Jaaroverzicht 2013
Jaaroverzicht 2013 Winst voor ons landschap
Landschapsbeheer Friesland
1
Jaaroverzicht 2013
Beetsterzwaag, juli 2014
Colofon tekst: Landschapsbeheer Friesland ontwerp en opmaak: Ruitervorm
Disclaimer Bij de totstandkoming van deze uitgave is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Desalniettemin kan de uitgever geen verantwoordelijkheid nemen of aansprakelijk worden gesteld voor mogelijk verkeerde informatie.
Landschapsbeheer Friesland
Commissieweg 15 9244 GB Beetsterzwaag telefoon (0512) – 38 38 00 fax (0512) – 38 14 57
[email protected] www.landschapsbeheerfriesland.nl twitter @LBFriesland https://www.facebook.com/landschapsbeheer
2
Jaaroverzicht 2013
Inhoudsopgave 1. Organisatie
4
1.1 Missie, doelstelling en taken 1.2 Bestuur en directie 1.3 Personeel 1.4 Samenwerkingsverbanden 1.5 CBF keurmerk 1.6 Financiën
4 5 8 9 10 10
2.
De Activiteiten
15
3.
Ontwikkelen op het gebied van burgerparticipatie
31
4.
Communicatie 2013
34
2.1 Een aantal activiteiten uitgelicht 2.2 Prestatieoverzicht 2.3 Overzicht tijdsbesteding producttaken (verdeeld over de thema’s) 2.4 Projectenoverzicht 2013
Bijlagen
15 21 29 29
36
3
Jaaroverzicht 2013
1 Organisatie 1.1 Missie, doelstelling en taken
De stichting zet zich in voor de ontwikkeling, instandhouding en het beheer van een kwalitatief en kwantitatief duurzaam landschap. Landschapsbeheer Friesland is een organisatie met een antenne voor het hele veld van landschap, waarin ook soortenbescherming een belangrijke plek heeft. Om de beoogde doelen in landschap goed gestalte te kunnen geven, is draagvlak bij mensen voor het landschap een basisvoorwaarde. Het leggen van de verbinding mens - landschap komt in de werkhouding van Landschapsbeheer Friesland nadrukkelijk tot uiting: Wij stellen de mens, de Friese bevolking, centraal bij het werken aan en in het landschap. Kortom: Vóór het landschap, mét de mensen. LBF heeft geen bezit en geen leden, en is daardoor een neutrale partij tussen alle betrokkenen bij landschap en natuur. We zijn adviseur/ondersteuner, kennisinstituut, uitvoerder en bovenal: verbinder. LBF onderhoudt intensieve contacten met gemeenten en provincie en werkt op projectniveau zeer intensief samen met agrariërs en andere bewoners en gebruikers van het platteland. Onze missie luidt:
Landschapsbeheer Friesland wil een waardevol, divers en streekeigen cultuurlandschap behouden en ontwikkelen. We bereiken dit door het leveren van advies, projecten en monitoring m.b.t. ontwikkeling van het landschap. Dit doen we voor en met de mensen die er wonen, werken en recreëren. Onze zorg voor landschap hebben we vertaald in de slogan: “Winst voor landschap”
4
Jaaroverzicht 2013
Concreet betekent het dat we ons met de volgende zaken bezig houden:
Kenniscentrum:
• Toegankelijk maken van kennis op het gebied van Landschapsbeheer • Het geven van voorlichting, educatie en instructie • Monitoring
Ondersteuning en Advisering:
• Samenbrengen van groeperingen die zich direct of indirect met beheer willen bezig houden • Hen faciliteren door begeleiding, advisering en bemiddeling • Vrijwilligerswerk faciliteren (gereedschap, verzekering, werkpleklocaties) • Werven van subsidies of andere vormen van financiële ondersteuning, begeleiden subsidie aanvragen • Bijdrage leveren aan de ontwikkeling van overheidsbeleid
Uitvoering:
• Coördineren van activiteiten op gebied van behoud, herstel, beheer en ontwikkeling van landschapselementen • Inventarisaties doen • Planvorming stimuleren en opstellen van plannen • Stimuleren en coördineren van vrijwilligerswerk • Bevorderen actieve inzet van diverse uitvoeringsmogelijkheden via aanbesteding, inzet grondeigenaren etc.
1.2 Bestuur en Directie In 2013 liep voor 2 bestuursleden hun termijn af. De voorzitter L. Zwierstra, die 3 perioden het voorzitterschap invulde, werd in juli 2013 opgevolgd door Mevr. M Jager. Vanaf begin van het jaar was ze al betrokken bij de bestuursvergaderingen; vanaf de zomer heeft ze het voorzitterschap over genomen. De andere vacature is vooreerst niet ingevuld. Dat heeft samenhang met de stappen die gezet zijn om tot nauwere samenwerking met It Fryske Gea te komen. Aangezien daarbij ook de bestuursstructuur een onderwerp van gesprek is wordt eerst afgewacht wat de definitieve uitkomst daarvan zal zijn alvorens deze vacature in te vullen. Over de aanpak en procedures rond het bestuurslidmaatschap gelden bij Landschapsbeheer de volgende regels: Personen kunnen maximaal twee perioden van vier jaar bestuurslid zijn, de voorzitter maximaal 3 perioden. Het bestuur is zodanig samengesteld dat de bestuursleden gezamenlijk de benodigde expertise hebben om de bestuurstaak van de organisatie goed te kunnen invullen: • binding met maatschappelijke geledingen, zijnde natuur- en landschapsorganisaties, landbouw organisaties, vrijwilligerswerk, publieke en particuliere grondbezitters, cultuurhistorische organisaties; • kennis hebben van ecologie, landschap, landbouw en cultuurhistorie, alsmede van juridische, financiële en bestuurlijk/organisatorische zaken.
5
Jaaroverzicht 2013
Nieuwe bestuursleden worden gezocht via de eigen netwerken van zowel bestuursleden als medewerkers. Als dat niet tot gewenst resultaat leidt worden advertenties geplaatst met het verzoek te solliciteren. Na een sollicitatiegesprek met twee bestuursleden en de directeur wordt een nieuw bestuurslid voorgedragen en in een bestuursvergadering formeel benoemd. De bestuursleden hebben conform CBF vereisten een verklaring omtrent hun nevenfuncties afgelegd. Zij hebben aangegeven geen relevante nevenfuncties te bekleden. In bijlage 1a staat de bestuurssamenstelling in 2013. In bijlage 1b staan nevenfuncties vermeld. Het bestuur voert haar taken onbezoldigd uit. De leden ontvangen een onkostenvergoeding. Dit jaarverslag geeft weer hoe alle activiteiten en projecten inhoudelijk vorm zijn gegeven, daarmee voldoen we tevens aan de CBF eis. De verantwoordingsverklaring van het bestuur is weergegeven in bijlage 1c. Het bestuur kwam in 2013 zes keer in vergadering bijeen en heeft gesproken over o.a. de volgende onderwerpen: - goedkeuring jaarrekening en jaarverslag 2012 - goedkeuring jaarprogramma en begroting 2013 - communicatieplan 2013 - Bezuinigingsvraagstukken als gevolg van Rijksbeleid - personeelszaken - Toekomst Landschapsbeheer Friesland: voortgang organisatie - samenwerking Landschapsbeheer Friesland en It Fryske Gea - LBN: evaluatie en toekomstvisie Twee hoofdthema’s hebben in 2013 de agenda van het bestuur en de directie bepaald:
1. Organisatiewijzigingen als gevolg van bezuinigingen per 2014
Een bezuiniging per 2014 op de provinciale structurele subsidie aan de organisatie met 62,5% als gevolg van Kabinetsbeleid, waardoor de ILG subsidie voor landschap vervalt. Dit betekent dat € 392.000, - minder aan basissubsidie ontvangen wordt. De provincie is in 2014 en 2015 bereid een aanvulling te verstrekken van € 180.000,- met als doel een verandering naar een toekomstbestendige organisatie te ondersteunen. Met de provincie is zowel op bestuurlijk (met de gedeputeerde J. Kramer is hierover in zowel juli als in september gesproken) als ook op ambtelijk niveau regelmatig overleg gevoerd over deze organisatieaanpassingen. Belangrijk gesprekspunt was eveneens welke taken LBF voor de provincie nog uit kon voeren. De offerte die aangeboden kon worden had, als gevolg van de grote bezuiniging, natuurlijk een veel beperktere inzet in het aantal uren dan voorheen. Centraal in de aanpak stond dat de organisatie een toekomstmodel voor 2016 gepresenteerd heeft, en dat 2014 en 2015 overgangsjaren zijn om naar dat nieuwe model toe te werken. Daarbij ligt het accent op het continueren van de projectenorganisatie: projectverwerving levert voor de Provincie Fryslân het meeste rendement op. Andere taken zoals bv advisering kan veel minder gedaan worden dan in het verleden.
6
Jaaroverzicht 2013
Naast de bezuiniging per 2014, aangekondigd door de provincie heeft de organisatie ook te maken met de gevolgen van de crisis: de omvang van de projectenportefeuille zal kleiner zijn schatten we in dan voorheen. Als gevolg van deze krimp in zowel de structurele basissubsidie als ook in de verwachte projectenportefeuille heeft de organisatie in het najaar rigoureuze stappen moeten nemen voor het personeel van de organisatie. Een krimp van 1/3 is aangekondigd: ontslag voor een aantal medewerkers in vaste dienst is aangevraagd. Daarnaast zijn tijdelijke functies vervallen en functies die als eerder in het jaar waren vrijgevallen niet opnieuw ingevuld. Voor de organisatie betekende dit voor de derde keer op rij een forse krimp. De laatste jaren is een krimp in de uitvoeringsdienst aan de orde geweest, en nu dus voor het kantoorpersoneel. Het personeelbestand is tussen 2010 en 2014 afgenomen van 28.5 fte naar 14,34 fte. Dit vergt een drastische verandering in organisatieaanpak.
2. Samenwerking Landschapsbeheer Friesland en It Fryske Gea
De huidige tijd vraagt een strategische visie op de slagkracht van onze organisatie. LBF speelt in op overheidsbeleid en maatschappelijke ontwikkelingen die ertoe leiden dat ons cultuurlandschap aantrekkelijk blijft voor mens, dier en plant. LBF concretiseert dat via de uitvoering van haar projecten. In het huidig tijdsgewricht is daarbij de vraag actueel of de uitvoering door diverse organisaties die aanvullend op elkaar functioneren voldoende effectief is zowel naar het resultaat in het veld als ook in financiële zin. Ook is de vraag van belang of helder is voor de burger wie wat doet, bij welk loket moet je zijn. Dit waren redenen om de samenwerkingsmogelijkheden met IFG te gaan verkennen. Na een aantal bestuurlijk besprekingen eind 2012, begin 2013 is door beide besturen vastgesteld dat samenwerking voor beide partijen toegevoegde waarde heeft, en daarmee ook voor de provincie Fryslân. Een reden om eind maart 2013 een intentieovereenkomst te tekenen (zie bijlage 1d). Gezocht wordt naar de meest geschikte vorm van samenwerking waarbij eventueel samengaan niet wordt uitgesloten. Met de ondertekening bevestigen de beide organisaties de intentie om tot een intensieve, niet vrijblijvende vorm van samenwerking te komen. De overwegingen hiertoe zijn volgens beide partijen verklaarbaar en ingegeven door de actualiteit. Samen betekenen de organisaties meer voor natuur en landschap, maar zijn ze ook beter zichtbaar en bereikbaar voor zowel burgers, toeristen als overheden en maatschappelijke organisaties. Bovendien kunnen ze profiteren van elkaars expertise en contacten en kan er hierdoor breder en efficiënter gewerkt worden. Belangrijk is ook dat de twee organisaties gezamenlijk het gezicht en de belangenbehartiger van het Friese landschap willen zijn en zich daarbij richten op een groot draagvlak onder de Friese bevolking. Na het afsluiten van de intentieverklaring is de financiële situatie van LBF een ingewikkelde factor gebleken. Daardoor wordt het gezamenlijk zoeken van nieuwe verdienmodellen voor natuur en landschap actueler dan ooit. Dit aspect is vervolgens een belangrijk item binnen de verkenning naar samenwerking. Het proces wordt aangestuurd door een stuurgroep bestaande uit 3 leden van elke organisatie. Van beide organisaties zijn de directeuren aanwezig.
7
Jaaroverzicht 2013
Voor Landschapsbeheer zijn dat: mevr. M. Jager en de heren H. de Kroon en M. Ruys. Het voorzitterschap wordt door iedere organisatie bij toerbuurt verzorgd, evenals de notulering (door de directeuren). De stuurgroep rapporteert telkens in de eigen bestuursvergaderingen over de genomen stappen en de vorderingen. De stuurgroep heeft in 2013 zes keer vergaderd. In het voorjaar van 2014 hoopt de stuurgroep het eindresultaat op te kunnen leveren.
Taken en werkwijze directeur
De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de directeur van Landschapsbeheer Friesland in relatie tot het bestuur zijn vastgelegd in het directiestatuut, zie bijlage 2 (vastgesteld door het bestuur op 23 september 2008 en bijgesteld in maart 2012). De bezoldiging van de directeur is bepaald conform de CAO Bos en Natuur, Ondernemingsdeel De Landschappen. Per eind 2013 valt deze in schaal 11.10 hetgeen overeenkomt met € 6.203,- bruto per maand (full-time). De directeur heeft een aanstelling van 80%, hetgeen dus een salaris van € 4.962,- bruto per maand betekent. In de jaarrekening is dit conform CBF vereisten weergegeven.
1.3 Personeel Personeelsomvang
Aan het begin van 2013 waren er 21 medewerkers in dienst, omgerekend totaal 15,64 full time arbeidsplaatsen. Van deze 21 medewerkers hadden er 5 een tijdelijk dienstverband. Aan het eind van 2013 was het aantal medewerkers verminderd tot 19, waarvan 4 met een tijdelijk dienstverband. Daarnaast was er in 2013 op urenbasis 1 medewerker ingehuurd met een omvang van 0,8 fte. bijlage 3 personeelsomvang uitgesplitst naar functies
Ziekteverzuim
Het totale ziekteverzuim is in 2013 behoorlijk gedaald, naar 5,56%. In de tabel hieronder is het totale ziekteverzuim uitgesplitst in drie categorieën van verzuim: kort, middellang en lang verzuim. Het korte verzuim laat een stijging zien, het middellange verzuim is redelijk stabiel en het lang verzuim is sterk gedaald. Reden van deze sterke daling is gelegen in het feit dat er in 2013 in tegenstelling tot 2012, maar weinig langdurige ziektesituaties waren. Daarnaast is het wegvallen van de uitvoeringsdienst met veel lichamelijk belastend werk, een factor die heeft meegespeeld in de daling van het lang verzuim. % ziekteverzuim kort verzuim tot 1 week middellang verzuim 2-6 weken lang verzuim 7-52 weken totaal ziekteverzuim
2010 2011 2012 2013 0,98 1,02 1,13 2,22 1,51 1,14 1,74 1,72 5,02 4,68 5,82 1,62 7,51 6,84 8,68 5,56
8
Jaaroverzicht 2013
ARBO
Op het gebied van Arbobeleid hebben 4 medewerkers een (vervolg) cursus BHV gevolgd. Op diverse plekken in het gebouw zijn plattegronden opgehangen waarop uitgangen, blusmiddelen, verbanddoos, brandslang etc. staan aangegeven. Deze plattegronden zijn in 2013 bijgewerkt. Alle verbanddozen die beschikbaar zijn voor vrijwilligersgroepen, zijn gecontroleerd op inhoud en waar nodig bijgevuld met materiaal.
Personeelsvergaderingen
Omdat er sinds halverwege 2012 geen PVT meer bestaat, worden er met enige regelmaat personeelsvergaderingen gehouden. Wettelijk moet een personeelsvergadering minimaal 2x per jaar bijeengeroepen worden door de werkgever. In 2013 zijn er vier vergaderingen geweest, in maart, juli, oktober en december. Van deze vergaderingen is verslag opgemaakt en deze verslagen zijn aan de medewerkers beschikbaar gesteld.
1.4 Samenwerkingsverbanden Landschapsbeheer Nederland
Landschapsbeheer Friesland maakt deel uit van het samenwerkingsverband Landschapsbeheer Nederland. Gezamenlijk leveren de twaalf provinciale stichtingen een bijdrage aan behoud, beheer en ontwikkeling van het Nederlandse cultuurlandschap. De directeur (R. ter Steege) heeft zitting in het directeurenberaad van LBN. Dit beraad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan het bestuur van LBN en is praktisch betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van beleid. Werkgroepen o.l.v. een directeur bereiden diverse dossiers voor. LBF was vertegenwoordigd in de volgende werkgroepen: • Burgerparticipatie en vrijwilligerswerk (Jan Piet de Boer) • Werkgroep SNL ( Foppe van der Meer) • Werkgroep GLB ( Foppe van der Meer) • Werkgroep communicatie ( Kees Terwisscha van Scheltinga) Noord Nederland wordt in het bestuur van LBN vertegenwoordigd door Dhr. W. Koeneman, bestuurslid van onze Drentse zusterorganisatie. Naast de reguliere activiteiten van het samenwerkingsverband wordt de agenda ook bij onze koepelorganisatie sterk bepaald door dezelfde discussies als die in onze eigen provincie plaatsvinden. Het nadenken over nieuwe verdienmodellen voor natuur en landschap in tijden van financiële krapte is een zeer actueel thema. Diverse opties voor samenwerking, relaties met het bedrijfsleven en in het algemeen horizontale en verticale ketenintegratie binnen het veld van landschap (van gebruik tot beheer) en daarbuiten met aandachtsvelden als recreatie, water, gezondheid worden verkend. Wat betreft samenwerking wordt ook hier met de12 Landschappen (de koepelorganisatie van de natuurbeschermingsorganisaties per provincie, in Fryslân dus It Fryske Gea) nagegaan of een samengaan tot de mogelijkheden behoort. In 2014 wordt hier concreet uitwerking aan gegeven. Een nieuwe organisatie waarin de 2 organisaties gaan samenwerken is dan een feit.
9
Jaaroverzicht 2013
Natuurbeschermingsoverleg
Binnen de provinciegrenzen van Friesland werkt Landschapsbeheer Friesland samen met de andere natuur- en landschapsorganisaties binnen het zgn. Natuurbeschermingsoverleg dat staat onder voorzitterschap van de Friese Milieufederatie. Het overleg biedt een platform voor overleg, afstemming en gezamenlijke activiteiten van deze organisaties in de provincie (Friese Milieufederatie, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, IVN, Waddenvereniging en Landschapsbeheer Friesland). Mevr. Ter Steege heeft zitting in het natuurbeschermingsoverleg.
1.5 CBF keurmerk Ook in 2013 was Landschapsbeheer Friesland in het bezit van dit keurmerk. Wij hebben ons keurmerk als kansspelbegunstigde organisatie. Dit hangt samen met de bijdrage die we van de Nationale Postcode Loterij ontvangen. Het zelf werven van fondsen speelt bij onze stichting niet. Voor de fiscus zijn wij ANBI (algemeen nut beogende instelling) erkend. In bijlage 2 is de doelstelling van het CBF-keur opgenomen. Hierin is tevens de volgens de richtlijnen van het CBF geformuleerde verantwoordingsverklaring weergegeven. De directeur en de bestuursleden hebben allen een verklaring ondertekend waarin zij aangeven het principe van het CBF te onderschrijven, dat de functie van toezicht houden gescheiden is van uitvoering van beleid. Bovendien geeft men aan dat er steeds wordt gestreefd naar een effectieve en doelmatige besteding van de beschikbare middelen. Tevens wordt gestreefd naar een optimale communicatie en informatie verstrekking naar belanghebbenden. Onze bestuursleden hebben bij het CBF aangegeven geen relevante nevenfuncties te bekleden. Tot slot is ook vermeld dat het volledige jaarverslag bij onze organisatie kan worden aangevraagd.
