LOKAAL BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 36 nummer 12 Jaargang 37 nummer 1 December 2012 / Januari 2013

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

WORDT THUISHULP SCHOONMAKER? Forse bezuiniging in aantocht

Opmaat voor de verkiezingen

6

FRACTIEWEEKEND

De nieuwe CLB-website

INTERACTIEF

Op stap in Enschede

3

JONGE POLITICI

Uitwerking hard nodig

REGEERAKKOORD

8

12 Pauline van Viegen

4

JONG TALENT

16

Kalk

VRIENDJES IN DE POLITIEK Foto Bert Beelen

Foto WFA

Het nieuwe vriendengroepje in de Tweede Kamer.

JACQUELINE KALK

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 36 nummer 12 Jaargang 37 nummer 1 December 2012 / Januari 2013

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Vriendjes in de politiek ben je vaak maar voor even. Vandaag stond er een prachtige foto in de krant van de jongens van de oppositie. Het nieuwe vriendengroepje onder aanvoering van Geert met om hem heen Alexander, Emile, Sybrand en het nieuwe jongetje in de klas, Henk. Henk weet nog niet helemaal hoe de hazen lopen, maar is een snelle leerling en weet instinctief met wie hij beste maatjes moet zijn. Niets verbroedert meer dan een gezamenlijke vijand, en die hebben ze gevonden, ze heten Mark en Diederik. De nieuwe vrienden spreken vooraf af wie wat zegt. Zelfs Geert past zijn woorden aan, om zijn nieuwe vriendschappen niet gelijk weer te verliezen en samen tegen de vijand ten strijde te trekken. Dit gaan we de komende periode wel vaker zien. Gelukkig weten we uit ervaring dat nieuwe vriendenclubjes meestal maar een kort leven beschoren zijn en in de regel eindigen in een wedstrijdje verplassen. Lokaal zien we dit ook. Nieuwe vriendschappen ontstaan en oude rekeningen worden vereffend en dat allemaal omdat de voorbereidingen voor de gemeenteraadsverkiezingen 2014 op gang komen. De PvdA zit weer in de lift, we hebben een goede uitslag bij de Tweede Kamerverkiezingen gehad, we hebben aansprekende jongens in de voorhoede (Diederik, Hans en Lodewijk) en we zitten weer in de regering. Kortom we doen op alle fronten mee. En wie wil nu niet bij dit populaire jongensgroepje horen. Ook al zitten ze ver weg in Den Haag, als je bij dezelfde club hoort, tel je mee. Uiteindelijk gaat het

daarom in de politiek. En dus zien we allerlei vreemde schermutselingen om ons heen. Was het de laatste jaren schering en inslag dat er in fracties werd gescheurd en dat de jongens – in een enkel geval een meisje – op persoonlijke titel in de raad bleven zitten, nu zien we een beweging andersom. Een paar voorbeelden: de eenmansfractie Reijmers, ontstaan uit een scheuring van een lokale partij, heft zichzelf op en zoekt aansluiting bij de lokale PvdA. In Beek maken we deel uit van de fractie Progressief Beek, daar willen de leden van de fractie Hoogeboom-Muurmans meedoen aan de verkiezingen onder de vlag van de PvdA. Het lijkt allemaal opportunistisch gedrag. Blijkbaar hoort dat bij de politiek. Of het nu gaat om het nieuwe vriendengroepje rond Geert of lokaal, het zijn geen van alle oprechte vriendschappen. Het gaat er vaak om, erbij te willen horen, mee te tellen en in deze tijd mee te willen liften op het succes van de PvdA. Als eenmansfractie in een raad herkozen worden, is een lastige opgave. Het lijkt eenvoudiger om via de lijst van de PvdA weer terug te komen. Maar willen wij dat? Als mensen zich al eerder hebben afgescheiden en voor zichzelf zijn verder gegaan of niet in staat waren meningsverschillen binnen een fractie of afdeling op te lossen, welk risico neem je dan voor de volgende periode? Wij vinden het niet leuk als een raadslid van ons op eigen titel verder gaat, maar we kunnen het niet voorkomen, immers de Kieswet is machtiger. Loyaliteit laat zich niet afdwingen en het moet ook geen dwangmiddel zijn, maar een beetje hygiëne op dat gebied mag toch wel worden gevraagd. Ook van ons.

colofon

Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na toestemming.

BASISLAYOUT

ABONNEMENTEN

Stan Wagter / Ronald Koopmans

REDACTIE

VORMGEVING

Manon Fokke, Ruud Fokkens, Cathrijn Haubrich, Aukelien Jellema, Fanida Kadra, Jacqueline Kalk, Nicole Teeuwen, Lobke Zandstra.

Jos B. Koene, Amsterdam

Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 30,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 0900-9553.

LOKAAL BESTUUR WORDT THUISHULP SCHOONMAKER? Forse bezuiniging in aantocht

INTERACTIEF

FRACTIEWEEKEND

8 Op stap in Enschede

3

JONGE POLITICI

Uitwerking hard nodig

REGEERAKKOORD

Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar.

Opmaat voor de verkiezingen

6

De nieuwe CLB-website

12 Pauline van Viegen

4

JONG TALENT

16

Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak.

Foto Nationale Beeldbank

EINDREDACTIE

UITGAVE

Centrum voor Lokaal Bestuur van de Partij van de Arbeid, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. ISSN: 0167-0980 36e jaargang no. 12 / 37e jaargang no. 1

2

De redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

Jan de Roos

Omslagfoto Wordt de thuishulp straks alleen schoonmaker?

secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur

SECRETARIAAT

Leonie Wildeman Postbus 1310 1000 BH Amsterdam Tel. 0900-9553 e-mail: [email protected]

MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER

Jan Blom (Dilemma), Jan Chris de Boer, Harriët van Domselaar, Remmert van Haaften, Jacqueline Kalk (Column), Ton Langenhuyzen (Uit de Kamer), Harry Leunessen (Reacties), Jos Lutz (In memoriam), André Postema (Afgevaardigde), Wim Schipper (In memoriam), Leonie Wildeman. PRODUCTIE EN DRUK

Opmeer Drukkerij, Den Haag

INTERNET

Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op internet: http://www.lokaalbestuur.nl twitter.com/lokaalbestuur KOPIJ

Reacties en bijdragen naar: [email protected]

Een deel van het discussieplatform op onze nieuwe website, hier nog in aanbouw.

CLB-WEBSITE NU OOK NETWERKEN DISCUSSIEPLATFORM CLB-leden kunnen voortaan op www.lokaalbestuur.nl in een veilige online omgeving met elkaar discussiëren en documenten uitwisselen. Vorm en inhoud van de website zijn ingrijpend vernieuwd. De nadruk ligt nu op de netwerkfunctie van het CLB. Het interactieve karakter van het netwerkplatform op de website maakt het mogelijk de onderlinge contacten tussen onze lokale, provinciale en waterschapspolitici te versterken. ‘Volg ons nu ook op Twitter!’ Misschien heb je dit berichtje de afgelopen weken voorbij zien komen onder één van de mails die je met regelmaat van het CLB ontvangt. Met veel twitterende lokale politici in onze achterban kan het CLB natuurlijk niet achterblijven en daarom hebben wij een eigen Twitteraccount aangemaakt. Maar dat is niet de enige modernisering die het CLB in de afgelopen periode heeft doorgevoerd. Ook de website is volledig vernieuwd en interactief geworden. Veel CLB-leden lieten eind vorig jaar in een tevredenheidsonderzoek weten dat ze graag via netwerkgroepen op de website met elkaar in discussie wilden. De bestaande website en de communities op ‘mijn PvdA’ werden maar door weinig CLB’ers gebruikt en bleken niet altijd even gebruiksvriendelijk en toegankelijk te zijn. Slechts 20% van de CLB-leden bezocht de website regelmatig en 25% van de leden maakte gebruik van de community op ‘mijn PvdA’ gedurende de acties rondom het

bestuursakkoord. Op het terrein van online media bleek voor het CLB nog veel winst te behalen in dit digitale tijdperk. Daarnaast bieden de nieuwe digitale media en social media ook een meerwaarde voor het CLB, omdat ze veel mogelijkheden geven tot interactie, uitwisseling en netwerken. Elementen die belangrijk zijn voor de platformfunctie die het CLB heeft voor zijn leden. Kortom: het werd tijd om deze nieuwe online mogelijkheden te integreren in de communicatie van het CLB. We hebben dit gedaan in de vorm van een aangepaste website én een eigen netwerkplatform. Netwerkfunctie Op de nieuwe website van het CLB is veel informatie te vinden die je al kent van de huidige website. Deze informatie heeft een nieuw jasje gekregen waardoor we er weer een tijdje mee vooruit kunnen. De vernieuwde website legt de nadruk op de netwerkfunctie die het CLB vervult. Je kunt er zien over welke netwerken we beschikken, welke

activiteiten we organiseren voor de verschillende netwerken en welke onderwerpen aan bod komen op deze bijeenkomsten. Nieuwe leden weten onmiddellijk voor welke zaken ze bij het CLB terecht kunnen. Ook is het vanaf nu mogelijk om te reageren op polls en artikelen uit Lokaal Bestuur en daarnaast kun je je via de website direct aanmelden voor bijeenkomsten. We verwelkomen je graag op het CLB netwerkplatform, via de website of via: www.lokaalbestuur.nl/mijnclb. Op het platform kunnen onze bestuurders en volksvertegenwoordigers in een afgeschermde netwerkomgeving met elkaar in contact komen, gesprekken en discussies aangaan en documenten uitwisselen. Het platform biedt de mogelijkheid om de samenwerking te versterken en kennis en kunde te verspreiden onder alle lokale PvdA’ers. Daarnaast beschikt het platform over een database met moties en schriftelijke vragen. Voor iedereen is het mogelijk om hier moties en/of schriftelijke

vragen in te plaatsen, maar ook sch riftelijke vragen en moties uit alle andere gemeenten te bekijken. Natuurlijk hebben we jou als CLB-lid nodig om van het netwerkplatform een succes te maken. Jouw input, discussies en documenten moeten van het platform een levendige ontmoetingsplaats maken voor alle CLB-leden. Heb je interessante documenten, discussiepunten en/of goede moties en schriftelijke vragen, dan willen we je van harte uitnodigen om deze te delen met je PvdA-collega’s op het platform.

Heb je vragen? Mail of bel dan met Leonie Wildeman, [email protected], 020-5512205

Op Twitter kun je ons volgen via www.twitter.com/ lokaalbestuur

LEONIE WILDEMAN OFFICE- EN COMMUNICATIEMEDEWERKER CLB

LOKAAL BESTUUR / DECEMBER 2012 / JANUARI 2013

3

Foto WFA

REGEERAKKOORD: UITWERKING IS NOD Het kabinet Rutte-II voor het eerst bijeen in de Trèveszaal

Zelden veroorzaakte een regeerakkoord zoveel commotie. Alle aandacht ging de afgelopen weken uit naar de voorgenomen verhoging van de zorgpremies, die inmiddels weer van de baan is. Andere onderdelen van de plannen van het kabinet-Rutte II, zoals de maatregelen op sociaal gebied en de organisatie van het binnenlands bestuur, kregen veel minder aandacht. Deze maatregelen, en de gevolgen ervan voor gemeenten, provincies en waterschappen, staan in dit artikel centraal.

In deze veranderende tijden weten we vandaag niet hoe de wereld van morgen er uit zal zien. Nog maar twee jaar geleden trad het kabinet-Rutte aan. Voor het eerst in de geschiedenis een minderheidskabinet met gedoogsteun van de PVV. Het kabinet was voor het CDA een ultieme poging om aan de macht te blijven. Een reflex op de macht die, voor een bestuurderspartij zoals het CDA zichzelf ziet, het enige is wat telt. Voor de PVV de uitgelezen kans om vanaf de zijlijn te bepalen wat de spelers in het veld konden en mochten doen. Gelukkig was deze constructie geen lang leven gegeven. Twee jaar later treedt het kabinet-Rutte II aan, een twee-partijenregering van VVD en PvdA. En dit in Nederland waar we er vanuit gingen dat voor regeren altijd coalities van minimaal drie partijen noodzakelijk zouden zijn. Naast het fenomeen van een twee-partijenregering was het ook voor het eerst formeren zonder betrokkenheid van de koningin en ook nieuw: beëdigen in het openbaar.

