Levend landschap. Nieuwsbrief van Landschapsbeheer Drenthe

Levend landschap Nieuwsbrief van Landschapsbeheer Drenthe

Bosgroep en Landschapsbeheer: ‘Wij kunnen elkaar aanvullen’ Offensief Bomenwacht: Nieuwe registratie monumentale bomen Ontwerpstudio ontwerpt Keientuin Hunebedcentrum Vrijwilliger Roy Gommer: ‘Veertien en passie voor natuur’

Winter 2009

Levend Landschap winter 2009

Inhoud Voorwoord door Erik de Gruijter 1 Bosgroep en Landschapsbeheer Drenthe: ‘Wij kunnen elkaar aanvullen’ 2 Kort projectnieuws Omgevingsproject Broekhuizen van start 4 Organisatienieuws Medewerkers stellen zich voor 5 Bestuurswisseling 6 Najaarsoffensief Bomenwacht 8 Korte berichten 9 Vrijwilliger aan het woord Roy Gommer ‘Veertien en passie voor natuur’ 10 Betrokken eigenaar Kees Nanninga: ‘Bloeiende heide in het Buinerveld’ 12 Streekeigen Struik Vroege bloeier 13 Drents Ommetje Mantinger Es 14 Nieuws van de Ontwerpstudio voor Erven, Natuur en Landschap 15 Agenda 16 Column Alfred van Hall, Dijkgraaf Waterschap Hunze en Aa’s: ‘Da’s nou Drenthe’ 17

Foto: Yke de Vos

Voorwoord Het eerste volle jaar van de Stichting in haar huidige vorm zit erop. Dat zijn van die momenten waarop je even terug kijkt, maar ook vooral vooruit wil kijken. Terugkijken… dat moet je niet te lang blijven doen, al zijn momenten van bezinning natuurlijk nooit verkeerd.

Erik de Gruijter

Kijkt u ook eens op onze website: www.lbdrenthe.nl. Deze site geeft een actueel beeld van onze Stichting en laat treffend zien met welke activiteiten we ons onder andere bezig houden. Steeds wisselende activiteiten en projecten in de gehele provincie!

In 2008 waren de sleutelwoorden aanpakken en waarmaken. Om goed en gezond te kunnen functioneren was het nodig enerzijds vertrouwen te krijgen van onze opdrachtgevers, anderzijds dat vertrouwen waar te maken. Dat vertrouwen hebben we gekregen. Zowel van de Provincie die ons de basistaken toevertrouwde, als van de gemeentes, waar wij deels basistaken, deels projecten voor uitgevoerd hebben. En wij dachten: aanpakken, dat werk! En toen werd het waarmaken van dat vertrouwen. Ook dat is gelukt, zij het met passen en meten, schuiven met verschillende medewerkers op verschillende projecten en – noodgedwongen – soms enige coulance met deadlines. Maar door de enorme inzet en positieve motivatie van de medewerkers, uitvoerende organisaties én van onze opdrachtgevers is 2008 goed afgerond. Reden om ook met trots achterom te mogen kijken. Zijn we er nu? Nee, zeker niet! Voor 2009 staan de sleutelwoorden professionele zelfsturing en koers en visie bovenaan in de woordenlijst. Was 2008 het jaar van aanpakken en waarmaken, 2009 wordt het jaar van keuzes maken, plannen en prioriteren. Dan gaan we in 2010 weer (heel) even terugkijken. Erik de Gruijter Directeur Landschapsbeheer Drenthe


De Bosgroep en Landschapsbeheer Drenthe

“Wij kunnen elkaar aanvullen” Peter Stouten werkt sinds 1990 bij De Bosgroep Noord Oost Nederland, gezeteld in Witharen, Overijssel. De vereniging is een adviesbureau voor haar leden, waarvan ze er zo’n 350 heeft. “Iedereen die een natuurterrein, bos of landgoed heeft, kan op vrijwillige basis lid worden van De Bosgroep.” Leden hoeven niet persé werk aan te besteden, benadrukt de directeur. “We zijn intermediair tussen overheid en particulieren, we verzorgen subsidies en weten de juiste partijen bij elkaar te brengen.” Doelstelling van de Bosgroep is het goed beheren van bos- en natuurterreinen van leden, zonder winstoogmerk.

Peter Stouten De Bosgroep is een coöperatieve vereniging waar voornamelijk particulieren, maar ook gemeenten en natuurbeschermingsorganisaties zich aan binden. Zij kunnen terecht voor advies en bemiddeling. Bij vragen als: ‘hoe moet ik mijn bos beheren of waar moet ik met mijn gekapte hout naartoe’, biedt de vereniging ondersteuning. Overlapt dat eigenlijk het werkgebied van Landschapsbeheer? “Nee”, zegt coördinator van De Bosgroep, Peter Stouten, “wij kunnen elkaar juist aanvullen.”

