LOKAAL BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 37 nummer 2 Februari 2013

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

HOE DOET DIT KABINET HET?

Het Ei van Columbus?

Het oordeel van ons schaduwkabinet

3

EIGEN KRACHT

Afdelingen op weg naar 2014

WARMLOPEN

4

Elizabeth Schmitz

OUDE GLORIE

Een fotoreportage

CLB-FESTIVAL

12

Wibautl2012_omsl_def:L&B 03-12-12 14:45 Pagina 1

16 Als bijlage bij dit nummer!

8

WIBAUTLEZING

Kalk

Foto Bert Beelen

ZORGEN OVER DE JEUGDZORG Foto Nationale Beeldbank

JACQUELINE KALK

LOKAAL BESTUUR

De grootste decentralisatie is die van de jeugdzorg. Waarom? Omdat het gaat om de belangen van de meest kwetsbaren in onze samenleving. Kinderen die om de een of andere reden ondersteuning, hulp, zorg en in ieder geval onze bescherming nodig hebben. Vaak tijdelijk maar soms ook voor een hele lange periode. De jeugdzorg is een nieuwe verantwoordelijkheid voor de gemeente. Het decentraliseren van de jeugdzorg naar de gemeente is een wens van velen van ons. Vanuit de gedachte van één kind, één gezin, één plan van aanpak is dit ook een noodzaak. Vanuit onze samenlevingsvisie zou de jeugdzorg een onderwerp moeten zijn waar we lokaal bovenop zitten. We moeten nu al bezig zijn om na te denken wat we ermee willen en vooral hoe we het beter kunnen doen dan nu het geval is. Het is toch schrijnend als staatssecretaris Teeven aan de Tweede Kamer een brief schrijft waarin hij erkent dat kinderen die volgens de rechter onmiddellijke bescherming nodig hebben, deze hulp in maar in één op de drie gevallen ook daadwerkelijk binnen vijf werkdagen krijgen. In tweederde van de gevallen is Bureau Jeugdzorg te langzaam met het bezoeken van de kinderen. Dat zou toch niet waar mogen zijn. Kinderen, onze meest kwetsbaren, en dat terwijl een rechter al een uitspraak heeft gedaan, aan het einde van de keten! Wat óók niet waar zou mogen zijn, is de geringe belangstelling die er vanuit onze partij is voor de jeugdzorg. Natuurlijk zijn sommigen van jullie op dit

moment heel druk met de voorbereiding van de jeugdzorg en hoe je dat wilt gaan organiseren in je eigen gemeente of samen met andere gemeenten. Maar we merken nog heel weinig belangstelling voor hoe je politieke doelen verbindt aan de jeugdzorg. Hoe bescherm je de meest kwetsbaren? Hoe voorkom je dat het zo lang duurt voordat er contact is met deze kinderen, zelfs als er sprake is van de ergste misstanden en zij in een voor hen bedreigende situatie wonen. En sinds wanneer is onmiddellijke bescherming hetzelfde als binnen vijf werkdagen. Dat is op zichzelf toch al te zot. Waarom accepteren wij, als samenleving, dat onze meest kwetsbaren onnodig veel risico’s mogen lopen, terwijl we op andere terreinen alle mogelijk denkbare risico’s tot een minimum willen beperken? Waarom springen we niet massaal in de bres voor deze kinderen? Waarom accepteren we dat ruim drie procent van de kinderen te maken heeft met een vorm van kindermishandeling? En dan hebben we het nog niet eens over alle kinderen die om andere redenen zorg nodig hebben. En hoe gaan we zorgen dat dit aantal drastisch omlaag gaat? Onze hoop is gevestigd op de nieuwe Jeugdwet maar nog meer op jullie! Zorg dat de jeugdzorg lokaal goed geregeld en verankerd is, dat kinderen die zorg krijgen die ze nodig hebben, proactief en gericht op het vermijden van risico’s, met preventieve maatregelen gericht op het voorkomen van risico’s. Zodat we het begrip ‘onmiddellijk’ weer kunnen definiëren als direct, dezelfde dag!

colofon

Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na toestemming.

BASISLAYOUT

ABONNEMENTEN

Stan Wagter / Ronald Koopmans

REDACTIE

VORMGEVING

Manon Fokke, Ruud Fokkens, Cathrijn Haubrich, Aukelien Jellema, Fanida Kadra, Jacqueline Kalk, Nicole Teeuwen, Lobke Zandstra.

Jos B. Koene, Amsterdam

Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 30,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 0900-9553.

Jaargang 37 nummer 2 Februari 2013

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

LOKAAL BESTUUR HOE DOET DIT KABINET HET?

3

EIGEN KRACHT

12

Wibautl2012_omsl_def:L&B 03-12-12 14:45 Pagina 1

Afdelingen op weg naar 2014

WARMLOPEN

4

Elizabeth Schmitz

OUDE GLORIE

Een fotoreportage

CLB-FESTIVAL

Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar.

Het Ei van Columbus?

Het oordeel van ons schaduwkabinet

16 Als bijlage bij dit nummer!

8

secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur

WIBAUTLEZING

Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak.

Omslagfoto Pieter Hilhorst

MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER

Jan de Roos

Gerard Bovens, Harriët van Domselaar, Jacqueline Kalk, Ton Langenhuyzen (Uit de Kamer), Nicole Teeuwen, Janny Vlietstra (Afgevaardigde).

SECRETARIAAT

PRODUCTIE EN DRUK

Leonie Wildeman Postbus 1310 1000 BH Amsterdam Tel. 0900-9553 e-mail: [email protected]

Opmeer Drukkerij, Den Haag

De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. EINDREDACTIE

UITGAVE

Wat vindt ons schaduwkabinet van deze ploeg?

Foto Nationale Beeldbank

Centrum voor Lokaal Bestuur van de Partij van de Arbeid, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. ISSN: 0167-0980 Veertiende Wibautlezing

37e jaargang no. 2

2

Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op Internet: http://www.lokaalbestuur.nl twitter.com/lokaalbestuur KOPIJ

Wij doen het zelf

Hoe burgers de publieke zaak heroveren en wat dat vraagt van de lokale politiek

INTERNET

Reacties en bijdragen naar: [email protected]

WAT VINDT ONS SCHADUWKABINET? STEN RINDA DEN BE

Eind september presenteerden wij ons Kabinet van het Lokaal Bestuur, geheel bestaande uit lokale en provinciale bestuurders van de PvdA. Onze premier en haar elf ministers vertelden wat zíj zouden doen om Nederland sterker en socialer te maken. Twee weken later trad het kabinet Rutte-Asscher aan. De wittebroodsweken van dit kabinet zijn inmiddels voorbij. Tijd om ons eigen schaduwkabinet de vraag voor te leggen: wat doet Rutte-II goed, wat kan beter?

(39)

ent

Minister-presid

s. Tot 1 februari a. echt tr U wethouder in

JACQUELINE KALK EN JAN DE ROOS

tte Het Kabinet Ru os lo II is niet vlekke en uit de startblokk mt op ko gekomen, maar ard h t d or w r E stoom. n ee e zi Ik . gewerkt ieuze it b am en zichtbare loeg, bewindsliedenp ’ re zowel in het ‘ver ij, met een heldere missie: tb h ic are d Europa als isis. Op herkenb cr e d it u r ke er e en het Nederland st de zorg, armoed eluid s al n te n u -p A g Pvd een stevig eigen kinderpardon is recht waardering oogst. Toch te neergezet, wat dat dit kabinet technocratisch k deel ik de kritie el mensen écht onzekere ve is. Het zijn voor et Binnenhof af, zorg dat je h tijden. Kom van mensen terechtkomt en hen n va n te e sluiten in de har de peilingen - w aduwop lik b n ee et raakt. M deze sch rootste - wenst het jaar af als g een prachtig, sociaal en n premier iederee sterk 2013!

THEO MAAS

ÖMER KAYA BIANCA KAATEE

Zorg

(57)

Prima dat het kabinet bereid is geweest het plan voor de inkomensafhankelijke zorgpremie niet zo uit te voeren. Dat zou teveel de mensen met een middeninkomen getroffen hebben. Tijd nemen voor een beter plan is verstandig. Spannend blijven de decentralisaties: participatiewet , en AWBZ. Deze decentralisaties jeugdzorg moeten zo uitwerken dat in de gemeenten maatwerk kan worden geleverd, zonder bureau cratie.

Y

(53)

Ruimteli Water/Mojke Ordening/ biliteit Is

Sociale Zaken

Is wethouder in Someren (N-Br.)

wethoude

r in Lelyst ad (Fl.) Hanzelijn g Omgeving eopend, chapeau! swet voort v opgepakt, maar meer arend aandacht v o speelruimte or uitvoering en voor de bu nod rg toegezegd e infrastru ig. Bezuinigen op re er is cturele pro eds toch niet d je e inzetten op bedoeling zijn! Ten cten? Dat kan sl vervoer ov o er water! tte: meer

Ik zie de enorme opgave waar het kabinet voor staat. De maatregelen zijn hard maar het kabinet creëert ruimte voor lokale loslaten van invulling, bijvoorbeeld door het rkmiddelen. twe maa r mee en n nze sgre inkomen ! Eén tiek poli iale soc al Kansen voor een loka ject pro tjes maa aal tion rna inte een wens: e landen elkaar waarbij jongeren uit verschillend en ontstijgen ondersteunen bij het omgaan met van armoede.

ANNEBETH EV ERTZ

Werkt bij concernstaf gemeente Leeuwarden, is Statenlid in Fryslân Het gaat goed! Ik ben tevreden met de plannen voor landsdelen en vind pen nog steeds samenvoeging met waterschap n van mijn nze gre gewenst, maar niet aan de gemeenten unieke Fryslân komen ;). Dat alle hebben, ten moe rs meer dan 100.000 inwone tici is poli der Min n. rde noo het in is niet reëel uitstekend!

JANITA

TABAK

(41)

ie

Is beleidadvise ur volksgezondhei d gemeente Berg bij de en fractievoorzitter op Zoom en in Zeeland Het kabinet stim ul zame energie en eert duurwindenergie op bevordert land. Een moeten toe naar stap vooruit, maar te klein. W e ee n en ergiesyste lijks grondstoffe n kost en de aard em dat nauweBusiness as usua e niet opwarmt. stappen vooruit! l kan niet meer. Dus, grote zee, belasting op Investeren in windenenergie op huizen die ener ‘vuile’ energie en bouwen van gie opleveren.

(52)

de bij de Is leidinggeven voorzitter in tie ac politie en fr Alkmaar (N-H) de nationale De vorming van arend. tv or vo politie gaat n de Goede ideeën va n worden te oe ruimte voor werkvloer m otocol en meer pr r de in M . fd k levert een beproe in zijn of haar va de professional op. De internationale inzet rg betere politiezo t nog meer ondersteunend oe van defensie m ikkelingssamenwerking in worden aan ontw professionals van defensie De crisisgebieden. bieden waar de humanitaire ge e di in n materieel inzette t is. Opleiding en crisis het groots t doel. di aanpassen aan

( ) SBERTHA 27e IJ G A K H C S U R MA /Integrati

Wonen/Wijken

lid, Ex-JS-bestuurs in id sl ad ra is n IJssel (Z-H) Capelle aan de

t de De lucht moet ui t kan Da ! kt ar gm in on w n de door aanpak va trek, af te en kr ee th po hy binet een ka t he ee waarm ns in het ba . Een betere la steren kt aa m ge t ef he te inve begin is mogelijk door woningaanbod ment. Voor integratie geldt: in het middenseg ! Geen strafbaarstelling al investeren in ta it. ite illegal

HENK KOSME YER

Onderwijs

Is wethouder in

(52)

Tynaarlo (Dr.)

Na een valse st ar niet gaan verkra t moet je mpen, dat werkt namelijk desastreus. Gelukkig blijft he ontspannen oper t kabinet onderwijs is de eren. Voor am hoog: tot de top bitie vi wereld gaan be jf van de horen. Langstud gelukkig geschr ee apt, administrat rboetes zijn ieve lasten verminderd. Zo rg van het sociaal heb ik over de uitwerking le van onderwijshu enstelsel en de overheveling schoolbesturen isvestingsgelden naar de .

(42)

Cultuu

r/Sp

ort Is weth in Kam ouder pen (O .) Mooi d at het k langer abinet v n Olympis an plan is de iet c h e S pelen n Nederla a hebben nd te halen. W ar m o m e priorite nteel a e n Prima, wil meeiten. Het kabin dere maar zo r gymle kunnen et rg ervo cultuur worden door or dat de less s op school. b e sport d eleid moet devakleerkracht n gegeven e e kinde je u g d vooro n! Ook in he slimme ren gez p t r. Ten slo Dat is invest ond houdt, m staan. Waar a tte: zoe e a r k e t n c in de to ultuur aantrek k naar ek sport e kelijker te ma manieren om omst. n cultu ken om h ur. te done et (nog) ren aan

ROY PENNINGS

Duurzame Energ

UGGEN PAUL VERBRie /

(28)

Binnenlandse Zaken/ Openbaar Bestuur

Is raadslid in Leek (Gr.)

JOP FACK ELDE

(50)

it Veiligheid/Just Defensie

CENTRUM VOOR LOKAAL BESTUUR

(45)

Economie/Werk/Financiën Is innovatie-adviseur voor grootschalige onderzoeksprojecten en Statenlid in Limburg De keus voor een strak financieel beleid steun ik. Hoe sneller in Europa de zaken op orde komen, hoe sneller onze eigen exportmotor de binnenlandse bestedingen weer aan de gang krijgt. Vasthouden is nu noodzaak! Er is een groep werklozen bijgekomen: de 40+ers. We moeten snel zoeken naar mogelijkheden om hen weer te integreren in het arbeidsproces. Dat kan via mobiliteitscentra en een door de overheid betaalde omscholing in ruil voor verplichte social return.

