Jaaroverzicht 2014
Jaaroverzicht 2014 Winst voor ons landschap
Landschapsbeheer Friesland
1
Jaaroverzicht 2014
Beetsterzwaag, juli 2015
Colofon tekst: Landschapsbeheer Friesland ontwerp en opmaak: Ruitervorm
Disclaimer Bij de totstandkoming van deze uitgave is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Desalniettemin kan de uitgever geen verantwoordelijkheid nemen of aansprakelijk worden gesteld voor mogelijk verkeerde informatie.
Landschapsbeheer Friesland
Commissieweg 15 9244 GB Beetsterzwaag telefoon (0512) – 38 38 00
[email protected] www.landschapsbeheerfriesland.nl twitter @LBFriesland https://www.facebook.com/landschapsbeheer
2
Jaaroverzicht 2014
Inhoudsopgave 1. Organisatie
4
1.1 Missie, doelstelling en taken 1.2 Bestuur en directie 1.3 Personeel 1.4 Samenwerkingsverbanden 1.5 CBF keurmerk 1.6 Financiën
4 5 8 9 11 11
2.
De Activiteiten
15
3.
Ontwikkelen op het gebied van burgerparticipatie
26
4.
Communicatie 2014
28
2.1 Een aantal activiteiten uitgelicht 2.2 Prestatieoverzicht 2.3 Overzicht tijdsbesteding producttaken (verdeeld over de thema’s) 2.4 Projectenoverzicht 2014
15 21 24 24
Bijlagen
32
Bijlage 1a: Bestuurssamenstelling in 2014
32
Bijlage 1b: Nevenfuncties bestuursleden en directeur
33
Bijlage 1c: Doelstelling CBF keur
34
Bijlage 1d: Intentieverklaring samenwerking
36
Bijlage 1e: Exploitatiebegroting 2014 Landschapsbeheer Friesland
39
Bijlage 1f. Toelichting lastenverdeling 2014
40
Bijlage 2: Directiestatuut Landschapsbeheer Friesland
41
Bijlage 3: Overzicht personeel in dienst
43
Bijlage 4: Tabellen
44
Bijlage 5: Lijst van afkortingen
50
3
Jaaroverzicht 2014
1 Organisatie 1.1 Missie, doelstelling en taken
De stichting zet zich in voor de ontwikkeling, instandhouding en het beheer van een kwalitatief en kwantitatief duurzaam landschap. Landschapsbeheer Friesland is een organisatie met een antenne voor het hele veld van landschap, waarin ook soortenbescherming een belangrijke plek heeft. Om de beoogde doelen in landschap goed gestalte te kunnen geven, is draagvlak bij mensen voor het landschap een basisvoorwaarde. Het leggen van de verbinding mens - landschap komt in de werkhouding van Landschapsbeheer Friesland nadrukkelijk tot uiting: Wij stellen de mens, de Friese bevolking, centraal bij het werken aan en in het landschap. Kortom: Vóór het landschap, mét de mensen. LBF heeft geen bezit en geen leden, en is daardoor een neutrale partij tussen alle betrokkenen bij landschap en natuur. We zijn adviseur/ondersteuner, kennisinstituut, uitvoerder en bovenal: verbinder. LBF onderhoudt intensieve contacten met gemeenten en provincie en werkt op projectniveau zeer intensief samen met agrariërs en andere bewoners en gebruikers van het platteland. Onze missie luidt:
Landschapsbeheer Friesland wil een waardevol, divers en streekeigen cultuurlandschap behouden en ontwikkelen. We bereiken dit door het leveren van advies, projecten en monitoring m.b.t. ontwikkeling van het landschap. Dit doen we voor en met de mensen die er wonen, werken en recreëren. Onze zorg voor landschap hebben we vertaald in de slogan: “Winst voor landschap”
4
Jaaroverzicht 2014
Concreet betekent het dat we ons met de volgende zaken bezig houden:
Kenniscentrum:
• Toegankelijk maken van kennis op het gebied van Landschapsbeheer • Het geven van voorlichting, educatie en instructie • Monitoring
Ondersteuning en Advisering:
• Samenbrengen van groeperingen die zich direct of indirect met beheer willen bezig houden • Hen faciliteren door begeleiding, advisering en bemiddeling • Vrijwilligerswerk faciliteren (gereedschap, verzekering, werkpleklocaties) • Werven van subsidies of andere vormen van financiële ondersteuning, begeleiden subsidie aanvragen • Bijdrage leveren aan de ontwikkeling van overheidsbeleid
Uitvoering:
• Coördineren van activiteiten op gebied van behoud, herstel, beheer en ontwikkeling van landschapselementen • Inventarisaties doen • Planvorming stimuleren en opstellen van plannen • Stimuleren en coördineren van vrijwilligerswerk • Bevorderen actieve inzet van diverse uitvoeringsmogelijkheden via aanbesteding, inzet grondeigenaren etc.
1.2 Bestuur en Directie In 2014 zijn er geen wijzigingen opgetreden in de bestuurssamenstelling. Er is 1 vacature die vooreerst niet ingevuld wordt. Dat heeft samenhang met de stappen die gezet zijn om tot nauwere samenwerking met It Fryske Gea te komen. Aangezien daarbij ook de bestuursstructuur een onderwerp van gesprek is wordt eerst afgewacht wat de definitieve uitkomst daarvan zal zijn alvorens deze vacature in te vullen. Over de aanpak en procedures rond het bestuurslidmaatschap gelden bij Landschapsbeheer de volgende regels: Personen kunnen maximaal twee perioden van vier jaar bestuurslid zijn, de voorzitter maximaal 3 perioden. Het bestuur is zodanig samengesteld dat de bestuursleden gezamenlijk de benodigde expertise hebben om de bestuurstaak van de organisatie goed te kunnen invullen: • binding met maatschappelijke geledingen, zijnde natuur- en landschapsorganisaties, landbouw organisaties, vrijwilligerswerk, publieke en particuliere grondbezitters, cultuurhistorische organisaties; • kennis hebben van ecologie, landschap, landbouw en cultuurhistorie, alsmede van juridische, financiële en bestuurlijk/organisatorische zaken.
