LOKAAL. BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA THEMANUMMER #GR2014 GEMEENTERAAD SLAG OM DE KIEZER DERTIEN TIPS

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 38 nummer 3 Maart 2014

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

THEMANUMMER #GR2014

Is het einde in zicht?

GEMEENTERAAD

12 lijsttrekkers aan het woord

SLAG OM DE KIEZER

voor de collegeonderhandelingen

3

DERTIEN TIPS

Hun rol in de campagne

SOCIAL MEDIA

16

20 Rik Dekker uit Lopik

8

JONGSTE LIJSTTREKKER

24

Kalk

Foto Bert Beelen

Cartoon Timothy Schelhaas

HET LOKALE GEVAAR JACQUELINE KALK

secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur

De gemeenteraadsverkiezingen staan voor de deur. Spannend, spannend, spannend. Als partij zijn wij er klaar voor. Overal wordt druk campagne gevoerd en dat kunnen wij als PvdA als de beste. Er zijn nog nooit zoveel kiezerscontacten geweest, de mooiste tijdschriften zien we langs komen, de rozenkwekers doen goede zaken. En natuurlijk wordt er overal druk gespeculeerd. De peilingen zijn niet al te gunstig, maar tegelijkertijd zo ver voor de verkiezingen ook nog niet van zoveel waarde. De debatten moeten nog beginnen en steeds meer kiezers maken pas op het laatste moment hun definitieve keuze. En de kiezer heeft wel wat te kiezen. Een rondje langs een paar gemeenten laat zien dat er voor deze gemeenteraadsverkiezingen heel veel nieuwe lokale partijen meedoen. Soms zijn het afsplitsingen van de landelijke partijen (ook van ons), soms van al bestaande lokale partijen. Maar we zien ook veel one issue-partijen of doelgroeppartijen. En we zien partijen die er trots op zijn dat ze zonder verkiezingsprogramma deelnemen aan de verkiezingen. Het beeld dat daaruit opdoemt, is er één van een totaal versplinterd lokaal landschap. Positief is dat de lokale democratie bloeit en groeit. Blijkbaar is er veel belangstelling om lokale politiek te bedrijven. Maar het baart ook zorgen. In 2010 was er al een sprake van grote versnippering in de gemeenteraden. Met alle afsplitsingen die er de laatste vier jaar zijn geweest, zijn het er alleen maar meer geworden. Als je namen langs ziet komen zoals: LOKAAL BESTUUR

Jaargang 38 nummer 3 Maart 2014

colofon

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

LOKAAL BESTUUR THEMANUMMER #GR2014

16 voor de collegeonderhandelingen

3

DERTIEN TIPS

Hun rol in de campagne

SOCIAL MEDIA

Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar.

Is het einde in zicht?

GEMEENTERAAD

12 lijsttrekkers aan het woord

SLAG OM DE KIEZER

20 Rik Dekker uit Lopik

8

JONGSTE LIJSTTREKKER

24

Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak.

Veel PvdA-afdelingen hebben een speciaal verkiezingsmagazine gemaakt. Foto Frank van Moock

Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na toestemming. REDACTIE

Manon Fokke, Ruud Fokkens, Cathrijn Haubrich, Aukelien Jellema, Jacqueline Kalk, Antoine van Lune, Martijn Smit, Ingrid Wolsing, Lobke Zandstra. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. EINDREDACTIE

Jan de Roos

Omslagfoto UITGAVE

Centrum voor Lokaal Bestuur van de Partij van de Arbeid, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. ISSN: 0167-0980 38e jaargang no. 3

2

De Werknemerspartij, Partij tot behoud van Huis de Haas, Sint Anthonis Nu, Dorpsgoed (afsplitsing van de Plaatselijke Politiek Alliantie), vraag je je toch af hoe zij inhoud gaan geven aan de uitdagingen waar de lokale politiek voor staat en komt te staan. In die uitdagingen is weinig ruimte voor het opkomen voor specifieke groepen of dorpen. Hoe gaat een partij die als bestaansgrond heeft dat zij tegen de komst van windmolens is, de toegang tot de jeugdzorg doen? En wat te denken van de partij die strijdt tegen de ontwikkeling van een nieuw wegtracé en die en passant ook even het armoedebeleid meeneem? Het effect van de deelname van zoveel lokale partijen aan deze verkiezingen kan groot zijn. Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen ging het al om ongeveer een kwart van de stemmen. Naarmate er meer lokale partijen meedoen, kan dat effect verdwijnen. Immers, teveel keuze brengt ook verwarring met zich mee, waardoor de kiezer weer sneller zal terugverlangen naar het oude vertrouwde. Maar het kan ook heel anders uitpakken. De lokale partijen kunnen ook worden gezien als reëel alternatief voor de landelijke partijen. In een samenleving waarin het eigen belang voorop lijkt te staan, is het niet denkbeeldig dat je op grond van een specifiek belang kiest voor een lokale partij. Door de lage kiesdrempel is het relatief eenvoudig om gekozen te worden. Naarmate de opkomst lager is, wordt de kiesdrempel ook lager. Heb je een brede achterban en veel familie, dan kun je al snel gekozen worden. Dat moeten we ons goed realiseren. Niemand is gebaat bij nog meer versnippering in de gemeenteraden.

MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER

Leo Jongen, Marjan van Giezen en Roel Vogelzang (Dagboeken Lijsttrekkers), Joop van den Berg, Harriët van Domselaar, Jacqueline Kalk (column), Ton Langenhuyzen (Uit de Kamer), Gert-Jan Leerink (Dilemma), Harry Leunessen, Jurjen Meijer (In de keuken), Hélène Oppatja, Timothy Schelhaas (cartoon), Jurjen Sietsema, Kirsten Verdel, Leonie Wildeman (CLB-tweets)

SECRETARIAAT

Leonie Wildeman Postbus 1310 1000 BH Amsterdam Tel. 020-55 12 205 e-mail: [email protected]

VORMGEVING

Jos B. Koene, Amsterdam PRODUCTIE EN DRUK

Opmeer Drukkerij, Den Haag

ABONNEMENTEN

Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 30,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 020-55 12 205. INTERNET

Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op internet: http://www.lokaalbestuur.nl twitter.com/lokaalbestuur KOPIJ

Reacties en bijdragen naar: [email protected]

Lijsttrekkers uit alle provincies aan het woord

DE SLAG OM DE KIEZER Vliegtuigoverlast, het behoud van de kinderboerderij, werkloosheidcijfers, duurzaamheid, armoedebestrijding, de uitbreiding van het winkelcentrum. Werkelijk alles wordt aangegrepen om de kiezer op 19 maart naar de stembus te krijgen.

Lokaal Bestuur sprak met lijsttrekkers uit alle provincies om de stemming te peilen. Hoe gaat het met de campagne, wat is de lokale verkiezingsboodschap en hoe denken ze de kiezer over te halen om straks het PvdA-hokje rood te kleuren?

HARRIËT VAN DOMSELAAR FREELANCE JOURNALIST

Annemieke Smit (44)

ZORGEN VOOR MORGEN Annemieke

Smit

raadslid in Aa en Hunze (Drenthe) 25.000 inwoners op 276 km² 21 raadsleden, waarvan 5 PvdA

ROOD GESCHILDERDE FIETSEN

‘Acht jaar geleden behaalden we negen zetels en leverden we zelfs twee wethouders. Nu hebben we het vier jaar lang moeten doen met 5 van de 21 raadszetels en zaten we helaas niet in het college. Toch hebben we veel kunnen bereiken, STEM 19 MAART wat onder meer te danken was aan een goede sfeer in de raad. Je moet elkaar namelijk iets gunnen. Ook nu zetten we als de meeste aaenhunze.pvda.nl linkse partij in op het sociale domein: behoud van dorpshuizen, bereikbare zorg en een vangnet voor de zwakkeren. We hebben drie belangrijke transities voor de boeg. Die verantwoordelijkheid is groot. Daarom ben ik er klaar voor om deel uit te gaan maken van het college. Graag zelfs.’ ‘Zo dicht mogelijk bij de mensen komen, daar gaat het om. We bezoeken dan ook - op onze rood geschilderde fietsen - alle 35 kernen, want we weten dat elke stem telt. In 2010 kwamen we er vier te kort voor een extra zetel.’

Lijst 2

Diana van Damme-Fassaert

Barry Braeken (38)

wethouder in Heerlen (Limburg) 88.500 inwoners op 45 km² 37 raadsleden, waarvan 4 PvdA

GRATIS ONTBIJT ‘In 2010 was ik voor het eerst lijsttrekker. Als wethouder ruimte, wonen en cultuur heb ik sterk ingezet op cultuur. We zijn een van de weinige gemeenten die daar niet op heeft bezuinigd. Sterker nog: mede dankzij de PvdA hebben we meer budget kunnen bieden. Dat vergroot de levendigheid. Met als recente bekroning de uitverkiezing tot Serious Request-stad 2015. En: Heerlen is door de FNV gekozen tot de meeste sociale stad van Nederland. Door een sterk armoedebeleid en de succesvolle aanpak van de jeugdwerkloosheid. Met als resultaat dat die tijdens de crisis zelfs gedaald is. De SP is hier trouwens de grootste partij met acht zetels.’ ‘We doen werkbezoeken, waar we geen praatjes met bestuurders en directies houden, maar meewerken op de werkvloer. In de laatste week trakteren we op scholen in zwakkere wijken op een gratis ontbijt. Een van onze speerpunten is namelijk: een goede start van de schooldag.”

Simon ter Heide

(57)

wethouder in Hulst (Zeeland) 28.000 inwoners op 201 km² 21 raadsleden, waarvan 3 PvdA

VERJONGING ‘Als wethouder ruimtelijke ordening/economische zaken heb ik geleerd mogelijkheden te zien en kansen te pakken.’ ‘Zo heb ik het ook aangedurfd om als lijsttrekker het roer om te gooien door voor verjonging te gaan.’ ‘Onze raadsleden willen graag het stokje doorgeven en de jongere kandidaten saert s a F op de lijst en in onze come m m a missies begeleiden. GelukDiana van D kig is de PvdA een vaste hulst.pvda.nl waarde in het college, dus we hopen op weer drie zetels.’ ‘Hulst is een bijzondere plaats. Niet alleen omdat het onlangs is uitverkozen tot het mooiste vestingstadje van Nederland, maar ook omdat we erg op België georiënteerd zijn. Dat is maar één kilometer bij ons vandaan. Belgen komen trouwens ook graag bij ons, omdat de supermarkten goedkoper zijn. Ze kopen steeds vaker een huis hier. Als ze nu ook nog hun kinderen hier op school willen doen, zijn we helemáál tevreden. Wij zijn de meeste Vlaamse gemeente van Nederland zeg ik altijd.’

k j i l e d i u D & d i Lu

De PvdA staat pal voor de mensen die het wat moeilijker hebben in het leven. Wat dit betekent heb ik ervaren door het jong overlijden van mijn vader. Mijn moeder had het met drie kleine kinderen zwaar. Toch heeft ze er alles aan gedaan om mij te laten studeren. Ik heb mij toen voorgenomen mij met hart en ziel in te zetten voor mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Vandaar dat ik al vanaf 1979 actief ben voor mijn PvdA. Nu ik lijsttrekker ben hoop ik deze aan mijzelf gegeven opdracht extra goed te kunnen uitvoeren.

Simon ter Heide (Oldeberkoop) Lijsttrekker PvdA (plaats 1) Telefoon: 06-53740896 [email protected]

Stem 19 maart PvdA!

l. a a i c o s n e Sam . k r e t s n e Sam www.ooststellingwerf.pvda.nl

Simon ter Heide (58)

raadslid in Ooststellingwerf (Friesland) 25.000 inwoners op 224 km² 21 raadsleden, waarvan 5 PvdA

GEBELD DOOR DE SP ‘Voor het eerst in de verre geschiedenis gaan we vanuit de oppositie de verkiezingen in. Ik zit nu acht jaar in de raad en men vond dat ik als fractievoorzitter en boegbeeld van de partij de kar moest gaan trekken. Alle mensen op de lijst willen de raad in. Het is hier van oudsher een links gebied, dus het moet toch lukken om weer in het college te komen. Temeer omdat SP en PVV niet meedoen. Laatst werd ik trouwens gebeld door iemand van de SP, die vroeg of hij iets voor ons kon betekenen. Mooi toch?’ ‘Oosterwolde is met tienduizend inwoners onze grootste kern, waar we veel stemmen hopen te krijgen omdat we het centrum aantrekkelijker willen maken. Dat was aanvankelijk afgeblazen, maar daar is nu – mede dankzij ons, maar ook door de PvdA in de provincie – tien miljoen voor beschikbaar gesteld. De vele lokale partijen maken het ‘regeren’ hier echter niet gemakkelijk.’ LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

3

Lijsttrekkers uit alle provincies aan het woord

DE SLAG OM DE KIEZER Els Gasseling (59)

Erica van Alfen (43)

28.000 inwoners op 18 km² 21 raadsleden, waarvan 3 PvdA

61.500 inwoners op 24 km² 33 raadsleden, waarvan 5 PvdA

KINDERBOERDERIJ OPEN

ECHT RODE KOERS

raadslid in Uithoorn (Noord-Holland)

‘Ik heb geen ervaring als lijsttrekker. Ondanks onze kleine fractie hebben we de afgelopen twee periodes wel in het college gezeten. Op sociaal gebied houden we dat dus scherp in de gaten. Bij ons leeft specifiek de toegenomen geluidshinder vanaf Schiphol. Tegen de afspraken – gemaakt aan de zogenoemde Alderstafel - wordt de nabij gelegen Aalsmeerbaan steeds vaker gebruikt als startbaan. Uithoorn ligt daardoor deels onder de vliegroute. Maar ook de kinderboerderij heeft onze aandacht. Die is als gevolg van de privatisering in 2005 - waar wij als PvdA tegen waren - nu gesloten. Daar willen we verandering in brengen.’ ‘We zijn een kleine afdeling, dus we hebben vrij weinig vrijwilligers. We moeten het hebben van lokale en sociale media en flyers. Ook doen we mee aan verkiezingsmarkten, lijsttrekkersdebatten en het Politiek Café. En mag ik hier iets zeggen tegen onze fractie in de Tweede Kamer? Probeer nog eens de verkiezingen naar de lente te verplaatsen.’

‘Bij ons wonen opvallend veel ouderen. Zorg in de buurt is leuk bedacht, maar dan moeten er wel maatregelen getroffen worden. Daarom is een van onze verkiezingspunten: huizen en wijken aanpassen, zodat ouderen in hun huidige woning kunnen blijven. Bij de PvdA is Zorg Zeker. Met ook extra aandacht voor probleemgezinnen, een 500-banenplan en leerwerktraject voor Wajongers. Wij willen een echt rode koers volgen en roepen ‘gezinnen met kinderen eerst!’ Een vangnetbudget opbouwen voor als er iets misgaat tijdens de decentralisatie.’ ‘Misschien dat veel partijgenoten blij zijn als ze hun huidige aantal raadsleden behouden, wij gaan voor een zetel méér. Ambitie, vertrouwen, betrokkenheid: dat zijn onze sleutelwoorden. We durven bijvoorbeeld ook te zeggen dat we een coffeeshop willen. Nieuwegein is een uitvalsbasis van de stad Utrecht, met veel sociale woningbouw. Dan moeten zorg en welzijn aan elkaar gekoppeld worden. Op een creatieve manier, en in regionale samenwerking.’

Rimbaud Lapperre (46)

Jan Klop (65)

29.000 inwoners op 34 km² 21 raadsleden, waarvan 2 PvdA

21.000 inwoners op 248 km² 19 raadsleden, waarvan 2 PvdA

RODE TAXI

ZETEL WINST

burgerraadslid in Best (Noord-Brabant)

‘Vooral kleine fracties hebben ondersteuning nodig. Vandaar dat ik burgerraadslid werd. Dat bleek bovendien een goede voorbereiding op het ‘echte werk’. In de campagne willen we – als advies meegekregen tijdens de partijcursus – vooral tijd besteden aan mensen die tóch al op de PvdA zouden stemmen. Doel is hen naar de stembus te krijgen en ze ervan te overtuigen hoe belangrijk het is dat ze gaan. Onze rode taxi moet daarbij helpen. Maar die kan ook besteld worden voor andere noodzakelijke ritjes, zoals naar de huisarts. Zo’n felrode auto is meteen een mooie blikvanger.’ ‘Best is een prima stad. Zowel om in te wonen als om in te werken. We bezetten nu slechts twee van de 21 raadszetels, maar proberen toch het verschil te kunnen maken. En of dat nou de jeu de boulesbaan betreft of de opwaardering van het NS-station: altijd op inhoud. In verband met dreigende overlast van Airport Eindhoven kreeg ons voorstel voor een objectieve meting met geluidspalen bijvoorbeeld raadsbrede steun.’