Dat laatste lijkt het werkveld van Landschapsbeheer te overlappen, maar dat valt mee. Landschapsbeheer richt zich vooral op landschap en landschapselementen. “Wij zouden binnen eenzelfde project aandacht kunnen besteden aan beide zaken”, aldus Stouten. “De Bosgroep richt zich op grotere bos- en natuurgebieden. Daarbinnen zijn ook landschapselementen die onderhouden moeten worden. Denk aan houtwallen en -singels, solitaire bomen of poelen. Bij die elementen heeft landschaps-beheer weer een grotere rol.” Integrale gebiedsontwikkeling Directeur van Landschapsbeheer Drenthe, Erik de Gruijter, vertelt dat beide organisaties eerder al samenwerkten in een gebiedsgericht project voor de gemeente Noorderveld, bij Klunderveen. De Gruijter: “Dat ging om de verbetering van het landschap in een gebied van duizenden hectares. In die integrale

aanpak zorgde de Bosgroep voor de plan- en directievoering en deden wij het adviestraject. We bezochten klanten en gaven raad over de beste aanpak. Daarnaast herstelden we landschapselementen als houtwallen, singels, poelen en landhekken.” De heren vertellen dat er overleg is geweest om ook samen aanbestedingstrajecten aan te gaan. “Hoewel het politiek gezien goed ligt om gezamenlijk aan kwaliteitsverbetering te doen, hebben we besloten dat we onafhankelijk de aanbestedingen in gaan. We kunnen dan uiteindelijk alsnog samenwerken in grote integrale gebiedsontwikkelingen.” Voorheen kwam het nog wel eens voor dat de twee organisaties niet van elkaar wisten in

welke projecten ze participeerden. Dat gebeurt niet meer, omdat er veel uitgewisseld wordt. “Dat is ook de basis voor samenwerking: zo lang iedereen weet wat er van hem verwacht wordt en welke taak hij toebedeeld krijgt, gaat het goed.” Peter Stouten voorziet onder meer nieuwe samenwerkingsverbanden in effectgerichte maatregelen als het tegengaan van verzuring, verdroging en vermesting. En uiteraard een belangrijke tak van sport in Drenthe, ook voor de Bosgroep: het heideherstel en het opschonen van vennen.


Korte berichten

Landschapsprogramma Broekhuizen Landschapsbeheer Drenthe gaat in opdracht van de gemeente Meppel een omgevingsproject uitvoeren in het gebied Broekhuizen aan de oostkant van Meppel. Broekhuizen is onderdeel van het hoevenlandschap gelegen ten noorden van het Reestdal, maar is hiervan afgesloten geraakt door de aanleg van de A28, Hoogeveenschevaart en de Hoogeveenseweg. De N375 van Pesse naar Meppel en de Oosterbroekenweg bepalen de grens aan de noorden westzijde. Het gebied heeft de karakteristieken van het oorspronkelijke esgehuchtenlandschap grotendeels behouden. Maar de kwaliteit van erfbeplanting en landschapselementen neemt echter af. Het plan is om samen met de inwoners van het gebied te werken aan herstel van de streekeigen landschapselementen. Ook zijn er mogelijkheden voor herstel van de karakteristieke wegenstructuur. Het gebied kent verder verschillende bijzondere erven bij statige

boerderijen in Engelse landschapsstijl die hersteld en versterkt kunnen worden. Maar ook de erven bij de vele keuterboerderijen, met de kenmerken van soberheid en functionaliteit, kunnen worden aangepakt. Andere activiteiten zijn het plaatsen van landhekken en nestkasten voor vogelsoorten als steen- en kerkuilen. De gemeente wil project Broekhuizen nadrukkelijk bottum-up, dus in nauw overleg met de bewoners, aanpakken want alleen bij draagvlak in de streek heeft het kans van slagen. Het is de aanpak die Landschapsbeheer Drenthe nastreeft bij al haar omgevingsprojecten: Samen met bewoners werken aan de kwaliteit van het landschap! In december en januari zijn voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd, waar alle boeren en burgers uit de streek aanwezig waren. Zij hebben allen hun medewerking toegezegd: honderd procent draagvlak!

Gedragscode Natuurbeheer

Contract poelen Staatsbosbeheer Op terreinen van Staatsbosbeheer in Drenthe bevinden zich maar liefst 540 poelen. Onlangs is een nieuwe vijfjarige overeenkomst gesloten voor het onderhouden van deze waardevolle landschapselementen.

Startbaan Westerveld Landschapsbeheer heeft het achterstallige onderhoud aan de startbaan in de gemeente Westerveld weggewerkt. De startbaan is sinds kort eigendom van Natuurmonumenten waardoor hiervoor extra budget beschikbaar kwam. Er is druk gemaaid, maar liefst 50 are geplagd en het bos is ‘geklepeld’ (struiken en bomen zijn verwijderd en tot pulp vermalen).

Sinds dit najaar is de Gedragscode Natuurbeheer van kracht. De code – binnenkort goedgekeurd door de Minister van LNV – geeft regels voor de planning en de uitvoering van beheersmaatregelen door natuurbeherende organisaties. Het is geen wetgeving maar wel een op de wet gebaseerd hulpmiddel waarmee beheerders en particulieren reguliere werkzaamheden kunnen uitvoeren zonder in strijd te handelen met de Flora- en faunawet. Bij het volgen van de regels zullen mogelijk negatieve effecten van de werkzaamheden voor de te beschermen soorten beperkt blijven. Er geldt dan een vrijstelling van de verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet en de beheerder hoeft géén ontheffing aan te vragen. De Gedragscode Natuurbeheer is opgesteld door het Bosschap met medewerking van Staatsbosbeheer, SBNL, Natuurmonumenten, de organisaties voor Landschapsbeheer, De Landschappen, de Federatie Particulier Grondbezit en anderen.

