LOKAAL BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 36 nummer 3 Maart 2012

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

NIET BlIND uITvoEREN WAT DEN HAAG WIl Interview met Hans Spekman

4

WATERovERlAsT

Praktijkvoorbeeld Kapelle

BuRGEMEEsTERs

Tips van ervaren rotten

DRuk, DRuk, DRuk?

8

Wel of niet van de partij?

3

INTEGRITEIT

De rol van provincie en waterschap

11 Saami Akrouh

6

JoNG TAlENT

12

Kalk

TE VROEG PIEKEN? Foto Bert Beelen

Foto Paul Rapp/WFA

JACqUELINE KALK

LOKAAL BESTUUR

Volgens de laatste peilingen is de SP de grootste oppositie­ partij. Emile Roemer wordt door de pers dan ook steevast benaderd als leider van de oppositie. Misschien verklaart dat wel het gedrag van SP’ers die vooral op een aantal dossiers ongekend hard en gemeen uithalen. Nationaal en lokaal. Af en toe lijkt het op kattengedrag: eerst aardig zijn, een beetje spinnen en je laten aanhalen en dan toch nog uithalen. Aan de andere kant heeft het ook iets weg van winnaarsgedrag, maar dan voordat de wedstrijd is geëindigd. Bij voetbal zie je dit ook vaak, met 2 ­ 0 voorstaan en uiteindelijk toch met 2 ­ 3 verliezen, of het goed doen op het NK maar bij het WK uit vorm zijn. Te vroeg pieken dus. Vroeg pieken kent risico’s. Hoe houd je je piekmoment vast tot het ogenblik dat er gekozen moet worden. Charly Luske was de gedoodverfde winnaar van The Voice of Holland maar verloor de finale van een outsider. Als je vroeg piekt ben je voor veel mensen interessant, maar je wordt voor hen ook steeds interessanter om hun pijlen op te richten. Bij de SP zie je dat ook gebeuren. De berichten in de pers over de dogmatische partijlijn en het niet mogen leveren van interne kritiek zijn daar slechts enkele voorbeelden van. De SP is altijd een dogmatische partij geweest. Eind jaren zeventig was haar standpunt ten aanzien van vrouwen­ emancipatie en participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt voor mij dé reden om nooit met die partij in zee te gaan. Het is nu bijna niet meer voor te stellen maar in die tijd zag de SP

arbeidsparticipatie van vrouwen vooral als een bedreiging voor de banen van mannen. Vrouwen dienden hun ambities terzijde te schuiven totdat de werkloosheid onder de mannelijke helft opgelost was. In het noorden, waar ik toen woonde, was die werkloosheid ongekend hoog. Inmiddels heeft de SP natuurlijk afstand genomen van dit type denkbeelden. Maar de starre opvattingen die zij heeft over bijvoorbeeld het pensioenenstelsel en het ontslagrecht herinneren mij daar wel weer aan. Een partij die zich links noemt, maar die weinig begrip toont voor veranderingen die noodzakelijk zijn om ook voor toekomstige generaties wonen, werk en inkomen te bieden. En die generaties zijn niet eens zo ver weg. Wij zetten daar als PvdA een ander verhaal tegenover. Juist in een tijd waarin steeds meer mensen de gevolgen van de crisis aan den lijve ondervinden, is er meer behoefte aan een betrouwbaar verhaal. Een verhaal waarin de goede dingen in redelijkheid worden gezegd en niet een verhaal waarin maar wordt vastgehouden aan wat was en is geweest. Juist als je baan op de tocht staat, je hypotheekrente moet worden bijgesteld, de zorgpremie weer op de deurmat ligt, heb je zorgen. Maar je weet ook dat dingen gaan veranderen, dat niet alles kan blijven zoals het was. Dat is een verhaal wat mensen begrijpen, daar heb je geen panelonderzoek voor nodig. Wel een goed verhaal, nog steeds gebaseerd op onze idealen van solidariteit en spreiding van kennis, macht en inkomen.

colofon

Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na toestemming.

BASISLAYOUT

ABONNEMENTEN

Stan Wagter / Ronald Koopmans

Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur.

REDACTIE

VORMGEVING

Hans Alberse (voorzitter), Ruud Fokkens, Cathrijn Haubrich, Pierre Heijnen, Aukelien Jellema, Fanida Kadra, Jacqueline Kalk, Nico Portegijs, Kim Putters, Nicole Teeuwen, Lobke Zandstra. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

Jos B. Koene, Amsterdam

Jaargang 36 nummer 3 Maart 2012

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

LOKAAL BESTUUR NIET BLIND uITvOEREN WAT DEN HAAG WIL Interview met Hans Spekman

WATERSCHAP

Praktijkvoorbeeld Kapelle

BuRGEMEESTERS

Tips van ervaren rotten

DRuk, DRuk, DRuk?

8 Wel of niet van de partij?

3

INTEGRITEIT

Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar.

Samen met de provincie

5-6

11 Saami Akrouh

6

JONG TALENT

12

Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak.

EINDREDACTIE

Omslagfoto Hans Spekman zwaait naar het PvdA-congres, dat hem koos tot nieuwe voorzitter. Foto Stijn Rademaker/HH

UITGAVE

Centrum voor Lokaal Bestuur van de Partij van de Arbeid, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. ISSN: 0167-0980 36e jaargang no. 3

2

secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur

Jan de Roos SECRETARIAAT

Leonie Wildeman Postbus 1310 1000 BH Amsterdam Tel. 0900-9553, e-mail: [email protected]

MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER

Jan Blom (Dilemma), Jan Chris de Boer, Paul Bordewijk, Bert Cremers, Annebeth Evertz, Rob de Geest (In de politieke keuken) Jacqueline Kalk (Column), Ton Langenhuyzen (Uit de kamer), Matthijs van Muijen (In memoriam), Kirsten Verdel, Agnes Wolbert (Afgevaardigde) PRODUCTIE EN DRUK

MediaCenter, Rotterdam

Voor niet-leden € 30,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 0900-9553. INTERNET

Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op Internet: http://www.lokaalbestuur.nl KOPIJ

Reacties en bijdragen naar: [email protected]

INTEGRITEIT KAN NIET zONDER OPENBAARhEID Foto Nationale Beeldbank

‘Amerikaanse toestanden, waarbij politieke tegenstanders elkaars integriteit voortdurend betwisten, moeten wij hier zien te voorkomen’, schreef Pierre Heijnen in het december­ januarinummer van Lokaal Bestuur. Annebeth Evertz toetst zijn opvatting aan de hand van haar ervaringen als (inmiddels oud­)raadslid in de Zeeuwse gemeente Kapelle. Het is vlak voor mijn afscheid als raadslid in de gemeente Kapelle als mij geruchten bereiken dat privébelangen van een wet­ houder zijn vermengd met zijn werk als wethouder. De aan­ leiding hiervoor is dat hij het verzoek van de tennisvereniging voor een specifieke laag op de tennisbaan, Tennisrood, heeft af­ gewezen. Een laag in Tennisrood is te duur. Gravel is goedkoper. Daarbij concurreert de tennis­ vereniging oneigenlijk met het Racketcentrum, omdat op banen met Tennisrood langer in het sei­ zoen gespeeld kan worden. Het gerucht gaat dat het Racketcen­ trum een zakelijk contact van de wethouder is. Ik schrik hiervan. In Kapelle hebben de wethouders een part­ time dienstverband. Naast het wethouderschap vervullen zij nog andere werkzaamheden. De desbetreffende wethouder heeft een administratiekantoor en doet blijkbaar de boekhouding van het Racketcentrum. Ik besluit samen met de fractie van ChristenUnie in de komende raadsvergadering vragen te stellen. Dit heeft resul­ taat. Voorafgaand aan de verga­ dering wordt het dossier aan een andere wethouder overgedragen. In de raadsvergadering wordt alsnog gevraagd of het gerucht klopt dat de wethouder de admi­

nistratie voor het Racketcentrum deed. Ik verwacht gedraai, maar het wordt direct bevestigd. Er is geen sprake van belangen­ verstrengeling, maar de schijn is gewekt. Dit is fout, maar het dos­ sier is nu overgedragen aan een collega­wethouder. Niets meer aan de hand. Zwaardgevecht Ik ben chagrijnig. Dit had ik niet voor mijn afscheid als raadslid gewild. Ik houd niet van inciden­ tenpolitiek, die integriteitkwes­ ties als belangenverstrengeling nu eenmaal betreffen. Ik beschik over te weinig machtshonger om mensen publiekelijk uit te schakelen. Dat voelt niet goed. In het december­januarinummer van Lokaal Bestuur stelde Pierre Heijnen dat integriteit niet als politiek wapen mag worden ge­ bruikt. ‘Amerikaanse toestanden, waarbij politieke tegenstanders elkaars integriteit voortdurend betwisten, moeten wij hier zien te voorkomen’, schreef hij. Ik ben het met hem eens. Maar…poli­ tiek is een machtsspel. Caesar werd op 15 maart in het jaar 44 voor Chr. nog letterlijk door zijn opponenten met het zwaard ver­ moord in de vergadering van de Senaat. 2000 jaar later zie ik Ne­ derlandse politici niet meer met zwaarden de politieke vergade­

ring betreden, dat wordt wat te bloederig. Nee, we zijn in de loop van de tijd beschaafder gewor­ den. Bij dictatoriale regimes worden politiek leiders nog ver­ moord bij een machtsovername. In democratische samenlevingen verloopt de overname van macht vrediger door verkiezingen. De verliezende oud­politici kunnen rustig en zonder bloedvergieten de politieke arena verlaten.

De wethouder overleefde het debat, beschadigd en met een gele kaart van de PvdA. Controle Toch hebben alle democratische politici een machtig wapen in handen: De reputatie van de opponent beschadigen. Wilders beheerst dit zwaardgevecht tot in de puntjes. Waarschijnlijk afgekeken van de Amerikaanse politiek. Het noemen van de leider van de sociaaldemocraten bij de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer als ‘een bedrijfspoedel van Rutte’ was een uitgekiende zet. Daar heeft hij lang over moeten nadenken,

maar het resultaat is er ook naar. Het betitelen van de sociaalde­ mocraten als zwak beschadigt hun reputatie. Welke kiezer stemt nu op een zwakke partij? Integriteitkwesties gaan over gedragingen van hoogmoedige politici. Politici die bij gebrek aan controle vinden dat zij recht op van alles hebben. Daar is in hun ogen niets mis mee. Ze heb­ ben immers grote opofferingen gebracht, hard gewerkt voor de gemeenschap en ze verdienen het beste. Hun positie levert hen allerlei contacten op die hen bewieroken in de hoop mee te delen in hun macht. Belangen­ verstrengeling ligt op de loer. En waag het niet er iets over te zeggen. Je krijgt hun toorn over je heen …totdat er ruchtbaarheid aan wordt gegeven. De Franse politicus Stauss Kahn viel van zijn voetstuk door onge­ wenste seks met een kamermeis­ je in een hotelkamer in New York. Gerd Leers stapte op als burge­ meester van Maastricht, nadat de gemeenteraad het vertrouwen in hem had opgezegd. Hij had zijn ambt had gebruikt om een vakantiewoning te verwerven. Dit gebeurde pas nadat deze ge­ dragingen in het in het openbaar besproken werden. Openbaar­ heid en integriteit kunnen niet zonder elkaar. Openbaarheid is de controle op integer handelen. Zo ook in Kapelle. Toen ik in het openbaar vragen stelde, werd er gehandeld. Maar waar ligt de grens? Wob-verzoek Het publieke zwaard wordt bij integriteitkwesties nu eenmaal gebruikt; het kan niet anders. De nuance in dit soort debat­ ten is helaas ver te zoeken. Het gaat niet meer over de inhoud,

maar over gedragingen van hoogmoedige politici, die hun gedrag normaal vinden. Het openbare debat, het publieke zwaard, wordt gebruikt om deze politici fijntjes te wijzen op het oorspronkelijke doel van de poli­ tiek, namelijk het dienen van de democratie met haar spelregels. Eenmaal teruggewezen, houdt het zwaardgevecht wat mij be­ treft op. Het onnodige inhakken is gelijk aan het zwaardgevecht van Wilders, en daar pas ik voor. Amerikaanse toestanden in Ka­ pelle? Na mijn afscheid kwam de betreffende wethouder opnieuw in opspraak. Een van zijn klanten werd verdacht van witwasprak­ tijken. De wethouder zelf was geen verdachte. Allerlei geruch­ ten over zijn klantenbestand circuleerden. De (nieuwe) PvdA­ fractie besloot een Wob­verzoek in te dienen voor openbaarma­ king van de klantenlijst. Stof genoeg dus voor discussie in de toch altijd harmonieuze gemeen­ teraad van Kapelle. De wethou­ der overleefde het debat; bescha­ digd en met een gele kaart van de PvdA. De spelregels van de democratie gelden ook in deze kleine gemeente, die mij dierbaar is, dankzij het openbare debat.