4

raadslid in Nieuwegein (Utrecht)

raadslid in Zeewolde (Flevoland)

‘Wij richten ons - met GroenLinks - op ‘gewone’ zekerheden. Zonder bangmakerij en zonder modder te gooien naar anderen. Het is echt niet altijd de macht van het getal, maar de stabiliteit van het bestuur. Dat is ook een van onze speerpunten. Met als inzet een zetel winst; dan kan GroenLinks aanschuiven. Op de poster sta ik met Yvonne van Bruggen, ook PvdA-lid.’ ‘Zeewolde is niet alleen de jongste gemeente van Nederland, maar ook de meest duurzame. Mede dankzij de vele windmolens inderdaad, maar alles is wel financieel onderbouwd. Dat hebben we mét elkaar, op eigen kracht, bewerkstelligd. Evenals het laagste werkloosheidcijfer van de hele provincie.’ ‘In onze campagne worden uiteraard social media gebruikt, maar het liefst maken we rechtstreeks contact met mensen. Dan kun je direct op hun vragen ingaan. Zoals over de recente verlaging van de onroerendzaakbelasting bijvoorbeeld, waar we de enige mee waren in Flevoland. Of over Lelystad Airport. Er dreigde een vliegroute over Zeewolde te gaan, maar dat hebben we kunnen tegenhouden.’

SOCIAAL ACTIEF DUURZAAM

Lisbeth Hertogh

Nelleke Vedelaar

(62)

(37)

fractievoorzitter in Bodegraven-Reeuwijk (Zuid-Holland) 33.000 inwoners op 76 km² 23 raadsleden, waarvan 2 PvdA

GELD IN GOEDE HANDEN ‘Wij hebben vier jaar geleden geen verkiezingen gehad, omdat we voor die tijd een herindeling hadden. Des te spannender wordt het, want eerlijk gezegd heb ik - ook als fractievoorzitter - geen idee hoe de verhoudingen buiten de raad nu liggen. Zeven partijen vertegenwoordigen aan de ene kant de biblebelt en aan de andere kant de ‘Wassenaarcultuur’. SGP en VVD hebben beide vijf zetels.” ‘Wij zijn een gemeente met veel schulden, daarom zitten we op het vinkentouw. Het geld voor de transities mag niet in het zwarte gat van de begroting verdwijnen. Decentralisatie is namelijk een groot goed.’ ‘We hebben elf mensen op de lijst en organiseren samen met GroenLinks een symposium. Onze circa zestig leden zijn gemotiveerd voor de campagne. Zelf voel ik me daarbij als een spin in het web.’

wethouder in Zwolle (Overijssel) 122.500 inwoners op 111km² 39 raadsleden, waarvan 7 PvdA

IEDEREEN EEN KANS ‘Ik ben iemand van ‘alles of niets’. Dat is in de politiek best moeilijk. Mijn wethouderschap vervul ik echter vol passie. Ik kan ‘onze’ PvdA-visie daar goed in kwijt. In het college bezet ik een cruciale positie, want ik doe de aansturing en coördinatie op sociaal terrein. Het is heerlijk om directe invloed te hebben. Het is overigens een collegiaal college, wat prettig werkt. Je kunt op meerdere manieren iets proberen te bereiken voor wie het minder heeft. We mogen nooit uit het oog verliezen wie ons het hardst nodig hebben.’ ‘Tijdens ontmoetingen op straat zeggen mensen soms ‘ik ben niet van de PvdA’, maar dat is voor mij juist een aansporing om het gesprek aan te gaan. In en over je eigen buurt praten doet mensen goed. Ik wil dat men weet dat iedereen een kans moet krijgen. Ook in tijden van werkloosheid. Onze leus is niet voor niets Samen maken we het verschil.’

Maarten van den Bos (29)

Piet Manning (62)

46.000 inwoners op 62 km² 29 raadsleden, waarvan 3 PvdA

12.000 inwoners op 24 km² 15 raadsleden, waarvan 4 PvdA

VOOR HET EERST CANVASSEN

WENSENBOOM

commissielid in Lingewaard (Gelderland)

‘Actief als secretaris van de afdeling en lid van diverse raadscommissie, ben ik onverwacht tot lijsttrekker gekozen. Degene die het aanvankelijk was, kreeg een nieuwe, tijdrovende baan en trok zich daarom terug. Ik zie het als een eer én een uitdaging om de verkiezingen te leiden. Van de eerste zes mensen op onze lijst, zijn er twee onder de dertig, dus we hopen zo meer interesse te wekken bij de jongere generatie. We gaan hier voor het eerst ook canvassen, zodat er direct contact met de kiezers gelegd wordt.’ ‘Tot nu toe valt me op dat er in de gemeenteraad vrijwel uitsluitend over geld wordt gesproken in plaats van over mensen. Hou eens op met de focus te leggen op politieke verschillen. Overleg wat je samen kunt bereiken, zodat burgers weer vertrouwen krijgen. Daar heeft het in Lingewaard lange tijd aan ontbroken. Onderschat niet hoe belangrijk steun van de publieke tribune is.’

wethouder in Appingedam (Groningen)

‘Op weg naar de herindeling in 2018 wil ik de klus graag afmaken. Ik heb er nog altijd lol in. Inmiddels ben ik hier tien jaar wethouder en ik denk echt iets te kunnen betekenen voor de inwoners. De verandering in de zorg houden me dermate bezig, dat ik me ermee wil blijven bemoeien. Lokale politiek is een genuanceerd verhaal. Het is nooit of-of, maar altijd en-en. Het gaat om de directe leefomgeving van mensen. En juist daar kunnen we als PvdA echt iets betekenen.’ ‘Vlak voor kerst hadden we een wensenboom in de stad gezet. Daar konden mensen briefjes in hangen, waarop allerlei teksten te lezen waren. Wat niet alleen aandacht in de media bracht, maar ook duidelijkheid over wat mensen bezig houdt. De meeste wensen gingen over zorg en welzijn en over het behoud van banen. Werk en inkomen zijn van levensbelang.’

Lijsttrekkers uit alle provincies aan het woord

DE SLAG OM DE KIEZER LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

5

CANVASSEN EN NOG EENS Foto Nienke Schuitemaker

Canvasactie in de Utrechtse wijk Kanaleneiland.

Met de gemeenteraadsverkiezingen in zicht kijkt Lokaal Bestuur met drie lijsttrekkers terug op de afgelopen periode. In Pekela en Dordrecht bracht de PvdA die in de oppositiebanken door, in Edam-Volendam stapte de partij zelf uit het college maar maakt ze sinds kort weer deel uit van de coalitie. Wat was de oorzaak? Hoe kijken ze terug op die periode en wat doen ze er aan om ervoor te zorgen dat de PvdA na 19 maart weer in het college terecht komt?

Henk Büsemann - Pekela ‘Dit keer laten we ons niet verrassen’ De klap was groot in Pekela toen de PvdA op de verkiezingsavond in 2010 te horen kreeg dat zij na 47 jaar onafgebroken collegeverantwoordelijkheid oppositie moest gaan voeren. Fractievoorzitter en lijsttrekker Henk Büsemann wordt er nog steeds niet vrolijk van als hij er over praat. Zeker niet omdat de PvdA daarna ook nog eens met minder dan de helft van de raadszetels door moest. ‘We gingen van zeven naar drie. Die zevende was dan wel een restzetel, maar toch. Alles wat je hebt opgebouwd verdwijnt als sneeuw voor de zon.’ Het struikelblok was het gemeentelijke zwembad. Daar moest in de jaren voor 2010 steeds meer geld bij. Toen de PvdA liet weten dat zij van mening was dat het zwembad dicht moest, waren voor de Pekelders de rapen gaar. Er stond een lokaJURJEN SIETSEMA FREELANCE JOURNALIST

6

le partij op die voor een deel bestond uit oud-PvdA’ers. Het lukte hen om op het onderwerp van het zwembad de sentimenten, en daarmee de kiezers, aan hun kant te krijgen. ‘Dat hebben wij toen niet goed aangepakt’, zegt Henk. ‘Wij hebben niet voldoende over het voetlicht weten te krijgen dat wij weliswaar vonden dat het zwembad dicht moest, maar ook dat wij van mening waren dat er een nieuw, kleiner, zwembad moest komen dat goedkoper zou zijn in de exploitatie. Dat hebben de kiezers niet opgepikt. Die hebben alleen het eerste deel van ons verhaal gehoord. De lokale partij heeft vervolgens handig gebruik gemaakt van de verontwaardiging die ontstond en heeft haar slag geslagen tijdens de verkiezingen.’ Toch denkt Henk dat de lokale partij zich flink heeft vertild aan het zwembad. ‘Vorig jaar kwam

hebben laten meeslepen door de mooie woorden van de lokale partij.’ Oppositie niet nodig Pekela is een kleine, van oudsher linkse, gemeente met in het college GroenLinks, SP en de lokale partij. Oppositie voeren op sociale dossiers was volgens Henk dan ook niet nodig de laatste vier jaar. ‘Op die punten hebben wij alleen maar steun hoeven geven. Daar komt bij dat de punten die wij in ons verkiezingsprogramma hadden staan allemaal door het college zijn uitgevoerd.’ Waar de PvdA zich in onderscheidt ten opzichte van andere partijen zijn infrastructurele zaken. Het investeren in het dorp, onderhoud aan wegen, paden en bruggen en de veiligheid daarvan.’ Als het om de decentralisaties in de zorg gaat, blijft het nog even stil in Pekela. ‘Dat komt omdat er stevig gesproken wordt over gemeentelijke herindelingen in dit deel van Groningen. Daarom weten wij niet wat ons te wach-

ten staat en hoe wij dit soort zaken moeten inrichten en óf wij ze kunnen inrichten. Daarvoor kijken we graag naar onze ‘grote zus’, de gemeente Veendam. Wij zoeken samenwerking. We moeten wel. Wat wij als PvdA wel hebben bereikt is dat er in Pekela een groot zorgcentrum komt waarin niet alleen de eerstelijns zorg zoals de huisarts komt, maar ook een verzorgingshuis met 32 bedden. Ook een belangrijk punt in onze campagne.’ ‘Campagne voeren doen we ouderwets, door te canvassen. Dat werkt het beste. Met de mensen in gesprek zijn en horen wat er speelt. Daarnaast bundelen we de krachten met afdelingen in de gemeenten rondom Pekela. We plaatsen een grote advertentie in een streekblad en hopen zo de PvdA weer stevig op het netvlies te krijgen. Wij gaan er vanuit dat de lokale partij zijn hand heeft overspeeld. Alle signalen staan op groen voor ons. Dit keer laten we ons niet verrassen.’

Janneke Rijpstra - Edam-Volendam ‘Naast sterk en sociaal: gewoon duidelijk’

uitgerekend hun wethouder met een raadsvoorstel om het zwembad te sluiten, zonder dat er een alternatief was. Ik zie de komende verkiezingen daarom met vertrouwen tegemoet. Het spreekt natuurlijk voor zich dat wij dit onderwerp in onze campagne prominent aan de orde stellen. Tijdens de eerste canvassessies spraken we al met ‘spijtoptanten’. Mensen die zeggen dat ze spijt hebben van hun stem en ons vertellen dat ze zich

De gemeente Edam-Volendam heeft net een stevige bestuurscrisis achter de rug als Lokaal Bestuur PvdA-fractievoorzitter Janneke Rijpstra spreekt. De avond ervoor is een nieuwe, tijdelijke coalitie gevormd met daarin PvdA, VVD en GroenLinks. Dit nadat een week eerder het zittende minderheidscollege (van CDA en Volendam’80) naar huis is gestuurd. Reden: een hoogoplopende ruzie over de verplaatsing van een deel van het ambtenarenapparaat naar Edam. Hiervoor is door

de gemeente het voormalige pand van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier in Edam aangekocht, maar de twee wethouders traineerden het raadsbesluit om de ambtenaren te verplaatsen naar Edam. Zij luisterden naar hun eigen partijen VD’80 en CDA, die zich luidkeels verzetten tegen de verhuizing naar Edam. Daarom is de PvdA toen uit het college gestapt.’ Volgens Janneke is EdamVolendam electoraal een ingewikkelde gemeente. ‘De PvdA is van oudsher een Edammer partij.

S CANVASSEN Foto Ilse Raaijmakers

Dat wil niet zeggen dat er bij ons geen Volendammers in de fractie zitten. Toch stemt 40 procent van alle Edammers op ons, terwijl er in Volendam maar enkele honderden PvdA-kiezers zijn. Volendam’80 (een afsplitsing van het CDA) heeft de meeste zetels. Tijdens de Europese verkiezingen stemde in 2010 een grote meerderheid in Volendam PVV.’ Rode lap op een stier Campagne voeren is voor de PvdA in de kern Volendam geen optie. ‘Als ik daar in een rode jas ga lopen, werkt dat als een rode lap op een stier. In Volendam werd er tot in de jaren zestig vanuit de kerken sterk geageerd tegen de PvdA. De weerstand tegen de PvdA zit nog steeds diep. Ik ga wel canvassen, maar dan niet in het rood. Misschien met een subtiel rood sjaaltje en een kladblok met op de achterkant PvdA. Wat wij wel doen is elke vrijdag op bezoek gaan bij mensen, verenigingen, stichtingen en bedrijven. Op die manier bouwen wij een relatie op met onze inwoners en horen wij wat Janneke Rijpstra

Gewoon Duidelijk Stem 222214001_PvdA affiche A3_v2.indd 1

23-01-14 14:46

er speelt. Dat zou je canvassen kunnen noemen. Dat doen wij het hele jaar door.’ Belangrijke punten en, wat Janneke betreft, de grootste uitdagingen bij de komende raadsverkiezingen zijn de voorbereidingen voor alweer een fusie. Dit keer met de aan het Markermeer gelegen gemeente Zeevang. De fusie betekent dat er een gemeente van 7000 inwoners met (net als Edam en Volendam) een heel eigen cultuur bij komt. ‘Edammers zijn een creatieve, wat linkse gemeenschap terwijl Volendam juist rechtser georiënteerd is, katholiek en van oudsher op de visserij gericht. Een tweede belangrijk punt is de decentralisatie van de langdurige zorg. Daar is Edam-Volendam klaar voor. Wij zijn aangesloten bij de stadsregio Amsterdam en die heeft ons gekwalificeerd als koploper. De zelfredzaamheid in onze gemeente is hoog. Er wordt relatief weinig hulp gevraagd. Daarom ontvangen wij ook minder geld per kind.’ ‘Waar wij in onze campagne op inzetten is dat er kwalitatief goede en betaalbare zorg is voor ouderen waardoor ze langer thuis kunnen blijven wonen. Een ander belangrijk punt is dat er in de haven van Volendam grote commerciële cruiseschepen aanleggen die alle zicht ontnemen. Dat is een grote ergernis voor de mensen die er op uit moeten kijken. Onze campagne drijft sterk op lokale onderwerpen die zo dicht mogelijk bij de mensen liggen.’ Janneke heeft er vertrouwen in dat de PvdA het weer goed zal doen in EdamVolendam. ‘Ons sterke punt is dat wij gewoon duidelijk zijn. Dat is ook ons motto. Niet ‘sterk en sociaal’, maar ‘gewoon duidelijk’. Dat spreekt veel mensen aan. Wij lopen niet weg voor bestuurs-

verantwoordelijkheid. Ook niet na de laatste crisis hier. Vier jaar geleden is het aantal zetels dat wij hebben, weer gestegen. Die

lijn hopen we vast te houden door ons vooral op lokale thema’s te richten en daar een duidelijk verhaal over te houden.’

Cor van Verk - Dordrecht ‘We starten een soort charmeoffensief’ Net als in Pekela speelde ook in Dordrecht een lokale partij de PvdA in 2010 parten: Beter voor Dordt (BVD), dat 13 van de 40 zetels bezet. BVD heeft drie wethouders, VVD en CDA ieder één. Oorzaak van de enorme winst van de lokalen waren de bouwplannen in een polder aan de rand van Dordrecht, door de PvdA in 2010 met verve verdedigd. De lokalen wisten handig gebruik te maken van de weerstand tegen de plannen onder de Dordtse bevolking. Cor: ‘We hebben in 2010 een flink pak slaag gehad. Ons zetelaantal halveerde, we gingen terug van twaalf naar zes. Hoe gevoelig die bouwplannen voor de polder bij de kiezers lagen, blijkt wel uit het feit dat alle partijen die wilden bouwen zijn afgestraft. Alleen de lokalen en GroenLinks, die zich duidelijk tegen de bouw hadden uitgesproken, wonnen.’ Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog belandde de PvdA in de oppositiebanken. Toch ziet Cor van Verk kansen. ‘De collegepartijen hebben gezegd dat ze met elkaar verder willen. De sfeer in het college schijnt goed te zijn, maar de sfeer tussen de raadsfracties van die partijen is allerbelabberdst.’ ‘CDA en VVD hebben in de raad weinig op met BVD. Als je dan in de oppositie terecht komt, moet je er het beste van maken en daar zijn wij denk ik wel in geslaagd. Samen met vijf andere partijen

hebben wij een stevige oppositie weten te vormen. Anders dan de coalitiepartijen in de raad lieten wij ons niet tegen elkaar uitspelen. Wij konden achteroverleunend naar het schouwspel kijken waarbij de coalitie al ruziemakend door de raadzaal ging. Als je genoeg olie op het vuur gooide, laaide het steeds verder op.’ Toch vindt Cor de BVD nog steeds een partij om rekening mee te houden. ‘Het zijn slimme mensen. Het is een activistische, populistische partij samengesteld uit mensen met een achtergrond van PVV tot SP. Ze zijn heel slim in hun campagnes en in hun mediabeleid.’ Wat stelt de PvdA daar tegenover? ‘De strategie die we hebben gekozen is dat we niet meer voortdurend de confrontatie met hen zoeken. We starten een soort charmeoffensief. Vier jaar lang hebben we stevig oppositie gevoerd. Nu is de tijd gekomen om dat minder te doen. We willen nu ook zeggen dat ze dingen goed hebben gedaan. We willen daarnaast focussen op de zorg, op de decentralisaties. Wij kunnen redelijk duidelijk maken hoe wij die zorg hier in de stad georganiseerd hebben. De BVD heeft daar geen visie op.’