1.6 Financiën Landschapsbeheer Friesland kan haar activiteiten uitvoeren dankzij de financiële steun van velen. Landschapsbeheer Friesland verantwoordt het financiële beleid in de jaarrekening 2013. In dit bestuursverslag is een verkorte weergave van de jaarrekening opgenomen. De jaarrekening 2013 is opgesteld conform de eisen van het CBF-keur en is 25 juni 2014 door Van der Veen en Kromhout Registeraccountants van een goedkeurende controleverklaring voorzien. De jaarrekening 2013 is 18 juni 2014 door het bestuur van de stichting vastgesteld. Landschapsbeheer Friesland verantwoordt haar financiële beleid 2013 in een jaarrekening. In dit jaarverslag is alleen een verkorte versie opgenomen. De volledig jaarrekening is op de website te vinden.
10
Jaaroverzicht 2013
Bijdragen LNV/Provinsje Fryslân
Landschapsbeheer Friesland ontvangt jaarlijks een bijdrage van de Provinsje Fryslân voor het uitvoeren van de producttaken. Conform de subsidieafspraak legt Landschapsbeheer Friesland de provincie jaarlijks haar voornemens voor het komende jaar voor. Dit in de vorm van een offerte. In 2013 ontving Landschapsbeheer Friesland van de Provincie een bedrag van € 632.974. Het gaat hierbij om een beschikking, waarvan de afrekening nog moet plaatsvinden.
Bijdragen projecten
Alle projecten, uit te voeren binnen de projectenorganisatie, hebben een zodanige financieringsopzet dat ze financieel quitte draaien. Dit betekent dat per project een financieringsopzet wordt gemaakt, dat er subsidies en fondsen en andere bijdragen worden aangevraagd en dat plannen conform het vastgestelde dekkingsplan worden uitgewerkt. Vervolgens worden deze zowel inhoudelijk als financieel verantwoord.
11
Jaaroverzicht 2013
Verkorte weergave van de balans en van de staat van baten en lasten over 2013 (in €) Een volledige jaarrekening kan op de website van onze stichting worden gedownload via http:// www.landschapsbeheerfriesland.nl/contact/formulier Activa
balans
Vaste activa Materiele vaste activa Vlottende activa Voorraden Debiteuren en overige vorderingen Liquide middelen Totaal activa
Passiva
2012
€
10.265
€
21.154
€ € € €
6.513 154.318 366.371 537.468
€ € € €
10.817 244.125 371.453 647.548
2013
€ -22.162 € -71.584 11.617 € 38.438 €
Vastgelegd vermogen Fonds activa bedrijfsvoering Totaal eigen vermogen Schulden op korte termijn Totaal passiva
€ € € €
Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies en bijdragen van overheden Overige baten Totaal beschikbaar voor de doelstelling
Besteed aan doelstelling
2012
Eigen vermogen Vrij besteedbaar vermogen Continuiteitsreserve Bestemmingsfondsen
Baten
staat van baten en lasten
2013
€ € € € €
Exploitatie 2013 1.174.318 651.369
€ €
1.825.687 164.429 1.990.116 11.712 2.001.828
€ € € € €
€ €
Beheer & administratie Totaal besteed aan de doelstelling Saldo
€ € € € €
Eigen vermogen (vastgelegd vermogen) Mutatie bestemmingsfondsen organisatie Eigen vermogen (vrij besteedbaar vermogen) Mutatie continuiteitsreserve Mutatie fonds activa bedrijfsvoering
€ 21.154 € -11.992 € 659.541 € 647.548
Exploitatie 2013 2.500 117.759 1.348.774 532.795 2.001.828
€ € € € €
Projecten Producttaken
Saldo toegevoegd (onttrokken) aan
10.265 -280 537.747 537.468
Exploitatie 2013
Exploitatie 2012 2.500 194.170 1.597.535 646.063 2.440.268 Exploitatie 2012 1.449.530 887.130 2.336.660 160.753 2.497.413 -57.145 2.440.268
Exploitatie 2012
€
-26.820
€
-36.225
€ € €
49.422 -10.889 -11.712
€ € €
7.942 -28.860 -57.145
Voor een specificatie toelichting lastenverdeling verwijzen wij naar bijlage 1 e.
12
Jaaroverzicht 2013
CONTROLEVERKLARING VAN EEN ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT De in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening 2013, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2013 en de samengevatte staat van baten en lasten over 2013 zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening 2013 van Stichting Landschapsbeheer Friesland te Beetsterzwaag. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 25 juni 2014. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 25 juni 2014. De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van Richtlijn 650 Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen, zoals opgesteld door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Landschapsbeheer Friesland.
Verantwoordelijkheid van het bestuur
Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting op de jaarrekening.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, “Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten”.
Oordeel
Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Landschapsbeheer Friesland voor het jaar geëindigd op 31 december 2013 en in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting op de jaarrekening. Drachten, 25 juni 2014 VAN DER VEEN & KROMHOUT w.g. R.A. Noordhuis RA
13
Jaaroverzicht 2013
Bestemming resultaat en beleid t.a.v. reserves
Het bestuur streeft naar een continuiteitsreserve van maximaal ca. € 200.000. Deze reserve dient ter dekking van risico’s in de bedrijfsvoering, continuiteit van projecten en het opvangen van tegenvallers in projecten. Het beleid is om in de post algemeen maximaal € 191.000 te hebben, helaas is daarvan tot nu toe niets gerealiseerd. Hiermee moeten dekkingsproblemen kunnen worden opvangen in een of meer projecten, of een kwartaal overbruggen in loon- en bijkomende kosten in projecten. Hierbij mag opgemerkt worden dat in slechts enkele gevallen sprake zal zijn van problemen met de financiering, in verhouding tot de vele projecten die jaarlijks uitgevoerd worden. Voor dit onderdeel van de continuiteitsreserve wordt uitgegaan van 25% van de orderportefeuille (loonkostencomponent), zijnde € 564.000. 25% hiervan is € 141.000. Daarnaast is minimaal een bedrag van € 50.000 nodig ter dekking van de verplichting personeelskosten. Het saldo bedraagt per 31 december 2013 € 11.897- en bestaat uit: fonds activa bedrijfsvoering € 10.265 algemeen continuiteitsreserve € 56.327 verplichting personeelskosten € 78.489 ------------- € 22.162- € 22.162 ------------ € 11.897- Bestemming resultaat 2013: Het saldo van € 17.206 is ten gunste gebracht van de continuïteitsreserve van de stichting. De reserve kan indien nodig besteed worden aan een sociaal plan in het kader van organisatieontwikkeling. De stichting voert geen risicovolle beleggingen uit. De reserves worden beheerd op een spaarrekening. Het percentage van het totaal van de bestedingen aan de doelstelling ten opzichte van het totaal van de baten voor het jaar 2013 is 91,8% (2012: 93,4%). Ten opzichte van het totaal aan lasten is dit voor 2013 91,7% (2012: 93,6%).
Vaststelling jaarbegroting 2014
Op 30 oktober 2013 heeft het bestuur van de stichting de jaarbegroting voor 2014 vastgesteld. Daarmee zijn de financiële en beleidsmatige richtlijnen voor het boekjaar 2014 voor de organisatie bepaald. Deze begroting staat in bijlage 1e.
Vooruitzicht 2014 en verder
In 2014 ziet de organisatie zich, als eerder aangegeven in 1.2, geconfronteerd met financiële krimp. Daarop zijn een aantal organisatorische aanpassingen gedaan om in 2014 financieel de begroting quitte te laten draaien. Voor de langere termijn moeten nog vervolgstappen gezet worden. Daarvoor zijn dus de stappen naar samenwerking reeds gezet. (zie 1.2)
14
Jaaroverzicht 2013
2 De Activiteiten Vanaf 2014 heeft Landschapsbeheer Friesland haar werk ingedeeld in een aantal thema’s. Deze thema’s zijn geïntroduceerd in ons Meerjarenprogramma 2013-2016: • De Actieve Burger • Ruimtelijke Kwaliteit: Identiteit van de eigen omgeving • Duurzaamheid • Biodiversiteit De jaren daarvoor is een indeling gebruikt die correspondeerde met een opzet die gebruikt is in het Beleidskader Landschapsbeheer Friesland 2011-2013, opgesteld door de Provinsje Fryslân. Hierin werden alle rollen en taken die LBF uitvoert, vertaald in lijnen (Beleidslijn, Advieslijn, Monitoringslijn, Draagvlaklijn etc.). In het prestatieoverzicht, opgenomen in dit hoofdstuk wordt een koppeling gelegd tussen de gehanteerde lijnen-benadering van het Beleidskader 2011-2013 en de gekozen thema’s volgens het nieuwe Meerjarenprogramma 2013-2016. In dit hoofdstuk beschrijven we eerst een aantal in het oog springende activiteiten in het afgelopen jaar, verdeeld over de thema’s. Voor het totaaloverzicht van onze activiteiten verwijzen we naar: 1. het prestatieoverzicht van de productafspraken (2.2 en 2.3) 2. het projectenoverzicht (2.4)
2.1 Een aantal activiteiten uitgelicht De Actieve Burger Groen en Doen
Het Rijksprogramma Groen en Doen heeft als doel om het groene vrijwilligerswerk te versterken. Landschapsbeheer Nederland heeft een prominente rol gekregen in de uitvoering van het programma. In Friesland is ingezet op scholing van bestaande vrijwilligers, maar ook op werving en het stimuleren van burgerparticipatie in de openbare ruimte. Een aantal vaste vrijwilligers in de omgeving van Beetsterzwaag heeft zich de Utrechtse methode van prunusbestrijding eigengemaakt door een eendaagse samenwerking met 25 vrijwilligers uit Scherpenzeel. Middels het ringen en laten afsterven van zogenaamde ‘zaadbomen’ kan in enkele jaren tijd de woekerende exoot bestreden worden op de landgoederen rond Beetsterzwaag. Omdat in andere provincies goede ervaringen zijn met inzet van zogenaamde mentorvrijwilligers, heeft Landschapsbeheer Friesland samen met een trainings- en coaching bureau een mentoren cursus verzorgd voor 15 geïnteresseerde vrijwilligers. Acht mentoren zijn vervolgens actief geweest in het begeleiden van 450 kinderen op de Nationale Boomfeestdag in Leeuwarden en 35 met educatieve werkdagen (ca. 1000 kinderen) in de Friese Wouden.
15
Jaaroverzicht 2013
Er zijn 2 cursussen Fruitbomen georganiseerd. Dit heeft geleid tot een nieuwe Hoogstambrigade die de boomgaard op het Landgoed Schatzenburg in Dronrijp gaat onderhouden. Daarnaast is er een prijsvraag “Plant, Win, Pluk” uitgeschreven met als doel om bewonersgroepen te stimuleren ‘dorps- of wijkboombaarden’ aan te planten. De 3 prijswinnaars, maar ook 5 andere initiatieven worden door Landschapsbeheer Friesland ondersteund bij de realisatie en het beheer.
Shared “Grien” Space
De verhoudingen tussen burgers, overheden en maatschappelijke organisaties zijn in snel tempo aan het veranderen. Met name de gemeenten, maar ook terrein beherende organisaties krijgen steeds meer een faciliterende rol bij initiatieven uit de gemeenschap. Veel van het gemeentelijk groen had tot voor kort het imago van ‘kijkgroen’ dat in opdracht van de gemeente werd onderhouden. Veel van deze plekken kunnen een andere ‘groene’ functie krijgen. Men kan er bijvoorbeeld wandelen, recreëren, vissen, spelen of groenten en fruit verbouwen. Ook vogelbosjes of bijenweides behoren tot de mogelijkheden. Deze functies kunnen de leefbaarheid in dorpen en wijken vergroten, omdat men elkaar ontmoet en samen werkt aan de inrichting en het onderhoud. Samen met de Friese Milieufederatie heeft Landschapsbeheer Friesland een concept ontwikkeld onder de noemer Shared “Grien” Space, waarbij de openbare groene ruimte beschouwd wordt als ruimte waar bewoners eigen initiatieven kunnen ontwikkelen op het gebied van groen en duurzaamheid. Vaak is de wil van gemeenten en/of terreinbeheerders er om burgers te betrekken bij het beheer, maar het vergt wel een omslag in denken. Bewoners moeten letterlijk en figuurlijk de ruimte krijgen. Landschapsbeheer Friesland heeft in 2013 volop projecten ontwikkeld (en deels ook al uitgevoerd) die tot doel hebben om te experimenteren met het concept. Voor Landschapsbeheer betekent het dat de werkwijze integraler van karakter is dan de groenprojecten in het verleden. Zo wordt ook gekeken naar de functie van een dorpsplein of vrijkomende plekken in krimpdorpen. Met het project “Romte foar Blije” zijn in 2013 al goede resultaten geboekt. Andere projecten die in 2013 in dit kader ontwikkeld zijn, zijn “Dorpslandbouw Zuidwest-Fryslân”, “Shared Grien Space ZuidwestFryslân” en “(K)lussen aan de Slachte”.
Natuurwerkdag
In 2013 werd voor de 13e keer dit evenement georganiseerd. Dit keer vond de landelijke aftrap in Fryslân plaats. In het Jaar van de Boerderij ging Landschapsbeheer Friesland zoek naar locaties op en rond boerderijen. Vrijwilligers konden onder meer aan de slag op boerenerven in Oranjewoud en Sexbierum. Daarnaast kon er ook in diverse natuurgebieden en cultuurlandschappen worden gewerkt. Doel van de Natuurwerkdag is om gezamenlijk mee te helpen om Fryslân de mooiste provincie van Nederland te laten blijven. De Natuurwerkdag, nationaal de grootste vrijwilligersactie in het landelijk gebied, groeide ook in 2013 verder. Ieder jaar doen er meer vrijwilligers mee; in 2013 een record van ruim 14.000 deelnemers. Ook waren er meer locaties dan ooit (ruim 450). In Fryslân waren ruim zeshonderd mensen aan het werk op zestien locaties in het landschap.
16
Jaaroverzicht 2013
Startsein De landelijke aftrap werd gegeven door PvdA Tweede Kamerlid Lutz Jacobi. Zij gaf samen met LBN-directeur Marieke van der Werf het officiële startsein op de locatie Oudemirdumerklif in Gaasterland, waar een túnwal werd gerealiseerd. Dit bijzondere landschapselement, ooit bedoeld als veekering, komt alleen voor op Texel, in Wieringen en in Gaasterland. Ze hebben een bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarde. Om ze te behouden werd tijdens de Natuurwerkdag (altijd op 1ste zaterdag van november) een nieuwe túnwal aangelegd langs het wandelpad naar het uitzichtpunt op de Klif. Tijdens de lunch deelden Jacobi en wethouder Isabelle Diks (GroenLinks) pompoensoep uit aan vrijwilligers op de permacultuur-locatie bij Leeuwarden. Jacobi: “De Natuurwerkdag is een bijzondere dag. Fantastisch dat zovelen zich voor landschap en natuur inzetten, dit moet geborgd worden. Ondersteuning van vrijwilligers door organisaties als Landschapsbeheer moet behouden blijven!” De Natuurwerkdag wordt mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.
Ruimtelijke kwaliteit: Identiteit van de eigen omgeving Waddenwandelen en verder
De ontsluiting van het landschap heeft in 2013 een belangrijke impuls gekregen. Het project Waddenwandelen is afgerond en opgeleverd. Waddenwandelen is ontwikkeld als een gezamenlijk initiatief van Landschapsbeheer Friesland, Landschapsbeheer Groningen en Landschap Noord-Holland. Vaste partners waren Wandelnet, ANWB en Waddengoud. Honderden bewoners hebben een zeer belangrijke bijdrage geleverd. De oplevering (september 2013) vond plaats in het bijzijn van vertegenwoordigers van alle 18 gemeenten rond het Werelderfgoed Waddenzee. De streekproducten, de verhalen en de foto’s die elke vertegenwoordiger had meegenomen gaven een prachtig palet van de rijkdom van deze streek. Hiermee is een stevige basis gelegd voor het wandelen in Fryslân. In totaal is in de gemeenten rond het werelderfgoed Waddenzee bijna 2000 km wandelroute gerealiseerd op basis van een knooppuntensysteem. Ruim 800 km hiervan ligt in de provincie Fryslân. Met het project Waddenwandelen is de aanzet gegeven om heel Fryslân voor de wandelaar te ontsluiten. Hiermee wordt de diversiteit aan landschappen in de provincie voor de wandelaar toegankelijk, zowel voor de lange afstandswandelaar als voor degenen die een middagje erop uit trekken. Het knooppuntensysteem (vergelijkbaar met het fietsknooppuntensysteem) is herkenbaar, gebruiksvriendelijk en gemakkelijk uit te breiden. Het wandelnetwerk van de Noordoost Fryslân ( een project dat eerder uitgevoerd werd door Landschapsbeheer Friesland: Historische wandelpaden NO Fryslân) is inmiddels op het netwerk van Waddenwandelen aangesloten. Voor zuidwest Fryslân is door Landschapsbeheer Friesland een netwerk ontwikkeld dat het komende jaar gemarkeerd kan worden en voor Zuidoost is in overleg met Landschapsbeheer Friesland een wandelplan gemaakt door de gezamenlijke gemeenten. Ook in de Stadsregio Leeuwarden is een wandelnetwerk gerealiseerd en aangesloten op het netwerk van Waddenwandelen. Hiermee worden de landschappen toegankelijk, en kan er een koppeling worden gemaakt met de verhalen en rijke cultuurhistorie van die landschappen én wordt met deze duurzame en sportieve vorm van recreatie een impuls gegeven aan de sociaaleconomische ontwikkeling van deze gebieden.
17
Jaaroverzicht 2013
Friese Waterlinie
In 2013 is de regie van de Friese Waterlinie opgepakt. Het doel is hiermee niet alleen het gebied Zuidoost Friesland een landschappelijke en cultuurhistorische, maar ook een sociaaleconomische impuls te geven. Er is een stuurgroep samengesteld waarin de Stichting Friese Wouden en Stichting Keunstwurk vertegenwoordigd zijn. Op deze manier is de recreatieve sector, maar ook kunst, cultuur en educatie vertegenwoordigd. Vanuit de streek ontstaan verschillende initiatieven. Zo is er door Hotel Lunia een week van de Friese Waterlinie gehouden in augustus. Gedurende deze week kregen de bezoekers een gevarieerd programma met wandel-, fiets- en autotochten, lezingen, een 17e eeuws diner, bier Friese Waterlinie ed. In Makkinga heeft het dorp in het voorjaar de contouren van de schans met maïs ingeplant. In september is een sch(r)ansfeest georganiseerd waarbij het dorp de ‘schans’ heeft opgegeten. Er is door bewoners een meerdaagse wandeltocht langs de Friese Waterlinie georganiseerd. Landschapsbeheer Friesland ondersteunt en coördineert deze initiatieven, waar nodig vindt afstemming plaats. Daarnaast wordt ook gewerkt aan de fysieke beleefbaarheid van de waterlinie. Dorpsbelang Frieschepalen heeft het initiatief genomen om een deel van de schans te reconstrueren. Landschapsbeheer Friesland begeleidt dit proces en levert onder andere ondersteuning bij de organisatie van de financiering en het leggen van contacten met betrokken partijen. Kortom het ontwikkelen van de verhaallijn van de Friese Waterlinie stimuleert de bewoners tot actie en leidt tot beleving van het landschap.