ANNEBETh EVERTz FRACTIEVOORZITTER PVdA In ZEELAnd

LOKAAL BESTUUR / MAART 2012

3

‘PROBEER ER ALTIJD EEN PVDA-STEMPEL OP TE zETTEN’

Foto Stijn Rademaker/HH

Hans Spekman: ‘We moeten durf en bravoure tonen en met z’n allen dezelfde kant op werken’

Met meer dan 80 procent van de stemmen kozen de PvdA­leden Hans Spekman tot hun nieuwe partijvoorzitter. Een groot vertrouwen dus, dat een stevige basis biedt voor de ambitieuze plannen die de Utrechter heeft voor de hervorming van de partij. Lokaal Bestuur sprak hem op zijn eerste dag op het partijbureau in Amsterdam, waar hij – zoals we inmiddels weten – liefst zo snel mogelijk weg wil. Eén van de speerpunten uit je voorzitterscampagne was het be­ halen van 100.000 leden. Kan dat wel in een tijd waarin het vereni­ gingsleven juist erg afkalft? ‘Het begint allemaal met menta­ liteit. Wíl je het echt? Veel poli­ tieke partijen leggen zich neer bij het feit dat hun ledenaantallen alleen maar naar beneden gaan. Ik heb niks met dat defaitisme.’ Veel mensen vragen zich af waarom ze lid zouden moeten worden van een politieke partij. Ze willen weten wat een lidmaat­ schap ze te bieden heeft. ‘Het is andersom. Wij vragen iets van hén. We hebben de inbreng van leden nodig om elkaar sterk te maken. We hebben ze nodig om scherpe debatten te kunnen voeren, om meer invloed te kun­ nen hebben op de politieke ac­ tualiteit. Ik wil niet dat we leden gebruiken om slechts eens per vier jaar een verkiezingsprogram­ ma mee samen te stellen, maar om samen vooruit te komen. In de lokale politiek lijken politici zich soms iets te vaak te verstop­ pen voor de leden. Ik wil juist dat

KIRSTEN VERDEL FREELAnCE JOURnALIST

4

de leden betrokken worden bij wat er speelt. Afdelingen die dat goed organiseren, daar bruist en wervelt het, dat merk je meteen.’ Dat levert dus allerlei voordelen op? ‘Uiteraard. Hoe meer leden er zijn, hoe sneller bestuurders en volksvertegenwoordigers weten wat er bij hun achterban speelt. Nogmaals, we moeten het samen met de leden doen. Leden merken feilloos of ze gebruikt worden door politieke partijen of dat hun inbreng er daadwerkelijk toe doet.’ Je kijkt ook naar Luik bij de plan­ nen, waarom? ‘In Luik lag de Parti Socialiste van Elio di Rupo lange tijd op z’n gat. Di Rupo wist dat in korte tijd om te draaien. In no time heeft hij een trots zelfbewustzijn we­ ten te kweken dat tot in de fijnste aders van de stad doorwerkte. Als er nu iets gebeurt, weet zijn partij het als eerste. De PS telt alleen al in Luik 20.000 leden. Dat heeft deels te maken met een ei­ gen ziektekostensysteem dat ze

zijn gestart. Ik ga dus graag het gesprek met de Waalse socialis­ ten aan om te leren van de lessen van Luik! De potentie is er ook in Nederland. In veel grote steden zijn 200 tot 250 mensen erg actief binnen de PvdA. Maar als je dan ziet dat bij de verbouwing van een voetbalkantine 400 mensen komen helpen om de boel op te knappen, dan weet je dat er een nog veel groter potentieel zit. Die potentie moeten wij weer durven raken. Daarbij kijk ik niet naar de vraag ‘wat kan er niet’, maar naar de vraag ‘hoe kan het wel.’ Wat is er nodig om als partij de volgende verkiezingen te winnen en wat denk je daar zelf aan te doen? ‘Bravoure, durf en met z’n allen dezelfde kant op werken. Dat is wat er qua mentaliteit nodig is. Inhoudelijk zijn we ook bezig met een nieuwe koers. Samen met de Wiardi Beckman Stichting wordt gewerkt aan dat verhaal, dat komt nog voor de zomer. Daarnaast moeten we nieuwe vergezichten schetsen. Visie op de lange termijn dus, zodat we daar een positieve draai aan kunnen geven. Ik wil niet dat ‘het einde van de geschiedenis’ van Fukuyama uitkomt. We hebben dat zelf in de hand. Op het meest internationale niveau, maar ook op het allerlokaalste niveau. Dat begint bij onszelf met wethou­ derssocialisme.’ Vind je in dat kader dat ‘de Rode familie’­gedachte moet herleven, of zie je liever iets anders als bindmiddel? ‘Veel mensen hebben niet zoveel gevoel bij het begrip ‘de rode familie’. De jonge generatie partijleden kent het niet eens. Maar ik houd erg van clubgevoel. De partij moet bruisen, het moet

gezellig zijn, met goede opleidin­ gen en plezier.’ Hoe denk je de (politieke) afstand tussen de Randstad en de rest van Nederland te kunnen over­ bruggen? ‘Politiek gezien staan wij als PvdA dichter bij de regio’s dan dit kabinet. Dit kabinet doet geen drol aan regionale werkge­ legenheid. Er zijn grote proble­ men met leegloop en werkloos­ heid in bijvoorbeeld Friesland, Oost­Groningen en de mijnstreek in Limburg. De grootste werkge­ ver in Oost­Groningen is nu het wsw­bedrijf! Dit kabinet doet niets aan het stimuleren van re­ gionale economie. De PvdA kiest precies andersom: wij trekken daar wel geld voor uit.’ Hoe kijk jij naar linkse samen­ werking? ‘Ik geloof dat die van onderop moet groeien en sterker moet worden. Er zijn mooie lokale voorbeelden van samenwerking met GroenLinks en de SP, maar ook met D66 en het CDA. Lokale CDA’ers zijn vaak behoorlijk links en progressief. Ik juich samen­ werking toe, zolang we maar laten zien dat we sociale keuzes maken die financieel solide zijn.’ Binnen de partij zet je zwaar in op ombudsteams. Is het gevaar daarvan niet dat die teams individuen gaan helpen, in plaats van dat we ervoor zorgen dat iedereen geholpen wordt? Zit er ook niet het risico van cliënte­ lisme aan vast? ‘Nee. De PvdA en ombudswerk zijn er altijd op gericht om men­ sen sterker te maken, niet om ze afhankelijk te houden. Wat ik belangrijk vind bij ombudswerk is dat we altijd kijken of dat­ gene wat voor Jantje geldt niet

ook voor Pietje en Marietje zou moeten gelden. Een voorbeeld: in Utrecht moest een meneer door herstructureringsplannen verhui­ zen. Maar bij zijn nieuwe woning was nog geen invalidenparkeer­ plek. Die man was radeloos. We hebben toen niet alleen hem ge­ holpen, maar er ook voor gezorgd dat de beleidsregels over dit soort zaken zo werden aange­ past dat invalidenparkeerplekken voortaan aanwezig móeten zijn voordat iemand door herstructu­ rering verhuisd mág worden.’ Zijn er al veel ombudsteams actief? ‘Ik heb het vijf jaar geleden voor­ gesteld vanuit de Tweede Kamer, twee mensen aangenomen om het een kickstart te geven en er zijn inmiddels 130 ombudsteams actief. Ik hoop dat het er 400 worden.’ Vind je dat gemeenten zich moe­ ten of mogen verzetten tegen Haagse wetten waar ze het niet mee eens zijn? ‘Ik vind dat je niet zomaar blind alles uit moet voeren wat uit Den Haag komt. Je moet altijd zoeken naar wegen om er een PvdA­ stempel op te zetten. Neem Utrecht bijvoorbeeld: ouders met kinderen die meer dan 110% verdienen, krijgen eigenlijk niks extra van het Rijk, maar onze PvdA­wethouder Rinda den Besten heeft geregeld dat ze toch een bijdrage krijgen om te sporten of met cultuur kennis te maken. Ik ving zelf asielzoekers op terwijl dat van Verdonk niet mocht. Ik zie niet zo snel een grens. De PvdA moet nooit de partij van ‘regels zijn regels’ wor­ den. Zo werkt het ook niet in de praktijk, kijk maar hoe sommige regels uitpakken als je ze rigide zou volgen: soms krijgen men­

in memoriam

afgevaardigde

Meta Peeters 1961 – 2012 Op 3 januari overleed Meta Peeters, deelraadslid voor de PvdA in Rotterdam Charlois, aan de gevolgen van kanker. Ze is 50 jaar oud geworden. Ik leerde Meta voor het eerst kennen tijdens het canvassen in 2009, toen zij ­ ondanks haar gebrek aan ervaring ­ huis aan huis ging uitleggen waarom de PvdA de juiste partij was. Meta werd in maart 2010 deelraadslid en al meteen bleek dat ze uit het juiste politieke hout was gesneden. Ze beschikte over eigenschappen die belangrijk zijn voor een volksvertegenwoordiger. Ze was actief, ging naar veel bijeenkomsten en luisterde goed naar wat mensen naar voren brachten. Ze observeerde goed wat ze tegenkwam in haar omgeving, of dat nu in de bibliotheek was, bij een wijkbijeenkomst of bij de supermarkt. Ze was nieuwsgierig en bovendien erg hartelijk. Meta was druk met de organisatie van de fractie, waarvan ze secretaris was. Ze dacht mee in een werkgroepje over het jeugdbeleid in de deelgemeente, wat uiteindelijk leidde tot een kadernota jeugd, die de raad in juni vorig jaar

sen het advies om maar te gaan scheiden, want dan komen ze in aanmerking voor de zorgtoeslag. Dat is toch absurdisme? Je moet altijd blijven kijken wat de effec­ ten van regels op de mensen zijn.’ Er gaan stemmen op om provin­ cies samen te voegen en water­ schappen op te heffen. Wat vind jij? ‘Ik volg gewoon het verkie­ zingsprogramma daarin. Dat is volgens mij ook mijn taak als voorzitter.’