Niet dat ik daar persoonlijk nu zo om sta te springen, maar onderzoek wijst uit dat het nog steeds de meest effectieve manier is om je boodschap over te brengen. De verhalen moeten dus goed tussen de oren van de kandidaten zitten. We laten ons gezicht zien in de wijken waarvan wij denken dat we er iets te winnen hebben. De middenstandswijken met veel mensen tussen de 25-45 jaar die al dan niet in een gezinsverband leven.’ Cor geeft toe dat het niet meevalt om mensen voor zowel de raad als voor vrijwilligerswerk te vinden. ‘Je hoort vaak dat ze het te druk hebben.’ Toch heeft hij, naar eigen zeggen, een gemotiveerde groep om zich heen die deze campagne tot een succes moet maken. Zelf gaat hij met plezier op voor de derde termijn. ‘Omdat politiek eigenlijk gewoon hartstikke leuk is.’

Kracht van de herhaling De kracht van de reclame zit hem in de herhaling voor de PvdA in Dordrecht. ‘Tot vervelens toe. We gaan weer intensief canvassen. LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

7

‘Vraag mensen vooral of ze iets willen doen: een foto liken of een bericht delen.’

GEEN CAMPAGNE ZONDER SOCIAL MEDIA Foto Jan de Roos

Lodewijk Bleijerveld

Nu de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur staan, proberen PvdA’ers meer dan ooit ook via social media campagne te voeren en stemmen binnen te halen. Maar hoe zet je deze moderne communicatiemiddelen effectief in? Wat moet je doen, en wat vooral laten? Lokaal Bestuur liet zich informeren door een actief gebruiker van social media, de landelijke social media-trainer van de partij en een campaigner die er bij de recente herindelingsverkiezingen in Heerenveen ervaring mee heeft opgedaan.

Maret Celis-de Raad Raadslid in Sittard-Geleen Gebruik je social media al lang? ‘Ik zit nu vier jaar op Twitter en Facebook. Ik begon eigenlijk al in 2006, met Hyves. Vanaf het begin heb ik privéaccounts en politieke accounts gescheiden gehouden, maar dat is natuurlijk een persoonlijke keus die ieder voor zichzelf moet maken.’ Wat zijn je ervaringen met politiek twitteren? ‘Het is razendsnel. Ik word er KIRSTEN VERDEL FREELANCE JOURNALIST

8

heel enthousiast van, maar ik merk wel dat de aandacht voor Twitter begint terug te lopen. Whatsapp en andere social media worden populairder.’ Is de Twitter-hype voorbij? ‘Dat durf ik niet te zeggen. Het begon met Hyves, maar dat is ter ziele. Alles heeft een beperkte tijdspanne, zo lijkt het. Maar voorlopig heeft Twitter voor mij nog veel toegevoegde waarde. Met name de snelheid waarmee

informatie op Twitter komt, vind ik handig. Toen het kabinet viel wist ik dat eerder dan sommige Kamerleden. Dat maakt het voor mij persoonlijk erg spannend en boeiend.’ Moet de PvdA iets met het feit dat de gebruikscijfers teruglopen? ‘Je bereikt er nog steeds een deel van de doelgroep mee. Dus gewoon doorgaan. Praktisch gezien zou ik PvdA’ers die politiek twitteren adviseren de naam PvdA in je twitternaam te zetten. Mijn eigen twitternaam is bijvoorbeeld @pvdamaret. Daardoor ben je snel te vinden en herkenbaar.’ Je hebt bijna 900 volgers, wie zijn dat?

‘Mede-PvdA’ers, mogelijke kiezers, vaak ook SP- en GroenLinksaanhangers, maar in ieder geval allemaal mensen die politiek geëngageerd zijn.’

Kritiek op mijn partij wordt me niet altijd in dank afgenomen Wat moet de PvdA doen met social media in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen? ‘Het is moeilijk te zeggen hoe een en ander zich gaat ontwikkelen. Een half jaar geleden voorzag ik al dat ook het gebruik van Facebook terug zou lopen.

Maar schijn kan deels bedriegen: ook al plaatsen minder mensen berichten, veel mensen lézen die berichten nog wel. Er komen meer passieve gebruikers bij. Het met elkaar communiceren wordt minder, maar dat betekent niet dat mensen niet geïnteresseerd zijn in wat je te vertellen hebt. Daar moet ik wel aan wennen.’ Hoe verklaar je die teruggang? ‘Mensen zoeken veiligere en directere communicatiemogelijkheden. Whatsappgroepjes, in een afgesloten omgeving, zijn duidelijk in opkomst.’ Wat voor type berichten plaats je eigenlijk op internet? ‘Ik ben soms kritisch over mijn

Lodewijk Bleijerveld Communicatiemedewerker, social media PvdA-partijbureau Amsterdam Wat gebeurt er op het partijbureau met betrekking tot social media in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen? ‘We zijn vanaf vorig jaar februari al bezig met het trainen van afdelingen op het gebied van social media. Lokale afdelingen voeren campagne met hun eigen verhaal, via Facebook, Twitter, et cetera. We leggen ze uit hoe je dat kunt doen. Er staan handleidingen op MijnPvdA en we hebben cursussen gegeven op campagne-academies aan zo'n 100 afdelingen en trainingen verzorgd bij ongeveer 60 afdelingen op locatie.’ Waar bestaan die cursussen uit? ‘Iedereen kan facebooken en twitteren, de cursus leert je vooral nadenken over wat het effect daarvan kan zijn. We zorgen dat mensen snappen wat ze doen en welke toon ze aanslaan of zouden moeten aanslaan. Twitter en Facebook zijn daarbij voor ons de belangrijkste platforms op campagnegebied. Google+ niet, dat is net een grote stad zonder inwoners.’ Zijn de campagnehandleidingen voor Twitter en Facebook een beetje hetzelfde? ‘Nee, ze zijn totaal verschillend: op Twitter ben je in gesprek en vertel je wat je aan het doen bent, terwijl je op Facebook juist inspeelt op gevoel. Anders gezegd: Facebook vind je leuk en

eigen partij, dat wordt me niet altijd in dank afgenomen en dat realiseer ik me terdege. Maar het is goed is voor ons als partij dat je laat zien dat je kritisch blijft, want dat betekent ook dat anderen zien dat we niet allemaal neoliberalen zijn en dat het sociaaldemocratisch erfgoed springlevend is. Meestal vertel ik wat er in het nieuws gebeurt en dat probeer ik zo vroeg mogelijk op de dag te doen: het beste is tussen 7 en 8. Daarna krijg je minder volgers, dan val je weg tussen het andere informatiegeweld. Ik kijk ook wat er mondiaal gebeurt zodat je dat eventueel naar onze landelijke situatie kunt vertalen.’ Wat moet je absoluut niet doen op social media? ‘Jezelf verkopen. Reageer gewoon op volgers. Als je dat doet, dan hebben mensen ook het idee dat ze serieus worden genomen en dat je respect voor ze hebt. Wat je ook niet moet doen is iets plaatsen zonder na te denken. Tel even tot tien om te voorkomen dat je per ongeluk iets onhandigs verstuurt.’ Kun je stemmen winnen via social media? ‘Ik denk het wel. Je houdt het debat levend en laat zien dat je als partij bovenop thema's zit. Daardoor activeer je ook de eigen achterban om naar de stembus te gaan. Iemand heeft mij zelfs de belofte gedaan dat hij pas tevreden is over de gemeenteraadsverkiezingen wanneer iedereen in zijn netwerk op mij stemt! Het is bij lokale verkiezingen overigens wel handig om in te zetten op landelijke thema’s. Die spreken vaak meer aan. Maar probeer ze dan wel naar de lokale situatie te vertalen!’

Twitter volg je. Op Twitter kun je vertellen wat er gebeurt in de raad, waar de wethouder voor staat, wat je allemaal gedaan hebt. Op Facebook slaat zoiets totaal dood. Ik probeer uit te leggen hoe je gevoel kunt creëren op Facebook: er moet bijvoorbeeld een call to action in zitten: ben je het met me eens, geef dan een like. Of je kunt vragen: 'hoe denk jij daarover?' Dat moet je vooral met beeld doen: foto's. Als je het wilt hebben over onderwijs, maak dat dan zichtbaar met een foto van een onderwijsinstelling. Als je dan een foto van een lokale school bij je bericht zet, krijg je eerder reacties dan wanneer je dat niet doet.’ Heb je nog meer tips voor lokale campaigners? ‘Probeer een campagneplan te maken voor de laatste twee weken, waarin je per dag uiteenzet wat je op Facebook zet en waar

Via de Facebookadvertentietool kun je mensen gericht benaderen je over twittert. Op maandag bijvoorbeeld over onderwijs, op dinsdag over zorg. Het heeft geen zin als kandidaat-raadslid A alleen over zorg praat en kandidaat B diezelfde dag over ruimtelijke ordening, want dan gaan die campagnes dwars door elkaar heen. Je kunt dan beter op maandag een plan lanceren en

dat die dag allemaal ondersteunen op social media.’ Zijn er do’s en don’ts? ‘Tel tot tien voordat je iets plaatst. Iets verwijderen kan immers niet: het blijft altijd op de een of andere manier zichtbaar. Gebruik de hashtag van je afdeling in berichten. Bijvoorbeeld #heerlen als je in Heerlen woont. Je wordt dan gewoon eerder gevonden. Probeer ook aan behoeften te voldoen. Je kunt zien wat

veel geretweet wordt of waar veel reacties en likes op komen. Daar kun je je communicatiekalender dan weer op afstemmen. Als je ziet dat milieu het beter doet in jouw dorp dan onderwijs, gebruik dan de laatste dag om nog iets over milieu te zeggen.’ Hoe kun je je doelgroep het beste bereiken? ‘Op Facebook zit een advertentietool waarmee je kunt zien hoeveel inwoners van een dorp

een Facebook-account hebben. Meestal is dat ongeveer 60%. Die kun je dan gericht benaderen. Voor Twitter is het wat lastiger; zoeken op woonplaats kan daar wel. Je kunt ook snel mensen vinden door naar lokale nieuwsaccounts te zoeken en daar de volgers van te gaan volgen. Bijvoorbeeld ‘@denheldernieuws’, of een lokale agent of de burgemeester. Als je dat doet, krijg je ook nog extra suggesties om mensen te volgen.’

Meer weten? Stuur een tweet naar Maret, Lodewijk of Jurjen. Of mail Lodewijk, [email protected]

Jurjen Meijer Gemeenteraadslid in Heerenveen Wat heeft Heerenveen met social media gedaan? ‘De campagne was vooral heel fysiek, we zijn veel de straat opgegaan, dat vinden we het belangrijkste. Met social media koppel je wat je op straat hoort terug naar de woonkamer. Met Facebook heb je daarmee het grootste bereik. Ook hebben we onze standpunten naar voren gebracht, en een aantal punten uitgelicht die we graag wilden vertellen. Daarbij hebben we vooral veel beeldmateriaal gebruikt.’ Werkte dat, standpunten verkondigen op Facebook? ‘Wel als je een actieve inbreng vraagt. Zo stelden we bijvoorbeeld dat er in elk dorp, in elke wijk een sportvoorziening moet zijn. Daarbij vroegen we: Vind jij dat ook? Deel of like dan deze pagina.’ Hoe vaak werd zoiets dan gedeeld en geliket? ‘In de laatste week bereikten we 10.000 mensen, terwijl er in totaal 16.000 mensen op Facebook zitten in Heerenveen. Qua doelgroep was ons bereik dus ongeveer 66 procent.’ Gebruikten jullie ook andere kanalen? ‘Twitter hebben we minder gebruikt, omdat uit onderzoek blijkt dat het gebruik van Twitter afneemt. Onze doelgroep zit meer op Facebook.’ Wat waren do's en don'ts? ‘Wat je niet moet doen is twij-

felen of Facebook wel een goed idee is! Wat je ook niet moet doen is stoppen nadat je de eerste vervelende reacties krijgt. Zet dan door. En je moet ook niet denken dat het niet hip genoeg is wat je doet. Want tja: de gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger:

website. Vraag mensen vooral om iets te doen: iets liken of delen.’

Onze doelgroep zit meer op Facebook dan op Twitter

Hoe hebben jullie je online strategie bepaald? ‘We hebben gekeken welke standpunten interessant zouden zijn. We hebben bijvoorbeeld erg ingezet op werkgelegenheid tijdens de campagne. Onze wethouder heeft tegen de economische stroom in 3000 banen gecreëerd, dus daar hebben we ons erg op geprofileerd.’

als papa, mama of opa of oma iets deelt of liket bereikt dat ook een jongere doelgroep. En je mag overigens best serieuze zaken plaatsen. Gebruik wél veel beeldmateriaal en niet veel tekst: het moet wel leuk blijven en mensen gaan niet meer dan drie zinnen lezen op Facebook. Hele persberichten plaatsen werkt niet, laat mensen dan verder lezen op de

Krijg je online niet veel steun van mensen die toch al PvdA stemmen? ‘Ja, uiteraard. Maar als je veel leuke dingen plaatst, zoals van Lodewijk Asscher die een T-shirt krijgt van SC Heerenveen, dan wordt dat al snel veel breder gedeeld dan onder de eigen achterban. Mijn advies is ook: als je een foto maakt, vraag dan de

naam van die persoon zodat je ze kunt taggen op Facebook. Dan heb je meteen een extra groot bereik: die mensen delen dat vaak ook weer. En gebruik apenstaartjes voor trefwoorden. Dan kunnen ouders bijvoorbeeld na schoolbezoek hun eigen kinderen terugvinden door te zoeken naar @naamschool. Dat spreekt mensen aan.’ Win je extra stemmen door social media te gebruiken? ‘Ja, ik denk het wel. Met social media kun je laten zien dat je als partij betrokken bent, naar de inwoners luistert en goede ideeën hebt. Als je je eigen achterban kunt enthousiasmeren met berichten die hen aanspreken, dan zullen zij dat op hun beurt ook weer uitdragen. Dat is wat je met social media wilt bereiken!’

LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

9

Als de PvdA niet onmisbaar is, wordt het verleidelijk haar maar niet uit te nodigen

‘NIEMAND HOUDT NOG VA Foto Ali Mousava

Hélène Oppatja (rechts) en Diederik Samsom tijdens een canvasactie in Alphen aan den Rijn bij de herindelingsverkiezingen eind vorig jaar.

