MEDISCH CONTACT !1e Jaargang
- 31
Mei
1956
- No. 22
O[[icieel orgaan van de Koninkliike Nederlandsche Maatschappii tot bevordering der Geneeskunst REDACTIE
EN
REDACTIERAAD:
Redaetie: G. C. Heringa, Hoofdred. - G. Dekker - L. A. Faber. Redaetieraad: G. Dekker, L. A. Faber, M. Hartman, G. C. Heringa, J. L van der Horst, A. M. J. van Susante; K. Vaaudrager, Singel 23, Deventer, seeretaris. REDACTIE
IN
ADMINISTRATIE:
Keizersgracht 327 - Tele[oon 33300 - Postgiro 58083 - Amsterdam Voor her plaalsen
van advertenli~n
g e l i e v e m e n zich
uJtsluitend t e r i c h t e n t o t :
Bureau A D E X, Keizersgracht 158, Amsterdam-C., Telefoon 42355 Advertenti~n in dit blad behoeven de goedkeuring der Redaetie. A b o n n e m e n t voor niet-leden f 1 5 . N - - Losse h u m m e r f 0 . 4 0 INHOUD: Mededelingen
en berlchten yon de Maatschapp|j
blz.
Van het Hoofdbestuur Proeven op mensen .
310
Balans per 31 December 1955 van de Kon. Ned. Mij. t.b.d. Geneeskunst fin ruimere zin)
321
Verslag van de Commissie voor de Geldmiddelen .
319
Van het Centraal Bestuur der L.S.V. Jaarverslag van de Penningmeester over hot verenigingsjaar 1955
323
Vacature Centraal Bestuur
325
Reproducties
van
hot
work
van
leden
van
Pincer
en
Penseei
326
Adressen van de/~aatschappii, haar organen, enz. Keizersgracht 327, Amsterdam-C. Bureau van hot H.B., D.B., Boekhouding en Bureau voor W a a r n e m i n g en Vestiging ( 9 - - 1 8 uur . 9 Redaetie en Administratie van ,,i~ledisch Contact" Landelijke Huisartsen Vereniging Tel. Landelijke Speeialisten Vereniging . . . 33300 Laudelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband Speeialisten Registratie Commissie . . 9 9 9 Het bureau voor Waarneming en Vestiging is n a ’ l 9 uur e n ’ s Zondags bereikbaar onder . . 72.21.40 Federatie van door Verzekerden en Medewerkers bestuurde Ziekenfondsen (,,V.M.Z.") De Bilt, Wilhelminalaan 3, tel. 28841 Ondersteuningsfonds voor beh. wed. en wezen, G i r o n u m m e r 111950, Eendraehtsweg 15, R’dam. Secr. Dr. A. C. M. Beukers, Gerard v. Swietenstraat 79, Tilburg.
Raad van Beroep, Secretaris H. L L Blauwkuip, Amsterdam, WiUemsparkweg 139. Administratie der advertenti~n: Advertentiebureau ,,ADEX", Keizersgraeht 158, Amsterdam-C., telefoon 42355.
Ingwz.oltdon, nlot geplaatste manuscrlpten kunnen niot wotden tonlggozonden. M e n zorgo dus voor hot behouden van con copy.
Spoed-kopij voor het eerstvolgend n u m m e r dient uiterlijk Zaterdag v66r 12 in het bezit te zijn van de redactie.
uur
VAN HET HOOFDBESTUUR Proeven op mensen
Aan Zijne Excellentie de Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid.
tel de la Rivi6re heeft verzocht het onderwerp ,,proeven op mensen" in de Gezondheidsraad aan de orde te stellen en te zijner tijd daarover een advies uit tebrengen. Nader geformuleerde vragen waren hierbij niet gesteld. Aanleiding tot dit verzoek waren beschuldigingen, geuit door de Anti-Vivisectie Stichting, welke in een deel van de dagbladpers op nogal opvallende wijze waren gepubliceerd. De plaatsvervangend Voorzitter van de Gezondheidsraad heeft daarop de behandeling van dit onderwerp voorbereid en een Commissie in het leven geroepen, die als volgt was samengesteld: P. A. van Luijt, arts, Voorzitter; Dr J. J. Brutel de la Rivi~re, plaatsvervangend Voorzitter; Dr C. Banning; Dr W. K. Dicke; Prof. Dr J. A. M. J. Enneking; Mejuffrouw Dr H. C. Hallo; Prof. Dr L. van der Horst; Prof. Dr S. E. de Ior~gh; Dr H. P. J. Koenen; Prof. Dr C. D. de Langen; Prof. Dr P. Muntendam; Dr M. G. Neurdenburg (plaatsvervanger van Dr C. Banning); Dr J. H. Pannekoek; Prof. Dr W. P. Plate; Prof. Dr A. B. F. A. Pondman; V. M. J. Kettlitz, arts, Secretaris. Toen de Commissie voor het eerst op 14 december 1953 in vergadering bijeen kwam, was de toestand van de beer Van Luijt zoveel verbeterd dat de eerste vier vergaderingen onder zijn voorzitterschap hebben plaats gehad. Na het overlijden van de beer Van Luijt heeft Dr. J. J. Brutel de la Rivi~re de vergaderingen geleid tot en met de vergadering van 5 maart 1955. De Commissie is negen maal in vergadering bijeen geweest, namelijk op 14 december 1953; op 9 februari, 11 maart, 13 april, 23 december 1954 en op 27 januari, 5 maart, 5 april en 22 september 1955. De Commissie heeft gebruik gemaakt van een rapport, samengesteld door haar lid Prof. Dr C. D. de Langen en Dr R. J. Hamburger op verzoek van het Hoofdbestuur der Koninklijke Nederlandsche Maatsehappij tot bevordering der Geneeskunst, hetwelk genoemd hoofdbestuur wewillend ter beschikking van de Commissie stelde op voorwaarde, dat het als strikt vertrouwelijk zou worden behandeld.
Hiermede heb ik de eer Uwer Excellentie te berichten, dat bij een bespreking op 12 juni 1953 de voormalige Staatssecretaris van Volksgezondheid Prof. Dr P. Muntendam tijdens de ziekte van de Voorzitter aan de plaatsvervangend Voorzitter van de Gezondheidsraad Dr J. J. Bru-
Aandacht is geschonken aan de ,,Declaration of Geneva, a pledge suggested as a dedication of the physician to his profession of service, adopted by the General Assembly of the World Medical Association in Geneva, September 1948" (zie World Medical Association Bulletin, Vol. 1 July 1949, no 2) en aan de ,,International
Onder bovenstaand hoofd verschijnt 66n dezer dagen in de Verslagen en Mededelingen betreffende de Volksgezondheid, een rapport, ondertekend door de Voorzitter van de Gezondheidsraad, dat wij op verzoek hieronder in zijn geheel laten volgen en dat voor zichzelf spreekt. Dit rapport werd voorgelegd aan ons Hoofdbestuur. Na de behandeling van het rapport heeft bet Hoofdbestuur zich in grote lijnen met dit rapport accoord verklaard, en de vragen, op het eind van het rapport, bevestigend beantwoord, daarbij ervan uitgaand dat in de taak-omschrijving van het Adviescollege nog tot uiting zal worden gebracht dat het permanente Adviescollege mede gezien moet worden als een Adviescollege voor de rechtsprekende organen, zonder nochtans ook maar in enigerlei wijze de zelfstandigheid van deze rechtsprekende organen aan te tasten. Verder meent het Hoofdbestuur dat duidelijk moet worden uitgesproken dat de eigen verantwoordelijkheid van de onderzoeker blijft, ook nadat hij advies heeft gevraagd aan het bedoelde college of welke instantie ook. Tenslotte heeft het Hoofdbestuur uitgesproken dat de samenstelling van bedoeld college reel zorg zal vereisen en dat het Hoofdbestuur gaarne bereid is aan dit college medewerking te verlenen. Het rapport vormt zeker een waardevolle bijdrage voor de beantwoording van de ingewikkelde en moeilijke vragen die zich op dat terrein voordoen. Namens het Hoofdbestuur, (G. Dekker, arts). Secretaris-Penningmeester.
Gezondheidsraad. Betreffende ,,Proeven op mensen". ’s-Gravenhage, 10 October 1955,
310
HYPOSTEROL
(Phenyl - Ethyl- Acetamide)
REMT DE ENDOGENE SYNTHESE VAN HET CHOLESTEROL bii
IJteratuur op aanvraag
HYPERCHOLESTEROLAEMIE ATHEROMATOSE ARTHERIOSCLEROSE Verpakkingen. 4 2 - 1 8 0 - 500 tabletten b 0.4 gr.
ITHERAPUX] Pharmaceutische ~pec|alltelten
A. DE B O U R N O N V I L L E Lamber!us Hortensiuslaan 42, Naarden
)!}
Voor de
& ZN
N.V.
iel. 9103 (K 2959)
~
sulfonamides de in he! bijzonder. geen vrees te bein de urine zeer groot
2-sulfa-S-methyl-1,3,4-thiodiazol ACF (sulfamethizol). Thidicur is zeer economisch. De dosering voor volwassenen bedraagt 1 gram per dag, over zes porfies verdeeld om een gelijkmatige concentratie in de urine te verkrijgen en derhalve, bij voorkeur om de drie uur, zesmaal per dag 1 tablet (bijvoorbeeld om 7, 10, 13, 16, 19 en 22 uur). Omdat een kuur in de regel vier tot vijf dagen duurt, beva! de publieksverpakking 30 fableffen, fe wefen vijf strips van elk 6 fable!ten, per dag dus I sfrip. Voor kinderen geldt een derde tot de helft dezer dosering. In doosjes van 30 tabletten voor ziekenfondsverzekerden toegeslaan.
Code of Medical Ethics", aangenomen door de Council of the World Medical Association in de vergadering van 6 october 1949 te Londen (zie World Medical Association Bulletin van october 1949, Vol. I, No 3 en van april 1950, Vol. 2, no 2). Ook heeft de Commissie kennis genomen van de op de 8e Algemene vergadering van de World Medical Association (27 september tot 1 october 1954)aanvaarde ,,Principles for those in research and experimentation" (World Medical Journal, Vol. 2, Januari 1955, No. 1 ) . Omschr(iving van het probleem.