Alleen al in Luik heeft de PS 20.000 leden! zoiets moet ook in Nederland kunnen Hoe belangrijk vind jij het dat een PvdA­wethouder een partij­ politiek profiel heeft? Vind je dat het mogelijk moet zijn dat een PvdA’er in het college zit, terwijl de fractie in de oppositie zit, zoals in Harlingen? ‘Dat vind ik wel heel moeilijk hoor. Ik vind dat wethouders er op een zetel van de PvdA zitten, dankzij de kiezer. Dan is het raar om in oppositie én college te zitten. Verder vind ik dat je als wethouder een partijpolitiek profiel móet hebben. Je werkt immers namens de PvdA op de zetels van de PvdA. Primair ook voor de kiezers van de PvdA, maar natuurlijk wel in dienst, of beter gezegd: ten dienste van de gemeente.’ Wat verwacht je van onze PvdA­ burgemeesters? En hoe denk jij over de ‘Bewust Partijloze Bur­ gemeester’, waarvoor de Haar­

AGNES WOLBERT

aannam. Toen had Meta in verband met haar ziekte al het grootste deel van haar werkzaamheden opgezegd. Ze bleef ondanks de tegenslagen positief en vol humor. Haar politieke werk combineerde ze met een drukke baan op een advocatenkantoor, waar ze soms tot acht uur ’s avonds zat te werken aan dossiers voor een van de advocaten. Toch klaagde ze nooit over werkdruk of over de moeilijke combinatie met haar raadslidmaatschap. Bovenal was ze bijna tot het laatst toe mantelzorger, waarbij ze haar 89­jaar oude vader verzorgde die bij haar woonde en waarmee ze nog een uitstapje naar Kopenhagen maakte. Toen ik haar vlak voor kerst in het hospice opzocht, was ze opgewekt. Gewoon blijven doen, was haar credo. Jammer dat we niet langer van haar talenten hebben mogen genieten. Matthijs van Muijen, namens de PvdA Rotterdam Charlois

lemse PvdA­burgemeester Bernt Schneiders onlangs pleitte? ‘Ik heb altijd zelf burgemeesters een soort gecastreerde politici gevonden. Anders dan in de rol van wethouder ben je altijd het uithangbord van de gemeente. Je krijgt de portefeuille die overblijft na de collegevorming. Het geeft je allemaal net een andere posi­ tie. Aan de andere kant: als een burgemeester het goed doet is dat ook goed voor ons en als een burgemeester faalt kost ons dat ook wat. Hoe Paul Depla optrad na die verzakking van het win­ kelcentrum in Heerlen, dat vond ik wel geweldig. Dat was geen PvdA­daad, hij liet daar gewoon zien een goede burgemeester te zijn.’ Het lokale bestuur is het funda­ ment onder de PvdA als geheel. Hoe denk jij dat fundament een sterkere positie in de partij te geven? ‘De leden zijn het fundament van de partij, niet de lokale democra­ tie! Ik heb alleen wel het diepe besef dat het oude wethouders­ socialisme in een nieuw jasje gegoten zou moeten worden. Dat zou een enorme winst kun­ nen zijn. Dat betekent dus: geen wethouders meer die zeggen ‘daar ga ik niet over’. Als het on­ derwijs in je gemeente niet goed genoeg is, dan probeer je het te verbeteren. Ook als officieel het schoolbestuur erover gaat en niet de gemeente. Je kunt dat doen door niet alleen macht, maar ook invloed te gebruiken. Lodewijk Asscher doet dat bijvoorbeeld met het onderwijs in Amsterdam. Als je die cultuur weer krijgt, waarin politici verantwoordelijk­ heid nemen en zich niet indek­ ken maar juist op zoek gaan naar oplossingen, dan kunnen we echt het verschil maken.’

Is een probleem daarbij met alle bezuinigingen nu niet vaak dat er simpelweg geen geld bij ge­ meenten is om sommige proble­ men aan te pakken? ‘Waar een wil is, is een weg. Vaak is er wel geld, maar wordt dat niet gericht ingezet. Schoolbe­ sturen potten momenteel veel geld op en gemeenten doen er weinig gerichts mee of zijn bezig met grote nieuwbouwplannen. Je kunt ook in simpele dingen investeren: luchtkwaliteitssyste­ men in schoolgebouwen bijvoor­ beeld. Het is vooral een kwestie van alle neuzen dezelfde kant op krijgen en ergens voor willen en durven gaan.’ Tot slot een persoonlijke vraag. Voor Vrij Nederland ben je voor het eerst in pak op de foto ge­ gaan. Waarom draag je eigenlijk nooit pakken? ‘Ik wil altijd mezelf kunnen blij­ ven. In dat VN­interview legde ik al uit dat ik één keer een pak aan heb gehad, bij een onder­ zoek van de Universiteit Utrecht. Zij wilden weten of politici in pak meer worden vertrouwd. Ik bleek meer te worden vertrouwd door de rechtse partijen en door GroenLinks. Gezagsgetrouwe partijen kennelijk! Mijn opa moest als landarbeider altijd zijn pet afnemen voor de hoge heren. Anders kreeg hij geen werk. Daar komt mijn aversie vandaan denk ik. En weet je, ik vind het ook echt niks. Ik gleed bijna uit op die schoenen die ze me voor dat VN­interview hadden aangeme­ ten. Kijk maar eens op die foto!' (Google­afbeeldingen: trefwoord Hans Spekman VN)

ZOndER ZORg? Vijf jaar geleden werd de Wmo van kracht, dus moeten we de vraag maar eens stellen of de wet eigenlijk al een succes is.

W

ethouder Jantien Kriens van Rotterdam noemde de Wmo al snel ‘onze buurtwet’. Otwin van Dijk uit Doetinchem, ook Wmo­wethouder van het eerste uur, spreekt van zijn ‘sociale integratiewet’. Eén ding is zeker: de Wmo heeft de gemoe­ deren vaak hoog doen oplopen. Dat kwam in het begin vooral door de aanbestedingen van de thuiszorg. Ik herinner me uit die periode bus­ sen vol verzorgenden op het Plein in Den Haag. Zij werden bedreigd met ontslag of gevraagd als alfahulp verder te werken. De meeste vrouwen kozen daar dan toch voor. Ze kwamen immers al jarenlang bij ‘hun’ bejaarde cliënt over de vloer. Liever zelf in onzekerheid dan te vertrekken bij hun oudjes. Sterke vrouwen, maar wel het slachtoffer van de harde concurrentie in de thuiszorg. Slachtoffer van gemeente­ lijke aanbestedingen op de laagste prijs, in plaats van op kwaliteit. Zij verloren hun baanzekerheid. Anderen bleven in dienst maar gingen tot drie schalen in salaris achteruit. Gemeenten hebben gelukkig geleerd van hun fouten en zijn overge­ gaan op meer sociaal aanbesteden. Ze zijn bovendien beter gewor­ den in het bedenken van creatieve oplossingen door combinaties van wonen, werk, welzijn en zorg. En na de tussentijdse wetswijziging zijn ongeveer 10.000 alfahulpen weer in dienst gekomen op een vaste baan, omdat de tarieven die de gemeenten wilden betalen, flink ste­ gen. Is de Wmo op dit punt een succes gebleken? Vanuit het oogpunt van de kostenbeheersing zeker. Gemeenten ble­ ken voor honderden miljoenen goedkoper ingekocht te hebben dan de zorgkantoren voordat de Wmo er was. Maar tegen welke prijs? De meeste hulp in de huishouding heet inmiddels geen ‘zorg’ meer. Veel thuiszorgorganisaties bieden het niet meer aan, er is voor hen geen eer meer aan te behalen. Het is eerder schoonmaak dan ‘hulp met een signaleringsfunctie’. Dat heeft gevolgen. De eerste gemeen­ ten die deze ‘zorg’ niet meer vergoeden, zijn al gesignaleerd. Zij vinden dat schoonmaak niet behoort tot het domein ‘meedoen’ en dat de gemeente daar dus geen taak heeft. Dat is een zorgelijke ontwik­ keling. Als deze trend zich door zou zetten en mensen zelf huishoude­ lijke zorg moeten gaan regelen en betalen omdat het tot schoonmaak is geworden, dan kun je de overheveling nauwelijks meer een succes noemen. Gelukkig zijn gemeenten ook met andere zaken in de weer geweest. Met een stevige aanzet tot het welzijnswerk, meer aanwezig in buur­ ten en wijken. In het ondersteunen van mantelzorgers, in het stimu­ leren meer samen te werken over de beroepsgrenzen heen, bijvoor­ beeld met de wijkverpleegkundige. Meer gericht op het onderstrepen wat mensen wél kunnen, in plaats van wat er allemaal niet meer lukt. Succesvol in het bestrijden van claimgedrag van burgers, in het stimuleren van collectieve oplossingen waar dat kan en het aanbie­ den van individueel maatwerk waar dat moet. Dat is volgens mij een stevig succes van de invoering van de Wmo. Maar we zijn er nog niet. Door de bezuinigingen van het kabinet­ Rutte en de overheveling van de begeleiding uit de Awbz naar de Wmo liggen er grote uitdagingen. De medewerkers in de zorg moeten daarvan niet opnieuw de rekening krijgen. De tarieven zakken, de indicaties worden kleiner en de alfahulp lijkt via de alfacheque­ constructie populairder dan ooit. Allemaal begrijpelijk, maar een herkenbare sociaaldemocratische keuze voor de mensen die het werk moeten doen, leidt tot een fatsoenlijk tarief, zodat vrouwen zich kunnen verzekeren tegen ziekte en arbeidsonge­ schiktheid en een pensioenregeling kunnen betalen. En tot slot nog dit: Laten we op voorhand ervoor zorgen, dat straks na de overheveling vanuit de Awbz naar de Wmo het tarief voor de begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking of met psychiatrische problemen, niet net zo erodeert als het tarief voor de huishoudelijke zorg. Want dat zou ertoe kunnen leiden, dat er een nieuwe groep medewerkers in de zorg wordt gevraagd voor minder salaris te gaan werken, een andere functie te aanvaarden of als zzp’er verder te gaan. Ik roep onze wethouders en raadsleden op dat niet te laten gebeuren: goede zorg voor kwetsbare mensen, begint bij gekwalificeerde en betrokken medewerkers in de zorg. Ze worden schaars, dus koester ze!

LOKAAL BESTUUR / MAART 2012

5

DRIE BALLEN IN DE LUChT Foto Jan de Roos

Marieke Moorman in gesprek met jonge PvdA-raadsleden. Links Nicole Teeuwen.