JACQUELINE KALK SECRETARIS CLB

Complimenten In de afgelopen periode zijn er veel complimenten geweest. Voor het succes bij de verkiezingen, voor de geslaagde campagne, voor de stilte tijdens de onderhandeling, voor de snelheid van het regeerakkoord, voor de wil om er uit te komen. Na de periode van het uitdelen van de complimenten kwam het harde besef over de maatregelen die in het regeerakkoord staan. Maatre-

4

gelen die voor niemand van ons zonder gevolgen zullen zijn. En als de maatregelen onszelf direct aangaan ontstaat er ophef. Want eigenlijk is dat de manier waarop we allemaal naar dit regeerakkoord kijken: what’s in it for me. Er worden offers van mensen ge-

Minister Plasterk toont zich ambitieus. Hij staat niet voor een eenvoudige taak vraagd. Volgens Asscher mogen we daar niet te licht over denken. Dat klopt. Als je offers vraagt moet je weten wat de betekenis daarvan is voor degene aan wie je dit vraagt. En dan moet je degene aan wie je het offer vraagt ook kunnen overtuigen waarom dit noodzakelijk is en waarom je soms je individuele belang ondergeschikt moet maken aan het collectieve belang. Het collectieve belang van een samenleving waarin er plaats is voor iedereen op basis van meedoen. Dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend en niet iedereen is daarvan te overtuigen. De Telegraaf voedt de volkswoede over de zorgpremie, Maurice de Hond peilt het nieuwe kabinet alweer kapot, belangenorganisaties als de VNG en het IPO reageren vanuit hun portemonnee en voordat er voorstellen liggen wordt de steun al ontzegd door de opposi-

tiepartijen die in de Eerste Kamer wel een meerderheid hebben. Sociale domein Het regeerakkoord kent heel veel maatregelen die de lokale samenleving direct raken. Maatregelen die door de decentrale overheden moeten worden uitgevoerd. Er zijn legio overzichten van deze maatregelen te vinden op internet. De lokale overheid wordt verantwoordelijk voor het sociale domein met een grotere mate van beleidsvrijheid maar ook met grotere kortingen op de budgetten dan in eerdere plannen. Natuurlijk staat een Participatiewet veel dichter bij ons dan een Wet Werken naar Vermogen. Maar niet alle pijn van de WWnV is daarmee opgelost. Decentralisatie Decentralisatie is een bekend instrument voor bezuinigingen. Decentralisaties gaan altijd gepaard met efficiencykortingen in een blind vertrouwen dat een decentrale overheid dezelfde taak goedkoper kan uitvoeren omdat zij dichter bij de burger staat, meer maatwerk kan leveren enzovoort. Deze efficiencykortingen waren al ingeboekt maar worden nu vergezeld van nog meer kortingen juist in het sociale domein. En niet alleen kortingen vanuit het grote vertrouwen dat lokaal het sociale domein beter kent, maar ook door bedragen in te boeken gebaseerd op een verwacht misbruik van regelingen. Zo is bij de Wet werk en bijstand (Wwb) een bedrag ingeboekt vanuit de veronderstelling dat

afgevaardigde ENKELE BIJZONDERE PUNTEN UIT HET REGEERAKKOORD > De maatschappelijke stages worden afgeschaft

> Nieuwkomers mogen pas na 7 jaar stemmen

> Wie geen Nederlands spreekt mag geen beroep doen op de bijstand

> Maatwerkvoorziening voor een beperkte groep in plaats van de aanspraak op huishoudelijke hulp

> Sport wint het van cultuur. Kinderen uit gezinnen met achterstand moeten blijven sporten. Sport en bewegen krijgen ruimte in nieuwe wijken. Cultuur delft het onderspit > De budgetten voor regionale omroepen worden uit het Provinciefonds gehaald ten behoeve van de mediabegroting > De Centra voor Jeugd en Gezin lijken alweer uit beeld nu de consultatiebureaus taal- en ontwikkelingsachterstanden moeten toetsen met gebruik van VVE-gelden (voor vroeg- en voorschoolse educatie) > De bevoegdheden en uitrusting van de buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA’s) worden beter geregeld > Corporaties komen onder directe aansturing van de gemeente

> Er komt een quotum van 5% voor het aannemen van arbeidsgehandicapten voor bedrijven met meer dan 25 werknemers > Voor oldtimers moet in het vervolg gewoon motorrijtuigenbelasting worden betaald > De Ecologische Hoofdstructuur met de verbindingszones wordt uitgevoerd, alleen niet zo snel > Wilde dieren mogen niet meer in de circussen > Ook de lokale partijen gaan onder de Wet financiering politieke partijen vallen > Zelfstandige Bestuursorganen (ZBO’s) worden tegen het licht gehouden

> In plaats van de huishoudinkomenstoets nu de huishouduitkeringstoets

> Het BTW-compensatiefonds wordt afgeschaft, schatkistbankieren wordt ingevoerd

> De Participatiewet komt in plaats van de Wet Werken naar Vermogen

> Er komt een verplicht hergebruik van onder andere de scootmobiel

> Huwelijken tussen neef en nicht worden in beginsel verboden

> Na 6 maanden is voor iedereen alle arbeid passend

: ODIG

Het CLB zal de komende periode veel inhoudelijke netwerkbijeenkomsten organiseren met Tweede Kamerleden en waar mogelijk met de bewindspersonen op de terreinen Werk en Inkomen (Participatiewet, armoedebeleid, sociale werkvoorziening enzovoorts), de Wmo/ Awbz, jeugdzorg en natuurbeleid. Let op de Nieuwsbrief van het CLB voor de data.

niet iedereen zich gaat houden aan de sollicitatieplicht en daarom geen bijstandsuitkering krijgt. Decentralisaties in het sociale domein zijn noodzakelijk om de opgave waar we voor staan, waar te kunnen maken. Maar het lijkt wel een Pavlov-reactie dat met elk decentralisatievoorstel de wens tot opschaling van de lokale overheid gepaard gaat. Grotere gemeenten Onze nieuwe minister van Binnenlandse Zaken toont zich ambitieus. Daar zijn we blij mee. Op geen enkel ander terrein als de inrichting van het openbaar bestuur zijn zoveel voorstellen gemaakt zonder dat deze ooit tot resultaten hebben geleid. Alle plannen gaan elke keer weer in schoonheid ten onder. We hopen echt dat Ronald Plasterk daar verandering in kan brengen. Maar we zijn bang dat dit ook deze keer weer niet gaat lukken. In het regeerakkoord staat nog heel moedig dat de decentralisaties alleen kunnen worden uitgevoerd als een gemeente meer dan 100.000 inwoners heeft, maar Rutte is de eerste die dit weer nuanceert. Nee, natuurlijk zal dit niet gepaard gaan met grootschalige, van boven opgelegde fusies. Gemeenten moeten zelf de wens hebben om samen te gaan en daar waar dit niet kan is samenwerking ook aanvaardbaar. Was deze nuancering een rechtstreeks antwoord op VNG-voorzitter Jorritsma? Terwijl de inkt van het regeerakkoord nog niet droog was, sprak

zij al bij Pauw en Witteman de ferme woorden ‘dit gaan we dus niet doen’. Vreemd, want nog geen drie jaar geleden lanceerde de VNG onder voorzitterschap van dezelfde Jorritsma een nog veel verstrekkender plan voor opschaling in het openbaar bestuur. Lastige opgave voor Plasterk Plasterk staat voor een moeilijke opgave. Op zijn terrein zijn er erg veel belangen en de behartigers van deze belangen zijn vaak degenen die de besluiten moeten voorbereiden en nemen. Dat is altijd al lastig. Zeker als niet duidelijk is waarom een besluit moet worden genomen. Fusies leiden niet tot een kleinere of efficiëntere overheid. Kostenbesparing kan niet meer als argument worden gebruikt. De onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen hadden de presentatie van hun onderzoek niet beter kunnen timen. Met hun onderzoek tonen zij aan dat een gefuseerde gemeente op termijn duurder is. Beginnen we dan met de gekozen burgemeester? Moeten burgers die rechtstreeks kunnen kiezen omdat we ook stemmen over wie er naar het Songfestival gaat, zoals onze minister betoogt? Als dat de reden is waarom we de burgemeester rechtstreeks willen kiezen, hebben we geen enkele waarborg voor de beste burgemeester. Immers, we komen al jaren niet verder dan de voorrondes van het Songfestival.

De inrichting van het Binnenlands Bestuur is een serieus onderwerp. Een onderwerp waar je in samenhang naar moet kijken en dat je niet kunt benaderen met wat losse flodders. En dat gevoel bekruipt ons wel bij het regeerakkoord en vooral ook door

Moeten burgers net als bij het Songfestival ook over de burgemeester stemmen? de uitleg en de nuanceringen die nu alweer worden gegeven. Door de decentralisaties worden gemeenten nog beter herkenbaar voor burgers als de overheid die er toe doet, die dichtbij staat en waar het verschil wordt gemaakt. En dat willen we, al jaren. Eén van de belangrijke uitgangspunten in de decentralisaties in het sociale domein is één gezin, één plan, één regisseur. Dat is helder, ons aller wens en toetsbaar. Maar daar is opschaling van het lokale bestuur geen noodzakelijke voorwaarde voor. Uitgangspunten als het benutten van eigen kracht en eigen netwerken van burgers worden steeds belangrijker. Wat kun je zélf, wat kan je omgeving en pas tot slot de vraag wat kan de overheid voor je doen. Dat zit al in de Wmo en wordt nu doorgetrokken in de andere decentralisaties. Ook daar is opschaling geen noodzakelijke voorwaarde voor.

ANDRÉ POSTEMA LID EERSTE KAMER

043 I

k ben deze maand 43 geworden. 043, het netnummer van Maastricht, was ik al veel langer. Het is opvallend hoe die netnummers, na door de mobiele telefonie in de verdrukking te zijn geraakt, bezig zijn aan een revival. Gemeenten hanteren hen in toenemende mate als een modern pseudoniem, dat staat voor jong en krachtig. Of het nu om het Tilburgse poppodium 013 gaat, om Nultien kleding (‘alleen voor echte Rotterdammers’) of het Apeldoornse Leerplein 055. In Maastricht helpt Code 043 jongeren tussen 12 en 25 hun idee te realiseren. Het is een doorslaand succes, waarvoor de Partij van de Arbeid en vele anderen zich sterk hebben gemaakt. Dergelijke initiatieven zijn voor krimpregio Zuid-Limburg van groot belang om onze jongeren te blijven boeien en een vitale uitstraling te houden. Het netnummer als regionaal merk, daar is niets mis mee. Het is belangrijk te blijven vertellen dat 045 (Heerlen) met APG de beheerder van 's werelds grootste pensioenfonds heeft, met een constante behoefte aan slimme rekenaars en ict-ers. Dat in 046 (Sittard-Geleen) tientallen nieuwe bedrijven zich op de Chemelot Campus hebben gevestigd, pal naast de chemiereuzen DSM, Sabic en Lanxess. En dat in 043 (Maastricht) de meest internationale universiteit van Europa staat, waar jaarlijks duizenden getalenteerde jongeren uit de hele wereld instromen. Helaas is dergelijke netnummer branding niet aan iedereen voorbehouden. 0591 bekt gewoon minder. Voor de viernummer-gemeenten die toch iets willen, zit er niets anders op dan zich bij een grote broer aan te sluiten. Zouden Mark en Diederik dat in hun hoofd hebben gehad toen zij voor gemeenten de streep bij 100.000+ trokken?

We zien voor de uitvoering van de te decentraliseren taken steeds meer samenwerkingsverbanden ontstaan tussen gemeenten. Kleine gemeenten vinden hierin over het algemeen hun eigen weg. Deze verbanden kunnen de democratische controle van gemeenteraden bemoeilijken wordt dan gezegd. Maar ook hier is er geen oorzakelijk verband. Dat neemt niet weg dat een discussie over opschaling zinvol kan zijn maar deze wordt direct onmogelijk gemaakt als er ondergrenzen worden aangegeven zonder goed te kijken naar de gevolgen daarvan en of en zo ja welk probleem je ermee oplost. Losse flodders Juist door het bestuur niet in samenhang te bezien lijken de voorstellen vooral losse flodders. De waterschappen gaan uit de Grondwet. Dat kan ook prima als deze uitvoeringsorganisaties worden onder de paraplu van een andere overheid. Maar dat staat er niet. De waterschapsverkiezingen worden uitgesteld tot 2015. Zij zijn daarmee de eerste gekozen bestuurders die ruim zes jaar mogen besturen zonder zich tussentijds naar de kiezer te hebben verantwoord. De provincies worden opgeschaald naar landsdelen, maar op termijn. Alleen voor Noord-Holland, Utrecht en een deel van Flevoland doen we dat eerder. Dan krijgen we een superprovincie - geen landsdeel - met 9 kleintjes erom heen. Dat lijkt een vreemde disbalans zeker bezien vanuit regionaal

economisch perspectief. De wens om te komen tot minder volksvertegenwoordigers en bestuurders is evenmin van vandaag. Deze wens leeft al veel langer maar ook hier is onduidelijk welk doel daarmee gediend wordt. En waarom wordt bij de gemeenteraden de verkleining beperkt tot de dualiseringscorrectie, terwijl het aantal bestuurders en Statenleden wordt verkleind met 25 procent. De deelraden zijn door het vorige kabinet al afgeschaft en ondanks dat deze vaak redelijk in de buurt van de 100.000 inwoners zaten, komt de bevoegdheid tot het instellen van deelraden niet terug bij de lokale overheid. Vreemd genoeg is de verkleining van de Tweede en Eerste Kamer van de radar verdwenen. Kortom: net als bij alle andere maatregelen is ook hier nadere uitwerking nodig.

LOKAAL BESTUUR / DECEMBER 2012 / JANUARI 2013

5

HUISHOUDELIJKE ZORG STEEDS VERDER IN DE PROBLEMEN Foto Nationale Beeldbank

Als het zo doorgaat wordt huishoudelijke zorg beperkt tot schoonmaakwerk.

Het kabinet wil fors bezuinigen op de huishoudelijke zorg en die inkomensafhankelijk maken. De - overigens niet verplichte - aanbesteding van huishoudelijke hulp heeft in diverse gemeenten tot grote onrust geleid. De thuiszorg wordt gereduceerd tot schoonmaakwerkzaamheden en veel thuiszorgers raken hun CAO-baan kwijt. Is deze ontwikkeling nog te keren? En wat moet er dan gebeuren? Lokaal Bestuur ging praten met de PvdA in Emmen, waar deze zomer veel protest was omdat de gemeente de thuiszorg uitbesteedde aan een marktpartij, waardoor de thuiszorgorganisatie in de problemen kwam. En we vroegen Otwin van Dijk, die in de Tweede Kamer voor de PvdA onder meer de portefeuille Wmo beheert, hoe hij tegen het probleem aankijkt.