5
Jaaroverzicht 2014
Nieuwe bestuursleden worden gezocht via de eigen netwerken van zowel bestuursleden als medewerkers. Als dat niet tot gewenst resultaat leidt worden advertenties geplaatst met het verzoek te solliciteren. Na een sollicitatiegesprek met twee bestuursleden en de directeur wordt een nieuw bestuurslid voorgedragen en in een bestuursvergadering formeel benoemd. De bestuursleden hebben conform CBF vereisten een verklaring omtrent hun nevenfuncties afgelegd. Zij hebben aangegeven geen relevante nevenfuncties te bekleden. In bijlage 1a staat de bestuurssamenstelling in 2014. In bijlage 1b staan nevenfuncties vermeld. Het bestuur voert haar taken onbezoldigd uit. De leden ontvangen een onkostenvergoeding. Dit jaarverslag geeft weer hoe alle activiteiten en projecten inhoudelijk vorm zijn gegeven, daarmee voldoen we tevens aan de CBF eis. De verantwoordingsverklaring van het bestuur is weergegeven in bijlage 1c. Het bestuur kwam in 2014 zes keer in vergadering bijeen en heeft gesproken over o.a. de volgende onderwerpen: - goedkeuring jaarrekening en jaarverslag 2013 - goedkeuring jaarprogramma en begroting 2014 - evaluatie bestuur - personeelszaken - Bezuinigingsvraagstukken als gevolg van Rijksbeleid - Toekomst Landschapsbeheer Friesland: voortgang organisatie - samenwerking Landschapsbeheer Friesland en It Fryske Gea - LBN en de 12Landschappen: evaluatie en toekomstvisie Een paar onderwerpen uitgelicht:
1. Evaluatie bestuur
Er is stilgestaan bij de rolverdeling binnen het bestuur en een evenwichtige taakverdeling over de bestuursleden. Daarnaast is geconcludeerd dat een aantal taken beter uitgevoerd kunnen worden door de instelling van een 2tal commissies: • per 1 januari 2014 is een auditcommissie ingesteld met als taak een preadvies te geven aan het bestuur over de begroting en de jaarrekening. De auditcommissie bestaat uit 2 personen. De personele invulling zal zijn R. Boersma (penningmeester) en M. Ruys Tevens is een extern adviseur gevraagd deel te nemen aan deze Commissie, dhr. G. Hoven. • per 1 januari 2014 is een remuneratiecommissie ingesteld met als taak de werkgeverstaken m.b.t. de directeur uit te voeren, waaronder het jaarlijks functioneringsgesprek en de arbeids voorwaarden. Ook behoort tot taak van de commissie het opstellen van profielen voor het bestuur en het maken van voorstellen voor de werving van nieuwe bestuursleden. Dit ter behandeling in het bestuur. Deze commissie bestaat uit de voorzitter M. Jager en H.de Kroon
6
Jaaroverzicht 2014
2. Organisatiewijzigingen als gevolg van bezuinigingen per 2014
Evenals in 2013 stond ook dit agendapunt wederom hoog op de agenda van bestuur en directie. Het jaar 2014 was het eerste jaar waarin een grote bezuiniging opgevangen moest worden. Deze is opgelegd door de Provincie als gevolg van Kabinetsbeleid, waardoor de ILG subsidie voor landschap vervalt. Dit betekent dat jaarlijks € 392.000, - minder aan basissubsidie ontvangen wordt. De provincie is in 2014 en 2015 bereid een aanvulling te verstrekken van € 180.000, - met als doel een verandering naar een toekomstbestendige organisatie te ondersteunen. Een bezuiniging van deze omvang heeft grote gevolgen voor de organisatie. Daar waar in eerdere jaren ruim 6000u geoffreerd kon worden aan te leveren taken voor de provincie blijft de teller vanaf 2014 steken op ruim 2000u. Dus slechts 1/3 deel van de oorspronkelijke inzet blijft overeind. Natuurlijk is personele krimp hiervan het gevolg. Voor de organisatie betekende dit voor de derde keer op rij een forse krimp. De laatste jaren is een krimp in de uitvoeringsdienst aan de orde geweest, en nu voor het kantoorpersoneel. Het personeelsbestand is tussen 2010 en 2014 afgenomen van 28.5 fte naar 12,6 fte. Een nevenschikkend probleem waar Landschapsbeheer een oplossing voor moet vinden is het feit dat de organisatie qua huisvesting in een te ruime jas zit. Het huurcontract kan nu niet opgezegd worden, dat levert een te grote kostenpost op. Er is gezocht naar tussenoplossingen, die helaas nog niet naar tevredenheid gevonden zijn. Een belangrijke meevaller in 2014 was dat de projectenportefeuille aanzienlijk ruimer was dan oorspronkelijk begroot. Dit leverde weer de nodige compensatie op voor de reeds opgelegde bezuiniging.
3. Samenwerking Landschapsbeheer Friesland en It Fryske Gea
In maart 2013 hebben beide partijen een intentieovereenkomst getekend (zie bijlage 1d). Gezocht wordt naar de meest geschikte vorm van samenwerking waarbij eventueel samengaan niet wordt uitgesloten. Na het afsluiten van de intentieverklaring is de financiële situatie van LBF een ingewikkelde factor gebleken. Daardoor wordt het gezamenlijk zoeken van nieuwe verdienmodellen voor natuur en landschap actueler dan ooit. Dit aspect is vervolgens een belangrijk item binnen de verkenning naar samenwerking. Het proces wordt aangestuurd door een stuurgroep bestaande uit 3 bestuursleden van elke organisatie. Van beide organisaties zijn de directeuren aanwezig. Voor Landschapsbeheer zijn dat: mevr. M. Jager en de heren H. de Kroon en M. Ruys. Het voorzitterschap wordt door iedere organisatie bij toerbuurt verzorgd, evenals de notulering (door de directeuren). De stuurgroep rapporteert telkens in de eigen bestuursvergaderingen over de genomen stappen en de vorderingen. De stuurgroep heeft in 2014 zes keer vergaderd. Er is in 2014 veel werk verzet om aan het voornemen dat uitgesproken is in de intentieverklaring vorm en inhoud te geven. De stuurgroep bracht de overeenkomsten, raakvlakken en ambities in kaart. En keek daarbij vooral hoe de belangen van het Friese Landschap, haar bewoners en bezoekers het beste gediend kan worden.
7
Jaaroverzicht 2014
Tot de zomer van 2014 is gewerkt aan een visiedocument ( Lânskip Fryslân, visie van IFG en LBF (Nijsicht)), er zijn financiële analyses gemaakt ( samenwerking tussen LBF en IFG, IJsselvliet) en er is een organisatievoorstel ontwikkeld door een nieuwe organisatie ( Exsin Advies). De eindconclusie was dat de oprichting van een gezamenlijke Coöperatieve vereniging de voorkeur heeft. Een model dat de beide partijen (ver)bindt maar vooral ook andere organisaties betrekt bij de integrale ontwikkeling van het Friese Landschap. In de coöperatie versterken partijen elkaar en kan slagvaardiger en efficiënter gewerkt worden. Over de vorderingen en conclusies heeft een aantal keren overleg plaatsgevonden met de Provincie Fryslân, zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau ( januari, juni en september). De gedachtegang van coöperatievorming wordt bestuurlijk interessant gevonden, gezocht wordt evenwel naar de bevestiging dat dit DE goede oplossing is op termijn. Om dat nu verder uit te werken hebben de beide partners opnieuw een stap gezet naar een oplossing om daarop antwoord te krijgen: na de zomer is gestart in een gezamenlijk project met de KNHM. De opdracht is om de Haalbaarheid van een Coöperatie Lânskip Fryslân (werktitel) te onderzoeken. De KNHM is bereid hierin te investeren omdat het Friese model voorbeeld zal kunnen zijn voor heel Nederland. Zij leveren zowel in menskracht als in financiële zin een bijdrage. Vanaf oktober 2014 wordt dit onderzoek geleid door dhr. H. van Dord (via KNHM); dhr. E. Arkesteijn is door de KNHM ambtelijk toegevoegd aan de projectgroep. De 2 directieleden van de beide organisaties vormen naast de genoemde heren de projectgroep. De resultaten van de projectgroep worden ingebracht in de stuurgroep, die steeds de vervolgstappen verder bepaalt. De streefdatum is om in maart 2015 het werk van de opdracht aan de KNHM op te leveren.
Taken en werkwijze directeur
De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de directeur van Landschapsbeheer Friesland in relatie tot het bestuur zijn vastgelegd in het directiestatuut, zie bijlage 2 (vastgesteld door het bestuur op 23 september 2008 en bijgesteld in maart 2012). De bezoldiging van de directeur is bepaald conform de CAO Bos en Natuur, Ondernemingsdeel De Landschappen. Per eind 2013 valt deze in schaal 11.10 hetgeen overeenkomt met € 6.280,- bruto per maand (full-time). De directeur heeft een aanstelling van 80%, hetgeen dus een salaris van € 5.100,- bruto per maand betekent. In de jaarrekening is dit conform CBF vereisten weergegeven.