De in de inleiding genoemde persberichten, welke aanleiding zijn geweest tot de opdracht aan de Commissie, kunnen de indruk wekken dat met de woorden ,,proeven op mensen", een voldoende duidelijke omschrijving van bet onderwerp is gegeven. Dit is geenszins het geval en de Commissie begint daarom met een analyse van het onderwerp. Deze analyse voert tot een taakomschrijving die, zoals zal blijken, veel meer omvat dan oppervlakkig gezien de uitdrukking ,,proeven op mensen" inhoudt. Het is de Commissie gebleken, dat de vervulling van haar taak aan doelmatigheid wint, indien zij haar aandacht verplaatst van ,,proeyen" op mensen naar de daaraan verbonden ingrepenl). Zij is dan bovendien in staat handelingen in haar beschouwingen te betrekken aan welke het karakter van een proefneming bij strikte beoordeling zou moeten worden ontzegd en waaraan de toelaatbaarheid of aanvechtbaarheld desondanks h.i. op dezelfde grondslagen dient te worden beoordeeld als wanneer het een proefneming had gegolden. Ter toelichting van een en ander diene de volgende uiteenzetting. Onze kennis op natuurwetenschappelijk en dus ook op medisch gebied kan op twee manieren verrijkt worden en wel: I door blote observatie (waarneming), II door een experiment (proefneming), met daarin verweven observatie. I. Een observatie houdt in het subjectief waarnemen tot en met het objectief registreren van spontaan ontstane of zich ontwikkelende toestanden en processen. Met ,,spontaan" is bedoeld, dat de waarnemer daarop niet meet invloed 1) Onder ,,ingreep" zij hier en verder verstaan elke interventie in de p~ych&che en/o] somatische integriteit van de mens, welke naar aard o] omvang de in het dagel~iks leven gebruikelijke te buiten gaat. Ook het onthouden bijv. van voedsel impliceert zulk een interventie; het karakter van de ingreep kan dus zowel negatie[ als positie[ zijn, zowel bestaan in ,,iets nalaten" als ,in" iets doen". 311
heeft uitgeoefend dan volgens de moderne physica aan elke poging tot waarneming onvermijdelijk is verbonden. Vb. De sterrenkunde is een observatieve wetenschap; haar ,,laboratorium" heet dan ook observatorium. De sterrenkundige kan de loop der sterren niet beinvloeden. Ook al moge hij het moment van zijn waarnemingen beleidvol kiezen op geMde van invloedrijke gebeurtenissen (zonsverduistering), hij blijft zich beperken tot observatie. In de geneeskunde is de bloeitijd van het alleen maar observeren grotendeels achter de rug, doch niet alleen in de klassieke anatomie maar ook in vele andere vakken past men het nog steeds toe. Het is reeds daarom nuttig e r o p te wijzen, dat niet elke observatie bij de mens ethisch toelaatbaar geacht kan worden. Aan de hand van twee extreme, willekeurig veronderstelde gevallen van typisch observatieve vraagstellingen zij dit geillustreerd. Vb. Stel dat men wil weten of tijdens zwangerschap, in het climacterium, in het senium, tijdens de menstruatie of lactatie, de gemiddelde polsfrequentie en het totaal-glycogeengehalte van de lever gewijzigd zijn, dan is het duidelijk, dat de waarnemingen welke behoren bij het beantwoorden van de eerste vraag zonder voorbehoud toelaatbaar zullen worden geacht en de voor de tweede vraag nodige observaties, zelfs volgens de slapste maatstaven, ontoelaatbaar. Het is tevens duidelijk waarom: tegenover het betasten van de pols staat her doden van de proefpersoon, resp. het daarmee gelijkstaande exstirperen van de lever, dat nodig is voor de gevraagde bepaling van het totaal-glycogeengehalte. Blijkbaar betrof onze oordeelvelling niet de beoogde observatie zelve, doch de ingreep die zij met zich meebracht. Inderdaad kunnen de methoden (technieken) van waarneming niet slechts zeer verfijnd en gecompliceerd, doch ook zeer ingrijpend zijn en een aanvankelijk ontoelaatbare waarneming kan zelfs zeer wel toelaatbaar worden door een vooruitgang op technisch gebied, die de aan de benodigde ingreep verbonden nadelen reduceert, zonder dat de aard van de observatie verandert. Vb. Stel een patient wordt om therapeutische redenen met radio-actief jodium behandeld. De vraag hoeveel de schildklier daarvan opneemt kon niet beantwoord worden, zolang de Geiger-Miiller tellers zodanig waren ingericht, d a t e r een (i.c.
uit schildklier vervaardigd) preparaat moest worden in gebracht. Dit veranderde, zodra de techniek toestond met een aan de teller verbonden hulpapparaat de sehildklierstreek af te zoeken. Samenvattende kunnen wij dus zeggen, dat onze oordeelvelling over de toelaatbaarheid van een vaak zeer complexe observatie veelal berust op een enkel onderdeel ervan, nl. op de er a a n verbonden ingreep. Men beoordeelt dan echter niet slechts de mate van ingrijpendheid doch ook de duur van de ingreep (in een schematische grafiek: amplitudo en lengte van de curve). Zelfs polstellingen zouden ontoelaatbaar zijn, als zij 24 uur per dag gedurende een week moesten worden voortgezet. Het woord ,,ingrijpend" kan daarbij ook psychisch bedoeld zijn: men kan zich gemakkelijk ogenschijnlijk onschuldige dingen voorstellen, die men ,,iemand niet kan aan doen", o m d a t zij een psychisch te ernstig of te langdurig trauma inhouden. Wij hebben deze zaak opzettelijk war uitgesponnen, omdat zij van onverminderde betekenis is bij een proefneming, die immers een observatie inhoudt, met alle facetten daarvan, ook al is zij meer dan een blote observatie. Er kunnen dan ook bezwaren tegen bepaalde proefnemingen bestaan, die geheel los staan van her experimentele element. Aan de eigenlijke observatie gaat ongetwijfeld overleg vooraf betreffende de doelmatigheid van de te verrichten waarneming ten opzichte van de vraagstelling. Ook za! er, na afloop, nog een aanzienlijke schrijftafelarbeid dienen te geschieden. In deze beide opzichten verschilt de observatie niet principieel van het experiment. Dit wordt daarom gemeenschappelijk onder IlI besproken. II. Het karakteristieke van een experiment is, dat bewust en opzettelijk een of meer omstandigheden zodanig worden gewijzigd dat de invloed van die wijziging, met behulp van een observatie, kan worden bestudeerd. Her is deze wijziging van omstandigheden die thans dus nader dient te worden bezien. Zij beduidt wederom een ingreep, en dus uitdrukkelijk een tweede ingreep, die echter in tijd aan de observatie-ingreep voorafgaat. Ook deze ingreep zal naar omvang (amplitudo) en duur (lengte) moeten worden getaxeerd. Wij geven twee voorbeelden: Vb. Bij de vraag ,,hoe reageert de pupil op licht" beperkt de experimentele ingreep zich tot bet op bet oog richten van een lichtbundeltje. Zonder voorbehoud toelaatbaar. Bij de vraag naar de invloed van de vago-sympathicus op het trainingseffect bij sport zou zij zich uitstrek-
ken tot zenuwdoorsnijding. Zonder voorbehoud ontoelaatbaar. Vb. Indien de proefopstelling meebrengt dal iemand een dag eiwitloos dieet gebruikt: toelaatbaar; indien een jaar: ontoelaatbaar. Het is dus kennelijk niet de vraagstelling noch het experimenteel karakter die als basis van toelaatbaarheid dienen, doch wederom de ingreep, resp. ingrepen. Een voordeel van deze beschouwingswijze is ongetwijfeld dat de bezwaren die men vaak hoort uiten tegen allerlei handelingen op medisch gebied, die niet dienen tot verrijking van kennis (bijv. sommige gevallen van diagnostische polypragmasie) in dezelfde grond wortelen en dus aan gelijke criteria getoetst worden: men acht de ingreep dan inadaequaat aan de heersende situatie. Het is mede daarom dat wij ons in het vervolg van dit rapport zullen uitspreken over ingrepen op mensen in plaats van over proefnemingen op mensen. III. Gelijk in het bovenstaande reeds kort werd aangestipt, omvat zowel observatie als experiment in de ruime betekenis van het woord een tweetal ,,cerebrale" phasen, voorafgaande en volgende op de ,,manuele" phase. De eerste cerebraIe phase is bij het experiment omvangrijker dan bij de observatie, de tweede is in beide gevallen gelijkelijk belangrijk. Indien de ingrepen een grensgeval van toelaatbaarheid vormen, kan de mate van verzorgdheid der cerebrale phasen de doorslag geven bij de oordeelvelling omtrent her al of niet geoorloofd zijn van de uitvoering van het beraamde onderzoek. Hoe meer een goede opzet en uitwerking daarvan gewaarborgd zijn, des te meer zal men geneigd zijn de benodigde ingrepen toe te staan. Het is hier niet de plaats richtlijnen aan te geven voor een doelmatige voorbereiding, resp. uitwerking van een observatie of een experiment. Volstaan zij met de opmerking dat naar de mening der Comm[ssie in dit opzicht ernstig naar verbetering kan w0rden gestreefd, met name in kringen van diegenen voor wie het doen van een onderzoek geen dagelijks werk is, doch een meet incidentele bezigheid. Te weinig aandacht wordt veelal gegeven aan de noodzaak om reeds bij de voorbereiding te letten op de mogelijkheid van een critische, liefst statistische behandeling der uitkomsten teneinde de conclusie op deskundige wijze te interpreteren en toe te passen. Wie her aan tijd of kennis ontbreekt o m een onderzoek tot een einde te brengen, beginne er niet aan, zeer in het bijzonder niet indieu het op mensen zal worden verricht. Op grond van deze uiteenzetting heeft de Commissie haar onderzoek gericht op ,,ingrepen 312
Foto ,,SOLE" Cine voor:
Leica, Zelss Ikon, Rollelflex, Kodak, Agfa enz.
en projecloren steeds voorradig. 8 en 16 ram. geluldsfilm. Zwartwit- en kleurenfilms.
Indien gewenlst bezoeken wlJ U gaarne om onze uitgebreide collectle FILM- en FOTOTOESTELLEN te tonen.
Alle merken FoIo-, fllmcamera's
l e Constantiin
Deskundige voorlichting.
Amsterdam Huygensstraat 78 FOTO SOLE Speciale service voor foto- en filmclubs.
H.H. MEDICI
Telef.
84608
IEen goede schrijfmachine is ook in Uwpraktijk onmisbaar. Mogen wij U g e h e e l vrijblijvend U w e r z i j d s een portable op zicht zenden? Wij leveren alle m e r k e n , ook in standaard. Inrull - Reparatle - Verzending doo~' g e h e e l N e d e r l a n d .
KANTOORMACHINEHANDEL
.PRECISIA",
Prinsengracht 531 - Amsterdam - Tel. (K20) 31427 (ha 6 uur 95633).
Verzekering-Maatschappij voor Artsen
M.O.V.I.R, Onze ARTSEN-POLIS dekt op zeer ruime en gunstige voorwaarden de fijdelijke en blijvende ongeschiktheid lot uitoefening der praklijk. Vraagt prospectus
t e DORPSSTRAAT 7 bis - - ZEIST TELEFOON K 3404-2508
i
FABR. V A N MATRASSEN, boot-, caravan-, bank-, stoel- en autokussens.
Alle malen en modellen, bekleed of onbekleed. Levering direct van fabriek, onder voile garanfie.
MAKELAARDIJ Wij verlenen onze bemiddeling bij verkoop en keep van onroerende goederen; ook in veiling; pacht en verpachting, huur en verhuur van onroerende goederen. Wij verrichlen faxafies zowel van roerende als onroerende goederen. Wij sluiten verzekeringen op elk gebied, dus ook pers. ong.-, brand- en autoverzekeringen, levensverzekeringen en lijfrenfeconlracten voor arisen, tandarfsen, dierenarisen, apo|hekers en studenfen. Wij financieren auto’s, motorrijwielen, dokterspraktijken enz. Wij verstrekken bedragen op l e en 2e hypotheek; alfijd volop geld aanwezig. Wij geven gratis adviezen aan doktoren, fandartsen, dierenartsen, apothekers en studenten over heel Nederland.
Makelaars- en AssurantiekantoorP E R T 0 N
Lietkensslraat 5, I.e. Emmaslraat - - Teleloon K 5970-2223 - - WINSCHOTEN Direcleur-eigenaar: F. PERTON. Makelaar in onroerende goederen, hypotheken en assuranti~n, lid N.B.M., gediplomeerd assuradeur.