JAN CHRIS DE BOER FREELANCE JOURNALIST

6

Op 1 januari 2007 trad de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in werking. De Wmo kwam in de plaats van de Welzijnswet 1994, de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) en delen van de Awbz. De gemeenten werden verantwoordelijk voor de uitvoering. Inmiddels is de Wmo voor veel gemeenten een blok aan het been geworden; de uitvoering kost veel meer geld dan van het Rijk wordt ontvangen. Bovendien wil het kabinet-Rutte II ook nog eens fors bezuinigen op de huishoudelijke zorg. De invoering van de Wmo was een bezuinigingsmaatregel. De gedachte was dat gemeenten de voorzieningen, die in de Wmo waren ondergebracht, efficiënter en goedkoper konden uitvoeren dan het Rijk. Bovendien zouden gemeenten beter in staat zijn maatwerk te leveren. Al in het eerste jaar ontstond sociale onrust. Het bleek namelijk dat thuiszorginstellingen massaal hun medewerkers (veelal vrouwen) op straat zetten om hen vervolgens als alfahulp weer in te huren. Deze medewerkers raakten niet alleen hun vaste dienstverband kwijt, maar ook hun vakantiegeld, pensioenopbouw en doorbetaling bij ziekte. Het stelde gemeenten voor een dilemma: het was natuurlijk aantrekkelijk de Wmo voor een zo laag mogelijk bedrag aan te besteden, maar kon de gemeente de ogen sluiten voor de belabberde arbeidsvoorwaarden van de alfahulpen? De gemeente Emmen besloot, vooral op initiatief van de PvdA, niet voor een dubbeltje op de eerste rij te willen zitten.

Er werd afgedwongen dat de medewerkers conform de CAO werden betaald. Al snel bleek dat dit voor het aanbestede geld niet geleverd kon worden. Emmen besloot toen 5 euro per zorguur bij te passen. Dit geld moest ten goede komen aan de hulp. Niet als aanvulling op het salaris, maar onder meer voor scholing en werkoverleg. PvdA-raadslid Anita Louwes: ‘Het ging toen om 600.000 zorguren. Keer 5 euro betekende dit dat we 3 miljoen euro bijlegden.’

naar de toekomstbestendigheid van de Wmo.’

Noodklok Door een toename van het aantal zorguren werd vorig besloten om in meerjarenperspectief jaarlijks 3,5 tot 4,5 miljoen uit eigen middelen bij te passen. Maar dit jaar werd door het college de noodklok geluid. Louwes: ‘Een reden om de Wmo bij de gemeenten onder te brengen, was de laagdrempeligheid. Dat hebben we geweten! Mensen weten de gemeente veel gemakkelijker te vinden dan de AWBZ. Het college had becijferd dat we in 2013 uit zouden komen op 1 miljoen zorguren. Daardoor zouden de Wmo-kosten oplopen tot 23 miljoen euro, terwijl we 13 miljoen euro van het Rijk zouden krijgen. Kortom, een tekort van 10 miljoen, of met andere woorden: bovenop de 3,5 miljoen die we jaarlijks al extra beschikbaar stelden, zouden we nog eens 6,5 miljoen moeten bijleggen. Het was duidelijk dat we actie moesten ondernemen waarbij we, vooral ook wat de PvdA betreft, moesten kijken

We krijgen geld voor een Opel, maar moeten daarvan een Mercedes kopen

Schoonmaakwerk Het voorstel kwam op tafel om de huishoudelijke verzorging om te zetten in schoonmaakondersteuning. Louwes: ‘In veel gevallen bleek de huishoudelijke verzorging hoofdzakelijk te bestaan uit schoonmaakwerk. Veel mensen die gebruik maken van de Wmo hebben ook de beschikking over mantelzorg. De meerderheid van de raad heeft toen gezegd: als de klanten van de Wmo de regie over hun eigen huishouding kunnen voeren, dan

is schoonmaakondersteuning voldoende. Er is wel een flinke discussie gevoerd in de raad, maar uiteindelijk is gekozen voor schoonmaakondersteuning in plaats van huishoudelijke hulp.’ Maar de raad van Emmen besloot niet alleen op deze wijze het uurtarief naar beneden te brengen, ook moest herindicatie er toe leiden dat het aantal zorguren daalde. ‘We zijn in het verleden misschien wel te ruimhartig geweest met indiceren’, aldus Louwes. Ze zegt het raadsbesluit goed te kunnen verdedigen: ‘Als een groot deel van de huishoudelijke hulp bestaat uit schoonmaak, dan is dat werk

probleem moeten oplossen dat in het verleden en niet onder onze verantwoordelijkheid is ontstaan. Dat wij als gemeenten de Wmo moeten uitvoeren, vind ik geen enkel probleem. Maar doe er dan de juiste pot met geld bij. En verder vind ik dat binnen de Wmo het draagkrachtprincipe moet gelden. Ik zou zeggen: verdien je meer dan twee keer het wettelijk minimumloon, dat betaal je zelf je huishoudelijke hulp. In elk geval voor een groot deel. Maar dat mag niet van de rechter.’

schoonmaakondersteuning en geen huishoudelijke ondersteuning. Een zorginstelling is veel complexer dan een schoonmaakbedrijf. In de laatste sector zijn alleen al de overheadkosten veel lager. Al met al leidt dat over het algemeen tot een lager uurtarief. Deze keuze kan ik best verantwoorden.’ Onderscheid In de Wmo wordt onderscheid gemaakt tussen HH1 (hulp bij het huishouden) en HH2. HH1 bestaat uit schoonmaken en signaleren en HHV2 uit schoonmaken, signaleren en coachen. Dat laatste houdt de regievoering over het huishouden in. Wat er nu in Emmen gebeurt, is dat de HH1-functie wordt geschrapt. Schoonmaakbedrijven gaan wellicht de leemte opvullen, maar dat zouden ook thuiszorginstellingen of combinaties van beide kunnen zijn. Wordt een Wmocliënt geïndiceerd voor schoonmaakondersteuning mét regie, dan wordt de regie geleverd in de vorm van begeleiding. Dat zou dan een HH2’ster kunnen zijn. Hoofdpijndossier De Wmo is voor veel gemeenten inmiddels wel een hoofdpijndossier geworden. De rijksvergoedingen blijven achter bij de werkelijke kosten en de gemeenten staan soms voor ingrijpende bezuinigingsoperaties. Volgens Louwes is er bij de invoering van de Wmo al een grote fout gemaakt. ‘Het Rijk wilde bezuinigen en dat mochten de gemeenten uitvoeren, daar komt het op neer. Ik vind het vervelend dat wij als gemeenten een

Ontslagen Deze zomer drongen de gevolgen van de beslissing die de Emmer raad in maart had genomen pas goed door in het werkveld. Ongeveer 250 thuiszorgmedewerkers in Emmen kregen ontslag aangezegd. Protesten volgden. Louwes: ‘Dat er veel emotie is, begrijp ik heel goed. Want mensen raken hun baan kwijt. Hoewel, het werk blijft. Het gaat alleen naar een ander bedrijf. Op ons aandringen is in de aanbesteding opgenomen dat de nieuwe uitvoerder van het werk er voor moet zorgen dat zoveel mogelijk de huidige hulpen aan hun cliënten verbonden blijven. Mijn oma, bijvoorbeeld, is erg gehecht aan haar werkster. Ze kan die werkster wellicht houden, alleen moet die dan van werkgever veranderen. Laat het duidelijk zijn: het doet ons ook heel zeer dat mensen hun baan kwijtraken. Maar we moeten wel het product-Wmo overeind houden.’ ‘Kijk, het is heel gemakkelijk om “nee” te zeggen tegen de beslissing die we nu hebben genomen. Dan hadden we elk jaar zeker 10 miljoen euro eigen geld bij moeten leggen. En dat geld moet toch ergens vandaan komen.’ Maar zorgen de nu genomen maatregelen ervoor dat die extra 6,5 miljoen wordt bespaard? ‘Zoals nu in het Meerjarenperspectief is gecalculeerd, kunnen we op deze manier vooruit. Maar het kabinetsbeleid is hier ook leidend. Wij staan in elk geval wel op het standpunt dat we jaarlijks zeker 3,5 miljoen blijven bijdragen. Want we willen een fatsoenlijke Wmo houden.’ Het openbaar aanbesteden van de Wmo is niet verplicht. Toch heeft Emmen daarvoor gekozen. ‘Nou, gekozen? Het was de keus tussen 6,5 miljoen extra betalen of in een nieuwe vorm aanbesteden. Het is duidelijk dat we voor dat laatste hebben gekozen.’ De Wmo-perikelen indachtig ziet Louwes toekomstige decentralisaties met zorg tegemoet. ‘Bij de Wmo krijgen we geld voor een Opel, maar moeten daarvan een Mercedes kopen. Dat lukt nooit. Als dat met de andere decentralisaties ook zo gaat, dan komen de gemeenten in enorme financiële problemen.’ Inkomensafhankelijk Die ‘juiste pot met geld’, die kan Louwes vergeten. Het kabinetRutte II is van plan nog eens fors te gaan bezuinigen op de huishoudelijke zorg, vertelt PvdA-TweedeKamerlid Otwin van Dijk. Maar er is ook goed nieuws voor Louwes. Van Dijk: ‘Het nieuwe kabinet wil de huishoudelijke hulp wel inkomensafhankelijk maken. Dat gaat betekenen dat mensen met een middeninkomen en daarboven de hulp zelf moeten gaan betalen. Er vindt ook een vermogenstoets plaats. Het kabinet heeft dat allemaal niet ingevuld, maar je kunt er van uitgaan dat de eigen woning niet wordt meegerekend. Wel spaargeld en beleggingen boven de 40.000

in de keuken van euro voor een echtpaar en boven de 20.000 voor een alleenstaande. Een regeling van die strekking is al in september door de Kamer aangenomen. Toen ging het om het verhogen van de eigen bijdrage die voor de Wmo en de AWBZ geldt. Maar die bijdragen zullen nooit kostendekkend zijn. Het kabinet-Rutte-Asscher wil dat nu dus veranderen door de inkomenstoets er aan toe te voegen.’ Maar de rechter heeft dat verboden. ‘Ja, dat weet ik, en de rechter heeft altijd gelijk, dus zal de wet moeten worden aangepast. Maar ik denk dat daarmee de financiële problemen voor de gemeenten niet zijn opgelost. Want het geldbedrag voor die gemeenten gaat enorm naar beneden. Waar ik me zorgen over maak, is dat gemeenten over de rug van de arbeidsvoorwaarden van het personeel gaan bezuinigen. Als PvdA’er mag je dat nooit doen! De mensen in de zorg verdienen een degelijk loon.’ Hoe moeten de gemeenten die bezuiniging dan opvangen? Van Dijk: ‘Ik denk dat je scherper moet kijken naar wie echt de hulp van de gemeente nodig heeft. Als je altijd al een werkster hebt gehad en je die altijd zelf hebt betaald, is het dan reëel dat de gemeente dat ineens gaat doen als je ziek bent geworden of gehandicapt?’ Andere benadering Volgens Van Dijk is met een andere organisatie en vooral een andere benadering van de zorg veel financieel gewin te behalen: ‘We moeten niet uitgaan van waar de cliënt recht op heeft, maar wat nodig is om te blijven werken of thuis te blijven wonen in plaats van opname in een tehuis. Ook de wijkverpleging leidt tot kostenbesparing. Als we de protocollen loslaten, is soms 20 procent minder zorg nodig. Bovendien is de wijkzorg klein georganiseerd en dicht bij de mensen. En we moeten er naar toe dat de zorg niet alleen een taak is van de overheid, maar van ons allemaal. Daartoe moeten we investeren in gemeenschapszin. Dan kan de zorg ook met minder geld toe.’ De zorgen van Louwes over de toekomstige decentralisaties deelt Van Dijk, die van 2005 tot september dit jaar wethouder was van de gemeente Doetinchem. ‘Ja, de gemeenten kunnen regelingen efficiënter uitvoeren. En ja, de gemeenten kunnen dat ook goedkoper. Maar er is wel een ondergrens. Daar moet het kabinet goed van doordrongen worden. Ik vind het trouwens wel positief dat er meer gedecentraliseerd wordt naar de ge-

We moeten scherper kijken naar wie echt hulp van de gemeente nodig heeft meenten. Daardoor kan er meer samenhang gecreëerd worden tussen wonen, welzijn en zorg. Zorg kan dan veel beter dichtbij georganiseerd worden.’ Bij al deze misère heeft Van Dijk tóch nog iets positiefs te melden: het nieuwe kabinet heeft 100 miljoen euro gereserveerd voor het verbeteren van de rechtspositie van de alfahulpen.