1.3 Personeel Personeelsomvang
Aan het begin van 2014 waren er 18 medewerkers in dienst, met een totaal van 13,34 full time arbeidsplaatsen. Op 31 december van 2014 waren er nog 16 medewerkers in dienst, met een totaal van 12,63 full time arbeidsplaatsen. Van deze 16 medewerkers hadden er 3 een tijdelijk dienstverband. Verder was er in 2014 één medewerker extern ingehuurd op uur basis, met omgerekend een dienstverband van 0,8 fte. bijlage 3 personeelsomvang uitgesplitst naar functies
8
Jaaroverzicht 2014
Ziekteverzuim
Het totale ziekteverzuim is in 2014 wederom gedaald en bedroeg gemiddeld 3,77%. In de tabel hieronder is het totale ziekteverzuim gesplitst in drie categorieën: kort, middellang en lang verzuim. Tot en met 2011 registreerden we de verzuimgegevens in een eigen verzuimprogramma. Sinds 2012 worden de ziek- en herstelmeldingen geregistreerd via het Sazas verzuimsysteem. In een kleine organisatie kan een langdurige ziektesituatie meteen een forse stijging van het langdurig verzuim tot gevolg hebben. Het relatief hoge percentage lang verzuim werd veroorzaakt door twee langdurige verzuimsituaties, die in 2014 ook weer tot herstel hebben geleid. % ziekteverzuim 2010 2011 2012* 2013* 2014* kort verzuim tot 1 week 0,98 1,02 1,69 2,52 1,08 middellang verzuim 2-6 weken 1,51 1,14 2,58 1,89 0,64 lang verzuim 7-52 weken 5,02 4,68 2,31 0,50 2,05 totaal ziekteverzuim 7,51 6,84 6,58 4,91 3,77 *vanaf 2012 worden gegevens geregistreerd via het verzuimsysteem in de groene sector van Sazas
ARBO
In 2014 hebben 4 medewerkers een herhalingscursus bedrijfshulpverlening gevolgd. Ook is er in september een RI&E (Risico Inventarisatie en Evaluatie) gehouden. Er wordt nog gewerkt aan een Plan van Aanpak, gebaseerd op de bevindingen van de RI&E. De inhoud van de verbanddozen die beschikbaar worden gesteld aan vrijwilligersgroepen, zijn gecontroleerd en zo nodig bijgevuld met materiaal.
Personeelsvergaderingen
Met enige regelmaat worden er personeelsvergaderingen gehouden, nadat de PVT halverwege 2012 is opgehouden te bestaan. In 2014 zijn er vier vergaderingen geweest, in maart, april, juni en december. Bij drie daarvan waren bestuursleden aanwezig, om kennis te maken met nieuwe bestuursleden en ook om toelichting te geven op ontwikkelingen in samenwerkingsprocessen met andere organisaties.
1.4 Samenwerkingsverbanden Landschapsbeheer Nederland, LandschappenNL
Landschapsbeheer Friesland maakt deel uit van het samenwerkingsverband Landschapsbeheer Nederland. Gezamenlijk leveren de twaalf provinciale stichtingen een bijdrage aan behoud, beheer en ontwikkeling van het Nederlandse cultuurlandschap. Wat betreft samenwerking wordt ook hier met de12 Landschappen (de koepelorganisatie van de natuurbeschermingsorganisaties per provincie, in Fryslân dus It Fryske Gea) nagegaan of een samengaan tot de mogelijkheden behoort.
9
Jaaroverzicht 2014
Per juli 2014 is hier concreet uitwerking aan gegeven. Een nieuwe organisatie genaamd LandschappenNL waarin de 2 organisaties gaan samenwerken is dan een feit. Het uiteindelijke doel is dat er een fusie plaatsvindt, vooralsnog worden echter eerst de werkorganisaties in elkaar gevoegd. De directeur van de 12 Landschappen neemt de leiding over alle 3 onderdelen, te weten de 12Landschappen, LBN en LandschappenNL. De voorzitter van het bestuur van LBN is tevens voorzitter van LandschappenNL. De directeur van LBF (R. ter Steege) heeft zitting in het directeurenberaad van LBN. Dit beraad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan het bestuur van LBN en is praktisch betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van beleid. Werkgroepen o.l.v. een directeur bereiden diverse dossiers voor. LBF was vertegenwoordigd in de volgende werkgroepen: • Burgerparticipatie en vrijwilligerswerk (Jan Piet de Boer) • Werkgroep SNL/GLB (Foppe van der Meer) • Werkgroep communicatie (Kees Terwisscha van Scheltinga) Noord Nederland wordt in het bestuur van LBN vertegenwoordigd door Dhr. W. Koeneman, bestuurslid van onze Drentse zusterorganisatie. Naast de reguliere activiteiten van het samenwerkingsverband wordt de agenda ook bij onze koepelorganisatie sterk bepaald door dezelfde discussies als die in onze eigen provincie plaatsvinden. Het nadenken over nieuwe verdienmodellen voor natuur en landschap in tijden van financiële krapte is een zeer actueel thema. Verder vraagt het Agrarisch natuur en Landschapsbeheer, ANLB2016, veel inzet. Onderlinge afstemming, een gezamenlijk aanbod ontwikkelen, inbreng leveren over dit onderwerp in diverse relevante netwerken etc. is aan de orde van de dag, zowel op provinciaal als landelijk niveau. Een actueel thema is verder de huidige participatiemaatschappij. De positionering van LBN organisaties daarin is een belangrijk discussiethema. Het Wing rapport ,”van Vrijwilliger naar Burger….”, de eindnotitie verkenning positionering van LBN (okt 2013) ligt aan de basis van verdere uitwerking. In een drietal directeurenberaden is aan het onderwerp gewerkt.
Grien Oerlis
Binnen de provinciegrenzen van Friesland werkt Landschapsbeheer Friesland samen met de andere natuur- en landschapsorganisaties binnen het zgn. Grien Oerlis dat staat onder voorzitterschap van de Friese Milieufederatie. Het overleg biedt een platform voor overleg, afstemming en gezamenlijke activiteiten van deze organisaties in de provincie (Friese Milieufederatie, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, IVN, Waddenvereniging en Landschapsbeheer Friesland). Mevr. Ter Steege heeft zitting in het Grien Oerlis.
Stichting Landschapsfonds Oranjewâld-Ketlik
Landschapsbeheer Friesland ondersteunt en adviseert het bestuur van het landschapsfonds Oranjewâld-Ketlik bij de uitvoering van haar taken. Dat behelst vooral adviezen voor de praktische uitvoering en werving deelnemers als ook zaken rondom werving van fondsen etc.
10
Jaaroverzicht 2014
1.5 CBF keurmerk Ook in 2014 was Landschapsbeheer Friesland in het bezit van dit keurmerk. Wij hebben ons keurmerk als kansspelbegunstigde organisatie. Dit hangt samen met de bijdrage die we van de Nationale Postcode Loterij ontvangen. Het zelf werven van fondsen speelt bij onze stichting niet. Voor de fiscus zijn wij ANBI (algemeen nut beogende instelling) erkend. In bijlage 2 is de doelstelling van het CBF-keur opgenomen. Hierin is tevens de volgens de richtlijnen van het CBF geformuleerde verantwoordingsverklaring weergegeven. De directeur en de bestuursleden hebben allen een verklaring ondertekend waarin zij aangeven het principe van het CBF te onderschrijven, dat de functie van toezicht houden gescheiden is van uitvoering van beleid. Bovendien geeft men aan dat er steeds wordt gestreefd naar een effectieve en doelmatige besteding van de beschikbare middelen. Tevens wordt gestreefd naar een optimale communicatie en informatie verstrekking naar belanghebbenden. Onze bestuursleden hebben bij het CBF aangegeven geen relevante nevenfuncties te bekleden. Tot slot is ook vermeld dat het volledige jaarverslag bij onze organisatie kan worden aangevraagd.