Lange staaf van dienst op notariskantoor (in bezit vakdiplorna). Be~digd makelaar-taxateur. Weet U geen raad met Uw polissen, wendt U |or ons. Wij geven U als vakmensen onze visie e r o p , en regelen voor U alles zo doelmatig mogelijk, hetgeen voor U van groo] nut kan zijn. in geheel Nederland zijn wij te ontbieden.
I
Fa. L. KERN & ZOON RIEDEL-DE
HAEH
A.G.
TABLETTEN:
Acidum dehydrocholicum 50 mg Saccharum, amylum, talcum pro tabl. comp. una.
Tel. 46677
Hoofdweg 478
Tel. 122936
AMSTERDAM
decholin
AMPULLEN: Natrium dehydrocholicum 1000 mg Aqua a d 5 cc
Nieuwendijk 231
sfeunzolen volgens gipsmodellen e l a s t i e k e n kousen orthopaeclische c o r s e t t e n en a p p a r a t e n
VERPAKKINGEN:
20, 200 en 1000 tabletten; 3 en 100 amp. 10 cc 5o/o; 3,50 en 100 amp. 5 cc 20o/0; 3,50 en 100 amp. 10 cc 200/o
als choleretlcum en cholagogum, als prophylaclicum, diureticum, bij depressies enz. voor diagnotisch gebruik en voor bepaling van de bloedsomloopsnelheid. Monsters en literaluur worden op aanvraag gaarne toegezonden door:
Eopharma
Haringkade 125 - Scheveningen TEL. K 1700 ~ i|
Fa. W. FRANSEN v.h.A.
Roth's O r t h o p . F a b f l e k
Dordrecht - Voorstraat 3 4 2 - Tel. 4 3 6 5 Amsterdam-Nw. Kerkstr. 67/69-Tel. 5 4 2 7 4 Eindhoven
-
Strat, dijk 6
-
Tel. 4 1 2 4
Kunstled. - Orthop. app. - Steunzolen Spreekuren 'te 's-Hertogenbosch
-
Helmond,
Breda, Oudenbosch.
559776.
ALTENA-DIEETKAAS bereid met Natrium vrij dieetzout inplaats van keukenzout
ALTENA- DIEETKAAS is: een speciaal product, gewone Volvette kaas, met of zonder komijn, ken geleverd worden in: Lunchkaasvorm van Y2 en 1 kg en in Goudavorm van 4Y2 k9
Vraagt inllchtingen bij: De enige fabrikant van
ALTENA.DIEETKAAS Co6p. Zulvelfabrlek ,,A L T E N A"
NIEUWENDI~K (N.Br.)
--
Telef. O 1834-303
MI/fN l~l~E~" ~)ATiEN’~e N I~A~D L~, ALTI)~ AAN"
ONqE).Ou’r EN PL~,hiTENMA’P~.~A~.tNE TE NEMEN, DvS:
oNG, EZ OUTE N PLANTE II ~v',AIt.~RIN E
Ook excellent bij normaal gebruik
Brinker’s Margariaelabrieken N.V.
Zoetermeer
op mensen", niet alleen voorzover zij ter vermeerdering van kennis worden verrieht, maar ook met diagnostische en therapeutische oogmerken e n t e r verkrijging van vaardigheid en ervaring. Bij al deze soorten van ingrepen rijst de vraag: toelaatbaar of niet toelaatbaar en de Commissie heeft her als haar taak gezien criteria te geven volgens welke deze vraag zo goed mogelijk kan worden beantwoord. Alvorens daartoe over te gaan, acht de Commissie het gewenst in het licht te stellen dat in de vraagstelling ligt besloten d a t e r toelaatbare ingrepen en dus ook proeven zijn. Aanleiding tot deze opmerking zijn de emotioneel gekleurde mededelingen van anti-vivisectionistische zijde welke suggereren dat het verrichten van ,,proeyen op mensen" zonder meer als een ernstige mistoestand moet worden aangemerkt. Daartegenover stelt de Commissie dat de indrukwekkende vooruitgang van de medische wetenschap en de daaruit voortvloeiende zegeningen voor de mensheid in belangrijke mate bet gevolg zijn van de natuurwetenschappelijke denkwijze en de toepassing van de methoden van her natuurwetenschappelijke onderzoek in de medisehe wetensehap en in de basisvakken waarop de moderne geneeskunde voor een belangrijk deel berust. Deze methoden omvatten de observatie en het experiment. Wat de geneeskunde betreft in de eerste plaats bet dierexperiment, maar na het dierexperiment volgt vroeg of laat het ogenblik waarop de resultaten van dit experiment op de mens moeten worden toegepast in de vorm van een ,,ingreep", als boven omschreven, die al of niet het karakter van een experiment kan dragen. Met volledige erkenning van het beginsel dat de vooruitgang van de medische wetenschap geen vrijbrief geeft voor elke ingreep die daartoe kan bijdragen, d a t e r hogere waarden zijn waaraan de toelaatbaarheid moet worden getoetst, dat ook voor ingrepen van andere aard criteria van oorbaarheid in acht moeten worden genomen, wenst de Commissie met grote nadruk te verklaren dat de natuurwetenschappelijke methoden vooral in de laatste vijftig jaar als verantwoord zijn aanvaard en dat zij hun waarde voor wetenschap en mensheid hebben bewezen. Zij behoeven geen verdediging en de Commissie heeft slechts n a t e gaan of de toepassing in uitzonderingsgevatlen tot niet verantwoorde handelingen heeft gevoerd en in dat geval de middelen aan te geven om deze excessen te bestrijden. De verschillende soorten ingrepen dienen elk voor zich op hun toelaatbaarheid te worden onderzocht. A. De diagnostischc en de therapeutische ingreep ter herkenning en genezing van de ziekte
welke primair gericht is op het welzijn "van d e patient zal als regel geen aanleiding geven tot de vraag: toelaatbaar of niet toelaatbaar. De patifint verwacht dat alles zal worden gedaan wat van belang is voor zijn herstel en het risico aan de ingreep verbonden wordt aanvaard om een groter gevaar te voorkomen. Ook methoden en behandelingen, toegepast ter verkrijging van een dieper diagnostisch inzicht in de kwaal of uit therapeutisch oogpunt, waarvan de betekenis en de waarde nog in een stadium van onderzoek verkeren, acht de Commissie toelaatbaar, wanneer de gebruikelijke methoden en middelen hebben gefaald en de patient in een ernstige toestand verkeert. De C o m missie meent dat de toestemming van patifint of familie niet van doorslaggevende betekenis mag zijn, aangezien geen verantwoording mag worden gelegd op de schouders van personen die de draagwijdte van de ingreep niet kunnen overzien. De arts zal met zijn geweten dienen uit te maken of de ingreep in de gegeven omstandigheden verantwoord is.
B. Het bovenstaande geldt niet voor diagnostische ingrepen die voor de herkenning van d e ziekte niet direct noodzakelijk zijn en dus niet in her belang van de patient worden uitgevoerd, zoals versehillende routine-onderzoekingen. De Commissie meem te moeten wijzen op her gevaar dat kan schuilen in her groot aantal ingrepen welke tegenwoordig zijn opgenomen bij routine-onderzoekingen. Sommige van deze ingrepen zijn niet zonder gevaar in handen van minder geoefenden. Ook meent de Commissie te moeten waarsehuwen tegen een zeker perfectionisme dat zich uit in de zucht tot volledigheid bij het onderzoek van zieken. De poIypragmasie in diagnostisch opzicht, met onderschatting van de betekenis van de eenvoudige clinisehe onderzoekingsmethoden, is een zich wel eens voordoend verschijnsel in de moderne geneeskunde. Ten aanzien van de therapeutische ingrepen is reeds opgemerkt dat het belang van de patient, die zich in een ernstige toestand verkeert, kan meebrengen dat een nieuw geneesmiddel wordt toegepast ofschoon over de waarde van dat nieuwe geneesmiddeI nog onderzoekingen gaande
zijn.
Het belang van de patient is echter in het algemeen niet gebaat bij het eritiekloos toepassen van nieuwe geneesmiddelen waarvan t.a.v. de samenstelting en de werkzaamheid alleen bekend is wat de fabrikant daarover mededeelt. De therapentische ingreep wordt hog nader behandeld in bet gedeelte ,,betreffende het risico" (blz. 13). C. Bij ingrepen uit zuiver wetenschappelijk oogpunt en ter verkrijging van meerdere erva-
313
ring hebben de personen op wie de ingreep wordt toegepast evenmin direct belang. Bij de beoordeling van de toelaatbaarheid van dergelijke ingrepen zullen verschillende factoren de al of niet toelaatbaarheid bepalen nl.:
a. de toestemming van de betrokkene, b. bet risico, de pijn en het ongerief aan de ingreep verbonden en de duur van de ingreep, c. de normen van het onderzoek resp. de ingreep. A d a. de toestemming van de betrokkene.
In de literatuur over proeven op mensen wordt reel aandacht geschonken aan de toestemming van de betrokkene. Bij onderzoekingen gericht op vermeerdering van kennis en niet op direct voordeel van de betrokkene wordt algemeen toestemming van de vrij beslissende, volledig ingelichte proefpersoon noodzakelijk geaeht. Dienaangaande zij het volgende opgemerkt. De vrije beslissing kan meer schijn dan werkelijkheid zijn, bijv. dient men er terdege op verdacht te zijn dat personen uit de omgeving van de proefnemer, zoals studenten en verpleegsters zich besehikbaar kunnen stellen gedreven door een gevoel van morele dwang en andere motieven. In versterkte mate geldt dit voor gevangenen. Een meerderheid van de Commissie wijst dan ook het verrichten van onderzoek op gevangenen als ongeoorloofd af zodra risico (zie definitie op blz. 13) aan de daarmede gepaard gaande ingreep is verbonden. Een minderheid meent dat gevangenen als proefpersonen kunnen dienen, ook al is aan de ingreep risico of groot risico verbonden, indien bijzondere voorzieningen worden getroffen welke de vrijwilligheid van hun deelneming waarborgen. In de beschouwing Ad b. wordt hog nader op dit facet teruggekomen (blz. 314, onderaan rechts). De volledige inlichting van de betrokkene in de zin dat hij de draagwijdte van zijn toestemruing in alle opziehten doorziet zal in vele gevallen niet worden bereikt wegens het ontbreken van inzicht in de betrokken materie. Voorts zal de persoon van de onderzoeker en de wijze waarop hij de zaak voorlegt dikwijls van doorslaggevende betekenis zijn voor de reactie van de betrokkene. Op grond van deze overwegingen acht de Commissie de voorwaarde van vrije beslissing en voUedige inliehting slechts van relatieve betekehis voor de beslissing omtrent het al of niet geoorloofde van een ingreep. Daarnaast dienen andere criteria dienaangaande te worden gesteld die elders worden behandeld. Her bovenstaande is van toepassing op de ge-
vatlen waarin de onderzoeker als zodanig optreedt en het onderzoek niet tot stand kan komen zonder medeweten van de proefpersonen die immers moeten worden aangezocht tot deelneming aan het onderzoek. Dit medeweten is echter niet vanzelfsprekend aanwezig in het geval dat een patient zich onder geneeskundige behandeling stelt en de beliandelende arts als onderzoeker optreedt. In dat geval heeft de patient zich tot de arts gewend opdat alles zal worden gedaan war voor zijn herstel dienstig is. De Commissie meent echter dat de vertrouwensverhouding tussen arts en patii~nt geen geweld wordt aangedaan indien de arts, zonder nu feitelijk de toestemming van de patient te vragen, daarnaast handelingen verricht welke op een ander doel als vermeerdering van kennis of van eigen ervaring zijn gerieht mits deze handelingen geen schade veroorzaken of de genezing vertragen. In verband hiermede meent de Commissie e r o p te moeten wijzen dat de patient die in een ziekenhuis wordt opgenomen in hoge mate profiteert van de ervaringen die de medicus bij vroegere pati~nten heeft opgedaan. Het publiek weet trouwens dat ziekenhuizen niet alleen reden van bestaan hebben voor de verpleging en behandeling van zieken maar ook dienstig zijn aan de vermeerdering van kennis hetgeen blijkt uit de uitlatingen dat de zieken als proefkonijnen worden gebruikt. Uit zulke uitlatingen blijkt tevens dat op dit punt onjuiste voorstellingen bestaan. Dienaangaande merkt de Commissie op dat onderzoekingen ter vermeerdering van kennis in ziekenhuizen slechts plegen plaats te vinden wanneer het dierexperiment is voorafgegaan, waardoor de mens juist wordt beschermd tegen bet fungeren als ,,proefkonijn". Teneinde enerzijds de verontrusting die deze onjuiste voorstellingen met zieh kunnen brengen te bestrijden en anderzijds het behoud van de vertrouwensverhouding tussen patient en arts te bevorderen acht de Commissie het zeer gewenst dat het publiek weet dat bet belang van de zieken onderzoekingen in ziekenhuizen noodzakelijk maakt, doch alleen onder strenge voorwaarden en met inachtneming van de normen welke hieronder worden omschreven. A d b. het risico, de pijn en het onger&[ aan de ingreep verbonden en de duur van de ingreep.