ANNET IJFF

(52)

Buitenlandse Zaken/ Europa/Ontwikkelingssamenwerking

Raadslid in Geldermalsen (Gld.), is Deputy Director of d Programmes War Child Hollan

weer Het is goed dat Nederland zich ht voor dac Aan . zien internationaal laat ndende bra bij en alle niet ten rech sen men van ons zijn en kste hoe t kwesties, het moe al als via de iona nat el zow id, bele s land ten bui toch weer met Europese Unie. Jammer dat we Israël en de om t twee maten meten als het gaa n. iede Palestijnse geb

LOKAAL BESTUUR / FEBRUARI 2013

3

OVER BLOEDARMOEDE, BE EN EMOTIES Frans Hofmees Nog een jaar te gaan, en dan zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. Lokaal Bestuur deed in het kader van deze verkiezingsserie een belrondje langs de PvdA-afdelingen. Zijn ze al op weg naar de startblokken? Er blijkt in veel plaatsen inmiddels een flinke aanloop te zijn genomen. Overal zijn wel haken en ogen te ontdekken, maar er is ook een rode draad: het (terug)winnen van vertrouwen in de politiek.

Anja Wassing Voorzitter afdeling Breda, 174.500 inwoners Op zoek naar een aansprekende lijsttrekker ‘Er is bij ons een enorme discussie ontstaan over wel of geen lijsttrekkersverkiezing. Voor het eerst sinds 25 jaar is er geen duidelijke kandidaat en moeten we nadenken over de beste manier om de beste lijsttrekker te vinden; iemand die het boegbeeld van de partij wil en kan zijn bij de komende verkiezingen. Tijdens de algemene ledenvergadering staakten tot twee keer toe de stemmen. We zijn er nog niet uit wat de voor- en nadelen precies zullen zijn. Verkiezingen liggen voor de hand, lijken het toppunt van democratie en kunnen extra - positieve - publiciteit meebrengen. Maar veel leden twijfelen: is deze route zorgvuldig genoeg en leidt deze tot het gewenste resultaat: een aansprekende lijsttrekker die de PvdA, nu in de oppositie, weer op de kaart kan zetten? Hoe groot is de kans dat leden zonder enige politieke ervaring op handtekeningenjacht gaan? Er spelen zoveel belangen en emoties.’ ‘Het vormen van een goed team is een voorwaarde voor een krachtige fractie. Kan een kandidaatstellingscommissie niet een betere afweging maken dan de leden, waarvan de meesten

op grote afstand staan? Gelukkig loopt de scouting voorspoedig. Er zijn voldoende mensen die belangstelling hebben voor het raadslidmaatschap. Daarnaast zijn er ook mensen die niet voor de raad maar wel voor het wethouderschap belangstelling tonen. Maar ja, wie wordt dan de lijsttrekker?’ ‘Voor de selectie van wethouders wordt gedacht aan een aparte commissie. Ik vind het eigenlijk te gek dat er geen faciliteiten en aanvullende instrumenten zijn voor de commissie, die kandidaten moet beoordelen op geschiktheid voor het wethouderschap. Vergeet niet dat het om bánen gaat. In deze tijd van het dualisme moeten wethouders veel in hun mars hebben.’ ‘We willen ook voorbereid zijn op vragen als “waarom moeten we gaan stemmen?” en “waarin maakt de PvdA het verschil in Breda?” Persoonlijk vind ik het bovendien belangrijk dat we - met leden en andere geïnteresseerden - een programma kunnen samenstellen dat aandacht heeft voor en recht doet aan alle burgers in onze stad. Solidariteit móet, ook op gemeentelijk niveau.’

Voorzitter afdeling Veldhoven, 43.

Arthur Oosterbaan Voorzitter afdeling Texel, 14.000 inwoners Er wordt hier toch vaak op personen gestemd ‘Er is een kiescommissie geformeerd die aan het onderzoeken is of er gegadigden zijn en voor welke functie. Dat is prioriteit één, want het vinden van geschikte mensen is erg moeilijk. Daarin zijn we - hoor ik van anderen - niet de enige afdeling. Men staat tegenwoordig niet meer zo te springen om de politiek in te gaan. In maart gaan we aan de slag met het programma. Daarvoor is een werksamenvatting gemaakt van het basisprogramma van het CLB.’ ‘Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen waren we een van de weinige PvdA-afdelingen die wonnen. We vormen nu samen met de VVD, D66 en wat lokale partijen een coalitie met een

paarsig tintje. Er wordt veel informeel besproken en geregeld, dankzij de korte lijnen. Een onderwerp dat hier vooral speelt is de vergrijzing of liever gezegd ontgroening van Texel. Ook het behouden van voldoende zorg en onderwijs vraagt op een eiland als het onze veel aandacht.’ ‘We gaan een folder maken met foto’s en beschrijvingen van al onze kandidaten. Hier wordt toch vaak op personen gestemd. We hopen dat onze fractievoorzitter, die met plezier en overtuiging zijn werk doet, daar ook weer bij staat. En een van de belangrijkste punten zal trouwens zijn: het behoud van de zelfstandigheid van Texel. Den Helder ligt namelijk op de loer…’

Kandidaten moeten vooral el ‘Op onze website staat een informatief introductieprogramma, waarop geïnteresseerden kennis kunnen maken met politiek op lokaal niveau en met de PvdA-mensen die zich daarvoor inzetten. We willen op die manier voorkomen wat er in de huidige periode is gebeurd: het vertrek van een raadslid dat, ondanks de schriftelijke belofte, de zetel ten eigen faveure behield. Ook verdwenen er kandidaat-raadsleden ineens uit het zicht toen ze eenmaal ontdekten wat het allemaal inhoudt.’ ‘Het basisverkiezingsprogramma van het CLB zal gebruikt worden om onze visie aan te scherpen. Altijd fijn als er in alle lagen wordt meegedacht. Zelf hebben we onze koers richting maart 2014 al uitgestippeld. Op onze site kan iedereen reageren op “De visie van de PvdA op…”. Dat werkt!’

Rick Jonker Voorzitter JS Groningen, 190.000 inwoners Om de twee weken canvassen ‘Vanwege de - gelukkig voorbije - interne perikelen hebben we geen natuurlijke opvolger als lijsttrekker. Er is een ledenraadpleging gehouden over een open voorverkiezing. Een deel van de leden was meteen enthousiast; een ander deel toonde zich afwachtend. Wat er besloten gaat worden is nog niet duidelijk. Wel worden er nu wijkbijeenkomsten georganiseerd om zoveel mogelijk input te laten leveren voor ons programma. Onze afdeling telt 1300 leden, maar bij de laatstgehouden Tweede Kamerverkiezing stemden maar liefst 46.000 mensen in onze stad op de PvdA. Met dat verschil moeten we iets kunnen doen.’ ‘Het bestuur en de fractie zijn iedere twee weken aan het canvassen. Zo proberen we

HARRIËT VAN DOMSELAAR FREELANCE JOURNALIST

4

vertrouwen terug te winnen en horen we tevens de ‘beroemde’ verhalen over loszittende stoeptegels en dergelijke. Ook voeren we discussies. De kloven tussen bevolking en politiek zijn namelijk diep. Het is ónze taak om daar verandering in te brengen. Er is overigens niets unieks aan het afschudden van problemen. Iedere afdeling zal daar wel eens mee te maken hebben gehad.’ ‘In Groningen staan armoedebestrijding en wijkvernieuwing hoog op de politieke agenda. Bovendien schiet de werkloosheid omhoog, dus daar bijten we ons in vast. We zien voldoende nieuwe kansen. De idealen van de PvdA onderschrijven, dáár gaat het om. Ook voor de aanstaande lijsttrekker.’

Wim Kunst Voorzitter afdeling Ooststellingwerf, 26.000 inwoners Ook oog voor gezelligheid ‘We zijn fulltime begonnen met de voorbereidingen. De regie ligt bij het afdelingsbestuur. Het draaiboek is klaar en er zijn verschillende commissies gekozen. Allemaal bemenst door actieve leden. Dat zijn er meer dan ooit, waaruit blijkt dat onze afdeling lééft. En daar zijn we erg blij mee, want we zitten nu voor het eerst sinds héél lang in de oppositie. We hadden nogal moeite met die plek op het strafbankje, maar gelukkig raken de harde kantjes er nu af.’ ‘Het basisverkiezingsprogramma zullen we uitsluitend gebruiken als basis - het woord impliceert het al. De verschillen op lokaal niveau zijn vaak groot en een algemeen programma kan nooit

als maatpak dienen voor een individuele afdeling. Daar komt bij dat wij er voor gekozen hebben om geen uitgebreid programma te schrijven. Lange vellen tekst werken averechts. Er komt een langere versie op de site. Daar kunnen bijvoorbeeld de Friese Kamerleden invloed op hebben, maar ook andere leden met specifieke specialismen. De programmacommissie zal dat dan vertalen naar lokaal niveau.’ ‘Wat we in Ooststellingwerf ook belangrijk vinden, is laten zien dat de politiek niet alleen bezig is met zware onderwerpen. We hebben bijvoorbeeld een avond georganiseerd met een film en een ‘rood’ koor. Daar waren leden en niet-leden welkom. Het bleek

dat de PvdA ook gewoon een groep gezellige mensen is.’ ‘Onze plattelandsgemeente telt dertien kernen; daar liggen politieke en vaak ook persoonlijke belangen soms ver uit elkaar. Wij doen er alles aan, meer dan de andere partijen, om rekening te houden met de samenhang tussen de dorpen. Dan hoeven de voorzieningen niet heel veel minder te worden, maar wel anders ingericht en georganiseerd. Samen met onze buurgemeenten.’

ELANGEN ter 500 inwoners kaar verstaan ‘Aan kandidaten stellen we als voorwaarde vooral dat ze elkaar ‘verstaan’ en bereid zijn zich in te zetten voor de partij en de afdeling. Deskundigheid alleen is niet genoeg. We willen een hechte groep vormen. Bestuur en fractie treden op als een elkaar aanvullend team. Daar volgden we vorig jaar een cursus voor.’ ‘Er is een groepje bezig met het bijhouden van zaken met een lange looptijd. Gemeenten worden bovendien overspoeld met opdrachten uit Den Haag. We hebben er nog steeds geen goed zicht op welke verantwoordelijkheden er allemaal bij gaan komen. We willen ook overleg met de PvdA-afdelingen van onze nabuurgemeenten. Want wat zaken die regionaal spelen betreft, willen we één taal spreken. Denk aan uitkeringssituaties of subsidies aan sportclubs. Gelukkig zijn de contacten goed, dus dat lukt wel.’

Raa

dsve

rkie

zing

en 2

014

Foto’s Nationale Beeldbank

De inwoners van de Zuid-Hollandse plaatsen Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland zijn op 21 november 2012 al naar de stembus geweest om de eerste gemeenteraad van de herindelingsgemeente Molenwaard te kiezen. Daar is inmiddels een college gevormd bestaande uit PvdA, CDA, SGP en ChristenUnie.

Miep van Diggelen

Ubel Zuiderwijk

Voorzitter van afdeling Amsterdam Nieuw-West, 134.000 inwoners

Secretaris afdeling Winterswijk, 24.000 inwoners

We zijn vol goede moed aan de slag gegaan

Het halen van de pers is een probleem

In de Amsterdamse stadsdelen, zoals Nieuw-West, worden de verkiezingen van maart 2014 doorkruist door het feit dat het kabinet het begrip ‘stadsdelen’ uit de Gemeentewet wil schrappen. De Tweede Kamer heeft daarmee al ingestemd, de Eerste Kamer moet zich er nog over uitspreken. Waarschijnlijk gebeurt dat volgende maand. ‘In december heeft de gemeenteraad van Amsterdam besloten om, conform de huidige Gemeentewet, bestuurscommissies mogelijk te maken’, legt Miep van Diggelen uit. ‘Op dit ogenblik het nog niet duidelijk welke taken en bevoegdheden waar komen te liggen. Daarover vindt binnen de PvdA een pittige discussie plaats, die in het eerste kwartaal van dit jaar beslecht moeten worden.’ ‘In de jaren ’80 van de vorige eeuw heeft het instellen van stadsdelen een besparing van 100 miljoen opgeleverd, onder meer door de macht van de grote diensten te breken. Toch doet de VVD steeds pogingen om het stadsdeelstelsel de nek om te

draaien. Laat ik er eerlijk over zijn: ook binnen de PvdA is niet iedereen - met name de gemeenteraadsfractie - even positief over de huidige situatie. Maar gelukkig zijn we het op hoofdlijnen wél allemaal eens over de autonomie per stadsdeel. Dat is echt veel en veel efficiënter. Hopelijk is die discussie binnenkort afgerond, want het vreet tijd.’ ‘Wij zien niets in herstructurering van het ambtelijk apparaat. Doel daarvan is bezuinigen, vooral door ambtenaren - en het liefst binnen de stadsdelen – te ontslaan. Daar zien wij als stadsdeel Nieuw-West niets in, want wij hebben al meer bezuinigd dan alle andere stadsdelen samen.’ ‘Veel mensen vergeten dat het totaal aantal inwoners van een stadsdeel (bij ons zijn dat er ongeveer 134.000) vergelijkbaar is met een middelgrote stad. Onze raadsleden en wethouders kennen hun gebied. Politici en bestuurders van de stad zie je hier zelden of nooit. Het enige wat men van ons weet, komt via de pers. En dat zijn in veel

gevallen alleen maar negatieve dingen. In juni hebben we een werkbezoek gehouden voor partijgenoten. De schellen vielen hen van de ogen. Nieuw-West is namelijk het mooiste stukje van Amsterdam.’ ‘Onze stadsdeelvoorzitter Achmed Baâdoud doet het prima. In afwachting van de besluitvorming over de stadsdelen zijn we vol goede moed aan de slag gegaan met de verkiezingen van maart 2014. Het draaiboek is geschreven. En we hebben besloten dat als zich meer dan één lijsttrekker meldt, we een referendum onder de leden gaan houden.’