‘Misschien moeten we dan maar een datingbureau beginnen’, grapt CLB­beleidsmedewerker Margriet Visser. Ze reageert op een uitspraak van de Tilburgse wethouder Marieke Moorman, die stelt dat een goede partner onmisbaar is als je het wethouderschap van een grote stad wilt combineren met een gezin en een sociaal leven. Iedere politicus weet het: voortdurend drie ballen in de lucht houden is soms om gek van te worden. Daarom kwamen jonge PvdA­politici tijdens een CLB­netwerkbijeenkomst op het PvdA­ congres in Den Bosch hun licht opsteken bij ervaren bestuurders. Onder leiding van Margriet Visser en het Haagse raadslid Lobke Zandstra wisselden ze praktijkervaringen uit en spraken ze over oplossingen. ‘Ik heb met mijn partner afgesproken dat we niet meer mailen in bed.’ Vijf jonge vrouwen en één man schuiven aan bij Marieke Moorman (41) en haar Houtense collega Nicole Teeuwen (47). Ze willen allemaal graag een ant­ woord op die prangende vraag: ‘Hoe doe jij dat nou?’ Maar eerst schilderen beide wethouders hoe ze in de politiek zijn beland. Kraambed Moorman, raadslid in Tilburg sinds 2002, herinnert zich het begin van haar wethouderschap nog als de dag van gisteren: ‘In 2006, ik was hoogzwanger, haal­ den we bij de gemeenteraads­ verkiezingen een fantastisch re­ sultaat; elf van de 39 zetels. Een week na de verkiezingen beviel ik van mijn eerste kind. Aan mijn kraambed kwamen twee PvdA­ wethouders, die vroegen of ik de

JAN DE ROOS EIndREdACTEUR LOkAAL bESTUUR

6

derde wethouder wilde worden. Ik vond dat een fantastische kans en heb samen met mijn partner besloten die ook te grijpen.’ Een hectische periode in haar bestaan begon, want in de jaren daarna moest de drukte op het stadhuis worden gecombineerd met de komst van nog een kind. ‘Dat zet je sociale leven enorm onder druk, natuurlijk. Ik moet eerlijk toegeven, dat de spontani­ teit wel een beetje is verdwenen uit mijn bestaan, want je moet al­ les plannen. Aan de andere kant: ik heb nu één baan waarop ik me kan concentreren. Als raadslid heb je én je raadswerk en vaak nog een baan of studie erbij. Ik woon dicht bij het stadhuis, dat scheelt ook tijd. Ik probeer elke avond thuis te eten, dat lukt drie keer in de week. Op woensdag­

middag ben ik thuis bij mijn kin­ deren. Iedereen op het stadhuis weet dat. Het fijne is dat drie van mijn mannelijke collega’s dat óók doen. Thuis ben ik dan wel telefonisch bereikbaar, maar alleen voor dringende zaken. En ja, als het erop aankomt, moet je als wethouder wel in staat zijn al het andere uit je handen te laten vallen.’ Geen spijt Nicole Teeuwen kwam in 2002 in Houten in de raad. Vier jaar later werd ze lijsttrekker. ‘Ik was toen directeur van een welzijnsinstel­ ling en had drie jonge kinderen. Ook wij boekten een prachtige uitslag en gingen van drie naar zeven zetels. En dat voor een ge­ meente waar het CDA vroeger 90 procent van de stemmen haalde! Toen er ruimte bleek voor een tweede PvdA­wethouder, heb ik mezelf de vraag gesteld: ‘Ga ik mezelf bescheiden opstellen, of ga ik ook meedoen als wethou­ der? Ik heb toen gekozen voor een wethouderschap in deeltijd. Dat was erg onverstandig, want in de praktijk werk je al gauw full time. Toch heb ik geen moment spijt gehad van het wethouder­ schap. We konden ons verkie­ zingsprogramma uitvoeren en voor het eerst gingen we in Hou­ ten bij de verkiezingen boven de landelijke PvdA­curve scoren. Ik vind dat je de kans moet grijpen als je wethouder kunt worden. Toen mijn kinderen nog klein waren nam ik ze overal mee naar toe. Nu zijn ze ouder en hoeft dat niet meer.’ Herkenbaar De raadsleden die hun oor te luisteren leggen bij Marieke en Nicole hebben zelf ook moeite om hun politieke werk te com­ bineren met hun privéleven. De

één studeert nog en is single, de ander heeft een drukke baan buiten de eigen gemeente, weer en ander heeft een eigen bedrijf en jonge kinderen. Als zich dan de kans voordoet om wethouder te worden, wordt het een moei­ lijke afweging. Red je het wel? Je bent veel van huis en vaak in de avonduren ook nog aan het werk. Voor je het weet is je sociale leven tot nul gereduceerd. ‘Ik heb naast mijn raadslidmaat­ schap een baan van veertig uur in de week. Als ik thuis kom, ben ik vaak erg moe. Het is uiterst

ze kwamen aan het kraambed vragen of ik wethouder wilde worden lastig om je sociale leven op peil te houden. Je merkt in je omgeving soms onbegrip,’ vertelt een van hen. Als je single bent, heb je er zelf ook alle huishou­ delijke klussen bij, zoals koken en schoonmaken. ‘Neem dan een hulp, adviseert een ander raadslid, ‘je moet het jezelf ook een beetje gemakkelijk maken.’ Een probleem is ook, dat je door je drukke leven niet overal op af kunt stappen. ‘De ouderen in onze fractie kunnen dat wel, en dan voel ik me soms schuldig.’ Ook daar is een mouw aan de passen. ‘Maak zoiets bespreek­ baar in de fractie. Je kunt best tot een goede taakverdeling komen en je hoeft heus niet overal bij te zijn.’ Net zo min als je 24 uur per dag je mail hoeft te checken. ‘Ik zat zelfs ’s nachts in bed nog te mailen’, bekent een raadslid. ‘Nu ben ik daarmee gestopt. Met mijn partner heb ik afgesproken

dat er alleen in de woonkamer nog wordt gemaild.’ Moeilijk doen Marieke en Nicole vinden dat vrouwen toch vaak te moeilijk doen als ze wethouder kunnen worden. ‘Maak je niet kleiner dan je bent. Vrouwen willen altijd voor 100 procent zeker weten dat ze het kunnen. Mannen hebben daar veel minder last van, die doen het gewoon. Die maken zich ook minder zorgen over ‘hoe combineer je dat nou’. Moorman: ‘Die vraag wordt ten onrechte bijna altijd alleen aan vrouwen gesteld. Daar ben ik eerlijk gezegd een beetje pissig over.’ In sociaal opzicht blijft dat wethou­ derschap wel een valkuil, geven beiden toe. ‘Ik moet vaststellen, dat mijn sociale omgeving nu vooral bestaat uit partijgeno­ ten,’ zegt Nicole Teeuwen. Bij Marieke Moorman is daar minder sprake van, maar ook zij ziet het gevaar van het opdrogen van je vriendenkring. ‘Als je wethouder­ schap ophoudt, loop je de kans dat je ook een hoop vrienden kwijt bent.’ Aan het slot van de bijeenkomst komt de hamvraag weer even te­ rug: wat houdt jullie op de been? Het antwoord is eenvoudig: praat met elkaar over de problemen die je tegenkomt en hoe je die kunt oplossen. Marieke en Nicole heb­ ben daar een goede vorm voor gevonden. ‘Wij zitten al zes jaar in een intervisiegroep, waarin we het regelmatig ook over dit soort dingen hebben. Dat helpt enorm. Als we bij elkaar zijn geweest, komen we weer helemaal opge­ laden thuis.’

in de keuken van

uit de kamer

Rob de Geest raadslid in Deventer

TON LANGENhUYzEN

dEn hAAg

nIEUWELIngEn

Het is verleidelijk en gemakkelijk om te denken dat als je de ene raad hebt zien vergaderen je ook wel weet hoe het bij andere gemeenteraden werkt. Niets is minder waar. Deventer is Den Haag niet en de ene raad is de andere dus niet. Dat bleek wel toen ik eind januari een raadsvergadering bijwoonde van de Haagse gemeenteraad. Van een gemeentehuis uit 1662 naar een gemeentehuis uit 1995. Het verschil in gebouw en jaren bleek groter dan de verschillen in de wijze van vergaderen, debatteren en besluiten, maar verschil is er. Het is echt even een blik in een andere politieke keuken. Zo vaak woon ik geen vergadering van andere gemeenteraden bij. Sterker nog, het aantal keren dat ik dit wel deed bleek zich, bij wat graafwerk in mijn geheugen, te beperken tot slechts één. Een drukke baan in Den Haag en een vol raadslidmaatschap maken dat ook vrijwel onmogelijk. Tijd voor activiteiten buiten de eigen gemeente is schaars en wat heb je bij andere, vreemde gemeenteraden te zoeken? En dat terwijl een bezoek aan een andere raadsfractie en raadsvergadering in een duidelijk andere gemeente een aantal interessante inzichten oplevert, zo bleek. Met open armen werd ik ontvangen door mijn Haagse collega’s. Via collega­ raadslid Lobke Zandstra werd ik in de gelegenheid gesteld om zowel de fractievergadering van de PvdA als de daaropvolgende raadsvergadering bij te wonen. Er volgde een gastvrije ontvangst door de fractie onder leiding van Jeltje van Nieuwenhoven. De raadsagenda was goed gevuld met een behoorlijke diversiteit aan onderwerpen en een berg moties tijdens de vergadering. Den Haag heeft een complexe gemeenteraad, zo merkte ik al snel. Het is een raad met een groot aantal eenmans­ en tweemansfracties op een totaal van 13 fracties. En het is naast Almere de enige gemeente met een PVV­fractie. Een behandeling van een initiatiefnota over dierenwelzijn, een eenvoudig klinkend bestemmingsplan en een gevoelig onderwerp zoals de bouwvergunning voor georganiseerde huisvesting van Oost­Europese gastarbeiders kan dan een stevige maar boeiende raadsvergadering opleveren. Opvallend vond ik dat Hagenezen voorafgaand aan de raadsvergadering de raad nog konden toespreken over de geagendeerde onderwerpen. Iets wat in Deventer in de raadsvergadering zelf niet mogelijk is. Dat is dan al gebeurd bij de behandeling van een onderwerp in de politieke markt (een soort commissie) en heeft dan mogelijk nog bijgedragen aan standpuntbepaling. De Haagse werkwijze vind ik opmerkelijk omdat de standpunten van de fracties op dat moment in de raad al ingenomen zijn. Het zal de burger goed doen om zijn woordje te kunnen doen voor een voltallige raad, maar de vraag is wat het de mensen echt oplevert als de standpunten al vastliggen. Daarnaast viel mij de felheid van de debatten op. Het bleek een raads­ vergadering waar retoriek en stevige debattaal niet gemeden werden, met name vanuit de oppositie. In Deventer houden we van een stevig debat, maar de sfeer is zelden grimmig en het debat veelal fair. De inbreng van een enkele oppositiefractie in de Haagse raad was op momenten persoonlijk en fors qua toon, ook richting het college. Het zorgt er ongetwijfeld voor dat het vinden van overeenstemming of compromissen op onderwerpen gedurende de raadsbehandeling moeilijker wordt. De toon kan immers van grote invloed zijn op de samenwerkingsbereidheid tussen fracties. Daaruit kan ook afgeleid worden dat sommige oppositiepartijen, zoals de PVV, hier ook nadrukkelijk niet naar op zoek zijn. De show leek voor het resultaat te gaan. Mijn avondje observeren van een collega­raad was nuttig. Ondanks dat het moeilijk is om concreet nieuwe dingen mee te nemen naar een andere gemeente, geeft het inzicht in hoe divers de werkwijze van raden kan zijn. Wellicht dat het in de toekomst, bij een evaluatie van de werkwijze van de Deventer raad, ideeën oplevert als ik terugdenk aan mijn bezoek aan de politieke keuken van 070.