1.6 Financiën Landschapsbeheer Friesland kan haar activiteiten uitvoeren dankzij de financiële steun van velen. Landschapsbeheer Friesland verantwoordt het financiële beleid in de jaarrekening 2014. In dit bestuursverslag is een verkorte weergave van de jaarrekening opgenomen. De jaarrekening 2014 is opgesteld conform de eisen van het CBF-keur en is 23 juni 2015 door Van der Veen en Kromhout Registeraccountants van een goedkeurende controleverklaring voorzien. De jaarrekening 2014 is 17 juni 2015 door het bestuur van de stichting vastgesteld. In dit jaarverslag is alleen een verkorte versie opgenomen. De volledig jaarrekening is op de website te vinden.
Bijdrage Provinsje Fryslân
Landschapsbeheer Friesland ontvangt jaarlijks een bijdrage van de Provinsje Fryslân voor het uitvoeren van de producttaken. Conform de subsidieafspraak legt Landschapsbeheer Friesland de provincie jaarlijks haar voornemens voor het komende jaar voor. Dit in de vorm van een offerte. In 2014 ontving Landschapsbeheer Friesland van de Provincie een bedrag van € 236.000. Het gaat hierbij om een beschikking, waarvan de afrekening nog moet plaatsvinden.
Bijdragen projecten
Alle projecten, uit te voeren binnen de projectenorganisatie, hebben een zodanige financieringsopzet dat ze financieel quitte draaien. Dit betekent dat per project een financieringsopzet wordt gemaakt, dat er subsidies en fondsen en andere bijdragen worden aangevraagd en dat plannen conform het vastgestelde dekkingsplan worden uitgewerkt. Vervolgens worden deze zowel inhoudelijk als financieel verantwoord.
11
Jaaroverzicht 2014
Verkorte weergave van de balans en van de staat van baten en lasten over 2014 (in €) Een volledige jaarrekening kan op de website van onze stichting worden gedownload via http:// www.landschapsbeheerfriesland.nl/contact/formulier Activa
balans
Vaste activa Materiele vaste activa Vlottende activa Voorraden Debiteuren en overige vorderingen Liquide middelen Totaal activa
Passiva
Eigen vermogen Vrij besteedbaar vermogen Continuïteitsreserve Bestemmingsfondsen Vastgelegd vermogen Fonds activa bedrijfsvoering Totaal eigen vermogen Schulden op korte termijn Totaal passiva
Baten
staat van baten en lasten
Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies en bijdragen van overheden Overige baten Totaal beschikbaar voor de doelstelling
Besteed aan doelstelling
Projecten Producttaken Frictiekosten
Beheer & administratie Totaal besteed aan de doelstelling Saldo
Saldo toegevoegd (onttrokken) aan
Eigen vermogen (vastgelegd vermogen) Mutatie bestemmingsfondsen organisatie Eigen vermogen (vrij besteedbaar vermogen) Mutatie continuiteitsreserve Mutatie fonds activa bedrijfsvoering
2014
2013
€
4.445
€
10.265
€ € € €
4.992 511.707 145.964 667.108
€ € € €
6.513 154.318 366.371 537.468
2014
2013
€ €
42.873 29.510
€ -22.162 € 11.617
€ € € €
4.445 76.828 590.279 667.108
€ € € €
Exploitatie 2014 187.500 1.867.823 175.023 2.230.346
€ € € € €
€ € € € €
Exploitatie 2014 1.652.650 252.384 164.023 2.069.057 156.124 2.225.181 5.165 2.230.346
€ € € € € € € €
Exploitatie 2014
10.265 -280 537.747 537.468
Exploitatie 2013 2.500 117.759 1.348.774 532.795 2.001.828 Exploitatie 2013 1.174.318 651.369
€ € € € € € €
1.825.687 164.429 1.990.116 11.712 2.001.828
Exploitatie 2013
€
17.893
€
-26.820
€ € €
65.035 -5.821 77.108
€ € €
49.422 -10.889 -11.712
Voor een specificatie toelichting lastenverdeling verwijzen wij naar bijlage 1 e.
12
Jaaroverzicht 2014
CONTROLEVERKLARING VAN EEN ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT De in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening 2014, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2014 en de samengevatte staat van baten en lasten over 2014 zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening 2014 van Stichting Landschapsbeheer Friesland te Beetsterzwaag. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 25 juni 2014. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 25 juni 2014. De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van Richtlijn 650 Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen, zoals opgesteld door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Landschapsbeheer Friesland.
Verantwoordelijkheid van het bestuur
Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting op de jaarrekening.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, “Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten”.
Oordeel
Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Landschapsbeheer Friesland voor het jaar geëindigd op 31 december 2014 en in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting op de jaarrekening. Drachten, 23 juni 2015 VAN DER VEEN & KROMHOUT w.g. R.A. Noordhuis RA
13
Jaaroverzicht 2014
Bestemming resultaat en beleid t.a.v. reserves
Het bestuur streeft naar een continuiteitsreserve van maximaal ca. € 200.000. Deze reserve dient ter dekking van risico’s in de bedrijfsvoering, continuiteit van projecten en het opvangen van tegenvallers in projecten. Het beleid is om in de post algemeen maximaal € 191.000 te hebben. Hiermee moeten dekkingsproblemen kunnen worden opvangen in een of meer projecten, of een kwartaal overbruggen in loon- en bijkomende kosten in projecten. Hierbij mag opgemerkt worden dat in slechts enkele gevallen sprake zal zijn van problemen met de financiering, in verhouding tot de vele projecten die jaarlijks uitgevoerd worden. Voor dit onderdeel van de continuiteitsreserve wordt uitgegaan van 25% van de orderportefeuille (loonkostencomponent), zijnde € 564.000. 25% hiervan is € 141.000. Daarnaast is minimaal een bedrag van € 50.000 nodig ter dekking van de verplichting personeelskosten. Het saldo bedraagt per 31 december 2014 € 47.318 en bestaat uit: fonds activa bedrijfsvoering € 4.445 algemeen continuiteitsreserve € 112.939 verplichting personeelskosten € 70.066 ------------- € 42.873 € 42.873 ------------ € 47.318 Ontwikkelingen in de wereld om ons heen hebben ons de laatste jaren genoopt tot diverse acties leidend tot risicobeperking, teneinde ons voortbestaan te waarborgen. Deze acties werpen vruchten af, er zit inmiddels weer een opgaande lijn in de continuiteitsreserve. Bestemming resultaat 2014: Het saldo van € 50.792 is ten gunste gebracht van de continuïteitsreserve van de stichting. De reserve kan indien nodig besteed worden aan een sociaal plan in het kader van organisatieontwikkeling. De stichting voert geen risicovolle beleggingen uit. De reserves worden beheerd op een spaarrekening. Het percentage van het totaal van de bestedingen aan de doelstelling ten opzichte van het totaal van de baten voor het jaar 2014 is 93,1% (2013: 91,8%). Ten opzichte van het totaal aan lasten is dit voor 2014 92,9% (2013: 91,7%).