‘De afgelopen jaren kreeg je nog nét geen dikke vinger als bleek dat je van de PvdA was. Dat resulteerde wat betreft gegadigden voor een politieke functie in bloedarmoede. Gelukkig is er dankzij Diederik Samsom een flinke opleving merkbaar. Op zoek naar nieuw - het liefst vuurrood - bloed hebben zich heel wat mensen gemeld, waarmee inmiddels gesprekken zijn gevoerd.’ ‘Voor het eerst sinds honderd jaar zitten we momenteel in de oppositie. Vroeger was Winterswijk een rode gemeente, maar nu hebben we nog maar 4 van de 21 zetels. Het kan dus alleen maar beter worden. Het gaat allereerst om het terugwinnen van het vertrouwen. Zonder valse beloften te doen trouwens. Persoonlijk ben ik een groot voorstander van het slechts aangeven van hoofdpunten. Iedere maand houden we een brainstormsessie, waar heel wat creatieve ideeën naar binnen worden gefietst. Zoals een netwerkbijeenkomst voor werkzoekenden, een eigen

gemeentelijk justitieel loket en een bon voor iedereen die 18 jaar wordt waarmee je gratis lid kunt worden van een politieke partij.’ ‘Wat op weg naar de verkiezingen hier in de oostelijke Achterhoek een probleem kan worden is het halen van de pers. Er is nog maar één regionale krant, dus geen concurrentie meer. Gemeenteraadsvergaderingen worden niet eens meer bezocht. Ja, als er narigheid is staan ze op de stoep… maar in positieve ontwikkelingen lijken journalisten amper geïnteresseerd. Het ‘commerciële’ deel van onze campagne moet dus extra aandacht krijgen.’

LOKAAL BESTUUR / FEBRUARI 2013

5

Foto Nationale Beeldbank

Beëdiging van de tweede lichting nieuwe Tweede Kamerleden, onder wie ook enkele PvdA’ers, door Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg.

Duco Hoogland Was raadslid in Rotterdam (2006-maart 2010) en politiek assistent van wethouder Hamit Karakus (september 2010 tot 2012)

‘HET OPENBAAR VERVOER MOET ECHT BETER’ Hoe ervaar je de overstap naar de Tweede Kamer? Als Alice in Wonderland. Het is een omgeving waar veel van wat je doet zichtbaar is, dat was bij mijn werk voor Hamit niet zo. Het was voor mij nogal onverwacht, ik stond op nummer 41 op de lijst en was tijdens de campagne op huwelijksreis. Toen de fantastische uitslag op 12 september op tv verscheen moest ik even slikken. Toen wist ik: er gaat veel veranderen in mijn leven. Wat is je ambitie als Kamerlid? Een eerlijker Nederland voor alle Nederlanders. Het openbaar vervoer moet voor iedereen toegankelijk, betaalbaar en veilig zijn. We moeten investeren in een veilig spoor. De excessen van de marktwerking gaan we tegen. Als het openbaar vervoer goed rijdt dan zullen meer mensen het als goed alternatief zien voor de auto. Sluit je portefeuille aan bij je ervaring? Ik reis veel met het openbaar vervoer. Lekker met de fiets naar het station en dan naar Den Haag, maar ook naar de uithoeken van het land. Het openbaar vervoer in Nederland is goed geregeld maar moet op punten echt beter! Vooral in de uithoeken van het land waar verbindingen schaars zijn. JAN DE ROOS EINDREDACTEUR LOKAAL BESTUUR

6

Hoe trek je de lijn van lokaal naar landelijk door? Alle ervaring neem je mee. De Tweede Kamer is een soort grote gemeenteraad. Alle besluiten raken mensen. Daar moet je oog voor hebben. In Rotterdam speelden veel sloop- en nieuwbouwbesluiten, die raken mensen in hun hart. Het gaat over hun huis en of zij verplicht moeten verhuizen. In Vreewijk, een oud tuindorp in Rotterdam-Zuid, zag je de liefde voor de buurt. Die telt mee in de besluitvorming, toen in de raad, en ook nu in de Tweede Kamer. Welke impact heeft het Kamerlidmaatschap op je leven? Minder slaap :-) Ik moet bewuster mijn agenda plannen. Keuzes maken, want alles doen kan niet.

Na de verkiezingen van september 2012 kwamen er zeven nieuwkomers uit de lokale politiek in de Tweede Kamer. We stelden hen al aan u voor in het novembernummer. Doordat enkele PvdA-Kamerleden minister of staatssecretaris werden in het kabinet Rutte-Asscher, kwamen er nóg vier PvdA’ers uit het lokale bestuur bij in de Tweede Kamerfractie. Ook deze nieuwkomers laten we graag aan het woord.

Sultan Günal-Gezer

Het moet voor iedereen makkelijker zijn de tram te pakken dan de auto. Heeft je portefeuille raakvlakken met het lokaal bestuur? Ja, in Rotterdam hebben we hard campagne gevoerd tegen marktwerking in het openbaar vervoer. De PvdA moet er voor zorgen dat in de stad het busbedrijf dat in eigendom van de gemeente is gewoon het busvervoer verzorgt. Dat is goed voor reizigers, de vervoersbedrijven en voor de steden. Zo hou je invloed in het openbaar vervoer en kun je de reiziger het beste bieden.

NOG MEE LO

Was wethouder in Uden

‘KAZERNEPOORTEN OPENZETTEN VOOR MAATSCHAPPELIJKE INITIATIEVEN’ zicht naar de maatschappij staan en de poorten van de kazernes moeten opengezet worden voor maatschappelijke initiatieven.

Hoe ervaar je de overstap naar de Tweede Kamer? Heel boeiend en uitdagend en tegelijkertijd toch ook wel wennen. Ik was bijna zeven jaar wethouder en had enorm veel kennis, ervaring en netwerken opgebouwd. Daarnaast kon ik terugvallen op een grote groep ambtenaren. Nu moet ik wennen aan de rol van volksvertegenwoordiger, maar ook aan allerlei regelingen, procedures, werkwijzen enzovoorts van de Kamer. Het is ook een zeer dynamische omgeving, waarin zaken heel snel gaan. Dat vraagt veel alertheid en snel handelen. Ik ben er ook trots op dat ik deze eervolle functie mag uitoefenen.

Sluit je portefeuille aan bij je ervaring? Niet echt, ik was wethouder sociaal domein en nu ben ik als gezegd woordvoerder Defensie. Met de inhoud had ik geen ervaring, maar ik heb wel een band met Defensie. Ik kom uit Brabant, een provincie met een grote verbondenheid met Defensie door de aanwezigheid van militaire complexen in heel veel gemeenten, waarbij duizenden mensen werkzaam zijn. Ik woon in Uden, waar de vliegbasis Volkel staat.

Wat is je ambitie als Kamerlid? Ik ben woordvoerder Defensiematerieel. In december heb ik tijdens mijn maidenspeech een aantal punten genoemd waar ik mij de komende jaren voor wil inzetten zoals: meer samenwerking tussen Defensie, lokale/regionale overheden, onderwijs en bedrijfsleven. Defensie moet met het ge-

Heeft je portefeuille raakvlakken met het lokaal bestuur? Wat mij betreft zeker. Defensie bevindt zich momenteel in een grote reorganisatie, waarbij vele functies gaan verdwijnen en vele duizenden mensen worden ontslagen. Hierdoor zullen ook militaire locaties moeten sluiten. Deze staan overal in de lokale omgeving en het personeel maakt

deel uit van de lokale gemeenschappen. Daarom moet Defensie meer samenwerken met het lokaal bestuur en met de maatschappelijke partners. Hoe trek je de lijn van lokaal naar landelijk door? Door mijn jarenlange ervaring in de lokale politiek heb ik natuurlijk een groot netwerk, zowel lokaal als regionaal. Door toegankelijk, zichtbaar en bereikbaar te zijn voor mensen in Uden en in Brabant wil ik op de hoogte blijven van wat er speelt en daar in Den Haag eventueel iets mee doen. Welke impact heeft het Kamerlidmaatschap op je leven? Als wethouder was ik al gewend om wekelijks veel uren te maken en veel van huis te zijn, maar nu ben ik bijna de hele week echt weg. Dat heeft natuurlijk een andere impact op mijn gezinsleven. Tegelijkertijd zijn er enorm veel mensen in Uden en in Brabant die met mij meeleven en trots op mij zijn. Dat geeft enorm veel positieve energie!

in mijn Haagse werk meenemen. Ook mijn ervaring als ondernemer komt nu goed van pas, want ik heb als portefeuille Regionale Economie en Ondernemerschap.

Selçuk Oztürk Was Statenlid in Limburg, is raadslid in Roermond.

‘ALS ONDERNEMER WEET IK DAT SOMMIGE REGELS ACHTERHAALD ZIJN’’ Hoe ervaar je de overstap naar de Tweede Kamer? Toen bekend werd dat ik op plaats 39 van de PvdA-kandidatenlijst stond, had niemand de verwachting dat we 38 zetels zouden behalen. Toch heb ik me als kandidaat-Kamerlid ingezet om zo veel mogelijk stemmen binnen te halen. Ik kreeg 10.000 voorkeurstemmen en verwachtte wel dat ik in de Kamer zou komen, ook al zou dat via een opvolgersplek zijn.

Ik breng ook politieke en maatschappelijke ervaring mee. Sinds 1997 ben ik lid van de PvdA. In 1998 werd ik raadslid in Roermond, vier jaar later werd ik fractievoorzitter en nog een jaar later werd ik gekozen tot Statenlid in Limburg. Het fractievoorzitterschap en het Statenlidmaatschap heb ik opgegeven. Wat is je ambitie als Kamerlid? Ervaringen die ik lokaal en provinciaal heb opgedaan wil ik

uit de kamer

Sluit je portefeuille aan bij je ervaring? Heel goed. Ook regeldruk zit in mijn portefeuille. Als ondernemer heb ik zelf ervaren dat sommige regels achterhaald zijn. We moeten de regels bij de tijd brengen. Heeft je portefeuille raakvlakken met het lokaal bestuur? Regionale economie heeft erg te maken met lokaal bestuur. Ik krijg dan ook veel telefoons en mails als ergens een bedrijf dreigt te sluiten of wordt verplaatst. Hoe trek je de lijn van lokaal naar landelijk door? Ik word goed gevoed door lokale bestuurders. Goed communiceren en analyseren en dat snel met collega-Kamerleden bespreken is heel belangrijk. Welke impact heeft het Kamerlidmaatschap op je leven? Ik ben vier dagen in de week in Den Haag. Tijdens die dagen is er weinig contact met mijn vrouw en onze vier kinderen. We zien elkaar dan nauwelijks. Tijdens feestdagen en in het weekend proberen we dat in te halen. Kamerwerk is en blijft topsport. Lichamelijk en geestelijk.

Foto Jan de Roos

TON LANGENHUYZEN BELEIDSMEDEWERKER TWEEDE KAMERFRACTIE

VUURWERK

B

ijna net zo traditioneel als het afsteken van vuurwerk met Nieuwjaar is de overlast in die nacht. En na de feestdagen heeft de Kamer ook nog zijn eigen traditie namelijk een overleg met de betrokken bewindspersonen over wat er ook dat jaar weer is misgegaan. Deze gewoonte heeft dit keer een iets ander karakter gekregen doordat er nu al vóór de jaarwisseling over deze problematiek werd gesproken. Ahmed Marcouch, die de vorige jaarwisseling met de politie in het rumoerige Den Haag meeliep, voerde namens de PvdA het woord. Hij hield geen pleidooi voor een verbod op het afsteken van vuurwerk. De hardnekkige uitwassen rondom Nieuwjaar zijn niet met één maatregel op te lossen. Veel mensen beleven nu eenmaal plezier aan vuurwerk. De goeden moeten niet onder de kwaden lijden. Een verbod zou zolang in onze buurlanden nog gewoon vuurwerk te koop blijft, ook nauwelijks te handhaven zijn. Bovendien gebeuren veel van de ernstige ongelukken met illegaal vuurwerk, dat toch al niet verkocht had mogen worden. De inzet op illegaal vuurwerk is weliswaar steeds succesvoller maar nog lang niet effectief genoeg. Dat vereist ook een serieuze Europese aanpak. Verder sprak Marcouch de vuurwerkbranche zelf aan op zijn verantwoordelijkheid. Hij wil dat bij vuurwerkpakketten voortaan - dat zal voor de volgende jaarwisseling zijn beslag moeten krijgen - standaard en desnoods verplicht veiligheidsbrillen en -aansteeklonten worden geleverd. Desnoods moeten de voorwaarden in de vergunningen van vuurwerkverkopers daarop worden aangepast.