Er zijn twee nieuwe gezichten in de fractie. Jeroen de Lange volgde Hans Spekman op en heeft de portefeuille ontwikkelingssamenwerking. Myrthe Hilkens vervangt de zwangere Sharon Dijksma. Zij doet economisch beleid en neemt tijdelijk van Jetta Klijnsma kunst en cultuur over. Diederik Samsom verruilt zijn milieuportefeuille voor die van asiel en immigratie.

Vind jij het ook leuk om een kijkje te nemen in de politieke keuken van een andere gemeente, provincie of waterschap (groot of klein, dichtbij of verder weg) en wil je daarover een column in Lokaal Bestuur schrijven? Stuur dan een mailtje naar de eindredactie, [email protected]

g

ehandicaptenparkeerbeleid Voor mensen met een beperking levert vervoer vaak een pro­ bleem op. Zij zijn óf afhankelijk van anderen óf moeten extra kosten maken om van a naar b te komen. Voor de mensen die hun vervoer zelf kunnen regelen is een gehandicaptenparkeer­ kaart een belangrijk hulpmiddel. Minister Spies (BZK) antwoordt op kamervragen van Jetta Klijnsma dan ook terecht dat ‘een ruimhartig gratis gebruik van parkeerplaatsen voor mensen met een beperking bijdraagt aan hun mobiliteit’. Helaas lijken steeds meer gemeenten terug te komen op dat gratis gebruik. Onder druk van bezuinigingen en blijkbaar toenemende fraude met de kaart, vragen gemeenten ook van houders van een gehandicaptenparkeerkaart parkeergeld. Het gevolg is dat gehandicapten meer kosten moeten maken. Bovendien nemen de verschillen tussen gemeenten en hun gehandicapten­ parkeerbeleid toe. Een kaarthouder die van de ene naar de andere gemeente wil rijden weet vaak niet van te voren waar hij aan toe is. Deze problemen waren een aantal jaren geleden al aanleiding voor het toenmalig PvdA­kamerlid Marjo van Dijken om door middel van een initiatiefwet gemeenten te bewegen tot het invoeren van het gratis parkeren voor houders van een gehandicaptenparkeerkaart. Die wet sneuvelde in de Eerste Kamer, vooral omdat een krappe meerder­ heid van de senatoren vond dat de wet de gemeentelijke autonomie teveel aantastte. Ook de minister vindt dat het aan gemeenten zelf is hoe zij hun gehandicaptenparkeerbeleid vorm geven. Wel is er in opdracht van het ministerie een landelijke database geopend waar gemeenten hun uitgegeven kaarten kunnen registreren ten behoeve van het voorkomen van fraude. Helaas maken slechts 20 gemeenten gebruik van die database. De database, die ook bedoeld was om informatie te verschaffen over welk gehandicaptenparkeerbeleid een gemeente voert, heeft op deze wijze geen nut. Wellicht is het weer tijd voor een nieuwe poging om tot een goed en uniform gehandicaptenparkeerbe­ leid te komen?

F

ouilleren De Tweede Kamer is net begonnen met de behandeling van een wetsvoorstel dat de mogelijkheden voor fouillering moet uitbreiden. Het gaat om de preventieve fouillering, waarmee in risicogebieden mensen gefouilleerd kunnen worden op last van de officier van justitie als de kans bestaat dat als gevolg van wapenbezit de openbare orde bedreigd wordt. De voorgestelde wijziging hierin is dat bij afwezigheid van de officier van justitie de opdracht voor fouillering ook door de hulpofficier van justitie (meestal een politie­ medewerker) mondeling moet kunnen worden gegeven. Dat bevor­ dert de snelheid. Daarnaast krijgt de burgemeester de bevoegdheid om in acute, onvoorzienbare situaties een gebied voor twaalf uur tot risicogebied te verklaren, ook zonder dat daarvoor een bevoegdheid in een verordening is opgenomen. Ahmed Marcouch vindt dat het instrument van preventief fouilleren een belangrijke bijdrage kan leveren aan de veiligheid. Hij steunt de mogelijkheid om fouilleren in acute situaties sneller in te kunnen zetten steunen, mits dit zorgvuldig gebeurt. In de schriftelijke ronde vroeg hij daarom onder meer in hoeverre de uitbreiding van de fouil­ leermogelijkheden toegestaan is binnen de eisen van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Marcouch is voorstander van zo gericht mogelijk fouilleren. Dit verhoogt het draagvlak onder de bevolking en de effectiviteit van het instrument. Hij wil ook weten hoe de regering willekeur en discriminatie denkt te voorkomen.

LOKAAL BESTUUR / MAART 2012

7

WATEROVERLAST WILDE MAAR GEEN RAMP WORDEN Foto Olaf Kraak/HH

In het Groningse Woltersum ontstond begin januari een kritieke situatie, doordat de dijk doorsijpelde. Achthonderd mensen moesten worden geëvacueerd.

Noord­Nederland, vooral de provincie Groningen, had begin dit jaar te maken met ernstige wateroverlast. Dijken stonden op doorbreken, dorpen werden geëvacueerd en vee werd naar hoger gelegen gebieden gebracht, maar uiteindelijk ging alles goed. Toen het water weer zakte, barstte de kritiek los. De provincie Groningen zou de dijken verwaarlozen en waterschap Noorderzijlvest zou teveel water op de hoofdafvoerkanalen hebben geloosd om landbouwgronden te sparen. En waarom wordt bebouwing in zeer laag geleden gebieden eigenlijk toegestaan? De betrokken bestuurders vinden de kritiek onterecht. ‘Alles is goed afgelopen, dus het systeem heeft goed gefunctioneerd.’

JAN ChRIS DE BOER FREELAnCE JOURnALIST

8

In de nacht van 1 op 2 januari valt er veel regen in het Noorden: 30 millimeter in plaats van de voorspelde 15. De bodem is nog doorweekt van de vele decem­ berregens. Bovendien veroor­ zaakt een storm hoge waterstan­ den in de Waddenzee, waardoor spuien nagenoeg onmogelijk is. Gevolg: wateroverlast, vooral rond de stad Groningen. Met het water stromen de media de Tolberter Petten binnen, de plek waar het eerste gevaar dreigt. Enkele dagen later worden ongeveer 800 inwoners van Woltersum en Wittewierum geëvacueerd omdat een deel van de dijk langs het Eemskanaal onbetrouwbaar blijkt. De betrok­ ken bewoners blijven er nuchter onder. ‘Ach’, zegt een jonge vrouw tegen een tv­journalist, ‘we hebben alleen de fotoalbums naar boven gebracht. Voor de rest zijn het maar spulletjes. Als de dijk het niet houdt, kan alles vervangen worden.’

Media-aandacht Als er al paniek is, dan zie je die onder de journalisten. Allemaal willen ze getuige zijn van de ramp, die geen ramp wil worden. ‘Inderdaad, door al die media­ aandacht kreeg het een enorme dynamiek’, zegt de Groninger PvdA­ge­ deputeerde William Moorlag. Hoe kijkt hij nu op alles terug? ‘Op twee manieren. Alles is goed afgelopen, dus het systeem heeft goed gefunctioneerd. Maar bij Woltersum hadden we wel een reëel veiligheidsrisico. Wat daar is gebeurd, betekent nogal wat voor de bewoners. Als je boven vanuit je slaapkamerraam over de dijk kijkt en ongeveer op oog­ hoogte de waterspiegel ziet… Maar het beeld was soms dat de hele provincie Groningen zou overstromen. Dat was natuurlijk onzin. Er was schade, er was overlast, maar de veiligheid was

De rijksoverheid is verantwoordelijk voor de primaire dijken. Dat zijn de zeedijken en de dijken langs de grote rivieren. De provincies be­ palen de veiligheidsnormen voor de secundaire dijken (langs bijvoor­ beeld kanalen en meren). Provincies hebben daarbij nauw overleg met de betrokken waterschappen, die de waterkeringen beheren en onderhouden. Waterschappen brengen altijd een advies uit aan gemeenten die wil­ len uitbreiden met bijvoorbeeld een woonwijk of een bedrijventerrein. Deze zogenaamde watertoets is niet bindend. Als een waterschap meldt dat in het betrokken uitbreidingsgebied regelmatig waterover­ last kan ontstaan en dat daarom bebouwing niet raadzaam is, kan een gemeente toch tot bebouwing besluiten. De conclusies van de watertoets moeten opgenomen worden in het bestemmingsplan.

niet in het geding, behalve dan bij Woltersum. Het waterpeil in het Eemskanaal was erg hoog, maar we hebben een deel van de waterbergingen gebruikt en dat heeft geleid tot verlichting.’ De kritiek, die na afloop loskwam, is Moorlag uiteraard niet ont­

Eigenlijk heb je dit soort situaties nodig om het systeem te testen gaan. ‘Mogelijk is water te snel vanuit de polder naar de hoofd­ afvoer gemalen. Zo zijn er wel meer gissingen en speculaties. Dat wordt de komende maanden allemaal onderzocht. Dat is een breed onderzoek waarin wordt gekeken naar het spuien, de wa­ terbergingen, het tempo waarin het water op de boezemkanalen is gepompt en naar de toestand van de waterkeringen.’ Dijken verwaarloosd? Johannes Linden­ bergh is locodijkgraaf van waterschap Noorderzijlvest en was tijdens de wa­ teroverlast waar­ nemend­dijkgraaf. De nieuwe dijkgraaf, Bert Middel (tot voor kort burgemeester van Smallin­ gerland), was nog niet beëdigd. Middel vierde begin januari vakantie in… de Sahara. Linden­

nieuws REACTIES WELKOM Wil je reageren op wat je in deze Lokaal Bestuur leest? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat je mailtje uiterlijk maandag 12 maart in ons bezit is, dan kun­ nen wij het in het aprilnummer plaatsen. Alle andere kopij voor dat nummer moet op maandag 5 maart in ons bezit zijn. Je kunt je bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, email: [email protected]. De sluitingsdatum voor het mei­ nummer is maandag 2 april.

PERSOONLIJK

AUTOMATISCh BETALEN Als je nog per acceptgiro betaalt, maar het CLB wilt machtigen door middel van een automa­ tische incasso, stuur dan een e­mail aan ledenadministratie@ pvda.nl, of bel naar 0900­9553, en vraag naar de ledenadministratie. Je krijgt dan een machtigings­ formulier toegestuurd.

WIJzIGINGEN IN DE fRACTIE? De PvdA ontvangt graag bericht over wijzigingen in raads­, staten­ en waterschapsfracties. De volgende gegevens zijn van belang: naam­ en adresgegevens, telefoonnummer, e­mailadres, zowel van het nieuwe als van het ver­ trekkende raads­ of statenlid of waterschapper, plus de datum waarop de verandering is ingegaan. Ook als er een nieuwe PvdA­wethouder (al dan niet ‘van buiten’), ge­ deputeerde of hoogheemraad aantreedt, hoort de ledenadministratie dat graag. Mail je gegevens naar: [email protected]. Als je nog vragen hebt, mail dan of bel 0900­9553.