Winst in Leeuwarden is mooi, maar het is geen geruststelling voor wat ons op 19 maart te wachten staat. Ook als de PvdA het straks goed doet, is meedoen aan het college nog niet vanzelfsprekend. Sterker nog: tenzij de PvdA onmisbaar is voor de collegevorming, zal zij in de regel de oppositie worden ingestuurd. En als de partij lokaal op veel plekken buiten de deur komt te staan, zal dat ook landelijk haar positie ernstig beschadigen, waarschuwen Joop van den Berg en Hélène Oppatja. In Alphen aan den Rijn liep het dus niet zo goed af als in Leeuwarden, waarover Lokaal Bestuur in een vorig nummer opgetogen berichtte. De PvdA behaalde in de drie gemeenten die vanaf 2014 het nieuwe Alphen vormen 10 procent van de stemmen, tegen 12,5 procent in het oude Alphen in 2010. In relatieve zin een heel behoorlijk resultaat; gelet op nationale peilingen had het heel wat slechter gekund. Het leverde vier zetels op in een raad van 39 zetels, in een fusiegemeente met meer dan 100.000 inwoners. De positie van links was in het oude Alphen al nooit heel sterk, maar in het nieuwe Alphen, dat er dankzij Boskoop en Rijnwoude vooral landelijk gebied bij heeft gekregen, is de overmacht van rechts wel heel groot. Ondanks alle fragmentatie hebben de lokale partijen samen met CDA,

VVD en D66 29 van de 39 zetels, ongeveer driekwart dus. De kans dat de PvdA een ruime plek in het college van B&W zou krijgen was dus al niet groot. Naar achteraf duidelijk is geworden, is de PvdA nooit als reële optie ter sprake geweest. Eigenaardig genoeg gold dat wel voor de SP, die nog enige tijd aan de onderhandelingen over een collegeprogramma heeft deelgenomen, maar aan het einde daarvan toch afhaakte omdat zij te weinig van haar eigen aspiraties terug zag. Zij werd vervangen door de ChristenUnie, die daardoor weer kon terugkeren in het college, ondanks haar drie zetels. Dankzij het dramatische verlies van de VVD werd het CDA weer de grootste (of liever: minst kleine) partij. Het CDA vormde een college samen met de lokale partij Nieuw Elan, de VVD, D66

HÉLÈNE OPPATJA RAADSLID EN OUD-WETHOUDER ALPHEN AAN DEN RIJN JOOP VAN DEN BERG OUD-LID EERSTE KAMER EN OUD-DIRECTIEVOORZITTER VNG

10

en de CU. Nieuw Elan is een door Gerard van As, oud-wethouder van de VVD in Alphen en oudKamerlid van Fortuyns LPF, opgerichte partij die vanaf 2010 van de bestrijding van VVD en CDA ongeveer haar levenswerk had gemaakt. Totdat deze drie na de jongste verkiezingen in elkaars armen vielen. Buiten de deur gezet Opnieuw is dus in een grote gemeente de Partij van de Arbeid zonder omhaal - vooral: zonder zelfs een poging tot gesprek buiten de deur gezet. En dat terwijl de sociaaldemocraten sinds 1945 vrijwel constant deel hebben uitgemaakt van het Alphense college. ‘Niemand houdt nog van ons’, zo leek het in Alphen aan den Rijn. Het verschijnsel is echter niet uniek. Op veel meer plaatsen in Nederland zijn sinds 2010 colleges in alle soorten en maten gevormd met slechts één gemeenschappelijk kenmerk: de afwezigheid van de PvdA daarin. Denk aan Leiden,

Arnhem, Amersfoort (althans tijdelijk), Dordrecht, Breda, Leiderdorp en zelfs Pekela. Die ‘trend’ zette zich bij de provinciale collegevorming in 2011 voort, in Noord-Brabant, Overijssel en Zuid-Holland. Soms ging het om zuiver rechtse colleges. Op een belangrijk aantal plekken ging echter de SP wel aan colleges deelnemen met uitsluiting van de PvdA. In elk geval trad op lokaal en provinciaal vlak al het verschijnsel op, dat de PvdA als één partij van links wordt gezien en niet als dé partij van links. Voor ons moet dat al alarmerend genoeg zijn. Weerzin In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart is het van belang het duidelijke signaal van Alphen uiterst serieus te nemen en ervan uit te gaan dat de weerzin tegen de PvdA in het lokale bestuur van Nederland sinds 2010 niet is verdwenen en zelfs verder om zich heen kan grijpen. Die stemming wordt bevorderd door twee factoren: de zwakke verkiezingsscores, die de PvdA voor de collegevorming niet langer onmisbaar maken, en de geringe liefde voor de PvdA als partner in het lokale bestuur. Sinds eind jaren tachtig is de positie van zowel CDA als PvdA in Nederland structureel verzwakt. De PvdA is, enkele uitzonderingen zoals Amsterdam daargelaten, niet langer ‘incontournable’ zoals onze zuiderburen dat uitdrukken: een voor collegevorming onontkoombare partij. Wij poneren daarom de volgende, nogal onaangename stelling: Tenzij de PvdA voor de collegevorming onmisbaar is, zal zij als regel de oppositie worden ingestuurd, onder aanvoering

van CDA, D66 en vooral de lokale partijen en met lijdelijke medewerking van de VVD. De vraag is: hoe komt dat? Het antwoord moet grondig worden onderzocht, maar het is mogelijk er vast over te speculeren. 1. Het ineenzakken van de twee grote volkspartijen heeft ruimte geschapen voor lokale, merendeels populistische partijen die in de gemeentepolitiek een uitgesproken hekel aan de PvdA hebben, omdat zij die bij uitstek zien als het lokale machtsbolwerk waartegen lokalo’s het moeten opnemen. De kans die de PvdA, vooral in Rotterdam, in 2010 had om deze kloof te overbruggen, heeft zij helaas laten liggen. Niet alleen in Rotterdam is die onwil geregistreerd. 2. Deze uitgesproken wrok wordt op het lokale vlak al geruime tijd gedeeld door D66, dat zich door sociaaldemocratische gemeentebestuurders te vaak mishandeld heeft gevoeld, vaak ook mishandeld ís. Het is wrok die is terug te voeren op de nogal zelfingenomen machtsaanspraken van de PvdA, die decennia lang in de stedelijke gemeenten de richtinggevende maar ook de alles en iedereen dominerende kracht is geweest. 3. Door de ervaringen met ‘paars’ heeft het CDA op veel plekken al een geduchte hekel aan de sociaaldemocratie overgehouden. De ervaringen met het kabinet-Balkenende IV en vooral de kabinetscrisis van 2010 hebben die wrok en het gevoel van verraad er niet minder op gemaakt. De bijna rancuneuze houding die Maxime Verhagen in dat jaar tijdens de kabinetsformatie jegens de PvdA demonstreerde, was

in de keuken van

JURJEN MEIJER RAADSLID IN HEERENVEEN

LEEUWARDEN De partij moet lokaal meer werk maken van alliantievorming met verwante partijen

AN ONS’ geen incidentele uitval maar een gevoel dat breder bleek te leven in het CDA. Terecht of ten onrechte, daar valt over te twisten; belangrijker is het om te constateren dat die weerzin er is. Voorts, dat die zich intussen van het nationale naar het lokale en provinciale vlak heeft verplaatst. 4. Wat die wijd verspreide wrok heeft gevoed, zijn niet zozeer de overtuigingen van en in de PvdA, maar het bijna provocerende vertoon van intellectuele superioriteit, de wel slimme maar ook opzettelijk slopende stijl van onderhandelingen en het wel erg grote geloof in het belang van programmaakkoorden, een ietwat giftig relict van de ‘programmacolleges’ van de jaren zeventig. Zodra de PvdA niet onmisbaar is, wordt het verleidelijk haar maar niet voor gesprek uit te nodigen. Beslissende moment Is dat voor ons reden om totaal van karakter te veranderen? Dat zal niet eens lukken, zeker niet op de korte termijn. Voor de komende verkiezingen is alvast essentieel, dat die worden gezien als een beslissend moment voor de lokale macht van de partij en daarmee tevens voor haar invloed in de landelijke politiek. Als zij lokaal op veel plekken buiten de deur komt te staan eventueel zelfs in Amsterdam en Rotterdam - dan zal dat haar positie ook landelijk ernstig beschadigen. Raadsverkiezingen ‘erbij doen’, zoals eerder wel is gebeurd, zou weinig minder dan rampzalig zijn. Nog een geluk dat wij een partijvoorzitter hebben die deze verkiezingen niet licht opvat. De Partij van de Arbeid werkt

parlementair mee aan drie enorme decentralisatieoperaties in het sociale domein, die raken aan de bestaanszekerheid van de bevolking. Wij zullen toch niet meemaken dat straks het beleid is gedecentraliseerd, maar dat de lokale PvdA er geen vat meer op heeft? Dat dus, wat nu in Alphen aan den Rijn op het punt staat werkelijkheid te worden? Alliantievorming Op langere termijn zal de partij meer werk moeten maken van alliantievorming met andere verwante partijen op het lokale vlak. Daarmee wordt zij minder kwetsbaar, maar draagt zij ook bij aan een remedie tegen de ernstigste kwaal van de lokale democratie, haar volledige fragmentatie. Als het gaat om de verkiezingen van 19 maart is de opdracht duidelijk: een resultaat behalen dat de partij onmisbaar maakt voor succesvolle collegevorming. Dat is minder moeilijk dan het lijkt. De uitslag van 2010 was geen goede en het moet te doen zijn om, zoals in Leeuwarden, boven het resultaat van dat jaar uit te komen. Temeer, omdat nu ook de positieve kanten van het regeringsbeleid geleidelijk zichtbaar worden en er, wat de economische crisis betreft, licht is aan het einde van de tunnel. De campagne voor 19 maart kan bovendien gebruikt worden, niet alleen om de eigen boodschap over het voetlicht te brengen, maar ook om vrienden te maken, in en buiten de politieke arena. Als maar duidelijk is hoeveel er voor ons op het spel staat, is de kans des te groter dat wij het op 19 maart gaan redden. Zie ook pagina 20

Sinds de gemeentelijke herindeling van 1 januari 2014 zijn Leeuwarden en Heerenveen buurgemeenten. Iemand die niet uit Fryslân komt ziet meer overeenkomsten dan verschillen: in de zomer ligt iedereen in Fryslân immers te dobberen op de uitgestrekte wateren en in de winter schaatst iedereen er alsof zijn leven er van afhangt. Voor Friezen zijn de verschillen soms groter dan de overeenkomsten, zij zien Cambuur en SC Heerenveen, Elfstedentocht en Thialf, culturele hoofdstad en sportstad… Leeuwarden en Heerenveen. Als raadslid in Heerenveen ben ik gevraagd een kijkje te nemen in de bestuurscultuur van onze nieuwe buur Leeuwarden. Zou het echt formeler zijn in het eeuwenoude bestuurscentrum van Fryslân? Ik neem de proef op de som en stap op de trein richting het noorden. Het landschap verandert van rechttoe rechtaan, naar kronkelig en blokkerig. Ik ga van het jonge veen naar de oude klei, naar de stad gebouwd op drie terpen. Vanavond presenteren PvdA, CDA en GroenLinks het collegeprogramma. Voor iedere fractievoorzitter hét moment om de eigen visie op de komende periode naar voren te brengen. Verscheidenheid De grote verscheidenheid in het uitdragen van deze visies valt op. Tamara Bok (PvdA) bijt het spits af met een vertrouwd verhaal over de aanpak van armoede, volkshuisvesting, milieu en duurzaamheid. D66 kiest voor harde oppositie. Volgens deze partij is het collegeprogramma een ‘draak van een programma’. PvdA, CDA en GroenLinks hadden ‘winnaar’ D66 graag ruimte gegeven binnen een nieuw college, maar de partij verliet de onderhandelingen vroegtijdig. Als argument voor het uitstappen geeft D66 dat het niet de bedoeling is dat zittende collegeleden na de onderhandelingen de oude portefeuilles weer oppakken. Als toeschouwer vraag ik mij af of hier sprake is van cognitieve dissonantie. Als zout in de wonden lepelt GroenLinks punten uit het collegeprogramma op waar iedere rechtgeaarde democraat zo mee aan de slag kan. De VVD laat een populistisch geluid horen waar Hans Wiegel zijn vingers bij zou aflikken. De pepernoten vliegen over tafel en de Leeuwardense politiek zou niet onderdoen voor de tv-serie Borgen over het Deense Binnenhof. Als fan van Scandinavische series kan ik mij hier van alles bij voorstellen: kleurrijke politici, donkere onderhandelingskamers en guur weer. De boodschap heb ik gemist, maar de bijdrage van de VVD was vermakelijk. De Friese nationalisten (FNP) blijken fel tegen meer wethouders. De andere partijen weten de FNP er fijntjes aan te herinneren dat zij zelf ook maar al te graag een extra wethouder hadden willen leveren. Voor hun ideeën vangen ze vanavond keer op keer bot, en zo struikelt de FNP voort. Dorpse sfeer En nu komt een voor mij onbekend fenomeen tijdens een raadsvergadering: de pauze. De sfeer in de kelder van het stadhuis, waar de koffie geschonken wordt, is dorps. Mensen lijken elkaar te kennen en niet alleen vanuit de politiek. Het is niet moeilijk om je hier snel thuis te voelen. Dit lijkt helemaal niet op de formele sfeer die ik mij had voorgesteld bij Leeuwarden. Na de pauze wordt de tweede termijn ingezet. De fractievoorzitters beantwoorden de vragen die in de eerste termijn zijn gesteld. Nadat het collegeprogramma is vastgesteld, leggen de fractievoorzitters uit waarom hun wethouders het vertrouwen van de raad zouden moeten krijgen. Als toeschouwer ervaar ik dit als een transparante manier om de wethouders te presenteren aan de raad. Nadat de wethouders zijn voorgedragen is er gelegenheid voor de raadsleden om vragen te stellen aan de wethouders. Een mooi moment om als volksvertegenwoordiger de wethouders in spe eens flink aan de tand te voelen. Toch wordt er nauwelijks gebruik van gemaakt. De wethouders worden uiteindelijk allemaal (bijna) unaniem verkozen. Hoe ik de bestuurscultuur in Leeuwarden heb ervaren? Er wordt niet veel gezegd, maar er wordt wel uitgesproken wat men op het hart heeft. Zo weet je wat je aan elkaar hebt en kan iedereen snel weer de handen uit de mouwen steken. Eigenlijk net zoals in Heerenveen, maar dat zullen we nooit toegeven. www.jurjenmeijer.nl/contact Vind jij het ook leuk om een kijkje te nemen in de politieke keuken van een andere gemeente, provincie of waterschap (groot of klein, dichtbij of verder weg) en wil je daarover een column in Lokaal Bestuur schrijven? Stuur dan een mailtje naar de eindredactie, [email protected]

LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

11

Het team van Aa en Hunze is er klaar voor.

CAMPAGNE EndErdAl g t E h t r E E it ic En fEl PvdA Eindhov kArAktEr! E d im u r E g P o mEt zijn

Vrijwilligers Genderdal.indd 1

12-01-14 17:55

12

#GR2014 Hoogeveen

omdat het om mensen gaat! Klaas Smid

Lijsttrekker Rimbaud Lapperre trekt erop uit met zijn verkiezingsauto. LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

13

INTEGRITEIT: EEN DEBAT ZONDER EINDE Foto Nederlandse Beeldbank

Volgens de onderzoekers Annie Brouwer en Wim Cornelis wisten de meeste PvdA-raadsleden in Rotterdam Feijenoord niet goed waar de deelraad eigenlijk over ging.

Onlangs verscheen het rapport Een debat dat nooit eindigt van de door het partijbestuur ingestelde Werkgroep Integriteit. Het belangrijkste punt van het rapport zit volgens de werkgroepleden meteen in de titel: om scherp te blijven moet je de discussie over wat integer is en wat niet, continu blijven voeren. Lokaal Bestuur sprak met Chris Leeuwe en Joop van den Berg, twee van de werkgroepleden, en met Annie Brouwer-Korf, die de situatie in het Rotterdamse Feijenoord onderzocht. Chris Leeuwe Oud-burgemeester Lelystad, lid Werkgroep Integriteit Hoe is het rapport van de commissie tot stand gekomen? ‘Geconstateerd werd dat de oude erecode alleen ruimte bood voor het aanspreken en royeren van leden. Daartussen zat in wezen niets. We wilden de discussie

KIRSTEN VERDEL FREELANCE JOURNALIST

14

over integriteit verbreden en zijn daarom met een wat breder maatschappelijk kader begonnen.’ Waar is de meeste discussie over geweest? ‘We merkten dat als er inte-

griteitskwesties aan de orde kwamen waarbij bekende partijmensen in het geding waren, er ogenblikkelijk over integriteit, veroordeling en zakkenvullerij werd gesproken. Wij meenden dat er teveel sprake was van zwart-wit denken en vroegen negen bekende partijgenoten hoe ze nu, nadat ze ooit een publieke functie hadden bekleed, optreden. En of ze belemmeringen ervoeren in hun huidige functies. Ze voelden zich door de PvdA in een hoek gezet. Het zou hen alleen om geld en aanzien gaan. Dat was naar onze mening een onevenwichtig beeld.’

Er wordt te snel geoordeeld door partijgenoten? ‘Ja, we merken dat partijgenoten, soms ook mensen in het partijbe-

stuur, vaak snel een oordeel klaar hebben, meestal beïnvloed door media en publieke opinie. We adviseren daarom een sluis in te bouwen waarbinnen een aantal mensen het probleem eerst goed analyseert: eerst rust in de tent, dan analyse van het probleem, dan een advies en daarna pas een publieke reactie. Daarom hebben we ook geadviseerd een permanente integriteitscommissie in te stellen.’ Er is veel discussie over wachtgeld, hoe moet daarmee worden omgegaan? ‘Je moet eerst kijken wat er precies aan de hand is. De erecode biedt daarbij een moreel kader, maar wachtgeld is een wettelijke regeling. Mensen hebben een bepaalde functie waarbij ze recht hebben op wachtgeld, en de verplichting om te solliciteren vanuit die regeling. De commissie vindt dat je op een sobere manier gebruik mag maken van de regeling. Het liep in de praktijk soms echter uit de hand doordat mensen het wachtgeld als inkomen gingen beschouwen in plaats van als overbruggingsmogelijkheid naar een andere baan.’ Rinda den Besten gebruikte het bij haar vertrek als wethouder in Utrecht als overbrugging, maar kreeg veel kritiek. ‘Je kunt opstappen omdat je daartoe gedwongen wordt of

omdat je zelf vertrekt. In beide gevallen is het legitiem om aanspraak te maken op de regeling. Er werd te snel over haar geoordeeld, wellicht ook omdat ze zelf zei dat ze op vakantie ging. Het partijbestuur had daar enige stilte in acht moeten nemen, men had de situatie eerst serieus moeten bekijken.’