MARYSKA NASTALY RAADSLID IN VLISSINGEN

MIDDELBURG

E

nige tijd geleden vroeg de eindredacteur van ons maandblad Lokaal Bestuur of ik eens een raadsvergadering in een van onze buurgemeenten wilde bezoeken. De bedoeling was dat ik verslag zou doen van mijn beleving over de gang van zaken daar en het optreden van de PvdA-fractie. Op Walcheren vergaderen de PvdA-fracties al enkele keren per jaar, waarbij vooral onze gemeenschappelijke regelingen ter sprake komen. Ook het PvdA-Ombudsteam Walcheren, waarvan ik deel uitmaak, komt enkele keren per jaar bij elkaar. Dit jaar was ik al naar een commissievergadering Ruimte in Veere geweest. Zodoende besloot ik een raadsvergadering in Middelburg bij te wonen. Op maandag 12 november stond onder andere de programmabegroting voor 2013 op de agenda in Middelburg. In onze eigen gemeente was de donderdag ervoor met veel moeite de programmabegroting aangenomen door de meerderheid van de raad. Wegens de in mijn ogen te strenge bezuinigingen op het minimabeleid heb ik met nog twee van onze fractieleden tegen die begroting gestemd. Wat mij in Middelburg opviel was de ontspannen en rustige manier waarop de vergadering een aanvang nam. Daar was in de voorgaande commissievergadering al overeenstemming over het aannemen van de begroting bereikt. Het was dus een hamerstuk waarvoor nog wel wat amendementen werden aangevoerd. Alle partijen kregen de gelegenheid daar uitvoerig op te reageren. Na de pauze werd er door de partijen onderling nog wel feller van leer getrokken, maar ook kwam de humor nog al eens om de hoek kijken. In de Middelburgse PvdA-fractie kwam elk lid een keer aan het woord. Ze hadden een motie om te onderzoeken of betaald parkeren op een plein in de autoluwe binnenstad wel raadzaam is. Deze motie werd echter overbodig door een aangenomen motie van GroenLinks en Duurzaam Rood. Een motie van D66 over samenwerking van de Walcherse gemeenten werd niet aangenomen. Eén gemeente Walcheren bleek nog een brug te ver. In Vlissingen kregen de fractievoorzitters de gelegenheid een algemene beschouwing over de conceptbegroting te houden. Daarbij werden dan eventuele moties of amendementen ingediend. De discussie daarover ging alle kanten uit en het was nog spannend of de programmabegroting zou worden aangenomen door de raad. In Vlissingen telt de PvdA-fractie vier leden. Sinds maart dit jaar zitten we in de oppositie nadat onze wethouder werd weggestuurd. De PvdA in Middelburg zit als grootste coalitiepartij met vijf raadsleden in een luxere positie. PvdA-wethouder Albert de Vries is nu Tweede Tweede Kamerlid geworden en Saskia Szarafinski is hem opgevolgd. Het was aangenaam om te luisteren naar haar rustige uiteenzetting over de aangevoerde amendementen die haar portefeuille betroffen. Twitterende burgemeester In Middelburg wordt tijdens de vergadering nog koffie en thee geserveerd, terwijl in Vlissingen thermoskannen klaar staan als gevolg van een bezuiniging op de catering. Het publiek zit in Middelburg op een aparte tribune. Ook pers en ambtelijke ondersteuning hebben een vaste zitplaats. In Vlissingen hebben we daar geen ruimte voor; bij ons zit het publiek en de pers rondom op banken achter de balies van de raadsleden. Dat schept minder afstand, maar misschien is er wel meer schroom om erop plaats te nemen. Wat me in Middelburg ook opviel was dat er getwitterd mag worden. Dat is in Vlissingen verboden. De nieuwe Middelburgse burgemeester Harald Bergmann twittert juist zelf ieder raadsbesluit door naar zijn volgers. Dit doet hij gewoon tijdens het voorzitten van de raadsvergadering zonder dat dit storend werkt. In mijn ogen een goede ontwikkeling voor het communiceren naar de burger. Na afloop van de vergadering kon er in de kantine nog nagepraat worden. De burgemeester gaf me daar heel gastvrij een uitrijkaartje voor de parkeergarage. In Vlissingen kan iedereen in de avonduren gratis parkeren op het stadhuisplein. Binnenkort ga ik ook eens een raadsvergadering in Veere bijwonen. Vooral om eens te proeven hoe er over meer Walcherse samenwerking wordt gedacht. [email protected] Vind jij het ook leuk om een kijkje te nemen in de politieke keuken van een andere gemeente, provincie of waterschap (groot of klein, dichtbij of verder weg) en wil je daarover een column in Lokaal Bestuur schrijven? Stuur dan een mailtje naar de eindredactie, [email protected] LOKAAL BESTUUR / DECEMBER 2012 / JANUARI 2013

7

FRACTIEDAG PRIMA VOORBEREIDING OP DE VERKIEZINGEN Foto Harriët van Domselaar

Jan Blom aan het werk tijdens een cursus voor PvdA-raadsleden.

De gemeenteraadsverkiezingen zijn dichterbij dan je denkt! Nog iets meer dan een jaar te gaan en dan gaan we weer naar de stembus. Lokaal Bestuur helpt je met deze verkiezingsserie bij de voorbereidingen. Dit eerste deel gaat over de fractiedag. In het laatste jaar voor de verkiezingen is het belangrijker dan ooit dat je als fractie samen een goede ploeg vormt die een ijzersterke boodschap uitdraagt. Een fractiedag of -weekend kan je daarbij helpen. Maar hoe maak je die tot een succes? Gaat het vooral om de inhoud, of meer over onderlinge relaties? Is het alleen voor de fractie, of betrek je het bestuur er ook bij? Wij staken ons licht op bij trainer-coach Jan Blom en vroegen raadsleden (en Statenleden) naar hun ervaringen. Jan Blom heeft een eigen bedrijf (Ajana) dat gespecialiseerd is in opleidingen, trainingen en adviezen voor mensen die werkzaam zijn in de politiek. ‘Ik werk nu twaalf jaar als trainer/ adviseur voor de PvdA en richt me vooral op praktische dingen. Geen gezweef, maar bijvoorbeeld helpen bij het samenstellen van een verkiezingsprogramma. Dat is hard nodig. Veel afdelingen hebben namelijk een veel te hoog ambitieniveau. “Iedereen gelukkig en altijd mooi weer” klinkt mooi, maar is niet haalbaar, dus dat mag je ook niet beloven. Het moeten wel realistische doelstellingen zijn die je je kiezers voorhoudt.’

HARRIET VAN DOMSELAAR FREELANCE JOURNALIST

8

Jan organiseert regelmatig fractiedagen. Daarnaast bemiddelt hij in conflicten, doet hij individuele coaching, losse trainingen en langdurige begeleidingstrajecten. Hij studeerde maatschappijleer, met als specialisatie ethiek, heeft bestuurlijke ervaring als wethouder en is momenteel werkzaam in een managementfunctie bij een overheidsorganisatie. ‘Het politieke wereldje ken ik van meerdere kanten.’ Afspraken maken Dat zijn achtergrond en inzet enthousiast ontvangen worden, blijkt al gauw bij een bezoekje aan een van ‘zijn’ fractiedagen. Meteen bij binnenkomst, halver-

wege de dag, valt op dat de sfeer goed is. Vanzelfsprekend voert de één vaker het woord dan de ander, maar iedere aanwezige krijgt de ruimte om zijn of haar zegje te doen. Zowel de onderwerpen integriteit en gedragscode, als het campagne voeren en omgaan met de media komen spelenderwijs aan de orde. Met lichte drang begeleidt Jan Blom de mannen en vrouwen in hun proces naar de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen. Vragen als ‘hoe zou je dat als actie omschrijven?’ en ‘willen jullie meteen een denktank opzetten of werken we dit eerst uit?’ leggen de verantwoordelijkheid voor beslissingen bij de fractie zelf, maar sturen vriendelijk doch dringend wel in een bepaalde richting. ‘We zijn hier niet om interne discussies over te doen, maar om actiepunten vast te stellen op weg naar de volgende verkiezingen,’ aldus Blom. ‘Kijk dus niet terug, maar vooruit. We gaan een plan van aanpak maken. Als houvast. Daar hoeft niet in te staan hoe je erbij moet kijken, maar wel hoe je mét elkaar tot een eensluidende visie komt. Nieuwe plannen maken en doelen stellen. De uitwerking daarvan komt pas later aan de orde.’ Aan het slot van de dag constateert de trainer/begeleider dat er heel veel besproken is, maar dat iedereen goed moet beseffen dat het na deze bijeenkomst allemaal pas echt begint. ‘Het kan geen kwaad om het af en toe even over de inhoud te hebben, maar hou vooral het proces in de gaten. Zet lijnen uit. Durf mij en elkaar om hulp te vragen. We hebben afspraken gemaakt. Hóu je daaraan!’

Hoepeltje springen Eigenlijk zou het verplicht moeten zijn dat je een nieuwe raadsperiode begint met een fractieweekend, vindt Jan Blom. ‘op dat moment is het vooral erg belangrijk dat je elkaar leert kennen. Je hebt immers niet elkáár gekozen, dat heeft een kandidaatstellingscommissie gedaan. Dat wordt nogal eens vergeten. Het is belangrijk dat je weet wie er naast je zit. Als je al niet in je medefractieleden geïnteresseerd bent, hoe kun je je dan geloofwaardig maken naar buiten toe? Belangrijk is ook, dat je weet dat niet iedereen door hetzelfde hoepeltje kan springen. Kijk dus vooral naar elkaars vakkundigheden en ga naar aanleiding daarvan taken verdelen. Je hebt nu eenmaal dossiertijgers en doeners. Laat de één lekker

Het gaat niet om het discussiëren maar om het vaststellen van actiepunten lezen en de ander op werkbezoek gaan of op de fiets springen om te kijken wat er lokaal aan de hand is. Dan kunnen later beide ervaringen aan elkaar verbonden worden. Zo blijf je niet bij de stukken hangen, maar breng je politiek bij de mensen. Je handelen moet praktijkgericht zijn. Hou dus in de gaten wat er buiten verandert, zodat je doelstellingen actueel zijn. En laat je als lokale politici vooral niet verleiden tot het willen oplossen van wereldproblemen. Daar gaat een gemeenteraad niet over.’

Raa

dsve

rkie

zing

en 2

Egootjes ‘Iedere gemeente is weer anders. Mijn training beperkt zich tot het geven van algemene adviezen en tips. Een handleiding, een strategie ten opzichte van de oppositie bijvoorbeeld. Maar ook het durven duiden van onderlinge verhoudingen. Er zitten namelijk nogal eens egootjes bij. Maar mijn ervaring is dat degene met de grootste mond als eerste ‘op de mat’ ligt. En ook: in elk team heb je hardlopers en achteroverzitters. Daarom moet je duidelijke afspraken maken over wie wat doet, zodat je weet wat er van je verwacht wordt. Iemand van buitenaf, zoals ik, heeft er vaak beter zicht op hoe een fractie functioneren kan. Kan ook meer zeggen en de vinger op een zere plek leggen. Waarna er uiteindelijk nuttige besluiten genomen worden. Dat is een proces dat soms veel tijd kost, maar onontbeerlijk is op weg naar een gezamenlijk doel. En dát moet je hebben in de politiek.”