INITIATIEf VAN DE MAAND Heb je als PvdA­fractie in je gemeente, provincie of waterschap een leuk voorstel gerealiseerd waar je trots op bent en waar andere partijen misschien wel een beetje jaloers op zijn? Of doe je iets anders wat heel bijzonder is? Meld het ons, zodat wij het kunnen doorgeven in onze rubriek Initiatief van de Maand. Wij zetten je graag in het zonnetje. En op die manier kunnen wellicht ook andere PvdA’ers in het land er hun voordeel mee doen! Stuur een mailtje met info naar eindredacteur Jan de Roos, [email protected]

In de PvdA-Tweede Kamerfractie is Pierre Heijnen de contactpersoon voor burgemeestersbenoemingen. Belangstellenden voor het burgemeestersambt kunnen contact opnemen met hem. Dat geldt ook voor fractievoorzitters in gemeenten waar op korte termijn een burgemeestersvacature is te verwachten. Pierre Heijnen is te bereiken via Coby Knijnenburg, tel. 070-3182790.

Jan Hamming (45) wordt de nieuwe burgemeester van het Noord­Brabantse Heusden. Hij is sinds 1999 wethou­ der in Tilburg. Carol van Eert (49) wordt de nieuwe burgemeester van het Gelderse Beuningen. Hij is sinds 2005 secretaris­ directeur van de Stadsregio Arnhem/Nijmegen. André Osterloh (66) is benoemd tot waarnemend burgemeester van het Noord­Brabantse Gilze en Rijen. Marja Heerkens (52) heeft daar haar functie na drie maanden weer neergelegd. Dit in verband met het feit dat zij ernstig ziek is. Osterloh was eerder burgemees­ ter van Hoeven en Halderberge. Wim Dijkstra (65) is benoemd tot waarne­ mend burgemeester van het Gelderse Nijmegen. Hij was eerder o.a. burge­ meester van Oss en Sittard­ Geleen en in diverse andere gemeenten waarnemer.

N bergh kent de kritiek van het te snel en te veel afvoeren van het water op onder meer het Eems­ kanaal. ‘Je kunt verwachten dat er kritiek komt. Mensen zullen zich na afloop altijd afvragen of er wel goed voor hen is gezorgd. Terecht dat dat gebeurt. We hadden inderdaad de polderge­ malen stil kunnen zetten zodat er minder water naar de afvoer­ kanalen zou stromen. Maar dat hebben we bewust niet gedaan. Ten eerste omdat dit een ver­ waarloosbaar effect zou hebben. Het water in het Eemskanaal zou misschien een paar centimeter lager hebben gestaan. En ten tweede omdat we dan overal in de polders problemen hadden gekregen. Nu konden we onze aandacht concentreren op het hoofdsysteem. Vooral toen bleek dat er een zwakke plek in de dijk zat, bleek dat een goede beslis­ sing. Toen hadden we al onze mensen nodig op de plekken waar het probleem zich concen­ treerde.’ Dan de kritiek op de provin­ cie die de dijken zou hebben verwaarloosd. Moorlag: ‘In 2005 hebben we een debat gehad in Provinciale Staten. Er werd toen voorgesteld de dijken zodanig aan te pakken dat vanaf 2015 de kans op een overstroming 1 op 100 jaar zou zijn. Ik was destijds fractievoorzitter en de PvdA heeft toen voorgesteld de kans van 1 op 100 jaar alleen te laten gelden voor vrijwel onbebouwd gebied, voor gebieden met meer bebouwing 1 op 300 jaar en voor

gebieden met grote bevolkings­ concentraties 1 op 1.000 jaar. Dat voorstel heeft het niet gehaald. Alle dijken werden op 1 op 100 jaar gezet in combinatie met wa­ terbergingsgebieden die bij nood als overloopgebied werken.’ Lindenbergh hierover: ‘Het

Eens in de 100 jaar kan ook morgen zijn... dijkonderhoud is gewoon goed. Wel is het zo dat de dijk bij Woltersum anders heeft gerea­ geerd dan op basis van onder­ zoek verwacht mocht worden.’ Is dat onderzoek dan niet goed geweest? ‘Dat onderzoek is gebaseerd op steekproeven. Je maakt regelmatig doorsneden van de dijken. Het is onmogelijk alle dijken helemaal en regelma­ tig te controleren. En je kunt ook niet alle dijken in beton gieten zodat ze niet meer van hun plaats raken.’ Piet Paulusma-excuus Blijft de vraag of bebouwing in laag gelegen gebieden niet moet worden verboden. Lindenbergh moet lachen als hem die vraag wordt voorgelegd. ‘Ik breid uw vraag uit: is het wel handig dat we in Nederland wonen? Kijk naar bijvoorbeeld de Haarlem­ mermeer. Die ligt vijf meter on­ der NAP. Dat geldt dus ook voor

Schiphol. Daar horen we toch ook niemand over? Nergens ter wereld is de strijd tegen water zo goed geregeld als in Nederland. En we moeten ook niet overdrij­ ven. Hebben we begin januari wateroverlast gehad? Ja. Hebben we een situatie van watersnood gehad? Nee. We zijn steeds bezig de kans op overstromingen kleiner te maken. Wat er begin januari is gebeurd, daar moeten we weer van leren. Eigenlijk heb je dat soort situaties nodig om het systeem te testen. We weten nu waar zwakke plekken zijn.’ Moorlag: ‘Vooropgesteld: met veiligheid moet je niet marchan­ deren. Je moet niet bouwen in polders die bij een dijkdoorbraak meteen meters onder water komen te staan. En je moet altijd rekening houden met over­ stromingen. Maar dat is niets nieuws. Onze voorouders waren daar duizenden jaren geleden al mee bezig. Die pasten zich aan en bouwden op terpen en wierden.’ Volgens statistisch onderzoek zouden de waterstanden waar­ mee Groningen begin dit jaar te maken kreeg één keer in 100 jaar plaatsvinden. Maar in 1998 was er sprake van eenzelfde situatie. Het heeft zich nu dus al twee keer in veertien jaar voorgedaan. Moorlag: ‘Die studies zijn achter­ haald. Ik wil me niet verschuilen achter het Piet Paulusma­excuus dat de voorspelling goed was maar dat het weer zich niet aan die voorspelling heeft gehouden. Al na 1998 hebben we maatrege­

len genomen. We hebben water­ bergingsgebieden aangelegd en die hebben nu goed gefunctio­ neerd. Met waterberging moeten we ook doorgaan. Want we heb­ ben te maken met klimaatver­ anderingen. Meer perioden van extreme droogte, meer perioden van extreme regenval én een stij­ ging van de zeespiegel waardoor het moeilijker wordt je water op zee te spuien.’ Lindenbergh: ‘Eens in de 100 jaar…, ik vind dat nogal een ab­ stract gegeven. Het kan ook mor­ gen zijn. Nu hebben we het twee keer in veertien jaar meegemaakt en wij denken dat dit komt door de klimaatverandering. We zullen de normen dus moeten aanpas­ sen. We waren al bezig met een onderzoek en daarin zal de wateroverlast van begin dit jaar nu ook worden meegenomen. En met de uitkomsten moeten we dan aan de slag. Je kunt dan denken aan kadeversterkingen, nog meer bergingsgebieden en een nog betere afvoer van het water.’

op orde? ‘Op dit moment nog wel. Maar bij het Lauwersmeer kunnen grote problemen ontstaan. Daar kunnen we nu alleen maar spuien, maar met de stijging van het zeewaterpeil zal daar een gemaal moeten komen.’ Van de kritiek dat landbouw­ gronden tegen overstromingen zijn beschermd ten koste van extreem hoge standen in de af­ voerkanalen wil ook Ruben niets weten: ‘Als we het water niet hadden afgevoerd, hadden we in het hele boezemgebied proble­ men gekregen. Die waren niet meer beheersbaar geweest. Nu concentreerde zich het probleem op één centrale plek. Dat is veel beter onder controle te houden. Maar we gaan natuurlijk evalu­ eren en dan kan best de conclu­ sie zijn dat we dingen anders moeten doen.’

Goed gegaan Harry Ruben maakt namens de PvdA deel uit van het dagelijks bestuur van Noorderzijlvest. ‘Ik denk dat er heel veel goed is gegaan in die periode van wateroverlast. We konden de situatie aan. De waterbergings­ gebieden hebben hun waarde bewezen.’ Dus alles is wat de PvdA betreft LOKAAL BESTUUR / MAART 2012

9

dilemma ROndWEg

Iedere bestuurder en volksvertegenwoordiger wordt ermee geconfronteerd: lastige kwesties die vragen om een antwoord. Dit keer de volgende casus:

Je bent raadslid. Jouw partij maakt deel uit van een coalitie met de kleinst denkbare meerderheid in de gemeenteraad. Nu moet er gestemd worden over een rondweg rond de gemeente. De coalitie is voor en de oppositie is tegen. Binnen de coalitie (en dus binnen de fractie) is afgesproken om voor de rondweg te stemmen zodat het plan het net haalt. Jouw belangrijkste reden om in de lokale politiek te gaan is echter het voorkomen dat die rondweg er komt. Dat is voor jou echt een heel belangrijk punt. Wat doe je?

Marie-José Nelissen, raadslid in Heemstede In de politiek gaan al­ leen om een rondweg tegen te houden? Dat lijkt me nou typisch een motivatie voor een raadslid van een lokale partij. Maar goed, ik zou allereerst mijn uiterste best doen om fractie, bestuur en de eigen wethouder te overtuigen met mijn argumen­ ten tegen de rondweg. Ik zou met mijn achterban overleggen of ik nog geloofwaardig ben voor hen, als ik voor die rondweg ga stemmen. Zo niet, dan stap ik uit de partij en ga ik als antirond­ wegpartij verder in de raad... Ben blij dat ik naast lokale interesses vooral ook een ander motief heb om politiek actief te zijn: een meer rechtvaardige samenleving! Jos Simons, raadslid in Ouderkerk (Z-H) Een bekend pro­ bleem! In Ouderkerk kwam uit het niets een rondweg

om Gouderak in de structuurvisie om de hoek kijken. Dit streepje op de kaart zorgde voor veel commotie en onrust. Terug naar de stelling: als ik niet overtuigd ben van nut en noodzaak van deze rondweg en ik in mijn om­ geving hoor dat zij achter mijn argumenten staan, zal ik tegen de rondweg stemmen. Ik kan en wil als lid van onze gemeen­ schap deze verantwoordelijkheid niet dragen. Rondwegen komen niet zomaar tot stand, dus mijn standpunt moet bij de fractie bekend zijn. Joukje van RoedenHoekstra, fractievoorzitter in Opsterland Ik stem tegen. Als het tegenhou­ den van de rondweg voor mij het belangrijkste punt is geweest om de politiek in te gaan, is dat zowel binnen de partij als binnen de coalitie bekend. Dit soort zaken heb je geregeld bij het vaststellen van het partijpro­ gramma, door op dit punt een

voorbehoud te maken. Dat geldt ook bij het vaststellen van het coalitieakkoord. Voor het college en de fracties binnen de coalitie kan dit dus geen verrassing zijn. Het college neemt hier duidelijk een risico. Jeroen Rooijakkers, raadslid in Veldhoven Leidend hierin is in eerste instantie het verkiezings­ programma. Wanneer de belofte is gedaan aan de kiezer dat er geen rondweg zal komen, dan is het ongeloofwaardig om van dat standpunt af te wijken. Er kan echter sprake zijn van voort­ schrijdend inzicht of nieuwe om­ standigheden die het standpunt wijzigen. In dat geval is het aan de kiezer uit te leggen waarom je van standpunt verandert. De stelling geeft aan dat de fractie voorstander is van de weg. Het is dan gepast om je daaraan te conformeren en de coalitie niet op het spel te zetten. Het algemeen belang en het PvdA­ belang prevaleert boven het ‘eigenbelang’. Yusuf Kaplan, raadslid in Bergen op Zoom Dit is voor mij hele­ maal geen dilemma. Een dilemma is een situatie waarin je niet weet wat je moet kiezen. Mijn keuze was gemaakt toen ik de politiek instapte, want ik was tegen de rondweg. Wel dienen dit soort principiële zaken binnen de partij op het juiste moment duidelijk gemaakt te zijn: bij je sollicitatie als kandi­ daat­raadslid en bij het opstel­ len van het coalitieakkoord. Het antwoord is dus nee. Ook geen ‘maar als’, want als de hemel naar beneden komt krijgen we allemaal een blauwe hoed, ik wil graag een rode!