Partijgenoten, soms ook partijbestuurders, hebben vaak snel een oordeel klaar In het rapport staat dat de partij vertrouwen als uitgangspunt moet hanteren, niet wantrouwen. Maar als het over strafbare feiten gaat vindt de commissie dat PvdA’ ers (tijdelijk) terug moeten treden op het moment dat ze voor de rechter staan. Dat getuigt toch niet van vertrouwen? ‘Daar zit inderdaad een grote spanning. Het is ingewikkeld: je moet je ervan bewust zijn dat je als politiek figuur in een glazen huis leeft. Mensen letten meer op je dan op gewone burgers en je wordt geacht voorbeeldgedrag te tonen. Neem dat VVD-Kamerlid dat voor de tweede keer met alcohol op was gepakt. Dan speelt ook de publieke moraal daar een rol bij. Voorbeeldgedrag is dan

Annie Brouwer Oud-burgemeester Utrecht In het Rotterdamse Feijenoord is veel gedoe geweest over mogelijk onterechte subsidieverstrekking door de PvdA, belangenverstrengeling, taalproblemen en andere zaken. Integriteitskwesties? ‘Daar wordt het in de media wel op gegooid, maar dat is te kort door de bocht. Wim Cornelis (oud-burgemeester van Gouda, red.) en ik zijn door de Rotterdamse afdelingsvoorzitter gevraagd om te kijken hoe we een en ander weer in goede banen konden leiden in Feijenoord. Dat was naar aanleiding van een eerder rapport van het bureau BING (Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten, red.). In dat rapport stond dat er wel correct was omgegaan met de subsidieverlening, maar dat er wel fouten zijn gemaakt. Dat wil niet meteen zeggen dat je niet integer bent. In óns rapport, Koers houden in roerige tijden, concludeerden Wim en ik dat de meeste raadsleden niet goed wisten waar de deelraad eigenlijk over ging. Dat is een gebrek aan kennis, maar staat los van integer handelen.’ Geldt dat ook voor de spanningen tussen loyaliteiten van deelraadsleden ten opzichte van de partij en van verenigingen en dergelijke waar die raadsleden bij zijn aangesloten en voor het punt dat de Feijenoorders alleen in de raad zouden zitten vanwege het geld? ‘Wat betreft het eerste punt moeten we vooral zorgen dat we die spanningen bespreekbaar houden. Volgens het BINGonderzoek zijn geen grenzen overschreden. Wel kan de toon

E echt belangrijk. Het is logisch dat zo iemand zich dan ten minste tijdelijk terugtrekt.’ Maar wat als iemand onschuldig is? De PvdA heeft dan ook al olie op het vuur gegooid door iemand te vragen zich terug te trekken? ‘Draai het eens om: wat als je niks doet?’ Je zou kunnen kiezen voor een optie waarbij je zegt dat je de uitspraak van de rechter afwacht, en tot die tijd geen mededelingen doet. Achter de schermen kun je de persoon in kwestie dan wel verzóeken terugtrekking in overweging te nemen. ‘Als er een aangifte is, daarna een proces-verbaal is en het OM gaat tot vervolging over, dan lijkt het ons verstandig te adviseren dat de betrokken persoon zich een tijdje terugtrekt. Als hij dat niet doet, raakt hij óók in opspraak, dan is er ook gedoe. We moeten op het belang van de persoon én op het belang van de partij letten. Het is wat ons betreft echter geen rigide regel. Het hangt af van de aard en ernst van het misdrijf of er een advies volgt dat iemand zich terug zou moeten trekken. Het partijbelang en de erecode tellen daarbij zwaar mee.’

Joop van den Berg Lid Werkgroep Integriteit en voormalig lid Eerste Kamer Is er een verschil tussen dom handelen en integer handelen? ‘Tja, het gaat inderdaad soms meer over beoordelingsvermogen dan om daadwerkelijk niet-integer handelen. Je moet bijvoorbeeld op een gegeven moment wel de gave hebben om te weten dat je op verre afstand van de idealen van de PvdA werkzaam bent, waarbij je misschien nog wel nuttige dingen doet, maar de hoofdlijn uit het oog verloren bent. Dat zie je soms bij het aanvaarden van nevenfuncties, waarbij je voortdurend in de gaten moet houden dat je jezelf niet op een onaangename manier tegenkomt. Dat je dingen niet echt goed meer uit elkaar houdt, of dat je daar simpelweg de kans niet voor krijgt. Soms is het niet duidelijk of zaken elkaar bijten. Je wordt dan snel beschuldigd van belangenverstrengeling, terwijl dat misschien helemaal niet aan de orde is.’

Wat vind je zelf het belangrijkste uit het rapport? ‘Dat de integriteitsdiscussie eigenlijk alles te maken heeft met een meer algemene discussie over idealen en beginselen en dat je die niet te ver van elkaar vandaan moet trekken. In beide gevallen gaat het over de kernwaarden van de sociaal-

Integriteit gaat niet zozeer over regeltjes maar over de kernwaarden van onze partij democratie, en niet zozeer over regeltjes en voorschriften. Integriteit is wat mij betreft dus ook niet alleen maar terug te voeren op kwesties van geld of bezit, maar ook van spreiding en het delen van kennis en macht. Het is dus van het grootste belang

waarop raadsleden elkaar en ambtenaren aanspreken een stuk beter. Eigenlijk pleiten we vooral voor permanente scholing en permanente discussie waarbij waarden voor de PvdA wat integriteit betreft, besproken worden. Het tweede punt is verkeerd opgepakt door de media: ons punt is dat het niet goed is wanneer raadsleden hun vergoeding zien als vast onderdeel van hun inkomen. Dat is niet gezond.’

Er moet ook meer aandacht komen voor rehabilitatie als iemand niet schuldig blijkt Wat vind je van het rapport van de Werkgroep Integriteit? ‘De commissie adviseert om niet te snel een oordeel klaar te hebben bij integriteitskwesties, maar daar eerst gedegen onderzoek naar in te stellen. Dat sprak mij zeer aan, want de druk van media is vaak heel groot. Ik vind het belangrijk dat er een herzien, geactualiseerd kader is en dat er een vaste commissie komt die onafhankelijk is en gaat uitzoeken of er daadwerkelijk sprake is van niet integer handelen. Dat brengt rust.’ Wat vind je van de discussie over strafzaken? ‘Die is lastig. Aan de ene kant ben je pas veroordeeld als je veroordeeld bent. En het is ook weer niet zo dat als het OM een zaak start, dat die dan ook altijd wordt doorgezet. Daar staat tegenover dat zodra er een zaak is,

dat je die niet te ver uit elkaar trekt. Anders krijg je een wel erg gemakkelijke vorm van verdachtmaking.’ De PvdA is voor een deel meegegaan met een oriëntatie op de markt en het bedrijfsmatig opereren van de overheid en semi-overheid. Daardoor ontstonden allerlei morele vragen die er vroeger in die mate niet waren. We vragen tegenwoordig van bestuurders dat ze ondernemend zijn, maar als wij niet willen dat dit ontaardt in ‘geregel’ moeten we ons realiseren dat regels en bureaucratie deel zijn van de rechtsstaat en niet een barrière voor daadkrachtig bestuur.’ Aan welke kant van de lijn eindigen we tegenwoordig? ‘De integriteitsdiscussie is soms zo fel, dat er wordt overdreven. Nevenfuncties zijn al bij voorbaat verdacht. Alsof die per definitie in strijd zouden zijn met het algemeen belang. Maar ja, hoe denk je anders überhaupt je ambt uit te kunnen oefenen, ­zonder maatschappelijk binding! De crux is: je moet met elkaar praten over waar de grenzen liggen. ‘

je als aangeklaagde persoon zo kwetsbaar wordt, dat ik me goed kan voorstellen dat je gebruik maakt van de optie om je op z'n minst tijdelijk terug te trekken. Bij zwangerschap gebeurt dat ook. Ik ben zelf jarenlang voorzitter geweest van de Raad van Toezicht bij de Reclassering en ik vond dat iemand altijd een kans moet krijgen. Er moet wat mij betreft dus ook wel meer aandacht komen voor rehabilitatie op het moment dat iemand níet schuldig blijkt te zijn, en daar is de PvdA onvoldoende sterk in.’ Gebeurt dat überhaupt wel in de partij? ‘In Amersfoort speelde die zaak van dat raadslid dat zelfmoord gepleegd had, nadat hij eerst 65.000 euro uit de partijkas had verduisterd. Eerst werd landelijk en door de lokale afdeling het standpunt ingenomen dat het stichtingsbestuur dat toezicht moest houden op de kas had verzaakt en dat de leden ervan daarom geen functie in de partij meer mochten uitoefenen. Op verzoek van Hans Spekman heb ik mij met die zaak bezig gehouden. Mijn conclusie was: ze zijn onhandig geweest, maar zij waren niet degenen die het geld gestolen hebben, dus om het dan op voorhand onmogelijk te maken om op een lijst te komen leek niet goed. Ze zijn toen op de alfabetische lijst gezet, waarna de twee betrokkenen alsnog op de lijst kwamen. Dat was voor hen heel belangrijk. De presentatie van de Werkgroep Integriteit kwam toen ook net naar buiten. Dat zij wel integer waren en hadden gehandeld was voor hen van groot belang.’ Niet te snel oordelen dus. ‘Precies, en in gesprek blijven. De erecode is het vertrekpunt van de discussie, niet het sluitstuk.’

Vandaar het advies jaarlijks in politieke gremia over integriteit te praten? ‘Ja, in relatie met onze beginselen. Discussiëren over de erecode is veel belangrijker dan de erecode zelf. Discussie over welk gedrag wel en welk gedrag niet aanvaardbaar is, dat is met een zekere regelmaat nodig. Omstandigheden veranderen immers, net als mensen en opvattingen.’ De erecode is dus niet heilig? ‘We hebben de erecode proberen te ontdoen van alle kenmerken van regelgeving: het is nu een moreel appel dat alleen betekenis heeft als je het er over hébt. Dat ligt gevoelig, want mensen voelen zich snel in een hoek gedrukt. Maar als je zorgt dat je het debat structureel voert, wordt het ook minder eng.’

Het rapport Integriteit en erecode: een debat dat nooit eindigt: http://www.pvda.nl/data/sitemanagement/media/2013/12/PvdA_Rapport%20Werkgroep%20Integriteit.pdf Het rapport over Rotterdam Feijenoord Koers houden in roerige tijden: http://www.gemeente.nu/PageFiles/27048/001_1389101975305.pdf LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

15

boekbespreking

IS HET EINDE VAN DE LOKALE DEMOCRATIE IN ZICHT? Foto Nationale Beeldbank

De gemeenteraad heeft geen toekomst. Hoe onheilspellend kan een titel zijn. Voordeel: de verwachtingen zijn hooggespannen, nadeel: je moet het wel waarmaken. Is de gemeenteraad nog steeds de baas? Of verliest de gemeenteraad door ontwikkelingen zoals de decentralisaties, de nationale politie of de grondploblematiek juist aan invloed? Om een antwoord op die vragen te vinden, zijn Jasper Loots en Piet-Hein Peeters in gesprek gegaan met wetenschappers, deskundigen en raadsleden. Het is een leuk boekje, het leest lekker weg, is niet te dik en het heeft verschillende invalshoeken. Het is ook actueel, en onderweg naar de gemeenteraadsverkiezingen past het uitstekend in de lijn van alle andere onheilstijdingen die over ons worden uitgestort. Politieke partijen kunnen niet voldoende raadsleden meer vinden, het imago van de politiek deugt niet, het is allemaal te ingewikkeld voor raadsleden enzovoorts. Als lezer hou je je hart vast. Dat doet ook een aantal van de geïnterviewden. Jan Mans gaat een indringend gesprek aan met zijn kinderen, mochten die politieke ambities tonen. Marcel Boogers vindt dat we de gemeenteraadsverkiezing in 2014 maar moeten overslaan en Pieter Tops positioneert de gemeenteraad als restverwerkingsbedrijf. Het werk van raadsleden wordt op verschillende manieren als te complex en als vervreemdend neergezet. Mensen die raadslid willen worden of zijn, worden als ‘vreemde eenden’ beschouwd. Wat een treurnis. Als Jantine Kriens benadrukt dat er kansen liggen voor lokale volksvertegenwoordigers om politieke keuzes

te maken en met deze keuzes te laten zien waar ze ertoe doen, wordt ze weggezet als positivist. De geïnterviewde raadsleden nuanceren dit beeld wel wat, maar niet de toon. Te ingewikkeld De analyse van Loots en Peeters past in het op dit moment gangbare beeld over de lokale politiek. Ook het onderzoek van de vereniging Raadslid.nu hoort bij deze tendens. Het werk is voor raadsleden te ingewikkeld geworden. Doordat veel werk wordt uitgevoerd via gemeenschappelijke regelingen hebben raadsleden niet meer het idee invloed te hebben of besluiten te kunnen nemen die ertoe doen. Gevolg daarvan is dat veel taken in het kader van het verlengd bestuur (de snelst groeiende bestuurslaag) zich onttrekken aan democratische controle, waardoor de democratische legitimatie in het geding is. Loots en Peeters stellen dat de complexiteit van dossiers tot gevolg heeft dat er heel veel belanghebbenden zijn en dat de zorgbestuurders, corporatiedirecteuren enzovoorts het voor het zeggen hebben. Raadsleden zouden bovendien

te reactief zijn en het college ziet de raad vaak als hindermacht. Vooral de raden van de kleinere gemeenten verliezen positie. Al lezende stel je jezelf de vraag: hoe moet dat goed komen? Kan het überhaupt wel goed komen? Of zijn de conclusies een brug te ver? Zoals gezegd: ze passen naadloos op allerlei andere onderzoeken en rapporten over het gebrek aan kracht van de lokale politiek. En net als al die andere rapporten gaan ze ervan uit dat een aantal ontwikkelingen zich autonoom zal voltrekken en niet te keren is. De aanname erachter is dat de lokale werkelijkheid alleen maar ingewikkelder zal gaan worden, zeker niet eenvoudiger. De macht van het maatschappelijk middenveld zal alleen maar groter worden en zeker niet kleiner. De gemiddelde daadkracht van een lokale volksvertegenwoordiger zal alleen maar verder afnemen. Als je deze aannames onderschrijft, dan is het einde van de lokale democratie in zicht. Maar kloppen die aannames? Keuzes maken De decentralisaties maken het juist mogelijk om lokaal keuzes

te maken vanuit je politieke opvattingen. Het idee van zorg in de buurt, met als centraal punt de sociale wijkteams, is een idee van ons als PvdA. En je ziet het steeds meer. Nieuwe taken zijn vaak per definitie ingewikkeld. Maar lokaal heeft de decentralisatie van bijvoorbeeld de GGD’s de verslavingszorg en de aanpak rond huiselijk geweld goed opgevangen. Daar hoor je niemand meer over. Ingewikkeld wordt het als een decentralisatie gepaard gaat met de gedachte om tot meer marktwerking te komen. Het najagen van marktwerking was dé verstorende factor bij de decentralisatie van de WMO. Marktwerking, liberalisering is vaker een verstorende factor op zich. Denk maar aan het idee dat corporaties zich zouden moeten ontwikkelen tot marktpartijen, wat leidde tot debacles met boten en investeringen met publieke middelen in Spaanse golfvelden. Denk maar aan sommige ziekenhuizen die ‘winst’ maken belangrijker lijken te vinden dan mensen beter te maken. Ook grondpolitiek is ingewikkeld geworden. Veel gemeenten kampen nog steeds met grote verliezen op aangekochte gronden. Ook hier speelt de marktwerking, het kapitalisme, een rol. Gemeenten gingen zich gedragen als projectontwikkelaars, op zoek naar het grote geld. Er was sprake van rolverwarring bij alle partijen. Natuurlijk zijn de dossiers rond de grondpolitiek enorm ingewikkeld, maar dat is niet waar het om gaat; dat is de vraag of de overheid projectontwikkelaar is of opdrachtgever.

Jasper Loots en Piet-Hein Peeters: De gemeenteraad heeft geen toekomst. Waarom stemmen op 19 maart 2014? Uitgeverij Pepijn, 79 blz., ISBN 978 9078709 237. Prijs 14,95 euro.

16

Geen Raad van Toezicht In deze wereld past geen rol voor de gemeenteraad als een Raad van Toezicht. Deze rol past niet bij het lekenbestuur zoals wij dat koesteren. Het volk is vertegenwoordigd in het bestuur en controleert de uitvoering van dat bestuur. De scheiding tussen kaderstelling, controle en uitvoering zoals die bij het dualisme is bedacht, moet je ook niet in de weg gaan zitten. Aan degene die gekozen zijn om deze rol te spelen, worden geen ‘professionele’ eisen gesteld. De rol van volksvertegenwoordiger is er één die iedereen kan en mag vervullen, dát is de waarde van onze representatieve democratie. Volksvertegenwoordigers zijn een afspiegeling van de samenleving. Een samenleving die op zichzelf ook steeds complexer wordt. En soms ook een samenleving waarin mensen aan de zijlijn dreigen te komen. Als sociaaldemocraten willen we dat voorkomen. Als sociaaldemocraten zouden we ook moeten voorkomen dat de lokale democratie zo ingewikkeld wordt dat mensen daar niet meer aan mee zouden kunnen doen. Dat betekent niet meehuilen met de wolven of het toewerken naar de lokale democratie als Raad van Commissarissen, maar investeren in volksvertegenwoordigers en bestuurders door goede scholingsprogramma’s en het versterken van de positie van de gemeenteraad ten opzichte van de gemeenschappelijke regelingen. Jacqueline Kalk secretaris CLB

Cartoon Tejo Haas

GEEN ZETEL ERAF! In het Limburgse Landgraaf, vroeger een echt CDAbolwerk, moet de PvdA onder meer opboksen tegen een lokale partij die met drie lijsten maar liefst negentig kandidaten in het veld brengt. Toch is PvdAlijsttrekker Harry Leunessen vol vertrouwen dat er op 19 maart opnieuw vijf zetels worden behaald. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2010 haalde de PvdA in Landgraaf vijf zetels. Dat was er één minder dan in 2006. Toch werd die uitslag als een flinke overwinning gevierd. Waarom? In 2005 sloten oudD66’ers zich bij de PvdA in Landgraaf aan. Vier van hen - waaronder een grote stemmentrekker - kregen in 2006 een prominente plek op onze kandidatenlijst. Samen behaalden zij ruim 1.200 voorkeurstemmen. Goed voor anderhalve zetel. Zonder deze vier kandidaten zou de PvdA in 2006 niet de behaalde vijf en een halve raadszetels (met een restzetel naar boven afgerond werden dat er zes) maar vier zetels hebben gekregen. In 2010 hebben we als PvdA - deze keer zonder de oudD’66’ers en dus geheel op eigen kracht - vijf volle zetels gehaald. Een winst van één zetel, en dat tegen de beroerde landelijke trend in! En twee zetels meer dan de lokale analisten op basis van de landelijke trend hadden voorspeld.