014

‘WE STAAN ER NU WEER ALS EEN STERK TEAM’ Over het algemeen worden fractiedagen en/of -weekenden als prettig ervaren. Niet alleen als aanloop naar de verkiezingen, maar ook halverwege een periode kan een pas op de plaats heel nuttig zijn. Dat geldt niet alleen voor raadsleden en Statenleden, maar ook voor fractiemedewerkers en bestuursleden (zowel lokaal als provinciaal). Wel is er licht verschil van mening als het gaat over de duur, frequentie en/of de bezetting van de dagen, zo blijkt als we wat lokale en provinciale politici benaderen. Annelies Boode, Statenlid in Flevoland, vindt bijvoorbeeld dat eenmaal per jaar voldoende kan zijn. ‘Wij hebben als start een tweedaagse gehad, waarin we werden begeleid door iemand van buitenaf. Dat komt het opbouwen van onderling respect ten goede. Ook hebben we toen een aanzet gegeven tot ons werkplan. In een later stadium is dat in een benen-op-tafel bijeenkomst zelfstandig verder uitgewerkt. Ook onlangs hadden we weer een fractiedag, waarin we de politieke actualiteit bespraken. Dat kan heel goed zonder begeleiding, maar het moet dan wel minimaal één maal per jaar plaatsvinden. Dat is belangrijk voor de inhoudelijke voortgang en teambuilding.’ Voor haar collega in Noord-Brabant Antoinette KnoetMichels is een heel weekend een beetje te veel van het goede. ‘Wij komen tweemaal per jaar een volle zaterdag bij elkaar. Dat is noodzakelijk om af en toe eens ‘los van de stukken’ aan de slag te gaan met elkaar. Om de agenda als oppositie ook een beetje zelf te bepalen en dus niet uitsluitend reactief bezig te zijn. Een vol weekend voegt weinig meer toe, lijkt me, en is bovendien een te grote aanslag op werkweek en privétijd. Ik zou dan liever kiezen voor drie zaterdagen.’ In de gemeente Haarlem houdt de PvdA-fractie jaarlijks een heel weekend. Raadslid Jeroen Fritz: ‘Met daarnaast meestal nog twee fractiemiddagen over de begroting en de kadernota. Uiteraard met de prioriteiten voor het komende jaar op het programma, maar daarna doen we ook altijd iets gezelligs. Een buitenspel of een quiz. Alle fractieleden en de wethouder zijn daarbij aanwezig. Soms ook het afdelingsbestuur. Dat heeft volgens mij echt een meerwaarde. Tot nu toe hebben we overigens nog geen gebruik gemaakt van professionele begeleiding. De fractievoorzitter en vicevoorzitter bereiden - samen met de medewerkers - de bijeenkomsten voor en het wordt allemaal betaald vanuit het scholingsbudget van de gemeente Haarlem.’ Peter van Heemst, raadslid in Rotterdam, heeft ook fractie-ervaring in de Staten en in de Tweede Kamer. Hij onderschrijft het enthousiasme van zijn Haarlemse collega: ‘Het klinkt misschien gek, maar bijna elk fractieweekend dat ik heb meegemaakt - een stuk of dertig gok ik - was goed bestede tijd. Je leert een aantal collega’s beter kennen, praat over dingen waar je in gewone vergaderingen niet aan toe komt en als het goed is ben je met de héle PvdA: bestuurders én vereniging. Alleen dan kun je een sterke ploeg vormen.’ Een conclusie die Liesje Klomp, oud-Statenlid in Noord-Holland met tevens bestuurservaring, ook trekt. ‘Het is essentieel voor een goed functionerende fractie. Dat geldt voor alle geledingen. Eens per jaar kan dan namelijk de tijd worden genomen voor strategie en reflectie: ‘waar staan we als partij?’, ‘welke plannen hebben we?’ en ‘waar gaan we naar toe werken?’ Een trainer van buitenaf vergroot het slagingspercentage. Om optimaal te profiteren is het ook van belang dat íedereen van de fractie er is. Ver vooruit plannen, dan lukt dat. En eerlijk gezegd is mijn ervaring dat het voor de teambuilding beter is als een groot deel van het weekend uitsluitend met de fractie is. Bestuur en/of gedeputeerden en wethouders kunnen dan eventueel later aansluiten.’ Paul Verbruggen, fractievoorzitter PvdA Alkmaar, toont zich uitermate tevreden over de wijze waarop Jan Blom te werk gaat. ‘We hebben net een fractieweekend in Schoorl achter de rug. Halverwege het traject richting de verkiezingen komen we nogmaals bij elkaar om te kijken hoe het met de gemaakte afspraken staat. Dat is bovendien een stok achter de deur. Voor de vorige fractiebijeenkomst hadden we een haptonoom uitgenodigd. We waren namelijk uit het college geknikkerd. Dat hakte er flink in. Het was toen dus van groot belang ons allereerst te focussen op ‘resetten’, waardoor we nu gelukkig weer op het juiste spoor zitten. Hoewel - dat moet ik toegeven de pijn van het verraad nog niet helemaal verdwenen is…’ Nu, met Jan Blom, stond op de eerste dag van het weekend ‘het formuleren van praktische doelen’ centraal. Dat wordt in de komende maanden verder geconcretiseerd, zodat in februari 2013 alles weer kan worden besproken met de complete ploeg. Ons verkiezingscredo is ‘iedereen doet mee’ en daarom ben ik ook zo blij dat álle fractieleden er waren, en enkele bestuursleden. Zelfs de net ingestroomde fractieassistenten deden volop mee.’ ‘Onze tweede dag in Schoorl, heerlijk rustgevend hier in de duinen, stond in het teken van debatvaardigheden. Het is onze wens om scherper de discussie aan te kunnen gaan en ons minder snel uit het lood te laten slaan door vervelende vragen. Er werden ons handvatten aangereikt, waar we veel mee geoefend hebben. Met als eindresultaat dat we er weer vol vertrouwen tegenaan gaan de komende periode. We staan er weer als een sterk team en kunnen gezamenlijk werken aan het verbeteren van onze rol in de lokale politiek. Ongeacht of we in de coalitie zitten of niet.’

dilemma ONJUISTE INFORMATIE? Elke maand legt Lokaal Bestuur een stelling of dilemma aan je voor. Vorige keer was dat:

Naast je raadslidmaatschap werk je bij een grote onderneming binnen de gemeente waar je raadslid bent. Het gebouw van de onderneming waar je werkt staat aan de rand van een terrein waar de gemeente graag woningen zou bouwen. De aanwezigheid van de onderneming maakt bouwen op die locatie onmogelijk. Bij de presentatie van die plannen zinspeelt de wethouder op het mogelijke vertrek van jouw werkgever. Hij zegt zelfs daarover met de directie in overleg te zijn. Jij weet echter zeker dat dat niet waar is. Er zijn geen gesprekken met de directie en het bedrijf zal nooit verhuizen. Wat doe je?

Mark Hofman, fractievoorzitter in Buren Deze situatie vraagt om slagvaardig handelen en ik ben in de positie om een brug te slaan tussen de wethouder en de directie. Omdat er geen sprake is van een vertrouwelijke presentatie en de wethouder in de openbaarheid uitspraken doet over gesprekken met de directie past mij als raadslid de rol van ‘verbinder’. Inwoners van de gemeente hebben recht op duidelijkheid en dat geldt ook voor de onderneming en, indirect de mensen die daar werkzaam zijn. Het is dan aan de wethouder en de directie van het bedrijf om tot een gezamenlijke conclusie te komen. In alle gevallen zal dit leiden tot een politiek en bestuurlijk vervolg waarbij ik het woordvoerderschap altijd zou overlaten aan een fractiegenoot. Dit laatste om elke vorm van belangenverstrengeling te voorkomen. Ruth Giebels, raadslid in Breda Mijn @ruthgiebelstweet zou zijn: ‘Interessant wat de wethouder hier nu vertelt. Ik heb geheel andere informatie.Uit zeer betrouwbare bron:-) #wensvadervangedachte #grbr’. Het zal in andere steden niet veel anders zijn, maar naast de fysieke vergadering of presentatie is er nog een tweede virtueel gesprek in de digitale wereld. Oftewel, veel raadsleden twitteren er lustig op los, met commentaar, met aanvullende informatie, met meningen, met gesprekjes onderling. Niet alleen raadsleden overigens, de aanwezige pers doet mee, en bekenden die de raadsvergaderingen op de website bekijken. En dan hebben we in Breda ook nog het fenomeen @raadsgeest. Iemand die nogal scherpe, cynische maar vooral zeer humoristische karakteriseringen de ether in tweet. We weten na twee en half jaar nog steeds niet wie het is. Overigens is #grbr de hashtag van Gemeenteraad Breda. Maar goed, er is nog een stevige twitterlaag bij presentaties en vergaderingen. En die dacht ik dan maar eens te gebruiken om toch mijn collega raadsleden duidelijk te maken dat het niet helemaal juist is wat de wethouder beweert en dat er meer kanten aan de zaak zitten. Ik hoop natuurlijk dat een collega dit tijdens de presentatie oppakt

en aanvullende vragen gaat stellen. Want om nou te gaan staan en boud te stellen dat de wethouder liegt, lijkt mij niet een constructieve weg om een stap verder te komen in de ideeën van verdere stadsontwikkeling. Ik ga er namelijk wel vanuit dat de genoemde wethouder in het dilemma niet van mijn partij is, we zitten namelijk in Breda als PvdA in de opppositie. Johan Veld, raadslid in Gouda Als werknemer beschik je wel vaker over informatie die onder het bedrijfsgeheim valt. In je hoedanigheid van raadslid kun je met de aangegeven informatie in het publieke debat echter niets. Ik zou mij dan ook onttrekken aan een openbare discussies over dit onderwerp. Je komt anders immers in een loyaliteitsconflict. Door wel informatie te lekken maak je je functioneren als raadslid en werknemer onmogelijk. Daarnaast lijkt de integriteit van deze wethouder in het geding. Wethouders en raadsleden dienen onderling te waken voor elkaars integriteit. Ik zou hem in een vertrouwelijk gesprek confronteren met het feit dat hij de gemeenteraad mijns inziens onjuist inlicht en hem op dat punt

hoor en wederhoor geven. Ik adviseer hem alsnog de waarheid te melden aan de raad indien blijkt dat hij ‘gejokt’ heeft en hem zo de kans geven dit verzuim te herstellen. Dat het bedrijf nooit zal verhuizen zal ik hem natuurlijk niet melden: uitsluitend de wetenschap dat er geen gesprekken hebben plaatsgevonden. Hans Wierema, fractievoorzitter in Etten-Leur Dat is voor mij geen dilemma. De wethouder doet die uitspraken in het openbaar. Ik zou mijn werkgever tippen dat de wethouder deze beweringen heeft gedaan en dan gaat het juiste proces zijn vervolg krijgen. Mijn werkgever spreekt de wethouder aan en wellicht komt het in de publiciteit dat mijn werkgever géén gesprek heeft gehad met de wethouder. Dan heeft de wethouder wat uit te leggen, aan mijn werkgever, aan de raad, aan de burgers en waarschijnlijk ook binnen het college. Ik ben in ieder geval geen woordvoerder voor mijn fractie op dit onderwerp. Commentaar van Jan Blom, trainer & coach Weinig verstandig van de wethouder. De gemeenteraad onjuist informeren (of moet ik in deze casus liegen zeggen) is een politieke doodzonde. Maar wat nu te doen? Ik ben het met Mark Hofman eens dat je zelf zo ver mogelijk van de zaak weg moet blijven. Probeer iedere schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Johan Veld kiest ervoor de wethouder de gelegenheid te geven zijn misstap te herstellen. Afhankelijk van de ervaringen met de wethouder lijkt mij dit een milde reactie. Er is geen betere voorspeller van toekomstig gedrag dan gedrag uit het verleden! Ik zou net als Johan kiezen voor een vertrouwelijk gesprek maar dan met de burgemeester. Als voorzitter van het college en de raad is hij wat mij betreft de aangewezen functionaris om daar iets mee te doen. Ruth Giebels besluit tot een creatieve tweet. Zou niet direct mijn keuze zijn. Een volgende keer zal ik een dilemma schrijven over twitterende raadsleden.

Volgende maand deze stelling:

Kostenbeheersing is geen argument voor herindeling. De maand erna een nieuw dilemma:

Je bent waterschapsbestuurder. Het dagelijks bestuur van jouw waterschap vraagt je in te stemmen met een intentieverklaring die de schaarse bewoners van een diepe polder met water-kwaliteitsproblemen en bodemdaling garandeert dat er in hun polder 50 jaar lang rust komt wat betreft de ruimtelijke ordening. Provincie en gemeente hebben laten weten dat ze met de intentieverklaring akkoord gaan. Jij denkt dat je geen 50 jaar rust in die polder kunt garanderen. Wat ga je doen? Stuur je reactie (maximaal 150 woorden) en foto naar: [email protected]

LOKAAL BESTUUR / DECEMBER 2012 / JANUARI 2013

9

HET MOET ANDERS… Foto’s Jan de Roos

CLB-leden uit provincies en waterschappen met Tweede Kamerleden bijeen in de PvdA-fractiekamer.

Indringend kijkt Joop den Uyl de verzamelde provincie- en waterschapspolitici in de PvdAfractiekamer aan. ‘Het moet anders. Samen kunnen we dat’, luidt de boodschap op zijn verkiezingsaffiche uit begin jaren tachtig van de vorige eeuw. Een mooie opgave voor de komende vier jaar, want dat er ook in de verschillende bestuurslagen wat moet veranderen, is wel duidelijk. Maar wat precies? En hoe en op welke termijn? ‘We zien je graag in Den Haag, zodat het geluid uit de provincies en waterschappen duidelijk doorklinkt in Den Haag’. Zo stond het in de uitnodiging voor de Provincie- en waterschapsmiddag van het CLB op 7 november. Dat was niet aan dovemansoren gezegd, want de PvdA-fractiekamer was tot de laatste stoel bezet. Zo’n zestig Statenleden, gedeputeerden, Tweede Kamerleden en vooral waterschapsbestuurders uit het hele land waren naar Den Haag gekomen om met elkaar van gedachten te wisselen. De timing kon niet beter. Het kakelverse regeerakkoord van het kabinet-Rutte II bevat immers een paar plannen die de provincies en waterschappen direct raken. Er moeten op termijn vijf landsdelen komen, vindt het kabinet, en om te beginnen moeten Noord-Holland, Utrecht en (een deel van) Flevoland in

JAN DE ROOS EINDREDACTEUR LOKAAL BESTUUR

10

deze kabinetsperiode samen één provincie gaan vormen. Ook voor de waterschappen koerst het kabinet op schaalvergroting. Het aantal waterschappen moet drastisch omlaag en zij moeten als uitvoeringsorganisaties worden ondergebracht bij de te vormen landsdelen. Veel is er de afgelopen tijd te doen geweest over de vraag of de waterschappen rechtstreeks of indirect (door Provinciale Staten of door de gemeenteraden) moeten worden verkozen. Ook daar heeft het kabinet een antwoord op: rechtstreekse verkiezingen, maar wel gecombineerd met die voor Provinciale Staten. Eigen positie Voer te over dus voor discussie. Volgens CLB-voorzitter Leen Verbeek, die de bijeenkomst voorzat, is het belangrijk dat er een goede uitwisseling tussen de

bestuurslagen en met de Tweede Kamerfractie plaatsvindt. ‘We moeten echt het debat hierover in de partij voeren.’ Xander den Uyl, fractievoorzitter in NoordHolland, leek zich wel aardig te kunnen vinden in de veranderingsgezindheid van zijn vader. Hij waarschuwde al meteen tegen de neiging van bestuurders om het regeerakkoord vanuit hun eigen positie te beoordelen. Voor je het weet blijft dan alles bij het oude. ‘Het is ook van belang dat we vaart maken’, meende