Als inleiding zij vermeld dat de Commissie onder ,,risico" verstaat elk gevaar dat groter dan onvermijdelijk is, onvermijdelijk in de zin dat ook de meest eenvoudige medische handeling enig gevaar met zich kan brengen, zoals ook onze meest banale dagelijkse handelingen als een wandeling of een treinreis met gevaar gepaard gaan. De moderne geneeskunde beschikt over zeer doeltreffende middelen zowel wat de herken-
314
ning van ziekten als de behandeling betreft. Het geneesmiddel is zodanig in waarde gestegen dat het kan concurreren met het mes van de chirurg, wat betreft de ernstige aandoeningen die er mee kunnen worden be’invloed en de volkomenheid van de bereikte successen. De c h i r u r g h e e f t van ouds en openlijk een zeker risico aanvaard en ook de leek aanvaardt als vanzelfsprekend dat operatief ingrijpen risico met zich brengt. Bij de beoefenaars der medicamenteuze therapie heeft zich een overeenkomstige opvatting ontwikkeld als onvermijdelijk gevolg van de machtige wapens die hun tel" beschikking staan. Met het gebruik van vele dezer middelen is de ervaring nog te kort o m met zekerheid te kunnen getuigen dat zij geen schadelijke bijwerkingen kunnen hebben; van sommige weet men dat zij ze hebben. Wegens de grote mogelijkheden van bet moderne geneesmiddel is het element ,,risico" binnen zekere grenzen bewust door de geneeskundigen aanvaard terwijl ook de patient dit risico aanvaardt, doch slechts dan, evenals in de chirurgie indien verwacht mag worden dat de patient uiteindelijk hiermee zal zijn gebaat en in de plaats van een reeds bij hem aanwezig groter risieo. Ten aanzien van diagnostische ingrepen is het bovenstaande van overeenkomstige toepassing. Bij ingrepen op mensen niet gericht op genezing van de betrokkene, wordt een eventueel daarmede gepaard gaand risico niet aanvaard voor het afwenden van een de betrokkene reeds bedreigend, groter gevaar maar terwille van her belang der medische wetenschap. Zoals ook bij de behandeling van her punt ,,toestemming van de patient" maakt de Commissie bij de bespreking van dit soort ingrepen eveneens onderscheid tussen de gevallen waarin de onderzoeker openlijk als zodanig optreedt en de medewerking van zijn proefpersonen verkrijgt door hen daartoe uit te nodigen en de gevallen waarin de onderzoeker tevens behandelend geneesheer is en zijn proefpersonen kiest onder zijn pati~nten. Ten aanzien van de laatstbedoelde gevallen meent de. Commissie dat ingrepen welke gevaar voor de betrokken personen met zich brengen in de handen van de behandelende arts niet geoorloofd zijn aangezien de behandelend arts reverts experimentator, niet de aangewezen persoon is o m te oordelen over de al of niet toelaatbaarheld van een met zijn werk als experimentator samenhangend risico voor de patient. Is de onderzoeker niet tevens behandelend arts dan acht de Commissie enig risico aanvaardbaar mits de betrokken persoon na advies van de behandelend arts toestemming geeft. Bijzondere aandacht verdienen nog groepsonderzoekingen in kindertehulzen, rusthuizen, huizen voor ouden van dagen en dergelijke. De Commissie meent dat onderzoekingen gepaard
met risico in zulke tehuizen niet toelaatbaar zijn. De onderzoeker zou immers gedreven door zijn enthousiasme kunnen falen in zijn oordeel. Teneinde daartegen te waken recent de Commissie dat de verantwoordelijkheid voor zulke groepsonderzoekingen niet uitsluitend door de onderzoeker behoort te worden gedragen. Als mede verantwoordelijke persoon komt in de eerste plaats in aanmerking de arts die de inwonenden geneeskundig verzorgt. Ontbreekt zulk een functionaris, dan zal, naar het oordeel van de Commissie, het advies gevraagd dienen te worden aan een instantie welke zich met de problemen inzake proeven op mensen heeft vertrouwd gemaakt. Op de creatie van een dergelijk college zal op blz. 317 en 318 nader worden ingegaan. Tot besluit van haar beschouwing over het risico wil de Commissie zich uitspreken over ingrepen met groter risico. Zij recent dat het recht van een persoon, zich aan risico bloot te stellen voor een voor hem waardevol doel moet worden erkend en de Commissie recent dat in beginsel een onderzoeker het recht toekomt van deze gezindheid gebruik te maken. Of dit recht zover gaat dat een mens zijn gezondheid, zijn validiteit of zelfs zijn leven in de waagschaal mag stellen, is een zedelijk vraagstuk waaromtrent de Commissie zich van een oordeel onthoudt. Zij vestigt dienaangaande echter de aandacht op de rede van Z.H. Paus Plus XII voor het Congres van de histopathologen (R.K. Artsenblad, October 1952), welke rede aldus eindigt: ,,De eisen der moraal zijn een rem, m a a r in feite leveren zij hun bijdrage tot datgene, wat de mens aan goeds en schoons ten behoeve van de wetenschap, van de eenling en van de gemeenschap heeft opgeleverd." In de geschiedenis der geneeskunst zijn verschillende gevalten geboekstaafd van opofferingsgezindheid welke voor de vooruitgang der wetenschap van groot nut zijn geweest. Uit de literatuur blijkt dat ook in de laatste jaren in het buitenland onderzoekingen worden gedaan in groter aantal en op groter schaal dan voorheen en soms gepaard gaande met aanzienlijk risico. De Commissie heeft o.a. op het oog de proeven op gevangenen in gevangenissen in de U.S.A. en de hongerproeven op studenten van de Universiteit te Minnesota. Of bij deze onderzoekingen steeds aan de voorwaarde van volstrekte vrijwilligheid en volledige voorlichting is voldaan kan de Commissie niet beoordelen. Indien deze voorwaarde is vervuld kan de Commissie de opofferingsgezindheid van de proefpersonen slechts bewonderen. De Commissie is echter van mening dat dergelijke gevaarlijke proefnemingen nooit zijn verantwoord als bet doel alleen is de wetenschap vooruit te brengen. Wil men zich met dergelijke proefnemingen enigszins kunnen verzoenen dan
315
de Commissie hier dadelijk aan toevoegen dat naar haar mening in daarvoor in aanmerking komende gevallen te weinig gebruik wordt gemaakt van dierproeven in overleg met de physioloog en pharmacoloog. Waar de uitbreiding van medische kennis een voor de mensheid hoogst waardevol goed is meent de Commissie dat proeven verantwoord zijn, mits de normen der toelaatbaarheid in acht worden genomen. De Commissie is overtuigd dat de materie zich niet leent tot scherp omschreven normen zij meent dan ook dat, zoals steeds in beslissingen op zedelijk gebied, het geweten van de onderzoeker in laatste instantie zijn gedrag zal hebben te bepalen. Het feit echter van bet gesignaleerde verschijnsel, gepaard met de overtuiging der Commissie dat de onderzoekers die de door hen verrichte onderzoekingen uitvoerden, zeker niet als gewetenloos mogen worden aangemerkt, voert tot het inzicht dat niet zonder meer en in alle gevallen op de uitspraak van het individuele geweten kan worden vertrouwd. Deze ontwikkeling is ok zeer wel begrijpelijk. Het wetenschappelijk onderzoek verlangt van de onderzoeker een objectieve houding, een zekere afstand van en een zekere koelheid tegenover zijn object van onderzoek die in feite in strijd is met de verhouding arts-patiEnt en deze wetenschappelijke instelling gepaard aan enthousiasme voor wetenschappelijk onderzoek kan de onderzoeker er toe brengen de eerbied voor de menselijke persoonlijkheid, die de ware geneesheer in heel zijn handel en wandel kenmerkt, uit het oog te verliezen.
zal.duidelijk bet heil van de mensheid ermede gediend moeten zijn. Her staat echter vast dat in Amerika gedurende de oorlogsjaren gevangenen zich vrijwillig beschikbaar hebben gesteld als proefpersoon voor medische experimenten met verschillende soorten levend virus hierdoor hebben ook zij hun deel bijgedragen aan de nationale krachtsinspanning, waardoor zij de medische dienst de grondslagen leverden om bepaalde infectieziekten doeltreffend te bestrijden en tevens zicb zelf rehabiliteerden tegenover de maatschappij en hun familie en daarbij hun zelfrespect herwonnen. Sommigen zijn als gevolg van de proefneming overleden. E6n lid recent dat dergelijke proefnemingen toelaatbaar zijn in uitzonderingsgevallen en onder bijzondere omstandigheden en wanneer zij openlijk geschieden, althans met medeweten van de autoriteiten en vele anderen. Ofschoon de Commissie zich kan voorstellen dat in noodtoestanden als oorlog of epidemie~n zich omstandigheden kunnen voordoen dat her belang van de mensheid met het zonder meer afwijzen van bet aanbod van vrijwilligers voor bet ondergaan van levensgevaarlijke experimenten niet gediend is, meent de meerderheid van de Commissie toch dat in normale tijden het blootstellen van mensen aan ernstig levensgevaar moeilijk te rijmen is met eigen aard en doelstelling van het beroep van de geneesheer. A d c. de normen van het onderzoek, resp. de ingreep.