HARRY LEUNESSEN LIJSTTREKKER IN LANDGRAAF

Beschermende wal L’histoire se répète! Net als in 2006 werkt ook nu de landelijke trend niet in ons voordeel. En net als vier jaar geleden voorspellen de analisten dat we een zetel gaan verliezen. En net als vier jaar geleden zitten zij er ook nu weer naast. Vanwaar die overtuiging en dat zelfvertrouwen? Het antwoord op die vraag is simpel: in de tijden van de verzuiling stond de keuze van de meeste kiezers bij voorbaat vast. Je was van een bepaalde politieke kleur en dan stemde je automatisch op de partij van die kleur. En de kandidaten van die partij? Die hoefden daar niet bijster veel voor te doen. Die tijd is voorbij en daarvoor is in de plaats gekomen het tijdperk van de personificatie van de politiek. Het vertrouwen in politieke partijen heeft een flinke deuk opgelopen. En kiezers laten zich bij het uitbrengen van hun stem minder leiden door partijen en hun politieke programma’s, maar méér door het vertrouwen dat ze hebben in een

persoon. De vent maakt de tent! Bij de gemeenteraadsverkiezingen vier jaar geleden zorgde het lokale krediet van de PvdA bij de bevolking van Landgraaf voor een beschermende wal tegen de landelijke trend. Ook de afgelopen vier jaar hebben we weer hard aan de opbouw van dat lokale krediet en het onderhoud van het opgebouwde vertrouwen gewerkt. Zichtbaar, aanwezig en nabij, elke dag weer, vier jaar lang. Het vertrouwen in deze beschermingswal is daarom ook deze keer weer groot. Overmacht Landgraaf was van oudsher een CDA-gemeente. Het CDA was in het begin van de jaren tachtig in Landgraaf goed voor negen of tien van de 27 raadszetels. De historische positie van de PvdA ligt daarentegen tussen de drie en vier zetels. Vanaf 1990 neemt in Landgraaf een lokale partij met twee en later drie kandidatenlijsten aan de gemeenteraadsverkiezingen deel. Door deze overmacht (één partij met drie kandidatenlijsten en 90 kandidaten) werd het aantal raadszetels van het CDA bij de verkiezingen in 2010 teruggebracht tot drie.

De overige partijen brachten het er nog slechter vanaf: de SP twee zetels, VVD en GroenLinks beiden een zetel. En het had niet veel gescheeld of de VVD en GroenLinks waren uit de gemeenteraad verdwenen. Alleen de PvdA hield met vijf van de 25 zetels stand. Trend of geen trend,

ook op 19 maart a.s. houden wij het weer droog. Er gaat bij ons geen zetel vanaf! Nog niet misschien! Overmoed? Check onze uitslag op 20 maart!

LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

17

Raa

dsve

rkie

zing

en 2

014

De campagne voor de verkiezingen van 19 maart is nu overal in volle gang. Nog maar drie weken te gaan! Wat doen we om straks een mooie uitslag te krijgen? Drie lijsttrekkers uit verschillende windstreken vertellen in hun dagboek over de laatste loodjes. Wordt het winst, stabilisatie of verlies? Dat horen we

volgende keer, wanneer de lijsttrekkers in de slotaflevering van hun dagboek terugblikken op de behaalde resultaten.

UIT HET DAGBOEK VAN EEN LIJSTTREKKER LEO JONGEN, LIJSTTREKKER PVDA KERKRADE

HET BEGINT TE KRIEBELEN De achterliggende maand is weer veel voorbereidend werk verricht voor de campagne. Het campagneteam komt elke week bijeen. Elk lid van het team krijgt vanuit deze wekelijkse bijeenkomst zijn/haar opdrachten om verder uit te werken. De resultaten worden vervolgens plenair definitief vastgesteld. Op die manier wordt er efficiënt gewerkt. Je merkt dat in deze fase bijna militaire precisie gewenst is. Folders, flyers en advertenties en dergelijke moeten goed gecontroleerd worden alvorens de bestelling wordt doorgegeven. Bijna alle materiaal is ontvangen. We zijn tijdig begonnen om genoeg tijd te reserveren voor het contact met de inwoners, het bezoek van de weekmarkten en het flyeren. Zoals ik vorige maand heb verteld moeten we hier in Kerkrade rekening houden met carnaval. Eind januari zijn de laatste groepsfoto’s gemaakt. De kandidatenlijst heeft het fiat van het stembureau gekregen. We merken dat het begint te kriebelen. De kandidaten zijn enthousiast en zijn klaar om de straat op te gaan. De sfeer is prima. Zelf ben ik als lijsttrekker en huidig wethouder al weken allerlei bijeenkomsten in wijken en buurten aan het bezoeken. Als wethouder met een brede maatschappelijke portefeuille krijg je - als je het goed oppakt - genoeg podium om je te presenteren. Overigens moet je dit niet alleen enkele maanden voor de verkiezingen doen. Onder het motto ‘enthousiast, betrokken en benaderbaar’ ga ik mijn persoonlijke campagne voeren. Het zijn momenteel lange dagen. Naast het reguliere werk als wethouder lopen de voorbereidingen voor de campagne. Thuis hebben ze daar alle begrip voor en het hele gezin wordt ingeschakeld bij deze campagne. De PvdA in Kerkrade laat vooral zien en horen wat in de achterliggende jaren door de PvdA is gerealiseerd. Vooral de plaatselijke successen laten zien en vertellen. We laten zien waarom de PvdA in Kerkrade het verschil maakt, waarom de PvdA in Kerkrade al jarenlang die verantwoordelijkheid heeft genomen en heeft opgepakt én waarom het nu met de nieuwe taken die de gemeenten met ingang van 1 januari 2015 gaan uitvoeren zo belangrijk is dat de PvdA lokaal voor een sociaal en rechtvaardig gemeentelijk beleid gaat. Vorige keer ben ik ingegaan op het aspect werkgelegenheid. Andere thema’s waaraan de PvdA in Kerkrade prioriteit geeft zijn: de zorg en het minimabeleid. We laten zien dat wij met deze twee thema’s als PvdA Kerkrade duidelijke accenten hebben gezet en blijven zetten. Wij staan voor een solide en rechtvaardig minimabeleid, dat laten we al jaren zien en met betrekking tot de zorg kunnen we in Kerkrade trots zijn op ons Kerkraads WMO-model, dat door PvdA-wethouders al vanaf 2007 staat als een huis! We gaan ervoor: Vuur Kirchroa!

www.pvdakerkrade.nl

18

DE SLAG IS BEGONNEN Het voelt als een hele lange try-out tot woensdag 19 maart. IJsberen achter de schermen. Geroezemoes in de corridor, door de gordijnen kijken, wie is ons publiek? En komt de zaal wel vol? De première komt in zicht. De metafoor voor onze campagne. De slag om de kiezer is begonnen! De huidige fractie en de nieuwe kandidaten zijn al enige maanden een hecht team. Fractievergaderingen met de ‘nieuwelingen’ leiden al gelijk tot verhitte en interessante debatten. Nieuwe perspectieven, nieuwe ideeën. Wat een energie krijg je van het bedenken van een mooie campagne! Eigenlijk zijn we niet meer te stuiten. De ene na de andere activiteit rolt eruit. Een kleine bloemlezing. Voor onze wethouder Gregor Rensen, die na acht jaar afscheid neemt, hebben we een wethouderstournee georganiseerd. Dat heeft hij wel verdiend als steengoede wethouder op sociale zaken en sport. In het geheim hebben we momenten geblokkeerd in zijn agenda (met dank aan Diana, zijn bestuursassistente!) waarbij alleen staat hoe laat hij waar moet zijn. De rest vullen wij voor hem in. Resultaat: er kwamen 600 vrijwilligers van de welzijnsorganisatie opdraven, hij werd toegezongen door de voltallige Participatieraad, lunchte met het Platform Gehandicapten, de drie turnverenigingen gaven een demonstratie voor hem en de zwemvereniging zorgde voor een ‘warm bad’. De andere activiteiten hou ik nog even geheim, want we weten dat Gregor deze column ook leest. Met deze tournee zetten we Gregor in het zonnetje, maar laten we ook zien wat wij als partij de afgelopen periode hebben bereikt. Onze campagnecoördinator Paul van der Burg heeft nog veel meer georganiseerd. Ons centrale thema is: ‘Bouwen aan je buurt’. Onze verkiezingsmotto’s zijn ‘iedereen moet kunnen meedoen’, ‘jeugd in beweging’ en ‘ondernemen in je buurt’. Alle activiteiten zijn daaraan opgehangen. Zo hebben we een geweldige avond over jeugdwerkloosheid gehad, met de ambassadeur jeugdwerkloosheid uit Den Haag, Jane Kuldipsingh. Op zich geen feestje, die jeugdwerkloosheid, maar wel een reden om dit aan te pakken! Kamerlid Loes Ypma kwam naar ons toe voor een avond over jeugdzorg. Zij durfde de handschoen op te pakken toen ik haar kritisch mailde over haar - in onze ogen - al te positieve toon over de nieuwe Jeugdwet. We gingen met haar en met JeugdGGZ Haaglanden, de gemeente en diverse andere organisaties in gesprek, met als doel maatwerk in onze gemeente! Nog één leuke activiteit wil ik hier vermelden: als fractie sponsoren we een jonge, ambitieuze sporter uit Voorburg op weg naar de wereldtop. Judoka Do Velema is net 18 jaar geworden en nu al wereldkampioen onder de 21 jaar! We laten haar clinics geven voor de kinderen uit Voorburg-noord, een wijk waar veel achterstandsgezinnen wonen. We laten hiermee zien dat wij als PvdA niet alleen in stenen en groen investeren, maar juist in de burger! Ik hou ermee op, ik kan wel blijven schrijven over onze campagne, maar met schrijven kom je er niet. Ik moet nog debatten voorbereiden en nog een tafel en stoeltjes rood verven voor de campagne. Drukke dagen, nauwelijks thuis, en het ‘gewone’ werk gaat ook door. Maar met zo’n leuk programma en zo’n geweldig team gaat het lukken! De ‘première’ is op 19 maart! Foto Pieter Lagas

leidschendamvoorburg.pvda.nl

MARJAN VAN GIEZEN, LIJSTTREKKER PVDA LEIDSCHENDAM-VOORBURG ROEL VOGELZANG, LIJSTTREKKER PVDA OPSTERLAND

IT GIET OAN Mijn laatste dagboek voor de verkiezingsuitslag. De afgelopen periode hebben we hard gewerkt. Alle materiaal is gedrukt en de plakploeg staat klaar. In januari heb ik zelf met onze kinderen nog een weekje geskied. Politiek bedrijven en ruimte voor dit soort relativerende ervaringen geeft balans. Heerlijk! Door een uitspraak van de Raad van State over de heropening van het Polderhoofdkanaal waren we vorige week al op straat. Samen met onze buurgemeente Smallingerland en de PvdA-Statenfractie feliciteerden wij de inwoners van Nijbeets en de Veenhoop persoonlijk met hun doorzettingsvermogen. Gedeputeerde Jannewietske de Vries liep met ons mee. Tijdens onze campagnestart in Gorredijk sloeg Lutz Jacobi begin februari de kop eraf. We hebben namelijk een kop van jut gehuurd omdat we de kermis terug willen in het centrum van Gorredijk. Een symbolische actie met voldoende media-aandacht. Daarna gingen we samen met Lutz canvassen en rode rozen uitdelen. Tot de dag van de verkiezingen zijn we iedere zaterdag op straat. We hebben een eigen PvdA-kar opgetuigd. We moeten langs zestien dorpen, dus werken we vaak in twee ploegen. Ieder adres krijgt de dorpsflyer en dat geldt ook voor de laatstedagkaart. Dat is dus twee keer langs 12.000 adressen. Een hele klus. Onze primaire boodschap zal zijn: ga vooral stemmen. De gemeente wordt als eerste overheid de komende jaren alleen maar belangrijker. En als je het regelen van de zorg niet aan de markt over wilt laten, moet je als lokale politiek de lat hoog leggen. Niet alles organiseren via ondoorzichtige gemeenschappelijke regelingen maar zeker voor mantelzorg en eerstelijnszorg zelf kaders durven stellen. Misschien een moeilijk verhaal op straat tegen de achtergrond van de bezuinigingen, maar we willen als PvdA toch ook dat er in de toekomst nog goede zorg is voor onze kinderen en kleinkinderen? In regionaal verband werken we in de Wouden samen met Smallingerland, Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen. In Smallingerland en Tytsjerksteradiel zijn Nieske Ketelaar en Houkje Rijpstra al wethouder. Zij willen door. In Achtkarspelen wil Gerda Postma weg uit de oppositie en dat geldt ook voor mij hier in Opsterland. In het verlengde van ‘het gesprek van Sneek’, dat Jacques Monasch daar al een tijd presenteert, hebben wij nu ‘het gesprek van de Wouden’ bedacht en met Jacques uitgewerkt. Hij presenteert dat op 2 maart in Drachten. Drie thema’s (werk, onderwijs en mienskip/samenredzaamheid) worden uitgediept en omlijst met culturele bijdragen. Ook willen we een vervolg geven aan ‘het rode noorden’, met zondagavond 16 maart een hopelijk volle zaal in schouwburg De Lawei in Drachten. De gewestelijke besturen van de drie noordelijke provincies zetten zich samen met het partijkantoor in Amsterdam in voor de organisatie. Martin van Rijn komt in ieder geval, maar wij willen ook graag Lodewijk Asscher als spreker hebben in het kader van het noordelijke Pact van de Arbeid. De kans dat we in campagnetijd hier in Fryslân nog een Elfstedentocht krijgen neemt per dag af. Wij hoeven daar niet op te wachten. Voor ons geldt nu al: it giet oan. De eindstreep ligt op 19 maart!

opsterland.pvda.nl LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

19

DERTIEN TIPS VOOR DE COALITIEONDERHANDELIN Foto Nationale Beeldbank

Op 19 maart zijn rond middernacht de kaarten geschud. Dan is in vrijwel iedere gemeente in Nederland de samenstelling van de gemeenteraad bekend. De volgende dag neemt de grootste fractie in de gemeenteraad het initiatief om te komen tot een werkbaar programma en een college dat zich gesteund weet door een solide meerderheid van de raad. Hoe zorg je ervoor dat die onderhandelingen voor de PvdA een succes worden?

‘First things first’, is een veel gehoorde opmerking, ‘eerst verkiezingen, dan onderhandelen’. Dat klinkt logisch. In verkiezingstijd telt maar één ding: kiezers overtuigen. Anders valt er straks niets te onderhandelen. Toch zijn partijen die zich bijtijds en goed voorbereiden op coalitieonderhandelingen altijd in het voordeel. Het helpt als je weet wat je zelf wilt, wat andere partijen willen en als je weet welke cruciale afspraken moeten worden gemaakt, zeker nu er bij het organiseren van de nieuwe gemeentelijke taken op het gebied van (jeugd-) zorg en werk zoveel op het spel staat. Hoe bereid je je zo goed mogelijk voor op succesvolle onderhandelingen? Het antwoord ligt naar ons idee besloten in de volgende veertien tips. 1. BEGIN OP TIJD Onder lokale politici is de vraag ‘wie doet het na de verkiezingen met wie’ een populair gezelschapsspel. Zonder je al te veel in dit spel te verliezen, is het wel wijs in de aanloop naar de verkiezingen vast je eigen mind op te maken en informeel af te tasten welke ideeën er bij andere partijen leven met betrekking tot de collegevorming. De contouren van menig nieuw college krijgen al ruim voor de verkiezingen vorm. Steek daarom je voelhorens uit, hou de vinger aan de pols. 2. WERK AAN GOEDE PERSOONLIJKE VERHOUDINGEN Bij het vormen van coalities spelen krachtsverhoudingen een belangrijke rol. Maar lokale politiek is bovenal ook mensenwerk. Als mensen niet goed met elkaar overweg kunnen, ligt het zoeken van samenwerking niet voor de hand. Stel je zelf daarom de vraag of de persoonlijke verhoudingen met de verschillende sleutelrolspelers van andere partijen op orde zijn. Houd ook tijdens de campagne de persoonlijke verhoudingen in het oog. De wethouder van een partij die je straks mogelijk nodig hebt om een nieuwe coalitie te vormen, in de krant wegzetten als ‘leugenaar’ blijkt als het op onderhandelen aankomt doorgaans niet erg productief. 3. WEET WAT JE WILT Formuleer de inhoudelijke kern van je programma in enkele heldere punten. Belangrijk voordeel: je zorgt er op deze manier voor dat de partij binnen en buiten het stadhuis een heldere agenda en een helder profiel heeft. Zoek daarbij naar het evenwicht tussen het verwijt dat de PvdA weer terug is in de tijd van de ononderhandelbare strijdpunten, wat kan leiden tot een beeld van arrogantie, en het verwijt dat de PvdA alles slikt om maar mee te kunnen besturen, wat kan leiden tot het beeld van de eeuwige bestuurderspartij die macht belangrijker vindt dan inhoud.