Gaan de provincies en waterschappen de leuze van Den Uyl waarmaken? hij. CLB-secretaris Jacqueline Kalk was het daarmee eens. ‘We komen er anders niet uit. Jullie zullen over je eigen schaduw moeten springen. Ik heb veel waardering voor de grote inzet van de waterschappers, maar we moeten wel de discussie voeren.’ Waterschapsbestuurder Els Rutting reageerde geprikkeld. ‘Het gaat niet over onze posities, niet om het pluche. Wij staan als waterschapsbestuurders voor een heel andere taak dan de provinciebestuurders. De stroomgebieden moeten centraal staan, ook over de grens.’ Ook andere waterschappers benadrukten dat het in de discussie moet gaan om de taken van de waterschappen. ‘Voor ons staan de noden van onze inwoners en met name

de veiligheid centraal.’ Tweede Kamerlid Lutz Jacobi benadrukt eveneens het grote belang van waterveiligheid. ‘Dat vereist intensieve samenwerking met de gemeenten.’ En passant merkte ze op blij te zijn dat de ecologische hoofdstructuur, die door Rutte I in de prullenmand was gegooid, nu weer op de agenda staat. Zij vond verder dat de geborgde zetels in de waterschappen wel kunnen verdwijnen en dat het partijbureau van de PvdA de waterschapsverkiezingen financieel moet ondersteunen. ‘Daarover moeten jullie nog maar eens praten met Spekman’. Randstadprovincie Vervolgens kwam de discussie weer terug bij de rol en de positie van de provincies. Gedeputeerde Marc Witteman van Flevoland vreest dat schaalvergroting niet van de grond komt als je van onderop begint. Het lijkt er nu op dat de veranderingen zich beperken tot de vorming van die ene Randstadprovincie. ‘Dan krijg je een heel onevenwichtige situatie en maak je het probleem van het middenbestuur alleen maar groter.’ Maar ook die stellingname lokte weer verzet uit. ‘We dreigen op deze manier weer verzeild te raken in een bestuurlijke discussie. Wanneer gaan we nu eens uit van de realiteit en stellen we bijvoorbeeld het overstromingsgevaar dat ons bedreigt centraal?’ Provincietour Manon Fokke, die de portefeuille binnenlands bestuur heeft overgenomen van Pierre Heijnen, vroeg aandacht voor

de noodzakelijke decentralisatie. Gemeenten kunnen de toenemende taken niet aan als er niet meer wordt samengewerkt. ‘Het gaat vooral om samenwerking op de inhoud. De kleintjes kunnen het nu niet goed bijbenen.’ Ze kondigde verder aan dat ze samen met Lutz Jacobi een tour langs de provincies gaat maken. ‘Ik kom graag naar jullie toe om

reacties

DOORSTROMING

I

n de vorige editie van Lokaal Bestuur konden we, in een column van Jacqueline Kalk, lezen over de nieuwe spelregels in de partij met betrekking tot het aantal zittingstermijnen (maximaal drie) en over de noodzaak van doorstroming om nieuwe generaties in de politiek een kans te geven. Zelf zie ik ook de noodzaak van doorstroming, maar dan wel in een andere betekenis. Een bestuurder is nog geen politicus. En met goed bestuur win je (helaas) de verkiezingen niet. Deze les heb ik op een hardhandige wijze in de lokale politiek geleerd. Daar waar mijn partij in Landgraaf goede, zo niet de betere, bestuurders leverde, liepen we als PvdA, elke vier jaar weer, in het politieke handwerk een onoverbrugbare achterstand op. Een vette acht voor het bestuurlijke werk binnen de muren van het raadshuis, maar een dikke onvoldoende op straat en achter de voordeur. En omdat de klappen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1994, 1998 en 2002 zo genadeloos hard waren, begon ik warempel te begrijpen hoe het in de politiek werkt. Ook al ben je een sterke debater, een kundige bestuurder en een hardwerkende dossiervreter, dat alles maakt je nog niet tot een effectief politicus. Je wordt pas een politicus als je in plaats van zichtbaar op tv, aanwezig en nabij bent. Als politicus ben je pas geslaagd als jouw inzet en talenten door de kiezers worden beantwoord met een overtuigende uitslag bij de verkiezingen. En ik begon ook te begrijpen dat wij als PvdA veel bestuurders maar slechts weinig politici leveren en dat wij als lokale PvdA een aantal stemmen in de schoot geworpen krijgen, terwijl lokale politici voor elke stem moeten knokken. Ik begon ook te begrijpen dat de grote electorale aanhang van lokale politici

de beloning van de kiezers is voor hun jarenlange noeste arbeid en dat je voor het opbouwen van een grote persoonlijke aanhang gedurende 10 jaar en nog langer, flink aan de bak zult moeten. En ik zag ook dat het aantal partijgenoten dat bereid is om zo’n lange mars af te leggen dun is gezaaid. Wat ik niet begrijp is dat we als partij onze partijgenoten, met een maximum van drie termijnen, ontmoedigen om aan zo’n zware klus te beginnen. Want tegen de tijd dat hun electorale bouwwerk er staat - en de ervaring heeft mij geleerd dat daar al gauw zo’n 10 tot 12 jaar voor nodig is - wordt het tijd om het weer af te breken. In Landgraaf heeft de PvdA daarom gekozen voor een andere vorm van doorstroming: fractieleden moeten al meteen in hun eerste termijn laten zien dat zij overtuigende resultaten boeken in het politiek handwerk en bij het verbreden van hun persoonlijke achterban. Lukt dit niet dan stromen zij uit, zodat andere kandidaten eenzelfde kans kunnen krijgen. Bij twijfel volgt een herkansing. In de bestuurderspartij die we zijn, vinden we dat er redenen zijn om het aantal zittingstermijnen te beperken tot drie. In de ‘politieke’ partij die we (nog) moeten worden, snappen we dat dit een a-politieke benadering is.

Harry Leunessen wethouder Landgraaf en lid gewestelijk bestuur Limburg

Raa

OP WEG NAAR 2014

dsve

Op pagina 8 van dit nummer hebben we aandacht besteed aan de fractiedag als voorbereiding op de raadsverkiezingen van maart 2014. En als je verder bladert naar pagina 13 kun je een verhaal lezen over het maken van het lokale basisverkiezingsprogramma. Beide thema’s komen ook aan de orde op een PvdA Vooruitdag in Utrecht op 1 december. Daar kun je o.a. aan de volgende workshops deelnemen:

naar jullie ideeën te luisteren’. Het tweede deel van de middag bestond uit workshops over ruimtelijke ordening/milieu/ handhaving, natuur/landbouw/ water, economische zaken/ arbeidsmarktbeleid/financiën en jeugdzorg/sport/cultuur. De bijeenkomst werd afgesloten met een borrel. Velen maakten gebruik van de mogelijkheid

om op deze manier nog wat na te praten en informatie uit te wisselen. Opnieuw onder het toeziend oog van Joop den Uyl. De komende tijd zal blijken of de provincie- en waterschapsvertegenwoordigers zijn leuze ‘Het moet anders. Samen kunnen we dat’ zullen waarmaken.

rkie

zing

en 2

014

>

Ontwerpen van een verkiezingsprogramma Hoe zorg je ervoor dat er ruim voor de verkiezingen een herkenbaar en aansprekend verkiezingsprogramma ligt, en hoe organiseer je het zo dat je hier zo veel mogelijk mensen bij betrekt?

>

Ambities voor 2014: hoe die te realiseren? 2013 is een belangrijk maar ook lastig jaar. Hoe zorg je ervoor dat het laatste jaar geen ‘uitloopjaar’ wordt, maar juist een jaar waarin de basis wordt gelegd voor een succesvol 2014?

>

Verder is er nog een workshop Eindgesprekken voor fractievoorzitters Hoe geef je het laatste voortgangsgesprek – het eindgesprek – vorm?

De workshops vinden plaats in twee rondes: van 10.15 - 12.45 uur en van 13.45-16.15 uur. Je kunt dus twee twee workshops volgen. Plaats: Utrecht, Stedelijk Gymnasium, Ina Boudier Bakkerlaan 7. Inschrijven kan via www.pvda.nl/opleidingen.

LOKAAL BESTUUR / DECEMBER 2012 / JANUARI 2013

11

VAN HIGHTECH TOT POTEN IN DE MODDER Foto’s Remmert van Haaften

In het weekend van zaterdag 20 en zondag 21 oktober streek een groep jonge PvdA-politici neer in Enschede. In een programma dat het nuttige met het aangename combineerde, leerden zij de stad en elkaar beter kennen. De jonge politici werden zaterdag welkom geheten door de burgemeester van Enschede, Peter den Oudsten. Hij vertelde de deelnemers meer over de geschiedenis van Enschede, dat met de teloorgang van de textielindustrie rake klappen te verwerken heeft gekregen. Maar met de Universiteit Twente timmert de stad nu flink aan de weg, zo liet Dave Blank, wetenschappelijk directeur van het MESA+ Instituut voor Nanotechnologie, op aanstekelijke wijze zien. In een presen-

REMMERT VAN HAAFTEN MEDEWERKER NETWERKEN CLB

12

tatie over nanotechnologie gaf hij aansprekende voorbeelden van medische toepassingen. Zo hoeven diabetici in de toekomst hun vinger slechts op een plaatje te leggen om de bloedwaarden uit te meten, zal met de inname van een pil kunnen worden vastgesteld of je darmkanker hebt en zal het mogelijk zijn om tumoren met een lokale chemokuur te behandelen. Met een omzet van 50 miljoen euro, een staf van 550 mensen en 50 spin-offbedrijven is het bovendien een economische factor van belang. Vanuit het lab werd de tour door Enschede voortgezet in het buitengebied, waar Gerrit Meutstege van de Stichting voor Duurzame Plattelandsontwikkeling Enschede de jonge politici meenam naar twee boerenbedrijven. De eerste boer had zich naast het melken van koeien op natuurbeheer en boerenappartementen toegelegd. De tweede boer was vanwege de aanleg van een weg verhuisd en runt nu een moderne melkveehouderij met melkrobot. Beide boeren geven op hun eigen manier invulling aan de veranderende context waarin zij opereren en weten op die manier een gezond bedrijf in stand te houden. Na het Enschedese nachtleven te hebben verkend, stond de volgende ochtend nog een presentatie op het programma

over ‘Scoren in de wijk’, het succesvolle maatschappelijke project van FC Twente. In de Grolsch Veste, het stadion van FC Twente, hoorden de jonge politici hoe de voetbalclub invulling geeft aan sport, gezondheid, scholing en betrokkenheid in de wijken.

Volgend weekend In het voorjaar vindt weer een weekend van het netwerk Jonge Politici plaats. Alle jonge PvdA-politici worden daarvoor automatisch uitgenodigd. Houd je mail dus in de gaten en meld je aan!

NETWERK JONGE POLITICI Het netwerk Jonge Politici van het Centrum voor Lokaal Bestuur brengt lokale en provinciale PvdA-politici tot en met 35 jaar bij elkaar. Vanuit het netwerk wordt twee keer per jaar een weekend georganiseerd waarin de deelnemers door middel van excursies en werkbezoeken de gastgemeente en elkaar beter leren kennen. Onlangs is voor leden van het netwerk ook een oriëntatie gestart op het vak van politiek bestuurder. In vier bijeenkomsten krijgen de deelnemers de mogelijkheid om meer te weten te komen over de leuke en minder leuke kanten van het vak en proberen zij erachter te komen of er een politiek bestuurder in hen schuilt. Je kunt je aanmelden bij [email protected]

BASISVERKIEZINGSPROGRAMMA HELPT LOKALE PVDA OP WEG Foto Nationale Beeldbank

Een hecht team en een goed programma zijn nodig om in maart 2014 goed te kunnen scoren bij de gemeenteraadsverkiezingen.

PvdA-afdelingen moeten nu al aan de slag om in 2014 een goede uitslag te kunnen realiseren. Er moet worden gezocht naar aansprekende kandidaten. Daarnaast is ook een goed doortimmerd en aantrekkelijk verkiezingsprogramma van groot belang. Om bij het opstellen daarvan te helpen, heeft het Centrum voor Lokaal Bestuur een basisprogramma gemaakt, waaruit de afdelingen kunnen putten. ‘…Sterk en sociaal’ heet het basisprogramma voor de gemeenteraadsverkiezingen die in het voorjaar van 2014 worden gehouden.

SOCIAAL N E K R E T …S 2014 voor de n maart gramma ingen va basisproteraadsverkiez gemeen

Op het omslag van dit programma staan 200 plaatsnaambordjes van

dorpen en steden in Nederland, van Aarlanderveen tot Tripscompagnie. Gemeenten zijn verschillend, net zoals de positie van onze partij in al die gemeenten. Terwijl de ene gemeente een activerend armoedebeleid centraal stelt, legt de andere de nadruk misschien meer op voorzieningen. Verscheidenheid Juist omdat de verscheidenheid zo groot is, is het onmogelijk een voorbeeldprogramma voor alle gemeenten te maken. Dit basisprogramma is ook geen dictaat van ‘Amsterdam’ of ‘Den Haag’ maar een document waaruit afdelingen naar hartenlust kunnen knippen en plakken. Als afdeling weet je immers zelf het beste wat er in je eigen gemeente speelt en welk programma daarop past. Tegelijkertijd is het handig om een hulpmiddel bij de hand te hebben waarin staat wat de PvdA vindt van een aantal zaken, ook als ze lokaal spelen. In het basisprogramma worden deze algemene lijnen in negen hoofdstukken weergegeven:

> PvdA Lokaal > Werk, inkomen en economie > Zorgen voor meedoen > Onderwijs, jeugd en zorg > Wonen en wijken > Veilige steden en dorpen > Sport en cultuur > Natuur, milieu, landschap en verkeer > De financiën van de (lokale) overheid

Wat speelt er bij jou in de gemeente? Waar maken je buren zich druk over? Wat is belangrijk? Elk hoofdstuk wordt kort ingeleid met een statement dat aangeeft waarom het onderwerp voor de PvdA belangrijk is en welke kant we daarmee als partij uit zouden willen. Vervolgens wordt aan de hand van bullets aangeven wat dit voor de komende raadsperiode betekent. Wat gaan we in 2014-2018 doen, waar gaan we ons als PvdA sterk voor maken, welke keuzes maken we vanuit onze sociaaldemocratische waarden, waar kunnen en willen we op worden aangesproken?