De Centrale As
De aanleg van de nieuwe autoweg van Dokkum naar Nijega heeft verstrekkende gevolgen voor de bewoners en gebruikers van het gebied, zowel in positieve als negatieve zin. Om na de aanleg van de weg het gebied met een “plus” achter te laten, is een integrale gebiedsontwikkeling gestart. Eén van de belangrijkste doelen en ambities van de Gebiedsontwikkelingscommissie (GOC) is het gebied beter achter laten dan voor de aanleg van De Centrale As. Gebiedsontwikkeling is een interactief proces tussen overheid en de streek. In december 2010 heeft de Gebiedsontwikkelingscommissie de integrale visie ‘Oer weide, sompe en wâld’ vastgesteld, waarin ook de wensen en ideeën vanuit de streek zijn vertaald naar maatregelen in de 7000 hectare rondom de weg. Naast natuur, cultuurhistorie en archeologie zijn landbouw en landschap belangrijke thema’s in de visie. Voor landbouw is de ambitie de landbouwstructuur te verbeteren die landschappelijk ook fraai is. Voor landschap zijn de inspanningen van de GOC er op gericht het gebied met een meerwaarde achter te laten met o.a. het versterken van de openheid-beslotenheid. Landschapsbeheer Friesland is nauw betrokken bij het onderdeel landschap. Al in 2008 en 2009 werd het gebied door ons geïnventariseerd, de basisinformatie waarop een visie voor landschap is ontwikkeld. Deze visie gaat niet uit van het vooraf alles vastleggen maar de uitgangspunten zijn aangegeven in strategieën en spelregels. De afspraken over landschap met de gebruikers is derhalve een kwestie van maatwerk. Dat vergt het nodige overleg en afstemming om voor zowel landschap als landbouw de goede dingen te doen. Bovendien dient het landschap binnen de gebiedsontwikkeling aan te sluiten bij het landschapsplan van de weg en dienen de ecologische verbindingen goed gewaarborgd te zijn. Om dit alles te bereiken worden op dit moment meerdere instrumenten ingezet. Landschap is een onlosmakelijk onderdeel van de afspraken binnen kavelruil en grondtransacties. Bovendien worden er voor landschapsherstel op vrijwillige basis goede resultaten geboekt.
18
Jaaroverzicht 2013
Duurzaamheid Financiering Landschap
Alternatieve financiering van landschap waardoor minder afhankelijkheid van jaarlijkse overheidssubsidies kan worden gerealiseerd, is met de huidige terugtrekkende overheid een belangrijk aandachtsveld. Deze beweging is al een aantal jaren zichtbaar en er zijn dan ook op tal van plaatsen initiatieven ontplooid, met wisselende successen. Ook in Fryslân is het nodige gebeurd. 1. Er werd een landschapsfonds opgericht in het gebied rondom Oranjewoud en Katlijk. 2. Er werd een pilot uitgevoerd voor de oogst en de vermarkting van biomassa in de Noardlike Fryske Walden. 3. Er werd een beheer en businessplan gemaakt met en voor de houtverbrandingsinstallatie in Beetsterzwaag. Ad 1. Het landschapsfonds Oranjewoud-Katlijk werd gevormd met 75% publieke middelen en heeft voor het mogen uitgeven van die publieke middelen private middelen nodig. Die zijn voorwaardelijk. Het laatste deel publieke middelen werd eind 2013 zeker gesteld door de gemeente Heerenveen. Voor het werven van publieke middelen is het bestuur van het fonds geconfronteerd met nogal wat economische tegenwind, maar er kon wel worden gestart met het afsluiten van de eerste beheercontracten in 2012. In 2013 kon daaraan nog een flink aantal contracten aan worden toegevoegd. Landschapsbeheer Friesland verzorgt de ondersteuning van de gebiedsmakelaar, de kwaliteitscontrole vooraf, het secretariaat van de beoordeling door de schouwcommissie en adviseert en ondersteunt het bestuur. Ad 2. In aanvulling op de pilot werd in 2013 een natuurlijke droogproef van snippers en de vermarkting door ons uitgevoerd met snippers afkomstig uit de aanleg van de Centrale As. De snippers werden door de provincie ter beschikking gesteld. Daarnaast werd meer ervaring opgedaan met machinale houtoogst, logistiek en afzet bij landschapsherstelprojecten in de gebiedsontwikkeling rondom de Centrale As. Ad 3. Voor de houtverbrandingsinstallatie in Beetsterzwaag maakte Landschapsbeheer Friesland een beheerplan voor het genereren van biomassa uit landschap. We deden dat samen Aequator Groen en Ruimte die het onderdeel businessplan voor haar rekening nam. Het geheel werd door de stichting BOOM aangeboden aan de gemeente Opsterland. Een deel van de kosten van het landschapsonderhoud kan zeker worden gefinancierd uit biomassa maar er kon niet een sluitend business model, dat het zonder extra publieke financiering kan stellen, worden aangeboden. Om een start te kunnen maken met de implementatie van het beheerplan is die publieke financiering nog wel nodig.
Biodiversiteit Biodiversiteit in Agrarisch cultuurlandschap
Het mag gerust opmerkelijk genoemd worden, dat er tot nu toe weinig aandacht is geweest voor de natuurwaarde, de biodiversiteit, van het coulisselandschap. Het is een ecologische wetmatigheid dat
19
Jaaroverzicht 2013
bijzondere landschapskwaliteiten samengaan met bijzondere natuurwaarden. Om deze waarden met cijfers te kunnen onderbouwen zijn we samen met de vereniging De Noardlike Fryske Wâlden (NFW) en A & W ecologisch onderzoek, een onderzoek begonnen naar deze waarden in nationaal landschap De Noardlike Fryske Wâlden is een agrarisch cultuurlandschap in het Noordoosten van Fryslân met een oppervlakte van ca 25.000 ha. Het landschap wordt gekarakteriseerd door landbouwgronden die zijn omzoomd door elzensingels en dykswâlen langs de perceelsgrenzen, en doorsneden door een patroon van zandwegen. De status van Nationaal Landschap en de vele investeringen in het landschapsonderhoud zijn belangrijke redenen om na te gaan wat de toestand van de natuur van het coulisselandschap is, en of niet ook bepaalde natuurwaarden tot de kernkwaliteiten van het gebied gerekend moeten worden. Daarnaast wordt binnen het Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid ( GLB) gestuurd op doelsoorten. Ook daarvoor is het relevant om na te gaan hoe in het landschapsbeheer met die waarden rekening gehouden kan worden, en hoe ze verbeterd kunnen worden. Er is literatuur- en veldonderzoek uitgevoerd in 2012.De uitkomsten daarvan zijn vastgelegd Verder is er een monitoringssysteem opgezet in 2013 en de totale resulaten worden gepresenteerd in een breed opgezet symposium (23 april 2014) Er werd veldonderzoek uitgevoerd binnen diverse landschapstypen aan: • Hogere planten, varens, mossen, • Broedvogels, waaronder houtwalvogels, • Vleermuizen, • Bodem- en vegetatiebewonende insecten Binnen alle vier de groepen werden bijzondere soorten en dichtheden vastgesteld.
Groen en Doen, onderdeel VOFF
Samen met VOFF organisaties werden voor vrijwilligers de volgende drie cursussen en activiteiten ontwikkeld: 1. Insecten in het Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden Met: EIS/Vlinderstichting In 2013 zijn we verder gegaan met het in 2012 gestarte onderzoek naar insecten in het Nationaal Landschap de Noardlike Fryske Wâlden. Dit onderzoek maakt deel uit van een van een breder opgezet biodiversiteitsonderzoek. Via dit Groen en Doen project is het mogelijk vrijwilligers uit de streek maar ook “externe” vrijwilligers op te leiden en in te schakelen. Door werving, educatie en kennisverspreiding hopen we dat velen actief gaan inventariseren in dit bijzondere gebied. De doelstelling van het project is het beter beschikbaar maken en vergroten van de kennis van (de aanwezigheid c.q. verspreiding van) insecten in de NFW, het opleiden van vrijwilligers en te zorgen dat vrijwilligers een actieve rol gaan spelen in het inventariseren van het gebied. Het resultaat van het project is meerledig: • Het opleiden en de inzet van nieuwe vrijwilligers in het Nationaal Landschap, hopelijk in de vorm van een permanente insectenwerkgroep • Beschikbaarheid van allerlei faciliterende bronnen (collectie, artikelen, databases) voor vrijwilligers • Het breed onder de aandacht brengen van biodiversiteit, niet alleen bij die vrijwilligers, maar ook bij de terreineigenaren (veelal boeren)
20
Jaaroverzicht 2013
2. IJsvogel in Zuidoost Fryslân: Blauwe flits in boerenland Met: SOVON Het doel van dit project is om met behulp van getrainde en opgeleide vrijwilligers op een tiental goed gekozen locaties ijsvogelwanden aan te leggen. Het project Blauwe flits door boerenland van Zuidoost Friesland is een gezamenlijk initiatief van de koepel van agrarische natuurverenigingen in Zuidoost Fryslân ELAN, Landschapsbeheer Friesland en de vogelwachten Zuidoost Friesland. Partijen brengen sterke punten in: De vereniging ELAN beschikt over het netwerk en het draagvlak onder de agrariërs in Zuidoost Friesland, de vogelwachten zijn de oren en ogen in het veld en Landschapsbeheer Friesland beschikt de organisatorische capaciteit en de gebiedskennis om het project professioneel op te zetten en uit te voeren. Voor de inbreng van specifieke kennis over de IJsvogel ( ecologie, eisen leefgebied, eisen aan broedlocaties) en het overbrengen van die kennis aan professionals en vrijwilligers is informatie aangedragen en een training verzorgd door de regionale medewerkers van SOVON. (Romke Kleefstra en Klaas Jager). 3. Vleermuizen Met: de Zoogdiervereniging Vleermuizen gebruiken huizen en gebouwen als kraamkolonie, dag rustplek of overwinteringsplek. Dat leidt soms tot problemen. Bovendien zijn het wettelijk beschermde dieren, die niet zomaar verjaagd mogen worden. Voor afhandeling van vleermuismeldingen is in samenwerking met de provincie Fryslân bij Landschapsbeheer Friesland een meldpunt ingesteld. Landschapsbeheer Friesland zet bij vleermuismeldingen deskundige vrijwilligers in bij het afhandelen van klachten. Vleermuismeldingen afhandelen bestaat voornamelijk uit het geven van goede en deskundige voorlichting. Maar soms is actief ingrijpen noodzakelijk. Vleermuizen vliegen soms gebouwen in waar ze niet thuis horen. Dan worden ze gevangen en direct weer vrijgelaten. In het geval van zieke vleermuizen is snel handelen belangrijk. Voor deze taken is specialistische kennis noodzakelijk. Daarvoor is een cursus georganiseerd waarbij de Zoogdiervereniging de vrijwilligers heeft geïnstrueerd hoe omgegaan dient te worden met overlastklachten en de wettelijke mogelijkheden van vervangende verblijfplaatsen.
2.2 Prestatieoverzicht In bijgevoegde tabel wordt een overzicht gegeven van de resultaten van 2013. De prestaties, zoals aangegeven in het activiteitenprogramma 2013, zijn nagelopen. Hiervan is in het schema de status aangegeven (kolom gerealiseerd: ja, nee, deels). Tevens zijn in de kolom Tijdsbesteding de benodigde uren aangegeven (begroot/besteed). In de kolom Toelichting is waar nodig een toelichting of verklaring genoteerd. Het Activiteitenprogramma 2013 is samengesteld in september-oktober 2012. Dit betekent dat zich in de loop van het najaar 2012 en gedurende 2013 velerlei ontwikkelingen hebben voorgedaan, die niet voorzien waren. Zowel ontwikkelingen t.a.v. geformuleerde taken als ook nieuwe ontwikkelingen. In paragraaf 2.3 is een overzicht van de totale tijdsbesteding van de producttaken opgenomen. Hierin zijn de begrote en bestede uren naast elkaar gezet.
21
Beleidslijn
Lijn Beleidskader
THEMA 2
Onderdeel
Begeleiding steunpunt Landschap ZO Friesland, projectleiding,
Advisering, begeleiding, ondersteuning diverse vragen, initiatieven uit het veld.
Doel(stelling)
inzicht verkrijgen in de betekenis, het onderhoud en het beheer van cultuurhistorische elementen die bepalend zijn in het Friese landschap
in overleg met de provincie inventarisaties uitvoeren van cultuurhistorische landschappelijke elementen (CHK) en het op basis daarvan ontwikkelen van projecten
in beeld brengen van de landschappelijke betekenis van ruilverkavelingsbosjes mbt ontwerp, beheer, gebruik en natuurwaarden
Activiteiten
RUIMTELIJKE KWALITEIT: IDENTITEIT VAN DE EIGEN OMGEVING
Ad. 1a. Grutsk op 'e Romte Werkboek 'Grutsk op 'e Romte' gebruiken als vertrekpunt voor uitgangspunt van handelen advisering en uitvoering plannen.
Subtotaal De Actieve Burger
Faciliteren en ondersteunen consulent landschap Zuidoost Frl.
Advieslijn
Consulent Ls. In ZO Frl. als steunpunt t.b.v. beleidsadvisering, initiëring uitvoeringsprojecten
ad. 9. Rol als Loketfunctie LBF projectenaanjager, loketfunctie landschap;
Advieslijn
groene erfgoededucatie
Vergroten van betrokkenheid en Mensen gevoelig maken voor de kennis op het gebied van erfgoed waarde van (cultuurhistorisch) erfgoed in het landelijk gebied
Bijdragen aan mogelijkheden om actieve participatie te bewerkstelligen via methodieken als Landschap in Zicht
Draagvlaklijn
Mensen gevoelig maken voor landschap en creëren draagvlak voor landschapsbeleid
ad. 1e. Vergroten betrokkenheid bij eigen omgeving landschap en dorp
Verdere implementatie Provinciaal NME-netwerk met als doel jaarlijks structureel tenminste 2500 leerlingen een dagactiviteit in natuur en landschap
3. i.s.m. Nb-organsaties en IVN opzet netwerk gericht op educatie scholieren (basis- en voortgezet onderwijs)
inzicht in betekenis, beheer en onderhoud van een bepaald cultuurhistorisch elementen en projectontwikkeling, o.a.begraafplaatsen, eendenkooien, terpen &wierden, boerderijen, dijken
rapportage kwaliteit ruilverkavelingsbosjes in Friesland
Kennis van en inzicht in de mogelijkheden van 'Grutsk op 'e Romte' bij betrokken provinciale, gemeentelijke ambtenaren en overige betrokkenen (bijv. Wetterskip, DLG).
Output c.q. beoogd doel
goed functionerend steunpunt landschap ZO Friesland. Begeleidingsgroep 4x per jaar.
goed functionerend loket voor alle vragen op het brede gebied van landschap: 300 adviezen
Voorlichting, kennisoverdracht en cursussen aan diverse doelgroepen
in beeld hebben van het draagvlak voor het landschap onder de Friese bevolking en de beschikking hebben over een monitoringsprogramma
Dorpsvisies voorzien van uitvoeringsprogramma's landschap middels loketfunctie en actieve benadering dorpen.
Ontwikkelen burgerparticipatieprojecten met het oog op betrekken van bewoners in met name de Nationale landschappen.
Inspelen op en organiseren van evenementen met als doel maatschappelijke inzet in natuur en landschap. In totaal tenminste 1000 vrijwilligers bij eenmalige beheersactiviteiten
Voortzetten overleg terreineigenaren t.a.v. bijdragen voor kwaliteitsverbetering vrijwilligers in natuur en landschap
2. I.s.m. Nb-werkveld ontwikkelen en in stand houden kennisnetwerken en beheergroepen
1. Mensen bewust maken van de natuur- en landschapswaarden en hen actief laten participeren in landschap middels beheersactiviteiten
Voorlichting en Vernieuwing cursusaanbod en actualisatie huidig aanbod cursussen op gebied van natuur-, landschapsbeheer en cultuurhistorisch landschapsbeheer
Output c.q. beoogd doel
1. Kennisoverdracht natuur en landschap aan bewoners (diverse doelgroepen) o.b.v. kernkwaliteiten landschap
Activiteiten
ad 2. Nulmeting draagvlak voor in beeld brengen van het draagvlak uit laten voeren van een onderzoek naar het draagvlak voor landschap in de provincie voor landschap onder de bevolking landschap onder de Friese bevolking en het opzetten van een van Friesland monitoring voor het draagvlak voor landschap onder de Friese bevolking
Mensen gevoelig maken voor landschap en creëren draagvlak voor landschapsbeleid
ad. 1d. Vergroten betrokkenheid bij natuur- en landschap (incl. Nationale landschappen)
ad.1c. Vergroten van kennis op Mensen gevoelig maken voor gebied van natuur- en landschap en creëren draagvlak landschapsbeheer voor landschapsbeleid
Doel(stelling)
Draagvlaklijn
Draagvlaklijn
Lijn beleidskader Onderdeel
SCHEMA PRODUCTTAKEN THEMA 1 DE ACTIEVE BURGER
x
x
x
Ja
x
x
x
x
x
x
Ja
Nee
Gerealiseerd
x
Nee
Gerealiseerd
Deels
x
x
Deels
1678
372
84
0
300
110
Begrote uren 2013 180
779
97
Bestede uren 2013 158
Tijdsinvestering in uren
1575
275
180
0
Tijdsinvestering in uren Begrote uren Bestede uren 2013 2013 1120 1222
Ontwikkeling van projecten o.a. T&W, Eendenkooien, Erfgoed WOII vasteland. Verdere items ontsluiten Roodbaardtuinen via de CHK, de Slachte, Sankastielen, erven, kerkhoven enz.
Opmerkingen
Cursussen zuidoost-Friesland samengevoegd op basis van aantal deelnemers
Niet uitgevoerd in overleg met de Provincie
ca. 2000 leerlingen totaal
Opmerkingen
Jaaroverzicht 2013
22
Doel(stelling)
ad 5. I :inhoudelijke inbreng en uitbouwen landschapsvisie NFW participatie landschapsvisie NFW
Beleidslijn
Beleidslijn
ad 5. II: betrokkenheid bij uitvoering borging kernkwaliteiten in
Onderdeel
Rol en inbreng bij samenstelling Landschap, cultuurhistorie, streekagenda's binnen de 5 ruimtelijke kwaliteit staan op de plattelandsgebieden agenda's van de streek
Beleidslijn
Lijn Beleidskader
ad. 4 Gebruiken Kansenkaart ZW-Fryslân bij initiëren en ontwikkelen projecten
Beleidslijn
Ontwikkeling 2e fase project "Moai Fryslân", doelgroep burgers, gericht op Ruimtelijke kwaliteit i.s.m. FMF, Doarpswurk, Omrop Fryslân e.a.
Uitdragen inhoud 'Grutsk' aan brede publiek en gebruikers
borging ontwikkelingsruimte landbouw binnen kleinschalig landschap
Doel(stelling)
Thema-/projectgroepen deelname in 4 gebieden (vasteland)
opzet en ontwikkeling projecten 'landschap'
Bijdrage aan overleg Lânskippers: zoeken naar financiële kaders waarbinnen een verdere uitwerking van de kansenkaart kan plaatsvinde. Op basis van de Kansenkaart en in overleg met de lânskippers keuzes maken voor projecten landschapsontwilkkeling c.q. herstel.