Uit de medische literatuur blijkt dat her aantal gevallen waarin de mens als object van onderzoek voor andere doeleinden dan zijn genezing wordt gebruikt toeneemt en dat de moderne methoden en middelen, waarover de geneeskunde beschikt, de kans op risico dezer onderzoekingen aanzienlijk heeft vergroot. De Commissic recent zich van beschouwingen over de oorzaken van dit verschijnsel te moeten onthouden teneinde te vermijden dat meningsverschillen omtrent deze oorzaken aanleiding zijn tot discussie welke de aandacht van de hoofdzaak zouden kunnen afleiden. Die hoofdzaak, meent de Commissie, is toename in aantal en vergroting van het risico van ingrepen op mensen. Dit verschijnsel noopt tot bezinning omtrent normen aangaande zulke onderzoekingen, waarbij wordt vastgesteld dat de toelaatbaarheid der onderzoekingen behalve door het risico nog door andere factoren als pijn en de mate van ongerief wordt bepaald. Voorop" gesteld zij dat de verdieping en verfijning tier medische wetensehap vele vragen heeft opgeworpen waarop het antwoord niet door middel van dierproeven kan worden verkregen, al wil
De Commissie meent dan ook d a t e r behoefte bestaat aan richtlijnen die het individuele geweten kunnen leiden bij de oordeelsvorming omtrent de toelaatbaarheid van het voorgenomen onderzoek, daarnaast aan eisen die een verantwoord wetenschappelijk peil van het onderzoek waarborgen en tenslotte aan voorwaarden waaraan voldaan moet zijn opdat bij een toelaatbaar onderzoek gedurende de uitvoering de nodige voorzorgen in acht worden genomen. De Commissie meent dat voldaan moet worden aan de volgende eisen en waarborgen: a. Grondige literatuurstudie vd6r de opzet van de proef is geboden teneinde onnodige herhaling van proefnemingen te voorkomen. b. Proeven op mensen mogen alleen worden uitgevoerd door geneeskundigen met speciale deskundigheid ten opzichte van de desbetreffende vraagstukken e n / o f onder hun onmiddellijke leiding. Zij dragen de verantwoordelijkheid voor de gevolgen. c. Waarborgen dienen aanwezig te zijn voor een goede opzet en uitwerking van het beraamde onderzoek. De cerebrale v66r- en na-arbeid (zie blz. 312) zal goed verzorgd moeten zijn,
316
ZWANGERSCHAPSBEPALING vijf dagen na uilblijven van
Minstens 20 cc urine in te zenden naar Kromme Nieuwe Gracht 10, reel1- Utrecht. Telefonische uitslag enkele uren na ontvangst. Verzendmateriaal gratis op aanvraag.
slruatie
volgens gecombineerde B I O L O G I S C H - C H E M I S C H LABORATORIUM spermiatie- en rnelanophorenmacties (o. wet. I. v. Dr. J. W. Sluiter) - UTRECHT - Tel. g 3 4 0 0 - 1 0 8 5 9
Te
koop
aan de Vinkeveense Plassen nabii de Riiksweg UtrechtAmsterdam
RIANT
LANDHUIS
Koopsom f 47.500,-.
Te bevragen:
@
Bouwbedrijf Gebr. Albers, Koppeldijk 31 te Abcoude, Telefoon K 2946-326 H.H. MEDICI.
8ANDA GE - ORTHOPAEDIE ~ A / , , / S T E R D A /Vl, m
Uw adrea voor het meeat moderm werk vervaardigd op eigen ateliers Paskamers: Borssenburgplein 17 bel~t Telefc)on 710783-K 290( Erkend leverancier van alle ztekenfondsen
ZIEKENVERVOER
A. G. M. O V E R M A R S HEILOO
R
E
KENNEMERSTRAAT 215 TELEFOON K 2200- 2225
C
E
(AMBULANCE)
P
T
op prima wit houtvrij papier per 10.000 stuks f 2.5.per 20.000 stuks f 45.-
E
N
franr
huis
Telefoen 5 6 4 6 3
(K 20)
Speciaaldrukkerij A. Losekoot & Zn
Czaar Peterstraat 2 0 9
AMSTERDAM-O.
Hoogtezon Yerhuurinrichting DEWA
A.
DE WAAL
-
S,5.--permaand f 75.-- per 6 maanden
KWAKERSPLEIN 7 - AMSTERDAM - TEL. 88943-727782
PERFECTA A. H. H I B M A
GlPSZ WA CHTELS
ORTHOPAEDIE. Lnurierstraa| 103-105 - A M S T E R D A M-C Poslbus 771 - K 20-Telefoon 33758
Ref0rmhuisSch0uw Zocherstraat 54, Tel. 81767 AMSTERDAM (W.)
Alle dieet-voedingsmiddelen. "Grote keuze in zuivere honingsoorten. Rauwkostbenodigdheden. Alle Reformartikelen.
fiscaal-EconomischeDienst voor de Artsenstand Afdeling van Accounlantskanloor J. Fortuin, Belastingconsulenten J. Forluin - - Mr, A. P. J. Fortuin - - Drs. W. A. G. Lippils Koningslaan 62, UTRECH1 Telefoon 0 3400--t0333
~
Frankenslag 301, ’s-GRAVENHAGE Telefoon O 1700--552399
VERRICHTINGEN: 1. Behandeling belastingzaken in abonnemenlslarief 2. Boekhoud-centrale voor de medische beroepen 3. Verzekerings-Advles-Diensh 4. Prakfijk-overdracht, associatie en flnanciering
Het Besluur der Vereniging Rekkense Inrichtingen te Rekken bij Eibergen vraag! een
full-time psychiater of arts
met psychiatrische belangstelling, Salaris nader overeen te komen. Sollicitanten moeten belijdend lid zijn van een Prot, Kerkgenootschap. Inlichtingen op medisch gebiecl worden gaarne verstrekt door Dr. P. v. d. Esch, psychiatrisch adviseur bij het Departement van Justitie te Den Haag. Solticitaties binnen 14 dagen na verschijning van dit blad aan de voorzitter der Vereniging Rekkense Inrichfingen, Rooseveltlaan 50" te Amsterdam.
Huidartsenpraktijk
In Gouda is ter overname beschikbaar - m e t volledige woning, spreeken behandelkamers - een uitstekende HUIDARTSENPRAKTIJK
Brieven aan G. A. Kieft - Rembrandtkade 47 - Utrecht.
Voor bet p l a a t s e n v a n a d v e r t e n t i i i n gelieve men zich uitslultend te richten tot:
Bureau A D E X , Keizersgracht 158, Amsterdam C., Telefoon 42355
waarbij de volgende vraagpunten onder het oog moeten zijn gezien: 1. Kan het ook geheel of gedeeltelijk op dieten? Zo neen, waarom niet? 2. Welke is de minimale aan de vereiste observatie verbonden ingreep? Is deze naar ernst en duur ethisch te verantwoorden? 3. Welke is de minimale aan de experimentele conditiewijziging verbonden ingreep? Is ook deze naar ernst en duur te verantwoorden? 4. Geldt hetzelfde voor beide in combinatie? 5. Hoe zal de proef worden ingedeeld? Is het plan de vrucht van voldoende rijp beraad en eventueel ingewonnen advies? 6. Hoe zullen de uitkomsten worden "verwerkt, opdat een eindconclusie bereikt kan worden en betekenis kan hebben? Is de tijd, gelegenheid en bekwaamheid aanwezig voor een optimale verwerking? d. Personeel en materieel nodig om hulp te kunnen bieden aan proefpersonen, die zulks behoeven, dienen steeds onmiddellijk bij de hand te zijn. De Commissie beveelt de volgende richtlijnen aan ten aanzien van proeven (ingrepen), die enig risico, bijzonder ongerief of pijn voor de mens met zich kunnen brengen. a. Bij experimenten op mensen is de verantwoordelijkheid van de onderzoeker primair, niet de bereidheid van de proefpersoon. b. Het is gewenst dat de onderzoeker andere deskundigen van zijn beraamd onderzoek op de hoogte brengt: het besef van verantwoordelijkheid zal hierdoor worden vergroot. c. Bij ingrepen gericht op vermeerdering van kennis en ter verkrijging van vaardigheid en ervaring waarbij risico, bijzonder ongerief of pijn aan de ingreep is verbonden, wordt toestemming van de vrij beslissende, volledig ingelichte proefpersoon noodzakelijk geacht. d. [ngrepen waaraan een aanzienlijk risico is verbonden ook al is aan de voorwaarde van volstrekte vrijwilligheid en volledige voorlichting voldaan, acht de Commissie niet in overeenstemming met de aard en doelstelling van de medische wetenschap. e. Indien de functie van experimentator en die v a n behandelend arts in 66n persoon is verenigd, zijn ingrepen die gevaar voor de proefpersoon met zich brengen niet geoorloofd zonder inschakeling van een adviescollege, aangezien de behandelend arts tevens experimentator niet de aangewezen persoon is de al of
niet toelaatbaarheid van het risico te beoordelen. f. Een proef op een mens moet onmiddellijk worden be~indigd als de proefpersoon dit wenst of indien onverwacht gevaar optreedt, hetgeen inhoudt dat ingrepen waarvan de gevolgen niet ongedaan kunnen worden gemaakt (bijv. het inbrengen van geinfecteerd plasma) niet toelaatbaar zijn. g. Het behoeft nauwelijks te worden vermeld, dat elk niet strikt onvermijdelijk lichamelijk of geestelijk lijden en gevaar moet worden voorkomen. h. Proeven (ingrepen) op kinderen gepaard gaande met risico of bijzonder ongerief of pijn acht de Commissie niet aanvaardbaar. i. Groepsonderzoekingen in kindertehuizen, rusthuizen en huizen voor ouden van dagen en dergelijke, welke onderzoekingen met risico, bijzonder ongerief of pijn gepaard gaan, zijn niet toelaatbaar. j. Proeven op krankzinnigen, gepaard met ingrepen die meer dan n o r m a n risico, bijzonder ongerief of pijn met zich brengen, acht de Commissie niet aanvaardbaar. k. Proeven op gevangenen, gepaard met ingrepen, die meer dan normaN risico, bijzonder ongerief of pijn met zich brengen, acht de Commissie niet aanvaardbaar. 1. Ten aanzien van proeven (ingrepen) op pati~nten die geacht worden lijdende te zijn aan een onherstelbare ziekte, spoort de Commissie aan tot de meest mogelijke terughoudendheid ook al bieden dergelijke pati~nten zich voor een proef (ingreep) aan. m.Proeven op stervenden worden onder alle omstandigheden door de Commissie als ontoelaatbaar verworpen. n. Een patient mag niet met onnodig onderzoekingen worden lastig gevallen. Diagnostische ingrepen, die enig gevaar voor de patient kunnen opleveren, zijn alleen verantwoord indien een doeltreffende therapie daarvan het gevolg kan zijn. De Commissie is daarom van mening, dat bij het routine-onderzoek niet onder alle omstandigheden van allerlei nieuwe methoden, die niet zonder gevaar zijn, gebruik behoort te worden gemaakt.