Fiscale vrijstelling particulier natuurbeheer De Europese Commissie is akkoord met de subsidieregeling (particulier) natuurbeheer die in 2000 is ingevoerd. De goedkeuring betekent dat de Nederlandse overheid aan particulieren een belastingvrije bijdrage mag geven voor het beheer van natuurterrein, bos en landschap. Het gaat daarbij om ‘beheermaatregelen die de natuur ten goede komen’, zoals maaien voor het behoud van bloemrijke graslanden en natuurlijke begrazing. Daarnaast kan op grond van de regeling subsidie voor de inrichting van een natuurgebied en recreatie worden verstrekt. Meer informatie over de mogelijkheden voor u: Bert Dijkstra, T (0592) 316 616 of [email protected]

Heide- en veenvlinder project geprolongeerd

Sinds 2005 werkt Landschapsbeheer in opdracht van de Provincie aan het Heide- en Veenvlinder project. Doel is om biotoopverbetering voor deze kwetsbare vlindergroep te bewerkstelligen. Afgelopen najaar is de vijfde fase van het project gestart. Op 13 terreinen in Drenthe (zie onze website voor het overzicht) is geplagd, gemaaid en opslag verwijderd om zo het leefklimaat voor de vlinders te verbeteren. En met succes. Vandaar dat onlangs ook de financiering door de Provincie van fase 6 in 2009 is goedgekeurd!


Medewerkers portret

Jaap van Gorkum projectmedewerker Landschapsbeheer

De Fries die naar Drenthe ging Jaap van Gorkum werkt sinds 1998 bij Landschapsbeheer Drenthe. Sinds anderhalf jaar woont hij in Annen, daar betrok hij een prachtige boerderij samen met zijn gezin. “Ik heb de kale weilanden van Friesland vaarwel gezegd. Ik mis het niet, hoewel daar wel mijn liefde voor weidevogels is ontstaan.” Hoe komt een man met een hts-achtergrond uiteindelijk in de natuur terecht? Geboren en getogen in Reduzum, Friesland, liep Jaap van jongs af al de weilanden in. Het bekende aaisikjen, het rapen van kievitseieren, werd hem daar met de paplepel ingegoten. “We gingen dan niet alleen zoeken en rapen, maar

waren ook al actief in het beschermen van de weidevogels.” In Zuidlaren, waar Jaap begin jaren ’90 kwam te wonen, was geen weidevogelbescherming. Hij zette dat daar op met enkele vrijwilligers. Eind jaren ’90 kreeg hij een aanstelling bij Landschapsbeheer Drenthe. Hij wierf vrijwilligers en landbouwers en begeleidde de groepen bij het beschermen van de nesten tegen de landbouwactiviteiten. De omvang van de weidevogelbescherming is ondertussen uitgegroeid tot 35 groepen met samen 500 vrijwilligers en 700 boeren. Niet alleen de weidevogels kunnen op de steun van Jaap rekenen. Hij participeert in veel andere projecten, waaronder het creëren van samenwerkingsverbanden met zorgboerderijen. “Dat is een mooie combinatie; wij verzorgen het gereedschap waarmee de mensen van de zorgboerderij kleine handmatige klussen kunnen uitvoeren. Wat ik hier ook doe bij Landschapsbeheer, het is simpelweg de mooiste baan die er is!”

‘Het is simpelweg de mooiste baan die er is!’

Friesland en Drenthe zijn de twee provincies die als een rode draad door het leven van Simone Vos lopen. Sinds juni 2008 werkt ze bij Landschapsbeheer Drenthe. Daarvoor werkte ze voor Provincie Friesland aan Natuurmonitoring.

Simone Vos projectmedewerker Landschapsbeheer

Tussen twee provincies in

Tot haar achttiende woonde Simone Vos in Assen, om daarna voor haar studie te verhuizen naar Leeuwarden. Intussen woont ze alweer twee jaar in Noordwolde. Op de grens tussen de beide provincies. ”In Drenthe ben ik opgegroeid maar in Friesland heb ik ook een geweldige tijd gehad. Intussen hoef ik niet meer te kiezen, Noordwolde ligt er mooi tussenin.” Vol enthousiasme zet ze zich nu in voor de Zoogdierenatlas Drenthe. Als projectmedewerker zal ze zich vooral bezig gaan houden met het regelen van leuke publieksacties, opstellen van persberichten, overleg met betrokken partijen en invoeren van gegevens. Een baan die goed bevalt. “Het onderwerp, zoogdieren, vind ik erg leuk. Bovendien houd ik erg van regelen en organiseren.” Ze had altijd al interesse in de natuur en dieren maar na haar studie Diermanagement aan het van Hall Instituut wist ze het zeker.