ER OKAAL TALENT D IN DE KAMER

BEGROTING BZK

Grace Tanamal Was raadslid in Amersfoort

‘ALERT ZIJN OP AFSTEMMING TUSSEN LOKAAL EN NATIONAAL BELEID’ Hoe ervaar je de overstap naar de Tweede Kamer? Ik heb het sowieso als een grote eer ervaren om het hoogste ambt te mogen vervullen namens onze partij. Het is nog even zoeken en de Haagse regels leren kennen, maar ik begin aardig te wennen. Wat is je ambitie als Kamerlid? Ik wil graag het verschil maken voor mensen, zoals ik dat lokaal ook heb kunnen doen. Ik ga veel het land in om te praten met de mensen en me te laten informeren. Sluit je portefeuille aan bij je ervaring? Dat is zeker zo. Ik ben actief op het gebied van vrijwilligerswerk, mantelzorg (en -werk) en regelingen op het gebied van arbeid en zorg. Voorlopig doe ik de porte-

feuille GGZ. Ik ben opgeleid als psychiatrisch verpleegkundige en bij vakbond De Unie ben ik jaren actief geweest als projectleider werk en mantelzorg. Heeft je portefeuille raakvlakken met het lokaal bestuur? Er zijn zeker raakvlakken. Vrijwilligerswerk en mantelzorg zijn lokaal onderdeel van de WMO. Binnen het lokaal bestuur was ik als raadslid onder meer woordvoerder maatschappelijke opvang. Lokaal liepen wij soms tegen zaken aan die Haags waren geregeld, maar die lokaal niet altijd even goed uitvoerbaar waren. Hoe trek je de lijn van lokaal naar landelijk door? Ik probeer er alert op te zijn dat er afstemming is tussen beleid. Lokaal kreeg je te maken met beleid dat soms tegenstrijdig was

aan ander beleid. Verder richt ik me op de regio en wil ik lokale problematiek en good practices inbrengen. Ook op het gebied van de ombudsteams wil ik een bijdrage leveren in de regio door regelmatig contact te onderhouden, als klankbord te fungeren en zaken bij de betreffende woordvoerder hier in de fractie onder de aandacht te brengen. Welke impact heeft het Kamerlidmaatschap op je leven? Die is eigenlijk wel groot. Ik woon een deel van de week in Den Haag. Dat betekent onder andere dat ik mijn gezin niet meer elke dag zie. Aan de andere kant geeft het ook rust. Ik begin vroeg en stop laat en loop dan in drie minuten naar mijn appartement, zonder reisstress.

e begrotingsbehandeling BZK stond dit keer minder in het teken van de begroting zelf, maar meer in het teken van de plannen met het openbaar bestuur van het kabinet Rutte II. Minister Ronald Plasterk moest die plannen verdedigen. Het onderwerp Rijksdienst, dat voorheen onder BZK viel, werd nu samen met Wonen (ook even bij BZK geweest) apart behandeld met minister Stef Blok. De oppositiepartijen hadden veel kritiek op bijvoorbeeld de voorgenomen samenvoeging van de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland. Pierre Heijnen, die zowel bij BZK als Rijksdienst de woordvoerder was, legde in zijn bijdrage onder andere nadruk op de integriteit van het openbaar bestuur. Hij vond dat incidenten met integriteit op een onafhankelijke en voor heel Nederland op dezelfde criteria gebaseerde manier moeten worden onderzocht. Nu is dat beleid niet uniform en worden daardoor ook de rapporten over integriteitsschendingen zelf weer ter discussie gesteld. Heijnen pleitte daarom voor een onafhankelijk landelijk integriteitsbureau dat standaard wordt ingeschakeld. Een motie van die strekking werd door de Kamer aangenomen. Op het terrein van het openbaar bestuur benadrukte hij dat het voor kleinere gemeenten in plaats van in soms tientallen gemeenschappelijke regelingen samen te werken, beter zou kunnen zijn als er meer sprake was van taakdifferentiatie waarbij niet alle gemeenten alle taken hoeven uit te oefenen. Maar: ‘Samenwerking is goed, taakdifferentiatie is beter, maar fusie van gemeenten is het best’, aldus Heijnen.

ILLEGAAL AFVAL EN GEMEENTEN

N

aar aanleiding van een bericht in de Telegraaf over het dumpen van illegaal afval door gemeenten stelden Manon Fokke en Lutz Jacobi schriftelijke vragen aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Wilma Mansveld. Die antwoordde dat zij geen goed zicht heeft op gemeenten die buiten de stichting Wecycle om zelf een deel van hun elektronisch afval verhandelen. De schatting van de Telegraaf dat 10 tot 20% van dat afval in de illegale export terecht zou komen, vond de staatssecretaris te hoog. Zij denkt niet dat gemeenten afval afgeven aan bedrijven die geen vergunning voor de verwerking hebben, maar erkent wel dat gemeenten afval buiten Wecycle om verkopen. Terwijl de gemeenten met dat bedrijf een exclusieve overeenkomst hebben. Het verkopen buiten Wecycle om levert gemeenten soms een hogere opbrengst op, maar betekent ook contractbreuk. Dat kan de desbetreffende gemeente een privaatrechtelijk probleem met Wecycle opleveren. Wat wel een probleem is waar de staatssecretaris zelf over gaat is het implementeren van een Europese richtlijn waarmee beter voorkomen kan worden dat illegaal afval naar landen gaat waar bijvoorbeeld kinderen onder gevaarlijke omstandigheden sloopwerkzaamheden moeten verrichten. Nederland moet deze wijziging vóór 14 februari 2014 omzetten in nationale regelgeving. Over hoe dat zijn beslag moet krijgen, treedt de staatssecretaris met de desbetreffende stakeholders, waaronder de VNG, nog in overleg.

LOKAAL BESTUUR / FEBRUARI 2013

7

HET FESTIV Het zestiende CLB-Festival van het Binnenlands Bestuur dat op zaterdag 24 november 2012 in Amsterdam plaats vond, kwam voor Lokaal Bestuur te laat om er in het decemberjanuarinummer nog aandacht aan te kunnen besteden. Als dit nieuwe nummer bij u op de mat valt, is het Festival al weer ruim twee maanden geleden. Daarom beperken we ons hier tot een fotoreportage en een korte toelichting op de gebeurtenis. Er waren 150 CLB’ers, Tweede Kamerleden en andere gasten naar het Tobacco Theater aan de Nes gekomen om te luisteren naar de Veertiende Wibautlezing – die u als bijlage bij dit nummer ontvangt – van Pieter Hilhorst (foto rechts), deel te nemen aan diverse workshops onder de noemer ‘Politiek 2.0’ en natuurlijk om elkaar te ontmoeten en te netwerken. Op het Festival sprak onze nieuwe minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk over zijn plannen en vertelden Tweede Kamerleden die uit het lokale bestuur afkomstig zijn met welke ambities zij in Den Haag aan de slag zijn gegaan. Ook werd de nieuwe, interactieve website van het CLB gepresenteerd. En het was voor het eerst dat er werd getwitterd op en over het Festival (twitter.com/lokaalbestuur). We kregen veel positieve reacties op het Festival. De deelnemers vonden het een inspirerende en leerzame bijeenkomst. Voor een kort verslag van enkele highlights kunt u terecht op www.lokaalbestuur.nl, zoekterm ‘korte evaluatie’. Het CLB roept u op om gebruik te maken van de mogelijkheden die deze geheel vernieuwde website biedt om met elkaar in contact te komen, te discussiëren en kennis uit te wisselen!

8

Foto’s: Jan de Roos

VAL IN BEELD

LOKAAL BESTUUR / FEBRUARI 2013

9

SAMEN WERKEN AAN EEN GEZOND EN WAARDIG LEVEN Foto Nationale Beeldbank

De zorg is één van de actueelste thema’s van dit moment. Je kunt geen praat- of actualiteitenprogramma aanzetten of het gaat erover. Maar over welke zorg hebben we het eigenlijk, voor wie, en hoe betalen we het? Dat is niet alleen voor heel Nederland, maar vooral ook voor de PvdA een belangrijke vraag. Zeker in het lokaal bestuur is het een urgente kwestie. Met de komende decentralisaties gaan immers grote delen van de oude zorgwet, de AWBZ, over naar gemeenten.

In het lokaal bestuur hebben raadsleden en wethouders behoefte aan een moreel kompas op dit thema. Er is behoefte aan de vertaling van oude kernwaarden van de sociaaldemocratie als solidariteit en bestaanszekerheid naar een bruikbare praktijk. De zorg zal de komende jaren onder druk komen te staan en het zijn veelal de lokale bestuurders die op de marktpleinen en in de wijken moeten kunnen uitleggen waarom de PvdA juist deze keuzes in de zorg heeft gemaakt (en gaat maken).

NICOLE TEEUWEN WETHOUDER GEMEENTE HOUTEN

10

De Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de partij, heeft dat goed begrepen. Als onderdeel van het Van Waarde-traject van de WBS, is de Werkgroep Zorg aan de slag geweest. Zij heeft hard gewerkt aan een herdefiniëring van de sociaaldemocratische kernwaarden op het thema zorg. Het resultaat is te vinden in een onlangs gepubliceerd rapport met de titel Samen werken aan een gezond en waardig leven. Het rapport werd gepresenteerd in de Eerste Kamer en becommentarieerd

door onze bewindslieden en Tweede Kamerleden die zorg in hun portefeuille hebben (staatssecretaris Martin van Rijn, Otwin van Dijk en Lea Bouwmeester) onder de bezielende leiding van Pauline Meurs. Monika Sie, directeur van de WBS, opende de bijeenkomst met een korte inleiding. Zij vertelde dat het cahier onderdeel is van een aantal uitgewerkte themaboekjes over de kernwaarden van de sociaaldemocratie, het project ‘Van Waarde’. Andere thema’s volgen dit jaar.

Zorg mag niet iets zijn wat ons van buitenaf wordt aangereikt Kim Putters, hier in de rol van voorzitter van de werkgroep, memoreerde dat de PvdA zich in het recente verleden achter de marktwerking in de zorg had geschaard. Inmiddels is het draagvlak daarvoor ruimschoots afgekalfd. Dertig jaar gezondheidspolitiek vatte Putters samen als een politiek die vooral is gericht op kostenbeheersing, op systeemdenken en het veelvuldig draaien aan Haagse knopjes, zoals op het terrein van de gezinszorg. In dit systeem en in de zorgvraag is de burger consument, de sector producent. Ziekenhuizen en andere instellingen zijn de actoren, de consument is de passieve ontvanger. Pijn De pijn zit hem op de eerste plaats in de sociaaleconomische verschillen. Dit ondermijnt de solidariteit en de waardigheid

van het werk. Het productdenken zoals het nu is georganiseerd, leidt tot vervreemding van de mensen. De visie die de PvdA moet uitdragen is dat de mens moet worden geholpen in zijn integrale hulpvraag (preventie, gezondheidsvoorlichting in de eerste lijn). En wel naar draagkracht en dus langs de lat van inkomenssolidariteit en in combinatie met risicosolidariteit. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de vraag wat er in het basispakket komt, of - op rijksniveau - om de overheveling van accijns op tabak, zodat dat weer in volksgezondheid kan worden geïnvesteerd. Nieuwe kernwaarden Als nieuwe kernwaarden noemde Putters dat de staat een zorgzame staat moet zijn voor iedereen. Het mag geen product zijn dat van buitenaf aan ons wordt aangereikt. Zorg is iets dat niet zomaar richting de staat, maar ook niet richting de markt kan worden weggeorganiseerd. Dit vraagt om nadenken over de rol van de gemeenschap. De burger is er niet alleen voor zichzelf en zelfontplooiing. Binding aan de gemeenschap maakt dat je ook opnieuw op een andere manier naar zorg gaat kijken. Het resultaat moet zijn: gepast gebruik van de zorg. Daar hoort ook een discussie bij over bijvoorbeeld de lengte en de kwaliteit van het leven, in relatie tot de behandeling. Putters noemde dat ‘waardige zorg’. De reactie van zowel staatssecretaris Martin van Rijn als van de Kamerleden Otwin van Dijk en Lea Bouwmeester, was positief. Van Rijn prees de timing van het rapport: de discussie over wel of geen marktwerking

is immers zeer actueel. Het is volgens Van Rijn bovendien goed dat het over de waarden gaat, dat tilt de discussie op een ander niveau. We zijn allerlei waarden kwijtgeraakt in het geweld van kostenbeheersing. Otwin van Dijk gaf een inspirerende reactie op het rapport en maakte een vertaalslag naar de lokale situatie met voorbeelden uit de praktijk. De waarden en de genoemde resultaatgebieden zijn zeer bruikbaar voor het lokale bestuur: de integrale benadering, de nadruk op preventie, risicosolidariteit, en tot slot het resultaat: gepast gebruik, zijn zonder meer waarden die toepasbaar zijn op het lokale niveau, in de WMO in het bijzonder. Het behoeft voor het lokale bestuur echter wel nadere uitwerking. Het zou helpen en handzaam zijn om deze waarden te concretiseren. Niet in verordeningen, zoals de VNG al in ruime mate voor ons doet, maar wel met toepasbare richtlijnen, voortvloeiend uit de PvdA-waarden, zoals die nu zijn gedefinieerd. Een mooie vervolgopdracht voor de PvdA, lijkt me. De basis is nu gelegd! Het rapport is te vinden op www.wbs.nl.

08-01-13

reacties Vereniging Oud-raadsleden

Aad Burger

Aad Burger PvdA 1980-1994 Houders van een gehandicaptenparkeerkaart zullen Aad Burger dankbaar zijn. Zijn naam doet misschien niet meteen een belletje AAD BURGER rinkelen, maar zijn verdiensten LID VAN DE UTRECHTSE CLIËNTENRAAD waren voor hen van belang. InWMO, zijn raadsperiode van 1980 tot VICEVOORZITTER GEWESTELIJKE ADVIESGROEP 1994 heeft hij onder OUDERENBELEID PVDA UTRECHTmeer EN gestreden voor het gratis parkeren OUD-RAADSLID voor invaliden, wat in Utrecht nu mogelijk is. "Politiek is nodig om de dingen te verbeteren", aldus Burger.

RON DE BOER FRACTIEVOORZITTER IN WEESP EN VOORMALIG BELEIDSMEDEWERKER SOCIALE ZAKEN IN ALMERE

EIGEN BIJDRAGE BETER DAN INKOMENSGRENS

De 76-jarige Aad Burger is een PvdA’er in hart en nieren. Voor deze partij heeft Burger dan ook zitting genomen in de Utrechtse gemeenteraad in de periodes 1977-1978, 1980-1994 en 1997-1998. Altijd vol enthousiasme en met de partij-idealen in zijn achterhoofd. Dat de PvdA in 1978 veel verlies leed en ik daardoor geen zetel kreeg, was toen echt een domper." In 1980 kreeg hij weer een kans. In zijn raadsperiode streed Burger onder meer voor de gratis parkeerplaatsen voor invaliden. Omdat hij zelf fysiek gehandicapt is geraakt nadat hij polio opliep in Afrika, stond het onderwerp hem na. "Ik stond zelf duidelijk achter dat onderwerp en ik ben blij dat het dan ook gelukt is om het voor elkaar te krijgen. Dit alles is begonnen nadat de gemeente nieuwe parkeerautomaten had neergezet, overkoepelende voor meerdere parkeerplaatsen. Daardoor moesten mensen verder lopen om een kaartje te halen. Voor invaliden is dat natuurlijk moeilijk te doen en daarom streed ik voor hen voor gratis parkeren. Het ambtelijk apparaat was er op tegen, want zij vond dat iedereen gelijk behandeld moest worden maar invaliden zijn niet gelijk aan gezonde mensen op bepaalde vlakken. Het gratis parkeren is er dus gekomen." Met zijn fysieke handicap was het voor Burger makkelijker om zich in de positie van de invaliden te kunnen plaatsen. Maar dat verplaatsen in mensen vindt hij een van de kwaliteiten die een raadslid moet hebben, ook al heb je niet dezelfde kenmerken als de doelgroep. "In de politiek is het belangrijk dat het probleem wordt gezien uit het oogpunt van degene die er last van heeft. Het is al te makkelijk om zomaar te beslissen. Een goede politicus verplaatst zich in de mensen en probeert zo dingen te verbeteren."