23
deelname aan en inbreng leveren aan een te vormen houtwallencommissie
2. Deelname aan Themagroepen: Landschap, Cultuurhistorie & Archeologie, Coordinerend Ambtelijk overleg.
Activiteiten
Bijdragen aan gewaarborgde ruimtelijke kwaliteit door een funtionerende houtwallencommissie
brede landschapsinclusieve inbreng in NL NFW
Output c.q. beoogd doel
1. In samenwerking met provincie, gemeenten en ver. NFW verder Verdere visie op (een deel van) andere ruimtelijke thema's uitwerken (van deel van) andere ruimtelijke thema's (natuur water recreatie wonen en bedrijvigheid) in relatie tot landschap NFW.
Voor landschap: Kennisinbreng, meedenken, bijdragen leveren bij de invulling van de streekagenda's.
2. Bijdragen aan de landbouwagenda
Ontwikkelen van de kansen die de 1. Bijdrage leveren aan de 'Lânskippers' Kansenkaart van Nationaal Landschap Zuidwest Friesland biedt
Actualisatie Fryske Diken yn't Grien In samenwerking met o.a. Provincie Fryslân uitvoering geven aan Deelname aan ca. 4 bijeenkomsten en adviseren t.a.v. landschap en actualisatie Fryske Diken yn't Grien door middel van deelname aan ruimtelijke kwaliteit bij inrichting wegtracés overleggroepbijeenkomsten.
ad. 2. Betrokkenheid totstandkoming actualisatie Fryske Diken yn it Grien
Beleidslijn
Koppeling Grutsk aan Agenda Leefbaar Plattelân en streekagenda middels opstellen uitvoeringsprogramma dorp en landschap
lezingen
inzicht in betekenis, beheer en onderhoud van een bepaald cultuurhistorisch elementen en projectontwikkeling, o.a.begraafplaatsen, eendenkooien, terpen &wierden, boerderijen, dijken
rapportage kwaliteit ruilverkavelingsbosjes in Friesland
Kennis van en inzicht in de mogelijkheden van 'Grutsk op 'e Romte' bij betrokken provinciale, gemeentelijke ambtenaren en overige betrokkenen (bijv. Wetterskip, DLG).
Output c.q. beoogd doel
Uitdragen inhoud 'Grutsk' naar bewoners Fryslân middels koppeling aan ontwikkeling dorpsvisies
organiseren van lezingen over cultuurhistorische waarden in de provincie, bijv. erven, dorpsontwikkeling, ontwikkeling landschapstypen, groen/grijze elementen begraafplaatsen (cursus en vrijwilligersdagen)
begrip kweken voor cultuurhistorische en landschappelijke waarden
Ad.1b. Bijdragen aan uitdragen Werkboek 'Grutsk' product bij breder publiek en hoofduitgangspunt van alle gebruikers handelen
in overleg met de provincie inventarisaties uitvoeren van cultuurhistorische landschappelijke elementen (CHK) en het op basis daarvan ontwikkelen van projecten
in beeld brengen van de landschappelijke betekenis van ruilverkavelingsbosjes mbt ontwerp, beheer, gebruik en natuurwaarden
Activiteiten
inzicht verkrijgen in de betekenis, het onderhoud en het beheer van cultuurhistorische elementen die bepalend zijn in het Friese landschap
Ad. 1a. Grutsk op 'e Romte Werkboek 'Grutsk op 'e Romte' gebruiken als vertrekpunt voor uitgangspunt van handelen advisering en uitvoering plannen.
Onderdeel
RUIMTELIJKE KWALITEIT: IDENTITEIT VAN DE EIGEN OMGEVING
Beleidslijn
Beleidslijn
Lijn Beleidskader
THEMA 2
x
Ja
x
x
x
x
x
x
x
Ja
x
Nee
Gerealiseerd
Nee
Gerealiseerd
Deels
x
Deels
10
87
123
0
162
47
779
97
Bestede uren 2013 158
100
Begrote uren 2013 120
0
Bestede uren 2013 147
Tijdsinvestering in uren
80
120
60
0
100
67
300
110
Begrote uren 2013 180
Tijdsinvestering in uren
Commissie nog niet van de grond gekomen.
Opmerkingen
Beperkte inzet in overleg met Provincie.
Mogelijke inbreng maatschappelijke organisaties was beperkt. Slechts inbreng bij implementatie-sessies per gebied.
O.a. ontwikkeling projecten i.k.v. Landbouwagenda Zuidwest Fryslân en bijdrage aan overleg 'Lânskippers'
In overleg met Provincie
Inventarisatie omgeving Offingawier middels methode Landschap In Zicht, daarnaast Ontwikkeling projecten DYG in de Zuidwest Fryslân, w.o. Ysbrechtum, Offingawier
Ontwikkeling van projecten o.a. T&W, Eendenkooien, Erfgoed WOII vasteland. Verdere items ontsluiten Roodbaardtuinen via de CHK, de Slachte, Sankastielen, erven, kerkhoven enz.
Opmerkingen
Jaaroverzicht 2013
ad 6. database inventarisatie landschapselementen NFW
Ad. 1a.Op aanvraagbasis Totstandbrengen kwaliteit in ROadviezen groene inrichting processen n.a.v. adviesrol kwaliteitsteam
Beleidslijn
Advieslijn
Advieslijn
ad.8. Rol en inbreng in processen landinrichting en gebiedsontwikkelingsprocessen
Onderdeel
ad.7. Ter beschikking stellen Bewerkstelligen landschappelijke Advisering en participatie in diverse (beleids-) processen en kennis landschap / groen en inpassing en ruimtelijke kwaliteit op advisering op aanvraag mee bepalen belang als factor bedrijfsterreinen voor ruimtelijke kwaliteit
Advieslijn
Gebiedsontwikkeling Centrale As: Deelname in ambtelijke projectteams landschap, ondersteuning vertegenwoordigers natuur en landschap in gebiedscommissie en deelname projectteam kavelruil
Voormalig Landinrichtingsgebied Drachten :
idem
Activiteiten
landschapsinclusief werken in landinrichting en gebiedsontwikkeling
Doel(stelling)
deelname aan en inbreng leveren in een klankbordgroep en het voeren van regie tijdens uitvoering van taken op basis van de visievorming
ad 3. landschappelijke en natuurkwaliteiten van de oevers in het Merengebied
adviesfunctie landschappelijke inpassing
Advieslijn
Lijn Beleidskader
24
uitwerking -
bijdragen aan opzetten herstelplan, in overleg met gemeente
gebiedsontwikkelingsproces planvorming/proces kavelruil
Inbreng kennis bij: integraal opnemen landschap in planvorming en
Output c.q. beoogd doel
Verdere invulling adviesrol t.a.v. inpassing en ruimtelijke kwaliteit bedrijventerreinen, middels deelname aan adviesteam
bijdrage aan de visie op de landschappelijke en natuurkwaliteiten van de oevers in het Merengebied en uitgevoerde regietaken die voortkomen uit de visievorming
Bijdragen aan de implementatie van infrastructurele projecten
-
Ondersteuning, advisering, kennisinbreng t.a.v. landschappelijke inrichting en inpassing boerenerven volgens beleid "Nije Pleats. Zowel adviezen aan gemeenten, agrariërs, terugkoppeling naar provincie/team ruimtelijke kwaliteit.
2. Voorlichting, advisering landschappelijke inrichting boerenerven, Geven van 80 adviezen voor bestaande erven zowel t.b.v. agrarisch gebruik als andere gebruiksfuncties
ad.1b.Type input en rol LBF bepalen t.a.v. verschillende fasen van wegtracés
het voeren van een inhoudelijke discussie ten behoeve van de visievorming als onderdeel van de Natura 2000 aanpak rond de beheerplannen
in beeld gebrachte opgave mbt opbouw database
Bijdragen leveren, adviseren over groene inrichting in overlegteams Adviezen vanuit kennis over landschap en bevordering ruimtelijke en klankbordgroepen kwaliteit, in samenspraak met ruimtelijk kwaliteitsteam
Deelname aan coordinatiegroep, overleg met gemeenten en provincie met als input de landschapsinventarisatie NFW.
Kwalitatieve landschappelijk 1. Kennisinbreng en advisering "Nije Pleats" inpassing boerderijen met ruimtelijke kwaliteit
Landschap en ruimtelijke kwaliteit spelen belangrijke rol bij keuze en inrichting wegtracés
contactambtenaren goed op de hoogte te houden van de relevante ontwikkelingen
Bijdragen aan gewaarborgde ruimtelijke kwaliteit door een funtionerende houtwallencommissie
brede landschapsinclusieve inbreng in NL NFW
Output c.q. beoogd doel
ontwikkelen plan van aanpak werkwijze en inschatting omvang. meewerken aan operationale digitale databank Uitvoeren inventarisatie en bepalen taken binnen organisatie samen met provincie. LBF levert de kennis mbt inhoud.
Verkennen van de mogelijkheden om de vergroening te borgen samen met de provincie. Resultaten inbrengen in IPO en overleg ministeries.
deelname aan en inbreng leveren aan een te vormen houtwallencommissie
2. Deelname aan Themagroepen: Landschap, Cultuurhistorie & Archeologie, Coordinerend Ambtelijk overleg.
Activiteiten
Advieslijn
ad 1a
ad 3. Ontwikkelen Digitale databank houtwallen en organisatiemodel databank singels NFW NFW, in afstemming met Ad 6, Beleidslijn
Monitorings-lijn
raadpleegbare basisinventarisatie NFW waarin kernkwaliteiten zijn vastgelegd evenals nulmeting tbv monitoring
Jaar van de Boerderij
Beleidslijn
Vergroening landbouw borgen
borging ontwikkelingsruimte landbouw binnen kleinschalig landschap
Doel(stelling)
Groene component GLB
ad 5. II: betrokkenheid bij uitvoering borging kernkwaliteiten in bestemmingsplannen
Onderdeel
Beleidslijn
Beleidslijn
Lijn Beleidskader
-
x
Ja
x
x
x
x
x
Ja
x
Nee
Gerealiseerd
x
x
x
x
Nee
Gerealiseerd
Deels
x
x
x
Deels
21
0
0
214
90
24
31
0
79
0
Bestede uren 2013 147
40
Begrote uren 2013 120
0
Bestede uren 2013 164
Tijdsinvestering in uren
40
50
50
120
80
40
120
150
0
0
100
Begrote uren 2013 120
Tijdsinvestering in uren
Bestuurscommissie opgeheven.
Opmerkingen
Advisering Klaverblad Noord-oost Heerenveen t.b.v. bufferzone.
120 adviezen
Advisering bij 6 Nije Pleats-aanvragen.
verkenning aanleveren database landschapsinventarisatie
In overleg met Provincie.
Inbreng bij organisatie en jurering.
Zie thema 'biodiversiteit', vergroening landbouw.
Commissie nog niet van de grond gekomen.
Opmerkingen
Jaaroverzicht 2013
Advies vanuit Tsjerkhovenwacht
Advisering ruimtelijke kwaliteit, provinciale + gemeentelijke ontwikkelingen
RuKwa - Ondersteuning Provincie aantal vragen
ad. 1b Vergroten toegankelijkheid landelijk gebied bij grondgebruikers
Advieslijn
Advieslijn
Advieslijn
Advieslijn
Draagvlaklijn
Voormalig Landinrichtingsgebied Drachten : vervolg geven aan landschapsinventarisatie
Herinrichting Achtkarspelen Zuid
Terschelling: eilanders opzetten van een landschapsbiografie
Franekeradeel-Harlingen, N381: Ondersteuning vertegenwoordigers N, Ls & CH. In Gebiedscommissie, bijdragen projectontwikkeling o.b.v. inrichtingsplannen
idem
idem
Landschapsinclusief werken in landinrichting en gebiedsontwikkeling
idem
ad 2. plan van aanpak in beeld verantwoord beeld van de brengen kernkwaliteiten kernkwaliteiten en het bijhouden
Monitorings-lijn
Inbreng kennis bij: integraal opnemen landschap in kavelruil en uitwerking landschapsplannen in kavelruil
-
in samenwerking met de provincie ontwikkelen van een afgewogen bijdragen aan het opstellen van een breed gedragen plan van aanpak werkwijze en het in beeld brengen van de omvang van de opgave voor uitvoering
beschikbaar stellen kennis en mee vorm geven monitoringsopgave
Output c.q. beoogd doel
adviezen en projectvoorstellen voor de realisatie van een aantal regionale wandelnetwerken.
Opstellen van projectvoorstellen om te komen tot een aantal regionale wandelnetwerken.
compensatiegelden ten goede laten komen van de landschappelijke inpassing cq compensatie
projectontwikkeling i.s.m. diverse partners voor nieuwe bestemmingen overtollige grond in relatie tot groen
Landschap en cultuurhistorie integraal meegenomen in gebiedsproces.
ontwikkeld model met draagvlak voor toegankelijkheid boerenland.
Activiteiten
-
-
landschapsbiografie - projectontwikkeling
-
verkennen mogelijkheden toegankelijkheid boerenland
Opstellen van landschapanalyses die gebruikt kunnen worden op de vormgeving van de opgave voor compensatie/fondsvorming/afkoop
nulmeting kernkwaliteiten (nationale) deelname aan werkgroep die de opgave in beeld brengt landschappen en de monitoring daarvan
Doel(stelling)
Beleefbaar maken en toegankelijkheid vergroten van het landelijk gebied.
Landschappelijke inpassing
beoogde wooningbouwlocaties, activiteiten ontwikkelen middels shared green space concept, bedrijventerreinen ed die niet meer starten werkgroep, opzetten pilotproject. Overleg Krimpteam. nodig zijn een nieuwe bstemming cq functie geven
uitwerking -
bijdragen aan opzetten herstelplan, in overleg met gemeente Smallingerland
gebiedsontwikkelingsproces planvorming/proces kavelruil
Inbreng kennis bij: integraal opnemen landschap in planvorming en
Output c.q. beoogd doel
met de -projectaanvraag voor het opstellen van de Terschelling herstelproject elzensingels
Gebiedsontwikkeling Centrale As: Deelname in ambtelijke projectteams landschap, ondersteuning vertegenwoordigers natuur en landschap in gebiedscommissie en deelname projectteam kavelruil
Activiteiten
landschapsinclusief werken in landinrichting en gebiedsontwikkeling
Doel(stelling)
ad 1. monitoringsopgave kernkwaliteiten (NL)
25
Monitorings-lijn
Onderdeel
380kV-leiding door Fryslân
Advieslijn
Lijn Beleidskader
Krimpproblematiek
Advieslijn
Onderdeel
ad.8. Rol en inbreng in processen landinrichting en gebiedsontwikkelingsprocessen
Lijn Beleidskader
x
Ja
x
x
x
x
x
x
x
Ja
Nee
Gerealiseerd
x
x
x
Nee
Gerealiseerd
Deels
x
x
Deels
196
170
150
10
73
44
117
0
0
Bestede uren 2013 164
200
Begrote uren 2013 80
86
Bestede uren 2013 90
Tijdsinvestering in uren
250
0
0
0
50
140
80
8
40
Begrote uren 2013 120
Tijdsinvestering in uren
Gereed.
opzet monitoring i.s.m. provincie afgerond
Opmerkingen
advisering + projectontwikkeling wandelnetwerk Zuidoost en stadsregio.
Advisering Marrekriten, provincie, gemeenten, particulieren toegankelijkheid platteland.
Advisering en analyse t.b.v. Tennet-leiding middels in beeld brengen van effecten voor landschap.
Adviezen ruimtelijke kwaliteit, prov +gemeentelijke taken
adviesering beplanting kerkohoven
zie RuKwa-ondersteuning
Overleg koppeling Terpen- en Wierendproject en de landinrichting Franekeradeel-Harlingen.
Complexe ontwikkeling elzensingelproject en Waddenfondsaanvraag De Grië.
Landinrichtingsproces ligt stil.
Bestuurscommissie opgeheven.
Opmerkingen
Jaaroverzicht 2013
ad. 4. Aanleveren data prestaties LBF o.b.v. pMJPgelden
ad. 6. Volgens format rapporteren kwaliteit gesubsidieerde projecten, middels geselecteerde projecten (steekproef)
Monitorings-lijn
Monitorings-lijn
Doel(stelling)
ad 6. financiering projecten landschap
ad 7. vermarkting van biomassa ten behoeve van financiering landschap
ad.2 Deelname externe klankbordgroep t.b.v. ontwikkeling Windstreek II
ad 11. Beheerdersoverleg
Financierings-lijn
Advieslijn
Advieslijn
Afstemming in beleid en beheer landelijk gebied
Visie vanuit ruimtelijke kwaliteit als input voor herziening Windstreek
vroegtijdig signaleren problemen en algemeen adviseren bij openstelling Natuurbeheerplan. Inbreng expertise en deelname provinciaal beheerdersoverleg. Advisering PCLG.
Bijdragen leveren, uitwisseling en afstemming beheer landelijk gebied; afgewogen adviezen SNL pakketten, Natuurbeheerplan
deelname, kennisinbreng bij 2 bijeenkomsten
bijdragen leveren aan verantwoorde houtoogst uit landschap in ZO Friesland
2. Deelname en kennisinbreng overleg houtverbrandingsinstallatie Beetsterzwaag.
Deelname aan externe klankbordgroep: Inbreng, kennis vanuit landschap
Bijdragen aan implementatietraject project Energie uit Hout, volgens een planmatige opzet.
Bedrijfsleven verbinden aan landschap door middel van twee jaarlijkse activiteiten: maatschappelijk betrokken ondernemen
mogelijkheden onderzoeken financiering voor landschap en in beeld gebracht welke acties ondernomen kunnen worden om geld voor landschap te generen.
bijdrage aan gedragen notitie
bijdrage aan mogelijkheden fondsvorming ZO
werkdocument gespecificeerde kosten tbv financiering in beeld
1. Deelname en kennisinbreng rondom energie uit hout NFW.
3.Organiseren activiteiten op gebied van sponsoring, landschapsveilingen of bijdragen in natura
uitzoeken welke acties ondernomen 1. In samenwerking met de provincie Friesland uitzoeken welke kunnen worden om geld voor financieringsmogelijkheden voor landchap kansen bieden voor landschap binnen te halen Friesland; Ontwikkelen instrumenten voor specifieke elementen in het landschap
4. Deelname overleg
4. notitie gebiedsfonds voor hele provincie
2. Verfijning aanbrengen van de kosten
3. Inbreng kennis meedenken en praktijkontwikkelaar dmv deelname overleg verkenning
nader in beeld brengen bijdrage biomassa aan financiering landschap
Output c.q. beoogd doel
1. Ondersteunen uitvoeringsorganisatie en fondsbestuur samen met slagvaardig en goed uitgeruste organisatie fonds Oranjewoud/Katlijk provincie, gemeente en steunpunt landschap
Activiteiten
Rapportage van de kwaliteit van via pMJP gesubsidieerde groene projecten
3. Verkennen gebiedsfonds ZO Fryslan
1. gebiedsfonds Or-Katl. opgericht ad 1 t/m 4. meeontwikkelen, meedenken en praktijkontwikkelaar implementeren van pliot gebiedsfonds tot 2. inzicht verwerven in gebiedsfondsnotitie financieringsbehoefte landschap provinciaal en creatief inzetten middelen voor landschap
Onderdeel
DUURZAAMHEID
Financierings-lijn
Financierings-lijn
Lijn Beleidskader
THEMA 3
Steekproef van projecten
3. Uitvoeren van steekproef, rapporteren m.b.t. kwaliteit van gesubsidieerde groene projecten, pMJP
Format t.b.v. kwaliteitscontrole
Bijhouden en verzamelen gegevens m.b.t. output in projecten, gesubsidieerd door pMJP. Rapportage aan provincie t.b.v. verslag en verantwoording subsidies
2. selectie maken van de te controleren groene projecten
Beeld van de kwaliteit van door 1. In overleg met prov. Format opstellen o.b.v. kwaliteitscontrole prov. Gesubsidieerde groene wordt uitgevoerd. . projecten in pMJP-periode, middels een steekproef
Subtotaal Ruimtelijke kwaliteit: Identiteit van de eigen omgeving
beschikbaar stellen kennis en mee vorm geven monitoringsopgave
Output c.q. beoogd doel
in samenwerking met de provincie ontwikkelen van een afgewogen bijdragen aan het opstellen van een breed gedragen plan van aanpak werkwijze en het in beeld brengen van de omvang van de opgave voor uitvoering en zoeken naar financiering
Vastleggen gegevens afgeleid van O.b.v. prov. bijhoudsysteem aanleveren van gegevens (opp., prestaties a.g.v. prov. Subsidies uit lengtes bos/beplanting etc.) van prestaties in gesubsidieerde pMJP-gelden projecten pMJP, uitgevoerd door LBF
ad 2. plan van aanpak in beeld verantwoord beeld van de brengen kernkwaliteiten kernkwaliteiten en het bijhouden landschappen in Fryslan en hiervan inschatting omvang werkzaamheden
Monitorings-lijn
Activiteiten
nulmeting kernkwaliteiten (nationale) deelname aan werkgroep die de opgave in beeld brengt landschappen en de monitoring daarvan
Doel(stelling)
Monitorings-lijn
Onderdeel
ad 1. monitoringsopgave kernkwaliteiten (NL)
Lijn Beleidskader
26
x
x
x
x
x
x
x
Ja
x
x
Ja
x
x
Nee
Gerealiseerd
x
x
x
x
Nee
Gerealiseerd
x
Deels
Deels
3169
0
0
0
0
86
Bestede uren 2013 90
40
10
220
470
50
141
203
Tijdsinvestering in uren Begrote uren Bestede uren 2013 2013 200 7
2895
0
0
0
40
200
Begrote uren 2013 80
Tijdsinvestering in uren
Opmerkingen
Adviezen vanuit kennis over landschap en bevordering ruimtelijke kwaliteit, in samenspraak met ruimtelijk kwaliteitsteam
opzet implementatie EuH NFW en presentatie beheer en businessplan BOOM
o.a. verkennen fondsen, overleg/infdagen Waddenfonds.