317
Bij het opstellen van bovenstaande richtlijnen is een poging gedaan degenen die zich met proefnemingen bezig houden te helpen bij het beantwoorden van de vraag: is de proef ethisch en moreel toelaatbaar. Gezien de buitengewoon ingewikkelde materie is de Commissie er van overtuigd, dat in grensgevallen de behoefte zal blijven bestaan het advies in te winnen van een college van per-
sonen die zich met het onderwerp ,,proeven op mensen" hebben vertrouwd gemaakt. De Commissie stelt dan ook voor een permanente Commissie voor dit doel in het leven te roepen. De Commissie wil thans nog stilstaan bij de vraag, hoe men kan bereiken dat men zich in de geneeskundige wereld meer dan nu het geval is rekenschap geeft van het al of niet toelaatbaar zijn van proeven op mensen. De Commissie geeft de voorkeur aan praeventieve boven repressieve maatregelen. In gevallen van proefnemingen welke de perken der toelaatbaarheid verre te buiten gaan kan bet tuchtcollege wanneer de geconstateerde feiten goed zijn gedocumenteerd repressief optreden. In minder vergaande gevallen wordt het tuchtcollege voor een moeilijk probleem gesteld omdat de rechtspraak van bet tuchtcollege is gebaseerd op de heersende n o r m e n in de professie en ten aanzien van het nemen van proeven op mensen zich in de professie nog geen algemene opinie heeft gevormd. D a a r o m zijn richtlijnen die door de professie zijn aanvaard, urgent. Voor alles echter wil de Commissie de verzwakking van de toepassing der medische ethiek door praeventieve maatregelen bestrijden o.a. door publicatie van artikelen waarin proeven op mensen zijn beschreven, welke in strijd zijn met de medische ethiek, te voorkomen. De schrijvers dezer artikelen hebben blijkbaar de ethiek uit bet oog verloren en zijn oorzaak, dat de lezers zich aan dezelfde lout gaan schuldig maken. Men bedenke, dat de beginselen der humaniteit voorrang moeten hebben boven overwegingen van andere aard. Cultuurphilosophen hebben wel gezegd dat een cultuur welke alleen gevoed zou worden door bet intellect ten ondergang zou zijn gedoemd. Tegen de dreigende verzwakking der medische ethiek zou het dan ook naar her oordeel der Commissie waardevol zijn in de medische pers die bijdragen te weigeren waarvan de inhoud berust op ontoelaatbare proeven op menS~n.
Van grote betekenis is verder dat het geneeskundig onderwijs dienstbaar worde gemaakt aan het bijbrengen van medisch-ethische beginselen. De Commissie wil er zich niet over uitspreken of dit al dan niet moet gesehieden in speciaal daartoe bestemde colleges. Zij acht het zeer wel mogelijk dat het vragen van de aandacht voor de ethiek, waar dit pas geeft, van nog meer betekenis is. Men vergete vooral niet de grote invloed van het goede voorbeeld van de docent.
Het propageren van ethisch verantwoord medisch handelen onder afgestudeerden zou de Commissie gelegd willen zien in handen van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst. Deze Maatschappij heeft zich al van oudsher bezig gehouden met de medische ethiek, terwijl haar bemoeienissen met het onderwerp ,,Proeven op Mensen" van recente datum zijn en zij hiervoor contact onderhoudt met de World Medical Association. De Commissie zou Uwer Excellentie in overweging willen geven - vooropgesteld dat U zich zou kunnen verenigen met de inhoud van dit advies - dit ter kennisneming te doen toekomen aan het Hoofdbestuur van de Koninklijke Nederladsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, met het verzoek: a. zijn invloed te willen aanwenden op de medische pers teneinde plaatsing van artikelen waarin proeven op mensen zijn beschreven welke in strijd zijn met de medische ethiek te voorkomen; b. zijn medewerking te willen verlenen de in het advies neergelegd gedachten over proeven op mensen ingang te doen vinden bij de leden tier Maatschappij. (De wijze waarop dit het best kan geschieden, worde bepaald door het Hoofdbestuur); c. de sub b. bedoelde gedachten ter kennis te willen brengen van het Bestuur van de World Medical Association; d. bij een nieuwe uitgave van het boekje ,,Medische ethiek" te overwegen of het devies gedachten bevat die in het boekje zouden kunnen worden opgenomen. Voorts zou de Commissie Uwer Excellentie in overweging willen geven - vooropgesteld dat U zich met de inhoud van dit advies zou kunnen verenigen - te bevorderen dat een permanent adviescollege als bedoeld op de blz. 314, 317 en 318 wordt ingesteld. Ten slotte zou de Commissie Uwer Excellentie in overweging willen geven - vooropgesteld, dat U zich zou kunnen verenigen met de inhoud van dit advies - dit ter kennis te brengen van de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen teneinde te bereiken dat de medische faculteiten van de universiteiten kennis zouden kunnen n e m e n van de gedachten door de Commissie neergelegd in dit advies. De Voorzitter van de Gezondheid’sraad, D r J. Wester.
318
Aan het Hoofdbestuur van de Kon. Ned. MO tot bevordering der Geneeskunst te Amsterdam.
Verslag van de Commissie voor de Geldmiddelen I
omtrent Balans der Mij op 31-12-55.
II
Rekening en Verantwoording over het jaar 1955 en begroting van inkornsten en uitgaven over 1957.
III
Balans en Rekening en Verantwoording over 1955 van het fonds voor bijzondere noden en Culturele doeleinden en begroting van inkomsten en uitgaven voor 1957.
IV
Balans en Rekening en Verantwoording over 1955 van her fonds tot steun aan Oorlogsslachtoffers en begroting van inkomsten en uitgaven over 1957.
Zeer geachte collegae, Ingevolge het bepaalde in art. 148 van het Huishoudelijk Reglement der Mij heeft de Commissie voor de Geldmiddelen (G.C.) de eer U hierbij haar verslag te doen toekomen over bovengenoemde onderwerpen. De commissie is wederom dank verschuldigd aan de secr.penn, voor de duidelijke uitvoerige toelichting, die zij zowel schriftelijk als mondeling van hem mocht ontvangen, alsmede aan de accountant voor de nadere mondelinge toelichting. Ad I
Als algemene opmerking meent de commissie, dat de stijging van de uitgaven wel zeer groot moet worden genoemd, gelukkig staat daartegenover een sterke verhoging van de inkomsten, zodat 1955 met een behoorlijk voordelig saldo kan sluiten en er eindelijk aan de tekorten van vorige jar’en een halt is toegeroepen, war het vorige jaar reeds door de secr.penn, was voorspeld. We hopen, en volgens de uiteenzetting van de secr.penn, met vertrouwen, dat bet althan~ voorlopig met de tekorten zal zijn afgelopen. Het viel de commissie op, dat de afsehdjving over 1955 op de post inventaris der gebouwen, uitzonderlijk hoog was, na toelichring kon de commissie er zich mee verenigen. De post achterstallige contributies vertoont een sfijging, wat de kaspositie van de Maatschappij ongunstig beinvloedt. De secr.penn, deelde mede, dat getracht wordt hierin verbetering te krijgen en dat zulks reeds resultaten afwerpt. De liquidatie O.P.G. te ’s-Gravenhage heeft hog steeds niet haar beslag gekregen, de G.C. dringt nogmaals aan om hiermede spoed te betraehten. Op de lijst van effecten komt voor de eerste maal een post aandelen voor. Na ingewonnen advies van de G.C. in 1955 werd besloten een deel van het kapitaal in aandelen te beleggen, omdat koersverlies op obligaties waarschijnlljk was te aehten. De aandelen van een solied beleggingsfonds CRobeco) werden hiervoor gesehikt geaeht. De aandelen worden op de balans gewaardeerd tegen aankoopwaarde of koerswaarde, waarbij bet laagste dezer bedragen wordt aangehouden.
Ad II Resultatenrekening 1955. Voor de verschillende posten geeft de Seer.Penn. der Mij een uitvoerige toelichting. Zowel de post contributies, als Vergoeding van gebruik Localiteiten en Interest zijn beduidend hoger dan was geraamd, waartegenover staat, dat vele uitgaafposten aanzienlijk boven de begroting waren. Dat niettegenstaande een voordelig saldo is ontstaan, stemt tot tevredenheid. Hooldstuk HI. Vergoeding Voorzitter. Deze vergde dit jaar slechts een klein bedrag, hetgeen dankbaar mag worden geconstateerd.
319
Overigens is het voor de G.C. zeer begrijpelijk, dat het voor de meeste Voorzitters wel niet mogelijk zal zijn, dit voorbeeld te volgen en dat een grotere vergoeding wegens extra kosten, vooral ook voor praktijkwaarneming niet opweegt tegen alle beslommeringen, die de taak van een Voorzitter van onze Maatschappij met zich brengt.
Hoofdstuk VIH. Raad van Beroep. Terwijl de resultaten voor de meeste commissies gunstiger zijn, dan was begroot, zijn de uitgaven voor deze post aanzienlijk hoger, hetgeen te wijten is aan de grotere bemoeiingen van deze Raad en de bijzondere activiteit wegens voorlichting van de Afdelingsraden.
Hoo]dstuk X. Medisch Contact. Deze post vroeg in voorgaande jaren nogal eens belangrijke financi~le offers. De laatste jaren is her gelukkig mogelijk gebleken, de exploitatie tot een redelijk bedrag terug te brengen. Het verheugt de G.C. dat de grondslag voor de contributie over 1957 kan worden verlaagd tot .1’ 40.--, wat mogelijk is door de verhoging van inkomsten, zowel van huisartsen als van specialisten. Ad III Fonds voor bijzondere Noden. Het komt de G.C. voor, d a t e r sommige collegae wel op gewezen mag worden, dat ze de morele verplichting aanvaardden, voor zover in hun vermogen, voorschotten af te lossen. Ad IV Fonds Oorlogslachtoffers. De tot f 1 4 . - - verhoogde bijdrage kan thans worden verlaagd tot f 10.--. Overigens zijn hierover geen bijzondere opmerkingen. Met hoogachting en collegiale groeten, Namens de G.C. de waarnemende Secr.penn. rapporteur, L. H A M M I N G A .
320
FOTO
B
Vraagt gratis toezending
FOKA NIEUWS FO
KA
N.V.
Admiraliteitsstraat 8 abc
Rotterdam
2e Middellandstraat 23
Tel. 1 1 6 3 7 5 - 2 4 4 2 2 - 3 4 6 4 4
DE BEAUFORT-VANCALCAR voor bemiddeling
.••
bij
PBAKTIJKOVERNAME BEROEPSFINANCIERING ASSURANTIEN KEIZERSGRACHT 325 - AMSTERDAM
HEREWEG 3 - GRONINGEN
REX-TEeenNJ,E N. "W REX-TENTENBOU Schenkweg 184 - ’s-Gravenhage - Tel. K 1 7 0 0 - 7 2 0 7 9 4
R00S & HIJDAH j
in
vloeren
en
vloerbedekkincj
STADHOUDERSKADE 155 - AMSTERDAM Telefoon K 20~714241--717618 Y o o r hel l e v e r e n en v a k k u n d i g l e g g e n van:
RUBBER
--
PLASTIC
--
LINOLEUM
m
HOUT.
EN K U R K P A R K E T
COLORITE - - C O L O V I N Y L - - VILTTAPIJT - - MOQUETTE EN ZUUR-,
LOOG-
EN
OLIEBESTEHDIGE
VLOEREN
IIMMER-ENMEUBELFABRIEK J.WAVERIJN EMMER-COMPASCUUM
-
TELEFOON 642 (K 5912)
Gmpecialiseerd in het fabriceren van betimmeringen o.a. voor spmek-, wacht- en onderzoekkamers, apotheek-interieurs.
SCHEEPSWERFDE VLIJT,Fa. Gebr. de Vries Oosteinderweg
25-27,
Aalsmeer,
Tel.