Vaststelling jaarbegroting 2015
Op 24 september 2014 heeft het bestuur van de stichting de jaarbegroting voor 2015 vastgesteld. Daarmee zijn de financiële en beleidsmatige richtlijnen voor het boekjaar 2015 voor de organisatie bepaald. Deze begroting staat in bijlage 1e.
Vooruitzicht 2015 en verder
Vanaf 2014 ziet de organisatie zich, als eerder aangegeven in 1.2, geconfronteerd met financiële krimp. Daarop zijn een aantal organisatorische aanpassingen gedaan om in 2015 financieel de begroting quitte te laten draaien. Voor de langere termijn moeten nog vervolgstappen gezet worden. Daarvoor zijn dus de stappen naar samenwerking reeds gezet. (zie 1.2)
14
Jaaroverzicht 2014
2 De Activiteiten Vanaf 2014 heeft Landschapsbeheer Friesland haar werk ingedeeld in een aantal thema’s. Deze thema’s zijn geïntroduceerd in ons Meerjarenprogramma 2013-2016: • De Actieve Burger • Ruimtelijke Kwaliteit: Identiteit van de eigen omgeving • Duurzaamheid • Biodiversiteit In dit hoofdstuk beschrijven we eerst een aantal in het oog springende activiteiten in het afgelopen jaar, verdeeld over de thema’s. Voor het totaaloverzicht van onze activiteiten verwijzen we naar: 1. het prestatieoverzicht van de productafspraken (2.2 en 2.3) 2. het projectenoverzicht (2.4) De rollen die LBF invult in de diverse thema’s en projecten hebben zijn verschillend van aard, zoals ook beschreven in hoofdstuk 1. Vaak heeft LBF de taak van projectleider en die van kennisleverancier/ adviseur.
2.1 Een aantal activiteiten uitgelicht De Actieve Burger Dorpslandbouw
Dorpslandbouw, is dat wat anders dan Stadslandbouw? Jazeker, maar dorpslandbouw is net zo actueel als stadslandbouw. Het project Dorpslandbouw Zuidwest Fryslân heeft vooral betrekking op het landelijk gebied, in dit geval het Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân. In dit gebied is in 2014 een bijzonder project uitgevoerd, bestaande uit een aantal voorbeeldprojecten die een breed pallet laten zien van activiteiten die in een dorp of wijk opgepakt kunnen worden om de relatie mensen-voedsel-landschap te herstellen. De voedselproductie maakt al heel lang geen onderdeel meer uit van het dagelijks leven van de meeste mensen. Mensen beginnen zich steeds meer te realiseren dat iets belangrijks verloren is gegaan, namelijk de gezonde aspecten van het ‘buitenleven’, maar ook de relatie tussen producten en de identiteit van de streek. In deze tijd komen er veel initiatieven op om de relatie te herstellen, kansen voor LBF om daaraan een bijdrage te leveren en te helpen deze tot concrete uitvoering te brengen.
15
Jaaroverzicht 2014
De initiatieven binnen het project dorpslandbouw hebben allen een verschillend karakter: • Neem bijvoorbeeld de inrichting van het openbaar groen. Tot voor kort was er in dit kader weinig aandacht voor de aanplant van eetbare gewas sen. Een initiatiefgroep uit Makkum heeft hierover contact gezocht met de gemeente. Diezelfde groep heeft op hetzelfde moment een prachtige dorpstuin weten te realiseren op het terrein van het plaatselijke verzorgingstehuis. • In Heeg hebben een aantal initiatiefnemers de stoute schoenen aangetrokken door de plaatselijke veehouders te benaderen met een vragenlijst over maatschappelijk betrokken ondernemen. De conclusies zijn zeer hoopvol, want de agrariërs geven aan er van alles aan te willen doen om het contact met het publiek te vergroten. Het probleem is vaak dat ze niet weten hoe dat moet. De Hegemers weten hier wel raad mee. Waarom niet een verse-melktappunt in het dorp of ‘weidewandelen’ als toeristische activiteit? • Ondertussen hebben de boeren in de omgeving van Sneek de voordelen van de stad ontdekt. Er is steeds meer vraag naar bijzondere buitenlocaties voor evenementen, boerderijeducatie of toerisme. Zelfs niet-boeren zien de nabijheid van Sneek als kans om ‘boer’ te worden volgens een abonnementen-systeem (Community-Supported Agriculture). • Tot slot is binnen het project een echt streekmerk ontwikkeld, genaamd ‘De Marren’. De omge ving heeft veel te bieden, zowel landschappelijk als qua diversiteit aan producten. Als deze kwaliteiten gekoppeld kunnen worden, krijgt het gebied een nog sterkere identiteit met bewoners die trots zijn op het wat het land(schap) te bieden heeft.
Groene dorpsprojecten
2014 leek wel het jaar van de groene dorpsprojecten. Een recordaantal dorpen nam deel aan projecten als ‘Landschap rond dorpen in Heerenveen’ (Tjalleberd, Nieuwehorne), ‘Weststellingwerf fase 6’ (Langelille, Nijetrijne) of aan het succesproject ‘Doarpen yn’t Grien’, dat deze keer uitgevoerd werd in Offingawier en Ysbrechtum. Tegelijkertijd vond een eerste proefproject plaats rond het vernieuwde concept ‘Shared Grien Space’ en wel in het dorp Blije. Al deze projecten hebben als doel om dorpsbewoners direct bij hun leefomgeving te betrekken middels het maken van groene plannen voor de eigen omgeving. En in al deze dorpen was dit een doorslaand succes. Per dorp zijn er tientallen bomen en honderden meters haag aangeplant en het aantal mensen dat daar actief aan meehielp liep in de honderden. De feestelijke plantdagen waren leerzaam en nuttig, maar bovenal gezellig. Wat is er immers leuker en zinvoller dan samen met je dorpsgenoten bomen aan te planten in het dorp? En wat is er nu mooier dan te zien dat ook de plaatselijke schoolkinderen hetzelfde doen op boomfeestdag? Hier is duidelijk sprake van een behoefte waar Landschapsbeheer Friesland in haar lange bestaan op ingespeeld heeft door het ontwikkelen van groene dorpsprojecten. De organisatie was tot voor kort vaak zelf de initiatiefnemer, en wist via de gemeente enthousiaste dorpen op te sporen. Tegenwoordig werkt het andersom. De huidige participatiemaatschappij vraagt om een overheid die een faciliterende rol inneemt. De gemeenten pakken deze rol met verve op, maar zien ook dat ze dat niet alleen kunnen en schakelen Landschapsbeheer hier bij in. Kortom, de bal komt nu echt bij de bewoners te liggen. Men vraagt de gemeente om hulp bij het verwezenlijken van hun dorpsvisie en de gemeente schakelt direct de hulp in met als resultaat een groener dorp!
