LOKAAL BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 37 nummer 11 November 2013

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Raa

dsve

NU AL NAAR DE STEMBUS

3 6

en 2

014

PRIMARIES

10 Drie lijsttrekkers aan het woord

DAGBOEKEN

Wat betekenen ze lokaal?

HAAGSE CIJFERS

zing

De twee kandidaten in Groningen

Een half jaar na het Woonakkoord

WONEN EN HUREN

rkie

12 Jikke Balkema

8

JONG TALENT

16

Kalk

Foto Bert Beelen

DE REDELIJKHEID VOORBIJ Foto Nationale Beeldbank

JACQUELINE KALK

LOKAAL BESTUUR

In ons dagelijks politiek handelen laten wij ons - naast wet en regel - leiden door onze eigen moraal van soberheid en dienstbaarheid. Vrij vertaald is dit het begin van onze Erecode. Moedig staat even verderop: wij zijn terughoudend in het gebruik maken van wachtgelden en sociale zekerheidsregelingen voor politici en bestuurders. Elke politicus toets het eigen handelen aan onze moraal, dat is een individuele verantwoordelijkheid, aldus de Erecode. Dat is natuurlijk waar, maar er is ook nog een publieke opinie en als partijgenoten onderling vinden wij ook altijd wel iets. En er zijn situaties waarin iets misschien wel kán maar je het niet zou moeten willen. Dat er een wachtgeldregeling bestaat voor politici is niet voor niets. Gebruik maken van deze regeling is geen schande en mag dat ook niet worden. Morgen kun je immers als politicus naar huis worden gestuurd en dan is een vangnet noodzakelijk. Natuurlijk zo kort mogelijk. Daarom hebben we, ook toen dat nog niet geregeld was, als partij al gezegd dat voor onze politici een sollicitatieplicht geldt. Net als voor de meeste andere mensen die genoodzaakt zijn gebruik te maken van de sociale zekerheid. In het algemeen vinden wij: wees terughoudend, doe het niet onnodig en niet omdat het kan en wettelijk gezien mag. Helaas, het moet gezegd worden, zetten de recente spraakmakende gevallen de wachtgeldregeling weer eens onterecht in de spotlights. Twee slechte voorbeelden van het gebruik van een op zich goede regeling (hoewel je nog best kunt discussiëren of een verdere versobering terecht is gelet op de versobering van andere sociale zekerheidsregelingen). Voorbeelden die het verknallen voor anderen.

Wachtgeld voor raadsleden en Statenleden is geen algemeen goed. Tot nu toe bepaalt de gemeenteraad resp. de Staten zelf of er wel of geen wachtgeldregeling is. Vanaf 2014 bestaat deze keuze niet meer. Hulde aan minister Plasterk, die deze regelingen voor de nieuwe gemeenteraden en Staten heeft afgeschaft. Wachtgeld voor burgemeesters, wethouders enzovoorts is en blijft wel geregeld en nogmaals: het mag nooit een schande zijn als je gebruik van een dergelijke regeling maakt/moet maken. Maar gebruik maken van de wachtgeldregeling om schulden te betalen die zijn ontstaan doordat je geld hebt ontvreemd en dit moet terugbetalen, zal bij iedereen de stekels overeind zetten. Misschien mag het volgens de letter van de regeling, maar het past op geen enkele manier bij de gedachte van de Erecode. De wachtgeldregeling gebruiken omdat je een onbezoldigde functie hebt aanvaard, is volgens de regeling mogelijk (de ontslaggrond is niet bepalend voor het in aanmerking komen voor wachtgeld) maar past niet bij gedachten over solidariteit en rechtvaardigheid die in dezelfde Erecode staan. Als je een ‘gewone’ baan hebt en je neemt zelf ontslag, dan heb je geen recht op een WWuitkering. Verander je van baan voordat je een andere hebt, dan moet je dat in eerste instantie zelf opvangen. Niet iedereen heeft de vrijheid en mogelijkheid om zich deze keuze te kunnen veroorloven. Niet iedereen verdient genoeg om te kunnen sparen om een gat in de inkomsten te kunnen opvangen, niet iedereen kan zich deze luxe permitteren. Maar voor de burgemeester van een grote stad, een minister, een gedeputeerde of een, vul zelf maar in, zou dat toch niet het grootste probleem moeten zijn.

colofon

Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na toestemming.

BASISLAYOUT

ABONNEMENTEN

Stan Wagter / Ronald Koopmans

REDACTIE

VORMGEVING

Manon Fokke, Ruud Fokkens, Cathrijn Haubrich, Aukelien Jellema, Jacqueline Kalk, Antoine van Lune, Martijn Smit, Ingrid Wolsing, Lobke Zandstra. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

Jos B. Koene, Amsterdam

Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 30,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief ­verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 020-55 12 205.

Jaargang 37 nummer 11 November 2013

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

LOKAAL BESTUUR Raa

dsve

NU AL NAAR DE STEMBUS

3 6

zing

en 2

014

De twee kandidaten in Groningen

DAGBOEKEN

12 Jikke Balkema

8

JONG TALENT

Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. ­Verschijnt tien keer per jaar.

10 Drie lijsttrekkers aan het woord

Wat betekenen ze lokaal?

HAAGSE CIJFERS

rkie

PRIMARIES

Een half jaar na het Woonakkoord

WONEN EN HUREN

16

Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak.

De herindelingsverkiezingen in Friesland en Zuid-Holland zijn ook een ‘reality check’ voor de PvdA. Foto Nationale Beeldbank

EINDREDACTIE

Jan de Roos

Omslagfoto UITGAVE

Centrum voor Lokaal Bestuur van de Partij van de Arbeid, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. ISSN: 0167-0980 37e jaargang no. 11

2

secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur

SECRETARIAAT

Leonie Wildeman Postbus 1310 1000 BH Amsterdam Tel. 020-55 12 205 e-mail: [email protected]

MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER

Harriët van Domselaar, Rob van Gijzel (In Memoriam), Leo Jongen, Marjan van Giezen en Roel Vogelzang (Dagboeken Lijsttrekkers), Jacqueline Kalk (Column), Laurens van Lier (In Memoriam), Ton Langenhuyzen (Uit de Kamer), Timothy Schelhaas (Cartoon), Jurjen Sietsema, Kirsten Verdel, Klaas de Vries (Afgevaardigde) PRODUCTIE EN DRUK

Opmeer Drukkerij, Den Haag

INTERNET

Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op Internet: http://www.lokaalbestuur.nl twitter.com/lokaalbestuur KOPIJ

Reacties en bijdragen naar: [email protected]

‘Het dwingt respect af dat wij er toch altijd maar weer staan in ons rode jasje’

HERINDELINGSVERKIEZINGEN: HOEVEEL KREDIET HEBBEN WE? Foto Jurjen Sietsema

Hélène Oppatja

Vervroegde gemeenteraadsverkiezingen omdat je gemeente per 1 januari wordt samengevoegd met één of meer andere. In Alphen aan den Rijn en Leeuwarden (plus nog enkele andere Friese gemeenten) wordt niet in maart, maar al op 13 november gestemd. Vast staat dat deze herindelingsverkiezingen, zowel voor de lokale als de landelijke PvdA, een ‘reality check’ betekenen en een graadmeter zijn voor maart 2014.

Hélène Oppatja Alphen aan den Rijn

‘Het wordt lastig, maar ik heb hoop’ In het Groene Hart ontstaat volgend jaar een nieuwe gemeente met meer dan 100.000 inwoners. Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude worden samengevoegd. Drie gemeenten met een eigen karakter. Twee ervan zijn, ondanks de ligging in de Randstad, uitgesproken landelijk, de derde is juist stedelijk.

JURJEN SIETSEMA FREELANCE JOURNALIST

Dan zal blijken hoeveel krediet we hebben en hoe de landelijke thema’s de lokale politiek werkelijk beïnvloeden. Hoe voer je campagne in een tijd waarin de PvdA het in de landelijke peilingen zwaar te verduren heeft en hoe beïnvloeden de slechte peilingen je lokale verhaal, vroeg Lokaal Bestuur aan de lijsttrekkers Hélène Oppatja en Henk Deinum.

Hélène Oppatja is sinds de vorige verkiezingen wethouder in Alphen aan den Rijn en trekt bij de herindelingsverkiezingen de kar. Geen gemakkelijke klus, want van oudsher is de opkomst bij dit soort verkiezingen dramatisch laag. Tel daarbij het beroerde imago van de landelijke PvdA op, en je zou denken dat je aan de vooravond van een verkiezingsdebacle staat. Maar daar is Hélène nog niet zo van overtuigd, zegt ze. ‘Met ons imago bij de Alphenaren is niet veel mis. Wij worden gezien als een partij die zich aan afspraken houdt, betrouwbaar is en een agenda heeft. Dat vind ik een compliment. Het is belangrijk om een agenda te hebben. Dat onderscheidt ons van populistische one issue partij Nieuw Elan van ex-LPF’er Gerard van As. Die hebben het maar over één onderwerp: ‘er komt geen nieuw cultuurgebouw’. Tsja.’

leven is er één waarbij er geen vanzelfsprekende dominantie van de PvdA is zoals in relatief veel plaatsen. Dat betekent dat we altijd weer op zoek moeten naar meerderheden en brede coalities. Wij zijn dus gewend om zelf voor ons draagvlak te zorgen. Dat kost tijd en energie maar maakt je ook enorm sterk en weerbaar. Dat moet ook wel. De bestuurscultuur is hier namelijk keihard. De raads-

Hard werken Campagnevoeren is hard werken in deze Zuid-Hollandse gemeente. ‘De werkelijkheid waarin wij

Laaggeletterden ‘Een belangrijke vraag die we ons in deze campagne stellen, is of je iedereen bereikt. Ik ken

We hebben niet alle antwoorden, maar wel een ­visie vergaderingen moeten streng worden voorgezeten. Mensen schelden elkaar uit in de raad en het is hier de gewoonte om heel erg op de man te spelen. Daarbinnen moet je je staande zien te houden. Het zegt veel over ons dat ons dat telkens weer lukt.’

hier in Alphen veel weldenkende, intelligente mensen. Mensen die kranten lezen, maar nooit de lokale. Daar zit veel van ons electoraat. Dan heb je nog een andere groep potentiële kiezers, de laaggeletterden. Zij vormen één van mijn speerpunten. Ik ben ervan geschrokken hoeveel laaggeletterden er hier zijn, zeker 10 procent van onze inwoners. Ik weet zeker dat je deze mensen niet via internet en niet via de lokale media bereikt. Ze hebben trouwens ook geen zin om zich in de lokale politiek te verdiepen. Om ze ervan te overtuigen dat je een partij bent die het goed voorheeft met de stad moet je dus op straat zijn. Met mensen in gesprek zijn zoals ik dat als wethouder zelf de laatste jaren heb gedaan. Ik heb het heel erg gezocht in de één op één contacten. Op vrijdagmiddagen plande ik dan geen afspraken en ging ik met mensen in gesprek. Dat is heel intensief en van tevoren weet je niet of het zich uitbetaalt. Toch is het een fantastische manier om in de haarvaten van je eigen gemeente te kruipen >>

LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2013

3

Foto Nationale Beeldbank

Op 13 november worden er herindelingsverkiezingen gehouden in enkele gemeenten in Zuid-Holland en Friesland. Een ‘reality check’ voor de PvdA.

en te horen en te zien wat daar leeft. Dat doen we ook in deze campagne. En ja, we gaan dus ook weer canvassen. Ik ken geen andere partij die dat doet, maar ik geloof in de kracht van het canvassen. De Kamerleden die komen, willen ook altijd het liefste mee langs de deuren.’ ‘Landelijk gezien ligt de PvdA op dit moment moeilijk. Toen het sociaal akkoord werd gesloten met steun van de PvdA - vond ik het al lastig dat ik verantwoordelijk werd voor een aantal punten uit dat akkoord. Bij de zoveelste aanscherping van de Wet Werk en Bijstand vond ik het allemaal wel heel erg negatief worden. En ja, ik ben ook bang dat de raadsverkiezingen overschaduwd zullen worden door landelijke thema’s, zoals bijvoorbeeld de decentralisaties in de zorg of door het JSF-besluit.’ Respect afdwingen ‘Toch geloof ik dat de negatieve sentimenten ten opzichte van de PvdA minder heftig zijn dan je in de Volkskrant leest. Mensen zeggen tegen ons dat het respect afdwingt dat wij er toch altijd maar weer staan in ons rode jasje. Vergeet ook niet dat we heel veel vertrouwen van mensen vragen. We zijn al hun zekerheden aan het weghalen. We zeggen ‘vertrouw ons, wij hebben een kompas’. We zeggen niet dat we alle antwoorden hebben, maar wel dat we een visie hebben op welke kant we op moeten.’ ‘Om dat verhaal goed te kunnen brengen, moet je in de campagne heel dicht bij jezelf blijven. Dat heb ik Diederik Samsom op straat op onnavolgbare wijze

4

zien doen. Het maakt hem bijna onkwetsbaar, want ga maar eens iemand uitschelden die gewoon voor je staat en zegt dat hij het ook moeilijk vindt. Zo doen wij het hier ook. We gaan direct met mensen in gesprek en vertellen ze een reëel verhaal. Je moet mensen laten zien hoe we ervoor staan, ze daarvan bewust maken.’ Speerpunt ‘Ons speerpunt voor deze verkiezingen is werkgelegenheid. We hadden een fantastische uitgangspositie maar zien dat ook wij het nu moeilijker gaan krijgen. Een baan hebben en zelf je geld verdienen is belangrijk voor mensen. De sociale werkvoorziening houden wij hier open, punt! Mantelzorg is ook een belangrijk thema. Voor mij misschien wel hét issue in deze campagne.’ ‘De uitslag? Ik zou al blij zijn als we het aantal zetels dat we nu hebben, kunnen handhaven op het huidige niveau. Dat betekent voor mij zes of zeven zetels (nu hebben we er vijf in Alphen) omdat de raad van 35 naar 39 zetels gaat. Het wordt lastig. Toch heb ik hoop. De PvdA is al jaren een vaste, betrouwbare en sociale waarde in Alphen en omgeving, en zal dat ook na de herindeling blijven. Daar gaan we voor.’