Bestuurswisseling Eind 2008 hebben twee bestuursleden van de Stichting Landschapsbeheer Drenthe hun functies neergelegd. Dat was ook de afspraak, dit bestuur zou aanblijven tot 31 december en daarna zouden we verder zien. De vertrekkende bestuursleden zijn Marijke van Schendelen en Hein Klompmaker. Arie van der Spek, Hans van der Laan en Dolf van der Weij hebben aangegeven hun bestuursperiode nog een keer te willen verlengen. Ook langs deze weg wil ik nog mijn dank uitspreken voor ieders betrokkenheid en

inzet in het afgelopen jaar. In de laatste maand van 2008 hebben de voorzitter en ik gesprekken gevoerd met verschillende kandidaten voor de vrijgekomen bestuursfuncties. We hebben meerdere zeer geschikte kandidaten mogen spreken, wat een mooi perspectief biedt voor de komende jaren. Bij het ter perse gaan van deze nieuwsbrief is nog geen definitief besluit genomen voor de invulling, maar zodra dit het geval is zal dat via de website te lezen zijn. Erik de Gruijter directeur

“Ik wilde beslist in de natuurhoek blijven.” Ze werkte tijdelijk aan het opzetten van het bureau Natuurmonitoring bij Provinsje Fryslân en werd daarna snel weer teruggevraagd voor een ander project: Het opzetten van de Werkatlas Zoogdieren Friesland. Een boekwerk waarin de verspreiding van de zoogdieren in de provincie weergegeven wordt. Toen er geen andere projecten meer volgden solliciteerde ze bij Landschapsbeheer Drenthe, en werd aangenomen. “Ik wilde graag bij een groene organisatie blijven werken. Nu kreeg ik de kans hetzelfde te doen als in Friesland. Een buitenkansje dus.”


Foto: Jan Anninga

Bakens in de tijd

Najaarsoffensief Bomenwacht Augustus vorig jaar startte de Bomenwacht van Landschapsbeheer Drenthe een grote inventarisatieronde. Alle monumentale bomen in Drenthe (7400!) worden opnieuw geregistreerd en visueel geïnspecteerd. Projectleider André Efftink over het doel van dit arbeidsintensieve project: “Door een bestand aan te leggen waarin we de onderhoudsbehoefte van de bomen noteren, kunnen we betere onderhoudsplannen maken. We gebruiken de nieuwste technieken, zoals GPS om de exacte locatie te kunnen bepalen. Het geeft een goed gevoel om met de nieuwste middelen onze oudste bomen te kunnen behouden. Dat maakt je trots op je werk.” De nieuwe opzet en financieringsvorm van de Bomenwacht begin vorig jaar, was tevens een goed moment om een grote inhaalslag te maken. Het bestand van monumentale bomen was gebaseerd op een provinciaal inventarisatierapport uit begin jaren 80 van de vorige eeuw. “Wij vonden al langer dat actualisering noodzakelijk was, gelukkig was de Provincie het hier mee eens,” aldus André Efftink. ”Het oude systeem gaf geen duidelijk en volledig beeld meer. Een deel ontbrak, andere bomen waren er al niet meer. We zijn nu aan het bekijken hoeveel bomen er zijn en in wat voor toestand ze verkeren. Ter plekke registreren we op een veldcomputer alle gegevens, zoals de exacte plaats, de hoogte en de onderhoudsbehoefte. Zo krijg je straks met één druk op de

knop een uniek overzicht van een cultuurhistorisch waardevol Drents bezit.” Minder onderhoudskosten voor eigenaren Met hulp van de provincie en de Nationale Postcodeloterij investeerde de Bomenwacht in nieuwe apparatuur en software om de bomen goed te kunnen inspecteren. Efftink: “Na de inspectie krijgen boomeigenaren een overzicht van de conditie van de boom en een onderhoudsadvies. Door lid te worden van de Bomenwacht kan een eigenaar een onderhoudscontract afsluiten. Dit kan behoorlijk schelen in de onderhoudskosten, omdat gemeente en provincie het werk van de Bomenwacht gedeeltelijk financieren. Het geeft ook voor leden een goed gevoel dat we er alles aan doen om hun boom goed te verzorgen. De meeste zijn trots op hun monumentale bezit en doen alles voor het behoud. Maar dat kost wat. Met een aanbod op maat bieden we leden nu meer houvast en meer kwaliteit. En soms levert het ook financieel voordeel op.” Elk Bomenwachtlid heeft al bij de doorstart van Landschapsbeheer Drenthe een aanbod ontvangen. Projectleider André Efftink: “Door de nieuwe registratievorm is nu ook zo’n aanbod op maat, dus afgestemd op ieder eigenaar, mogelijk. Daardoor kunnen we de beschikbare subsidiegelden nauwkeuriger en eerlijker verdelen onder het ledenbestand. Zo kunnen bijvoorbeeld leden met grote groepen bomen een stuk voordeliger uit zijn.”