In het artikel ‘Huishoudelijke zorg steeds verder in de problemen’ (Lokaal Bestuur december-januarinummer) blijkt weer eens dat er verwarring is over de toepassing van het draagkrachtbeginsel in de WMO. PvdA-raadslid Anita Louwes uit Emmen pleit voor dat principe en stelt een inkomensgrens voor van twee keer het minimumloon. ‘Maar dat mag niet van de rechter.’, zegt ze. Ons Tweede Kamerlid Otwin van Dijk schrijft dat het nieuwe kabinet de huishoudelijke hulp wél inkomensafhankelijk wil maken. Hij noemt als inkomensgrens het middeninkomen; ook komt er een vermogenstoets. ‘Maar dat mag niet van Kwaliteiten als verplaatsen in mensen, maar ook kunnen samenwerken en efficiënt werken zijn de rechter... dus zal de Burger. wet moeten worden belangrijk voor een raadslid meent Efficiënt werken en plannen is nodig bij het raadslidschap, omdataldus veel leden nog een baan ernaast hebben. En lid zijn van de aangepast’, Louwes. gemeenteraad kost aardig wat tijd. "Eigenlijk vind ik dat mensen voor hun lidmaatschap Dit klopt volgens mij helemaal niet. In de betaald moeten worden naar een deeltijdbaan. Het moet niet ondergewaardeerd worden. WMO mag een eigenernaast bijdrage worden Ikzelf heb alleen vrijwilligerswerk gedaan en kon zo veel tijd in het raadslidschap steken. Maar mensen met nog een fulltime baan heeft ernaast trekken het bijna niet. Daarom zou gevraagd zoals ook de rechter een salaris naar deeltijdbaan gegeven moeten worden voor dit lidmaatschap." vastgesteld. Die eigen bijdrage wordt Burger heeft altijddoor met plezier in de gemeenteraad gezeten en is nu onder andere nog bij berekend het CAK en houdt juist wijkgroep Oost van de PvdA betrokken. Hier zet hij zich in voor het oostelijk deel van rekening met het eigen inkomen en, Utrecht. "Ik heb geen enkele reden om met de politiek als op te houden. Het is belangrijk om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken en met ik heb er ook nog eens plezier in." de rijksoverheid dat bepaalt, ook HUISHOUD ELIJKE ZOR het vermogen. Bij de inkomensgrens die G S TEEDS VER Louwes en Van Dijk bepleiten wordt met DER IN DE PROB een botte bijl gehakt. Mensen met een LEMEN inkomen onder die grens betalen weinig, alle mensen erboven meer. Het gevolg is dat mensen die weinig boven de inkomensgrens zitten evenveel moeten betalen als mensen die een hoger of veel hoger inkomen hebben. Voor mensen met een laag middeninkomen pakt dit dus slecht uit, voor mensen met een hoog inkomen is het erg voordelig. Bij de eigen bijdrage volgens de rijksnormen van het CAK, wordt een glijdende schaal toegepast en ook nog een draagkracht-plafond voor mensen 6 die veel voorzieningen nodig hebben. Juist als PvdA willen we uitgaan van het draagkrachtbeginsel. Via de eigen bijdrage berekend door het CAK wordt dat veel beter gedaan dan door de grove inkomensgrens. Ik hoop dat alle betrokkenen dit nog eens goed zullen afwegen.

www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=110338

Foto Nationale

Beeldbank

Als het zo doorga

at wordt huisho

udelijke zorg beperk

t tot schoonmaakw

erk.

Het kabinet wil fors bezuinigen op de huishoudelijke zorg en die inkom ensafhankelijk maken De - overigens niet . verplichte - aanbe stedin huishoudelijke hulp heeft in diverse gemee g van grote onrust geleid nten tot . De tot schoonmaakwerkz thuiszorg wordt gereduceerd aamheden en veel raken hun CAO-b thuiszorgers aan nog te keren? En wat kwijt. Is deze ontwikkeling Bestuur ging praten moet er dan gebeuren? Lokaal met de PvdA in Emmen, waar deze zomer veel protes thuiszorg uitbesteedde t was omdat de gemeente de de thuiszorgorganisat aan een marktpartij, waardoor En we vroegen Otwinie in de problemen kwam. Kamer voor de PvdA van Dijk, die in de Tweede onder meer de portefe beheert, hoe hij tegen het probleem aankij uille Wmo kt.

Op 1 januari 2007 trad de Wet maatschappelijke Er werd afgedwo ondersteungen ning (Wmo) in werking medewerkers conform dat de naar de toekomstbestend . De Wmo de CAO igheid kwam in de plaats werden betaald. Al van de Wmo.’ snel bleek zijnswet 1994, de van de Weldat dit voor het aanbest Wet ede gen gehandicapten voorzienin- geld niet geleverd Schoonmaakwerk kon worden. len van de Awbz. (Wvg) en deEmmen besloot toen Het voorstel kwam De gemeenten werden verantwoordelijk zorguur bij te passen.5 euro per de huishoudelijke op tafel om verzorgi Dit geld voor de uitvoering. Inmidde moest ten goede om te zetten in schoonm ng komen ls is de aan Wmo de voor veel gemeen hulp. Niet als aanvulli ondersteuning. Louwes aakten ng op : ‘In veel aan het been gewordeeen blok het salaris, maar gevallen bleek de onder meer huishou n; de uitvoering kost veel voor scholing en lijke verzorging hoofdza demeer geld dan werkoverleg. kelijk te van het Rijk wordt PvdA-raadslid Anita bestaan uit schoonmaakwerk . Bovendien wil het ontvangen. Veel mensen die Louwes: ‘Het ging gebruik maken II ook nog eens forskabinet-Rutte van de Wmo hebben toen om 600.000 ook de op de huishoudelijkebezuinigen beschikking over zorguren. Keer 5 mantelz zorg. org. De De invoering van meerderheid van euro betekende dit de de raad heeft een bezuinigingsmaaWmo was toen gezegd: dat als we 3 miljoen de tregel. De gedachte was dat de Wmo de regie klanten van euro bijlegden.’ gemeenten over hun eigen de voorzieningen, huishou ding kunnen voeren, die dan waren ondergebracht,in de Wmo Noodklok en goedkoper konden efficiënter Door een toename We krijgen geld dan het Rijk. Bovendi uitvoeren zorguren werd vorigvan het aantal en zouden gemeenten beter in meerjarenperspe besloten om voor een Opel in , maatwerk te leveren.staat zijn 3,5 tot 4,5 miljoen ctief jaarlijks maar moeten uit Al in het eerste jaar delen bij te passen. eigen midontstond soMaar dit jaar daar ciale onrust. Het werd van door het college een bleek dat thuiszorginstelli namelijk klok geluid. Louwes de noodMercedes kope saal hun medewe ngen masom de Wmo bij de : ‘Een reden n rkers (veelal gemeenten onvrouwen) op straat der te brengen, was de laagdrem- is hen vervolgens als zetten om peligheid. Dat hebben schoonmaakonde in te huren. Deze alfahulp weer ten! Mensen weten we gewevoldoende. Er is welrsteuning medewerkers raakten niet alleen veel gemakkelijker de gemeente discussie gevoerd een flinke hun vaste te vinden dan dienstverband kwijt, de AWBZ. Het college maar uiteindelijk in de raad, is gekozen hun vakantiegeld, maar ook ferd dat we in 2013 had becijvoor schoonmaakonde pensioenopuit zouden rsteunin g bouw en doorbet komen op 1 miljoen in plaats van huishou aling bij ziekte. delijke Het stelde gemeen Daardoor zouden zorguren. hulp.’ de Wmo-kosten dilemma: het was ten voor een oplopen tot 23 miljoen Maar de raad van natuurlijk Emmen beaantrekkelijk de Wmo terwijl we 13 miljoen euro, sloot niet alleen op voor een euro van zo laag mogelijk het Rijk zouden krijgen. het uurtarief naar deze wijze bedrag aan te beneden te Kortom, besteden, maar kon een tekort van 10 brengen, ook moest de ogen sluiten voorde gemeente andere woorden miljoen, of met tie er toe leiden dat herindica: bovenop de 3,5 de het belabaantal berde arbeidsvoorwaar miljoen die we jaarlijks zorguren daalde. ‘We den van de alfahulpen? beschikbaar stelden, al extra het verleden misschi zijn in De gemeente Emmen nog eens 6,5 miljoen zouden we ruimhartig gewees en wel te besloot, vooral op initiatief bijleggen. Het was moeten ren’, aldus Louwes t met indicevan de PvdA, niet voor een dubbelt we actie moesten duidelijk dat raadsbesluit goed . Ze zegt het ondernemen te kunnen verje op de eerste rij te willen waarbij we, vooral dedigen: ‘Als een zitten. ook groot deel van PvdA betreft, moesten wat de de huishoudelijke hulp bestaat kijken uit schoonmaak, dan is dat werk

JAN CHRIS DE BOER FREELANCE JOURNAL IST

WERK DE HUISHOUDUITKERINGSTOETS GOED UIT! In het regeerakkoord wordt aangekondigd dat de huishoudinkomenstoets wordt vervangen door een huishouduitkeringstoets. ‘Dit voorkomt dat binnen een huishouden sprake kan zijn van stapeling van uitkeringen, waardoor de inkomsten hoger zijn dan bij de buurman of buurvrouw die aan het werk is’. Ik begrijp dat dit iets is dat de VVD gegund moest worden. De huishoudinkomentoets was echter al van de baan bij het Kunduzakkoord, er valt dus niets te ‘vervangen’. Het is zeker winst dat het nu niet meer om cumulatie van inkomens gaat, maar van uitkeringen: ‘Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat het wel loont om aan het werk te gaan door dit loon niet te verrekenen met de uitkeringen in het huishouden’. Ik daag echter iedereen uit om een casus te verzinnen waarbij ‘de inkomsten hoger zijn dan bij de buurman of buurvrouw die aan het werk is’, zoals het regeerakkoord stelt. Als je werkt verdien je minimaal het minimumloon, dat hoger is dan bijstand. Als de buurman door parttime werk een inkomen heeft onder de bijstandsnorm is er recht op aanvullende bijstand. Dat invalide argument gebruikte de vorige regering ook al om de huishoudinkomentoets te rechtvaardigen. Als je als gemeente je fraudebeleid, je sanctiebeleid en je arbeidsmarkttoeleidingsbeleid op orde hebt is zo’n zware financiële prikkel helemaal niet nodig. Maar jammer, het staat er nu eenmaal. Dus komt het aan op een juiste uitwerking. Mag ik daar wat tips voor geven gezien de ervaringen met de huishoudinkomentoets: Tip 1: Beperk het tegengaan van stapeling van bijstandsuitkeringen en niet van andere uitkeringen. We gaan toch niet de AOW van de oma op opa die bij haar/zijn dochter inwoont verrekenen, of de Wajong van een inwonend kind? Nog beter is volgens mij de maatregel te beperken tot bijstandsuitkeringen voor inwonende kinderen. Tip 2: Regel wel een bescheiden, toereikende, persoonlijke bijstandsuitkering voor onvermijdelijke, persoonlijke uitgaven voor het inwonend kind, zoals bijvoorbeeld de premie ziektekostenverzekering en kleding. Bijkomend voordeel is dat terugvordering wegens fraude met een uitkering dan wel een maatregel vanwege die fraude of onvoldoende actief zijn met zoeken en behouden van werk, kan worden toegepast op de uitkering van het lid van het huishouden die het verwijtbare gedrag heeft vertoond. Een huishoudbijstandsnorm maakt het gehele gezin verantwoordelijk. Voorkom dat de inwonende, meerderjarige zoon of dochter die zich misdraagt het gehele gezin laat boeten. Je kunt naar mijn mening ouders niet financieel dwingen hun kind uit huis te zetten, nog afgezien van de kosten die dat met zich meebrengt. Ook juridisch was dat in de huishoudinkomenstoets al een monstrum. Als de uitwerking van de huishouduitkeringstoets op deze wijze vorm wordt gegeven kan nog met recht gesproken worden over een (enigszins) sociale bezuiniging op stapeling van bijstandsuitkeringen in een gezin.

5 vragen aan... Johanna Haanstra (56) wethouder van Oegstgeest Johanna is medisch analiste van opleiding. Zij was tot 2010 wethouder van Almere. Sinds 10 januari jl. is zij wethouder van Oegstgeest voor de partij Progressief Oegstgeest, een samenwerkingsverband van PvdA, GroenLinks en D66. Johanna beheert de portefeuille financiën en economie. Het college van Oegstgeest trad in november 2012 af na een kritisch rapport over het financieel toezicht van de gemeente. De vier wethouders van VVD en Progressief Oegstgeest stapten toen op.