Bert-Jan Dokter, raadslid in Oldebroek: Een dijk van een dilemma, dat niet met een rondweg valt te omzeilen! Het klinkt al erg bijzonder dat de afspraak over de rondweg in coalitieverband vooraf is gemaakt, mogelijk zelfs in een bestuursakkoord. Ik zou al in een veel eerder stadium hebben laten blijken dat ik een tegen­ overgesteld standpunt heb. De aanleg van de rondweg heeft me immers aangezet om politiek actief te worden. Ook zou ik heb­ ben geprobeerd deze zaak buiten de coalitieonderhandelingen te houden, zodat ik mijn belofte aan de kiezers waar kan maken Mijn hand zal dus omhoog gaan bij ‘tegen’. Een man, een man, een woord, een woord. Wirma SiemensKuipers, raadslid in Oldambt Het zal vast niet de eerste keer zijn dat dit thema in de fractie wordt bespro­ ken. Mijn fractie zal weten dat ik tegen de komst van een rondweg

ben. Mochten de argumenten die mijn fractieleden aandragen om mij een andere keuze te laten bepalen, mij niet overtuigen dan zal ik, uiteraard in overleg met mijn fractie en de coalitie, tegen het voorstel van de rondweg stemmen. Het is jammer maar soms kun je als raadslid niet an­ ders. Als raadslid stem je immers ‘zonder last’, niemand kan je verplichten ergens voor of tegen te stemmen. Reactie Jan Blom, trainer en coach: Kies je voor fractiediscipline (of moet ik zeggen coalitiediscipline) of voor jouw eigen standpunt? In principe mag van een fractielid verwacht worden dat hij of zij zich houdt aan de fractiediscipline. De fractie spreekt met één mond en stemt als één man/vrouw. Een beproefde methode om resultaten te bereiken. Pas als een punt raakt aan de ‘heilige kern’ van een fractielid kan hier, met instemming van de fractie, vanaf worden geweken. In bovenstaande casus zou dat best het geval kunnen zijn.

Volgende maand een nieuwe stelling: Hoe slechter het in de peilingen met de PvdA gaat, hoe harder we elkaar in de partij afrekenen. De maand erna een nieuw dilemma: De PvdA-wethouder bezoekt altijd het begin van de fractievergadering. Dit keer komt de wethouder met een punt uit zijn portefeuille dat de komende raadsvergadering op de agenda staat. Hij geeft zijn standpunt en meldt de fractie dat het voor hem onbespreekbaar is dat de fractie bij dat punt een andere koers vaart. Dit schiet de fractie zo in het verkeerde keelgat, dat het na zijn vertrek tot een stemming komt over de vraag of de wethouder in het vervolg de toegang tot de fractievergadering moet worden ontzegd. Wat doe jij? Stem je voor of tegen? Stuur je reactie (maximaal 100 woorden) en foto naar: [email protected]

OOK AfDRAChTEN zIJN TEKEN VAN SOLIDARITEIT! Ongeveer twee jaar geleden heeft het congres van de PvdA besloten de leden van het CLB – dus bestuurders en volksvertegenwoordigers – te verplichten tot een afdracht van 3% van hun inkomen. Daarvan gaat 1,1% naar het CLB. De rest gaat naar het PvdA-verkiezingsfonds en het scholingsinstituut van onze partij, de Suze Groenewegschool. Binnen het CLB­bestuur bestond toen al jaren onvrede over de grote bedragen die afgeboekt moesten worden voor niet­beta­ lende leden, soms met betalings­ achterstanden over vele jaren, waar naar het oordeel van het bestuur onvoldoende tegen werd opgetreden. De partij liep zo vele tienduizenden euro’s mis, die hard nodig waren om campagnes

BERT CREMERS PEnnIngmEESTER CLb

10

te voeren en onze denkbeelden over het voetlicht te brengen. Sindsdien is er door onze me­ dewerkers en het bureau van de partij hard gewerkt aan het vereenvoudigen en professionali­ seren van de inning van contri­ buties en afdrachten,verbetering van de kwaliteit van de ledenad­ ministratie, een betere communi­ catie en heldere voorlichting. Er zijn forse stappen vooruit gezet. Toch hebben we nog niet het ni­ veau bereikt dat van een profes­ sionele administratie verwacht mag worden. Nog steeds zijn er situaties waarin gegevens niet

kloppen of de communicatie te­ kortschiet. Dit blijft dan ook een aandachtspunt voor het overleg dat het CLB­bestuur regelmatig met het partijbestuur heeft. De verbeteringen die wel hebben plaatsgevonden maakten het ook mogelijk om in te zetten op het wegwerken van betalingsach­ terstanden. Begonnen is met de best betaalde bestuurdersgroep in gemeenteland, de burgemees­ ters. Inmiddels is het traject ook uitgerold naar de andere bestuur­ dersgroepen. Dit traject is niet pijnloos verlo­ pen. Sommige CLB­leden zitten in moeilijke financiële situaties. Dubbele woonlasten bijvoorbeeld voor een burgemeester door de verhuisverplichting. Ook is soms sprake van financiële nood bij raadsleden. De mogelijkheid be­

staat om in bijzondere situaties bijzondere afspraken te maken. Dat is ook in een aantal gevallen gebeurd. In andere gevallen is pas na veel druk een oplossing bereikt. Enkele bestuurders heb­ ben hun lidmaatschap opgezegd, omdat zij het met de afdracht­ verplichting niet eens waren. Van enkele bestuurders is het lidmaatschap beëindigd. Al met al is het probleem fors in om­ vang teruggebracht en heeft het inmiddels ‘normale’ proporties. Kern Het traject heeft ook veel argu­ menten opgeleverd voor of tegen het huidige systeem. Sommige daarvan zijn heel valide. Wat is eigenlijk het verschil tussen afdrachten en contributies? Wat is de positie van kroonbenoemde

burgemeesters? Kan de af­ dracht wel verplichtend worden opgelegd? Is er nog van een politieke benoeming sprake als een wethouder van buiten wordt aangetrokken in een open sol­ licitatie? Het tegenargument is natuurlijk heel simpel: deze argu­ menten kunnen worden meege­ wogen in toekomstige besluiten. Maar zolang een congres geen ander besluit neemt, bepalen individuele leden niet of zij zich schikken naar een besluit van het congres. Binnen de partij gelden voor iedereen dezelfde rechten en dezelfde plichten. Dat brengt ons tot de kern van de zaak: de solidariteit binnen de partij zelf. Drie procent is een forse heffing. Het draagvlak on­ der een dergelijke heffing wordt aangetast als je als raadslid, wethouder, burgemeester (of in vergelijkbare posities binnen provincies en waterschappen) in je omgeving ziet dat er collega’s zijn die die verplichting gewoon negeren. Aan die situatie is nu een einde gemaakt. Dat kan de stemming binnen de partij alleen maar ten goede komen.

BURGEMEESTER MOET PARTIJREPRESENTANT zIJN Foto Flip Franssen/HH

Raadsvergadering in de Gelderse gemeente Millingen aan de Rijn.

Is het nog wel van deze tijd dat burgemeesters politiek kleur bekennen? In het december­januarinummer van Lokaal Bestuur keerde CLB­secretaris Jacqueline Kalk zich hartstochtelijk tegen de bewust partijloze burgemeester waar Bernt Schneiders zich eerder voor uitsprak. Volgens Paul Bordewijk is het burgemeesterschap gewoon een politieke functie. De burgemeester is immers voorzitter en representant van een politiek orgaan. Zowel burgemeesters en wet­ houders zijn lid van hetzelfde college: B&W. Beide kunnen lid van de PvdA zijn. Toch is hun binding aan de partij heel verschillend. Vroeger bleek dat alleen al uit het feit dat wethou­ ders lid van de fractie waren, en burgemeesters niet. Met de dualisering is het onderscheid diffuser geworden. Maar er is nog steeds een groot verschil. Wethouders worden, nadat een nieuwe gemeenteraad gekozen is, benoemd door de gemeen­ teraad. Dat gebeurt op basis van onderhandelingen tussen raadsfracties. Die onderhande­ lingen leveren een meerderheid in de raad op die zich bindt aan een collegeprogramma en kandidaten naar voren schuift om dat programma uit te voeren. Andere partijen komen daar­ bij in een oppositierol: zij zijn meestal niet zonder reden buiten de coalitie gebleven. Het is dan

vreemd wanneer de coalitie een wethouderskandidaat naar voren schuift die lid is van een opposi­ tiepartij, ook al is dat iemand uit een andere gemeente die aan de onderhandelingen part noch deel heeft gehad. Ik zou mij in die positie ook niet lekker voelen, en de kiezer zal er al helemaal niets van begrijpen. Verschillende termijnen Toch wijkt de positie van een wethouder die lid is van een oppositiepartij niet erg veel af van een burgemeester op wie hetzelfde van toepassing is. Het verschil zit hem in de wijze van benoemen. Daarbij is het niet essentieel dat de burgemeester niet door de gemeenteraad wordt gekozen maar op voordracht van de raad benoemd wordt. Es­ sentieel is het moment waarop dat gebeurt. Anders dan bij de wethoudersverkiezing is het tijdstip waarop een nieuwe bur­

PAUL BORDEWIJK PUbLICIST En OUd-PVdA-WEThOUdER VAn LEIdEn

gemeester wordt aangewezen niet gekoppeld aan de raadsver­ kiezingen, maar wordt het vol­ ledig bepaald door het moment waarop een zittende burgemees­ ter aftreedt of aangeeft niet voor herbenoeming in aanmerking te willen komen. Daarom eindigt de benoemingstermijn van een bur­ gemeester niet bij de gemeente­ raadsverkiezingen, ook niet wan­ neer zijn partij niet in het nieuwe college vertegenwoordigd is. Een burgemeester wordt geacht leiding te kunnen geven aan een college ongeacht zijn politieke samenstelling, en ook wanneer hij het collegeprogramma niet onderschrijft. De term ‘coalitieak­ koord’ is dan ook meer ter zake dan de term collegeprogramma. Het gevolg hiervan is dat de selectie van een nieuwe bur­ gemeester geen zaak is van de coalitie maar van de hele raad, en dat je om als burgemeester te worden voorgedragen ook geen lid van een coalitiepartij hoeft te zijn. Burgemeesterskandidaten moeten het hebben van hun persoonlijke kwaliteiten, niet van hun partijachtergrond. Dat geldt tegenwoordig meer dan vroeger, nu de voorkeur van de gemeen­

teraad doorslaggevend is gewor­ den en daarmee de landelijke verdeling van burgemeesterspos­ ten over verschillende politieke partijen irrelevant. In het oude stelsel hadden nooit zoveel PvdA­leden als nu burgemees­ ter van een grote stad kunnen zijn. Maar dan moet men ze ook niet zien als representanten van de PvdA, evenmin als gemeen­ tesecretarissen of directeuren financiën die toevallig lid zijn van onze partij. Vreemde situatie De rechtvaardiging van de benoeming van de burgemeester los van de samenstelling van de