Bijdrage aan aangepast projectplan.
Gereed.
opzet monitoring i.s.m. provincie afgerond
Opmerkingen
Jaaroverzicht 2013
ad.2 Deelname externe klankbordgroep t.b.v. ontwikkeling Windstreek II
ad 11. Beheerdersoverleg
Financierings-lijn
Advieslijn
Advieslijn
Verbinden van soort en landschap
4.
Uitgewerkt projectvoorstel voor het waar mogelijk verbeteren en verbinden van zomer- en winterbiotoop kamsalamder en heikikkers
Output c.q. beoogd doel
Bijdragen leveren, uitwisseling en afstemming beheer landelijk gebied; afgewogen adviezen SNL pakketten, Natuurbeheerplan
Op basis van integrale leefgebiedenbenadering het ontwikkelen van Uitgewerkt projectvoorstel voor het waar mogelijk creëren van een project met als leidende soort Purperreiger. In samenwerking foerageer mogelijkheden voor aan moeras en agrarisch leefgebied met ANV’s in agrarisch leefgebied gebonden vogels
Op basis van integrale leefgebiedenbenadering het ontwikkelen van Uitgewerkt projectvoorstel voor het waar mogelijk verbinden en het een heideherstelproject (fase 2) met als leidende soort de Adder. In herstel van heideterreinen en andere natuurterreintjes in ZO Fryslân samenwerking met SBB, IFG en particuliere grondgebruikers en Bosgroep)
In samenwerking met grondgebruikers en wegbeheerders ontwikkelen van projecten die zorg dragen voor verbetering leefgebied en verbindingen kamsalamander
Activiteiten
vroegtijdig signaleren problemen en algemeen adviseren bij openstelling Natuurbeheerplan. Inbreng expertise en deelname provinciaal beheerdersoverleg. Advisering PCLG.
deelname, kennisinbreng bij 2 bijeenkomsten
bijdragen leveren aan verantwoorde houtoogst uit landschap in ZO Friesland
2. Deelname en kennisinbreng overleg houtverbrandingsinstallatie Beetsterzwaag.
Deelname aan externe klankbordgroep: Inbreng, kennis vanuit landschap
Bijdragen aan implementatietraject project Energie uit Hout, volgens een planmatige opzet.
Bedrijfsleven verbinden aan landschap door middel van twee jaarlijkse activiteiten: maatschappelijk betrokken ondernemen
1. Deelname en kennisinbreng rondom energie uit hout NFW.
3.Organiseren activiteiten op gebied van sponsoring, landschapsveilingen of bijdragen in natura
mogelijkheden onderzoeken financiering voor landschap en in beeld gebracht welke acties ondernomen kunnen worden om geld voor landschap te generen.
bijdrage aan gedragen notitie
bijdrage aan mogelijkheden fondsvorming ZO
werkdocument gespecificeerde kosten tbv financiering in beeld
27
Ontwikkelen project in samenwerking met een soortbeheersorganisatie
Heikikker; herstel 2 natuurterreintjes
Biotoopverbetering gebieden Ontwikkelen soortbeschermingsprojecten Vleermuizen en heikikker Uitgewerkte projectvoorstellen biotoopverbetering: specifiek tbv soorten/ actief Inzetten Kamsalamander; herstel/aanleg poelen en begeleidende beplanting vrijwilligers bij uitvoeren soortbeheersmaatregelen
Integrale biotoop benadering soorten
3.
Verbinden leefgebieden
Doel(stelling)
Afstemming in beleid en beheer landelijk gebied
Visie vanuit ruimtelijke kwaliteit als input voor herziening Windstreek
Integrale biotoop benadering soorten
Onderdeel
4. Deelname overleg
uitzoeken welke acties ondernomen 1. In samenwerking met de provincie Friesland uitzoeken welke kunnen worden om geld voor financieringsmogelijkheden voor landchap kansen bieden voor landschap binnen te halen Friesland; Ontwikkelen instrumenten voor specifieke elementen in het landschap
4. notitie gebiedsfonds voor hele provincie
2. Verfijning aanbrengen van de kosten
3. Inbreng kennis meedenken en praktijkontwikkelaar dmv deelname overleg verkenning
nader in beeld brengen bijdrage biomassa aan financiering landschap
Output c.q. beoogd doel
1. Ondersteunen uitvoeringsorganisatie en fondsbestuur samen met slagvaardig en goed uitgeruste organisatie fonds Oranjewoud/Katlijk provincie, gemeente en steunpunt landschap
Activiteiten
3. Verkennen gebiedsfonds ZO Fryslan
2.
Verbinden van 1. soort en landschap
Lijn Beleidskader
BIODIVERSITEIT
Subtotaal Duurzaamheid
ad 7. vermarkting van biomassa ten behoeve van financiering landschap
Financierings-lijn
THEMA 4
Doel(stelling)
1. gebiedsfonds Or-Katl. opgericht ad 1 t/m 4. meeontwikkelen, meedenken en praktijkontwikkelaar implementeren van pliot gebiedsfonds tot 2. inzicht verwerven in gebiedsfondsnotitie financieringsbehoefte landschap provinciaal en creatief inzetten middelen voor landschap
Onderdeel
DUURZAAMHEID
ad 6. financiering projecten landschap
Financierings-lijn
Lijn Beleidskader
THEMA 3
x
x
Ja
x
x
x
x
x
x
x
Ja
x
Nee
Gerealiseerd
x
x
Nee
Gerealiseerd
x
Deels
x
Deels
401
50
141
203
40
0
0
Begrote uren 2013 50
81
37
Bestede uren 2013 9
Tijdsinvestering in uren
940
40
10
220
470
Tijdsinvestering in uren Begrote uren Bestede uren 2013 2013 200 7
in overleg met provincie niet ontwikkeld
Voorstel ingediend en gehonoreerd.
verekenning voor een tweetal faunapassages, wegens financiën gemeenten en Provincie niet gelukt.
Opmerkingen
Adviezen vanuit kennis over landschap en bevordering ruimtelijke kwaliteit, in samenspraak met ruimtelijk kwaliteitsteam
opzet implementatie EuH NFW en presentatie beheer en businessplan BOOM
o.a. verkennen fondsen, overleg/infdagen Waddenfonds.
Bijdrage aan aangepast projectplan.
Opmerkingen
Twee voorstellen ingediend en gehonoreerd.
Jaaroverzicht 2013
ad 11. Beheerdersoverleg
7.
8.
ad 8. Uitvoering geven aan gebiedsplan ZO Frl. en advisering groen-blauwe diensten, ruimtelijke kwaliteit en duurzaam beheer
Kennisinbreng verg. landbouw tbv GLB
Ter beschikking stellen kennis vergroening landbouw landschap / groen/ groen-blauwe diensten tbv implementatie GLB
Verbinden van soort en landschap
Verbinden van soort en landschap
Advieslijn
Advieslijn
Advieslijn
Op basis van integrale leefgebiedenbenadering het ontwikkelen van Uitgewerkt projectvoorstel voor het waar mogelijk creëren van een project met als leidende soort Purperreiger. In samenwerking foerageer mogelijkheden voor aan moeras en agrarisch leefgebied met ANV’s in agrarisch leefgebied gebonden vogels
Uitbreiden meldpunt voor andere aandachtsoorten Een uitgewerkt herstelproject voor de stinzenflora op een historische locatie
Continueren meldpunt vleermuizen en marters.
In overleg met bureau natuurmonitoring provincie en gegevens autoriteit natuur
x
Blad1
Beleidslijn m.b.t. Grutsk
401
50
80
60
0
40
0
350
40
0
0
6033
785
268
0
0
9
0
381
81
37
Bestede uren 2013 9
Tijdsinvestering in uren Begrote uren 2013 50
620
ontwikkeld en gedragen instrumentarium landschapsbeheer uitvoering GLB
x
x
x
x
x
Deels
6030
samen met Agrarische natuurverenigingen invulling geven aan de mogelijkheden die het GLB biedt.
mogelijkheden onderzoeken om samen met de agrariërs, bewoners Ter beschikking stellen kennis landschap / groen/ groen-blauwe en PPZOF de beoogde verbindingszones te realiseren op basis van diensten, overleg met betrokken partijen (bijv. ELAN) en individuen, het gebiedsplan en toepassing groen-blauwe diensten ontwikkeling project
Ontsluiten beschikbare verspreidingsinformatie uit projecten
x
x
x
Nee
Gerealiseerd
940
40
Totaal alle thema's
realisatie van groen-blauwe diensten, uitvoering gebiedsplan ELAN
Vergroting/ ontsluiten kennis verspreiding soorten
Kennisvergroting ter onderbouwing Ondersteunen vrijwilligers mbt verzamelen verspreidingsinformatie aanvullende informatie biodiversiteitsonderzoek NFW en aandragen beleidskeuzen NL in met name nationale landschap NFW om meer kennis van soorten gegevens stand van de natuur (kwaliteitsindicatoren) en de mogelijke effecten van duurzame landbouw te verwerven
Herstel karakteristieke stinzentuinen Ontwikkelen project herstel stinzenflora
Evaluatie ontwikkelingen meldpunt en samen met provincie mogelijkheden verkennen voor een duurzame realisatie van het meldpunt en verkenning uitbreiden meldpunt
Ontwikkelen project in samenwerking met een soortbeheersorganisatie
Heikikker; herstel 2 natuurterreintjes
x
Ja
x
x
Subtotaal Biodiversiteit
Blad3
6.
Verbinden van soort en landschap
Duurzame realisatie en uitbreiding meldpunt
5.
Verbinden van soort en landschap
Uitgewerkt projectvoorstel voor het waar mogelijk verbeteren en verbinden van zomer- en winterbiotoop kamsalamder en heikikkers
Output c.q. beoogd doel
Bijdragen leveren, uitwisseling en afstemming beheer landelijk gebied; afgewogen adviezen SNL pakketten, Natuurbeheerplan
Op basis van integrale leefgebiedenbenadering het ontwikkelen van Uitgewerkt projectvoorstel voor het waar mogelijk verbinden en het een heideherstelproject (fase 2) met als leidende soort de Adder. In herstel van heideterreinen en andere natuurterreintjes in ZO Fryslân samenwerking met SBB, IFG en particuliere grondgebruikers en Bosgroep)
In samenwerking met grondgebruikers en wegbeheerders ontwikkelen van projecten die zorg dragen voor verbetering leefgebied en verbindingen kamsalamander
Activiteiten
vroegtijdig signaleren problemen en algemeen adviseren bij openstelling Natuurbeheerplan. Inbreng expertise en deelname provinciaal beheerdersoverleg. Advisering PCLG.
Biotoopverbetering gebieden Ontwikkelen soortbeschermingsprojecten Vleermuizen en heikikker Uitgewerkte projectvoorstellen biotoopverbetering: specifiek tbv soorten/ actief Inzetten Kamsalamander; herstel/aanleg poelen en begeleidende beplanting vrijwilligers bij uitvoeren soortbeheersmaatregelen
4.
Integrale biotoop benadering soorten
3.
Verbinden van soort en landschap
Integrale biotoop benadering soorten
Verbinden leefgebieden
Doel(stelling)
Afstemming in beleid en beheer landelijk gebied
2.
Onderdeel
BIODIVERSITEIT
Verbinden van 1. soort en landschap
Lijn Beleidskader
THEMA 4
Subtotaal Duurzaamheid
Advieslijn
ontwikkeling Windstreek II
Totaal 6030 + P.M.
zie thema ruimtelijke kwaliteit; groen component GLB
ontwikkeling vertraagd. Wordt 2014 opgepakt.
vervallen provinciale taak
kon deels worden ondergebracht in project Groen en Doen
in overleg met provincie niet ontwikkeld
Twee voorstellen ingediend en gehonoreerd.
in overleg met provincie niet ontwikkeld
Voorstel ingediend en gehonoreerd.
verekenning voor een tweetal faunapassages, wegens financiën gemeenten en Provincie niet gelukt.
Opmerkingen
ruimtelijk kwaliteitsteam
Jaaroverzicht 2013
28
Jaaroverzicht 2013
2.3 Overzicht tijdsbesteding producttaken (verdeeld over de thema’s) Verdeling naar lijnen in landschapsbeleid Producttaken
Tijdsbesteding in %
Uren
Begroot
Besteed
Begroot
Besteed
• De Actieve Burger
26%
27%
1575
1646
• Ruimtelijke Kwaliteit: Identiteit van de eigen omgeving
48%
53%
2895
3176
• Duurzaamheid
16%
6%
940
392
• Biodiversiteit
10%
14%
620
819
100%
100%
6030
6033
Thema’s
Totaal
2.4 Projectenoverzicht 2013 B Landschapsbeheer Particulieren en (semi-) overheden 1 Boeren planten bomen 2 Erven in het Fryske landschap 3 Gebiedsfonds Oranjewoud-Katlijk 4 Landschapsversterking Haulerwijk 5 Erfplannen 6 Herstel en versterken Weststellingwerf fase 5 7 Herstel en versterken De Tike 8 LS inventarisatie NL NFW 9 Steunpunt Landschap 2011-2013 10 Biodiversiteit NFW 11 Gebiedsfonds O-K administratie 12 CA ondersteuning planvorming 13 Erf in het groen Zuid-Oost 14 Herstel en versterken DYG Weststellingwerf fase 6 15 Erfbeplantingen Ypecolsgea 16 Elsloo-Tronde, groen dorp 17 Erfbeplantingen incidenteel 18 Boerenerven ZW 19 Landschapscoördinatie GLB 20 VALD Singels rond dorpen
C Cultuurhistorisch en aardkundig landschapsbeheer 1 Websitebeheer Historische Wandelpaden 2 Waddenwandelen 3 Communicatieplan Waddenwandelen 4 Groene begraafplaatsen in Fryslân 5 Historische wandelpaden Zuidwest-Fryslân 6 Vlaskamp inventarisatie
29
Jaaroverzicht 2013
7 Effecten schapenbegrazing ZO 8 Wandelnetwerk Frije wiken 9 Wandelnetwerk NB OW OU 10 Regie Friese waterlinie 11 Wadden in oorlog werkconferentie 12 Schans Frieschepalen
D Soortenbeheer
1 Boschhoeve 2 Ringslang Oldelamerpolder/Zandhuizerveld fase 2 3 Biotoopverbetering Ringslang 2008-2013 4 Njirre yn beweging (heideherstel) 5 Groen en Doen onderdeel VOFF 6 Njirre yn beweging fase 2
E Vrijwilligerswerk
1 Scholenproject / Biologiedagen 2 Hoogstambrigade 3 Wyk- en doarpsgrien Noardwest 4 Doarpsbosken yn Dongeradiel 5 Maatschappelijke stages 6 Natuurwerkdag 7 Noardlike Fryske Wâlden educatie vervolg 8 Amvest vrijwilligerswerk 9 Educatieproject NL ZWF 10 Koepelbos Oldeberkoop 11 Groen knopen, rode draden 12 DYG Nes en Akkrum-Oost 13 Leaderproces Groene Parels 14 Groen en Doen 15 Romte foar Blije 16 DYG Offingawier Ysbrechtum 17 Landschap rond dorpen Heerenveen 18 Groen en Doen fase 2 19 Groene knopen, rode draden fase 2 20 Lautastate Wier 21 Dorpslandbouw 22 Kening fan é Greide Gruttorace
F Kenniscentrum
1 Nieuwsbrief Groen Licht / website 2 MKLE (MAC) 3 Autochtoon plantmateriaal 4 Meldpunt Vm&Sm va 2011 kosten 5 Blauwe Flits 6 Cursus kle ZOF 7 Onbereikbaar Fryslân 8 Moai Fryslân 9 Lekker Landschap 10 Herdruk Veldgids Digitaal 11 Leestekens in het Landschap
30
Jaaroverzicht 2013
3. Ontwikkelingen op het gebied van burgerparticipatie Tendens van vrijwilligerswerk naar participatie
Landschapsbeheer Friesland ondervindt geen hinder van een teruglopend aantal vrijwilligers. Wel signaleren we een verschuiving van het structurele vaste vrijwilligerswerk naar het meer flexibele, eenmalige en/of projectgebonden vrijwilligerswerk. Vrijwilligers willen zich tegenwoordig niet meer voor een lange tijd binden aan één en dezelfde organisatie. Landschapsbeheer Friesland zet daarom steeds meer in op korte, gerichte acties. Naast het ontwikkelen en uitvoeren van projecten raakt het structurele vrijwilligerswerk in natuur en landschap hoe langer hoe meer ingebed in de Friese samenleving. De landelijke natuurwerkdag trekt veel vrijwilligers en publiciteit. En ook de hoogstambrigade is inmiddels een bekend fenomeen. Dat veel eendenkooien en heideterreintjes door vrijwilligers worden onderhouden, wordt inmiddels als vanzelfsprekend gezien. Kortom, het vrijwilligerswerk heeft inmiddels een onmisbare plaats in de Friese samenleving en het Friese landschap. De tendens in Fryslân is dat inwoners meer betrokken willen worden bij de inrichting en het beheer van de eigen omgeving. Landschapsbeheer Friesland speelt hierop in met projecten die deze tendens ondersteunen. Nieuwe projecten van Landschapsbeheer Friesland sluiten aan bij het nieuwe concept “Shared ‘Grien’ Space”, waarbij gepoogd wordt om processen te ondersteunen waarbij overheden en terreinbeheerders een faciliterende rol krijgen t.a.v. initiatieven uit de samenleving die betrekking hebben op beheer en inrichting van openbaar groen en natuurgebieden. Ondanks alle bezuinigingen op natuur en landschap is ten tijde van het kabinet Rutte -I, middels het amendement ‘Koopmans’ aandacht gevraagd voor de waarde van vrijwillige inzet. Dit heeft geresulteerd in extra rijksgelden voor investeringen in groen vrijwilligerswerk (inmiddels een project onder de naam Groen en Doen). Helaas is in het regeerakkoord van het kabinet Rutte-II afgesproken dat de maatschappelijke stage niet meer verplicht wordt gesteld. De politiek lijkt enerzijds wel te onderkennen dat de maatschappij niet zonder vrijwilligerswerk kan, anderzijds uit zich dat dus niet altijd in het beleid.