Elf tips In het slothoofdstuk staan elf tips voor het opstellen van je eigen lokale programma. Heel belangrijk is bijvoorbeeld dat je je leden en zoveel mogelijk mensen van buiten betrekt bij het opstellen van je lokale verkiezingsprogramma. Dat kan bijvoorbeeld door een ‘Twitterspreekuur’ in te stellen, een ‘toogdag’ voor maatsçhappelijke organisaties, belangengroepen en bedrijven te houden, een ‘ideeënfabriek’ à la Doemeemetdiederik.nl en een telefonisch spreekuur. Een andere tip is: schrijf het verkiezingsprogramma met een divers samengestelde schrijfgroep. Ga dus niet als afdelingssecretaris achter de computer zitten om zelf het programma te schrijven. Ook is een goede evaluatie met de fractie van het vorige programma belangrijk. Bekijk wat er nog niet gelukt is en wat in ieder geval nog in de komende raadsperiode moet worden uitgevoerd. Wees lokaal herkenbaar. Wat speelt er bij jou in de gemeente? Waar maken je buren zich druk over? De laatste tip: ‘Blijf sociaaldemocraat. Juist in deze tijd, waarin het economisch niet zo goed gaat, zijn sociaaldemocratische waarden het waard om te koesteren. Onze keuzes zijn keuzes die voortkomen uit solidariteit en rechtvaardigheid waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.’ Procedure Tot slot is er in het basisverkiezingsprogramma ook aandacht voor de procedurele kanten. In zes stappen wordt uitgelegd hoe je de vaststelling van je lokale verkiezingsprogramma procedureel vlekkeloos kunt laten verlopen.

Raa

dsve

rkie

zing

en 2

Het CLB- basisverkiezingsprogramma is tot stand gekomen dankzij de inbreng van een schrijfgroep, bestaande uit een groot aantal lokale PvdA’ers, onder leiding van Bert Cremers. Zij maakten ook dankbaar gebruik van vele adviezen van deskundigen op specifieke terreinen. Ook de CLB-medewerkers zorgden voor input. Het programma ‘…Sterk en Sociaal’ is toegezonden aan alle PvdA-afdelingsbesturen. Het is ook te raadplegen op onze website www.lokaalbestuur.nl

JAN DE ROOS EINDREDACTEUR LOKAAL BESTUUR

LOKAAL BESTUUR / DECEMBER 2012 / JANUARI 2013

13

014

initiatief vd maand PVDA-FRACTIES VOOR POSITIEVERBETERING ZZP’ERS In diverse gemeenten in ons land zijn PvdA-fracties erin geslaagd de positie van zzp’ers en kleine ondernemers te verbeteren. Zo nam de gemeenteraad van Valkenswaard een amendement van de PvdA aan, dat zzp’ers in aanmerking laat komen voor kwijtschelding van lokale belastingen (rioolheffing en afvalstoffenheffing). Werknemers en uitkeringsgerechtigden kwamen al voor kwijtschelding van deze belastingen in aanmerking, nu komen daar dus ook de zzp’ers bij. Het Valkenswaardse initiatief was gebaseerd op een actie van de PvdA in Oldenbroek, die dit eerder voor elkaar kreeg. Ook in veel andere gemeenten hebben PvdA’ers inmiddels initiatieven ontplooid, zoals Noordenveld, Sint-Michielsgestel, Hardinxveld-Giessendam, Heerde, Boxtel, Roosendaal, Gennep en Halderberge. Sinds vorig jaar is de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 zodanig aangepast dat gemeenteraden kunnen besluiten kwijtschelding mogelijk te maken voor privébelastingschulden van ondernemers die op bijstandsniveau leven. Kwijtschelding kan worden verleend voor de afvalstoffen- en rioolheffing voor woningen. Voor de beoordeling van verzoeken wordt uitgegaan van de normen volgens het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ). Die regeling is ingesteld om zelfstandigen uit de bijstandswet te houden. Door het BBZ kunnen zzp’ers tijdelijk een uitkering ontvangen totdat ze weer in hun levensbehoeften kunnen voorzien. Ondernemers die een definitieve BBZ-uitkering krijgen, krijgen ook een kwijtschelding van de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Voor ondernemers die geen BBZ-uitkering krijgen moet een berekening gemaakt worden. Dat kan op basis van de definitieve aanslag inkomstenbelasting. Daarbij wordt ook uitgegaan van de BBZnormen. Als een ondernemer kwijtschelding aanvraagt, wordt uitstel van betaling voor afvalstoffenheffing en rioolheffing verleend, totdat uitspraak op de aanvraag is gedaan. Voor meer informatie: Marie-Therese Maas, PvdA Valkenswaard [email protected] Jennifer Zoombelt, PvdA Oldebroek [email protected]

Foto Nationale Beeldbank

Zzp’ers hebben het in deze crisistijd vaak moeilijk.

WIE KOMT ONZE REDACTIE VERSTERKEN? De redactie van Lokaal Bestuur, het maandblad van het CLB, is op zoek naar twee nieuwe redactieleden. Gelet op de huidige samenstelling van de redactie denken wij aan een burgemeester en een wethouder. Heb jij zin om ons te komen versterken? Meld je dan aan. De redactie is een enthousiast team van PvdA’ers uit het lokale, provinciale en waterschapsbestuur. Met ons maandblad willen we de meningsvorming en standpuntbepaling van onze bestuurders en volksvertegenwoordigers in deze bestuurslagen ondersteunen. De redactie van Lokaal Bestuur werkt op basis van een redactiestatuut. We komen acht keer per jaar bijeen om over de koers en inhoud van ons blad te praten. In juli, augustus en december zijn er geen vergaderingen. Wat vragen wij van je? > Deelname aan de redactievergaderingen, die op de eerste of tweede woensdag van de maand in Den Haag worden gehouden van 16.30 uur tot 18.00 uur. Het is beslist noodzakelijk dat je je daarvoor kunt vrijmaken. > Meedenken over onderwerpen en mogelijke auteurs. Het is daarom van belang dat je over een goed netwerk beschikt. > De bereidheid om ook zelf af en toe iets te schrijven. Wat bieden wij je? Een prettige sfeer tijdens de vergaderingen, een leuke nazit en soms een etentje. Bovendien is vergoeding van reiskosten op basis van trein tweede klasse mogelijk. Je moet lid zijn van het CLB om redactielid te kunnen worden. Als het je leuk lijkt, stuur dan een mailtje met je cv en motivatie naar eindredacteur Jan de Roos, [email protected]. Reacties graag voor 10 december.

14

nieuws REACTIES WELKOM Wil je reageren op wat je in deze Lokaal Bestuur leest? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat je mailtje uiterlijk maandag 3 januari in ons bezit is, dan kunnen wij het in het februarinummer plaatsen. Ook alle andere kopij voor dat nummer moet op maandag 3 januari in ons bezit zijn. Je kunt je bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, email: [email protected] De sluitingsdatum voor het maartnummer is maandag 4 februari 2013.

AUTOMATISCH BETALEN Als je nog per acceptgiro betaalt, maar de PvdA wilt machtigen door middel van een automatische incasso, stuur dan een e-mail aan [email protected], of bel even even: 0900-9553, vragen naar ledenadministratie. Je krijgt dan een machtigingsformulier toegestuurd.

WIJZIGINGEN IN DE FRACTIE? De PvdA ontvangt graag bericht over wijzigingen in raads-, statenen waterschapsfracties. De volgende gegevens zijn van belang: naam- en adresgegevens, telefoonnummer, e-mailadres, zowel van het nieuwe als van het vertrekkende raads- of statenlid of waterschapper, plus de datum waarop de verandering is ingegaan. Ook als er een nieuwe PvdA-wethouder (al dan niet ‘van buiten’), gedeputeerde, dijkgraaf of db’er in het waterschap aantreedt, hoort de ledenadministratie dat graag. Mail je gegevens naar: [email protected]. Als je nog vragen hebt, mail dan of bel 0900-9553.

OUDE GLORIE/JONG TALENT

Ken jij iemand van onder de 30 of van boven de 75 die je graag in deze maandelijkse rubriek op de achterpagina geportretteerd zou zien? Laat het ons weten. Stuur je e-mail naar eindredacteur Jan de Roos, [email protected]. Vermeld daarbij ook de functie die hij of zij namens de PvdA vervult/ vervuld heeft in gemeente/provincie/waterschap.

in memoriam

uit de kamer

Ron van de Haterd 1949 – 2012 Wethouder van Nederlek ‘Gemeente rouwt om geliefde wethouder’, luidde de kop boven een krantenartikel nadat onze wethouder Ron van de Haterd op 17 oktober j.l. op 62-jarige leeftijd plotseling aan een herseninfarct overleed. Een week daarvoor was Ron nog actief tijdens een Ronde Tafelgesprek, waarin hij zijn plannen voor het Cultuurhuis in Krimpen aan de Lek uitlegde. Hij voelde zich toen niet zo lekker, dacht aan een zware verkoudheid. Het bleek een zware longontsteking te zijn en Ron moest worden opgenomen. Zijn overlijden, een paar dagen later, betekende voor alle inwoners van Nederlek een grote schok. Dat Ron graag gezien was, bleek wel uit het feit dat ruim 700 mensen de familie kwamen condoleren in de raadzaal, die door de gemeente hiervoor ter beschikking was gesteld. Er zou één tafel ingericht worden met de bloemstukken, waaronder op een ereplaats een groot boeket rode rozen van de PvdA, maar er waren wel tien tafels nodig. De crematie, op de dag dat Ron 63 jaar zou zijn geworden, vond in besloten kring plaats, omdat zijn familie te grote drukte wilde voorkomen. Rons vrouw Ada had mij als enig raadslid en partijlid uitgenodigd om bij die plechtigheid aanwezig te zijn. Het was een indrukwekkende gebeurtenis. Onze burgemeester roemde zijn open karakter, zijn vastberadenheid, zijn luisterend oor voor mensen met problemen en

het zoeken naar oplossingen. Maar ze vertelde ook over zijn grappen en grollen. Ron was aan zijn vierde periode als wethouder bezig. Hij begon met de portefeuilles sociale zaken, onderwijs, sport en jeugdwerk. Sinds 2008 had hij in onze gemeente, in 1985 ontstaan door samenvoeging van Krimpen aan de Lek en Lekkerkerk, de zware portefeuille structuurvisie. Er moet in Krimpen aan de Lek een echte kern met een heel nieuw winkelcentrum en een Cultuurhuis komen. Ron was daar bijna dag en nacht mee bezig. Hij zorgde in Krimpen ook voor verplaatsing van de voetbalvelden, die voorheen midden in het dorp lagen, naar de rand van de gemeente. Het werden prachtige velden met een mooie tribune en kleed-en wasruimten. We zijn daar trots op. Ook in Lekkerkerk werden in zijn periode vele nieuwe woningen gebouwd. Het gaat nog wel enige jaren duren voor dat alles klaar is. Heel verdrietig dat Ron het eindresultaat niet meer zal zien. Onze gedachten gaan uit naar zijn lieve vrouw Ada en zijn kinderen en verdere familie, die nu zonder Ron verder moeten. Ook wij zullen als PvdA helaas zonder deze geliefde wethouder ons werk moeten voortzetten. Wim Schipper PvdA-fractievoorzitter Nederlek

Foto Jan de Roos

TON LANGENHUYZEN BELEIDSMEDEWERKER TWEEDE KAMERFRACTIE

BEGROTINGSBEHANDELINGEN

D

at regeerakkoorden de politieke gemoederen bezighouden is vanzelfsprekend. En dat in een debat over de regeringsverklaring de oppositie de regering de maat neemt, is bijna een wetmatigheid. Maar deze keer loopt het toch wat anders. Ten tijde van het schrijven van dit stuk is het regeerakkoord al bijna twee weken geleden gepresenteerd en is er inhoudelijk in de Kamer nog niet over gesproken. In de media des te meer… Vanwege het steeds maar uitstellen van het debat over de regeringsverklaring wordt de behandeling van de departementale begrotingen steeds verder naar achter geschoven. Er bestaat een kans dat een paar begrotingen zelfs pas in januari op de agenda komen. Dat wil zeggen dat het nieuwe begrotingsjaar 2013 al is gaan lopen terwijl de begroting voor dat jaar nog niet eens is goedgekeurd. Toch zullen politieagenten na nieuwjaar gewoon aan het werk blijven, worden ambtenaren op de ministeries niet meteen naar huis gestuurd en gaan alle andere lopende uitgaven gewoon door. De Comptabiliteitswet – waarin de regels over de rijksbegroting staan – kent namelijk een bepaling (artikel 23) waarin is vastgelegd dat als een begroting niet vóór 1 januari van het jaar waarop deze betrekking heeft in werking is getreden, de minister toch over budget kan beschikken. Hij mag dan tot vier twaalfde van het bedrag dat voor de desbetreffende begrotingspost op de begroting van het voorafgaande jaar stond uitgeven. Met toestemming van de minister van Financiën mag ‘in het belang van het Rijk’ zelfs meer worden uitgegeven.

DIGID OF DIGI-D?