Henk Deinum Leeuwarden

‘We hebben gewoon een goed verhaal te vertellen’ Leeuwarden breidt uit. In de eerste fase, die op 1 januari ingaat, wordt de helft van de huidige gemeente Boarnsterhim aan de Friese hoofdstad toegevoegd (de andere helft gaat naar Heerenveen, red.). In latere jaren volgt meer bestuurlijke gebiedsuitbreiding. Henk Deinum is dik tevreden met de uitbreiding. In zijn kantoor in het prachtige 18de eeuwse stadhuis staat een bord met daarop de annexaties die de omliggende gemeenten nog staan te wachten. Leeuwarden wordt een groene stadsregio waar alle voorwaarden voor prettig wonen, werken en recreëren volop aanwezig zijn, straalt de trotse wethouder. ‘Leeuwarden was altijd een stad van “het was niks, is niks en zal nooit wat worden”, maar kijk nu eens.’ ‘Wij voeren deze campagne niet op het meest gunstige moment voor de PvdA’, zegt Henk. ‘In de opiniepeilingen staan we er niet best voor. Maar dat zijn landelijke peilingen en die verschillen behoorlijk met hoe het hier in Leeuwarden is. We hebben hier een heel succesvolle periode achter de rug. We winnen alle mogelijke prijzen en investeren in de stad, die daardoor zichtbaar mooier en sterker is geworden. Iedereen ziet dat. Maar dé klap op de vuurpijl is na-

de stad, van het HBO-onderwijs en op de manier waarop wij de decentralisaties in de zorg gaan organiseren. Gemeenten komen hier op bezoek om te zien hoe wij het aanpakken. Dat geldt ook voor onze wijkaanpak. We hebben gewoon een goed verhaal te vertellen. Werkgelegenheid is een ander centraal thema. Wij denken dat we hier de komende jaren per jaar minimaal 1000 blijvende banen kunnen creëren. Werk is het allerbelangrijkste wat je mensen kunt bieden. Daarmee bied je perspectief.’

tuurlijk de verkiezing tot culturele hoofdstad van Europa in 2018. Bij de laatste verkiezingen kwam Leeuwarden, samen met Veendam, als grootste PvdA-stad van ons land uit de bus. Leeuwarden is een echte rode stad. De PvdA heeft elf van de 37 raadzetels en is daarmee de grootste partij. We hebben het hier als PvdA altijd goed gedaan. Er is een goed team en een trouwe achterban.’

We hebben een goede ploeg en een goede staat van dienst

Fanatieke campagne ‘Bij de komende verkiezingen doen de landelijke partijen die het goed doen in de peilingen - de PVV, de SP en de Ouderenpartij 50+ ‘hier niet mee. Alle partijen die het slecht doen in de peilingen, het CDA, de VVD en wij bijvoorbeeld, doen wel mee. Ik ben natuurlijk benieuwd wat de kiezers van de partijen die het goed doen in de peilingen, hier straks gaan stemmen.’ ‘Wij gaan hier een fanatieke campagne voeren die stoelt op de succesvolle periode waarin we nu zitten. Op de groei van

‘We kunnen hier mensen inzetten die over behoorlijke competenties en kwaliteiten beschikken, waaronder een groep echt fanatieke jongeren. Die komen zelfs met een eigen campagne. Straks zit hier bijvoorbeeld het jongste raadslid van Nederland in de raad, Britt Hendrix (Jonge Socialisten Friesland). Ze wordt op 12 november, één dag voor de verkiezingen, 18 jaar. Dat gaan we natuurlijk vieren. De mensen in de dorpen zijn ook al druk bezig op allerlei gebied. We zetten de social media in en verwach-

afgevaardigde

KLAAS DE VRIES LID EERSTE KAMER

‘Onze campagne stoelt op de succesvolle periode waarin de stad nu zit’

POLITIEK DEBAT Aandacht voor een cultureel fenomeen: het Nederlandse Politieke Debat. Dat heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot iets unieks. Dat zag je vroeger niet, dat zie je verder nergens.

H

Foto Henri Vos

Henk Deinum ten dat we op het hoogtepunt van de campagne met rond de 70 man op pad zijn.’

sprek. Je moet naar ze luisteren en de confrontatie aangaan, dan ontmoet je eerder sympathie.’

Het wordt sjouwen ‘Nu is het niet zo dat we hier alleen maar een succesverhaal verkopen. We weten heel goed dat sommige mensen het hier heel moeilijk hebben. Bouwvakkers die geen werk hebben, mensen die door woningcorporaties worden ontslagen, de zorg die we moeten organiseren met minder budget. Wij moeten de komende weken ‘sjouwen’, mensen ontmoeten. Er zijn veel mensen die willen mopperen op de PvdA. Met hen moet je in ge-

Winst verwacht ‘Eén van de grootste bedreigingen is een lage verkiezingsopkomst. De verwachting is dat er maar 40 procent komt op 13 november. Bij de aftrap van de campagne (op zaterdag 5 oktober, red.) hield Jetta Klijnsma een verhaal over Friesland en over de prachtige binnenstad van Leeuwarden. Natuurlijk vertelde ze ook iets over haar eigen portefeuille. Ze legde uit hoe je het sociale gezicht van de PvdA kunt laten zien. Mijn collega Andries

Eckhart werkt intensief met haar samen aan die enorm kwetsbare zorgportefeuille.’ ‘Diederik Samsom komt hier ook een aantal keren tijdens de campagne. Wij verwachten van hem dat hij zijn verhaal op straat nadrukkelijk zal combineren met ons lokale verhaal. Wat de uitslag betreft: wij verwachten hier winst. We hebben een goede ploeg en een goede staat van dienst. Bovendien is de sfeer in het campagneteam geweldig. Een campagne moet leuk zijn om je voor in te zetten, en dat is het nu ook.’

et is een vast recept geworden, waarop variaties zijn toegestaan. Mits het maar leuk is, niet lang duurt en niet moeilijk wordt, maar dat spreekt vanzelf. Voor de mensen die zo’n debat op ‘hun’ zender weten te organiseren en voor hen die zich er voor lenen is het kennelijk heel bevredigend. Voor anderen minder en voor mij helemaal niet. En ik vrees hoopvol dat ik daarin niet alleen sta. Het schaamrood kleurt al gauw mijn kaken als ik er naar kijk. Ik kan het niet aanzien, het is zo vernederend en neerbuigend, het is volgens mij olie op het smeulende vuur van afkeer van de politiek. Op Prinsjesdag waren ze er weer: de duiders, opiniemakers, verslaggevers van de omroepen, die uit hoofde van hun functieomschrijving en bijbehorend salaris de kijker moeten boeien en vasthouden en daarom proberen uit te stralen dat ze die politici wel doorhebben en dat zij zich als plaatsvervanger van het volk geen oor laten aannaaien. En ze houden het graag kort, want zo ingewikkeld is het landsbestuur niet. Zelf kunnen ze immers over al die problemen ook in tien seconden samenhangend praten, als ze tenminste de steun van een deskundige redactie hebben. En daar staan ze dan: de lijsttrekkers of de fractievoorzitters of de kandidaat-premiers, in een kringetje op de buis. Af en toe mogen ze in een minuut de uit het hoofd geleerde teksten van korte afstand in elkaars gezicht blazen. Waarna ze elkaar ranselen met verwijten en verdachtmakingen, wetend dat daar altijd iets van blijft hangen, daarbij zonder enige gêne vergetend wat ze eerder zelf hebben aanbevolen of aangericht. En ze woekeren met de onzalige wetenschap dat de kiezer een kort geheugen heeft en het ook allemaal niet meer weet en zich daarom voorzichtigheidshalve eerder associeert met onbegrip en onvrede dan met een redelijk betoog, waarvoor ze natuurlijk hun collega’s ook geen kans geven. En dan is er vaak ook nog ruimte voor panels die bij voorkeur bestaan uit mensen met een eigen politieke voorkeur die wel enig belang hebben bij winst of verlies van deze of gene, maar op basis van hun superieure deskundigheid winnaars en verliezers mogen aanwijzen. Na de uitzending slaan zij zich op de knieën omdat ze onopzichtig hun partij of zichzelf een dienst hebben kunnen bewijzen. Typeert het voorgaande de realiteit? Of is het de impressie van een hoogst persoonlijke nachtmerrie? Waarom kunnen in andere landen wel serieuze debatten op de tv worden gevoerd? Merkel-Steinbruck? Hollande-Sarkozy? Obama-Romney? Komt dat omdat men daar de politiek serieuzer neemt? Of omdat men politici serieuzer neemt? Heeft men daar een hogere dunk van de bevolking? Of nemen politici in die landen elkaar en hun vak serieuzer? In een afscheidscollege heb ik over deze dingen vorig jaar wat opmerkingen gemaakt. Voor de liefhebbers is die beschouwing te vinden op www.klaasdevries.nl. Enige aandacht heeft dat begrijpelijkerwijs niet getrokken. Te lang, te moeilijk. De centrale boodschap was dat de politiek zijn eigen kwaliteit moet bewaken, omdat anderen dat tussen de reclameblokken door niet zullen doen. Ook politieke concurrentie moet gereguleerd worden om de kwaliteit veilig te stellen en reguleren kunnen politici beter dan wie ook. Het is hun vak. Als zij het niet doen, regelt de commercie of het format van een amusementsprogramma het wel. Volgend jaar zijn er gemeenteraadsverkiezingen: voer een campagne die zoveel mogelijk recht doet aan het belang dat je wilt dienen. Dat is beter voor iedereen.

LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2013

5

EEN HALF JAAR NA HET WOONAKKOOR Foto Nationale Beeldbank

Wonen aan het water in De Meern.

Toen Lokaal Bestuur een half jaar geleden een themanummer maakte over het Woonakkoord en we ons licht opstaken bij lokale politici, wetenschappers en vertegenwoordigers van huurders, was bijna iedereen kritisch. Inmiddels is Prinsjesdag achter de rug en zijn er veel plannen bijgesteld. In een nieuwe rondje langs de velden vroegen we: wat is er verbeterd en wat moet er nog meer gebeuren? Jacques Monasch Tweede Kamerlid, woordvoerder wonen ‘Een stevig en sociaal bouwpakket’ ‘De PvdA wilde bij Prinsjesdag extra geld om de overschrijdingen op de huurtoeslag op te vangen en een stevig investeringspakket voor de bouw. Dat is gelukt. Het budget voor de huurtoeslag wordt vergroot om de tegenvaller van 111 miljoen van vorig jaar structureel op te vangen. Goed nieuws voor de koopkracht van huurders. In het vorige kabinet werden deze tegenvallers nog bezuinigd op de huurders. Het toenemende beroep op de huurtoeslag door ouderen vanwege de scheiding wonen/zorg wordt structureel gecompenseerd vanuit de VWS- begroting, oplopend tot 55 miljoen in 2017. Eerder trok dit HARRIËT VAN DOMSELAAR FREELANCE JOURNALIST

6

kabinet al 425 miljoen extra per jaar uit om de huurstijging voor de lage inkomens via de huurtoeslag te compenseren.’ Vrede ‘Verder willen wij de energierekening voor huurders naar beneden hebben. Het kabinet tekent daarvoor de vrede met de woningcorporaties. Belangrijk, want dat zijn belangrijke opdrachtgevers voor de bouw. Er komt 400 miljoen euro vrij voor corporaties om huurwoningen te verduurzamen. Dat betekent 15.000 extra banen en een lagere energierekening voor huurders. Voor de particuliere huiseigenaren staat een Energiebesparings-

fonds klaar van 785 miljoen euro. Een revolving fund gefinancierd door het Rijk (185 miljoen euro) en de private sector (onder andere de Rabobank) om tegen lage rente je huis te verduurzamen. Startdatum 1 november 2013.’ ‘De zogeheten integratieheffing wordt afgeschaft. Daardoor vervalt de dubbele BTW op de ombouw van kantoren en de BTW op zelfgebouwde woningen. Dat stimuleert de bouw en de aanpak van leegstaande kantoren. Dat is een lastenverlichting van 100 miljoen voor de bouw en de woningcorporaties.’ Schenkbelasting ‘Voor de koopmarkt wordt de schenkbelasting verruimd en kunnen restschulden voortaan onder de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) worden gefinancierd. Goed nieuws voor de doorstroming. Eerder werd de overdrachtsbelasting verlaagd. De tijdelijke verlaging van de BTW voor renovaties loopt door tot volgend jaar maart en er is het verhoogde bedrag van 50 miljoen euro voor startersleningen. En als klap op de vuurpijl wordt er ein-

delijk een begin gemaakt met het investeren van pensioenfondsen in de Nederlandse hypotheekmarkt. Hoogste tijd!’ Invloed ‘Er is met name voor de huurders en de woningcorporaties meer goed nieuws. Het woningwaarderingstelsel wordt aangepast waarbij de zogeheten Donnerpunten van tafel gaan. Een

automatische huurverhoging van 120 euro bij vrijkomende huurwoningen is daarmee van de baan. Verder is vastgelegd dat de sociale woningvoorraad in tact blijft. Leefbaarheid blijft gewoon een taak van corporaties en we gaan gemeenten meer invloed geven op het beleid van die corporaties. Kortom, we maken waar wat we in ons verkiezingsprogramma opschreven!’