RINUS VAN SCHIE RAADSLID IN WESTERVOORT

LOKAAL BESTUUR Geachte redactie,

1 2

er 2 37 numm 2013 Jaargang Februari

AL LOKA UUR BEST

Al heel lang was ik van plan jullie te complimenteren voor de altijd lezenswaardige Lokaal Bestuur die ik als raadslid ontvang. Ook fotografie en vormgeving zijn van een prima niveau. Het rode nietje is van begin af aan een vondst te noemen. Vooral zo doorgaan, zou ik willen zeggen.

lad van

Maandb

r Lokaal

trum voo

het Cen

Bestuur

A

van de Pvd

Het Ei van s? Columbu

DIT HOE DOETTHET? KABINEl van ons ee Het oord kabinet schaduw

3 g n op we Afdelinge 4 naar 201

ACHT

EN&BKR EIGdef:L

12_omsl_

Wibautl20

Elizabeth Schmitz

16

IE

4

OUDE GLOR

e bij Als bijlag er! dit numm

N

WARMLOPE

Een fotoe reportag

12

na 1 14:45 Pagi 03-12-12

8

3 4 5

Wat zou je dit jaar het liefst verwezenlijken in Oegstgeest? Over ruim een jaar zijn er verkiezingen. Het college dat dan aantreedt moet een schone start hebben: de financiën op orde, in control zijn, goede verhoudingen tussen raad, college en organisatie. Ben je als wethouder blij met het VVD-PvdA-kabinet? Gezien de verkiezingsuitslag is het voor mij het best mogelijke kabinet. Er zijn heldere en socialere keuzes gemaakt ten opzichte van het vorige kabinet. De decentralisaties doen recht aan de kracht van gemeenten, al zal het best even tijd kosten voordat het allemaal goed is ingeregeld. De bezuinigingen doen uiteraard pijn, maar met creativiteit en focus op wat er echt toe doet moeten we deze lastige tijd door kunnen komen. Welke andere PvdA-politicus inspireert je? Job Cohen. Bij hem valt overtuiging en handelen samen op een manier die respectvol is voor iedereen. Ook Jetta Klijnsma inspireert me, ze staat dicht bij de mensen en zoekt altijd het positieve. Wat doe je graag in je vrije tijd? Met de kleinkinderen chatten. Verder lezen en tuinieren. Wat was je mooiste ervaring als wethouder in Almere? Het bestuurlijk akkoord over de schaalsprong van Almere, waarbij ruimtelijk en sociaal werden verbonden en waarbij de PvdA het verschil maakte. Mooi was ook de uitspraak van de SP-fractie dat ze niet meededen met de landelijke actie van de SP om colleges aan te spreken op het WMO-beleid omdat dat in Almere goed geregeld was!

ZING

WIBAUTLE

IVAL CLB-FEST

LOKAAL BESTUUR / FEBRUARI 2013 rst

ho Pieter Hil

veren het zelf ak hero Wij doen blieke za kale politiek lo rs de pu

11

Foto Nationale Beeldbank

Wordt Eigen Kracht het nieuwe sleutelwoord voor 2013? Wie heeft het niet over Eigen Kracht? Burgers moeten op Eigen Kracht vooruit en ‘in hun kracht’ worden gezet. Op Eigen Kracht zorg, ondersteuning of een baan organiseren en pas als dat niet lukt mag je een beroep doen op de overheid. Maar is Eigen Kracht wel het Ei van Columbus? En als dat zo is waarom hebben we dit dan niet eerder ontdekt?

JACQUELINE KALK SECRETARIS CLB

12

2013 wordt het jaar van de voorbereidingen op de drie decentralisaties: de participatiewet, de AWBZ en de jeugdzorg. Decentralisaties die gepaard gaan met bezuinigingen en het maken van scherpe keuzes. Keuzes die door de overheid - de politiek - worden gemaakt voor de burger, dezelfde burger die de overheid onvoldoende vertrouwt. Een overheid die een groter beroep wil doen op de eigen verantwoordelijkheid van burgers in het oplossen van ‘eigen’ problemen. Zoek de oplossing eerst bij jezelf en in je directe omgeving voordat je je tot de overheid wendt voor ondersteuning of hulp. De overheid wil af van het ‘ik heb recht op …’-denken vanwege alle onbedoelde en ongewenste effecten zoals: achteroverleungedrag, ergens gebruik van maken alleen omdat het kan, calculerend gedrag of het verstrekken van de uitkering als doel op zich in plaats van als

middel om te kunnen re-integreren naar werk. Deze effecten worden met krachtige metaforen bestreden. De gemeente is van uitkeringsfabriek inmiddels een werkfabriek geworden die de burger ‘in zijn eigen kracht’ wil zetten. Wat betekent Eigen Kracht? Eigen Kracht is een begrip op zichzelf aan het worden. Spraken we eerder over het vergroten van de zelfredzaamheid of in de jaren ’90 over empowerment, nu hebben we het over Eigen Kracht. Maar wat wordt daar precies mee bedoeld? De Eigen Kracht-gedachte gaat er vanuit dat: > Het belangrijk is dat iedereen erbij hoort in de samenleving en eraan kan meedoen; > Iedereen daarbij zeggenschap en regie houdt over zijn of haar eigen leven; > Iedereen daarbij steun krijgt van het eigen sociale netwerk.

Juist in situaties waarin meerdere hulpverleningsinstanties actief zijn (ten opzichte van een individu, gezin of buurt) wordt het middel van de Eigen Kracht

Netwerken sluiten ín, maar ook uít Conferentie steeds vaker ingezet. In een Eigen Kracht Conferentie staat degene die een probleem heeft centraal. Diegene vraagt zijn of haar netwerk om mee te denken bij het zoeken naar oplossingen voor dit probleem. Eigen Kracht gaat er vanuit dat iedereen een netwerk heeft. Wat kun je zelf, om daarna te kijken wat kan de omgeving, je netwerk met jou doen en voor je betekenen. Het geldt voor de één misschien meer dan voor de ander, maar we zijn het verleerd om hulp aan onze directe omgeving te

EIGEN KRACHT: HET EI VAN COLUMBUS?

vragen of aan te bieden. Een netwerk kan bestaan uit je familie, vrienden, buren en collega’s. De conferentie wordt georganiseerd door een onafhankelijk coördinator. De conferentie moet je zien als een besluitvormingsproces dat uitmondt in een plan. Naast Eigen Kracht en Eigen Kracht Conferenties is er ook een Eigen Kracht Centrale, waarbij het gaat om het aantal georganiseerde conferenties, de coördinatoren, de raad van toezicht enzovoorts. Hilhorst en Putnam Pieter Hilhorst gaf in zijn Wibautlezing aan dat veel mensen zich in de steek gelaten voelen door de instellingen die er juist zijn om hen te helpen. ‘De helpende hand wordt vaak gehaat. En andersom hebben volgens Hilhorst veel mensen die niet op de overheid zijn aangewezen het idee dat anderen worden verwend. Hilhorst pleit voor een nabije

overheid. De overheid moet een politiek van nabijheid voorstaan omdat je lokaal de verbanden kunt zien en problemen in samenhang kunt aanpakken. Bij die politiek van nabijheid en de betrokkenheid van burgers past het Eigen Kracht-denken en zijn de Eigen Kracht Conferenties een krachtig instrument. In het Eigen Kracht-denken nemen netwerken, zoals gezegd, een cruciale plaats in. Maar is het zo dat iedereen netwerken heeft waarop je een beroep kunt doen? En als dat zo is, leidt dit Eigen Kracht-denken en deze manier van werken dan niet tot nieuwe vormen van OSM (ons soort mensen) -denken of tot nieuwe vormen van institutionalisering? Hilhorst en anderen verwijzen vaak naar de Amerikaanse politicoloog Putnam1 in relatie tot Eigen Kracht en het beroep kunnen doen op je netwerken als er hulp en ondersteuning nodig

is. Putnam beschreef in Bowling Alone de teloorgang van het verenigingsleven in Amerika, van samen dingen doen, van netwerken die er eerder wel waren. Putnam signaleert een afname van sociaal kapitaal.2 Hij onderscheidt bindend sociaal kapitaal en overbruggend sociaal kapitaal. Bindend sociaal kapitaal is dat wat je bindt in je eigen groep, je eigen familie. Het overbruggend sociaal kapitaal is het vermogen om buiten je eigen wereld zinvolle contacten te leggen, om sociale, politieke en professionele verbanden aan te gaan met mensen die anders zijn dan jij. Hilhorst voegt daar de term linking aan toe, het verbinden van burgers via instellingen. Sociaal kapitaal draagt bij aan je welbevinden, overbruggend sociaal kapitaal is een voorwaarde voor sociale stijging. Toenemende ongelijkheid is een belemmering voor sociale stijging.

Eigen Kracht en de gekantelde WMO In het Eigen Kracht-denken gaat het om de vragen: wat kun je zelf, waar kun je mee beginnen en hoe kun je dit uitbouwen? Vanuit een vergelijkbare denkwijze is ook de WMO gekanteld. Met Welzijn Nieuwe Stijl werd benadrukt dat denken vanuit de vraag van de burger een andere houding van professionals zou vragen. Niet meer het benaderen van de hulpvraag of de burger vanuit de instelling, voorziening of het ‘recht hebben op’, maar eerst de vraag: wat kun je zelf doen, wat kan je omgeving, je netwerk doen? Elke professional in het sociale domein zou zich deze nieuwe houding eigen moeten maken. Sociale wijkteams werden het vertrekpunt en in die wijkteams functioneren de professionals zonder ‘last’ te hebben van hun eigen organisatie. Het gaat niet meer om het institutionele belang van die organisatie en niet om de hulpvrager en diens belang en kunnen, maar om de wijkbewoner. Dit staat ook centraal in de Eigen Kracht Conferenties die als middelpunt de persoon, gezin of buurt kunnen hebben. Netwerken Het klinkt heel mooi: als je een hulpvraag hebt, schakel je je netwerk in. Gelukkig is dat nog steeds voor de meesten van ons gebruikelijk. Als je er even niet uitkomt, klop je bij je familie of vrienden aan voor hulp, om even te helpen bij het oppassen op de kinderen, iets te repareren, om iets te lenen of ergens mee naar toe te rijden. Volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) is de belangrijkste les in relatie tot burgerbetrokkenheid dat wil je hierin slagen de overheid leert te denken vanuit de burgers en respect toont voor burgers door te luisteren, te reageren en te informeren. De overheid zou moeten loslaten als het kan en sturen als het nodig is. Bij Eigen Kracht is de vraagsteller ook de vormgever van de oplossing. Dat sluit aan bij de les van de WRR. Maar de WRR zegt ook dat burgers hun inzet laten afhangen van de deelname van vrienden, familie, kennissen en collega’s. En de WRR constateert tevens dat men afhaakt bij overvraging. Schaduwzijde Netwerken hebben ook een andere schaduwzijde. Je hoort erbij of niet. Netwerken sluiten ín, maar ook uít. We willen onze netwerken graag beschermen en afschermen juist omdat ze een belangrijke hulpbron kunnen zijn. In je eigen netwerk kun je een hulpvraag stellen, kun je vragen of iemand weet heeft van een baan die beschikbaar is voor jou, maar heb je er tegelijkertijd geen behoefte aan dat anderen ook over dezelfde baan worden getipt. Netwerken brengen ook ongelijkheid met zich mee en kunnen mensen gevangen houden. Netwerken zijn voor een groot deel gebaseerd op het idee van wederkerigheid. Deze wederkerigheid kan direct worden geïnd, maar veel vaker is de verwachting dat als je iets doet je er later weer iets voor terug kunt krijgen of vragen. Het is geven en nemen in de netwerken, niet alleen in de zin van materiele goederen maar ook in de zin van toegang tot, erbij horen en informatie delen. Grenzen De overheid wil af van het ‘ik heb recht op…’-denken. In het Eigen Kracht-denken gaat het om de vraagsteller. Er moet een gezamenlijke notie komen dat de vraag van het individu een zorg

voor de groep/van het netwerk is. Juist doordat in de Eigen Kracht Conferenties het eigen netwerk erbij betrokken wordt, zal er minder sprake zijn van het overbruggen van netwerken terwijl de nadruk juist op de gezamenlijkheid en de gezamenlijke verantwoordelijk van een samenleving moet komen te liggen wil er sprake zijn van structurele verbeteringen in individuele situaties. Juist als met alle drie de decentralisaties gelijktijdig de verandering in ons denken moet plaats vinden waarbij de nadruk komt te liggen op de vraag wat je zelf kunt en wat je omgeving kan, is overvragen van en binnen hetzelfde netwerk een reëel gevaar. Niet voor niets is de situatie ontstaan dat er in één gezin meerdere hulpverleners rond kunnen lopen. Dat heeft te maken met de verkokering van de hulpverlening maar ook met het gegeven dat er meerdere en complexe hulpvragen kunnen zijn in één gezin, en dus meerdere vragen waar je een beroep op je netwerk voor moet doen. Maar hoe ver kun je daarmee gaan of hoe vaak kun je dit doen? Mantelzorgers lopen nu al vaak tegen de grenzen van hun kunnen aan, zeker als er langdurig een beroep op hen wordt gedaan.

Eigen Kracht kan leiden tot ongelijkheid en uitsluiting Nieuwe ongelijkheid Te ver doorschieten in het Eigen Kracht-denken kan nieuwe vormen van ongelijkheid met zich meebrengen of bestaande ongelijkheid versterken. Als aan mensen met een hulpvraag altijd eerst wordt gevraagd wat zij zelf of in hun netwerk aan oplossingen kunnen vinden kan dat, juist bij de meer kwetsbare groepen, leiden tot een verdere afkeer van de overheid. Het is ook niet voor niets dat er steeds wordt gewezen op de effecten van de stapeling van maatregelen in het sociale domein juist voor de meest kwetsbaren. Iedereen heeft een netwerk in de zin van familie, buren en dergelijke. Maar de mensen in dit netwerk verkeren vaak in een vergelijkbare situatie als het betreffende individu. En dan is het de vraag of de hulp die je vanuit je netwerk kunt aanboren je kan helpen bij het vinden van structurele oplossingen, zoals sociale stijging of het vinden van een baan. Het netwerk van de kwetsbare burger is nu eenmaal kleiner dan dat van de geslaagde zakenvrouw. Een samenleving van netwerken impliceert dat er mensen zijn die erbij horen en dat er mensen zijn die er niet bij horen, die (al dan niet tijdelijk) aan de zijlijn staan. De toegankelijkheid van ondersteuning en zorg is en blijft een verantwoordelijkheid van gemeenschap en overheid samen. Zelfredzaamheid, Eigen Kracht en het mobiliseren van netwerken past daarin maar kan ook leiden tot nieuwe vormen van uitsluiting. En het is zeker niet het Ei van Columbus.

1 Robert Putnam: Bowling alone (1995) 2 Hij verstaat hieronder een mix van engagement, netwerk, vrienden, familie en goed burgerschap in een gemeenschap.