524
(K 2 9 7 7 )
Voor Uw Zeil-en Motorjachten Markiezenfabriek gevesfigd
DE Z O N
Het adres voor al Uw zonweringen, ook voor rol- en schuithekken. Voor her betere werk tegen bt|lijke priis. Vraagt U vrijblijvend offerte aan bovenstaand adres.
fe Diemen
Te ontbieden door het gehele land.
Joh. van Soesdijkstraat 19
-
Telefoon 5 8 8 3 9
-
Amsterdam
COVA ~.v.
GRONINGEN - TEL. 32400
Coveren
en zolen van
technische
autobanden.
rubberartikelen
n a a r m o n s t e r of t e k e n i n g .
Fabricage
van
voor ziekenhuizen
enz.
BALANS PER 31 DECEMBER 1955 VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSCI" Activa
Gebouwen
Mij.
Inventaris
Mij.
Beleggingen
f
L.H.V.
,,
1, - -
L.S.V.
,,
I,--
L.A.D.
,,
1,--
Mij.
f
358.900,--
,,
3.529,70
3.526,70
f 287.269,53
F.v.O.
,, 521.243,13
L.H.V.
,, 128.732,82
L.S.V.
,, 155.831,01
L.A.D.
,, 54.870,63 ,, 1.147.947,12
Hypotheken
Mij.
L e n i n g e n en v o o r s c h o t t e n a a n a r t s e n .
F.v.B.N.
T e v o r d e r e n contributies
Mij.
f
17.892,40
F.v.O.
:
4.085,5O
L.H.V.
,,
6.120,95
L.S.V.
,,
2.856,--
L.A.D.
,,
1 9
Mij.
:
40.407,79
F.v.B.N.
,,
13.319,79
F.v.O.
,,
2.597,71
L.H.V.
,,
13.501,22
L.S.V.
,,
801,96
L.A.D.
,,
1.452,84
Mij.
,, 48.083,47
,,
144.113,91 61".336,33
32.739,10 Geldmiddelen
V o o r u i t b e t a a l d e en te v o r d e r e n p o s t e n .
F.v.B.N.
,,
26,93
F.v.O.
,,
8.961,09
L.H.V.
,,
4.883,90
L.S.V.
,,
6.445,03
L.A.D.
,,
404,58
Jr
72.081,31
,,
68.805,--
Bibliotheek
Mij.
~
A a n d e l e n k a p i t a a l N.V. O P G .
Mij.
,,
1,--
Saldo viering e e u w f e e s t
Mij.
,,
15.694,62
,,
54.825,62
N a d e l i g saldo 1954
Mij.
f
F.v.B.N.
,, - - 2 . 7 3 8 , 5 5
F.v.O.
,,
8.622,05
L.H.V.
,,
11.845,14
L.S.V.
,,
2.574,11
L.A.D.
,,
1.235,32
1,--
33.287,55
f 1.959.974,71
321
MAATSCHAPPIJ TOT BEVORDERING DER GENEESKUNST (in ruimere zin) Passiva Kapitaal
9 Mij.
f 680.574,25
F.v.B.N.
,, 80.645,73
F.v.O.
,, 501.308,83
L.H.V.
,, t30.459,34
L.S.V.
,, 107.303,63
L.A.D.
,, 55.586,39
Mij.
f
7.052,84
F.v.O.
,,
35.219,56
L.H.V.
,,
4.069,06
L.S.V.
,,
1.466,02
L.A.D.
,,
757,17
f 1.555.878,17 Reserve voor koersverschilten
,,
48.564,65
F.v.B.N.
,,
150.825,70
Spaarfonds
Mij.
,,
32.853,88
Sociale reserve
L.H.V.
,,
10.493,17
9R e s e r v e v o o r displaced p e r s o n s .
F.v.B.N.
,,
9.520,05
F o n d s v o o r grote h e r s t e l l i n g e n e n v e r n i e u wingen
Mij.
,,
6.000,--
R e s e r v e v o o r econ. e n statistische onderzoekingeu
L.H.V.
,,
--275,35
Centraal Bureau Specialistenhonorering
Mij.
f
L.S.V.
,, 21.570,53 ,,
43.525,85
,,
2.057,--
,,
67.898,94
,,
32.632,65
Reserve artsennoodfonds
O n d e r s t e u n i n g s f o n d s v o o r W e d u w e n en Wezen
Mij.
T e betalen p o s t e n
Mij.
V o o r d e l i g saldo 1955 .
f
21.955,32
55.059,49
F.v.B.N.
,,
162,--
F.v.O.
,,
612,39
L.H.V.
,,
4.899,46
L.S.V.
,,
6.477,46
L.A.D.
,,
688,14
Mij.
f
8.644,88
F.v.B.N.
,,
17.451,62
F.v.O.
,,--11.218,26
L.H.V.
,, 20.202,36
L.S.V.
,--3.009,45
L.A.D.
,,
561,50
f 1.959.974,71
322
SUNNY
Altijd een w e l k o m geschenk! Voor Verjaardag, Jubileum en andere feesteliike gelegenheden is een VULPEN een welkom geschenk. Dat geschenk dient met zorg gekozen te worden.
HOME
voor de inrichting van Uw woning
i
CLASSlQUE
I
Moderne v r a a g t geheel vrijbli|vencl ons advies
720036
~J!k_
!
t
SWAN
wij steeds
- EVERSHARP - M O N T BLANC
-
OSMIA
PELIKAN
Ook zlchtzendingen.
VULPEN-SPECIAALZAAK
,,VO
v
ND
E L"
AMSTELVEENSEWEG 206 - TEL. 724527
Joegoslavische witte wijn Laski Rizling f 1.50 per ties w i t t e franse wiJn f 1.50 per ties Chateau-Coufran-Appeilatio. M~doc f 2.-- per ties Alle soorten gedistilleerd
SLIJTERIJ-WIJNHANDEL J. W. JONICER
PRINSENGRACHT 598 Amsterdam - Tel. 30523 en 34801
TUINDERIJ ,,WERKLUST" J. J. BRINKMAN
Hengelosestraat 530 -Enschede Telefoon 7165 (K 5420). Aanleg en onderhoud. Speciaal villetuinen.
HoteI-Cafd-Restaurant
,,Bordelaise"
VELPERWEG 2 - ARNHEM
Firm AdrianSlotboom ASSEN - OUDESTRAAT 22
Voor al Uw sanitaire installaties, gashaarden, vaste wasta~els, badkamerinrichtingen TELEFOON
beroemde merken welke hebbon, noemen wlj:
PARKER
r 111.
~
Uit do
voorradig
10, ~1:~
Beethovenstraat Amsterdam-Zuid, tel.
Door onze ultgebrelde sortering kunnen wij U e e n VULPEN t o n e n IN ELKE PR|JS o n V O O R ELKE H A N D .
3085 - K 5920
C o v e r e n - vulcaniseren Nieuwe banden ? Speciaalad,es..
AUTOBANDEN-SERVICE
TILBURG
NIEUWSTRAAT 12 TEL. 22184 (K 4250) b.g.g.: 26639
Kips Aamp~erwag~ns te huur
GARAGE KOSIER
AMSTERDAM TEL. 722287 NIERSSTRAAT 9
J. ZOLLINGER'S
Meubelfabriek - Woninginrichting Ook meubelen voor spreek- en behandelkamer KERKSTRAAT 28a - ARNHEM - TEL. 21313
N. W. LUBLINK'S KOLENHANDEL N. H E E R E N G R A C H T
AMSTERDAM
155
TELEFOON
31566
Leverancier van huisbrand OLIE en PETROLEUM voor Uw VERWARMING
SCHULTZ' RADIO
Hoofdstraat 24 - Emmen-Tel. 552 (K 591 O)
Televisie - Radio - Stofzuigers
Koelkasten - 0proepsystemen Geluidinstallaties
WASSERIJ DE HOOP - ASSEN DIR. J. JAGER
Groningerstr. 226-228 -Tel. 2872 (K 5920) Met onze nieuwste machines kunnen wlj U een perfecte en hygi~nische wasbehandeling garanderen. Speciaal ingericht voor Medici, Ziekenhuizen en Instellingen. Voor verf- en stoomgoederen zijn wij aangesLbij ,,De Kroonkampen" te Haren (Gr.).
A. R. SANDERS Schildersbedrijf en
Autospuitinrichting Emmen, $chimmerweg 1, Tel. 852 (K 591 O)
P. A . B O O N
TELEF. 8 1 3 8 9 FOTO
&
FILM
* * *
-
*
Fruit - Delicatessen - Primeurs Fruitmanden is een zaak van vertrouwen Fruit en Delicatessen voor Uw diners
A,es
.ordt doorons
AMSTERDAM
....
UW
-
vakkundig verzorgd.
OVERTOOM
278
HOBBY!!
Wij leveren alle benodigde apperatuur hiervoor, met de meest deskundige voorlichting en een uitstekende service, door het gehele land. Indien U geinteresseerd bent, bericht dan even, welke S. MICHIELIH eisen U aan Uw foto- en filmuitrusting stelt. In een perBILTHGVEN TELEF. 1077 soonlijk schrijven krijgt U volledige inlichtingen, zonder IULIANASTRAAT 49 enige verplichting Uwerzijds, of wij komen U bezoeken ter nadere bespreking.
Foto-Bedrijven
Alleen kwaliteitsfabrikaten van le reel"ken, indien gewenst op zeer prettige voorwaarden.
Caf
-Restaurant ,,d’Amstelhoek"
Amstelveenseweg 1156-1160 - Amsterdam-Zuid II
ZALEN VOOR VERGADERINGEN, BRUILOFTEN ENZ.
Telefoon 3453 (K 2964)
Vrije parkeerruimte
In rustige s[eer, aan de rand van de stad
STOO~A~EP.U
.Helderoord" EMMAWEG ’It "S-GRAVELAND
11
TEL
H. B. Blijdensleinlaan 20 - - ENSCHEDE Tel. 4006 (K 5420)
K~9so ssot
Heider Hyffi/~nisch
Goedkoop
DE ZAAK VAN STANDING VOOR: GELEGENHEIDSKLEDING zowel verhuur als levering KLEDING N A A R M A A T MAATCONFECTIE Levering door geheel Oost-Neclerland.
)
In onze zaak te Amsterdam verkopen wij Uw overtollige inboedel.
GERESERVEERD
U heeft geen kosten.
U bepaait zeO de pros.
Eventueel gedeeltelijk 8eld vooruit. Geen veilingkosten.
voor de
GEEN TIIDVERLIES. GI~EN GELOOP AAN DE DEUR.
FIRMA
Anderen ktmnen gebrulken, wat U kunt missen ! !
Weteringschans 221
SIERSVerk00pcentrale OVERTOOM 55
MUZIEKHANDEL Muziekinstrumenten
J. V O G E L Z A N G Amsterdam Telefoon 3 8 4 3 1
b
MONNI~E en-onderdelen
STEINLAAN 31 - ZEIST - TEL. K 3404-5067
- Bladmuziek
- Reoaratie-lnrichting
Jaarverslag van de Penningmeesfervan her Centraal Besfuur der Landeliike Specialisfen Vereniging over her verenigingsiaar 1955 B A L A N S P E R 31 D E C E M B E R 1955.