Wouter van Gent Docent Universiteit van Amsterdam, deskundige woonbeleid ‘Beleid werkt segregatie in de hand’ ‘Hoewel er in de hervormingsagenda goede stappen gezet worden wat betreft de afbouw en beperking van hypotheekschulden, kan de technocratische het-is-crisis-en-dit-is-nodig-toon de liberale visie niet helemaal verhullen. Het kabinet streeft naar een hogere mate van keuzevrijheid op de woningmarkt - weliswaar naar gelang het inkomen - en rechtstreekse bemoeienis van de overheid wordt zoveel mogelijk vermeden. Het motto is: liever stimuleren, dan investeren. Deze visie past bij het eerdere woonbeleid en bij dit kabinet en kan daarom geen verrassing zijn.’ Strategie ‘Toch heb ik wel twee belangrijke kritiekpunten. Ten eerste: op dit moment liggen de bouw en de renovatie grotendeels stil. De hervormingsagenda erkent dit, maar de regering is niet bereid te investeren. De strategie is vooral om door middel van nieuwe huurregulering de vraag

naar woningen (nog) nijpender te maken. Het idee is dat de grote vraag onder middeninkomens investeerders zal bewegen anticyclisch koop- en huurwoningen te bouwen, dat wil zeggen: investeren in tijden van laagconjunctuur. Dat is mijns inziens een gevaarlijke strategie, aangezien investeerders in deze tijden toch risicomijdend opereren, zeker in zwakkere regionale woonmarkten. De kans is daarom groot dat we over een aantal jaren met een vergrote woningnood zitten, in plaats van dat we een massale oplevering van nieuwbouw zullen zien.’ ‘Het enige type ontwikkelaar dat de handschoen kan oppakken is de woningcorporatie. De corporaties worden echter geconfronteerd met extra heffingen. En hoewel de heffing gekort wordt voor vernieuwingen in Rotterdam-Zuid, overtollige kantoorruimtes worden gesloopt of omgezet in iets anders en er wordt geïnvesteerd in krimpge-

Cartoon: Timothy Schelhaas

Het huurdersprogramma is samengevat in drie punten: > De Werkgroep Huurders van de PvdA wil dat de prijs van een woning gekoppeld is aan de kwaliteit ervan in plaats van aan het inkomen van de bewoner > Mensen moeten vrij en onbezwaard kunnen kiezen tussen huur en koop, tussen groot en duur of klein en goedkoop > Nodig zijn: voldoende woningen voor elke portemonnee, één fiscaal stelsel voor woonlastenondersteuning voor mensen die dat nodig hebben en voldoende zeggenschap voor huurders.

RD

Wie interesse heeft om lid te worden van de Werkgroep Huurders kan een e-mail sturen naar [email protected]

bieden, moet ik constateren dat de regering niet alleen weigert te investeren in de woningmarkt, maar daaraan zelfs het broodnodige kapitaal onttrekt.’ Segregatie ‘Ten tweede is er in de hervormingsagenda geen aandacht voor de sociaalruimtelijke gevolgen van het beleid. Het duurder maken van huurwoningen zal uitsluiting van lagere

inkomens betekenen, zeker in populaire woongebieden zoals de binnensteden van Amsterdam en Utrecht. Verder betekent het een toenemende concentratie in minder populaire buurten, vaak aan de rand van de stad en in de regio. Met andere woorden: dit beleid werkt sociale segregatie in de hand met alle negatieve gevolgen van dien, voor burgers en lokale overheden.’

Jop Fackeldey Wethouder Lelystad en voorzitter van de fysieke pijler stedennetwerk G32 ‘Tevreden over erkenning rol corporaties’ ‘Wij zijn als middelgrote en grote gemeenten eerlijk gezegd wel tevreden over de hervormingsagenda. Het is voor het eerst een samenhangend pakket van maatregelen geworden, voor zowel de huur- als de koopsector. Voor het eerst is er weer hardop gezegd dat corporaties een belangrijke rol spelen. Leefbaarheid blijft, in tegenstelling tot eerdere berichten, een taak van de corporaties. Erkenning van die rol van corporaties, maar ook van hun taak bij de toenemende vraag om seniorenhuisvesting, is voor steden van groot belang.’ Accepteren ‘Daarnaast heb je natuurlijk te maken met de politieke werkelijkheid. In dat licht is het begrijpelijk dat Aedes, de vereniging van woningcorporaties, een akkoord met minister Blok heeft gesloten over de verhuurdersheffing, in ruil voor een bijdrage van 400 miljoen euro uit het Energie-

akkoord en een belastingvoordeel. Je kunt ergens wel tégen blijven, maar het is nu eenmaal het recht van een meerderheid om dat te doen. Daarom moet je soms ook zaken accepteren die je aanvankelijk niet wilde. Ik ben ervan overtuigd, dat we er al het mogelijke uit hebben gehaald. Maar we gaan er de komende tijd goed op letten of dat ook genoeg is.’ ‘Onze grootste zorg is hoe de op stapel staande bezuinigingen op de corporaties moeten worden opgebracht. Dat zou macro over heel Nederland kunnen gebeuren, maar dat gaat leiden tot grote, onwenselijke regionale verschillen. In sommige regio’s hebben corporaties het extra moeilijk. Met name in krimpgebieden. Daarentegen zijn er ook regio’s die heel weinig problemen kennen. Hier en daar is ook veel geld uitgegeven aan de eigen bedrijfsvoering, dus je moet het per regio, per corporatie

bekijken. Gemeenten moeten de vrijheid krijgen om daar zelf mee aan de slag te gaan. Hun positie en invloed moeten verbeterd worden. Ook huurdersverenigingen kunnen veel vaker gehoord en voor vol aangezien worden. Maar zorg er wel voor dat corporaties aan de gang blijven. Maak prestatieafspraken en accepteer daarbij geen ‘dat kan niet’. Een ‘mits’ hanteren is wat dat betreft politiek gemakkelijker.’ Bewaken ‘De PvdA’ers binnen de G32, de club van grote en middelgrote gemeenten, zijn tevreden. We gaan de investeringscapaciteit van de corporaties in de steden nauwlettend volgen en we gaan in de afspraken die we met corporaties maken huurders een duidelijke rol geven. Die afspraken met corporaties krijgen alle aandacht. Ze gaan bijvoorbeeld investeren in de leefbaarheid van buurten: dat is een deel van hun taak. Ze mogen niet meer zomaar hun gang gaan.’ Wethouders ‘Ook over het verhogen van huren, het verkopen van woningen of het schrappen of uitstellen van investeringen, moeten altijd afspraken gemaakt worden met gemeenten. Zet dus in op lokale gesprekken! Het zijn vaak PvdA-wethouders die op die stoelen zitten. Mijn advies aan hen is: zorg ervoor dat je geobjectiveerde informatie krijgt over het presteren van corporaties, van de inspectie, de sector zelf, het Rijk of een toezichthouder. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw kan daarbij een zwaardere rol gaan spelen. De bal ligt nu dus bij de wethouders.’

Anita Engbers Voorzitter Werkgroep Huurders PvdA ‘Plafond huurtoeslag moet omhoog’ ‘In het regeerakkoord werden de introductie van inkomensafhankelijke huren en de afschaffing van het woningwaarderingsstelsel aangekondigd. Van meet af aan hebben wij ons daar fel tegen verzet. Wij vinden dat de prijs van een huurwoning gekoppeld moet zijn aan de kwaliteit ervan en niet aan het inkomen van de bewoner. En het woningwaarderingsstelsel is een objectieve manier om die kwaliteit te bepalen. Afschaffen daarvan is net zoiets als het afschaffen van een weegschaal bij de groenteboer.’ ‘De inkomensafhankelijke huren zijn er tóch gekomen, met als dubbele doelstelling om enerzijds de corporaties zo veel extra inkomen te verschaffen dat ze de verhuurdersheffing kunnen opbrengen en anderzijds het ‘uitroken’ van de zogenaamde scheefwoners, onder het mom dat ze dan geprikkeld worden om door te stromen. Overigens naar koopwoningen waarvoor ze geen hypotheek kunnen afsluiten of naar middeldure huurwoningen, waarvan er veel te weinig voorradig zijn.’ Misvatting ‘Wij wijzen er voortdurend op dat onze partijtop het geweten sust met de veronderstelling dat de huurtoeslag de klappen wel kan opvangen voor mensen met een laag inkomen. Maar dat is een misvatting. Er zijn ongeveer een half miljoen huishoudens met een inkomen dat lager is dan 33.000 euro. Die mensen behoren tot de primaire doelgroep van de sociale huursector en verdienen te veel om voor huurtoeslag in aanmerking te komen. Zij moeten jaar in, jaar uit de 4 procent huurverhoging uit eigen zak betalen. Ook degenen die zo weinig inkomen hebben dat ze wél in aanmerking komen voor huurtoeslag, merken dat de huurtoeslag minder hard stijgt dan de inflatie en dat ze er dus op achteruit gaan. Wij dringen er dan ook sterk op aan, dat de huurtoeslagplafonds worden ver-

hoogd, maar dat blijft vooralsnog zonder resultaat. Integendeel: het voornemen om alle toeslagen op één hoop te gooien vatten wij op als een voorbode van verder onheil. De betaalbaarheid van het huren zal nog verder onder druk komen te staan.’ ‘Ondertussen schieten bij nieuwe verhuringen de prijzen omhoog. Zeker in schaarstegebieden voltrekt de segregatie van lage en middeninkomens zich daardoor in rap tempo. Middeninkomens uitschelden voor scheefwoners sorteert dus effect, maar wij zijn van mening dat de PvdA zich hier juist diep voor moet schamen.’ ‘Net voor Prinsjesdag verscheen het voorstel om het woningwaarderingsstelsel voor zelfstandige woonruimten te vereenvoudigen. De regering is gelukkig van het idee afgestapt om het helemaal af te schaffen. Uit het voorstel blijkt dat de tijd die verstreken is sinds het opstellen van het regeerakkoord door minister Blok is gebruikt om zich te verdiepen in de systematiek.’ Liberalisatiegrens ‘Hier en daar zijn er wat scherpe kantjes afgehaald, maar wij vinden het principieel onjuist om de subjectieve woz-waarde een rol te laten spelen in een objectief kwaliteitsstelsel en verder geloven we er geen snars van dat er voldoende betaalbare huurwoningen beschikbaar blijven zolang de liberalisatiegrens niet omhoog gaat. Onze hoop is op dit moment gevestigd op Europa. Wij hebben aan de schrijfgroep voor het Europese verkiezingsprogramma voorgesteld om daarin op te nemen dat we in overleg met Europa inkomensgrenzen afschaffen (want waar bemoeit Europa zich mee?) of ze dermate optrekken dat gemengd wonen weer wél overeind te houden is.’

LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2013

7

HAAGSE CIJFERS LOKAAL VERTAALD Foto Novum/WFA

Het koffertje van minister Dijsselbloem heeft ook grote gevolgen voor gemeenten, provincies en waterschappen.

De presentatie van de begroting op Prinsjesdag is traditioneel vooral een ‘Haags’ verhaal over koopkrachtplaatjes en voornemens van de regering. Wat de cijfers betekenen voor gemeenten, provincies en waterschappen blijft vaak onderbelicht. Lokaal Bestuur legde juist daar het oor te luisteren. Een gesprek met een fractievoorzitter uit een Groningse gemeente, een Statenlid uit Brabant en een waterschapsbestuurder uit Zuid-Holland. Lies Oldenhof Fractievoorzitter Loppersum, 10.000 inwoners

KIRSTEN VERDEL FREELANCE JOURNALIST

8

Wat betekent de Rijksbegroting 2014 financieel voor Loppersum? ‘Dat weten we nog niet precies. De gevolgen van de Participatiewet, Jeugd GGZ en AWBZ zijn nog niet in kaart gebracht.