PvdAburgemeesters hyperventileren bij de gedachte dat ze een politieke functie vervullen coalitie is dat de burgemeester niet alleen de lokale pendant is van de minister­president, maar ook van het staatshoofd en van de voorzitter van de Tweede Kamer. Voor die functies kun je niet de eis stellen dan men tot de coalitie behoort. Maar voor het optreden van de burgemeester als voorzitter van B&W kan het behoorlijk knellen. In die hoeda­ nigheid wordt de burgemeester geacht het collegebeleid uit te dragen, maar als raadsvoorzitter moet deze juist bewaken dat de oppositie een eerlijke kans krijgt. Wanneer een coalitiewisseling ertoe leidt dat het beleid op es­ sentiële punten wordt aangepast, laten burgemeesters het woord over aan de wethouders. Dat is

toch een vreemde situatie. Om het in landelijke termen om te zetten: we accepteren niet dat een PvdA­lid minister wordt in een kabinet waar de PvdA oppo­ sitie tegen voert, maar minister­ president zou wel kunnen. Om hier wat aan te doen hoeven we niet de hele gemeentewet om te gooien. Het is voldoende om vast te leggen dat net als wet­ houders burgemeesters opnieuw worden aangewezen na de raadsverkiezingen. De coalitie­ onderhandelingen gaan dan over de samenstelling van het hele college, en de politieke kleur van de burgemeester telt ook mee bij de verdeling van de posten over de coalitiepartijen. De lijsttrekker van de grootste collegepartij is dan de meest gerede kandidaat voor het burgemeesterschap, zo­ als dat in een beschaafd land als België al decennia de gewoonste zaak van de wereld is. In 2006 stond dit ook in ons verkiezings­ programma, maar Guusje ter Horst heeft zich er als minister nadrukkelijk van gedistantieerd. (Oud­)burgemeesters die lid zijn van de PvdA gaan spontaan hyperventileren wanneer ze geconfronteerd worden met de gedachte dat het burgemees­ terschap gewoon een politieke functie zou zijn. Maar het is wel de consequentie van het feit dat ze voorzitter en representant zijn van een politiek orgaan.

LOKAAL BESTUUR / MAART 2012

11

de achterkant

< Oude Glorie Jong Talent > Gesprekken met voormalige PvdA­bestuurders uit gemeente en provincie over toen en nu, en met jonge PvdA’ers over politiek en toekomst.

SAAMI AKROUh (20)

TEKST EN fOTO: JAN DE ROOS

Op een druilerige vrijdagmiddag in januari bel ik aan bij een nieuwbouwwoning in Hilversum­ Noord, ‘over het spoor’, zoals ze daar zeggen. Ik ga praten met het jongste raadslid van de PvdA. Saami Akrouh, klein van stuk en net hersteld van een fikse griep, was aangenaam verrast toen ik hem over de telefoon vertelde, dat hij de benjamin is van de ruim 1300 PvdA­raadsleden. ‘O, wat leuk, dat wist ik niet!’ Zijn cv vermeldt onder het kopje ‘trivia’ wel ‘jongste gemeenteraadslid in de gemeente Hilversum ooit. Een van de jongste politici van Nederland.’ Dat kan dus gelijk even worden aangevuld. Ondernemersbloed Saami is geboren en getogen in Hilversum. Hij woont nog bij zijn ouders, die in de jaren ’80 van Marokko naar Nederland kwamen. Zijn vader is financieel manager bij een overheidsorganisatie, moeder werkt in een verzorgingstehuis. In 2009 begon hij met een studie economie en bedrijfskunde aan de Universiteit van Amsterdam, een jaar later kwamen daar nog rechten en fiscaal recht bij. ‘Volgend jaar hoop ik drie keer bachelor te zijn’, lacht hij. Saami beschikt ook over ondernemersbloed. ‘Als jongetje ging ik al langs de deuren om bloembollen te verkopen.’ Sinds vorig jaar is hij ook zelfstandig ondernemer als eigenaar van een kantoor voor fiscaal advies. Maar zijn grote passie is toch de politiek. Saami weet nog precies het moment waarop zijn politieke interesse werd gewekt. ‘Ik was een jaar of elf en zag Wim Kok op televisie in de Tweede Kamer, achter het spreekgestoelte, met rode stropdas. Toen dacht ik: Wauw, dat wil ik ook! Niet dat ik gelijk minister­president wilde worden, hoor, maar het leek me mooi op zo’n manier mijn mening te kunnen verkondigen: gedegen, rustig, goed onderbouwd, analytisch. Kok straalde gezag uit. Het viel me op dat hij ook niet werd geïnterrumpeerd.’ Heeft Saami zelf ook ambitie om Haags politicus te worden? ‘Ik weet het nog niet. Ik vind dat je als Tweede Kamerlid wel moet beschikken over maatschappelijke bagage en ervaring, dus ik denk dat ik daar maar eens mee begin.’ Consultancy of juridisch advies bij fusies en overnames lijkt hem wel wat. Premier gezocht! Toch lonkt die politiek wel. Op 8 december vorig jaar was Saami te zien in het Vpro­programma ‘Premier gezocht!’ Een debatwedstrijd tussen jonge, talentvolle politici onder leiding van Daphne Bunskoek. ‘Ze hadden me daarvoor gevraagd’, zegt hij bijna verontschuldigend. ‘Eerst wilde ik niet, maar mijn vrienden hebben me overgehaald.’ Op de website van de Hilversumse PvdA jubelde fractievoorzitter Hans Haselager: ‘De politieke carrière van onze kanjer Saami Akrouh gaat als een kruisraket. Hij wordt een tv­ster!’ Saami was op vakantie in Madrid toen het programma werd uitgezonden, en heeft het zelf nog niet teruggezien.

12

‘Het is toch een beetje gênant om naar jezelf te kijken.’ Op mijn verzoek wordt de dvd toch even afgespeeld. Saami, keurig in het pak, kruist de degens met drie anderen. Hij moet onder meer de stelling verdedigen dat jongeren pas op hun achttiende een facebookaccount mogen openen. ‘Daar ben ik het zelf helemaal niet mee eens, maar ja, dat moest nou eenmaal.’ Winnaar van het debat werd de 19­jarige Menno Schellekens, die eerder al het NK en het WK debatteren voor scholieren won. ‘Hij was de terechte winnaar’, vindt Saami. ‘Ik was blij met mijn eervolle derde plaats.’ De juryleden Alexander Pechtold (D66) en Ed Nijpels (VVD) vonden Saami als debater ‘hard en zakelijk’. Hij kan dat wel verklaren: ‘Ik vind dat je je hart niet teveel moet laten meespreken bij beslissingen die je neemt en het beleid dat je uitvoert.’ Daarom was hij het bijvoorbeeld ook niet eens met de opstelling van de PvdA in de zaak­Mauro. ‘Het beleid ten aanzien van asielzoekers is door onze eigen staatssecretarissen Job Cohen en Nebahat Albayrak vorm gegeven. Ik vind het hypocriet als je van die beleidslijn afwijkt zodra er publiciteit ontstaat.’

Debatprogramma Premier gezocht! V.l.n.r. Saami, Daphne Bunskoek en Alexander Pechtold. Terug te zien via www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1118066

Warm bad We schakelen over van de landelijke naar de Hilversumse politiek. Saami stelde zich al op zijn zeventiende kandidaat voor de gemeenteraad. ‘Ik kwam als nummer acht op de lijst en kreeg bij de verkiezingen 429 voorkeurstemmen, waardoor ik doorschoof naar nummer drie. Mijn komst in de PvdA­fractie heb ik als een warm bad ervaren. De fractievoorzitter en mijn andere PvdA­collega’s hebben me ernorm gesteund.’ Saami kenschetst de Hilversumse politiek als ‘gemoedelijk’. ‘Je houdt er vriendschappen aan over, ook met mensen van andere partijen en met oudere raadsleden.’ Over de nieuwe PvdA­burgemeester Pieter Broertjes is hij lovend. ‘Sympathiek en verfrissend. Hij blijft gewoon zichzelf. Broertjes is ontspannen maar kan ook mensen op hun plaats zetten als dat nodig is. Hij houdt strikt de hand aan de spreektijden. Tot nu toe is het steeds gelukt om voor middernacht klaar te zijn.’

Praktische politiek Trots is Saami op het plaatselijke Ombudsteam dat hij samen met anderen heeft opgezet. ‘Kleine problemen achter de voordeur oplossen, dat is ook waar ik de politiek voor ben ingegaan. Het regelen van slaapplaatsen voor illegale daklozen is daar een voorbeeld van. Maar we leren mensen wel om zelfredzaam te zijn, zodat ze hun eigen problemen kunnen oplossen.’ Als raadslid wist hij ook te bereiken dat een plaatselijke voetbalkooi werd behouden. Hij diende samen met D66 en VVD een motie in, die raadsbrede steun kreeg. Ook zijn motie tegen het Bestuursakkoord werd door de hele Hilversumse raad onderschreven. Het praktische in de politiek is ook wat hem aantrekt in de nieuwe partijvoorzitter Hans Spekman. ‘Juist dat soort praktisch ingestelde mensen heb je nodig om beleid te maken. Daar zouden er meer van mogen zijn in de PvdA.’ Job Cohen vindt hij ‘eerlijk, sympathiek en rechtvaardig’. Op de vraag of Cohen voor hem ook de gedroomde leider is, volgt geen antwoord, alleen een lachje. Van de niet­PvdA’ers kunnen met name André Rouvoet en Mark Rutte op zijn sympathie rekenen. ‘Rouvoet vind ik oprecht en eerlijk, Rutte is fris, niet zuur en een goed spreker.’ Adrenaline Zijn vrije tijd brengt Saami graag door met vrienden. ‘Fitness, hardlopen, samen karten, eigenlijk alles waarbij je de adrenaline lekker door je lijf kunt laten gieren.’ Verder leest hij graag. ‘Vooral zware kost, zoals Machiavelli, veel geschiedenis, biografieën. Geen romans.’ Van de social media is Facebook bij hem favoriet, hij heeft er zo’n 1200 vrienden. Met twitteren begon hij ‘pas’ eind oktober vorig jaar. ‘Gossiemij, ik ga er rustig op los tweeten (al begrijp ik het nog niet helemaal) #help’, was zijn eerste tweet. ‘Ik deed het vooral omdat anderen dat van me verwachtten. Maar ik geef er weinig om’. De voorlopig laatste tweet dateert al weer van 8 december. Saami’s levensmotto is eenvoudig: ‘Leven en laten leven. Ik bedoel ermee, dat je mensen in hun waarde moet laten en met respect moet behandelen. We moeten het tenslotte met z’n allen doen’.

Saami Akrouh Geboren in Hilversum op 15 september 1991 School: Alberdingk Thijm College, Hilversum Studie: Economie, rechtsgeleerdheid en fiscaal recht, UvA Stage: Hedgefund Jabre Capital in Genève Eerste baan: broodverkoper in supermarkt Eigenaar Belastingwinst Administratiekantoor Raadslid: sinds 2010 Lid Rekenkamer Hilversum en PvdA­Ombudsteam