16
Jaaroverzicht 2014
Ruimtelijke kwaliteit: Identiteit van de eigen omgeving Erven
Erven blijven in het Friese landschap beeldbepalende elementen. In 2014 is er hard gewerkt aan de erven in Fryslân. Met de uitvoering van twee projecten zijn in totaal 50 erven landschappelijk ingepast. In zuidoost Fryslân is een project in samenwerking met ELAN uitgevoerd. ELAN heeft zich ingezet voor de werving van deelnemers. Landschapsbeheer Friesland heeft voor twintig erven landschappelijke inpassingsplannen gemaakt en in samenwerking met een plaatselijke groenaannemer uitgevoerd. In zuidwest Fryslân is het project opgezet in samenwerking met het toenmalige Plattelânsprojekten van de provincie Fryslân, de gemeente Súdwest Fryslân en de afdeling Nijefurd van de LTO. In dit project wordt voor twintig erven een landschappelijke inpassingsplan gemaakt en voor tien erven een herstelplan. Alle plannen worden uitgevoerd in samenwerking met plaatselijke groene hoveniers. De duurzaamheid en kwaliteit wordt ondersteund door de deelnemers een cursus groenonderhoud aan te bieden. De ervaring die de laatste jaren is opgedaan en de grote belangstelling die er vanuit de regio’s is voor deelname aan deze projecten maakt dat Landschapsbeheer Friesland het product ‘erven’ door wil ontwikkelen. Doel is om een laagdrempelige, betaalbare module aan te bieden die in de hele provincie ingezet kan worden.
Terpen- en wierdenland, een verhaal in ontwikkeling
In 2014 is gestart met het project Terpen- en wierdenland, een verhaal in ontwikkeling. Dit project betreft het terpen- en wierden landschap dat grenst aan het werelderfgoed Waddenzee. Het is een samenwerking tussen kennisinstituten en landschapsbeheer: het Terpencentrum en het Kenniscentrum Landschap, beide verbonden aan de rijksuniversiteit Groningen, Landschapsbeheer Groningen, Landschapsbeheer Friesland en Museum Wierdenland. Het project wordt gefinancierd door een bijdrage uit het Waddenfonds, de provincies Groningen en Fryslân, de gemeenten De Marne, Eemsmond en Delfzijl en Leader. Het doel van het project is om samen met de bewoners uit de waddenregio het verhaal van het terpen- en wierdenland boven water halen. En vervolgens dit verhaal zichtbaar en beleefbaar maken in de dorpen en te benutten voor het verbeteren van de kwaliteit van de terp- en wierdendorpen. Het is de bedoeling dat er een gebiedsgericht proces op gang wordt gebracht. De intentie is dat bewoners en bezoekers nieuwsgierig worden gemaakt, begrip voor het verhaal krijgen en daarmee belangstelling en zorg ontwikkelen voor dit karakteristieke gebied. De resultaten kunnen ook in de toekomst richting geven aan de ontwikkelingen in de ruimtelijke ordening en het toeristisch-recreatieve product. Tenslotte worden producten aangeleverd die noodzakelijk zijn voor het ontwikkelen van de regiomarketing en toeristische producten. Het project bestaat uit de onderdelen: 1) Het verhaal, 2) De dorpsgerichte aanpak en 3) de Producten voor communicatie, educatie en regiomarketing. Ad 1: Het verhaal beoogt de ontwikkelingsgeschiedenis van de terp of wierde boven water te krijgen en toegankelijk te maken voor een breed publiek. Het Terpencentrum voert archeologisch onderzoek uit, het Kenniscentrum Landschap zoekt de landschapsgeschiedenis uit. Beide centra
17
Jaaroverzicht 2014
worden bij hun werkzaamheden ondersteund door plaatselijke bewoners. ad 2: Met de vergaarde kennis wordt door Landschapsbeheer de dorpsgerichte aanpak opgestart. Samen met bewoners wordt bekeken hoe de vergaarde kennis ingezet kan worden voor de verbetering van de kwaliteit het terp- of wierdedorp. Dit resulteert in een plan van aanpak. Tenslotte worden de maatregelen uit het plan van aanpak uitgevoerd. Ad 3: Het derde onderdeel bestaat uit verschillende onderdelen. Er wordt een algemene website en per dorp een digitale dorpsatlas gemaakt. Hiermee wordt de opgedane kennis verder uitgedragen. Daarnaast wordt de dorpsgerichte aanpak ondersteund met een rondreizende tentoonstelling en een educatief programma. Deze onderdelen worden door het Museum Wierdenland verzorgd. In 2014 is gestart in Firdgum, Wijnaldum en Ulrum.
XL-versie Moai Fryslân op stoom
Voor het project Moai Fryslân is een zesdelige tv-serie gemaakt, een samenwerkingsproject tussen de Friese Milieu Federatie en Landschapsbeheer Friesland. In het voorjaar en de zomer van 2014 werd de serie uitgezonden. Telkens waren daaraan twee enquêtes (voor en na de uitzendingen) gekoppeld. Op deze manier lieten Landschapsbeheer Friesland en de Friese Milieu Federatie zo veel mogelijk burgers van Fryslân kennismaken met ruimtelijke kwaliteit in het algemeen en het effect op hun eigen omgeving in het bijzonder. Hiervoor werd nauw samengewerkt met Omrop Fryslân en landschapsarchitect Peter de Ruyter. De tv-serie Moai Fryslân werd goed bekeken. Gemiddeld lag de kijkdichtheid een fractie hoger dan de gemiddelde kijkdichtheid van de gevarieerde programma’s in dezelfde periode op werkdagen bij Omrop Fryslân. Elke zaterdag bereikte Moai Fryslân met de drie uitzendingen ongeveer 52% van de Friese bevolking. Dat betekent dat elke uitzending gemiddeld in ca. 60.000 huiskamers is bekeken. Dat is volgens Omrop-directeur Jan Koster een uitstekend cijfer. De laatste enquête werd door ruim 500 mensen ingevuld. Veel mensen hebben aangegeven graag te willen meepraten over de ruimtelijke kwaliteit in hun directe leefomgeving. Maar ook over thema’s die van grote invloed zijn op de ruimtelijke kwaliteit in Fryslân. Vanwege het succes hebben de partners de handen ineengeslagen en aan een vervolg gewerkt: Moai Fryslân XL. Met een nieuw programma zijn de partners voornemens dit keer in de provincie op zoek te gaan naar dorpen en wijken met concrete projectideeën. Uiteindelijk is het idee dat een select aantal deelnemers met elkaar een Challenge of Battle aangaat, gebaseerd op concrete ideeën die uitgevoerd kunnen worden. Met camera’s en sociale media volgen we verschillende partijen bij hun inspanningen om van hun idee een kant-en-klaar projectplan te maken. Hierbij kan alleen de beste winnen. Daarmee spelen we in op de wens van veel Friezen om actief mee te willen denken over de ruimtelijke kwaliteit van hun eigen omgeving. Geluiden die we dankzij de tv-serie en enquête hebben opgetekend. Het vervolgplan is in december 2014 besproken met het team Ruimtelijke Kwaliteit van de provincie Fryslân die het positief heeft ontvangen. Gekeken wordt of het project als geheel onder het programma Kloppend Fryslân kan vallen.
18
Jaaroverzicht 2014
Duurzaamheid Biomassa
Na een aantal jaren verkennende pilots te hebben uitgevoerd om stamhout en biomassa uit houtwallen en elzensingels machinaal te oogsten en voor deze producten diverse toepassingen te onderzoeken, waaronder houtpellets, is in 2014 de implementatie van die ondervindingen gestart in het project Energie uit Hout in de Noardlike Fryske Wâlden. De koepel van agrarische natuurverenigingen Noardlike Fryske Wâlden heeft, met Landschapsbeheer Friesland als projectpartner, groen licht gekregen voor het initiatief. De essentie is om zoveel mogelijk beheerders aan te laten sluiten bij een model waarbij zij worden ontzorgt ten aanzien van het tijdrovende landschapsbeheer. De ontwikkelde aanpak zorgt bovendien voor een kwaliteitsimpuls in het landschap door vakkundig uitgevoerd onderhoud op basis van een in tijd en ruimte gespreide beheerplanning. In het project wordt nauw samengewerkt met de vijf gemeenten in het gebied die zelf veel belang hechten aan het project in het kader van duurzaamheidsdoelstellingen. Voor de deelnemers is een model uitgewerkt waarbij een deel van de onderhoudskosten worden betaald uit de biomassa opbrengst en een ander deel door de deelnemers zelf moet worden bijgedragen naar rato van beheerinspanningen en opbrengsten per bedrijf. In 2014 is de werving gestart in een gebied rondom Eastermar en in de gemeente Dantumadiel.