Methodiek
Door rekening te houden met het maatschappelijke krachtenveld kan Landschapsbeheer Friesland inspelen op de kansen die zich voordoen. De afgelopen jaren is er een duidelijke methodiek ontstaan, bestaande uit een themagerichte, een groepsgerichte en een projectgerichte aanpak.
31
Jaaroverzicht 2013
• Themagericht
Het formeren van vrijwilligersgroepen rondom thema’s die geïnteresseerden bindt, zoals eenden kooien, fruitbomen, dorpsbossen en stinzenflora.
• Groepsgericht
Korte, gerichte acties waarbij groepen het uitgangspunt zijn, zoals het organiseren van cursussen of werkdagen voor scholen, bedrijven en dorpsbelangen.
• Projectgericht
Werkwijze waarbij Landschapsbeheer Friesland werkt als katalysator voor bottom-up-ideeën uit de samenleving.
Kwantiteit
Ook in 2013 besteedden honderden vrijwilligers en scholieren vele uren aan het landschap. De uitgevoerde werkzaamheden droegen in belangrijke mate bij aan het onderhoud van natuur- en landschapselementen. Bovendien zorgde de vrijwillige inzet voor (meer) betrokkenheid en draagvlak. In 2013 besteedden scholieren en vrijwilligers, onder coördinatie van Landschapsbeheer Friesland, 29.434 uur aan het werken in en aan het landschap. Na een stevige groei in de afgelopen tien jaar, lijkt er nu sprake van enige stabilisatie. Tabel 4 geeft een overzicht van alle vrijwilligersactiviteiten. De tabellen 2a, 2b, 2c en tabel 3 laten de kwantitatieve gegevens van werkdagen, vrijwilligers en scholieren zien alsmede het totaal aantal uren dat gewerkt is.
Soorten vrijwilligers
Landschapsbeheer Friesland trekt verschillende vrijwilligers. Variërend van vaste en gelegenheidsvrijwilligers tot scholieren en mensen die uit gezondheidsoverwegingen aan de slag gaan in de natuur. • Weekendvrijwilligers We onderscheiden vaste weekendvrijwilligers en gelegenheidsvrijwilligers. De vaste weekendvrijwilligers bestaan meestal uit groepen mensen, verenigd in een organisatie of vereniging, die tijdens het werkseizoen een of meerdere zaterdagen landschapsonderhoud uitvoeren. Denk aan IVN-afdelingen, landschaps- en/of soortbeschermingsclubs, groencommissies dorpsbosjes en hoogstambrigades. De gelegenheidsvrijwilligers bestaan meestal uit groepen die één keer per werkseizoen een werkdag of kamp organiseren. We noemen enkele voorbeelden uit eigen praktijk: • Verenigingen Plaatselijk Belang die in het kader van groenprojecten enkele werkdagen met vrijwilligers uit het dorp het dorp letterlijk in het groen zetten. • Praktijkdagen voor (oud)cursisten die via Landschapsbeheer Friesland de cursus erfbeplanting of de cursus hoogstamvruchtbomen volgen of hebben gevolgd. • Bedrijven die de personeelsdagen invullen met een dagdeel werken in de natuur. • De VOBULA-landgoedkampen (voorheen ANWB-vrijbuitens) • Doordeweekse vrijwilligers Deze groepen bestaan uit mensen die graag in de natuur aan het werk zijn en daar op doordeweekse dagen tijd voor hebben. Zij zijn het gehele seizoen gemiddeld een dag per week actief in het landschapsbeheer. We noemen enkele voorbeelden uit eigen praktijk.
32
Jaaroverzicht 2013
groep Leeuwarden (8 personen)
maandag
eendenkooi Gytsjerk, Lytse Geast, Kobbekooi
groep Heerenveen (6 personen)
woensdag
natuurterreintjes gemeente Heerenveen
groep Stellingwerven (7 personen)
dinsdag
natuurterreintjes Stellingwerven
groep Anjum (4 personen)
donderdag
eendenkooien Anjum en omgeving
groep Opsterland/Smallingerland (9 personen)
donderdag
natuurterreintjes Zuidoost-Fryslân
• Zorginstellingen Vergelijkbaar van opzet, maar met een iets andere doelstelling, wordt er samengewerkt met de zorgboerderij Gaegelpolle. In beide gevallen gaat het om een nuttige dagbesteding van cliënten die op geestelijke zorgverlening zijn aangewezen.
33
Jaaroverzicht 2013
4. Communicatie 2013 Het jaar 2013 is voor de PR & communicatie van Landschapsbeheer Friesland een vruchtbaar jaar geweest. Ondanks de druk die is ontstaan op de budgetten van de verschillende overheden, wist LBF zich goed te manifesteren. Dat geldt zowel voor nieuwe projecten (Waddenfonds en Ruimtelijke Kwaliteit) als voor betrokkenheid bij tal van ontwikkelingen (CH2018, Kening fan ’e Greide en GLB) en bestaande manifestaties ( landelijke start van zowel Boomfeestdag als Natuurwerkdag). Tegelijk vond ook de ondertekening plaats van een intensieve samenwerking tussen It Fryske Gea en Landschapsbeheer Friesland in het bijzijn van gedeputeerde Johannes Kramer op 22 maart. Met deze en tal van andere activiteiten wist LBF goed de publiciteit te halen. Ook het contact met publiek en achterban werd versterkt door de introductie van een nieuwe website en de koppeling met sociale media als Facebook, Twitter en YouTube. Terugkijkend op het verslagjaar vielen de volgende zaken op door hun communicatieve karakter: • Na vijf jaar van intensieve voorbereiding is Waddenwandelen op 29 september opgeleverd. In het bijzijn van vertegenwoordigers van de achttien Waddengemeenten verankerde de Groninger gedeputeerde Piet de Vey Mestdagh symbolisch de laatste ontbrekende knooppuntpaal. Daarmee is ruim 1200 kilometer wandelpad door het Waddenkustgebied nu officieel klaar voor gebruik. • Het versterken van het contact met de organisatie Waddenfonds en de provinciale WaFo coördinatoren van de drie waddenprovincie door middel van een werkbezoek in oktober; • De landelijke aftrap van de Natuurwerkdag vond in Fryslân plaats en werd gegeven door PvdA Tweede kamerlid Lutz Jacob. Zij gaf samen met LBN-directeur Marieke van der Werf het officiële startsein op de locatie Oudemirdumerklif in Gaasterland, waar een túnwal werd gerealiseerd. • Op woensdag 20 maart vond in Leeuwarden de viering van de Nationale Boomfeestdag plaats. Hoewel de stad officieel centraal stond, voelde heel Fryslân zich gastheer. Mede dankzij de Gemeente Leeuwarden en de inspanningen van de provinciale Boomfeestdagcommissie, waarin Landschapsbeheer Friesland vertegenwoordigd was. Mede door onze inspanning kon de Nationale Boomfeestdag met alle publiciteit van dien naar Fryslân worden gehaald en kregen we de Friese gemeenten enthousiast om mee te doen. • Op 14 juni organiseerde LBF een mini-symposium in Stania State te Oentsjerk waarop de resul taten van de inventarisatie van de Gerrit Vlaskamp-tuinen in de provincie werd en bekend gemaakt. Daaruit kwamen onder meer 50 tuinen naar voren waarvan nu bekend is dat ze door de bekende 19e eeuwse tuinarchitect zijn ontworpen en vaak ook aangelegd. • Landschapsbeheer speelt een actieve rol in Kening fan ‘e Greide, het netwerkinitiatief dat aan dacht vraagt voor de toekomst van het weidevogellandschap. Symbool staat de grutto, ‘koning van het weiland’, die grotendeels is aangewezen op Nederlandse (biodiverse) weide. Maar centraal staat het cultuurlandschap zelf en de bewoners erin. Landschapsbeheer Friesland zet zich breed in voor het Friese cultuurlandschap en is ook betrokken bij het educatieprogramma. Bovendien werkt de initiatiefgroep vanuit de wil en kracht van de burger. Van onderaf dus. Dat past helemaal bij de visie en werkwijze die Landschapsbeheer Friesland nastreeft.
34
Jaaroverzicht 2013
• Een mooi brug ligt er vervolgens naar de status van Leeuwarden als Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. LBF heeft van meet af aan meegedacht en gedaan in de aanloop naar de kandi daatstelling (o.a. Dodo-pad in Haskerdijken). Dat Leeuwarden CH2018 nu een feit is, is dan ook uitbundig gevierd. Temeer daar wij met Kening fan ‘e Greide (King of the Meadows) in het uit voeringsprogramma staan , maar ook omdat op de landschappelijke en ecologische thema’s er kan worden samengewerkt met It Fryske Gea en de Friese Milieu Federatie. Dat wordt in 2014 verder uitgewerkt. • In 2013 bood Landschapsbeheer Friesland wederom assistentie bij het opleiden van recreatie ondernemers uit Zuidwest-Friesland tot ‘Ambassadeurs van het Landschap’. Samen met informa tiecentrum Mar & Klif uit Oudemirdum organiseerde Landschapsbeheer Friesland een excursie langs alle mooi plekjes in Zuidwest-Friesland. • Samen werken aan een mooier landschap. Met dat doel heeft het ministerie van Economische Zaken het programma Groen en Doen opgezet. Groen en Doen ontwikkelt en stimuleert vrijwilligerswerk op het gebied van natuur en landschapsbeheer en ‘groen in de stad’. Met Groen en Doen wil de Rijksoverheid meer mensen te betrekken bij het groen in de eigen omgeving. Het ministerie maakte hiervoor in 2012 maar liefst twee miljoen euro vrij. Voor de eerste fase van Groen en Doen organiseerde LBF vanaf november 2012 verschillende wervings- en opleidingsactiviteiten ter versterking van het vrijwilligerswerk. Die zijn in maart afgerond, na de zomer is fase II van start gegaan. • Tijdens het Goed Geld Gala van de Nationale Postcode Loterij is het project Lekker Landschap van Landschapsbeheer Nederland en de Stichting wAarde beloond met een stevige financiële injectie. De gedachte van het project is dat mensen verbinding met het landschap maken via voedsel. In Fryslân worden ‘maaltijdwandelingen’ en fietsroutes ontwikkeld. Dat betekent dat mensen een aantrekkelijke route kunnen lopen of fietsen en onderweg de ingrediënten voor een regiorecept kunnen verzamelen. In het cultuurlandschap zorgt Landschapsbeheer Friesland voor extra aanplant van eetbare gewassen, zoals fruit- en notenbomen. Het festijn Brommels in de NFW was hier een geslaagde uitwerking van. • Na jaren van voorbereiding heeft de provincie Fryslân het project over ruimtelijke kwaliteit Moai Fryslân gehonoreerd. Afgelopen zomer begonnen de opnames van de 6 afleveringen waarin ook de projectleiders van LBF prominent in beeld zijn. De serie wordt vanaf 15 maart 2014 uitgezonden. • Afgelopen zomer hard gewerkt aan de vernieuwing van der website van LBF! De oude website bood geen goede mogelijkheden voor interactie met de bewoners van Fryslân. In de vernieuwde website is er een applicatie voor Facebook, YouTube en Twitter. Verder is de site beter leesbaar door gebruik van grotere letters en een andere typografie. De lay-out is ook meteen meegenomen in de upgrading, en oogt eigentijds en fris. Voor het effectief gebruik van sociale media hebben de meeste LBF-medewerkers een training gehad. Ook werd de communicatieadviseur wederom ingezet voor het bedenken en uitwerken van landelijke beleidsstukken voor Landschapsbeheer Nederland, de aanvraag van een droomproject met inzet van geld van de Nationale Postcode Loterij en het uitwerken van het communicatieplan voor koepelorganisatie Landschapsbeheer Nederland. Tevens werd het Platform Communicatie opgestart, een kwartaalbijeenkomst voor voorlichters en communicatiemedewerkers uit alle provincies. Deze staat onder voorzitterschap LBF. Zonder de overige projecten en persmomenten tekort te willen doen, waren dit communicatief en lobby-technisch wel de hoogtepunten van 2013. Momenten waarop een groot publiek of selectieve doelgroepen van bestuurders, politici en beslissers door uitnodigingen, bijeenkomsten, actieve participatie in bestuurlijke processen en via de media werden bereikt.
35
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 1a: Bestuurssamenstelling in 2013 De heer L.J. Zwierstra tot 1/7 2013 voorzitter Aronskelk 4 8935 RJ Leeuwarden Mevr M. Jager vanaf 1/7 2013 Voorzitter De Logten 19 8431 KR Oosterwolde De heer J. Boelen vice-voorzitter Reidlânswei 26 9254 JH Hurdegaryp De heer R Boersma penningmeester Van Osingaweg 84 8744 EX Schettens Mevr. H. Feenstra secretaris Zuiderveldstraat 5 8501 JZ Joure De heer M. Ruys Boerestreek 13 8408 JD Lippenhuizen De heer H. de Kroon Felixwei 44 9051 KC Stiens
36
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 1b: Nevenfuncties bestuursleden en directeur L. Zwierstra (voorzitter tot 1/7): • Bestuurslid Stichting Parkeergarages Leeuwarden • Vice voorzitter Stichting Iepenwacht Friesland • Voorzitter Stichting De Fryske Mole • Voorzitter Gymnastiekvereniging O.B.Q. Leeuwarden • Lid ledenraad Rabobank Leeuwarden Noordwest Friesland M. Jager ( voorzitter vanaf 1/7) • Lid Raad van Commissarissen Fier Fryslân • Onafhankelijk voorzitter adviescommissie Natura 2000 • Raadslid van EUROPARC Federation • Bestuurslid KNHM • Voorzitter JM Fonds • Vice-voorzitter Raad van Commissarissen Cosis • Voorzitter NVTZ J. Boelen (vice-voorzitter): • Lid Gebiedsontwikkelingscommissie De Centrale As (Namens Landschap en Natuur) • Lid Stuurgroep Nationaal Landschap “Noardlike Fryske Wâlden (namens SBB en LBF) • Deelnemer/promotor project ”Fietsen voor Onderwijs”. • Schaatstrainer van STG De Pinguïns • Docent schoolschaatsen in Leeuwarden • Sinds december 2004 met FPU R. Boersma (penningmeester): • Geen nevenfucties in 2013 H. Feenstra (secretaris): • Lid van de raad van Toezicht van de Fries Milieufederatie, namens de Bomenstichting • Lid van de klankbordgroep van het Netwerk Duurzame Dorpen • Lid van de initiatiefgroep van Transition Town Joure M. Ruys (lid ): • Voorzitter Vereniging boseigenaren Beetsterzwaag H. De Kroon (lid): • Raadslid Leeuwarderadeel • Voorzitter Integrale Gebiedscommissie Ferwerderadeel R. ter Steege (directeur): • Regent van Teyensfundatie, Beetsterzwaag • Lid klankbordgroep CSG Liudger, Drachten • Voorzitter Vocaal Ensemble Leeuwarden
37
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 1c: Doelstelling CBF keur Doelstelling CBF keur Het CBF houdt toezicht op goede doelen in Nederland. Op verzoek van de fondsenwervende instelling of kansspelbegunstigde beoordeelt het CBF het bestuur en beleid van de instelling, hoe ze geld binnenkrijgt, hoe ze het besteedt en hoe ze daar verslag over uitbrengt. Als het goede doel aan de criteria van het CBF voldoet krijgt ze een stempel van goedkeuring: het CBF-Keur (voor grote goede doelen) of het CBF-Certificaat (voor kleine goede doelen). Klachten over goede doelen worden, zover het CBF daartoe over de middelen beschikt, in behandeling genomen. Het CBF streeft naar het in stand houden en versterken van het vertrouwen van het publiek in goededoelenorganisaties. Dat is belangrijk omdat die een cruciale rol vervullen in de maatschappij. Goededoelenorganisaties financieren ontelbare zaken die niet altijd direct in geld zijn uit te drukken, maar die onmisbaar zijn voor het gezond functioneren van onze samenleving. Het CBF vraagt alle gecertificeerde organisaties om een verantwoordingsverklaring af te leggen. Deze treft u hierbij aan: VERANTWOORDINGSVERKLARING Algemeen De directeur en de bestuursleden van Stichting Landschapsbeheer Friesland hebben allen een verklaring ondertekend waarin zij aangeven dat zij het principe van het CBF onderschrijven dat de functie van toezicht houden gescheiden is (en dient te zijn) van de uitvoering van het beleid. Met deze verklaring hebben zij ook onderschreven dat LBF steeds streeft naar de meest effectieve en doelmatige wijze waarop de beschikbare middelen worden besteed. Tevens staat in deze verklaring dat er gestreefd wordt naar optimale informatieverschaffing aan en communicatie met belanghebbenden. En tenslotte hebben alle bovengenoemde personen hun relevante nevenfuncties vermeld en aangegeven dat zij onderling geen van allen familie- en/of vergelijkbare relaties onderhouden en ook geen bestuur- of toezichtfunctie vervullen of in dienst zijn bij een organisatie die statutair of financieel aan LBF verbonden is. 1 Toezicht houden Binnen de instelling dient de functie ‘toezicht houden’ (vaststellen of goedkeuren van plannen, en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk te zijn gescheiden van het ‘besturen’ dan wel van de ‘uitvoering’. • Hoe intern toezicht op bestuurlijke en/of uitvoerende taken is georganiseerd, en hoe daaraan uitvoering wordt gegeven; • Hoe er gewerkt wordt aan een optimale samenstelling van het bestuur en een eventueel toezicht houdend orgaan; • Hoe het functioneren van directie, bestuurders en eventueel toezichthouders wordt geëvalueerd. Het Bestuur van Landschapsbeheer Friesland is een onbezoldigd bestuur en bestaat uit leden die vanuit persoonlijke affiniteit, dikwijls in relatie met hun maatschappelijke positie, een bijdrage willen leveren aan de doelstelling van de stichting. De stichting heeft als doel zich actief in te stellen voor behoud, beheer en ontwikkeling van natuur en landschap in Friesland. Uit de leden is een voorzitter, penningmeester en secretaris benoemd. Stichting Landschapsbeheer Friesland heeft gekozen voor een bestuursmodel waarbij sprake is van toezichthoudend bestuur. Het bestuur heeft zijn directeur volmacht gegeven en gedelegeerd voor een groot aantal taken. Het bestuur is verantwoordelijk voor het beleid en de beleidsontwikkeling. Dit betekent dat het bestuur de hoofdlijnen van het beleid bepaalt en het meerjaren(beleids)plan, de begroting, jaarrekening en het jaar-verslag vaststelt. Het bestuur ziet erop toe dat de afgesproken inhoudelijke doelen worden gerealiseerd binnen de vastgestelde financiële kaders. Het vastgestelde beleid wordt op hoofdlijnen voorbereid door de directeur
38
Jaaroverzicht 2013
gezamenlijk met het bestuur. In de rol van werkgever zorgt het bestuur ervoor, samen met de directeur van Landschapsbeheer Friesland, dat Landschapsbeheer Friesland op correcte wijze haar werk doet. In overeenstemming met het directiestatuut is de directeur belast met de dagelijkse leiding van de organisatie. Zij is belast met de voorbereiding van de vergaderingen van het bestuur en met de inhoudelijke voorbereiding van de op de agenda voorkomende onderwerpen. Daarnaast is de directeur verantwoordelijk voor het uitvoeren van bestuursbesluiten en geformuleerd beleid. Bovengenoemde werkwijze is vastgesteld in het Directiestatuut zoals vastgelegd in de vergadering van het Bestuur van 23 september 2008. 2 Optimale besteding van middelen De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling • Het benoemen van richtinggevende doelstellingen op relevante gebieden en niveaus; • Het monitoren en evalueren van de uitvoering van activiteiten en interne processen; • Het in werking stellen van aanpassingen naar aanleiding van de evaluaties. Landschapsbeheer Friesland stelt, op basis van het meerjarenplan, jaarlijks een jaarplan en een activiteitenplan op. In dit plan zijn de projecten voor het komende jaar opgenomen. Binnen de projecten wordt voortdurend gezocht naar mogelijkheden met minder middelen meer resultaat te behalen (effectiviteit en efficiency). Landschapsbeheer Friesland is een zgn. projectenorganisatie. Voor de basistaken zijn afspraken gemaakt met de provincie. Nagenoeg voor alle overige projecten wordt subsidie aangevraagd. De monitoring en evaluaties vinden voor alle projecten conform de subsidievoorwaarden plaats. Waar zich mogelijkheden voordoen om projectactiviteiten te combineren, worden deze kansen benut. 3 Omgang met belanghebbenden De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbende, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten • Wie de belanghebbenden van de organisatie zijn; • De inhoud en kwaliteit van de aan belanghebbenden te verstrekken informatie; • De wijze waarop de informatie wordt verstrekt; • De inrichting van de communicatie, zodat de informatie relevant, eenduidig en toegankelijk is voor belanghebbenden; • De manier waarop de instelling omgaat met de ideeën, opmerkingen wensen en klachten van belanghebbenden. Belanghebbenden (vrijwilligers, bedrijven en agrariërs), subsidieverleners en opdrachtgevers krijgen tussentijdse en eind-projectrapportages m.b.t. voortgang en resultaten (inhoudelijk en financieel). Waar zich kansen voordoen wordt de media actief ingezet bij de promotie van doelstellingen en/of specifieke projecten. Bij sommige projecten wordt middels bebording informatie gegeven over het project en de financiers. Tevens worden speciale projectgerichte informatie-bijeenkomsten gehouden. Tijdens de projectperiode worden de ideeën, opmerkingen van belanghebbenden verzameld en voor zover toepasbaar meegenomen in de uitvoering van het lopende c.q. toekomstige project. LBF heeft een klachtenprocedure, waarvan in 2012 geen gebruik is gemaakt.