Sinds de nieuwe opzet van het Landschapsbeheer Drenthe is de buitendienst van de Bomenwacht ondergebracht bij een groenverzorgingsbedrijf. De meeste medewerkers van de buitendienst zijn meegegaan. Twee werknemers over de overstap en de nieuwe manier van werken: Edwin van Hurck “Voor ons is er niet veel veranderd, de hele buitendienst is overgegaan. Een andere naam op de bus, maar je gebruikt dezelfde technieken. De manier waarop we werken is wel veranderd. Eerst deden we twee gemeenten per jaar, dus het hele rondje in 6 jaar. Nu registreren we welke bomen eerst onderhoud nodig hebben. Die verzorgen we eerst en zo komen we alle twaalf gemeenten langs in een jaar. Een stuk doeltreffender en klantgerichter dus. Maar de aandacht en de liefde voor de boom zijn gebleven. Ik ben dan ook iedere keer weer blij als ik in zo’n oude reus mag klimmen om ’m te verzorgen!” Sjaak van der Poel “Het is echt een pluspunt dat alles nu goed vastgelegd wordt. Het nieuwe systeem werkt goed. We hebben nu bijna alle gemeenten gehad en verwachten snel klaar te zijn. Dan zijn alle bomen die op de provinciale monumentale bomenlijst van Drenthe staan geregistreerd. De meeste mensen waar we langskomen reageren positief. Het is een goed ding dat we mensen straks een aanbod op maat kunnen geven. Ik hoop dat we straks al die prachtige monumentale bomen in Drenthe mogen onderhouden!”

Korte berichten

Zoogdieratlas in Drenthe De verspreiding van de in het wild levende zoogdieren in Drenthe wordt de komende jaren in kaart gebracht. Dat is nodig omdat gedetailleerde en gestructureerde informatie hierover versnipperd is of niet voorhanden. De (landelijke) Zoogdiervereniging VZZ heeft daarom samenwerking gezocht met Provincie Drenthe, Het Drentse Landschap, Landschapsbeheer Drenthe, Vleermuiswerkgroep Drenthe en Waterschap Hunze en Aa’s. Ook Samen in gaan deze partijen werken aan de ontwikkeling van de atlas. Simone Vos, werkzaam bij Landschapsbeheer Drenthe, is projectcoördinator. Het is de bedoeling dat er in 2010 een interactieve ‘Levende Atlas voor Zoogdieren van Nederland’ op het internet komt. Vervolgens wil de VZZ in 2012 (en los van dit project), met de verzamelde gegevens een nationale ecologische zoogdieratlas in boekvorm produceren. Iedere provincie kan dan desgewenst ook een eigen provinciale zoogdieratlas ontwikkelen. Kijk voor meer informatie op www.zoogdieratlas.nl of bel met Simone Vos, Landschapsbeheer Drenthe, T (0592) 316 616

Egel of haas gezien? Meld het ons Misschien scharrelt er een egel onder de struiken of graaft er een mol in uw gazon. U komt reeën en hazen tegen tijdens een wandeling. Dit zijn bruikbare gegevens om de zoogdieratlas.nl van Drenthe zo compleet mogelijk te maken. Met een datum en precieze locatie is uw waarneming zeer waardevol. Help mee en geef uw waarnemingen door op www.zoogdieratlas.nl of mail naar [email protected]


Vrijwilliger aan ’t woord

Veertien en passie voor natuur

Zijn overgrootvader plaatste al stokjes bij de kievitsnesten die hij in weilanden vond. Ook de vader van Roy Gommer zette zich in voor weidevogels. Het is dus niet vreemd dat Roy zelf ook een voorliefde voor deze dieren heeft. Sinds drie jaar is hij actief vogelbeschermer in Drenthe. In het voorjaar gaat Roy samen met zijn vader het veld in om de nesten te markeren. Meestal in het weekend en een enkele avond door de week. Dit werk gaat goed samen met zijn hobby als natuurfotograaf. “Ik maak overal foto’s van. Van vlinders tot hazen of reeën. Maar mijn voorkeur gaat uit naar vogels.” Het liefst zou hij altijd met de natuur bezig zijn. “Ik zou graag nog aan andere projecten meedoen, maar daar heb ik geen tijd voor. Ik heb veel huiswerk, want ik zit in 3VWO. En op zaterdag werk ik bij mijn vader in de kassen.” Er schuilt waarschijnlijk nog een groot natuurbeschermer in Roy. “Als ik na de

Roy Gommer vond in 2008 het eerste kievitsei in Drenthe middelbare school iets met de natuur zou kunnen doen zou dat wel heel mooi zijn. Ik ga zeker kijken of dat kan!”

Cursus bescherming boerenlandvogels Foto: J. Vos

Steeds meer boeren doen mee met de bescherming van weide-, akkeren andere boerenlandvogels. Bij het beschermen van de nesten worden ze bijgestaan door vele vrijwilligers. Die zijn er dus ook steeds meer nodig! Heeft u interesse? Om u goed op weg te helpen organiseren we in februari twee cursussen Weidevogelbescherming. In de praktijk gepokte en gemazelde weidevogelbeschermers leren de cursisten de fijne kneepjes van het vak. De cursus omvat in eerste instantie twee theorieavonden. Aan de orde komen: het project weidevogels, de biologie van weidevogels, weidevogelpopulaties, de landbouw, opsporen van legsels, beschermingsmaatregelen en de organisatie van het vrijwilligerswerk. Meer informatie en opgave op onze website www.lbdrenthe.nl onder ‘Doe mee’. Of bel met Jaap van Gorkum, T (0592) 316 616 10

Cursussen snoeien fruitbomen Komende maanden organiseren we in samenwerking met onze Hoogstambrigades weer snoeicursussen op diverse plaatsen in Drenthe. Voor eenieder die wil leren hoe een (hoogof laagstam-) fruitboom correct gesnoeid dient te worden. En… de brigades zijn altijd op zoek naar nieuwe leden, dus heeft u interesse: meldt u aan! Check de agenda (pag. 16) voor de data en locaties. Via onze website www.lbdrenthe.nl (pagina ‘Doe mee’; ‘Cursussen’) kunt u zich opgeven.