Biodiversiteit Nieuwe stelsel Agrarische natuur- en landschapsbeheer ANLb 2016
De omvorming van het nieuwe stelsel Agrarisch natuur en landschapsbeheer is in 2014 verder vormgegeven. Collectieven van ‘Farmers and other landowners’ krijgen daarin een belangrijke rol om de biodiversiteit in agrarisch cultuurland te behouden en te bevorderen. In plaats van met meer dan 10.000 individuele grondgebruikers contractafspraken te maken, maken de provincies vanaf 2016 met 40 collectieven afspraken op hoofdlijnen en maken de collectieven op hun beurt afspraken met beheerders. Een grote verandering waarbij de collectieven ook verantwoordelijk worden voor controles en sancties en daarmee een geheel andere rol krijgen dan tot nu toe het geval was. Om ervaring op te doen en om nieuwe werkwijzen te ontwikkelen werden in een eerder stadium in Nederland vier pilotgebieden ingesteld waaronder de Noardlike Fryske Wâlden in het noordoosten van onze provincie. Er werd in dit gebied naast organisatorische zaken ook inhoudelijk proefgedraaid, waaronder het onderdeel landschap. Er werden maatwerkpakketten ontwikkeld voor de streekeigen landschapselementen op basis van de door Landschapsbeheer Friesland ontwikkelde veldgids landschapselementen. Het collectief gaat daarmee voor kwaliteit en de daaraan verbonden biodiversiteit. LBF was nauw betrokken bij de ontwikkelingen op het gebied van landschap en bracht daarvoor veel kennis in bij het collectief NFW. En droeg daarnaast in praktische zin zorg voor het maken van de beheerafspraken landschap met tachtig grondgebruikers. Om de ontwikkelde en op basis van ervaringen aangepaste systematiek nogmaals te testen werd in het najaar van 2014 door het collectief NFW nog een aanvullende pilot uitgevoerd met een twin-
19
Jaaroverzicht 2014
tigtal grondgebruikers. Ook daarbij was LBF inhoudelijk betrokken en werden de beheerafspraken met de grondgebruikers door LBF gemaakt. Daarnaast werd actief deelgenomen aan het gebiedsproces rondom de gebiedsaanvraag van het collectief NFW die 1 mei 2015 bij de provincie moet liggen. Ook in zuidoost Fryslân wordt het vanaf 2016 mogelijk aan collectief landschapsbeheer deel te nemen. Voorheen was het niet mogelijk beheercontracten af te sluiten in de SNL in dit deel van de provincie. Er ligt een majeure opgave voor het collectief ELAN om daarvoor de bestaande en nog te mobiliseren achterban te enthousiasmeren en mee te nemen in een heel korte periode. LBF is lid van de werkgroep landschap ELAN en ondersteunt actief het collectief voor de leefgebieden droge en natte dooradering. In 2014 werd vooral ingezet op overleg met gebiedspartijen en provincie. Voor 1 mei 2015 moet de voorlichting en werving plaatsvinden, contractafspraken worden gemaakt en de voorlopige gebiedsaanvraag er liggen.
Soortenbescherming
In 2014 werd gewerkt aan de uitvoering van een drietal soortbeschermingsprojecten voor amfibieën en reptielen in zuidoost Fryslân: Als vervolg op het heide herstelproject Njirre yn Beweging fase I werd in 2014 in elf (heide)terreinen herstelwerkzaamheden uitgevoerd. Het gaat daarbij om plagwerkzaamheden, het verwijderen van opslag en wijzigingen in de detailontwatering. In totaal betrof dit 16,5 hectare in oppervlakte. Heide is een cultuurlandschap dat alleen door gericht beheer in stand kan worden gehouden. Ideaal voor een palet aan soorten is een kleinschalige mozaïek met verschillende leeftijds- en ontwikkelingsstadia van de heide. Dat kan worden bereikt door verdroging, vergrassing en verbossing tegen te gaan en beheer gefaseerd uit te voeren. Een ander probleem is de versnippering van heideterreinen waardoor onderlinge uitwisseling tussen populaties moeilijk of onmogelijk wordt en een aantal provinciale aandachtssoorten als adder en levendbarende hagedis het moeilijk krijgen. Daarvoor werden enkele corridors gemaakt tussen terreinen onderling waarlangs verplaatsingen beter mogelijk worden.
Kening fan ‘e Greide
In het afgelopen jaar is door Landschapsbeheer Friesland, maar ook It Fryske Gea en de Friese Milieu Federatie geïnvesteerd in burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide (kfeG). Inmiddels hebben de positieve energie en initiatieven rond KfeG voor de nodige beweging en spinoff gezorgd in de provincie. Te denken valt aan concrete zaken als de publieksbijeenkomsten in Natuurmuseum Fryslân, de oprichting van het Boerengilde (incl. herintroductie Tjolk), het genereren van burgerparticipatie, diverse wetenschappelijke onderzoeken in en rond Idzegea, het zenderen van grutto’s, landelijk lobbyoverleg met Wereldnatuurfonds, Rabobank en Campina, een bezoek aan staatssecretaris Dijksma, het gezamenlijk optrekken met o.a. provincie en EZ/LEI in een ‘living lab’ rond natuur inclusieve landbouw, educatieprojecten als Op Aventoer by de Boer en samenwerking met diverse kennisinstellingen (o.a. Nordwin en van Hall Larenstein). De positie van LBF in KfeG richt zich met name op de brede inzet voor het Friese cultuurlandschap, waarbij in dit geval de thema’s agrarisch natuurbeheer, erfgoed en participatie centraal staan. LBF is betrokken bij het educatieprogramma en projectontwikkeling. Kening fan ‘e Greide wordt gezien als een inspirerend voorbeeld van een gebiedsgerichte en integrale aanpak. Fraai resultaat is dat het vertrouwen van de provincie Fryslân in KfeG beloond is met vier ton, vanaf 2015 in te zetten als aanjaaggeld voor de komende vier jaar.
20
Jaaroverzicht 2014
Tot slot: Culturele Hoofdstad 2018
Kening fan ‘e Greide is tenslotte ook onderdeel van het bidbook Leeuwarden-Fryslân CH2018: binnen het bidbook-programma Silent Spring met King of the Meadows en Silence of the Bees. Hiervoor zijn LBF, IFG en FMF samen met vier collega-organisaties de Groene Alliantie (GA) gestart. De GA is de makelaar van kennis, terreinen, mensen en projecten voor zowel de groene organisaties als de stichting 2018, gekoppeld aan de samenwerkingsagenda van provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden. Hiervoor wordt binnen de E van Ecology een separaat plan van aanpak opgesteld onder de titel Natuur & Landschap. Het voornemen is dat de Groene Alliantie hierin positie zal innemen. Voorstellen daartoe zijn aangeboden aan de organisatie van CH2018. In 2015 komt uitsluitsel of dat gehonoreerd gaat worden.