Bijvoorbeeld over verzorging en huishoudelijke zorg, daar wordt in Den Haag nog over gesproken. Maar we vrezen het ergste. We zien wel aankomen dat er nieuwe tekorten aankomen.’

Hoe staat Loppersum er momenteel voor? ‘Het gaat nu net weer wat beter. Loppersum is sinds 2010 een artikel 12 gemeente. We zijn het product van een herindeling waar nadien niet echt is bijgestuurd op de uitgaven. We

Ik hoop dat de zorg beter wordt, want nu is het een puinhoop werden wel groter, maar het werd niet allemaal automatisch beter. De afgelopen jaren is er dus flink gesaneerd. De structurele lasten zijn daardoor naar beneden gegaan waardoor we er in verhouding met omliggende gemeenten nu weer goed voor staan. We hebben onder andere verenigingsgebouwen in handen van verenigingen gebracht en geld gestoken in sneller afschrijven.’ Waar verwachten jullie de grootste gevolgen van de Rijksbegroting? ‘Bij de decentralisaties van het rijk naar de gemeenten. Het

is nog erg onduidelijk hoe dat precies vorm gaat krijgen. De afgelopen jaren hebben we gezien dat gemeenten telkens meer taken hebben gekregen, maar tegelijkertijd ook minder geld om die taken te kunnen uitvoeren. Efficiencykorting noemen ze dat. Alsof gemeenten altijd maar meer - en beter - kunnen doen met minder geld. Dat is natuurlijk lang niet altijd mogelijk.’ Kunnen jullie überhaupt wel efficiënter werken? ‘Jazeker. We zijn een kleine gemeente, met slechts 10.000 inwoners. Daarom hebben we een intergemeentelijke sociale dienst samen met drie andere gemeenten en dat werkt heel goed. Het is soms wel wat apart voor ons als raad, want je moet in je eigen gemeente iets zeggen over beleidsstukken die je feitelijk samen maakt.’ Hoe zit het met werkgelegenheid en het woonklimaat in Loppersum? Verwachten jullie daar nog gevolgen? ‘We hebben natuurlijk net als iedereen last van de economische crisis. Maar tot nu toe valt het met de werkloosheidscijfers in

website en programmatische vrijheid. Daar zijn de Staten het unaniem over eens. Maar dat wordt dus een moeilijk verhaal met deze bezuinigingen.’

Stijn Smeulders Lid Provinciale Staten Brabant (2.471.000 inwoners) Wat betekent de Rijksbegroting 2014 financieel voor Brabant? ‘Een groot deel van onze inkomsten komt van de Rijksoverheid, uit het Provinciefonds en van doeluitkeringen. Bezuinigt het Rijk bijvoorbeeld een miljoen dan wordt dat bij de provincie ook gedaan. Investeert het Rijk meer, dan doet de provincie dat ook. Nu hebben wij net als het Rijk dus ook last van krimp. Maar in 2014 groeit het Provinciefonds door indexering toch. In 2015 wordt het wel minder. Al met al hebben we er niet direct heel veel last van.’ Hoe staat Brabant er momenteel voor? ‘Brabant is een rijke provincie, mede door de verkoop van onze Essent-aandelen enkele jaren geleden. Met de opbrengst daarvan wordt belegd en dat levert een goed rendement op. De motorrijtuigenbelasting komt daar nog eens bij. Dankzij Essent hebben we een eigen vermogen van twee miljard euro. Er zit ook wel een risico in, want in de Rijksbegroting staat dat het schatkist-

Wij zijn niet blij met de bezuinigingen op de regionale omroepen bankieren wordt ingevoerd. Dat betekent dat decentrale overheden alleen nog maar mogen beleggen bij het ministerie van Financiën. De rendementen daarvan zijn lager dan van huidige staatsobligaties en obligaties van banken die Brabant nu in bezit heeft. Het rendement op ons eigen vermogen uit Essent zal dus dalen en dat gaan we wel voelen op de begroting. Dat wetsvoorstel gaat ons raken.’

Loppersum wel mee. We kijken wel met zorg naar de aluminiumfabriek in Delfzijl. Die probeert op dit moment een krediet van 4 miljoen euro te krijgen. Als dat mislukt, staan er een paar honderd mensen op straat en hebben ook toeleveranciers bij ons in de gemeente acuut grote problemen. Het woonklimaat is op zich prima, maar de gevolgen van de gaswinning beginnen ons te raken. Inmiddels zo’n anderhalf jaar geleden hadden we hier die beruchte aardschok. De huizenmarkt was tot dat moment redelijk stabiel, maar mensen raken hun huizen nu niet meer kwijt, de huizenmarkt zit hier op slot. De onroerendgoedbelasting loopt door de verminderde woningwaarde ook hard terug. De NAM of de overheid compenseert die teruggang nog niet. Sterker nog: de waardedaling door de aardbevingen wordt ontkend.’ Zien jullie ook voordelen in de kabinetsplannen? ‘Er zijn voorstellen om de zorg beter in te richten. Ik hoop heel erg dat dat iets gaat opleveren, want het is nu een puinhoop. In het kader van doelmatigheid

wordt die zorg op een steeds grotere schaal georganiseerd, maar niet goedkoper of beter. Vroeger had je een wijkverpleegkundige, die verleende hulp en bepaalde zelf wat nodig was. Dat was dicht bij de mensen en inspelend op behoeften. Tegenwoordig bestaat zorg voor een groot deel uit indicatiestelling en afvinklijstjes. Zorg is geen autofabriek. Een voorbeeld: mijn vader had recht op 1,9 uur zorg per week. Hij kreeg in een week wel tien verschillende mensen over de vloer. De één doet een steunkous, de ander medicijnen. Allemaal mensen die hem niet leerden kennen, die niet snapten waar ze verder op moesten letten. En daarachter een grote hoeveelheid management. Zorg heeft vaak niets meer te maken met wat echt nodig is. Laat die menselijke maat maar terugkomen.’ Vind je de ‘participatiesamenleving’ dan een goed idee? ‘Ik denk dat het een illusie is dat je zoveel beroep op buren, kennissen en familie kunt doen dat daardoor minder hulp noodzakelijk is. Dat wat mensen kunnen doen, doen ze al.’

Waar verwachten jullie de grootste gevolgen van de Rijksbegroting? ‘Het Rijk bezuinigt natuurlijk zelf ook en dat merken we. Rijksdiensten worden bijvoorbeeld uitgekleed. Bij ons sluiten daardoor een aantal gevangenissen. Dat kost werkgelegenheid. Er komt echter ook werkgelegenheid bij: defensie wordt bij ons opgeschaald, terwijl elders juist wordt bezuinigd. Zo komt er een defensie-instituut van Rijswijk naar de KMA in Breda en de luchtmachtbases in Woensdrecht en Oirschot blijven niet alleen in stand, maar krijgen er zelfs taken bij. Ook wordt de luchtmachtbasis in Volkel opgeschaald, omdat het aantal F16’s in Leeuwarden wordt verminderd. En een heel ander punt; Brabant heeft hoge ambities om de provinciale Ecologische Hoofdstructuur af te maken. Daar is nu op lange termijn geld voor gereserveerd, daar zijn we blij mee. In 2014 wordt weliswaar 100 miljoen bezuinigd op natuurontwikkeling, maar daar hebben we hier weinig last van.’ Dat klinkt positief. Zijn er ook negatieve effecten op bepaalde thema’s? ‘Over de fysieke infrastructuur zijn we in sommige gevallen minder tevreden. De PHS, het hoogfrequent spoor, wordt tussen Utrecht en Eindhoven uitgerold. We krijgen dus meer treinen en dat is prima. Qua wegen staat

er 260 miljoen euro in de Rijksbegroting voor de Ruit om Eindhoven. Als PvdA Brabant vinden we dit provincieproject waar deze rijkssubsidie heen gaat overbodig. We zien liever dat het in andere infraprojecten in Brabant worden geïnvesteerd. Dat krijgen we in Provinciale Staten politiek echter niet voor elkaar.’ ‘Ook wordt flink bezuinigd op regionale omroepen. Zo veel, dat de regionale omroepen zomaar zouden kunnen verdwijnen. Omroep Brabant kost 17 miljoen euro per jaar. Dat kunnen we niet zelfstandig dragen. Wij willen echter dat Omroep Brabant, dat heel goed bekeken wordt, blijft. Met een eigen redactie, eigen tven radioprogramma’s, een eigen

Vind je de ‘participatiesamenleving’ uit de troonrede een goed idee? ‘Het is een beetje een containerbegrip waar van alles ingegooid kan worden. Ik snap best dat de overheid financieel niet meer alles kan bolwerken. Bij de kerntakendiscussie is enige jaren geleden besloten dat de provincie zich terugtrekt uit vrijwel alle gebieden in het sociale domein. Voorheen werden allerhande welzijnsorganisaties ondersteund. Feitelijk heeft Brabant gekozen voor een participatiesamenleving waarbij de provincie zich min of meer hetzelfde opstelt als de rijksoverheid: het lijkt er op dat in het sociale domein iedereen moet participeren behalve de overheid.’

Aad Wiegman Lid Dagelijks Bestuur Hoogheemraadschap Delfland (480.000 huishoudens) Wat vond je van de Rijksbegroting? ‘Ik ben in grote lijnen tevreden. Er is veel inzet voor goed waterbeheer. Financieel worden we niet erg getroffen. Wij hebben natuurlijk ook relatief minder last van bezuinigingseffecten dan gemeenten, doordat het grootste deel van onze inkomsten uit onze eigen heffingen komt.’ Zelfs op de fondsen die wel van het Rijk komen lijkt relatief weinig bezuinigd te worden? ‘Inderdaad. Het Rijk zet vanaf 2016 honderd miljoen euro in voor een betere waterkwaliteit. Daar hebben we momenteel een achterstand in. Individuele waterschappen en agrariërs doen al veel om samen de waterkwaliteit te verbeteren, maar een extra impuls was hier echt nodig, om bijvoorbeeld de visstand op peil te kunnen houden.’ Hoe komt het dat het Rijk zo weinig kort op de waterschappen? ‘Deels is dat wel te danken aan de minister van Infrastructuur en Milieu, Melanie Schultz van Haegen. Zij heeft passie voor waterbeheer en dat helpt natuurlijk als ze zich bezig houdt met plannen over dat onderwerp. Daarnaast is er een steeds bredere erkenning van het belang van investeren in water en daaraan gerelateerde zaken. Als bij Scheveningen de boel doorbreekt heb je binnen twee dagen Amersfoort aan zee. Dat dringt tegenwoordig wel door.’ Er wordt aan de andere kant wel 100 miljoen bezuinigd op natuur. Heeft dat gevolgen? ‘Ja, daar zijn we niet zo blij mee. Vooral in onze stedelijke gebieden is het gevecht om natuur te behouden enorm. Bebouwing is in het verleden ver opgerukt en we proberen nu om datgene wat er is zo goed mogelijk overeind te houden. We hebben in Delfland relatief weinig natuur. Er wonen hier 1,4 miljoen mensen en er zijn 40.000 bedrijven. Die zitten allemaal in een klein gebied op elkaar gepakt. De discussies gaan dus ook hard tegen hard, zoals nu over de Blankenburgtunnel. Daar is door het kabinet weliswaar al over beslist, maar gemeenten en natuurorganisaties blijven zich verzetten.’

100 miljoen er bij, 100 miljoen er af, per saldo verandert er niet zo veel? ‘Over de hele linie gezien komen we redelijk goed weg. Zelfs bij OCW is indirect aandacht voor waterbeheer: er wordt extra geïnvesteerd in technisch onderwijs. Precies wat we nodig hebben. Maar indirect merken we natuurlijk óók dat er bezuinigd wordt. Gemeenten worden sterk gekort. Samenwerking met hen zal lastiger worden als zij moeten bezuinigen. Stel dat er bijvoorbeeld een gemaal moet worden neergezet, dan heb je gemeenten nodig voor grondposities, vergunningen en tal van andere praktische zaken. Dat moet allemaal wel doorgaan.’ Echt heel grote problemen verwachten jullie niet door de Rijksbegroting? ‘Wat wel een probleem is, is de enorme toename van het aantal werklozen. Er vallen 480.000 huishoudens onder ons waterschap. 50.000 daarvan krijgen nu bijvoorbeeld doordat ze een te laag inkomen hebben of hun baan zijn kwijtgeraakt al

De toenemende werkloosheid leidt tot hogere watersc­haps­ lasten kwijtschelding van hun waterschapsbelasting. Daar komen er nu zo’n 2000 per jaar bij, dus dat gaat heel snel. Als, zoals nu, 10 procent van de bevolking niet betaalt, dan betekent dat wel dat de rest daar voor moet opdraaien. De waterschapslasten stijgen dus, want de exploitatie blijft hetzelfde. Onze taken moeten wel uitgevoerd worden.’ Hoe gaat het met de kustverdediging? Er zijn toch meer zwakke schakels nu? ‘Niet bij ons. Het stuk van Hoek van Holland tot en met Den Haag is goed op orde. De zandmotor, die zand voor de kust opspuit, heeft goed werk verricht. En het ophogen van de boulevard in Scheveningen is inmiddels ook afgerond. Wij staan er dus goed voor. Alleen de zoetwatervoorziening vereist nog wel de nodige aandacht.’

LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2013

9

‘Er zijn in Groningen altijd sterke machtsrollen geweest. Daar wil ik vanaf’

KANDIDATEN VERWACHTE Roeland van der Schaaf

In drie PvdA-afdelingen vinden - voor het eerst voorverkiezingen plaats waarbij ook niet-leden mogen stemmen wie de lijsttrekker wordt bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar. De primeur van deze primaries is voor Groningen, Zoetermeer en Utrecht. Lokaal Bestuur vroeg de twee kandidaten voor het lijsttrekkerschap in Groningen hoe zij campagne gaan voeren, wat zij met de stad willen en hoe zij zich van elkaar onderscheiden. In Groningen kunnen stemmers zich sinds 8 oktober registreren. De uitslag wordt op 9 november bekend gemaakt.

KIRSTEN VERDEL FREELANCE JOURNALIST

10

Roeland van der Schaaf Wethouder en kandidaat lijsttrekker in Groningen Wanneer heb je bedacht dat je je in de strijd wilde mengen? ‘Dat moet eind juni, begin juli zijn geweest. Ik ben al lang actief binnen de PvdA. In november 2012 ben ik wethouder geworden, na een grote bestuurscrisis in de stad en de partij. Veel mensen in mijn omgeving vonden het een goed idee dat ik me kandidaat zou stellen voor het lijsttrekkerschap. Zelf was ik daar ook van overtuigd geraakt. Dat

Ik ben ervan overtuigd dat we met een goede campagne heel veel niet-leden kunnen trekken was pas nadat we als afdeling hadden besloten dat er voorverkiezingen, ook wel bekend als primaries, zouden komen.’ Hebben de primaries nog invloed gehad op je besluit? ‘Ik vond en vind het een goed idee om zowel leden als nietleden meer bij de partij te betrekken. Dus ik heb er zeker geen moeite mee, ik vind het juist goed dat Groningen dit nu zo oppakt.’ Verandert de komst van dit type voorverkiezingen de manier waarop je campagne voert? ‘Dat vind ik moeilijk te zeggen. Ik zit in het college, mijn tegenstander in de fractie. Je werkt allebei

in een team, dus je wilt elkaar ook niet beschadigen. Daarom is er afgesproken alleen in de laatste twee weken voor dat de stembus sluit campagne te voeren.’ Hoe ga je campagne voeren? ‘Ik heb een aantal mensen in mijn omgeving die me steunen. Die kring probeer ik nu zo groot mogelijk te maken. Er zijn enkele centrale debatten georganiseerd door de afdeling. Daar moet ik me dus op voorbereiden. Ik ga proberen opiniestukken geplaatst te krijgen en anderszins de media op te zoeken. En ik wil zoveel mogelijk mensen bezoeken, om ze ervan te overtuigen mee te doen aan de voorverkiezing en ze dan ook nog zo ver te krijgen dat ze op mij stemmen. Ik ga dus echt de wijken in.’ Hoe bepaal je wie je doelgroepen zijn en waar die zitten? ‘Goeie vraag. Het heeft natuurlijk geen zin de hele stad te benaderen. Dus eerst zoeken we naar groepen die de PvdA sympathiek zijn en daarna welke groepen daarvan bij mijn profiel passen.’ Wie zijn dat? ‘Ik heb veel contacten in de wijken. Mensen die vrijwilligerswerk doen, jongerengroepen, studenten, allochtonen. Vanuit mijn politieke activiteiten heb ik ook veel contacten binnen de onderwijs- en cultuursector en volkshuisvesting. Daar richt ik me ook op.’ Hoe werkt het precies, hoe kunnen niet-leden meedoen aan de voorverkiezing?

‘Sinds 8 oktober kunnen nietleden zich registreren. Vanaf eind oktober kunnen ze dan stemmen. Niet-leden hoeven niet te betalen, maar ze moeten wel een manifest ondertekenen dat landelijk door de partij is vastgesteld waarin staat dat ze onze beginselen ondersteunen. Daarnaast moeten ze zich legitimeren en aannemelijk maken dat ze in Groningen wonen. Dat kan door je te registreren met een geldig identiteitsbewijs en dan krijg je je stembiljet thuisgestuurd. Althans, als dat een adres in Groningen is. De andere manier is om een recent poststuk plus legitimatiebewijs te tonen. Stemmen van niet-leden tellen voor 50 procent mee, stemmen van leden voor de andere 50 procent.’ Wat als er maar heel weinig niet-leden stemmen? ‘Ik ben er van overtuigd dat we met een goede campagne heel veel niet-leden kunnen bereiken. De regels voor de voorverkiezingen zijn overigens opgesteld door het landelijk partijbureau.’ Jullie voeren dus maar twee weken campagne? Bepalen kiezers niet al veel eerder hun basisvoorkeur? ‘Ja misschien wel, maar je moet wel een campagneperiode afspreken anders voer je het hele jaar campagne. En het blijft intern, je moet wel samen kunnen blijven werken.’ Wordt er al veel over de voorverkiezingen gesproken in de stad? ‘Journalisten en maatschappelijke organisaties volgen het al wel. Ze vinden het een interessant experiment: wat betekent het, wat voor effect heeft het op de beeldvorming van mensen?’

‘We moeten meer naar buiten gericht gaan opereren’ INTUSSEN IN UTRECHT EN ZOETERMEER… Hoe gaat het met de primaries in de twee andere steden? In Utrecht zijn vier kandidaten: Gilbert Isabella, Bouchra Dibi, Gadiza Bouazani en Marleen Haage. Van deze vier kandidaten zullen, na een interne ledenraadpleging, drie kandidaten doorgaan naar de tweede ronde van de brede voorverkiezing. Van 19 oktober tot en met 9 november kunnen leden en niet-leden in Utrecht hun stem uitbrengen. De uitslag wordt op die laatste dag, ‘Super Saturday’ genoemd, bekend gemaakt. In Zoetermeer zijn drie kandidaten, te weten Taco Kuiper, Margot Kraneveldt en Frans Muijzers. PvdA-leden en geregistreerde kiezers konden in Zoetermeer tussen 12 en 19 oktober digitaal, schriftelijk, telefonisch of persoonlijk in een stembureau hun stem uitbrengen. Zaterdagavond 19 oktober is de uitslag bekend gemaakt. Te laat voor ons om daar in deze editie nog melding van te kunnen maken.

EN VEEL VAN PRIMARIES Foto’s Jurjen Sietsema

Carine Bloemhoff Wat zijn je kernpunten? ‘Mijn boodschap ontwikkelt zich altijd, maar het komt er op neer dat ik me als teamspeler wil neerzetten. Er zijn altijd sterke machtsrollen geweest in Groningen, daar wil ik van af. Ik wil laten zien dat ik samen kan werken. Ik hoef niet per se zelf te scoren. Daarnaast wil ik dat de gemeente beter aansluit bij wat er in de samenleving speelt. Verder wil ik me sterk maken voor werkgelegenheid en het verbeteren van de leefbaarheid in woonwijken.’ Hoe onderscheidt dit zich van Carine? ‘Dat vind ik moeilijk. Zij is natuurlijk een prima raadslid en zou ook een goede lijsttrekker zijn. Inhoudelijk verschillen we natuurlijk niet veel van elkaar, het gaat dus over de vraag hoe overtuigend je bent.’ Willen kiezers niet liever iets over inhoud horen dan over bestuursstijlen? ‘Dat denk ik wel ja, maar over 90 procent zijn we het wel eens.’ Hoe bereik je zoveel mogelijk niet-leden? ‘Eigenlijk een beetje hetzelfde als de leden. Via social media, brochures, uiteraard veel bellen, maar ook door zichtbaar te zijn op manifestaties en door verenigingen op te zoeken waar mensen zitten die wat kunnen betekenen. Dat verandert allemaal niet door de komst van voorverkiezingen.’

Carine Bloemhoff Vicefractievoorzitter en kandidaat lijsttrekker in Groningen Waarom doe je mee aan de voorverkiezingen? ‘Ten eerste vind ik dat er een nieuwe politieke stijl nodig is in Groningen. We hebben een bestuurscrisis achter de rug. Het is duidelijk dat een ouderwetse, hiërarchische bestuursstijl niet meer kan. We moeten veel meer naar buiten gericht opereren en vakbonden, maatschappelijke organisaties en bewoners beter betrekken bij het politieke proces. Ten tweede geloof ik dat Groningen een sociale stad moet zijn. We zijn de laatste jaren vooral met infrastructurele en andere ‘harde’ projecten in het nieuws geweest, daardoor zijn andere, typisch sociaaldemocratische punten, onderbelicht geraakt, zoals de aanpak van jeugdwerkloosheid en investeren in beter onderwijs.’ Is je keuze om je kandidaat te stellen beïnvloed door de introductie van open voorverkiezingen? ‘Zeker. Ik ben erg voorstander van primaries. Het is belangrijk dat de PvdA de ramen open gooit. Dat biedt ook kansen om een voorsprong te krijgen op andere partijen. Mensen die normaal misschien niet betrokken zijn bij politieke campagnes omdat ze het een te grote drempel vinden om lid te worden van een partij kunnen we nu door persoonlijk contact wellicht wel betrekken.’ Hoe ga je dat dan doen? ‘Haha, ik wil natuurlijk niet mijn volledige strategie op tafel leg-

gen, maar we willen echt wel een grassroots campagne voeren, canvassen dus bijvoorbeeld. Ik wil zoveel mogelijk het persoonlijke gesprek met mensen aangaan.’ Durf je de opkomst onder niet-leden in te schatten? ‘Dat vind ik wel lastig. Er is door de partij onderzoek gedaan naar primaries. Daaruit blijkt een potentie van zeker meer dan 1000 niet-leden die mee zouden willen stemmen. Van de 1200 leden in Groningen gaan er waarschijnlijk 300 stemmen. Leden tellen in dat scenario dus zwaarder mee, er van uitgaande dat we veel meer niet-leden mee krijgen in de primaries.’ Mogen jullie als je langs de deur gaat eigenlijk ter pekke mensen registreren? ‘Nee, dat mag niet. Daar krijgen we onafhankelijke teams voor mee die dat wel mogen. Zowel Roeland als ik hebben recht op een x-aantal ‘registratie-uren’ waarbij die teams mee komen. Mensen moeten zich dan legitimeren en een verklaring ondertekenen. Ze kunnen ook naar enkele vooraangewezen locaties komen en zich daar registreren, maar dan moet je behalve je legitimatie ook nog een brief meenemen van een officiële instantie waarop je adres staat. Ik vind de drempel voor deelname vrij hoog, online registreren kan ook al niet, dus ik weet niet of het volle potentieel uit dat onderzoek wel gehaald kan worden. Maar daar gaan we natuurlijk wel voor.’

Waarom voeren jullie pas de laatste twee weken campagne? ‘Roeland wil graag alleen die laatste twee weken. Ik ben het wel met hem eens dat je dan full swing moet gaan, in die ‘hete weken’, maar daaraan voorafgaand moet ook veel gebeuren. Zodra je je kandideert is de campagne los, vind ik. Wij zijn dus al wel bezig met voorbereidingen. ’ Op welke doelgroepen richt je je? ‘Ik vind mezelf kandidaat van alle Groningers, maar ik richt me specifiek op mensen die de sociale

Deze primaries bieden ons een kans om een voorsprong te krijgen op andere partijen kant heel belangrijk vinden. Ik ben ook relatief jong met mijn 30 jaar, dus jongeren en young professionals, daar wil ik me ook op richten.’ Met welke boodschap doe je dat? ‘Ik heb twee boodschappen: ‘een nieuwe tijd vraagt om nieuwe politiek’ en ‘het sociale hart van Groningen is belangrijk.’ Die nieuwe politiek betreft niet alleen de partij zelf. Mensen willen meer betrokken zijn bij hun stad, zij weten het beste hoe ze de buurt kunnen inrichten. En om zoveel mogelijk niet-leden naar de stembus te krijgen maken we nu natuurlijk al lijsten met potentiële supporters.’

Komt Roeland niet met eenzelfde soort verhaal? ‘Dat is wel een risico, vooral omdat Roeland al een deel van mijn verhaal heeft overgenomen. Ik heb de afgelopen jaren veel gedaan aan het sociale gezicht van de PvdA. Ik heb veel met vakbonden gewerkt, ik ben opgekomen voor gesubsidieerde arbeid, heb me hardgemaakt voor beter armoedebeleid. Mijn boodschap past dus ook bij mijn gedrag. Dat is wel belangrijk.’ Zijn er inhoudelijke verschillen? ‘Roeland is wethouder ruimtelijke ordening. Ik doe werkgelegenheid en sociale zaken. Hij kan dezelfde thema’s aansnijden, maar er zijn wel accentverschillen. Het is lastig om de ander af te vallen, dat wil je niet. Ik probeer niet in te gaan op de vraag waar ik tégen ben, maar te laten zien waar ik vóór sta.’ Hoe voorkom je dat het landelijke, negatieve sentiment over de PvdA overslaat naar Groningen? ‘Dat kan niet volledig. Lokale verkiezingen zijn altijd ook een soort referendum over de landelijke politiek. Maar lokaal kun je wel zetels extra winnen of verliezen met je eigen verhaal en inzet. Mijn inzet is qua verhaal gericht op sociaal beleid en qua inzet op een zo persoonlijk mogelijke benadering van kiezers.’

LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2013

11

Raa

dsve

rkie

zing

en 2

014 Nog krap vijf maanden, en dan gaat Nederland weer naar de stembus om nieuwe gemeenteraden te kiezen. Hoe bereiden we ons als PvdA voor op die verkiezingen? Wat gaan we doen om straks een mooie uitslag te krijgen? Lokaal Bestuur vroeg drie lijsttrekkers uit verschillende windstreken om tot en met de verkiezingen een dagboek bij te houden. In dit eerste deel stellen zij zich voor.

UIT HET DAGBOEK VAN EEN LIJSTTREKKER LEO JONGEN, LIJSTTREKKER PVDA KERKRADE

WIJ GAAN ERVOOR! Even voorstellen: mijn naam is Leo Jongen, 54 jaar en geboren en getogen in Kerkrade. Ik ben al bijna 30 jaar getrouwd met Irene en we hebben samen twee kinderen, Ivo (20) en Myrna (18). In 1998 ben ik via een wervingsactie van de PvdA-Limburg in contact gekomen met de partij en heb mij toen op één van de regionale lijsten verkiesbaar gesteld voor de Provinciale Staten (nummer 22). Na de Statenverkiezingen heb ik mij in het voorjaar van 1999 aangesloten bij de Kerkraadse afdeling, toen nog een kleine groep van actieve politici. Van 2000 tot 2010 ben ik respectievelijk burgercommissielid, raadslid, vicefractievoorzitter en fractievoorzitter geweest. In die tijd heb ik met veel leuke collega’s gewerkt en veel politieke ervaring opgedaan. Naast mijn baan als leidinggevende bij respectievelijk de Sociale Verzekeringsbank in Roermond en AZL pensioen en managementadvies in Heerlen, was het wel een zeer drukke tijd. In 2010 waren de verkiezingen voor ons in Kerkrade een groot succes. Wij wisten tegen de landelijke trend in een zetel te winnen en gingen van zeven naar acht zetels (van de 29). Ralf Krewinkel was in 2010 onze lijsttrekker en onder zijn bezielende leiding wisten wij een zeer goede plaatselijke campagne te voeren. Ik werd naast Ralf de tweede wethouder voor de PvdA in het college van Kerkrade. Sinds het vertrek van Ralf – hij werd in mei 2011 burgemeester van de gemeente Beek – heb ik een uitgebreide portefeuille: WMO, maatschappelijk zorg, ouderenbeleid, volksgezondheid, welzijn, sport, wijkontwikkeling en wijkwethouder van Kerkrade-Oost. Door onenigheid binnen de fractie zijn in september 2011 helaas twee fractieleden overgestapt naar een plaatselijke partij. Maar we zijn nog steeds de grootste partij in Kerkrade en hebben twee fulltime wethoudersposten kunnen behouden. Dit voorjaar heeft de ledenvergadering mij unaniem gekozen als de nieuwe lijsttrekker voor de verkiezingen in maart 2014. Voor mij een opsteker om met veel inzet en enthousiasme met ons team de komende campagne in te gaan, waarbij ons doel is de grootste partij in de gemeenteraad te blijven. Wij gaan ervoor! www.pvdakerkrade.nl

12

YES, I AM… De campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 kan beginnen. Genoeg te doen, lijkt mij, na de laatste opiniepeilingen... Dat is natuurlijk leuk, lijsttrekker, maar wie ben ik dan? Ik ben 55 jaar, woon in Voorburg, ben fractievoorzitter in Leidschendam-Voorburg en oud-voorzitter van het afdelingsbestuur. Ooit, toen we net in Voorburg woonden, de eerste twee kinderen geboren waren en ik meende wel wat tijd over te hebben, ben ik lokaal politiek actief geworden. Inmiddels hebben we vier puberende kinderen (18, 16, 14 en 11 jaar). Ik heb ook nog een ‘gewone’ baan als plaatsvervangend directeur Water en Bodem bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu en een ‘hobby’baan als gymjuf voor peuters en kleuters. Er blijft van die vermeende vrije tijd weinig over, maar leuk blijft het! Leidschendam-Voorburg is een groene, middelgrote gemeente met 72.000 inwoners, met een actieve PvdA-afdeling. In de gemeenteraad bezetten we vijf van de 35 zetels en leveren we met Gregor Rensen een hele goede wethouder voor onder meer sociale zaken, re-integratie en sport. Jammer dat hij net heeft laten weten na maart 2014 te stoppen! Onze coalitie bestaat uit VVD, CDA, D66 en de PvdA. Een grote coalitie dus, waar het altijd opboksen blijft tegen de VVD met tien zetels en twee wethouders. Hoewel de samenwerking goed verloopt, is een coalitie van vier partijen niet altijd even makkelijk. De oppositie heeft slechts negen oppositiezetels, waarvan zes bij een lokale partij. Dat betekent een cynische oppositie en je krijgt al heel snel het verwijt van een dichtgetimmerde coalitie. Het valt niet mee om in zo’n brede coalitie je eigen geluid te laten horen. Gelukkig werken we als fractievoorzitters prima samen en zijn de individuele verhoudingen binnen de raad meestal erg goed. Eind september heeft onze Algemene Ledenvergadering een sterke kandidaten­lijst vastgesteld plus een verkiezingsprogramma, met de nadruk op jeugdwerkloosheid, ondernemers in de wijk en behoud van sociaal beleid. We zijn er bewust vroeg mee, want zo kunnen we nu al met de eerste tien van de lijst actief aan de slag. Een campagne is niet de laatste weken voor de verkiezingen de deuren langs gaan en op de markt staan. Campagne voer je als raadslid vier jaar lang. Hoeveel burgers, scholen, woonzorgcentra, winkelcentra, speeltuintjes en organisaties wij de afgelopen 3,5 jaar hebben bezocht, is niet meer te tellen. Juist die contacten zijn de interessantste kant van het werk! Een bewoonster van een zorgcentrum die gelijk alle fotoalbums wil laten zien. Een boksschool midden in een multiculturele wijk. Een welzijnsorganisatie met 800 vrijwilligers. Een wanhopige schooldirecteur die nog geen nieuwe huisvesting heeft. Een vaartocht met een echte trekschuit (en trekpaard) langs de mooie Vliet. De oude Herenstraat met mooie winkeltjes, ook al staan er veel leeg. Het raadswerk biedt zoveel dat ik me weer verkiesbaar heb gesteld. Als lijsttrekker ga ik me komende maanden helemaal suf lopen voor de partij. En voor onze mooie gemeente natuurlijk! Foto Pieter Lagas

leidschendamvoorburg.pvda.nl

MARJAN VAN GIEZEN, LIJSTTREKKER PVDA LEIDSCHENDAM-VOORBURG ROEL VOGELZANG, LIJSTTREKKER PVDA OPSTERLAND

OPHOUDEN MET HAAGS GEKLOOI Op 4 september ben ik gekozen als lijsttrekker (moeten we ook eens iets anders voor verzinnen) van de PvdA in de gemeente Opsterland in Fryslân. In dit eerste dagboek een schets van Opsterland en van mijzelf. Opsterland is de bakermat van het socialisme. Domela Nieuwenhuis heeft zijn sporen hier verdiend en nagelaten in zijn strijd tegen onrecht en uitbuiting. In onze gemeente is het Domela Nieuwenhuiswandelpad en zijn standbeeld staat niet alleen op het Nassauplein in Amsterdam maar ook in Nijbeets. De geschiedenis van het socialisme wordt tot uitdrukking gebracht in het museum in Gorredijk en het Damshûs in Nijbeets. Opsterland telt zeventien dorpen. Het is een prachtige woongemeente met bossen, water en veel recreatie, vooral in de prachtige natuur van Bakkeveen. In onze gemeente wordt nog veel Fries gesproken. Wie ben ik? Ik ben 67 jaar, woon in Beetsterzwaag en heb tot mijn 65ste gewerkt bij of voor de gemeentelijke overheid in diverse functies (directeur, gemeentesecretaris, adviseur en coach). Na anderhalf jaar van mijn pensioen te hebben genoten ben ik weer op interim-basis aan de slag gegaan als gemeentesecretaris/algemeen directeur van Terschelling. Daarmee ben ik 3 september jl. gestopt. Ik heb dus nu weer meer tijd voor de politiek. Vanaf mijn 18de jaar ben ik politiek en maatschappelijk actief geweest. Van 1983-1991 was ik lid van Provinciale Staten voor Progressief Fryslân (het huidige GroenLinks). Ik ben nu ruim twintig jaar lid van de PvdA en bij de vorige raadsverkiezingen weer actief geworden binnen de gemeentepolitiek. De afgelopen jaren was ik lid van de raadscommissie Mienskip. Ik houd van het politieke bedrijf en heb een passie voor hedendaagse sociaaldemocratische idealen (zoals de waardendiscussie binnen onze partij). Ik ben een kind van een gereformeerde moeder en een communistische vader. Rechtvaardigheid was een belangrijke waarde bij ons thuis en ik ben nog steeds blij met deze ‘besmetting’. Ik ben bijna 45 jaar getrouwd met Anke en we hebben twee kinderen en twee kleinkinderen. Begin deze maand hadden we onze raadsexcursie naar den Haag. In Nieuwspoort hebben we gesproken met alle noordelijke Kamerleden. Lutz Jacobi en Jacques Monasch waren daar ook bij. Ik heb tegen Jacques gezegd dat het snel afgelopen moet zijn met het Haagse geklooi omdat dit anders de lokale verkiezingen veel pijn gaat doen en dat kan ons wel eens heel veel sociaaldemocratische bestuurskracht gaan kosten. Volgende keer meer over ons verkiezingsprogramma en de campagne. Meer informatie vind je op onze website pvdaopsterland.nl

LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2013

13

stelling

PARTICIPATIE Elke maand legt Lokaal Bestuur een stelling of dilemma aan je voor. Vorige keer was dat:

Het kabinet doet voldoende om de participatiemaatschappij mogelijk te maken. We kregen de volgende reacties:

Willem de Jager, wethouder onderwijs, sport, werk en inkomen in Lelystad Gelukkig bestaat de participatiemaatschappij al. Dagelijks zijn 5,5 miljoen vrijwilligers en 3,5 miljoen mantelzorgers actief. Met of zonder dit kabinet. Aan de andere kant telt Nederland momenteel bijna 700.000 werklozen, heeft één op de zeven minderjarigen een indicatie voor professionele jeugdzorg of speciaal onderwijs en zijn de kosten voor gezondheidszorg in 30 jaar tijd maar liefst verachtvoudigd. Dat moet en kan anders. Daarom snap ik de beweging die het kabinet wil maken heel goed. Tegelijkertijd maak ik me als wethouder zorgen over de financiële uitvoerbaarheid, de mate van beleidsvrijheid en de eventuele bureaucratische rompslomp. Daar kan dit kabinet het verschil maken. Voor mij blijft solidariteitsbesef echter de basis. Om solidair te zijn hebben mensen perspectief nodig. Dat perspectief moet antwoord geven op de vraag waar wij ons geld mee gaan verdienen om onze welvaart voor de toekomst te waarborgen. En juist dit perspectief heeft het kabinet nog onvoldoende ingekleurd. Jacqueline van den Bergh, raadslid in Dordrecht Ik wil het vooral hebben over de inzet van de PvdA, want Jetta Klijnsma en Martin van Rijn hebben een belangrijke vinger in de pap met de nieuwe wetgeving. De PvdA doet er mijns inziens verstandig aan om het woord Participatiemaatschappij beter te omschrijven. Het klinkt hard en het associeert met allemaal nare zaken: alle rechten worden je ontnomen en jan en alleman moet voortdurend van alles doen (liefst full time werken en voor heel je omgeving zorgen - ook persoonlijke verzorging), zelfs kinderen in huishoudens kunnen verplicht worden tot werk. Althans dat kunnen gemeenten ervan maken. Ook WSW’ers zijn niet veilig. Begeleid werkers

kunnen bij reguliere werkgevers gaan werken, maar bij terugkeer zijn ze hun WSW-status kwijt en dreigt de bijstand. Dit schrikt af om bij reguliere werkgevers aan de slag te gaan. Ook hier kunnen gemeenten ervoor kiezen de begeleid werkers tegemoet te komen, maar uit geldnood zal dit niet zo snel gebeuren. De uitgangspunten zijn goed: je doet gewoon mee in de maatschappij. En als je niet kunt, dan zijn er voorzieningen. Alle formele rechten zijn vervallen, maar ik vind dat er meer duidelijkheid moet komen wanneer je wel in aanmerking komt. Het mag geen casinobeleid worden, bij de ene gemeente dit, bij de andere dat, in dit geval dit, en in een ander gelijk geval weer wat anders. Er moet meer duidelijkheid komen over rechten en plichten en over wat mensen zelf kunnen betalen en in welke gevallen. Een vangnet alleen voor mensen die echt geen sociaal netwerk hebben en geen geld, voedt de tweedeling. Mensen met geld bemoeien zich straks nergens meer mee en regelen alles zelf wel, en mensen met weinig inkomen zijn overgeleverd aan allerlei vrijwilligers (netwerken).  Dit gevaar moet de overheid - en zeker de PvdA - erkennen, en daarover moet meer zekerheid komen in de Participatiewet. Erken dat je er bent voor mensen die het moeilijk hebben, maar isoleer ze niet in de maatschappij door zo de nadruk te leggen op sociale netwerken. En heb er oog voor dat door de forse bezuinigingen en het terugdringen van professionele hulp er maatschappelijke schade kan ontstaan. Goede hulp blijft te lang uit en door massale ontslagrondes bij instellingen verdwijnt er kennis en expertise en worden veel professionals werkloos. Er moet een heldere structuur en regelgeving komen, ook voor de vrijwilligers netwerken. Als die duidelijkheid gegeven wordt, dan kunnen allerlei maatschappelijke initiatieven een waardevolle aanvulling zijn op een socialere samenleving. Voldoende budget voor de gemeenten om hun nieuwe taken uit te voeren zal ronduit slechte maatregelen kunnen voorkomen. Tot slot moet de persoonlijke verzorging goed gewaarborgd zijn. Dat doen alleen professionals. 