20

7. KIES VOOR EEN ZO OPEN MOGELIJKE PROCEDURE Maandenlang hebben politici een appel op burgers gedaan om zich actief met de verkiezingen te bemoeien, maar de dag na de verkiezingen gaan in veel gemeenten de deuren dicht: Sorry, we hebben de komende weken even geen tijd voor u, we zijn achter gesloten deuren keihard voor u aan het werk. Dat kan ook anders. Als je als grootste partij uit de bus gekomen bent heb je grote invloed op de route die gekozen wordt bij de vorming van een nieuwe coalitie en het opstellen van een coalitieakkoord. En ook als je niet de grootste partij bent, kun je je sterk maken voor een zo open mogelijk proces. Zo werkte de gemeenteraad in Maastricht een deel van het coalitieprogramma in raadscommissies uit, waarmee de hele raad bij het nieuwe programma betrokken werd en legde de informateur in Doetinchem het onderhandelingsresultaat niet alleen voor aan de gemeenteraad, maar ook aan een voor deze gelegenheid samengestelde gemeenschapsraad met vertegenwoordigers van wijken en maatschappelijke instellingen. 8. DENK GOED NA OVER JE ONDERHANDELAAR(S) Deze vraag moet voor de verkiezingen zijn beantwoord. Het lijkt zo vanzelfsprekend dat de lijsttrekker onderhandelt. Maar is dat wel het geval? Want heeft hij tijdens de campagne niet juist het bloed vaak onder de nagels van andere partijen vandaan gehaald en willen de andere partijen dus wraak? Ligt zijn kracht wel bij onderhandelen, kan hij niet beter worden ingezet als formateur en laat je het echte onderhandelen over aan de fractievoorzitter? Gaan potentiële wethouderskandidaten onderhandelen over hun mogelijk eigen toekomstige baan en portefeuille? Moet de afdelingsvoorzitter mee naar de onderhandelingstafel of is het logischer de financieel specialist aan te laten sluiten? Allemaal vragen die eigenlijk al voor de verkiezingen moeten worden beantwoord. 9. BETREK DE FRACTIE BIJ DE ONDERHANDELINGEN Na de verkiezingen wil de nieuwe fractie er vaak vol tegen aan. Dat is goed. Maar de praktijk leert dat zeker de nieuwkomers in de fractie bij de onderhandelingen vaak nog geen centrale rol kunnen spelen. Aan de andere kant gebeurt er in het leven van de onderhandelaars in korte tijd soms zo veel dat er voor je het weet twee verschillende snelheden ontstaan. Dat kan tot irritatie en frustratie leiden waar je nog heel lang last van hebt. Realiseer je dat. En maak dus goede afspraken over de vraag hoe de fractie bij de onderhandelingen wordt betrokken. 10. ZORG VOOR GOEDE COMMUNICATIE Aan de onderhandelingstafel gaat het vaak goed. Maar na een intensieve sessie onderhandelen moeten de eigen fractie, de andere fracties en de pers worden geïnformeerd. En zeker de pers is meer geïnteresseerd in verschillen dan in overeenkomsten. Als je niet goed uitkijkt, slaagt de pers er in verschillen uit te vergroten. Maak goede afspraken over het communicatietraject. Wie informeert wie en wat wordt er gezegd. 11. ZORG VOOR RESULTAAT MET LOUTER WINNAARS

NGEN

Weet dat de onderhandelende partijen ook met een goed verhaal naar buiten moeten kunnen komen. Weet dus ook de winst voor hen te formuleren. En laat ze daarvan ook in de media de vruchten plukken. Als dat niet gebeurt, heb je er vier jaar last van. Het gaat hierbij om een dunne lijn tussen zelfverzekerd en arrogant. Een grote of onverwachte winst is daarbij soms de grootste bedreiging. Overwinningen mogen worden gevierd, maar de lijsttrekker moet wel zijn hoofd erbij houden, want er wordt scherp op hem gelet en al zijn woorden worden gewogen. Een bescheiden, ingehouden optreden, een zekere soepelheid, ook een ander wat gunnen en niet het onderste uit de kan willen, levert doorgaans het meeste politieke rendement op. 12. H  OUD ER REKENING MEE DAT JE OOK IN DE OPPOSITIE KUNT BELANDEN

4. WEET WAT ANDERE PARTIJEN WILLEN Ken de kern van hun programma. Analyseer die zorgvuldig. Weet wat voor hen van belang is, weet hoe je daar tegen over staat en bedenk welke compromissen mogelijk zijn. Op deze manier heb je het inhoudelijke speelveld van de onderhandelingen al min of meer in kaart gebracht. 5. MAAK KERNDOSSIERS In onderhandelingen spelen vaak zeer uiteenlopende zaken een rol. Zorg daarom dat er van tevoren goede dossiers worden gemaakt, waarbij ook de financiële gevolgen zichtbaar zijn. Door eigen dossiers te hebben, word je niet overgeleverd aan de ambtelijke organisatie, die - het is nooit helemaal uit te sluiten - soms een eigen agenda heeft. Inventariseer daarbij ook lokale voetangels en klemmen. Onderhandelingen lopen zelden stuk op grote, ingewikkelde beleidsdossiers, hoe ingrijpend deze ook kunnen zijn, maar bijna altijd op herkenbare lokale onderwerpen. Een zwembad dat al dan niet dicht moet, wel of geen autoverbod in de binnenstad, et cetera. Wees hier op voorbereid en denk na over voor jullie acceptabele alternatieven. Maak een apart dossier over dat wat je wilt regelen met betrekking tot de nieuwe taken die op de gemeente afkomen op het gebied van (jeugd)zorg en werk. Deze nieuwe taken raken het hart waar we als PvdA voor staan: een goede en eerlijke invulling van het sociaal domein.

Hoe graag we ook tot een nieuwe coalitie willen toetreden - wat is er mooier dan zelf aan de knoppen zitten? -, er bestaat een reële kans dat dit ondanks alle inspanningen toch niet lukt. Op dit moment neemt de PvdA in de helft van alle gemeenten deel aan het college van B&W. In de andere helft dus niet. Sla op het moment dat de PvdA buiten de onderhandelingen valt, de deur niet zo hard dicht dat deze niet meer open kan. Wellicht verandert de situatie nog gedurende het proces, maar ook als dit niet zo is heb je als toekomstig oppositiepartij belang bij goede verhoudingen. Anders sta je niet alleen tijdens het formeren van een nieuw college buitenspel, maar misschien wel vier jaar. 13. VOORKOM TUNNELVISIE Laat buitenstaanders meekijken. Vraag je te veel? Ben je juist te soepel? Wat is de beeldvorming? Gaat het tijdens de onderhandelingen alleen nog over cijfers en afkortingen of gaat het ook nog over mensen? Mensen die heel dicht op de onderhandelingen zitten, kunnen deze vragen vaak niet goed beantwoorden. Daarom is het goed om betrokken buitenstaanders te benaderen voor commentaar. Zorg ervoor dat dit mensen zijn die open en eerlijk tegen je kunnen en willen zijn. En laat dat nooit de oude wethouder of burgemeester zijn. Zij zijn vaak te veel bezig met oude beelden en vooroordelen. In plaats van onderhandelingen te winnen laten zij je vaak de vorige oorlog voeren.

6. MAAK EEN REËLE INSCHATTING VAN JE EIGEN POSITIE Is er ook een coalitie zonder de PvdA mogelijk, en hoe wordt er door andere partijen over de PvdA gedacht? In het zoeken naar een juiste balans tussen ononderhandelbare punten en zwakke knieën spelen deze vragen een belangrijke rol. Want de mate waarin je scherp kunt onderhandelen wordt voor een groot deel bepaald door de kansen van een alternatieve coalitie en de vraag of andere partijen je er al dan niet graag bij willen hebben. In sommige gemeenten waar de PvdA de laatste decennia de boventoon heeft gevoerd, is het sentiment om het de volgende periode als het maar half kan zónder de PvdA te doen, overduidelijk aanwezig. Daar tegenover staan gemeenten waar de PvdA slechts één zetel heeft maar waar men de PvdA toch graag in het college ziet terugkeren, bijvoorbeeld omdat de vakkennis en de bestuurskracht van de zittende wethouder enorm wordt gewaardeerd.

Dit artikel is een door Gert-Jan Leerink bewerkte en aangevulde versie van een door Alard Beck en Paul Depla geschreven artikel, dat in 2010 in Lokaal Bestuur verscheen. Voor meer tips en achtergrondinformatie, zie de reader ‘Slim onderhandelen’. Die vind je door in te loggen op het CLB-ledenplatform van onze website www.lokaal bestuur.nl.

LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

21

dilemma Elke maand legt Lokaal Bestuur een stelling of dilemma aan je voor. Vorige keer was dat:

NA DE VERKIEZINGEN? De afgelopen jaren heeft jullie fractie geworsteld met een lastig besluit. Het openluchtbad staat op de nominatie om gesloten te worden. Hoewel het bad maar matig wordt bezocht, heeft de aangekondigde sluiting een storm van protest veroorzaakt. Bewoners hebben duizenden handtekeningen opgehaald en een plan opgesteld om het bad zelf te gaan exploiteren. Het college heeft toegezegd dit plan op haalbaarheid te willen toetsen. Informeel heeft jullie wethouder inmiddels aan de fractie laten weten dat het bewonersinitiatief helaas geen haalbare kaart is. De technische installatie van het bad is zo goed als afgeschreven. Openhouden kan alleen als er de komende jaren fors wordt geïnvesteerd en dat geld is er simpelweg niet, ook niet in de plannen van de bewoners. Om gedoe tijdens de verkiezingen te voorkomen oppert hij om, hoewel het onderzoek eigenlijk klaar is, de raad extra tijd te vragen om het bewonersplan goed te kunnen beoordelen. Hiermee wordt het besluit over de verkiezingen getild. Goed idee?

Auke Zoethout, raadslid Delfzijl Geen twijfel mogelijk. Geen goed idee! Principe en politieke praktijk gaan hier hand in hand. Meegaan met de suggestie van de wethouder gaat zich, hoe dan ook, tegen je keren. Een slechte boodschap moet je altijd direct brengen. Verkiezingen of geen verkiezingen. Het zijn niet alleen de wethouder en ik die weten dat het onderzoek is afgerond en dat de resultaten bekend zijn. De kans dat de resultaten voor de verkiezingen op straat komen te liggen is levensgroot. Het thema zal ongetwijfeld

een prominent onderwerp zijn in de campagne en de verschillende verkiezingsdebatten. Er is dan altijd wel iemand die uit de school klapt en zelf zou ik het er ook moeilijk mee hebben. We zijn er voor het eerlijke verhaal, toch? Pia Poelman, raadslid in Grootegast Als de huidige fractie al jaren met dit lastige besluit worstelt, dan moet zij vóór de verkiezingen een helder besluit nemen. Duidelijk en transparant aangeven en uitleggen waar, in dit geval,

de knelpunten liggen. Hoewel duizenden mensen protesteren, maken maar weinig mensen gebruik van deze voorziening. Investeren is onmogelijk, financieel niet haalbaar, dus moet het bad gesloten worden. Je kunt dit niet over de verkiezingen heen tillen, want je moet je verantwoordelijkheden niet afschuiven. Als we eerlijke politiek willen bedrijven en dicht bij de burger willen staan moeten we ook moeilijke besluiten durven nemen. De mensen verwachten dit van ons en respecteren dat ook. Lodewijk Bergsma, raadslid Wijk bij Duurstede Zwemmen in ons land is een basisvoorziening. Alle kinderen moeten tijdens de basisschoolperiode een zwemdiploma behalen. Voor ouderen, mensen met een beperking en gewoon als sport hoort zwemmen in hetzelfde rijtje thuis als voetballen, atletiek en hockey, en verdient dus ook financiële steun. Geen goed idee om de resultaten van het onderzoek later bekend te maken en vragen achteraf over wanneer het onderzoek al bekend was bij het college moeten vermeden worden. Bekend maken, maar tegelijk laten weten dat dit nog niet het einde van het zwemmen in de gemeente betekent. Ga in gesprek met het comité van bewoners en geef aan dat je wil meezoeken naar andere mogelijkheden. Als je tenminste vindt dat zwemmen belangrijk genoeg is. Denk daarbij aan samenwerking met buurgemeenten -misschien het vervoer meebetalen? Kijk ook naar initiatieven van particulieren. Zelf hebben wij bijvoorbeeld onlangs in een buurgemeente naar zo’n initiatief gekeken. Een goed verkiezingsitem dus.

Rob de Geest, raadslid Deventer Wat mij betreft is het over de verkiezingen tillen geen goed idee. Mensen en andere fracties zijn niet gek en voelen best aan dat iets strategisch doorgeschoven wordt, zeker zo vlak voor verkiezingen. Als je met een kritische blik hebt gekeken en het blijkt een reëel verhaal van B&W over een matig bezocht zwembad, oude installaties en te forse investeringen, dan moet je dat ook durven vertellen. Je zult ongetwijfeld mensen teleurstellen maar met goede argumenten kun je ook anderen overtuigen van een verstandig en integer besluit. Probeer daarnaast als fractie gewoon goed mee te denken over andere haalbare alternatieven voor de mensen die een zwembad willen houden. Ik denk dat dit verstandiger is dan het opzichtig over de verkiezingen heen schuiven van een moeilijk onderwerp. Dat is kortetermijnwinst waarmee je mensen voor de langere termijn verder van je verwijdert.

Commentaar van Gert-Jan Leerink Er lijkt geen enkele twijfel: het over de verkiezingen heen tillen van dit besluit is geen goed idee. We gaan tenslotte voor het eerlijke verhaal, en de mensen zijn niet gek, toch? Dat de praktijk weerbarstiger is dan de leer blijkt uit deze eerlijke reactie die we ook kregen: ‘Ik was even in verwarring want had het idee dat het hier om een voorbeeld gaat dat werkelijk speelde binnen onze fractie en gemeente’. De kiezer voor de verkiezingen bestoken met mooie plannen en vervelende besluiten over de verkiezingen heen tillen, gebeurt al zolang er verkiezingen gehouden worden. Houd hierbij altijd in het achterhoofd dat verkiezingen meer nog dan om de inhoud draaien om de vraag wie je vertrouwt. Wie dat vertrouwen kwijtraakt, verliest meer dan een zwembad.

Volgende maand dit dilemma:

Omdat je als oud-raadslid en -wethouder nog altijd veel bekendheid binnen de gemeente geniet, heeft het afdelingsbestuur je gevraagd als lijstduwer de laatste plek in te nemen op de PvdA-kandidatenlijst. Je hebt ja gezegd tegen dit verzoek, uiteraard niet met de bedoeling daadwerkelijk terug te keren in de gemeenteraad. Nu, tegen je eigen verwachting in, blijkt dat je als lijstduwer voldoende stemmen hebt behaald om daadwerkelijk terug te keren in de raad, slaat de twijfel toe. Het afdelingsbestuur en de lijsttrekker beroepen zich op de volgorde van de democratisch door de afdelingsvergadering vastgestelde lijst. Maar uit de stad en in de krant klinken heel andere reacties. Het woord ‘kiezersbedrog’ is al gevallen. Wat doe je? Stuur je reactie (maximaal 150 woorden) en foto vóór de verkiezingen naar: [email protected]

REACTIES WELKOM

DIGITALE CAMPAGNEWINKEL HOOGEVEEN

Wil je reageren op wat je in deze Lokaal Bestuur leest? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat je mailtje uiterlijk maandag 17 maart in ons bezit is, dan kunnen wij het in het aprilnummer plaatsen. Alleen kopij die betrekking heeft op de verkiezingsuitslag mag later worden ingeleverd, en wel uiterlijk zaterdag 22 maart. Je kunt je bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, email: [email protected] De sluitingsdatum voor het meinummer is woensdag 9 april.