39
Bijlage 1d: Intentieverklaring Samenwerking
Jaaroverzicht 2013
Intentieverklaring samenwerking ----------------------------------------------------------------
Landschapsbeheer Friesland
Winst voor ons landschap Commissieweg 15
info@landschapsbeheerf
T (0512) 38 38 00
KvK Leeuwarden 4100194
9244 GB Beetsterzwaag F (0512) 38 14 57
It Fryske Gea en Landschapsbeheer Friesland
www.landschapsbeheerf Banknr. 38.90.67.474
IBAN: NL36 Rabo 0389 06 BIC: RABONL2U
Intentie
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De besturen van de provinciale vereniging voor natuurbescherming It Fryske Gea en van de Stichting Landschapsbeheer Friesland hebben de intentie om te komen tot een intensieve, niet vrijblijvende vorm van samenwerking. Op deze wijze kan, onder andere door bundeling van expertise, meerwaarde worden bereikt voor de landschappelijke kwaliteit van Fryslân in de meest brede zin, op een zo duurzame, doeltreffende en efficiënt mogelijke wijze.
Overwegingen
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------• Natuur en landschap vormen voor beide organisaties een onlosmakelijk geheel. • Veel mensen maken geen onderscheid tussen natuur en landschap: men beleeft het groen, de ruimte, de stilte, geniet van de mogelijkheden om er te verblijven en in te recreëren. • Door bundeling van krachten is het voor de twee organisaties een logische stap om ook in operationele zin samenwerking te zoeken en daarmee voor de samenleving beter herkenbaar te zijn. • Beide organisaties staan voor de kwaliteit van natuur en landschap. Beide richten zich op natuurgebieden, op groene en blauwe elementen in het landschap, op het landschap als geheel, inclusief cultureel erfgoed (rood en groen). Bovendien richten beide organisaties zich daarbij in het bijzonder op de participatie van bewoners en gebruikers van dat landschap. • Beide organisaties achten het van belang natuur en landschap op de politieke agenda te zetten en te houden. • De twee organisaties willen gezamenlijk het gezicht en de belangenbehartiger van het Friese landschap zijn en richten zich daarbij op een groot draagvlak onder de Friese bevolking. Landschapsbeheer Friesland maakt deel uit van een samen-
werkingsverband van twaalf provinciale organisaties: Op basis van bovenstaande overwegingen is het van belang te onderzoeken op welke wijze de samenwerking van Landschapsbeheer Nederland. Zij streven naar behoud, beheer en ontwikkeling van een ecologisch cultuurlandschap met beide organisaties vorm kan krijgen. Een uiteindelijk samengaan wordt niet uitgesloten. een streekeigen karakter.
Constateringen
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Beide organisaties constateren dat: • landschap een kernkwaliteit van Fryslân is, maar dat er geen eenduidige hoeder van dat landschap is; • It Fryske Gea en Landschapsbeheer Friesland beide bescherming en ontwikkeling van landschap als statutair doel hebben opgenomen, maar op verschillende wijze werken en georganiseerd zijn; • It Fryske Gea en Landschapsbeheer Friesland tot nu toe vooral aanvullend op elkaar werken.
40
Jaaroverzicht 2013
Meerwaarde
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De gezamenlijke visie van beide organisaties is dat samenwerking een meerwaarde oplevert voor natuur en landschap in de provincie Fryslân. Die meerwaarde kan tot uiting komen doordat: • beide organisaties aan diverse actuele thema’s op een integrale en gebiedsgerichte wijze uitwerking kunnen gaan geven door elkaars kwaliteiten te benutten; • beide organisaties vanuit één en dezelfde visie aan de Friese natuur en het landschap willen gaan werken; • de herkenbaarheid wordt vergroot door samen één loket te vormen voor de vrijwilligersactiviteiten in natuur en landschap; • publieksgerichte samenwerking eveneens de herkenbaarheid vergroot en daarmee de zo essentiële betrokkenheid en een groter draagvlak van burgers stimuleert voor onze doelen in natuur en landschap; • samenwerking tot voordelen in de bedrijfsvoering kan leiden. Beide organisaties kunnen elkaar versterken op: • kennis en ervaring op het gebied van bescherming, beheer en onderhoud, en ontwikkeling van natuur en landschap; • projectontwikkeling en projectmatig werken; • participatie van burgers en maatschappelijke partijen; • educatie; • verbinden van agrarisch en particulier natuur- en landschapsbeheer aan terreinbeheer; • inzet en mobilisatie van vrijwilligers; • werven van externe middelen; • beleidsmatige advisering.
Doelstelling
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Doelstelling van de samenwerking is om de slagvaardigheid inzake de ontwikkeling, de bescherming en het beheer van het Friese cultuur- en natuurlandschap te vergroten, en daarmee een belangrijke bijdrage te leveren aan de kernkwaliteit van Fryslân. Daarbij is het van groot belang de gebruiker van natuur en landschap daarbij zoveel mogelijk te betrekken (bewoner, gebruiker, vrijwilliger). Fryslân is verkozen tot landschappelijk de mooiste provincie van Nederland. Beide organisaties dragen bij om dat zo te houden. Bovendien willen ze er aan werken dat inwoners van Fryslân trots zijn op hun cultuur- en natuurlandschap en zich daaraan op één of andere manier verbinden. Tevens wordt gestreefd naar bedrijfseconomische voordelen. Om vanuit de verschillende kwaliteiten gezamenlijk te werken aan deze doelstelling, is het van belang om daarop een gemeenschappelijke visie te hebben, met aandacht voor: • Cultuurwaarde • Natuurwaarde • Belevingswaarde • Productiewaarde De gemeenschappelijke visie en het provinciale beleid moeten op elkaar afgestemd worden. Vanuit deze gemeenschappelijke visie op natuur en landschap kunnen de verschillende thema’s worden opgepakt en inhoud worden gegeven. De rollen die de gezamenlijke organisaties voor natuur en landschap van Fryslân hebben, zijn: • Adviseur; • Organisator; • Stimulator; • Hoeder; • Gastheer; • Uitvoerder.
41
Jaaroverzicht 2013
Tijdpad en vorm
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het vormgeven van de samenwerking moet een zorgvuldig proces zijn, waarin aandacht is voor ieders doelstelling, (rechtspositionele en financiële) positie, bedrijfsstructuur en bedrijfscultuur. Een aantal samenwerkingsscenario’s moet ontwikkeld worden waarin kansen en risico’s benoemd zijn. Daarvoor moet een aantal stappen doorlopen worden: • Formele vastlegging van de intentie; • Communicatie met Provincie Fryslân over deze intentie; • Informeren collega-organisaties; • Uitwerken van een gezamenlijke visie op landschap; • Verkenning van de mogelijke vormen van de samenwerking en het in beeld brengen van de voor- en nadelen daarvan; • Bestuurlijke afweging op hoofdlijnen en de keuze van de meest geschikte vorm; • Stappenplan voor de implementatie van de samenwerking; • Uitvoeringsfase.
Stuurgroep
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Er wordt een stuurgroep benoemd uit de besturen van beide partijen. De stuurgroep heeft als taak het proces om te komen tot samenwerking aan te sturen.
Projectgroep
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Met ingang van heden wordt een projectgroep benoemd met als taak een aantal samenwerkingsscenario’s voor te bereiden. De plannen van de projectgroep worden voorgelegd aan de stuurgroep. Zij moet de plannen beoordelen. De besturen worden op de hoogte gehouden van de voortgang van de werkzaamheden door de stuurgroep. Uiterlijk in december 2013 wordt de onderzoeksfase afgesloten en wordt een rapportage ter besluitvorming voorgelegd aan beide besturen.
Ondertekening
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Olterterp, 22 maart 2013
Landschapsbeheer Friesland
Winst voor ons landschap
Vereniging It Fryske Gea
Stichting Landschapsbeheer Friesland Commissieweg 15
[email protected]
Mr. A. van der Meer (voorzitter)
T (0512) 38 38 00 Ir. L.J. Zwierstra (voorzitter) F (0512) 38 14 57
9244 GB Beetsterzwaag
H.G. Buith (secretaris)
www.landschapsbeheerfriesland.nl KvK Leeuwarden 41001941 Banknr. 38.90.67.474
IBAN: NL36 Rabo 0389 0674 74 BIC: RABONL2U
H. K. Feenstra (secretaris)
42
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 1e: Exploitatiebegroting 2014 Landschapsbeheer Friesland Inkomsten Produkttaken
Exploitatie 2012
Provinsje Fryslan
Begroting 2013
Begroting 2014
€
622.086
€
632.974
€
236.000
€
-
€
-
€
269.008
Projecten
€
1.515.126
€
1.153.349
€
1.513.064
Samenwerkingsactiviteiten LBN Overige projectbijdragen
€ €
30.561 4.246
€ €
71.750 11.200
€ €
70.000 11.000
€ €
34.744 2.206.763
€
1.869.273
€
2.099.072
Structurele bijdrage tbv producttaken Tijdelijke middelen: Bijdrage tbv verander- en frictiekosten
Overige projectbijdragen
Saldo
Totaal Uitgaven Projectbureau en bedrijfsbureau 1a Salarissen inclusief sociale lasten Dotatie continuiteitsreserve 1b Overige personeelskosten - Forenzenvergoeding Vergoedingen CAO Bos en Natuur - Arbodienst - Personeelsactiviteiten - Pvt - Overig - Personeelsverzekeringen 2 Huisvesting - Huur kantoor en werkplaats incl. energie Schoonmaakkosten - Klein onderhoud 3 Verzekeringen - WA-bedrijf/SV-bestuurders - Aansprakelijkheid bestuur - Aanvullende Cascoverzekering - Verzekeringen tbv kantoorinventaris Verzekeringen tbv de werkplaats 4 Apparaatskosten - Burokosten - Kosten accountant - Vakkennisbeheer - Reis- en verblijfkosten personeel (staf) - Werkplaatsbeheer en machinepark - Overige organisatiekosten 5 Bestuurskosten - Reiskosten - Vacatievergoedingen 6 Communicatie/PR/Marketing - Uitvoering communicatieplan - Investering samenwerkingsactiviteiten LBN 7 Rentelast In verband met leningen liquiditeitspositie 8 Basisactiviteiten vrijwilligerswerk
Uitvoeringskosten Projecten Frictiekosten en transitiekosten
Frictiekosten Totaal
tekort
Exploitatie 2012 € €
1.069.320 -
€
22.348
€ € € € € €
1.839 1.366 20 2.477 22.579 50.629
€ € € €
77.091 5.925 6.883 89.899
€
1.762
€ € € €
394 785 203 3.144
€ € € €
46.965 12.746 4.134 20.998
€ € €
Begroting 2013 € €
995.429 31.786
€ € € €
€ €
549.134 -
€ € €
12.657 500 1.952 300 27.807 43.217
79.995 6.939 200 87.135
€ € € €
52.772 3.000 200 55.972
€ € € € € €
1.846 650 550 800 856 4.702
€ € € € € €
1.358 500 384 800 856 3.898
11.146 95.989 2.841
€ € € € € € € €
59.200 17.500 6.000 21.950 13.750 11.670 130.070 3.300
€ € € € € € € €
23.918 12.313 2.463 7.589 13.750 4.775 64.807 3.300
€ €
20.358 71.750
€ €
25.000 68.417
€ €
10.000 70.000
€ €
-2.425 7.123
€ €
1.000 8.300
€ €
1.000 8.300
€
716.868
€
444.198
€
1.020.435
€ €
269.008 2.099.072
-
€ € €
21.047 770 2.828 1.100 300 37.192 63.236
Begroting 2014
€ € € €
€ € €
43
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 1f: Toelichting lastenverdeling 2013
Personeelskosten kantoor (4) Overige personeelskosten (4) Huisvesting Verzekeringen Apparaatskosten Bestuurskosten Communicatie Bureau- en organisatiekosten Af: organisatiekosten bovenstaande rubrieken ten laste van projecten Basisactiviteiten vrijwilligerswerk Rentelast Projecten
Totaal uitvoeringskosten
Activiteiten in het kader v.d. doelstelling (3)
Werving baten (2)
Beheer en administratie (3)
Totaal 2013
Begroot 2013
Totaal 2012
€ 404.731 € 63.574 € 76.562 € 5.349 € 139.459 € 3.285 € 21.994 € 70.664 € 785.618 € -139.313
€ € € € € € € € € €
-
€ 36.452 € 5.726 € 6.895 € 482 € 12.560 € 296 € 1.981 € 6.364 € 70.756 € -12.547
€ € € € € € € € € €
441.183 69.300 83.458 5.831 152.019 3.581 23.974 77.028 856.374 -151.860
€ € € € € € € € € €
472.279 63.237 87.134 4.702 130.070 3.300 25.000 68.417 854.139 -147.515
€ € € € € € € € € €
698.833 60.319 89.899 7.525 165.943 2.841 20.358 71.750 1.117.470 -173.126
646.305 7.402 -2.339 1.174.319 1.825.688
€ € € € €
-
€ € € € €
58.209 667 -211 105.764 164.429
€ € € € €
704.514 8.069 -2.550 1.280.082 1.990.116
€ € € € €
706.624 8.300 1.000 1.146.649 1.862.573
€ € € € €
944.344 7.123 -2.425 1.548.370 2.497.412
€ € € € €
Gem. aantal personeelsleden (1) in dienst van Landschapsbeheer Friesland
15,0
15,0
20,9
Het bestuur verricht haar werkzaamheden onbezoldigd. Er worden geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders en toezichthouders. (1) (2) (3) (4)
Uitgedrukt in fulltime arbeidsplaatsen. Landschapsbeheer Friesland is geen fondsenwervende organisatie. De kosten kunnen hier derhalve niet aan toegerekend worden. De vermelde bedragen uitvoeringskosten naar doelstelling zijn exclusief de kosten voor beheer en administratie. Zie toelichting in Verschillenanalyse en bestemming resultaat. De toerekening van de kosten beheer & administratie is gebaseerd op de loonkosten van ondersteunend personeel +20% overhead. Specificatie van de personeelskosten in lonen en salarissen, sociale lasten, pensioenlasten en overige personeelskosten wordt gegeven op blz. 18 en 20 van deze jaarrekening.
44
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 2: Directiestatuut Landschapsbeheer Friesland Het doel van het directiestatuut is het vastleggen van de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de directeur van Landschapsbeheer Friesland in relatie tot het bestuur.
Taak / rollen
1 De directeur is belast met de dagelijkse leiding van de organisatie. 2 De directeur is belast met de voorbereiding van vergaderingen van het bestuur en met de inhoudelijke voorbereiding van de op de agenda voorkomende onderwerpen. 3 De directeur is verantwoordelijk voor het uitvoeren van bestuursbesluiten en geformuleerd beleid. 4 De directeur neemt deel aan bestuursvergaderingen om het bestuur te informeren en te adviseren, behoudens in situaties die betrekking hebben op de persoonlijke situatie van de directeur zelf. 5 Het Bestuur stelt beleidsbepalende documenten vast ( beleidsplan en jaarplannen, financieel (jaarbegroting en jaarrekening), positionering Landschapsbeheer Friesland in de Provincie, strategische samenwerking, externe communicatie, PR en Marketing, personeelsbeleid) en toetst de uitvoering op hoofdlijnen, tenzij anders is aangegeven of wordt afgesproken. 6 Het Bestuur geeft de uitvoering van het vastgestelde beleid in handen van de directeur. 7 Het bestuur delegeert zaken uitsluitend aan de directeur en namens de werkorganisatie rapporteert de directeur aan het bestuur, tenzij nadrukkelijk anders overeengekomen. 8 Overige verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de directeur zijn omschreven in het functie- en competentieprofiel “Directeur Landschapsbeheer Friesland”. De directeur is bevoegd om taken door te mandateren aan medewerkers van de werkorganisatie.
Benoeming, schorsing en ontslag van de directeur
1 Het Bestuur is bevoegd tot het benoemen, schorsen en ontslaan van de directeur. 2 De voorzitter van het Bestuur voert eenmaal per jaar een functioneringsgesprek met de directeur.
Bezoldiging
De bezoldiging van de directeur is bepaald conform de CAO Bos en Natuur, Ondernemingsdeel De Landschappen. Schaal 11 is van toepassing op de directeursfunctie.
Nevenfuncties
De aanvaarding van nevenfuncties door de directeur behoeft goedkeuring door het bestuur.
Personeel
1 Bij mandaat van het Bestuur geeft de directeur invulling aan het werkgeverschap van de organisatie, passend binnen de CAO Bos en Natuur / Ondernemingsdeel Landschappen, het vastgestelde personeelsbeleid en het vastgestelde formatieplan. 2 Bij mandaat van het Bestuur benoemt de directeur alle overige personeelsleden en verleent hen ontslag op verzoek. 3 Het verlenen van gedwongen ontslag is voorbehouden aan het Bestuur, op aandragen van de directeur. 4 Wijzigingen in organisatiestructuur, personeelsbeleid en arbeidsvoorwaarden, worden vastgesteld door het Bestuur, op advies van de directeur.