S

Hans Engels 1944 – 2012 Oud-wethouder van Purmerend Woensdag 17 oktober bereikte ons het trieste bericht van het overlijden van Hans Engels, voormalig raadslid en wethouder van Purmerend. Na een korte ongelijke strijd is Hans thuis overleden. Hans Engels werd in Amsterdam geboren en groeide daar op. Net als veel stadsgenoten verhuisde hij later naar Purmerend, waar hij een gezin stichtte. Voordat Hans actief werd in de lokale politiek was hij financieel directeur bij een grote jeugdzorginstelling in Amsterdam. Toen de PvdA in 1989 op zoek was naar nieuwe kandidaten voor de gemeenteraadsfractie kwam eerst zijn echtgenote in beeld. Toen zij liet weten te weinig tijd te hebben, bood Hans zich aan. Om op de lijst te komen moest hij wel lid worden van de partij. In maart 1990 begon Hans aan zijn eerste periode als raadslid. Tijdens zijn tweede periode in de raad (1994-1998) was hij ook fractievoorzitter. Na de verkiezingen van 1998 werd hij wethouder van Financiën. Met zijn financiële achtergrond ontwikkelde hij zich al snel tot specialist op het gebied van de gemeentefinanciën. Omdat politieke keuzes vaak over geld gaan werd hij om zijn kennis van de begroting, het grondbedrijf en de reserves gerespecteerd door vriend en vijand.

Bij de verkiezingen in 2002 haalde de partij minder zetels en keerde Hans terug in de raad als fractievoorzitter. Toen de enige wethouder voor de PvdA in 1995 vertrok werd hij met brede steun van de raad opnieuw wethouder. Van 2006 tot 2010 was hij voor de laatste keer wethouder in Purmerend. Vanwege zijn bijzondere verdiensten voor de maatschappij werd hij bij zijn afscheid benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Hans was een gedreven en aimabel mens met het hart op de juiste plaats. Vanuit zijn christelijke achtergrond liet hij anderen in hun waarde en voelde hij zich begaan met het lot van de kwetsbaren in de samenleving. Als sociaaldemocraat probeerde hij iets voor deze groep te bereiken op de terreinen waar een gemeentebestuur over gaat. Hij was ook een bestuurder die uiteindelijk de knoop doorhakte. Niet altijd tot ieders genoegen, maar door zijn kennis van zaken en overredingskracht wist hij meestal toch draagvlak te creëren. Wij wensen zijn familie veel kracht bij het verwerken van dit verlies.

inds 2005 is DigiD operationeel. Met dit systeem kunnen burgers door middel van een gebruikersnaam en wachtwoord via internet met de overheid communiceren. Burgers kunnen met de belastingdienst, de gemeente enzovoorts door middel van DigiD contact leggen en de gang naar het loket of het invullen van papieren formulieren voorkomen. Twee jaar eerder dan DigiD werd Digi-d opgericht. Dat laatste, Digi-d dus, is de naam van een klein reclamebureau uit Waalwijk. De grote gelijkenis in namen blijkt tot verwarring te leiden. Het reclamebureau beweert dat duizenden burgers per ongeluk hun DigiD-gegevens aan het bedrijf mailen. Uit antwoorden van minister Spies (BZK) op vragen van Astrid Oosenbrug blijkt dat de minister het denkbaar acht dat de manier waarop het bedrijf de inlogpagina heeft vormgegeven, tot verwarring bij burgers kan leiden. De minister kan echter niets doen om te voorkomen dat burgers hun inloggegevens per ongeluk verstrekken aan het reclamebureau. De minister kan het reclamebureau alleen vragen om die gegevens niet op te slaan en al bewaarde gegevens te vernietigen. Uit de antwoorden blijkt verder dat het reclamebureau maar aan één oplossing zou denken, namelijk dat de overheid tegen betaling de bedrijfsnaam overneemt. De minister is bereid de portemonnee te trekken maar kan het niet eens worden over het bedrag. Om in te kunnen schatten wat een naamswijziging voor het bedrijf zou kosten, moet Digi-d een accountantsverklaring overleggen met daarin informatie over de activiteiten en de omzet van de onderneming. Dit is tot nu toe nog niet gebeurd. Wordt vervolgd.

LESBISCH OUDERSCHAP

D

e PvdA maakt zich al jaren hard voor betere regels voor ouders en kinderen binnen een lesbische relatie. Jeroen Recourt is blij dat het nu eindelijk zo ver is. Wat gaat er veranderen? In de huidige situatie krijgt een kind van een lesbische vrouw deze biologische moeder als ouder. De vrouw van deze moeder (via een huwelijk of geregistreerd partnerschap) - de duomoeder - kan nu alleen ouder worden via een ingewikkelde en dure adoptieprocedure. Dankzij de nieuwe, versoepelde regels voor lesbisch ouderschap wordt de duomoeder automatisch ook ouder, mits het kind geboren wordt met een anonieme zaaddonor als vader. Is de vader wel bekend, dan kan de duomoeder door middel van erkenning bij de gemeente ouder worden. De biologische moeder geeft de doorslag wie mag erkennen: de duomoeder of de biologische vader. Zo krijgen ouders de regie in handen over hun ouderschap. Daarnaast heeft staatssecretaris Teeven toegezegd onderzoek te gaan doen naar de mogelijkheden voor het meerouderschap, zodat bijvoorbeeld naast de lesbische ouders de zaaddonor de derde ouder kan worden.

Jos Lutz Oud-fractievoorzitter PvdA Purmerend

LOKAAL BESTUUR / DECEMBER 2012 / JANUARI 2013

15

de achterkant

< Oude Glorie Jong Talent > Gesprekken met voormalige PvdA-bestuurders uit gemeente en provincie over toen en nu, en met jonge PvdA’ers over politiek en toekomst. TEKST EN FOTO: JAN DE ROOS

Als ik in de Utrechtse wijk Lombok bij haar aanbel, is ze nog maar net thuis. Ze verontschuldigt zich omdat ze eerst nog wat voorbereidingen moet treffen voor de vrijdagavondmaaltijd. Terwijl ik wacht tot de stoofpot op het vuur staat te pruttelen, werp ik een blik naar buiten. In het tuintje zie ik een bekende verschijning, in de vorm van een tuinkabouter. ‘Ja, inderdaad, dat is Geert Wilders’, lacht Pauline. ‘Die heb ik van mijn vriend gekregen, een beetje om me te pesten. Wat mij betreft blijft ie daar maar lekker buiten in de kou staan.’ Pauline van Viegen - verre familie van de Brielse PvdA-burgemeester Betty van Viegen - is een van de jongste Statenleden van de PvdA. Ze groeide op in Veenendaal. Haar vader en moeder zijn allebei werkzaam in het onderwijs. ‘Mijn moeder was lerares op mijn basisschool en mijn vader leraar Nederlands op het Christelijk Lyceum Veenendaal, waar ik later naar toe ging, maar ik heb nooit bij hen in de klas gezeten hoor.’ Veldwerker Met politiek was Pauline in haar middelbare schooltijd nog helemaal niet bezig. ‘Mijn belangstelling daarvoor is pas ontstaan toen ik sociale wetenschappen ging studeren. Bij de Universiteit Utrecht heb ik drie jaar als veldwerker onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van jongeren. Ik kwam in allerlei gezinnen terecht, bij mensen die het goed hadden en in een kast van een huis woonden, maar ook bij gezinnen waar ze de hele dag thuis met z’n vijven op de bank zaten, zonder werk en ook niet van plan om een baan te zoeken. Bij mensen die vijftien honden hadden of waar het blauw stond van de rook. Voor mij was dat een heel bijzondere ervaring, heel andere dingen dan ik thuis gewend was. Die kennismaking met totaal andere milieus betekende voor mij een omslag. Ik ging me realiseren hoe groot de verschillen zijn. Daar was ik verbolgen over. Dan is het nog maar een klein stapje naar de politiek. In 2007 ben ik lid geworden van de JS, drie jaar later werd ik daar afdelingsvoorzitter van.’ De JS roerde zich flink in Utrecht. Zo werden er in 2010 bijna 100 amendementen op het verkiezingsprogramma ingediend! Najaar 2010 besluit Pauline zich kandidaat te stellen voor Provinciale Staten. ‘Ik kwam als zesde op de lijst. Het was heel spannend of ik wel gekozen zou worden, want ik wist dat er lager op de lijst nog enkele kandidaten stonden die konden rekenen op veel voorkeurstemmen. Maar we haalden zeven zetels en ik kwam erin. Ik vond het leuk te zien dat er zo’n 4300 mensen op me gestemd hadden. Ik had de steun van de JS en RTV Utrecht gaf me de kans om mezelf te presenteren. Als je jong en vrouw bent, heb je natuurlijk altijd een voordeel, zeker in een stad als Utrecht waar jongeren in de partij heel actief zijn. Maar ook in andere gemeenten scoorde ik goed.’

16

PAULINE VAN VIEGEN (27)

Jeugdzorg In de Staten heeft Pauline de portefeuille jeugdzorg. Een onderwerp dat haar echt raakt. ‘Hoe je opgroeit, is van heel grote invloed op je verdere leven. Het gaat om de positie van kwetsbare jongeren. Ik vind het belangrijk dat je als politicus je kennis niet uit boekjes haalt maar uit de praktijk. Daarom heb ik stage gelopen bij Bureau Jeugdzorg en ben ik begin dit jaar een project gestart om in contact te komen met 100 mensen die met jeugdzorg te maken hebben, zowel hulpverleners als ouders. De gesprekken die ik met hen voerde, waren voor mij heftige ervaringen. Mensen storten hun hart bij je uit. Je krijgt te maken met heel schrijnende situaties, met de gevolgen van vechtscheidingen, met criminaliteit, mishandeling en ga zo maar door. Iemand zei tegen me: “Overal sta ik voor een dichte deur. Ik heb al veel politieke partijen gebeld, jij bent de eerste die met

Met twee Utrechtse PvdA-vrienden, Jeroen Weck en Hester Assen, tijdens de campagne afgelopen zomer.

me in gesprek gaat.” Zoiets doet je wat. Je voelt de druk, maar tegelijkertijd realiseer je je dat je de problemen van deze mensen niet zelf kunt oplossen. Wat me vooral is bijgebleven, is de radeloosheid van mensen die je spreekt. Veel ouders komen in een hulpverleningsmolen terecht, maar begrijpen niet wat er gebeurt en wat hun mogelijkheden zijn. Daarom is het zo belangrijk dat je ouders en kinderen goed betrekt bij het opstellen van een plan voor hulpverlening. Inmiddels heb ik ruim 80 gesprekken gevoerd. Ik ben nu bezig mijn ervaringen uit te werken.’ Oppositie In de provincie Utrecht maakt de PvdA geen deel uit van het dagelijks bestuur. ‘De rol van oppositie is niet erg enerverend. Onze moties krijgen, tot nu toe, geen steun van de coalitie, al zijn ze nog zo goed. Dat is erg jammer. Aan de andere kant constateer ik dat de sfeer in Provinciale Staten in anderhalf jaar tijd wel meer ontspannen is geworden. En gelukkig is de portefeuille jeugdzorg

bij GroenLinks-gedeputeerde Marriëtte Pennarts in goede handen’. De veelbesproken transitie van de jeugdzorg van de provincie naar de gemeenten baart Pauline wel zorgen. ‘Het gevaar bestaat dat de provincie te lang op haar taken blijft zitten. De grote gemeenten roepen dat ze klaar zijn voor de transitie, maar hoe zit het met de kleine gemeenten? Er zullen echt stevige afspraken tussen de gemeenten moeten worden gemaakt. Dat is nog lang niet overal gebeurd.’ 10 uur 24 Pauline besteedt 15 tot 20 uur per week aan haar Statenwerk. Daarnaast werkt ze 32 uur per week als projectleider bij Platform31, een kennisinstituut dat samen met publieke en private partijen werkt aan de vernieuwing en verbetering van stad en regio. Een druk leven dus. ‘Kijk, Vrij Nederland heb ik nog niet eens uit het plastic gehaald.’ Haar vrije tijd vult ze het liefst met gezellige dingen samen met haar vriend en vriendenkring. ‘Lekker de kroeg in of samen eten. Maar ik kan ook heel goed alleen zijn hoor. Ik hou erg van series als Sex and the City, West Wing en Borgen.’ Lachend: ‘Laatst heb ik samen met mijn vriend 10 uur lang naar de dvd-serie 24 gekeken’. Toekomst Over haar politieke toekomst heeft Pauline nog geen uitgesproken ideeën. ‘Ik voel me erg verwend met de portefeuille die ik nu heb. Maar straks is jeugdzorg weg bij de provincie, en ik weet nog niet of ik dan wel met een andere portefeuille verder wil als Statenlid. Ik ben ook wel wat ambivalent over de rol van de politiek. Soms kun je je doelen ook op heel andere manieren bereiken. Misschien ga ik op termijn wel een bedrijf opzetten, zodat ik mijn doelen kan realiseren met een mooi, sociaal businessmodel.’

Pauline van Viegen Geboren op 11 november 1985 in Veenendaal. School en studie: Havo aan het Christelijk Lyceum Veenendaal. Propedeuse Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Bachelor Algemene Sociale Wetenschappen en Master Beleidssociologie aan de Universiteit Utrecht (2004-2008) Banen: Projectleider, coördinator en adviseur bij kennisinstituut Nicis in Den Haag (2008-2012), projectleider bij Platform31, fusieorganisatie van Nicis, KEI, Nirov en SEV (sinds 2012) Politiek: lid (vanaf 2007) en voorzitter (2010) JS afd. Utrecht, Statenlid in Utrecht sinds maart 2011. Twitter: @PvanViegen Website: www.paulinevanviegen.nl