HERSTEL Het artikel ‘Wie is er bang voor het spook van de jeugdwerkloosheid?’ in het vorige nummer was niet geschreven door Harriët van Domselaar maar door Jurjen Sietsema. En bij de foto van Rode Ondernemer Remco Boas (artikel ‘Over een muis in de tuin, een paaltjesnota en regelcoaches’) ontbrak de naam van de fotograaf: Katja Mali. Onze excuses! LOKAAL

Jaargang 38 nummer 2 Februari 2014

BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

NIEMAND OP DE BANK! In Hoogeveen heeft de PvdA met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen een digitale campagnewinkel geopend. Op die manier kan iedere geïnteresseerde 24/7 informatie krijgen over het PvdAverkiezingsprogramma en de kandidaten. ‘We vinden het belangrijk dat de inwoners van Hoogeveen altijd bij ons terecht kunnen voor informatie,’ vertelt kandidaat-raadslid Stan van Eck. ‘Via de winkel kan iedere belangstellende zich uitvoerig laten informeren over waar de PvdA voor staat en waar ze zich mee bezighoudt. Om optimaal bereikbaar te zijn, hebben we gekozen voor een winkel die altijd open is. We hoeven op deze manier in een tijd van crisis ook geen duur pand te huren en in te richten.’ De Hoogeveense PvdA-winkel is te vinden op www.pvdawinkel.nl. Wel even zelf koffie zetten en een koekje pakken!

Lokaal Bestuur lees ik iedere keer opnieuw met veel belangstelling. Het artikel ‘Niemand op de bank!’ van Auke Blaauwbroek, Jacqueline Kalk en Theo Maas in het themanummer over werk sprak mij zeer aan. Inderdaad, zelfs THEMANUMMER in de PvdA hoor je het wel eens zeggen: ze HET WERKT! moeten maar eens met hun luie kont van de bank komen. Als vrijwilliger bij de Voedsel3 bank Millingen zie ik dat het bij een groot aantal klanten van de Voedselbank ontbreekt 4 aan structuur in hun leven. Daar zou meer aandacht voor moeten zijn. Daarom is het goed als mensen die in de bijstand zitten, betrokken worden bij wat er in de samenleving gebeurt. Zo komen ze op andere gedachten en krijgen ze weer structuur in hun leven. Veel mensen zijn nu onbemiddelbaar en krijgen geen enkele kans meer om mee te doen, zij worden aan de kant geschoven. De PvdA heeft als slogan ‘Iedereen telt mee’, ook deze mensen dus. Dat zou het uitgangspunt moeten zijn bij het ontwikkelen van beleid. De sleutelrol van de PvdA

DIEDERIK SAMSOM

PARTICIPATIEWET

2014-02 LB Februari 2014.indd 1

5 Vijf tips voor wethouders

HANS SPEKMAN

Interview met Jetta Klijnsma

Henk Kregting Raadslid in Millingen aan de Rijn

22

Negen lokale successen

HET WERKT!

ROOD ONDERNEMEN

7 Ervaringen uit de praktijk

12

14-01-14 10:44

uit de kamer

INTUSSEN OP Verzameld door Leonie Wildeman

Foto Jan de Roos

TON LANGENHUYZEN BELEIDSMEDEWERKER TWEEDE KAMERFRACTIE TEL. 070-3182792, [email protected]

WOONOVERLAST

W

oonoverlast is een hardnekkig probleem dat het leven van mensen danig kan verpesten. Het kan zo erg zijn dat sommige bewoners gaan verhuizen of zelfs gezondheidsklachten krijgen. Er zijn al veel mogelijkheden om buren die hun buurtgenoten het leven zuur maken aan te pakken. Dat varieert van het voeren van overleg, het geven van waarschuwingen, het hanteren maatregelen uit de APV tot zelfs het sluiten van een woning of opzeggen van de huur. Voor huurders zijn deze vergaande maatregelen beter inzetbaar dan bij woningeigenaren. Vanwege het recht op eigendom is tegen die laatste groep moeilijker op te treden. Maar of het nu een huurder of een woningeigenaar is: het sluiten van een woning is een zwaar middel dat pas ingezet kan worden als de situatie feitelijk al uit de hand gelopen is. Ahmed Marcouch vindt dat er behoefte is aan een lichter middel dan het sluiten van een woning. Een middel dat eerder kan worden ingezet om escalatie te voorkomen. Marcouch wil daarom dat de burgemeester de wettelijke mogelijkheid gaat krijgen om een hardnekkige overlastgever tijdelijk uit zijn huis te zetten. Iemand die bij herhaling ernstige overlast voor zijn buren veroorzaakt én niet vatbaar is gebleken voor overleg, waarschuwingen en dergelijke moet door een burgemeester bijvoorbeeld voor een periode van tien dagen met een verlengingsmogelijkheid tot vier weken uit zijn huis gezet kunnen worden. De uithuisplaatsing van plegers van huiselijk geweld is hierbij het voorbeeld In die periode raakt de overlastgever hopelijk wel doordrongen van het feit dat hij zich voortaan beter moet gaan gedragen en kan hij daarvan overtuigd worden door anderen. Deze maatregel hoeft niet alle inwoners van een woning te betreffen maar kan op de specifieke overlastpleger(s) worden gericht. Marcouch heeft inmiddels een initiatiefwet op dit punt aangekondigd.

ALCOHOLLEEFTIJD 18 JAAR

K

amerlid Marith Rebel vroeg staatssecretaris Van Rijn van VWS om te reageren op berichten dat sommige gemeenten niet van plan zouden zijn om de (per 1 januari jl. verhoogde) leeftijd van 18 jaar als de minimumleeftijd waarop iemand alcohol mag drinken, niet te handhaven. Van Rijn antwoordde dat gemeenten zelf prioriteiten mogen stellen als het om de frequentie of locaties van controle gaat. Daarmee kunnen zij zelf invullen hoe streng zij de regels controleren. Maar dat wil niet zeggen dat gemeenten van de leeftijdsgrens van 18 jaar mogen afwijken of een overgangsperiode mogen introduceren. Dat betekent ook dat horecagelegenheden die vanaf 1 januari toch alcohol aan jongeren beneden de 18 jaar verkopen, gewoon strafbaar zijn. De gemeente Katwijk, de enige gemeente waarvan bekend is dat die een overgangsregeling voor zichzelf in het leven had geroepen, heeft die weer ingetrokken.

TOPINKOMENS

O

ALS DE UITSLAG BINNEN IS… In het volgende nummer, dat verschijnt op 5 april, besteden we uiteraard uitvoerig aandacht aan de verkiezingsuitslag. Hebben jullie een opmerkelijk resultaat behaald? Meld het ons snel, zodat we het nog in dat nummer kunnen meenemen. Ook foto’s van bijvoorbeeld de laatstedagacties en de uitslagenavond zijn welkom. Zorg dat je stukje/foto uiterlijk zaterdag 22 maart in ons bezit is! Je kunt het sturen naar eindredacteur Jan de Roos, [email protected] Alvast dank voor je medewerking, en voor nu: veel succes met de laatste campagnedagen!

nlangs voerde de Kamer overleg met minister Plasterk over de aanpak van topinkomens in de (semi-)publieke sector. De Wet Normering Topinkomens die sinds vorig jaar in werking is getreden, moest al weer worden aangepast. Namens de PvdA voerde Manon Fokke het woord. Het probleem dat zij al eerder via schriftelijke Kamervragen aan de orde had gesteld, kwam ook tijdens dit debat aan de orde. Het gaat om het probleem dat op basis van de wet gemeenten niet in staat zijn om topinkomens bij instellingen die grotendeels uit lokaal gemeenschapsgeld worden gefinancierd, aan te pakken. Gemeenten die proberen via het subsidiebeleid eisen aan topinkomens te stellen, stuitten bij de rechter op bezwaren. Fokke ondersteunde de gemeenten die de topinkomens van publiek gefinancierde bestuurders willen aanpakken. Wat haar betreft zijn bewegingen om van onderop topinkomens te matigen een goede aanvulling op het rijksbeleid. De minister had al eerder aangegeven met de VNG in gesprek te willen gaan over de mogelijkheden die gemeenten op dit gebied hebben. Samen met de ChristenUnie en het CDA diende Manon Fokke een motie in om er voor te zorgen dat decentrale overheden meer vrijheid krijgen om eigen bezoldigingsnormen te stellen bij gesubsidieerde instellingen. Daarvoor moet de Algemene wet bestuursrecht worden aangepast. De minister zal de Kamer nog dit voorjaar laten weten hoe hij deze decentrale overheden op dit punt gaat helpen.

LOKAAL BESTUUR / MAART 2014

23

de achterkant

< Oude Glorie Jong Talent > Gesprekken met voormalige PvdA-bestuurders uit gemeente en provincie over toen en nu, en met jonge PvdA’ers over politiek en toekomst. TEKST EN FOTO: JAN DE ROOS

Een mooier Sinterklaascadeau had hij niet kunnen wensen. ‘Gisteravond gekozen als lijsttrekker van PvdA Lopik!’, twitterde hij op 5 december. ‘Loop al een week te springen van enthousiasme. Heel veel zin in de campagne.’ Als ik hem vertel dat hij bij de komende gemeenteraadsverkiezingen ook nog eens de jongste van alle PvdA-lijsttrekkers is, straalt Rik Dekker. ‘Het is natuurlijk vreselijk spannend om als 23-jarige tot lijstaanvoerder te worden gekozen, terwijl je geen ervaring hebt als raadslid. Doodeng eigenlijk. Maar gelukkig loop ik hier al vier jaar mee als schaduwfractielid, dus een onbeschreven blad ben ik nou ook weer niet.’ Plattelandsgemeente Rik woont nog bij zijn ouders thuis, in een nieuwbouwwijk aan de rand van Lopik. De 14.000 inwoners tellende gemeente ligt net boven de biblebelt en is landelijk bekend door de grote zendmast, al staat die sinds de herindeling van 1989 op het grondgebied van IJsselstein. Rik studeert rechten in Amsterdam. Zijn vriend Robert woont in Utrecht. Samenwonen zit er (nog) niet in. ‘Als ik straks wordt gekozen, ben ik natuurlijk aan Lopik gebonden. Het is hier erg moeilijk om een starterswoning te vinden - bouwen voor jongeren is één van de PvdAspeerpunten. En Robert vindt Lopik maar een gat. Ik vind dat dat nogal meevalt. We zijn een echte plattelandsgemeente. Er zou meer openbaar vervoer mogen zijn, maar verder hebben we redelijke voorzieningen, ook op het gebied van recreatie.’ Als ik vraag of zijn ouders ook politieke bondgenoten zijn, begint hij te lachen. ‘Nee, bepaald niet. Ze begrijpen niet wat ik toch met die PvdA heb.’ Riks vader is een notaris die om gezondheidsredenen moest stoppen met zijn werk, zijn moeder is huisvrouw. ‘Als we het over politiek hebben, loopt het gauw te hoog op, dus we hebben afgesproken om dat niet te vaak te doen. Waar ik wel blij mee ben, is dat mijn ouders altijd hebben benadrukt dat je zelf je weg moet vinden. Of ze straks op me gaan stemmen? Ik weet het echt niet.’ Ik vraag het ze daarom zelf. Moeder wil alleen kwijt dat ze erg trots is dat Rik het zo ver heeft geschopt, vader dat hij tot de jaren zeventig een overtuigd PvdA’er was. Bij Rik zelf ontstond de politieke belangstelling al vroeg. ‘In groep 7 van de basisschool hadden we een jeugdgemeenteraad. Als 10-jarige leek het me mooi om burgemeester te worden, hoewel ik smid of valkenier ook wel aardig vond. Aan het einde van de middelbare school volgde ik al Kamerdebatten op tv. Tijdens mijn studie heb ik me aangemeld voor het opzetten van een jeugdraad voor Lopik. PvdA-wethouder Jan Kooijman nodigde me uit om twee dagen met hem mee te lopen. Dat was een ontzettend leuke ervaring. In 2010 heb ik me aangemeld als lid van de PvdA. Ik kwam in de WMOraad, schreef stukjes voor de PvdA-jongerenkrant en werd schaduwfractielid. Voor de begroting van 2013 heb ik de PvdA-amendementen geschreven, die zijn bijna allemaal aangenomen. Als jurist houd ik ervan dingen nauwkeurig te formuleren en dat is bij amendementen natuurlijk belangrijk.’

24

RIK DEKKER (23)

Kleine fractie In Lopik heeft de PvdA twee van de vijftien raadszetels. De zittende raadsleden Fien van Oostrom en Ilse Bergstra stoppen ermee om persoonlijke redenen. ‘Maar ze hebben me verzekerd dat ze me de komende periode zullen steunen. Ze lopen al heel lang mee. Ik heb veel van hen geleerd, net als van onze wethouder Wim Perlot.’ Het CDA is in Lopik met vijf zetels de grootste partij, gevolgd door de VVD met vier. ChristenUnie en SGP hebben ieder twee zetels. Het college bestaat behalve uit de PvdA nog uit CDA en ChristenUnie. Dat de christelijke partijen hun stempel op de politiek drukken, is duidelijk bij zaken als winkelsluiting op zondag en het ambtsgebed, maar ook bij de jeugdzorg. ‘De wethouder van de ChristenUnie wil bij het zoeken van professionele

Wethouder Wim Perlot, raadslid Fien van Oostrom, nr. 3 op de lijst Ron van den Burg en lijsttrekker Rik Dekker bezoeken De Weide en De Akker.

aanbieders en hulpverleners nadrukkelijk ook instellingen met een christelijke signatuur betrekken. Wij vinden dat als PvdA niet nodig. Ook over het ambtsgebed verschillen we van mening. In het verleden heeft de PvdA daar formeel bezwaar tegen gemaakt, maar in 2010, toen de ChristenUnie in het college kwam, is dat niet meer gebeurd. Hoe het de komende raadsperiode zal gaan, weet ik niet. Als het gebed wordt uitgesproken zal ik uit respect wel gaan staan, maar meebidden is niet aan de orde. Ik vind dat je godsdienst en politiek gescheiden moet houden.’ Op sociaal gebied kan de PvdA in Lopik rekenen op een onverwachte bondgenoot: de VVD. ‘Die richt zich hier in haar programma net als wij nadrukkelijk op zorg en welzijn. Ze wijken daarmee af van de landelijke VVD-campagneboodschap.’ Speerpunten ‘In de verkiezingscampagne hebben wij drie speerpunten. Kernzorg is voor ons het belangrijkste punt. We bedoelen daarmee: goede buurtzorg in de negen kernen van onze gemeente. We willen de bewoners zelf daar nadrukkelijk bij betrekken, zij weten immers het beste wat er speelt en wat er nodig is. Verder zetten we in op starterswoningen voor jongeren. Bij het gemeentehuis willen we

graag een laagbouwflat met appartementen voor jongeren realiseren. Ons derde speerpunt is dat we de buurtraden in de kernen eigen budgetten willen geven waarmee ze bijvoorbeeld zelf de speeltuin kunnen onderhouden. Je vergroot op die manier de betrokkenheid en kunt mensen er ook beter op aanspreken.’ De PvdA Lopik is maar klein. ‘We hebben 23 leden. Samen met Oudewater en Montfoort vormen we Lopikerwaard, dat 93 leden telt. Het budget dat we voor de campagne hebben gekregen van ‘Amsterdam’, moesten we over de drie gemeenten verdelen. Ik vind dat niet eerlijk. Voor Lopik hebben we maar 400 euro in de campagnekas, daar kun je niet veel mee. Maar we zijn eind januari vol enthousiasme aan de campagne begonnen met een canvasactie in De Akker en De Weide, dat hier geldt als een achterstandswijk. De reacties van de mensen waren over het algemeen positief. Er zijn geen deuren dichtgesmeten. Maar je merkt ook wel dat sommige bewoners last hebben van de drie O’s: onverschilligheid, onzekerheid over hun baan en een onveilig gevoel door vandalisme in de wijk. Dat zijn wel punten waar we als PvdA meer aandacht voor moeten hebben.’ Ambitie Riks ambitie is om van de PvdA Lopik een levendige afdeling te maken. ‘Daar ga ik me de komende vier jaar voor inzetten. Dit jaar hoop ik ook mijn studie af te maken. Daarna wil ik graag aan de slag als wetgevingsjurist op een Haags ministerie. Op termijn wil ik Tweede Kamerlid worden. Je kunt dan een bijdrage leveren aan het veranderen van de samenleving, en als jurist lijkt het me prachtig om bezig te zijn met het maken van wetten.’ Is er ook nog tijd voor hobby’s? ‘Sinds mijn veertiende ben ik jeugdvolleybalscheidsrechter geweest, maar daar ben ik vorig jaar mee gestopt. Ik kreeg steeds meer moeite met de spelverruwing. Nu concentreer ik me helemaal op die andere grote hobby: de politiek.’ Hendrik Jacob (Rik) Dekker Geboren op 21 oktober 1990 te Utrecht Opleiding: Atheneum CSG Willem de Zwijger Schoonhoven (2002-2008), studie rechten Universiteit van Amsterdam: bachelor Bèta-Gamma (2008-2011), master International and European Law (vanaf 2011), Staats- en Bestuursrecht (vanaf 2012) Werk: zittingsgriffier Centrale Raad van Beroep (sinds 2012) Politiek: Banningleergang (2010) en Jan Schaperleergang (2013), lid steunfractie PvdA Lopik (sinds 2010), bestuurslid/campagnecoördinator (sinds 2011), organisatie jeugddebatten (2010-2012), lijsttrekker PvdA Lopik (2014) Hobby’s: volleybalscheidsrechter (2003-2012), secretaris Wmo-raad Lopik/adviserend lid Adviesraad Sociaal Domein (2009-2013) Twitter: @Rik_Dekker