Rapportages en jaarstukken
1 De directeur is verantwoordelijk voor het opstellen van de meerjarige beleidsvisie en het jaarlijkse werkplan. 2 De meerjarige beleidsvisie en het jaarlijkse werkplan worden door de directeur ter vaststelling aangeboden aan het Bestuur.
45
Jaaroverzicht 2013
3 De directeur informeert het Bestuur over de voortgang van bestuursbesluiten, relevante inhoudelijke ontwikkelingen en de financiële stand van zaken, opdat het Bestuur haar taak kan vervullen. 4 De directeur is verantwoordelijk voor het opstellen van de jaarrekening, jaarverslag. 5 Jaarrekening, jaarverslag worden door de directeur voorgelegd aan Bestuur ter vaststelling.
Externe vertegenwoordiging
1 In beginsel vertegenwoordigt de directeur Landschapsbeheer Friesland in externe relevante netwerken. 2 Bij extern overleg op bestuurlijk niveau en met een politiek-strategisch karakter vindt vertegenwoordiging plaats in nauw overleg tussen de directeur en de voorzitter van het Bestuur. De directeur en de voorzitter rapporteren aan het Bestuur over de uitkomsten van extern overleg op bestuurlijk niveau en met een politiek-strategisch karakter. 3 Het algemene woordvoerderschap berust bij de directeur; bij bestuurlijke aangelegenheden berust het woordvoerderschap bij de voorzitter van het Dagelijks Bestuur.
Tekeningsbevoegdheid
1 Uitgaande correspondentie die past binnen de vastgestelde beleidsvisie en/of het werkplan / projectenplan wordt ondertekend door de directeur. 2 Overige correspondentie en die correspondentie waarbij het Bestuur uitdrukkelijk daartoe besluit, wordt ondertekend door de voorzitter van het Bestuur.
Financiën
1 De directeur is bevoegd tot het aangaan van verplichtingen en het doen van betalingen voor zover deze vallen binnen de vastgestelde begroting en/of het vastgestelde werkplan / projecten plan. 2 Bij het aangaan van verplichtingen en het doen van betalingen die tot tien procent uitstijgen boven de bedragen genoemd in de vastgestelde begroting en/of het vastgestelde werkplan / projectenplan, informeert de directeur achteraf de penningmeester. 3 Bij het aangaan van verplichtingen en het doen van betalingen die meer dan tien procent uit stijgen boven de bedragen genoemd in de vastgestelde begroting en/of het vastgestelde werkplan / projectenplan, pleegt de directeur vooraf overleg met de penningmeester. 4 De directeur is bevoegd tot het doen van investeringen binnen het vastgestelde investerings programma.
Juridische procedures
1 Het vertegenwoordigen van Landschapsbeheer Nederland in juridische procedures is primair een verantwoordelijkheid van het Bestuur. 2 Het Bestuur kan de directeur mandateren tot het vertegenwoordigen van Landschapsbeheer Friesland in juridische procedures.
Vaststelling en wijzigingen
1 Het directiestatuut is vastgesteld in de vergadering van het Bestuur van Landschapsbeheer Friesland 25 maart 2008, en herzien op 28 maart 2012. 2 Wijzigingen in het directiestatuut vinden slechts plaats nadat hierover overleg is tussen Bestuur en de directeur.
46
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 3: Overzicht personeel in dienst 2013 Overzicht personeel in dienst 2013
aantal fte 1.1.2013
aantal fte 31.12.2013
waarvan tijdelijk op 31.12.2013 0,6
directie en staffuncties
3,16
3,16
secretariaat / administratie
1,6
1,6
senior projectleiders / projectleiders
4,8
5
1
projectmedewerkers
4,07
3,37
0,6
werkplaatsbeheer
1,21
1,21
1
landschapsconsulent
0,8
0
totaal full time arbeidsplaatsen
15,64
14,34
extern ingehuurd
0,8
0,8
eindtotaal fte’s
16,44
15,14
3,2
47
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 4: Tabellen Tabel 1: Kwantitatieve gegevens uitvoering per elementsoort Tabel 2a: Overzicht werkdagen zaterdag- en vakantievrijwilligers Tabel 2b: Overzicht werkdagen vaste vrijwilligers op doordeweekse dagen Tabel 2c: Overzicht werkdagen scholieren op doordeweekse dagen Tabel 3: Totaal van gewerkte uren vrijwilligers en scholieren Tabel 4 : Overzicht activiteiten en werkzaamheden vrijwilligers en scholen
48
m2
stuks
stuks
m2
stuks
m1
mtrs
stuks
stuks
stuks
stuks
stuks
stuks
km
bosjes
erfbeplantingen
dorpsbeplantingen
landschappelijke beplantingen klimaatbosjes
Lanen/ bomenrijen
hagen
solitaire bomen
buitenplaatsen
hoogstamboomgaarden kerk en kerkhofbeplantingen eendenkooien
pingoruines/dobben
kleine wateren/ drinkpoelen soortbeheer & bescherming
recreatief medegebruik
7 terreinen totaal 7 ha
Heideherstel
DYG
Gebiedsontwikkeling De Centrale As
74 (144)
3
90
1826
17800 (218500) 41428
22750 (140310) 2928
GLB Pilot Noardlike Fryske Wâlden*
5
1424
858
660
1975
27
8
317
76
2600
860
Landschapsfonds Erven OranjewoudKatlijk*
2
1
340
Uitvoering LBF
842
Wandelroutes
7 projecten
9
484
6
186
1343
1913
9165
6
72
150
Vrijwilligers
842
0
8
0
9
2
511
6
195
1750
1989
0
9165
6
72
4174
0
3544
42428
4903
Totaal
178
18
3
7
3
3
58
4
4
6
2
3
27
6
2
4
16
12
Advisering particulieren
*GLB-pilot: eerste getal is de lengte singel of houtwal of het aantal dobben met een in 2013/2014 uit te voeren kwaliteitsimpuls. Getal tussen haakjes is de totale geïnventariseerde lengte of aantal dobben binnen GLB-pilot. Dubbele singels en houtwallen zijn dubbelzijdig geïnventariseerd. *Landschapsfonds: alleen elementen die in het afgelopen seizoen uitgevoerd zijn.
Totaal aantal adviezen:
stuks
natuurterreintjes
stuks
mtrs
mtrs
elzensingels
mtrs
hout- en dykswallen
houtsingels
Eenheid
Type projecten/ Landschapselementen
Tabel 1: Kwantitatieve gegevens uitvoering per elementsoort Jaaroverzicht 2013
49
Jaaroverzicht 2013
Tabel 2a: Overzicht werkdagen zaterdag en vakantievrijwilligers Jaar
Tabel 2b: Totaal aantal werkdagen door vaste vrijwilligers op doordeweekse dagen
Totaal aantal vrijwilligers 972
Jaar
2008
Totaal aantal werkdagen 102
2008
Totaal aantal werkdagen 176
Totaal aantal vrijwilligers 46
2009
103
2010
105
1054
2009
145
42
1109
2010
136
37
2011
98
1115
2011
138
39
2012
152
1356
2012
142
37
2013
126
1218
2013
121
35
Tabel 2c: Overzicht werkdagen scholieren (basis- en voortgezet onderwijs ) op doordeweekse dagen Jaar 2008
Totaal aantal werkdagen 56
Totaal aantal scholieren 1699
2009
92
2026
2010
103
1722
2011
99
2180
2012
67
1366
2013
64
1979
Tabel 3: Totaal van gewerkte uren vrijwilligers en scholieren Gewerkte uren door vrijwilligers en scholieren Jaar Aantal 2006
18.616
2007
21.781
2008
23.824
2009
23.577
2010
23.755
2011
24.251
2012
23.854
2013
29.434
Tabel 4: Overzicht activiteiten en werkzaamheden vrijwilligers en scholen Doordeweekse werkdagen groep werkterrein
werkzaamheden
aantal werkdagen
aantal betrokkenen
Vrijwilligersgroep De Stellingwerven
Diverse natuurterreintjes Stellingwerven
Divers werk w.o. onderh. bos, heide, projecten adder, ringslang
24
7
Vrijwilligersgroep LBF/ SBB Heerenveen e.o.**
Diverse terreinen in Heerenveen
Divers werk w.o. onderhoud heide en hakhoutbos
24
5
Vrijwilligersgroep Smallingerland en Opsterland
Diverse natuurterreintjes Smallingerland en Opsterland
Divers werk w.o. onderh. bos, heide, projecten adder, ringslang
28
6
Vrijwilligersgroep LBF/ IFG, Leeuwarden e.o.*
Buismans eendenkooi, Gytsjerk
Onderhoud kooibos vlechten rietschermen
20
8
Vrijwilligersgroep LBF/ IFG, Anjum e.o.*
Eendenkooien Anjumer Kolken
Onderhoud kooibos vlechten rietschermen
15
4
Talant, zorgboerderij Oosterwolde
Heide Puntersbosje
Onderhoud heide
10
5
Totaal
121
35
* Werkgroep Landschapsbeheer Friesland i.s.m. It Fryske Gea ** Werkgroep Landschapsbeheer Friesland i.s.m. Staatsbosbeheer
50
Jaaroverzicht 2013
Diverse werkgroepen Diverse werkgroepen groep
werkterrein
werkzaamheden
aantal werkdagen
aantal betrokkenen
WNL Leeuwarden e.o.
terreinen SBB, Schier
Onderhoud kwekerij, verwijderen opslag kwetsbaar terrein
7
8
IVN-afd. Heerenveen samen met WARF
Bos en heide zuidoost
Bosonderhoud en heidebeheer
3
8
Lions Heerenveen
Donglust Oranjewoud
Laanherstel
1
12
Kiwani’s Leeuwarden
Puntersbosje Elsloo
Bosonderhoud en heidebeheer i.s.m. IVN-werkdagen
1
10
Jeugd IVN Ooststellingwerf
Heide Ooststellingwerf
Heideherstel
1
17
Ver. Natuur en Milieu Ureterp
Merskenheide
Onderhoud heide
5
5
1
25
Weekendwerkgroepen
Jeugdvogelwachtdag Kollum Werkdagen divers SBB, o.a. vogelwacht
Zuidoost Friesland
Onderhoud heide
4
120
Jeugdvogelwacht Akkrum
Heide Nijeberkoop
Onderhoud Heide
1
30
Vakantie- / Landgoedkampen SIW-kamp
Omgeving Twijzel
Onderhoud hooilandjes
10
30
Vobula landgoedkamp
Landgoed Boschhoeve Nijeberkoop
Onderhoud landgoed divers, heide en lanen
10
10
Tiental dorpen in de gemeente
Bosonderhoud, w.o. afzetten randen, dunnen, planten.
5
10
Groencommissie Bossen rondom Bosonderhoud 3 Metslawier Metslawier Groencommissie Achlum Dorpsbos- en boomgaard Onderhoud bos en boomgaard 1
25
Groencommissies Groencommissies Dongeradeel
10
Groencommissie NesAkkrum
Dorp en omgeving
Aanplant i.h.k.v. Dorpen in het Groen
2
20
Groencommissie Blije
Dorpsplein
Inrichting plein
1
15
Groencommissie Munnekeburen-Spanga
Dorp en omgeving
Aanplant i.h.k.v. Dorpen in het Groen
1
50
Haskerdijken
Dodobos / Dodopad
Maken open plekken, aanleg pad
1
20
Leeuwarden
Basiscursus vruchtbomen
1
25
Dronrijp Schatzenburg
Basiscursus vruchtbomen
1
20
Mentorentraining
Heide Bakkeveen
Onderhoud Heide
1
12
Cursus Landschapsbeheer ZO-Friesland
Haulerwijk
Praktijkdag snoeien divers
2
20
Totaal
63
492
Cursuspraktijkdagen Cursus vruchtbomen
51
Jaaroverzicht 2013
Natuurwerkdag 2013 Natuurwerkdag 2013 locatie
werkzaamheden
aantal betrokkenen
Heempark Heeg
Onderhoud heempark
45
Himsterhout
Divers onderhoudswerk
20
Gaasterland Oudemirdumerklif
Aanleg Túnwal
38
Houtwiel Broeksterwoude
Verwijderen opslag moeras
95
Doarpsbos Hantumhuzen
Bosonderhoud
15
Lutine Veldkaap Vlieland
Divers onderhoudswerk
45
Terschelling Kooibosje Hee
Onderhoud elzensingels
35
Donglust
Laanherstel
110
Tsjerkepad Beetsterzwaag
Onderhoudswerk langs pad
45
Drents-Friese Wold
Divers onderhoudswerk
55
Haulsterbos
Divers onderhoudswerk
35
De Deelen
Divers onderhoudswerk
35
Leerschool permacultuurtuin
Divers onderhoudswerk
27
Merskerheide Ureterp
Heideonderhoud
15
Zorgboerderij Adalia Hoeve
Divers onderhoudswerk
35
Totaal
650
De Hoogstambrigade De Hoogstambrigade regio
werkzaamheden
aantal werkdagen
aantal betrokkenen
Noordwest
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
5
6
Midden
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
6
5
Noordoost
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
20
4
Zuidoost
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
10
4
Zuidwest
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
10
7
Zuid
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
6
5
Schatzenburg
Startdag snoeiseizoen
1
45
Totaal 58
76
52
Jaaroverzicht 2013
Schoolwerkdagen Schoolwerkdagen organisatie
werkterrein
werkzaamheden
aantal werkdagen
aantal leerlingen
Vlietster Bos Witmarsum, Makkumerwaard
Dunnen dorpsbos, onderhoud rietveld
6
138
Douw Pôle, De Twigen
Bosonderhoud, onderhoud gagelveld, hooiwerk
Biologiedagen NME Mar en Klif Súdwest-Fryslân en Friese Meren
NME Naturij Smallinger- Bos en Heide Opsterland, Bosonderhoud, verwijde- 14 land en Opsterland wilgen knotten Sanding ren opslag en heide
346
Noordelijke Friese Wouden Educatieproject NME Achtkarspelen NMW Tytsjerksteradiel NME De Klyster (Dantumadeel, Kollumerland) Boomfeestdagen
Elzensingels leden agr. ver. NFW Elzensingels leden agr. ver. NFW Elzensingels leden agr. ver. NFW
Onderhoud elzensingels
8
180
Onderhoud elzensingels
5
114
Onderhoud elzensingels
21
559
Boomfeestdag
Landgoed Olterterp
Aanplant beukenlaan
3
60
Boomfeestdag
Zuidlanden Leeuwarden
Aanplant bosplantsoen
1
450
Buitendijks gebied en bossen gemeente, Grote Kerk Ottema Wiersma-reservaat, Leeuwarder Bos
Zwerfvuil opruimen, bosonderhoud
2
14
Bos- en moerasonderhoud
2
78
Onderhoud Elzensingels
1
20
Divers
1
20
Totaal
64
1979
Maatschappelijke stages Ulbe van Houten, Sint Annaparochie Piter Jelles, Leeuwarden
Lauwers College Surhuis- Elzensingels leden agr. terveen o.l.v. NME ver. NFW Op Natuurwerkdag
53
Jaaroverzicht 2013
Bijlage 5: Lijst van afkortingen ANV - Agrarische Natuurvereniging AMvB - Algemene Maatregel van Bestuur AOC - Agrarisch Onderwijs Centrum BenN - BoerenNatuur BFVW - Bond van Friese Vogelbeschermings Wachten BNO - Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers CA - Centrale As CLM - Centrum voor Landbouw en Milieu CVL - Coördinatiepunt Vrijwillig Landschapsbeheer DLG - Dienst Landelijk Gebied DLV - De Landbouw Voorlichting DYG - Doarpen yn ‘t Grien EHS - Ecologische Hoofd Structuur EVZ - Ecologische Verbindingszones Zuidoost Friesland FMF - Friese Milieu Federatie FTE - Full Time Equivalent FYLG - Frysk Investearingsbutzjet Lânlik Gebiet GGZ - Geestelijke Gezondheidszorg (Beschermde Woonvorm Drachten) GIS - Geografisch Informatie Systeem GLB - Gemeenschappelijk landbouwbeleid IAHL - Internationale Agrarische Hogeschool Larenstein ICES - Interdepartementale Commissie Economische Structuur versterking IFG - It Fryske Gea ILG - Investeringsbudget Landelijk Gebied IPO - Inter Provinciaal Overleg ISLBN - Informatie Systeem Landschapsbeheer Nederland IVN - Instituut voor Natuurbeschermingseducatie JWG - Jeugdwerkgarantieplan KNNV - Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KRS - Kaderregeling Scholing LBP - Landschaps Beleids Plan LNV - Landbouw, Natuurbeheer en Visserij LOP - Landschap Ontwikkelings Plan LSBC - Landelijk Orgaan Leerlingwezen St. Praktijkonder wijs en Leerlingwezen voor Bosbouw, Cultuur techniek en Groene sector NCM - Nationaal Contact Monumenten NHL - Noordelijke Hogeschool Leeuwarden NFW - Noordelijke Friese Wouden NJM - Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie MKLE - Monitoring Kleine Landschaps Elementen LTO - Land- en Tuinbouw Organisatie NM - Natuur Monumenten NME - Natuur en Milieu Educatie NPL - Nationale Postcode Loterij NTDH - Noordelijk Team Drentse Heideschapen MAP - Markt Actie Plan MCO - Motor Club Ooststellingwerf
OL - Onderhoudsovereenkomsten Landschapselementen PAGO - Periodiek Arbeids Gezondheidskundig Onderzoek PIOFA - Personele Informatie Organisatie Financiën en Administratie pMJP - Provinciaal Meerjaren Programma POP - Plattelands Ontwikkelings Programma POT - Project Ontwikkel Team PVT - Personeelsvertegenwoordiging RAVON - Reptielen Amfibieën en Vissen Onderzoek Nederland RBON - Regeling Beheersovereenkomsten en Natuurontwikkeling RI&E - Risico-inventarisatie en evaluatie ROC - Regionaal Onderwijs Centrum ROL/RAL- Regeling Onderhoudsovereenkomsten Landschapselementen/ Regeling Aanwijzing Landschapselementen (vh BOL/BAL) ROM - Ruimtelijke Ordening en Milieu REA - Wet Reïntegratie Arbeidsgehandicapten SAN - Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer SANL - Samenwerkingsverband Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer SAT - Strategisch Acquisitie Team SBB - Staatsbosbeheer SGB - Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid SGM - Stimuleringsregeling Gebiedsgericht Milieubeleid SBNL - Stichting Beheer Natuur en Landelijk Gebied STAM - Steunpunt Arbeidsmarkt moeilijk lerenden Friesland TSV - Tijdelijke Stimulering Vrijwilligers VALD - Vereniging Agrarisch Landschapsbeheer Dantumadeel VANLA - Vereniging Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer Achtkarspelen VCA - Veiligheids Checklist Aannemers VEL - Vereniging Eastermar’s Lânsdouwe Vobula - Stichting Vrijwillig Onderhoud Buitenplaatsen en Landschappen VOFF - Stichting Veldonderzoek Flora & Fauna VROM - Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu WARD - Werkgroep Amfibieën en Reptielen Drente WARF - Werk- en studiegroep Amfibieën en Reptielen Friesland WBE - Wildbeheerseenheid WCL - Waardevol Cultuur Landschap WIW - Wet inschakeling werklozen WKF - Werkgroep Kerkuilen Friesland WNL - Wereld Natuurfonds Leeuwarden WSW - Wet Sociale Werkvoorziening
54