de afgelopen jaren namelijk nog niet zo veel aandacht gekregen. 9. Sociale domein: a. De activiteiten lopen goed, ook conform planning. Op dit gebied gebeurt er veel. 10. De genoemde nieuwe ontwikkelingen zijn een aanvulling op het uitvoeringsprogramma 2013-2017. Voor enkele ontwikkelingen is het goed deze te verwerken in het uitvoeringsprogramma: wonen met gemak, innovatiefonds (zorg). De 1. 2. 3. 4.

meeste uitvoeringsactiviteiten uit het Beleidsplan Duurzaamheid 2013-2017 lopen. Op enkele activiteiten is extra inzet wel noodzakelijk; Energieneutrale bedrijfsgebouwen; Duurzaamheidskaders stedenbouwkundige plannen; Lokaal Energie Akkoord; Duurzaam consumeren.

Aanbevelingen: 1. Energieneutrale bedrijfsgebouwen een plaats geven in het op te stellen Lokaal Energie Akkoord. 2. Waarborgen voldoende capaciteit voor opstellen duurzaamheidskaders stedenbouwkundige plannen. In het jaarplan 2016 van de betreffende afdeling is hiervoor capaciteit opgenomen. 3. Met de ZLTO overleggen of toepassen aardwarmte als activiteit in het uitvoeringsprogramma moet blijven staan, op de lange termijn moet worden gezet of moet worden geschrapt. 4. De activiteit 'stimuleren gebruik OV door verstrekken gratis ov-jaarkaart' schrappen uit het uitvoeringsprogramma.

23

5. Het opstellen van een Lokaal Energie Akkoord in 2016/2017 opnemen i.p.v. het samenwerkingsconvenant. 6. Met de betrokken partijen bekijken hoe we de komende jaren meer aandacht kunnen besteden aan duurzaam consumeren. 7. De nieuwe ontwikkelingen waar nodig verwerken in het uitvoeringsprogramma.

Conclusies en aanbevelingen rol procesbegeleider, randvoorwaarden en communicatie Conclusies: 1. De procesbegeleider duurzaamheid vanuit de gemeente had te weinig tijd om haar rol en taken goed in te vullen. Ze heeft wel ondersteuning gekregen, maar dit was voldoende om het hoogst noodzakelijke te doen. Voor het steken van energie in partijen samenbrengen, verbinden, een duwtje geven aan initiatieven was en is te weinig tijd. 2. De gemeente zou ook enkele randvoorwaarden scheppen. Dit is niet voor alle randvoorwaarden gelukt: a. Het leggen van verbindingen is niet optimaal ingezet (oorzaak: zie punt 4); b. Onderzoeken mogelijkheden belonen inzet op duurzaamheid bij vergunningverlening. Bij het bestemmingsplan buitengebied wordt hier al wel rekening mee gehouden, maar het onderzoek naar de mogelijkheden is niet uitgevoerd. Oorzaak: capaciteitsgebrek. c. Het regelen van deskundigheid waar nodig is ad hoc opgepakt. d. Er is geen nog platform voor het uitwisselen van kennis en ervaring (oorzaak: zie punt 4). e. De gemeente is wel bezig met het onderzoeken van mogelijkheden van het instellen van een revolverend fonds voor een duurzaamheidslening. 3. Communicatie: a. Communicatie gebeurt via het uitbrengen van de nieuwsbrieven duurzaamheid, de website, twitter en gerichte e-mails. b. Er is in 2015 een MVO-prijs uitgereikt. c. De bijeenkomst op de dag van de Duurzaamheid 2014 is vanwege het geringe aantal aanmeldingen niet doorgegaan. In 2015 is besloten niets rond de Dag van de Duurzaamheid te organiseren omdat er al allerlei andere evenementen liepen (climate miles Urgenda, Duurzame Duimen Regio West-Brabant). Op 14 april 2016 vindt er weer een bijeenkomst met alle duurzaamheidspartners plaats (tijdens de MVO-tour). Kortom, er zijn weinig inspiratiebijeenkomsten georganiseerd. Oorzaak: capaciteitsgebrek. Wel organiseert Coöperatie Duurzaam Drimmelen maandelijks hun 4D-café. d. De informatieverstrekking over duurzaamheidsonderwerpen vond sporadisch plaats. e. In de formats van de gemeentelijke organisatie is een duurzaamheidsparagraaf opgenomen. f. Tot circa een half jaar geleden stond er een vaste rubriek 'Hoe groen ben jij?' in de Drimmelding (personeelsblad gemeente Drimmelen). g. Bij steeds meer beleidsplannen en uitvoering krijgt duurzaamheid aandacht. h. Duurzaamheid heeft nog niet op de agenda van afdelingsoverleggen binnen de gemeentelijke organisatie gestaan. i. De procesbegeleider duurzaamheid heeft de regisseursrol voor communicatie niet optimaal kunnen uitoefenen. Oorzaak: zie bij punt 4. Aanbevelingen: Bekeken moet worden of en hoe er een oplossing gevonden kan worden voor het capaciteitsgebrek bij de procesbegeleider duurzaamheid. Met het oplossen van dit capaciteitsgebrek is het mogelijk om de randvoorwaarden en communicatie-activiteiten, die nu zijn blijven liggen, op te pakken.

24