Help het land schap: Word vrijwilliger!

Medewerkers van zorgboerderij “De Olde Boerderije” Help bij het behouden van het prachtige landschap in Drenthe. Wordt vrijwilliger voor Landschapsbeheer! Iedereen is welkom. Er is altijd en overal in Drenthe wel wat te doen voor jong en oud. Informeer naar de mogelijkheden voor u bij coördinator Pieter Posthumus, T (0592) 316 616

Zorgboerderijen aan het werk voor Landschapsbeheer De Stichting Zorgboerderijen Drenthe bestaat uit zo’n 50 boerderijen. Het zijn vooral de mensen die het gezicht en het karakter van een zorgboerderij bepalen. Elke zorgboer(in) heeft een bewuste keuze gemaakt om het bedrijf voor mensen met beperkingen open te stellen. Zorgboerderijen vormen een welkome aanvulling op de vaak lastig te realiseren nazorg van landschapselementen die binnen het project zijn aangelegd. Bij het omgevingsproject Echten werkte Landschapsbeheer al succesvol samen met twee zorgboerderijen. Ze hielpen bij het knippen van heggen, het verwijderen van Amerikaanse vogelkers en opslag (Els en wilg) bij poelen in de omgeving. In najaar 2008 werd een voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd voor alle zorgboerderijen. Met succes! Liefst 14 boerderijen hadden meteen belangstelling, nog tien anderen volgen waarschijnlijk in 2009. Opzet is dat Landschapsbeheer binnen de lopende projecten passende klussen selecteert en aanbiedt aan een of meer zorgboerderijen. Landschapsbeheer begeleidt de mensen, zorgt voor enige opleiding en een gereedschapdepot. Bedoeling is om tevens cursussen te organiseren voor de medewerkers van zorgboerderijen. Denk aan een cursus ‘hanteren van de bosmaaier of de motorzaag.’ Zo ontstaat een typische win-win situatie! Meer info over de zorgboerderijen op www.zorgboerderijendrenthe.nl of neem contact op met Jaap van Gorkum, T (0592) 316 616

11


Betrokken eigenaar

Bloeiende heide in het Buinerveld De grootmoeder van Kees Nanninga was een Oldenbanning, een echte Drentse naam. Het Buinerveld is sinds jaar en dag in het bezit van de familie. In de dertiger jaren is een deel van het gebied verkocht aan Staatsbosbeheer, maar het perceel heide van 11 ha is nog altijd familiebezit. De heer Nanninga kan zich de tijd nog herinneren dat zijn vader het onderhoud deed in het gebied. Hoewel: “Heide is heide, dat gaat vanzelf”, aldus de eigenaar. Samen met zijn zusters kreeg hij het heideveld van zijn vader. “Het meeste werk had hij aan de natuurlijke opslag van berken en van de grove den. Dat kwam allemaal overgewaaid vanaf omliggende percelen.” De kleine boompjes schieten snel de grond uit. Om een heidegebied te behouden, moet dat jonge groen er gauw weer uitgetrokken worden.

12

Hoewel er voor de eigenaren kosten aan verbonden zijn, gaat de Drentse heide hen aan het hart. “We moeten dit in stand houden, het is een prachtig gebied.” Het ministerie van LNV wil bevorderen dat eigenaren voor dat behoud kunnen zorgen, daarom stelt zij subsidies beschikbaar. Een aantal jaren geleden zocht Landschapsbeheer Drenthe contact met de eigenaren. Zowel deze organisatie als bijvoorbeeld de Gemeente Borger is er veel aan gelegen het stuk heide te behouden. Landschapsbeheer neemt in samenwerking met het werkvoorzieningsschap Wedeka een deel van het floraonderhoud voor haar rekening. Maar ook de fauna speelt een belangrijke rol. “Zij vonden hier bijvoorbeeld de zandhagedis”, vertelt Nanninga. “Daarvan is de populatie sinds de maatregelen van Landschapsbeheer sterk gegroeid. Bert Dijkstra heeft bepaalde plekjes in de heide laten plaggen om ei-afzetlocaties te creëren voor de zandhagedis.” Het gebied is openbaar en volgens de eigenaar loont het de moeite om in augustus of september de reis naar het Buinerveld te maken. “Als de heide in bloei staat, is het prachtig om er langs te wandelen.”