REACTIES WELKOM Wil je reageren op wat je in deze Lokaal Bestuur leest? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat je mailtje uiterlijk maandag 18 november in ons bezit is, dan kunnen wij het in het gecombineerde december-januarinummer plaatsen.

Ruud Braak, wethouder werk en inkomen, WMO, welzijn en burgerparticipatie in Lansingerland Als het kabinet het over participatie heeft, lijkt dat vooral een synoniem te zijn voor het verschuiven van verantwoordelijkheden. Zorgbehoevenden worden meer verantwoordelijk voor eigen zorg en gemeenten krijgen meer (zorg)taken, maar met gekort budget.

Het kabinet vult de participatiesamenleving niet in. Hier ligt een belangrijke taak voor gemeenten! De gemeente Lansingerland stimuleert eigen initiatief bij zelfredzame mensen, maar laat kwetsbare mensen niet in de steek. Een participatiesamenleving is in onze ogen méér dan een antwoord op extra gemeentelijke taken door de decentralisaties. Lansingerland faciliteert participatie met de ambitie om in de samenleving aanwezig sociaal kapitaal maximaal tot bloei te

laten komen. 2013 is uitgeroepen tot ons jaar van de burgerparticipatie. Dat heeft mooie resultaten opgeleverd: van de aanleg van een natuurspeeltuin in het gemeentepark tot het opstellen van een wijkplan waarin bewoners en gemeente gezamenlijk een toekomstagenda hebben afgesproken. Ik zie participatie niet als afschuiven, maar als goede (zorg)samenwerking tussen gemeente en inwoners.

Volgende keer dit dilemma:

De jeugdzorg wordt een verantwoordelijkheid van de gemeente. Een hele operatie. Omdat de nieuwe taken alleen goed kunnen worden uitgevoerd als er wordt samengewerkt met andere gemeenten is regionale samenwerking niet alleen gewenst maar op sommige onderdelen zelfs verplicht. Jullie PvdA-wethouder is daarom samen met bestuurders uit omliggende gemeenten voortvarend aan de slag gegaan. Dit heeft geleid tot een regionaal akkoord dat aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. Volgens de wethouder kan het akkoord niet zomaar gewijzigd worden. ‘Ik zal de opmerkingen van de raad meenemen naar ons regio overleg, maar daarin vertegenwoordig ik natuurlijk maar 1 van de 15 stemmen.’ Inhoudelijk vind je dat de wethouder een goede klus geklaard heeft, maar de oppositie voelt zich buitenspel gezet. Geef je de wethouder groen licht?

Mail je reactie (max 150 woorden) en foto naar [email protected]

UITSTERVEN JONGE POLITICI DREIGT IN DRENTHE Jonge PvdA-politici in Drenthe maken zich zorgen over de vergrijzing van de lokale en provinciale politiek. In een brief roepen zij de afdelingsbesturen en het gewest Drenthe op om ervoor te zorgen dat het voor jongeren aantrekkelijker wordt om politiek actief te worden.

in Lokaal Bestuur van juni jl. Zij schreef dat de gemiddelde leeftijd van PvdA-raadsleden landelijk 53 jaar is. ‘In Drenthe ligt dit nog bijna twee jaar hoger, op 54,9’, aldus de jongeren. Er is in Drenthe niet één raadslid onder de 30. Nog geen 10 procent is onder de 40 en 44 procent is ouder dan 60 jaar.

De jonge raadsleden Rieja Raven (MiddenDrenthe), Mark Tuit (Hoogeveen), Rolf Albring (Coevorden), Serkan Ozkan ( Emmen) en Statenlid Peter Zwiers wijzen erop dat drie jonge politici in Drenthe onlangs hebben laten weten niet beschikbaar te zijn voor een volgende raadsperiode. ‘Daarmee dreigt het uitsterven van jonge politici binnen onze partij. En dat vinden wij een serieus probleem.’

De jonge politici roepen de afdelingsbesturen en het gewest op, te werken aan een politiek klimaat waarin ook jongeren zich thuis voelen en tot hun recht komen, jongeren met jongeren te werven, aan verwachtingsmanagement voor jongeren te doen en ze de ruimte te bieden om de politiek te ontdekken. ‘Zeg vooral niet: maar dat hebben we al eens gedaan en dat werkt niet. Dat is een te veel gehoorde zin binnen de PvdA waarmee je jongeren afstoot.’

In hun brief verwijzen de jongeren naar een column van CLB-secretaris Jacqueline Kalk

Reacties naar Peter Zwiers, [email protected]

THEMANUMMER WERK Lokaal Bestuur is bezig met de voorbereiding van een themanummer over werk. We zijn met name geïnteresseerd in lokale en regionale initiatieven

Alle andere kopij voor dat nummer moet ook op 18 november in ons bezit zijn. Je kunt je bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, email: [email protected]

van PvdA’ers om mensen (weer) aan het werk te krijgen. Ken jij een concreet

De sluitingsdatum voor het gecombineerde februari is maandag 6 januari.

Reacties graag naar eindredacteur Jan de Roos, e-mail [email protected]

14

voorbeeld dat ook anderen kan inspireren? Laat het ons dan weten.

in memoriam

uit de kamer

Ko Wierenga 1933 – 2013 Foto Evertjan Hannivoort/Wikipedia

Oud-burgemeester van Enschede

Op zaterdag 21 september overleed op 80-jarige leeftijd Ko Wierenga. Hij was burgemeester van Enschede van 1977 tot 1994. Enschede was destijds toe aan een ander type burgemeester. Het moest een veertiger zijn met uitgesproken opvattingen. En hij of zij moest goede contacten in het Haagse hebben. Aan dat profiel voldeed Ko. Hij was al tien jaar prominent lid van de Tweede Kamer en werd genoemd als toekomstig minister van Economische Zaken. Na de ineenstorting van de textielindustrie werd Enschede gedomineerd door leegstaande fabriekscomplexen en was er een hoge werkloosheid. Ko zette zich onvermoeibaar in voor een nieuwe toekomst voor de stad en wist, ook door de contacten die hij in Den Haag had, vele projecten op de rails te krijgen. Van Muziekcentrum tot renovatie van de schouwburg, van voetbalstadion tot Business en Science Park, van aanleg van het stadserf tot de concentratie van hoger onderwijs in de stad – hij kreeg het voor elkaar aan Enschede een nieuwe toekomst en ambitie te geven.

Daarnaast was hij bezig met de bestuurlijke structuur van de regio Twente. Hij was voorstander van de vorming van de provincie Twente met natuurlijk Enschede als hoofdstad. De provincievorming ging uiteindelijk niet door. Daarna kwam het Stedelijk Knooppunt Twente. Ko stelde al snel voor om Enschede en Hengelo te fuseren tot de Dubbelstad Twente om een grotere bestuurskracht te verkrijgen. Veel overleg met het Hengelose college volgde. Totdat de Hengelose kiezers de fusie afstemden. Een overtuigd sociaaldemocraat, een ambitieus visionair en een groot bestuurder. Hij was een van de belangrijkste grondleggers van de stad zoals we die nu kennen. Enschede heeft heel veel aan hem te danken. Laurens van Lier    Fractievoorzitter PvdA Enschede

Foto Jan de Roos

TON LANGENHUYZEN BELEIDSMEDEWERKER TWEEDE KAMERFRACTIE TEL. 070-3182792, [email protected]

TABAKSWET

D

at roken slecht voor de gezondheid is, hoefde niemand voormalig huisarts en ‘vers Kamerlid’ Marith Rebel te vertellen. Zij voerde het woord bij het wetsvoorstel om de minimumleeftijd voor het kopen van tabak te verhogen van 16 naar 18 jaar. Omdat verslavingen vaak op de middelbare school ontstaan, is het van groot belang om juist op die leeftijd te voorkomen dat jongeren gemakkelijk aan tabaksartikelen kunnen komen. Het is niet aanvaardbaar dat een kwart van de jongeren van 16 en 17 jaar nog rookt. Maar met een verhoging van de minimumleeftijd alleen ben je er nog niet: als de nieuwe minimumleeftijd niet wordt gehandhaafd, blijft de wet een dode letter. De verhoging naar 18 jaar maakt het in ieder geval eenvoudiger dat scholen en schoolpleinen rookvrij worden. De handhaving wordt al een stuk moeilijker als het om de verkoop van tabak gaat. Nu slagen vrijwel alle jongeren onder de 16 jaar er nog in om sigaretten te kopen. Zonder aanvullende maatregelen zal een verhoging van de leeftijdsgrens in de praktijk weinig uithalen. Rebel drong aan op strengere controle op de verkoop van tabak. Daarnaast vroeg zij staatssecretaris Van Rijn van VWS om te onderzoeken welke maatregelen nog meer effectief zijn bij het ontmoedigen van roken onder de 18. Hierbij valt te denken aan maatregelen van het aanpassen van de verpakkingen (‘plain packaging’), meer handhavingscapaciteit tot en met het verminderen van het aantal verkooppunten.

BIERMARKT

T

Rein Welschen 1941 – 2013 Foto gemeente Eindhoven

Oud-burgemeester van Eindhoven

ijdens een recent Algemeen Overleg over marktwerking en mededinging stond ook de biermarkt op de agenda. Daar blijkt van alles mis te zijn. Zo is het verschil tussen de prijs van bier in de horeca en in de supermarkt opvallend groot. Opmerkelijk is ook dat in Duitsland een vat bier ongeveer 40 euro per vat kost en in Nederland ongeveer 120 euro. Dit duidt er op dat op de Nederlandse biermarkt geen volledige vrije markt is waar alleen vraag en aanbod de prijs bepalen. In Nederland hebben de vier grootste brouwers 87% van de biermarkt in handen en daarbinnen heeft Heineken bijna de helft van de markt. Ook het feit dat veel caféhouders door middel van afnameverplichtingen aan bepaalde brouwers verbonden zijn, is een indicatie dat de biermarkt op slot zit. Mei Li Vos stelde dat het moei­ lijk is om een eenduidige verklaring voor de hoge prijzen te vinden. Waarom kopen caféhouders geen eigen tapinstallatie en waarom kopen zij geen goedkoop Duits bier in? En waarom is het verschil tussen de prijs van bier in cafés en in winkels in Nederland zoveel groter dan in Duitsland? Vos drong in het overleg met de minister van Economische Zaken aan op meer transparantie op de biermarkt. Daarnaast moet Koninklijke Horeca Nederland (KHN) er zelf voor gaan zorgen dat de caféhouders professionaliseren, moet KHN zijn leden beter gaan ondersteunen met collectieve inkoop en het beschikbaar stellen van goedkopere tapinstallaties.