LOKAAL BESTUUR / FEBRUARI 2013

13

initiatief vd maand IEDEREEN AAN HET WERK IN BRABANT De werkloosheid neemt in Brabant meer toe dan in alle andere provincies. De PvdA in Brabant wil dat de provincie alles in het werk stelt om verder banenverlies te voorkomen. Gemeenten en private partijen beschikken op dit moment niet over de middelen om het tij te keren, terwijl er wel regionale banenplannen klaarliggen. ‘Juist de provincie kan als overkoepelende overheid een stevige impuls geven aan de Brabantse arbeidsmarkt’, vindt PvdAfractievoorzitter Annegien Wijnands. De PvdA heeft daarom tijdens de begrotingsbehandeling samen met VVD, CDA, SP en GroenLinks een motie ingediend waarin het provinciebestuur wordt opgeroepen om maatregelen te nemen om fricties op de arbeidsmarkt op te heffen, arrangementen te ontwikkelen die mensen van werk naar werk helpen en MKB-bedrijven extra te ondersteunen bij hun personeelsbehoefte. Het is de bedoeling dat dit al in 2013 en 2014 zijn vruchten afwerpt in de vorm van extra banen en stageplekken. Daarbij dient tenminste vijf procent van de arbeidsplaatsen ten goede te komen aan jongeren, ouderen, zzp’ers en mensen met een beperking, omdat zij nu extra hard worden geraakt door de economische crisis. De motie ‘Iedereen aan het werk’ werd unaniem aangenomen. Misschien ook iets voor andere provincies? Voor meer informatie: Remmert van Haaften, 06-23994428, [email protected]

Foto Nationale Beeldbank

De Shell-raffinaderij in Moerdijk.

stelling HERINDELING De stelling van de maand luidde:

Kostenbeheersing is geen argument voor herindeling. We kregen de volgende reacties:

Lottie van den Berg, raadslid in Waddinxveen Het kabinet wil vaart zetten achter gemeentelijke herindelingen. Lukt het niet van onderaf dan van bovenaf. Kostenbeheersing vind ik geen argument. Opgewassen zijn tegen toenemende taken en burgers goed bedienen is een betere motivatie. Meestal wordt bij voorgenomen fusies niet op basis van redelijkheid gediscussieerd. In mijn gemeente is het fusieproces met Gouda in 2011 stukgelopen op sentimenten. Daarbij was teloorgaan van het dorpse karakter van Waddinxveen (25.500 inwoners) het doorslaggevende argument. Samengaan met Gouda zou leiden tot een gemeente van ruim 100.000 inwoners. De provincie is uiteindelijk gezwicht voor de uitslag van een referendum. De coalitie van VVD, CDA en PCW (protestantschristelijke combinatie) kreeg haar zin: ruim 90% koos voor zelfstandigheid. Ingezet wordt nu op regionale samenwerking. Echte samenwerking kan alleen goed verlopen als gemeenten hier voordeel bij hebben, de één soms wat meer dan de ander. Dat acceptatieproces verloopt maar moeizaam. Herindeling en opschaling zijn verstandiger.

Elke Pastoors, fractievoorzitter in Millingen aan de Rijn Ik ben het eens met de stelling! Per 1 januari 2015 gaan de gemeenten Groesbeek, Ubbergen en Millingen aan de Rijn fuseren. Te komen tot een bestuurskrachtige gemeente met een kwalitatief sterk ambtenarenapparaat is voor onze fractie het belangrijkste argument voor herindeling. Wij onderkennen het belang van het leveren van goede dienstverlening aan de burgers en het belang om een bestuurlijke vuist te kunnen maken in de regio. Juist in tijden waarin veel taken worden doorgeschoven van het Rijk naar gemeenten en er veel binnen Gemeenschappelijke Regelingen wordt samengewerkt zijn deze punten essentieel om de wettelijke taken goed uit te kunnen voeren. Doordat er efficiënter gewerkt kan gaan worden zal er hopelijk een kostenbesparing optreden. Dat is een positieve bijkomstigheid maar wat onze fractie betreft is dit punt zeker niet leidend geweest! Jaap Willem Eijkenduijn, fractievoorzitter in de nieuwe gemeente GoereeOverflakkee Eigenlijk zou ik de stelling willen omdraaien: ‘Als herindeling niet

14

tot kostenbeheersing leidt, dan moet je het niet doen.’ De reden om gemeenten her in te delen, is dat daardoor de dienstverlening aan burger en maatschappelijk middenveld efficiënter en vooral effectiever kan. De schaalvoordelen moeten dus evident zijn. Als je gaat herindelen alleen om het herindelen zelf, dan sla je de plank mis. Gemeenten zijn ervoor om hun inwoners zo goed mogelijk van dienst te zijn. Als schaal daarbij helpt moet je de schaal vergoten. Als een te grote schaal tegen gaat werken, zoals bij sommige grote gemeenten het geval is, dan moet je overwegen de schaal te verkleinen. Kostenbeheersing is niet de enige reden om her in te delen. Als gemeenten samengevoegd worden, ontstaan er ook nieuwe kansen. Je krijgt als bestuurder een heleboel ‘legoblokjes’ mee uit de oude gemeenten en gaat daarmee een nieuw huis bouwen. Actief laten participeren van burger en maatschappelijk middenveld in deze bouwfase is essentieel en zal op termijn een betere gemeente opleveren. (De nieuwe Zuid-Hollandse gemeente Goeree-Overflakkee bestaat sinds 1 januari jl. Hierin zijn de gemeenten Goedereede, Dirksland, Middelharnis en Oostflakkee samengegaan. Goeree-Overflakkee heeft ongeveer 48.000 inwoners en telt 16 kernen en 6 buurtschappen.) John ten Wolde, fractievoorzitter in de nieuwe gemeente Schagen Op zich is deze stelling al dubieus. Alsof vaststaat dat herindeling borg staat voor een betere kostenbeheersing. Veel belangrijker is de toenemende vervreemding tussen de politiek en de gewone burger. Mensen worden overdonderd met vaak onbewezen feiten, het onderbuikgevoel wordt genegeerd, je wordt sufgeluld door welbespraakte nitwits waardoor

je gaat twijfelen aan je eigen inzichten, en graaigedrag of machtsmisbruik wordt nauwelijks gecorrigeerd. Ik denk dat de burger in de gaten krijgt dat hij vaak met een kluitje in het riet wordt gestuurd en de gewenste antwoorden krijgt zonder dat er verder concrete realisatie plaatsvindt. Hij voelt zich (ook in zijn werksituatie) geregeerd door goedbedoelende technocraten en managers zonder echt gevoel voor wat er leeft. Willen we als politici aanspreekbaar en dicht bij de mensen blijven dan is schaalvergroting onwenselijk. Laten we tenminste de lokale politiek nog een menselijk gezicht laten houden. (De nieuwe gemeente Schagen bestaat sinds 1 januari jl. Daarin zijn Harenkarspel, Schagen en Zijpe opgegaan). Sylvia Buczynski, raadslid Hollands Kroon Kostenbeheersing moet je altijd nastreven; het is geen argument voor herindeling. De fusiegemeente Hollands Kroon bestaat nu een jaar. In de vier voormalige kleine gemeenten (Wieringen,

Wieringermeer, Anna Paulowna en Niedorp) kon het gebeuren dat wegens een langdurig zieke een bepaalde afdeling een tijdje nauwelijks bemand was met het risico dat dossiers te lang bleven liggen. Het argument zou mijns inziens altijd moeten zijn dat een grotere gemeente haar taken beter uit kan voeren omdat men meer specialisten in huis heeft en krachtdadiger kan optreden. Daar zijn onze inwoners bij gebaat. Vooral nu er steeds meer taken op het bordje van de gemeente geschoven worden en er minder geld binnenkomt. In de kop van Noord-Holland wordt al een aantal jaren gewerkt met een intergemeentelijke sociale dienst, daarmee bedien en bereik je een veel groter areaal dan waar je als kleintje toe in staat bent. De bundeling van middelen en het afstoten van gebouwen kan een besparing opleveren, maar daar mag je, zeker in het begin van een fusie en gezien de huidige economische situatie, niet van uitgaan. Een overtollig gemeentehuis heb je niet zomaar verkocht. Pas wanneer een fusiegemeente een tijdje functioneert, kun je echt beoordelen waar de eventuele besparingen uit te halen zijn.

Volgende maand dit dilemma: Je bent waterschapsbestuurder. Het dagelijks bestuur van jouw waterschap vraagt je in te stemmen met een intentieverklaring die de schaarse bewoners van een diepe polder met waterkwaliteitsproblemen en bodemdaling garandeert dat er in hun polder 50 jaar lang rust komt wat betreft de ruimtelijke ordening. Provincie en gemeente hebben laten weten dat ze met de intentieverklaring akkoord gaan. Jij denkt dat je geen 50 jaar rust in die polder kunt garanderen. Wat ga je doen? De maand erna deze stelling: Nu het BTW-compensatiefonds verdwijnt, moet de gemeente zelf weer vuilnismannen en schoonmakers in dienst nemen. Mail je reactie (max 150 woorden) en foto naar [email protected]

250STE WEEKVERSLAG PVDA LANSINGERLAND Tik op Google de woorden ‘PvdA’ en ‘Weekverslag’ in en je komt vanzelf bij de 250 weekverslagen die de PvdA-fractie van Lansingerland publiceerde. Zonder ook maar één keer over te slaan, lukte het de fractie om vanaf de start van de fusiegemeente Lansingerland in januari 2007 elke week de achterban, media en vele andere belangstellenden via hun website bij te praten over het politieke nieuws van de afgelopen week. Elk jaar verschijnen er 42 verslagen. Alleen wanneer de gemeenteraad met reces is verschijnt het verslag niet. Het 250ste verslag verscheen op zaterdag 12 januari jl. Niet helemaal toevallig de dag waarop de Lansingerlandse PvdA-afdeling haar nieuwjaarsreceptie hield. Om dit mogelijk te maken, kregen de laatste twee afleveringen in 2012 de nummers 249a en 249b. Om op het juiste moment een feestje te kunnen vieren, moest de geschiedenis voor één keertje worden aangepast. Het Lansingerlandse Pvd-weekverslag heeft een goede naam als het om betrouwbare informatievoorziening gaat. Leden weten precies wat de fractie vindt en doet en kunnen daarop direct reageren. Voor de lokale en regionale media is het weekverslag inmiddels een vaste waarde. Zij krijgen elke week een snel beeld van wat er in Lansingerland politiek leeft en wat de PvdA daarvan vindt. Al snel bleek dat het weekverslag ook helpt om thema’s op de lokale, regionale of landelijke politieke agenda te krijgen. De geluidsoverlast die de HSL die dwars door Lansingerland heen dendert veroorzaakt, de grote financiële zorgen die de gemeente heeft omdat de woningbouw stagneert en het brede debat over de komst van een Factory Outlet Center met een ov-knooppunt langs snelweg A12 zijn daar goede voorbeelden van. Het schrijven van het weekverslag kost fractievoorzitter en eindredacteur Gerard Bovens elke week ongeveer drie uur werk. Het wordt door hem met hulp van zijn fractiecollega’s Don van Doorn en Sam de Groot geredigeerd. Iedere week opnieuw is er eigenlijk nieuws te over. Het is nog nooit voorgekomen dat de politieke nieuwsmachine in Lansingerland stokte. Gerard Bovens: ‘Natuurlijk moet je schrijven leuk vinden, anders werkt het niet. Maar feit is dat het onze fractie de afgelopen jaren veel heeft opgeleverd. Omdat vooral de regionale media minder aandacht besteden aan de lokale politiek, hebben wij in wezen ons eigen medium gecreëerd, met hetzelfde betrouwbare ritme van verschijnen. Samen met onze twitter account @PvdA_LL die voor de snelle, dagelijkse nieuwsvoorziening zorgt, bieden wij iedereen de kans om de lokale politiek van Lansingerland op de voet te volgen’. Op een idee gebracht om ook zelf zo aan de slag te gaan? Neem dan contact op met Gerard Bovens via [email protected]

afgevaardigde

JANNY VLIETSTRA LID EERSTE KAMER EN WAARNEMEND-BURGEMEESTER VAN MARUM

NIEUWE RONDE, NIEUWE KANSEN Onlangs nam ik, samen met een collega, afscheid van een Raad van Toezicht vanwege het aflopen van mijn statutaire zittingstermijn. Het feit dat ik de enige vrouw was in de club, was me al lange tijd een doorn in het oog. Uiteraard was ik zeer benieuwd naar de opvolging.

D Het team van de PvdA Lansingerland. Van links naar rechts wethouder Ruud Braak, raadslid Don van Doorn, fractievoorzitter Gerard Bovens, voormalig raadslid en nu Tweede Kamerlid Astrid Oosenbrug en haar opvolger Sam de Groot.

5 vragen aan... Roeland van der Schaaf (42) wethouder van Groningen Roeland van der Schaaf is historicus en filosoof van opleiding. Hij was werkzaam in de volkshuisvesting, waarvan de laatste zeven jaar als Manager Strategie en Projecten bij Accolade (woningcorporatie in Friesland). Na de bestuurscrisis in Groningen trad Roeland, die tot dan toe raadslid was, op 31 oktober 2012 aan als wethouder Ruimtelijke Ordening, Wonen, Wijkvernieuwing, Grondzaken en Monumenten.