Streekeigen struik

Vroege (Prunu bloeier: de S s spino leedoo sa) rn

De slee doorn w ordt in gedoor het Lat nde ker ijn Prun s, geno uit de r us spino emd. H ozenfa sa, e t is een m ilie die in de B plant van nat enelux u . re voor De hee worden komt ster kan . 2-6 me ter hoo g De slee doorn is een vro warme eg r worde nde klim e bloeier. Met soms a ons aat kun l in feb nen de ruari on vindt p bloesem tluiken laats do s . De bes or inse honing tuiving cten, m bij. e t n a me de Vanaf a ugustu s zijn e pas lek r vruchte ker als n, maa de vors Dan ma r die zij t er ove ak je er n r h e en is ge ja m, vruc vruchte weest. htenm n- en b oes, spa randew , likeur, ijn van. De pru nus spin osa vin vochtig dt zijn e, voed standp selrijke grond in laats op , v aak kalk heggen houden , aan bo plekken de srande in loofb n en op ossen. lichte Het ho ut is ze er hard .

13


Drents Ommetje Startpunt Dorpshuis Het Broekhoes, Balinge Afstand 5,5 o f 8 km Benodigde tijd Ruim 1 of ruim 2 uur Routeaanduiding Met paaltjes aangegeven Honden Toegestaan

Ommetje Mantinger Es Mantinge is een typisch voorbeeld van een esdorpenlandschap waar een groot deel van Drenthe uit bestaat. Het type dorp dat hier onderdeel van uitmaakt noemen we esdorp. Esdorpen treffen we aan op het Drents plateau. Het waren vroeger op zich zelf staande boerengemeenschappen, gericht op zelfvoorziening. Een esdorp wordt gekenmerkt door een aantal elementen die in een zekere regelmaat terugkomen: De brink met daaromheen de boerderijen met vaak rieten daken; het veld; het beekdal en de vaak slingerende wegen die vanuit het dorp naar buiten voeren. Buiten het dorp bevonden zich de gemeenschappelijke akkers op de es en de wei- en hooilanden in het beekdal. Rondom de weilanden lagen de bosjes en de heidevelden waar de gescheperde gemeenschappelijke schaapskudden graasden. Het is mogelijk een wandeling te maken over de Mantinger es. Volg hiervoor de route die op de kaart is aangegeven.

Parkeren Bij dorpshuis Het Broekhoes in Balinge Openbaar vervoer Er rijdt in het weekend geen bus

Garminge

Balinge

Mantinge

14

Ontwerpstudio Erven, Natuur en Landschap

Landschappelijk ontwerp bedrijventerrein Messchenveld

Vrijwilligers van het hunebedcentrum hebben inmiddels vele zwerfkeien verzameld.

Om ondernemers op het nieuwe bedrijventerrein Messchenveld (Assen) aan te sporen te kiezen voor een landschappelijk ontwerp en een streekeigen beplanting van hun terrein, heeft de Ontwerpstudio een folder ontwikkeld. Belangrijkste argumenten zijn de hoge belevingswaarde en het voordelige onderhoud van een streekeigen beplanting. De folder is ontstaan uit een project ‘leren voor duurzame ontwikkeling’ met bijdragen van de gemeente Assen.

Keientuin Hunebedcentrum Borger De ontwerpstudio voor Erven, Natuur en Landschap ontwerpt in samenwerking met het Hunebedcentrum in Borger een keientuin. De keientuin zal een onderdeel worden van het Hunebedcentrum. Streven is om de keientuin in het voorjaar van 2009 voor het publiek te openen. In het ontwerp wordt gestreefd naar een “natural look”. De bezoeker zal een idee krijgen hoe het landschap in Drenthe er in de periode na de laatste ijstijd uit heeft gezien. Maar ook hoeveel verschillende soorten gesteente door het ijs naar Drenthe zijn vervoerd…

Contact U kunt de Ontwerpstudio bereiken op T (0592) 333 767. Op dinsdagmiddag kunt ons op afspraak bezoeken op kantoor.

Koop streekeigen plantsoen Tot en met april 2009 kunt u via de Ontwerpstudio van landschapsbeheer Drenthe inheemse struiken en bomen afnemen tegen voordelige tarieven. Het gaat hierbij om streekeigen soorten als bijvoorbeeld Meidoorn, Lijsterbes, (Knot)linde, Beukenhaag, Eik, Sering en Hortensia. Allen soorten die van nature in onze omgeving thuishoren. Hoe het werkt? Als u contact opneemt krijgt u van ons een vrijblijvende offerte. 15


Agenda Februari

Cursus weidevogelbescherming 16 en 23 februari Om nieuwe vrijwilligers goed op weg te helpen organiseert Landschapsbeheer Drenthe in februari 2008 en cursus Weidevogelbescherming, verdeeld over twee avonden. Locatie Hofsteenge, Hoofdstraat 37, Een. Aanvang: 19.30 uur. In de praktijk gepokte en gemazelde weidevogelbeschermers leren de cursisten de fijne kneepjes van het vak. Aanmelden via onze website www.lbdrenthe.nl, Menu ‘Doe mee’. Cursus enten van fruitbomen 21 februari in samenwerking met de Noordelijke Pomologische Vereniging. Plaats: Verenigingsgebouw de Kroezehof te Assen. Tijd: van 10.00 tot 15.00 uur. Opgave via onze site www.lbdrenthe.nl menu ‘Doe mee’ of bel met Lex Kleyn, T (0592) 333 767. Cursus snoeien hoogstam fruitbomen 21 februari Oldehave en Ruinen 28 februari Zuidwolde Opgave via onze site www.lbdrenthe.nl of bel met Lex Kleyn, T (0592) 333 767.