1955
Activa
f I,-,, 126.993,51 ,, 28.837,50 ,, 801,96 ,, 2.856,-,, 6.445,03 . . . . ,, 2.574,11 ,, 3.009,45
Kantoorinventaris Effecten . Inschrijving Schuldregister Bank en K a s Te v o r d e r e n contributies . Vooruitbetaalde en te v o r d e r e n posten Nadelig saldo 1953 . Nadelig 1 9 5 4 . Nadelig saldo 1955 .
f 171.518,56
1954
.
f I,-,, 148.082,88 ,, 2 9 . 7 7 5 , - ,, 21.184,23 ,, 1.178,-,, 8.050,08 2.143,87 ,, 2.349,66 ,, , f 212.764,72
1955
Passiva Kapitaal . Reserve v o o r koersverschillen . Centraal Bureau v o o r de administratie der Specialistenhonorering . . Kon. Ned. Mij. t.b.d. G e n e e s k u n s t Te betalen posten
1954
f 107.303,63 ,, 1.466,02
f 107.403,63 ,, 4.550,57
,, ,, ,,
21.570,53 34.700,92 6.477,46
,, ,, ,,
f
171.518,56
84.899,39 4.579,23 11.331,90
f 212.764,72
S T A A T V A N B A T E N E N L A S T E N O V E R H E T B O E K J A A R 1955, V E R G E L E K E N M E T D E B E G R O T I N G 1955.
Begroting
Lasten f ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,,
O n k o s t e n Centraal Bestuur Representatie Centraal Bestuur Vergoeding Voorz. inkomstenderving I n k o m s t e n d e r v i n g leden Centr. Besstuur Secretaresse Voorzitter Salarissen p e r s o n e e l . Toelage autokosten . Premi~n pensioenverzekering Socilae l a s t e n . Vereveningsheffing . O n k o s t e n ledenvergaderingen Porti, telefoon en telegraaf Kantoorinventaris Kantoorbehoeften D r u k - en stencilwerk Bibliotheek en a b o n n e m e n t e n Kantoor huur . Bijdrage contributie L.A.D. Diverse en onvoorziene uitgaven Nadelig saldo 1953 .
f ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,,
12.157,70 210,90 5.000,-7.000,-6.945,12 21.505,62 3.000,-6.038,87 793,39 860,23 2.083,25 877,81 800,60 485,24 , 389,02
,, ,, ,, ,,
,, ,, ,,
547,50 922,73 2.224,87
f
73.727,--
f
79.417,85
,,
323
Werkelijkheid
9.000,-250,-6.000,-9.000,-7.000,-21.500,-3.000,-4.991,85 1.000,-800,-800,-1.300,-500,-500,-500,-200,-1.800,-550,-6.070,41 1.035,26
,,
7.575,--
Baten Contributies Intrest Effecten Intrest Bank Bijdrage verzekering Directeur van her Bureau Nadelig saldo 1955 . . .
Begroting
Werkelijkheid
68.250,-4.800,-O.M.
Y 70.162,50 ,, 5.542,33 ,, 26.17
f ,,
,, .
.
677,--
,,
677,40 3.009,45
73.727,--
f
79.417,85
. f
De hierboven opgenomen balans per 31 December 1955 en de staat van baten en lasten over her jaar 1955 werden overgenomen uit her rapport van her Accountantskantoor Loyens en Volkmaars te Amsterdam op 5 April 1956 uitgebraeht aan het Centraal Bestuur der Landelijke Specialisten Vereniging over de contr61e der administratie over het boekjaar 1955. De conclusie van het rapport dat op de Ledenvergadering der L.S.V. van 9 Juni 1956 ter inzage ligt, luidt als volgt: ,,De balans per 31 December 1955 en de staat van batch en lasten over het boekjaar 1955, zoals deze als bijlagen in dit rapport zijn opgenomen, zijn door ons nagezien en aecoord bevonden". Tegenover een zonder saldo sluitende begroting, gepubliceerd in Mediseh Contact nr. 45 (1954) geeft de staat van baten en lasten een nadelig saldo aan van circa f 3.000,--. Dit verschil is als volgt te verklaren:
Hogere lasten dan begroot Kantoorhuur Nadelig saldo 1953 Onkosten Centraal Bestuur Onkosten ledenvergadering Premi~n pensioenverzekering Kantoorinventaris Bibliotheek en abonnementen Vereveningsheffing . .
9
9
Hogere baten dan begroot Contributies Intrest effecten
Y
f ,, ,,
5.200,-2.000,--
,,
500,-400,-200,-100,--
,, ,, ,,
Nadelig saldo .
5.800,-3.300,-3.100,-1.300,-1.000,-300,-200,~ 100,--
f
15.100,--
1.900,-800,--
Lagere lasten dan begroot Diverse en onverziene uitgaven Verg. ink., derving Centraal Bestuur. Verg. ink. derving voorzitter Druk- en stencilwerk Porti-telefoon, telegraaf . Sociale lasten . Secretaresse voorzitter
f ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,,
f
2.700,--
,,
9.400,--
Y
3.000,--
1.000,--
De overschrijding van de post ,,kantoorhuur’ is ontstaan door een verhoging van de door de Maatschappij aan de Belangenverenigingen in rekening gebrachte huur van de lokaliteiten, terwijl in deze post ook zijn begrepen een aantal andere vergoedingen door de Maatschappij in rekening gebracht voor telefoon, bediening, stencilwerk, publicaties in Medisch Contact, werk van functionarissen van de Maatschappij. 324
Tengevolge hiervan zijn de uitgavcn van de posten ,,dtukwerk en stencilwerJ" cn de post ,,porti, telefoon e.d." beneden de begroting gebleven. Dat een nadelig saldo over het jaar 1953 ten laste van deze begroting is gebracht, vindt zijn oorzaak in het feit dat ten laste van het jaar 1953 zijn gebracnt de onkosten van de Commissie Bingen en enkele nagekomen declaraties over dat jaar. De kosten van de Commissie Bingen worden van af 1954 ten laste gebracht van de reserve die gevormd is uit de bijdragen van de specialisten voor bet Centraal Bestuur voor de Administratie der Specialistenhonorering. De overschrijding van de post ,,onkosten Centraal Bestuur" en ,,onkosten Ledenvergadering" staat in verband met de frequentie van de Bestuurs- en Ledenvergaderingen in het Verslagjaar, w~arover in her verslag van de secretaris mededeling is gedaan. De overschrijding van de post ,,premie- en pensioenverzekering" houdt verband met een bij de aanvang van bet Verslagjaar ingevoerde pensioenregeling voor het personeel van de Maatschappij. Aan de reserve uit de bijdragen van de specialisten voor het Centraal Bureau voor de Administratie der Specialistenhonorering werd in het Verslagjaar toegevoegd f 6.000,--. Uit deze reserve werd in bet Verslagjaar voor onkosten van de gehouden enqu~tes en de Commissie Bingen betaald een bedrag van f 69.328,86, zodat per 31 December 1955 het saldo bedroeg
f 21.570,53.
Opgemerkt wordt tenslotte, dat de functie van penningmeester in het Verslagjaar tot 17 December 1955 is vervuld door collega v. d. Sterren, terwijl na diens aftreden gedurende de resterende periode van bet Verslagjaar de functie van penningmeester door ondergetekende is vervuld. Namens het Centraal Bestuur der L A N D E L I J K E SPECIALISTEN V E R E N I G I N G De Penningmeester, Dr. C. A. H. WAAR.
Ledenvergadering 9 Juni 1956 Vacafure Centraal Besfuur Voor 66n der te vervullen vacatures in het Centraal Bestuur werd door District XI[ voorgedragen: Dr. H. F. W. Dubois, oogarts, wonende v. Rhemenslaan 11 te Apeldooru. Voorts werd conform het bepaalde in artikel 14 sub 2 van het Huishoudelijk Reglement door 20 specialisten te Rotterdam candidaat gesteld: H. G. van Balen, orthopaedisch chirurg, wonende Mathenesserlaan 225 te Rotterdam. De secretaris der Landelijke Specialisten Vereniging Dr. K. van Walbeek.
325
Reproducties van her werk van leden van Pince
en Penseel
D. van derMeulen
Na gedane arbeid
GEEF N U
AAN
UW RODE KRUIS! 326
Separatie-kleden, tochtschermen, stofkleden, dekkleden, waszakken, draagbaren, veldbedden en auto-parkeerhoezen
Fa. KORN VISSER 8. Co.,
TUINSTRAAT 66, AMSTERDAM, TELEFOON 63643.
FIRMAJOS.ZANDERS
MEUBELFABRIEK
ANNEX
WONINCINRICHTINC
Kaldenkerkerweg
Als 6dn her kan J. ZIGTERMAN - GRONINGEN ~,~
Cerhuizingen- Emigratie
26 - Tel. 3505 - Venlo
is hot Zigterman
Kant. Oosterhamrikkade 102 - Tel. K 5900-22598 Woonh. Oostersingel 124 b - Tel. K 5900-22233
J. W. VAN PUffEN BELAST.CONS.ACCOUNTANT Telefoon Telefoon
HOTEL-RESTAURANT
16906
-
Kantooruren
na 6 uur 25925
van
9-1
- Klein Heiligland
en
van
2-5
90 - Haarlem
,,De Nieuwe Doelen"
LEEUWARDEN - TELEF. 3065 - GIRO 140429 APARTEMENTEN MET BAD EN TOILET
Dir. A. H. Blankestiin
Carrosseriebedrijf BOER
ASSEN - TELEF. 2 6 8 9 - PRIVE TEL. 3 5 6 8 (K 5920) Het langewezen adres voor, U i t d e u k e n , spuiten, lassen en b e k l e d e n v a n a u t o m o b i e l e n .
H.H. Medici. Voer Vakbladen en Verenigingsorganen
Copieerbedrijf ,,A R T Y C O" KORSJESPOORTSTEEG 12
Speciaal adres voor SHERRY (van de beste huizen)
Sandeman Bobadilla Garvey’s Juan, Mr Diaz Williams en Humbert Whisdom en Wartez Paloma Bo|ers bii afname van 12 flessen 10% kortlng
WIJNHANDEL
G. J. DE R O O
-
Meppel
SLIJTERIJ
Tel. 9 2 6
FOTOGRAFIEKREIJE,HENGEL0(0.)
Brugstraat 6 -Tel. 2317 {K 5400) De k l e J n b e e l d s p e d a l i s f v o o r T w e n t e Wij leveren U alle vooraanstaande merken projectie-apparaten, camera’s, microscoop-apparatuur enz. Uilermate gespecialiseerd in technische- en interieuropnamen.
Vo0r elk gezichteen pessendeBRIL
VAN GALEN 0PTIEK Serphatipark 46 - Amsterdam - Tel. 716960
AMSTERDAM
SPECIAAL
TELEFOON44973
HOVENIERSBEDRIJF IZAKS
Koedijk 33, Almelo. Tel. 3389 (K 5490) Tuinontwerp ~ aanleg en onderhoud Levering van alle soorten planten WONINGINRICHTING
M BR . TAIqJTIEN GORDUNEN - UNOLEUMS
KRUISSTRAAT 2 2 - HAARLEM TEL 16777
- Na 6 u u r 2 4 3 8 6
Voor beter Meubilair, Antiek- en Kun~thandel,
Fa. F. G. van der Wal & Zonen
KEIZERSTRAAT 4 - D ~ TELEF. 4156 (K 6700) Oude schtlderijen l ? e eeuw en later. Delfut ~. Chi.**l R l . . w . nnti~k~ m e n h e l ~ n