1 2 3 4 5

Wat zou je komend jaar het liefst verwezenlijken in Groningen? Tegen de stroom in toch veel nieuwe woningen bouwen voor jongeren en doorgaan met de wijkvernieuwing door samen met bewoners de leefbaarheid verder te verbeteren. Ben je als wethouder blij met het VVD-PvdA-kabinet? Op zich denk ik dat deze combinatie het meest stabiel is voor het land en rust zal brengen in de politiek. Dat is goed voor de economie. Wel hoop ik dat de plannen op het gebied van wonen worden aangepast. Ik zou graag zien dat de plannen meer in de richting komen van het plan Wonen 4.0. van makelaars, corporaties en de Woonbond. Welke andere PvdA-politicus inspireert je en waarom? Lodewijk Asscher. Als wethouder was hij verbindend en visionair en wist hij bovendien concrete resultaten te boeken. Wat doe je graag in je vrije tijd? Ik probeer mijn schaarse vrije tijd te delen met mijn vrouw en vier kinderen. We houden van reizen. We zijn vorig jaar met ons gezin twee maanden in Suriname geweest. Verder ben ik een groot passief muziekliefhebber. Momenteel luister ik bijvoorbeeld veel naar Alt-J, Kanye West en Jack White. Wat was je mooiste ervaring als raadslid? We hebben in Groningen een groot Binnenstadsproject, genaamd het Groninger Forum. Dit plan heeft heftige voor- en tegenstanders. Als raadslid heb ik samen met mijn fractiegenoot Marloes Dekker in 2011 de hele stad opgeroepen om mee te denken over de invulling van het Forum. Dit genereerde veel mooie ideeën en heel veel positieve publiciteit. Zoiets zouden we vaker moeten doen.

e heren-toezichthouders verrasten me door met maar liefst twee nieuwe vrouwen te komen! En dat hadden ze gedaan door uit de stapel binnengekomen sollicitatiebrieven in eerste instantie alleen geschikte vrouwelijke kandidaten te selecteren. Natuurlijk leidde dat tot een positieve uitkomst. Geschikte vrouwen genoeg, als je ze maar nadrukkelijk uitnodigt zich te melden en ze bij de selectie wat extra aandacht geeft. Is dat nog nodig, zo wordt me regelmatig gevraagd. Het antwoord is even duidelijk als beschamend: JA. Wat zeg ik: het is weer harder nodig dan ooit! Het aandeel vrouwen in vertegenwoordigende organen, besturen en Raden van Toezicht (laat ik me daar maar toe beperken) is nog steeds niet op peil. Sterker: het loopt terug. Een simpele inventarisatie in mijn eigen omgeving (Noord-Nederland) leert me dat in Drenthe - net als trouwens in Zeeland - geen vrouwelijke burgemeesters meer zijn, in Groningen slechts vijf en in Friesland vier. Opgeteld negen vrouwelijke burgemeesters in 62 gemeenten. En ik vrees dat op dit punt het Noorden exemplarisch is voor de rest van het land. Bij wethouders is het niet veel beter en ook het aantal vrouwelijke raads- en Statenleden blijft achter. Je zou verwachten dat dit geldt voor alle politieke partijen, met uitzondering van de Partij van de Arbeid. Wij zeggen immers al sinds de tweede helft van de jaren zeventig dat we een gelijk aandeel mannen en vrouwen in vertegenwoordigende organen willen. Op die emancipatiegolf vloog ik ooit zelf binnen. Maar nee, wij doen het misschien een ietsepietsie beter dan de rest, maar het houdt niet over. Tijd dus om opnieuw in actie te komen. De volgende ronde kansen is aanstaande: in 2014 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. We lezen al regelmatig wie er in kandidaatstellingscommissies worden benoemd en over een paar maanden zullen in alle afdelingen de procedures en profielschetsen weer worden vastgesteld. Wat zou het mooi zijn als al die afdelingen vastleggen dat om-en-om een man en een vrouw op de lijst moeten staan, zoals ook is gebeurd bij het opstellen van de kandidatenlijst voor de Eerste Kamer (bij het vaststellen van de PvdA-lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van september 2012 werd dit principe overigens losgelaten). En vanaf vandaag gaan we natuurlijk meteen op zoek naar goede kandidaten. Ik ben ervan overtuigd dat ze er zijn. Waarom zou lokaal niet mogelijk zijn wat landelijk wel lukt? Ook voor onze nieuwe en ambitieuze minister van Binnenlandse Zaken ligt er een schone taak. Het aandeel vrouwelijke burgemeesters moet omhoog. Daar moet hij een erezaak van maken. Vorige week werd ik benoemd tot voorzitter van de Raad van Commissarissen van een publiek bedrijf als opvolger van de enige vrouw in het gezelschap. Met enige gêne werd opgemerkt dat dit anders zou moeten. Heb ik in elk geval alvast één punt waar ik de komende jaren aan ga werken: bij elke vacature gaan we op zoek naar een geschikte vrouw.

REACTIES WELKOM Wil je reageren op wat je in deze Lokaal Bestuur leest? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat je mailtje uiterlijk maandag 4 februari in ons bezit is, dan kunnen wij het in het maartnummer plaatsen. Alle andere kopij voor dat nummer moet op vrijdag 1 februari in ons bezit zijn. Je kunt je bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, email: [email protected] De sluitingsdatum voor het aprilnummer is maandag 4 maart. LOKAAL BESTUUR / FEBRUARI 2013

15

de achterkant

< Oude Glorie Jong Talent > ELIZABETH SCHMITZ (74) De eerste afspraak kon niet doorgaan. Ze was in haar vakantiehuisje in een waterleidingput gevallen en brak daarbij haar been. Inmiddels is ze hersteld en kan ze mij kan ontvangen in haar bungalow aan de rand van Eerbeek, dat behoort tot de Gelderse gemeente Brummen. Een prachtige plek met veel ruimte en groen. Elizabeth Schmitz, oud-burgemeester van Haarlem, is een tevreden mens. 'Ik woon hier nu ruim drie jaar met mijn partner Gerda. Dit huis is een lot uit de loterij. En ik heb een goede gezondheid, alles functioneert nog.' Vriendelijk, ontspannen en openhartig beantwoordt ze mijn vragen over haar politieke loopbaan en persoonlijk leven. Katholiek gezin Schmitz groeide op in Rotterdam. 'Ik was thuis de jongste en had vier broers. Mijn vader was chef bij een tabaksfirma. Ik vond het altijd prachtig om te zien dat hij met de heren een sigaar rookte. Zelf rook ik ook altijd nog een sigaartje. Mijn broers gingen naar het gymnasium of de HBS en daarna studeren, maar mijn vader vond dat voor een meisje niet nodig; de MMS (middelbare meisjesschool) was voldoende. Later ben ik zelf toch aan de Erasmus Universiteit rechten gaan studeren, in de avonduren en weekends.' Haar eerste baan is op het kantoor van het Rotterdamse scheepvaartbedrijf Ruys. Daarna werkt ze enkele jaren als adjunct-directeur bij de Samenwerkende Kerk- en Onderwijssecretariaten. Elizabeth is van huis uit rooms-katholiek, maar moet van het conservatisme in de kerk niets hebben. Ze laat een baan als chef de bureau bij het bisdom Rotterdam schieten omdat daar juist de zeer behoudende bisschop mgr. A. Simonis is benoemd. 'Rond 1990 ben ik overgestapt naar de Nederlandse Hervormde Kerk. Dat is me door sommige familieleden en kennissen niet in dank afgenomen.' Van D’66 naar PvdA In 1968 meldt Elizabeth zich aan als lid van D'66 (toen nog met apostrof), de twee jaar eerder door Hans van Mierlo opgerichte progressief-liberale partij die de verstarring in de Nederlandse politiek wilde doorbreken en staatsrechtelijke hervormingen wilde doorvoeren. 'Dat ik bij D'66 terechtkwam was volstrekt toevallig hoor. Een vriend die er lid van was, had me gevraagd eens mee te gaan naar een werkavond. Dat beviel me goed. Ik ben toen bij D'66 blijven hangen, maar het had net zo goed de PvdA kunnen zijn. Ik was in de jaren zeventig trouwens ook lid van de PvdA en van de PPR, die samen een Progressieve Volkspartij zouden gaan vormen.' In 1972 wordt Schmitz gekozen tot lid van de vierkoppige Rotterdamse gemeenteraadsfractie van D'66. 'Toen de beoogde Progressieve Volkspartij niet van de grond kwam, ben ik in 1974 overgestapt naar de PvdA.' Ze wordt meteen wethouder. 'Tot mijn verrassing. PvdA-fractievoorzitter Riezenkamp vond dat iemand die werken, studie en raadswerk zo goed wist te combineren, het wethouderschap wel zou aankunnen.' Elizabeth is dan 36 jaar en krijgt de portefeuille sociale zaken, volksgezondheid en minderheidsgroepen. Rotterdam wordt in die tijd geregeerd door een geheel uit PvdA'ers bestaand college. 'Ik was de enige vrouw, en dan moet je natuurlijk je positie wel een beetje bevechten, want er zaten echte mannetjesputters bij. Maar de sfeer

16

Gesprekken met voormalige PvdA-bestuurders uit gemeente en provincie over toen en nu, en met jonge PvdA’ers over politiek en toekomst. TEKST EN FOTO: JAN DE ROOS

in het college heb ik in de acht jaar dat ik wethouder was altijd als heel plezierig ervaren. Wel heftig was dat er een grote toestroom van Surinamers kwam na 1975, toen dat land onafhankelijk werd. Daar zaten slimme jongens bij die probeerden onder één hoedje te spelen met ambtenaren en die mensen aanzetten tot uitkeringsfraude.' Ien Dales In deze periode leert Elizabeth Schmitz Ien Dales kennen, die in de Maasstad in 1977 directeur is geworden van de Sociale Dienst. Het contact leidt tot een vriendschap waaraan pas in januari 1994 door het overlijden van Dales (inmiddels minister van Binnenlandse Zaken) een einde komt. In de media is herhaaldelijk gesuggereerd dat er sprake was van een liefdesrelatie. Op mijn vraag of dat klopt, zegt Schmitz: 'Fijn dat ik dat nu eens kan ophelderen, want daar is in roddelbladen en op internet allerlei onzin over geschreven. Ik was heel goed bevriend met Ien en haar vriendin, die in Utrecht woonden, maar van een relatie was geen sprake. Bij een herdenkingsbijeenkomst voor Ien Dales heeft premier Lubbers gesuggereerd dat ze lesbisch was, maar naar mijn beste weten was dat niet zo. In de tijd dat ik burgemeester van

Ien Dales, toen Tweede Kamerlid, feliciteert in 1985 Elizabeth Schmitz bij haar installatie als burgemeester van Haarlem. Fotoachief Poppe de Boer.

Haarlem was (1985-1994) verscheen er in één van de roddelbladen een foto van Ien en mij op de Grote Markt. Dat was gewoon een montagefoto! Later beweerden ze dat wij ruzie hadden gekregen tijdens het bridgen, terwijl ik niet eens kán bridgen. Mijn chauffeur had me gewaarschuwd: "Burgemeester, er staat een groot artikel over u in één van de bladen. Het is maar dat u het weet, want straks spreekt het hele stadhuis er over." Ik heb wel overwogen of ik er stappen tegen zou ondernemen, maar heb dat niet gedaan omdat je dan alleen nog maar meer gedoe krijgt.' Loterij met vele nieten De overstap naar Haarlem kwam omdat Schmitz vond dat twee wethoudersperioden in Rotterdam wel genoeg waren. 'Ik wilde óf bij de rechterlijke macht, maar daarvoor ontbrak het me aan ervaring, óf burgemeester worden.' Het wordt dat laatste, Haarlem. 'Ik weet nog goed dat ik bij Roel de Wit, de Commissaris van de Koningin in Noord-Holland,

moest komen', vertelt Schmitz lachend. 'Zijn eerste opmerking was: "Mevrouw, wat doet u hier? Het burgemeesterschap is een loterij met vele nieten." Lekker stimulerend, zo'n uitspraak, al had ie natuurlijk wel gelijk.' Ook op haar bijna tien jaar durende burgemeesterschap in Haarlem kijkt ze met genoegen terug. 'Er worden natuurlijk ook wel eens spelletjes gespeeld, en je hebt in het college soms met erg dominante mensen te maken, maar de sfeer was over het algemeen plezierig. Erg leuk vond ik altijd de Sinterklaasfeesten en de bedrijfsbezoeken. Ik vond het prachtig dat er in mijn tijd hospices voor ernstig zieke mensen kwamen.' Een hoogtepunt was de huldiging van drievoudig Olympisch gouden medaillewinnaar Yvonne van Gennip in 1988. 'We moesten in heel korte tijd een gigantisch feest organiseren. Erg hectisch maar geweldig om te zien toen de Grote Markt volstroomde met duizenden mensen die onze Haarlemse schaatskoningin eer kwamen bewijzen.' Vrouwen in het openbaar bestuur Veel komt Elizabeth Schmitz niet meer in Haarlem en Rotterdam, al voelt ze zich nog steeds verbonden met beide steden. 'Anderhalf jaar geleden was ik in Haarlem, toen ik plotseling achter me iemand hoorde roepen "Heee burgemeester!" Dat is toch leuk, zeker als je er al bijna twintig jaar weg bent. Hoewel ik later als staatssecretaris ook in de landelijke politiek actief ben geweest, ligt mijn hart nog steeds bij het lokale bestuur, dat is herkenbaar en dichtbij.' De politiek, in Den Haag en daarbuiten, volgt Elizabeth Schmitz nog steeds met grote belangstelling. 'Ik kijk vaak naar het wekelijkse vragenuurtje op televisie.' Het kabinetsbeleid vindt ze niet in alle opzichten gelukkig. 'Ik ben niet zo gecharmeerd van de plannen om te komen tot 100.000plus gemeenten. Een beetje grotere gemeenten is prima, maar het moet wel herkenbaar blijven voor de burger.' Bezorgd is ze over het feit dat het aantal vrouwen in het openbaar bestuur afneemt. 'Ik vind het erg belangrijk dat vrouwen ook in de lokale politiek meedoen. Dat zorgt voor meer evenwicht.’ Mr. Elizabeth Maria Alida Schmitz Geboren in Rotterdam op 20 mei 1938 Opleiding: MMS, Nederlands Recht (avond- en weekendstudie) Erasmus Universiteit Rotterdam Politiek: Lid gemeenteraad Rotterdam 1972-1974 voor D'66 en van 1974-1982 voor de PvdA, wethouder sociale zaken van 1974-1982 Burgemeester van Haarlem van 1985-1994 Staatssecretaris van Justitie in het kabinet-Kok I (1994-1998) Overige functies: o.a. rechter-plaatsvervanger in Zwolle en Zutphen (1999-2008), voorzitter curatorium Stichting Afrika Studiecentrum (19992010), Ombudsman zorgverzekeringen (2000-2010), vicevoorzitter Stichting Zwerfkinderen Mozambique (2000-2009), lid Adviesraad Internationale Vraagstukken (2001-2006)