Maart

Jaaravond weidevogelbescherming voor weidevogelvrijwilligers 9 maart Locatie: Zaal Meursinge in Westerbork met de volgende lezingen: – Onderzoeker Jos Hooijmeijer: “Grutto onderzoek in ZW-Fryslan”. – Fotograaf A. Booi: “Impressie van bijzonder weidevogelbeheer.”

16

Cursus snoeien hoogstam fruitbomen 7 maart Borger 14 maart Peize Opgave via onze site www.lbdrenthe.nl of bel met Lex Kleyn, T (0592) 333 767.

En verder….

Iedere eerste zaterdag van de maand in 2009 is werkgroep Het Ven uit Borger aan de slag met het beheer van een ven bij Odoorn (in de buurt van restaurant Poolshoogte). Heeft u zin om mee te werken? Aanmelding: Pieter Posthumus, T (0592) 333 648.

Word donateur! Deelt u de zorg voor landschap en natuur in Drenthe? Wordt dan donateur van onze stichting en steun onze activiteiten. U ontvangt dan tevens onze nieuwsbrief en we nodigen u uit voor bijzondere activiteiten als een natuurwerkdag. Donateur bent u al voor een jaarlijkse bijdrage van 25 euro. We bieden ook een opmaat aanbod voor speciale wensen of bijdrages. Neem hiervoor contact op met projectleider Pieter Posthumus T (0592) 333 648

Column

Da’s nou Drenthe

Een gastcolumnist geeft zijn of haar visie op het landschap in Drenthe

Wat Drenthe tot bijzondere provincie maakt? Vraag het willekeurig wie en je krijgt als antwoord: het kleinschalige landschap, waarin dorpen opgaan in de omgeving, en bossen, heidevelden, gras- en akkerland elkaar afwisselen. Als iemand dat unieke karakter begreep en uitdroeg was het de te jong overleden Commissaris van de Koningin Relus ter Beek. Trots op zijn Drenthe. Provincie waarin ontwikkeling èn behoud zo mooi gecombineerd worden. Wat zijn kwaliteit bewezen heeft moet je koesteren: het landschap in al zijn veelzijdigheid. Landschap is allereerst wat je waarneemt en ervaart als je er in stáát, fietst of loopt. Daarnaast is er de emotionele en gevoelsmatige component. Beelden, geuren, kleuren kunnen herinneringen oproepen. Het landschap is dan de drager van wat je ooit beleefd hebt en wat voor altijd in je hart besloten ligt. Landschap is het decor voor kunst- en cultuuruitingen: proza, poëzie, muziek en schilderkunst. Hoe langer je er bij stilstaat, hoe meer je beseft dat landschap rust brengt in een wereld van stress, gejaagdheid, individualisme en onverschilligheid. Landschap schraagt waarden: dat wat we ècht belangrijk vinden buiten alle opgefokte franje, die ten diepste slechts armoe en eenzaamheid brengt. Landschap wordt herontdekt. Beheerders zetten zich ervoor in. Landschap, als geheel van land en stromend water, wallen en kleine bosschages, weidse velden, veilige bossen, eeuwenoude zandwegen, kerktorens met een zadeldak, boerderijen met rieten kappen, schapen als vanzelfsprekende grazers. De verbindende schakel tussen economie en ecologie is het landschap: toneel van menselijke activiteiten. Meer dan ooit weten we dat nàtuurbescherming alleen gedijt als er ook cùltuurbescherming is. Het is één geheel: stad, dorp, landbouw, natuur, land en water, flora en fauna. Een hoogontwikkelde samenleving als de onze mòet weten dat waar we vandaan komen en waar we naar toe gaan gestempeld is en blijft door het levende landschap. Daarzonder kan het niet. Koester dus degenen die zich ervoor verantwoordelijk voelen! Omdat het landschap zichzelf niet kan verdedigen. Alfred van Hall, dijkgraaf Waterschap Hunze en Aa’s 17

Colofon Levend Landschap is een tweejaarlijkse uitgave van Landschapsbeheer Drenthe. De nieuwsbrief wordt verstuurd naar relaties in een oplage van 4000. Redactie Jan-Kees van Loon, Erik de Gruijter en Rianne Vos, Landschapsbeheer Drenthe, Assen

Landschapbeheer Drenthe maakt zich sterk voor behoud en herstel van streekeigen landschap & natuur. Ons werk (en deze uitgave) wordt mede mogelijk gemaakt met steun van de provincie Drenthe en de Nationale Postcode Loterij.

Interviews Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar, Leeuwarden Overige teksten en eindredactie Jan-Kees van Loon, Waterloo Communicatie Fotografie Medewerkers Landschapsbeheer Drenthe, of zoals vermeld bij foto Ontwerp en opmaak In Ontwerp, bureau voor vormgeving, Assen Druk Drukkerij De Bruin, Zuidbroek

Landschapsbeheer Drenthe Nijend 18a 9465 TR Anderen tel (0592) 316 616

provincie Drenthe

Levend landschap. Nieuwsbrief van Landschapsbeheer Drenthe

Recommend Documents