TOPINKOMENS EN GEMEENTEN

Rein Welschen begon zijn politieke loopbaan in zijn geboortestad Breda. Hij was er afdelingsvoorzitter, gewestbestuurder, gemeenteraadslid en wethouder voor de PvdA. In 1987 werd Rein gedeputeerde in Noord-Brabant, waar hij grote indruk maakte als kundig en krachtig bestuurder. Kort nadat Rein Welschen in 1992 burgemeester van Eindhoven werd, ging DAF Trucks failliet en voerde Philips Operatie Centurion door. In de regio Zuidoost-Brabant gingen duizenden banen verloren. Welschen nam de regio bij de hand. Hij vond dat Zuidoost-Brabant zijn kaarten moest zetten op kennis, innovatie en technologie. In Brussel, Den Haag en bij de provincie wist hij voor dat visioen geld en enthousiasme los te peuteren. Samen met vele anderen legde hij een nieuw fundament onder de stad. Overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen sloegen de handen ineen en voorzagen de economie en de werkgelegenheid van nieuwe impulsen. Deze ‘triple helix’ vormt nog steeds de basis voor Brainport regio Eindhoven. Rein was een scherpe analyticus. Een bouwer met een ideaal. Een verbinder, met een grote gave voor spreken in het openbaar. Warm, hartelijk, sociaal en toegankelijk. Zijn hart klopte in het bijzonder voor de mensen die het tempo van onze samenleving niet kunnen bijbenen. Rein kroop onder de huid van de Eindhovenaren en was graag onder de mensen. Bijvoorbeeld tijdens carnaval, of na afloop

van de jaarlijkse herdenking van de bevrijding van de stad (18 september 1944). Na de officiële plichtplegingen kon hij dan met zijn vrouw Anneke van het stadhuis naar uitgaansstraat Stratumseind wandelen ‘om te gaan kijken hoe onze jeugd het doet. Tijdens zijn burgemeesterschap liep Rein enkele diepe krassen op zijn ziel op. De Herculesramp op Eindhoven Airport, waarbij 34 inzittenden omkwamen, greep hem bijzonder aan. Hij kreeg stevige kritiek te verwerken, vanuit de pers maar ook van nabestaanden. Dat het hem niet lukte het model van de stadsprovincie te realiseren, stelde hem diep teleur en deed hem in 2003 besluiten zijn ambt neer te leggen. Rein Welschen, drager van de Provinciepenning en houder van de Penning van de Stad Eindhoven, overleed op 17 september 2013. We verliezen in hem een uiterst kundige en toegewijde bestuurder en een bijzonder beminnelijk mens.. Rob van Gijzel Burgemeester van Eindhoven

V

anaf januari 2013 is de Wet Normering Topinkomens (WNT) in werking getreden. Voor het grootste deel van de instellingen uit de publieke en semi-publieke sector betekent dit dat de hoogste inkomens niet boven de wettelijke norm van ruim 185.000 euro (de voormalige Balkenendenorm) mogen komen. Voor de zorgsector gelden voorlopig nog andere afspraken. Topbestuurders in de zorg vallen pas over enkele jaren onder de WNT-norm. Maar dat wil niet zeggen dat er niet al vóór die tijd druk kan worden uitgeoefend om ervoor te zorgen dat die instellingen hun bestaande topinkomens matigen. Het belangrijkste instrument daartoe vormen de subsidies die gemeenten of andere overheden verstrekken. De gemeente Eindhoven heeft eerder besloten dat gesubsidieerde instellingen niet meer dan de WNT-norm mogen betalen. Deze voorwaarde wil de gemeente verbinden aan het verlenen van subsidies. In het geval van de door de gemeente gesubsidieerde verslavingsinstelling NovadicCentron leidde dit tot juridisch getouwtrek. Onlangs heeft de gemeente Rotterdam besloten dat gesubsidieerde zorginstellingen die hun topbestuurder meer dan de WNT-norm betalen op hun subsidie worden gekort. Wethouder Marco Florijn wil instellingen die na 1 januari 2015 nog salarissen boven de WNT-norm uitkeren, met het bedrag dat boven die norm wordt betaald korten. Alleen al in Rotterdam zijn er 32 bestuurders die meer dan die ruim 185.000 euro verdienen, waarvan één zelfs meer dan 300.000 euro. Voor John Kerstens en Otwin van Dijk was dit meer dan genoeg aanleiding om via Kamervragen dit probleem opnieuw onder de aandacht van de ministers van BZK en VWS te brengen. Zij willen weten wat die ministers gaan doen om gemeenten te stimuleren het Rotterdamse voorbeeld te volgen. Daarnaast vragen Kersten en Van Dijk onder andere om in overleg met de VNG tot afspraken te komen, het liefst op te nemen in de model-­ subsidieverordening van de VNG.

LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2013

15

de achterkant

< Oude Glorie Jong Talent > Gesprekken met voormalige PvdA-bestuurders uit gemeente en provincie over toen en nu, en met jonge PvdA’ers over politiek en toekomst. TEKST EN FOTO: JAN DE ROOS

Eigenlijk mag je voor ‘Jong Talent’ niet ouder zijn dan 30. Maar voor de waterschappen maken we een uitzondering. De gemiddelde leeftijd van de PvdA-vertegenwoordigers in deze bestuurslaag is 60 jaar, en dus is het met een kaarsje zoeken naar talentvolle jonge vertegenwoordigers. Jikke Balkema is er zo één. Ze is als 32-jarige veruit de jongste van dit gezelschap, en waarschijnlijk zelfs de jongste waterschapsbestuurder van heel Nederland. Jikke is een echte ‘watervrouw’, zo laat haar cv zien. Als adviseur waterbeheer en ruimtelijke ordening bij adviesbureau Tauw houdt ze zich beroepsmatig met water bezig. Daarnaast heeft ze sinds januari 2009 zitting in het Algemeen Bestuur van hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. En in haar vrije tijd is ze ook graag op het water te vinden, als lid van roeivereniging Viking. ‘Vroeger ging ik vaak zeilen met mijn ouders. Misschien komt daar die belangstelling wel vandaan. Of water mijn passie is? Dat vind ik zo’n groot woord, ik zou het eerder de rode draad in mijn leven willen noemen.’ Boven NAP Jikke woont op de eerste etage van een modern appartement in de Utrechtse wijk Hoograven. ‘Toen ik hier vier jaar geleden kwam wonen, heb ik wel even gekeken hoeveel ik boven NAP zit’, lacht ze. ‘Ongeveer een meter, dus ik hoef me geen zorgen te maken. Maar het zijn toch dingen die me opvallen. Vorig jaar was ik voor mijn werk een paar maanden in Frankrijk gedetacheerd bij de stadsregio Grand Lyon. Toen ik daar woonruimte huurde, kreeg ik een briefje met de mededeling ‘U woont in een overstromingsgebied’. Omdat ik vier hoog ging wonen, kon ik me sowieso safe voelen, maar ik heb wel genoten van dat briefje. Het maakt je bewust van de aanwezigheid van het water. In Nederland zouden mensen die een huis huren of kopen ook zo’n briefje moeten krijgen. Al is het maar voor het bewustzijn. Want als het in ons land mis gaat, zijn de gevolgen niet te overzien. Zeker voor de Randstad. Eigenlijk zou er wel wat voor te zeggen zijn om met z’n allen te gaan wonen in het oosten van het land. Dat zou vanuit het oogpunt van duurzaamheid en veiligheid veel beter zijn. Maar ja, dat is natuurlijk heel moeilijk te realiseren. Je kunt bijvoorbeeld de haven van Rotterdam niet naar de Veluwe verplaatsen.’ Tijdens haar studie fysische geografie aan de Universiteit Utrecht koos Jikke als specialisatie waterbeheer. Sinds vijf jaar is ze als adviseur en beleidsmedewerker bij Tauw betrokken bij projecten op de grens van water, ruimte en watergovernance. Ze doet werk voor lokale, regionale en landelijke overheden. ‘Ik zit ook af en toe in het buitenland. Afgelopen voorjaar bijvoorbeeld in Sofia, in het kader van een Europees project over water in de stad. Dat is een onderwerp waar we ons als PvdAfractie ook voor inzetten: het recreatief medegebruik van water, zoals een wandelpad over een dijk of natuurvriendelijke oevers. In Sofia kregen we een rondleiding bij een opgeknapte ‘rivier’: het water wordt door een diepe betonnen bak door de stad heen geleid. Technisch waarschijnlijk een prima oplossing. Maar misschien had er met iets meer inspanning wel iets veel mooiers van gemaakt

16

JIKKE BALKEMA (32)

kunnen worden. Door kennis uit te wisselen en voorbeelden te laten zien, proberen we elkaar verder te helpen.’ Sterkste schouders Zes jaar geleden sloot Jikke zich aan bij de PvdA. ‘Ik kom niet uit een echt rood nest maar voel me wel aangetrokken tot de gedachte dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Toen de lijsten voor de waterschapsverkiezingen moesten worden vastgesteld, heb ik me kandidaat gesteld. Ik kwam als tweede op de lijst en behaalde ruim 3100 voorkeurstemmen. Het feit dat ik jong en vrouw ben, zal daarbij wel een rol gespeeld hebben.’ De PvdA-fractie bestaat naast Jikke uit Jan Reerink en Riet van der Nat. Reerink trad een half jaar geleden uit het Dagelijks Bestuur. Er was in die periode

veel onrust na een kritisch onderzoeksrapport. Aanleiding voor het onderzoek waren aanzienlijke kostenoverschrijdingen bij grote projecten, overigens niet in Jans portefeuille. Het bestuur was niet voldoende ‘in control’. ‘Sindsdien zitten we in de oppositie. Jammer natuurlijk, maar de huidige coalitie heeft ons nodig om een meerderheid te halen, dus we hebben wel invloed. Financiën is op het ogenblik hét thema. Mensen beseffen vaak niet hoeveel geld het kost om droge voeten en schoon water te houden. Er moeten forse investeringen worden gedaan. Tot voor kort werd het nieuwe Hoogwaterbeschermingsprogramma door het Rijk gefinancierd maar nu moeten ook de waterschappen daaraan meebetalen. Grote investeringen zijn noodzakelijk maar je wilt natuurlijk niet dat de waterschapsbelasting de hoogte in schiet. Voor ons als PvdA is dat een belangrijk punt. Daarnaast maken we ons sterk voor typische PvdAonderwerpen als water in de stad, maar ook voor duurzame en innovatieve oplossingen. Bijvoorbeeld het terugwinnen van grondstoffen uit afvalwater.’ Politieker geworden Doordat het oude personenstelsel in 2008 plaats maakte voor een lijstenstelsel, veranderden de waterschappen. ‘Ze zijn politieker en daardoor dynamischer geworden, en de controle is toegenomen. Dat vind ik winst. Natuurlijk is het bij de waterschappen niet zo politiek als bij de

gemeente. Dat komt doordat waterschappen vooral beheers- en uitvoeringsorganisaties zijn. Bij waterschappen zijn de keuzes ook beperkter. Je móet gewoon goede rioolwaterzuiveringsinstallaties en veilige dijken hebben, daar kun je niet onderuit. Het zijn randvoorwaarden voor het bestaan van Nederland. Goed waterbeheer is zó belangrijk, dat daar eigenlijk niet op beknibbeld kan worden. Elk waterschap haalt via eigen belastingen zijn geld op bij de burger. Daardoor is er altijd budget voor (alle aspecten van) waterbeheer en wordt dit niet afgewogen tegen andere belangen. Dat is een grote meerwaarde van de waterschappen als aparte bestuurslaag. Ik geloof niet dat het allemaal effectiever zou gaan als je de waterschapstaken elders onderbrengt.’ De waterschappen bestuurlijk onthoofden om zo de bestuurlijke drukte tegen te gaan? ‘Dat is me te populistisch. Er komt bij de waterschapsverkiezingen geen kip naar de stembus, hoor je zeggen. Inderdaad is de opkomst maar zo’n 20 procent. Maar als dat het argument is, zou je de verkiezingen voor Europa ook wel kunnen afschaffen.’ Stoffig imago Voorlopig telt Jikke de zegeningen die het (voort)bestaan van de waterschappen oplevert. ‘Veel landen zijn jaloers dat wij het hier zo goed geregeld hebben.’ Hoeft er dan helemaal niets te veranderen? ‘Het CLBwaternetwerk draagt bij aan goede contacten tussen de waterschapsbestuurders, maar de contacten met de andere bestuurslagen kunnen beter. Raadsleden zijn van harte welkom om eens een kijkje bij ons waterschap te komen nemen.’ Waterschapsbesturen mogen van Jikke best wat kleiner worden. ‘De waterschappen zijn eigenlijk onzichtbaar, behalve tijdens hoogwater. En onbekend maakt vaak onbemind. Overstromingen, zoals dit voorjaar in grote delen van Duitsland, zetten alles weer op scherp. Er kan nog veel meer worden gedaan aan educatie, het betrekken van de jeugd bij de waterschappen. Tegenwoordig hebben alle waterschappen een jeugddijkgraaf. Dat is hartstikke leuk en waardevol. En ja, er mogen van mij zeker meer jongeren en vrouwen in de waterschapsbesturen. Nu bestaan ze vooral uit oudere mannen. Het zegt niks over de kwaliteit van de bestuurders, maar een gemiddelde leeftijd van 60 is echt te hoog. Als er meer vrouwen en jongeren meedoen komen de waterschappen misschien ook een beetje van dat stoffige imago af.’ Jikke Anna Balkema Geboren op 27 maart 1981 te Arnhem Opleiding: Montessorischool in Wageningen, Dorenweerd College in Doorwerth. Fysische geografie Universiteit Utrecht (1999-2006, doctoraal) Werk: projectmedewerker Rijkswaterstaat (2006-2007), Trainee DG Landbouw Europese Commissie Brussel (2008), Adviseur waterbeheer en ruimtelijke ordening bij Adviesbureau Tauw (2007-heden). Politiek: lid Algemeen Bestuur hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (2009-heden)