2.2 Prestatieoverzicht In bijgevoegde tabel wordt een overzicht gegeven van de resultaten van 2014. De prestaties, zoals aangegeven in het activiteitenprogramma 2014, zijn nagelopen. Hiervan is in het schema de status aangegeven (kolom gerealiseerd: ja, nee, deels). Tevens zijn in de kolom Tijdsbesteding de benodigde uren aangegeven (begroot/besteed). In de kolom Toelichting is waar nodig een toelichting of verklaring genoteerd. Het Activiteitenprogramma 2014 is samengesteld in september-oktober 2013. Dit betekent dat zich in de loop van het najaar 2013 en gedurende 2014 velerlei ontwikkelingen hebben voorgedaan, die niet voorzien waren. Zowel ontwikkelingen t.a.v. geformuleerde taken als ook nieuwe ontwikkelingen. In paragraaf 2.3 is een overzicht van de totale tijdsbesteding van de producttaken opgenomen. Hierin zijn de begrote en bestede uren naast elkaar gezet.
21
4 DYG Ontwikkeling
2 Dorps Ontwikkelings Maatschappij 3 Akkoart van Earnewâld
Productontwikkeltaken: Actieve burger 1 Herstel en versterken landschap
4 Meldpunt V & M
3 Adviezen (semi) overheden, organisaties
gedragen plan van aanpak en financiering van 1 project voor 4 dorpen Plan voor 1 deelgebied landschapseducatie voor basisscholen
gedragen plan van aanpak en financiering van 1 project in Smallingerland
Kwantitatieve resultaten / Output
x
x
1 project
x
1 clusterproject voor 4 dorpen 1 plan landschapseducatie x voor een deelgebied
1 project
afhandelen 150 klachten
x
190,5
1131,25
1050 300
348,5
166
350
125
70
x
59
57,5
70
18-‐06-‐152
gerealiseerd: 4 dorpen Zuidwest
gerealiseerd: NFW en aventoer by de boer
gerealiseerd niet van de grond gekomen: focus ligt op rood
… klachten afgehandeld
inhoud conform aanbieding, meer inzet t.a.v. streekagenda's
doorlopende activiteit
zichtbaarheid op meer beurzen etc. gerealiseerd
conform aanbieding
landgoederen
doorlopende activiteit
Opmerkingen
65,5 315,25 meerwerk prunusbestrijding op
62,25
57,25
75
70
Deels
ca. 10 mentoren en 2000 x leerlingen x
x
Nee
Tijdsinvestering in uren Begrote Bestede uren 2014 uren 2014
50 240
x
Ja
Gerealiseerd
x x
ca. 500 vaste vrijwilligers
120 adviezen
1 van 2
Provinciebreed ontwikkelen van groene gedragen project voor 1 of meer dorpen dorpsomgevingsprojecten
Ontwikkeling nieuw project Herstel en Versterken LS bij dorp(en) Smallingerland Ontwikkelen groene dorpsprojecten voor 4 dorpen middels DOM-‐aanpak Ontwikkelen educatieprojecten, ook buiten de Nationale landschappen
Projectleiding coördinatie Faciliteren en aansturen van bestaande 25 vrijwilligersgroepen Opleiding, begeleiden van mentoren, o.a. voor begeleiding scholieren Werving vrijwilligers middels voorlichtingsbijeenkomsten, beurzen etc. Kwaliteitszorg landschapsbeheer door vrijwilligers Advisering Grutsk, streekagenda's, gebiedsontwikkeling, bedrijventerreinen, vergroening landbouw (GLB), meedenken monitoring klachtenafhandeling Vleermuizen en bescherming vleermuizen en marters door steenmarters acceptatie door burgers en bedrijven bij vleermuisklachten en advies hoe te handelen bij steenmarterklachten totaal uren basistaken
2 Vrijwilligersinzet
Adviezen aan burgers waaronder erven loketfunctie;beantwoorden vragen landschap en doorverwijzen naar informatie
1 Adviezen burgers
Doelstelling
basistaken:
Activiteiten
nr. Productnaam
Thema
Schema produkttaken 2014
Jaaroverzicht 2014
22
nr. Productnaam
Biodiversiteit
Duurzaamheid
Doelstelling
Kwantitatieve resultaten / Output
2100
totaal
200
250
300
2163,5
1032,25
340,5
125,75
375,5
Tijdsinvestering in uren
1050
implementatie beheer landschap in offertes opname kwalitatief x collectieven, zodanig dat een bijdrage goedlandschapsbeheer in wordt geleverd aan biodiversiteit offertes
x
x
Gerealiseerd
totaal uren productontwikkeltaken
samenwerking met ANV's collectieven groene component GLB
mogelijkheden verkennen financiering in beeld welke opties/acties te bijdrage aan landschap , model verkennen ondernemen financiering landschap, model mogelijkheden (oa. uit inverdienen met dorpen dat toegepast kan worden bij financiering dorpen) voor financiering landschap icm dorpen landschap
10 Financiering landschap
11 Gebiedscollectieven GLB
NFW: deelnemen werkgroepen NL, voeding stuurgroepleden, uitbouwen landschapsvisie, instellen houtwalcommissie
9 Nationale landschappen
bijdrage aan goed functionerend NL
kennisinbreng m.b.t. bijdrage biomassa bijdrage biomassa aan financiering aan financiering landschapsonderhoud landschap
bijdrage aan plan x implementatie Energie uit Hout NFW, bijdrage aan plan van aanpak vermarkting hout in Centrale As en Zuidoost Friesland plan landschapsbiografie, x opzet houtwalcommissie, kwalitatief goed landschapsbeheer (i.c.m. Energie uit Hout)
Deelname aan ambtelijke teams landschap waarborgen in L.I. Herstel werkwijze mbt landschap, x landschap in gebiedsontwikkeling, (elzen)singellandschap, operationeel model landschap in ondersteunen vertegenwoordigers N en duurzaam onderhoud en inrichtingsplan Centrale As, L ondersteuning leden LI cie, landschapsbiografie Terschelling, Terpen Wijnaldum en kwaliteitsimpuls infrastructuur terpen, ontsluiting landschap Oosterbierum Bijvoorbeeld Groene Kerkhoven, plan van aanpak groot onderhoud, 1 project x boerenerven of dijken in de noordelijke kwaliteitsimpuls, ontwikkelen schil vrijwilligersgroepen Uitwerking Visie Erfgoed en Ruimte Haskerveenpolder: samen met bewoners 1 plan van aanpak (VER, RCE). het karakter van dit wederopbouwgebied versterken en verduurzamen. Plan voor Herstel van landschappelijke karakteristieken.
Activiteiten
8 Energie uit Hout, biomassa
7 Wederopbouwgebieden RCE
6 Landschapsbepalende cultuurhistorische elementen
Ruimtelijke kwaliteit 5 Gebiedsontwikkeling
Thema
inbreng kennis en ondersteuning NFW en ELAN
geen nieuwe ontwikkelingen
deelname aan werkgroepen NL. landschapsbiografie niet gerealiseerd
ondersteuning Energie uit Hout NFW
niet van de grond gekomen
Kerkenproject, erven, lustwarande en paprika (groen-‐rood)
gerealiseerd m.u.v. landschapsbiografie
Opmerkingen
Jaaroverzicht 2014
23
Jaaroverzicht 2014
2.3 Overzicht tijdsbesteding producttaken (verdeeld over de thema’s) Verdeling naar thema’s in landschapsbeleid Basistaken
Uren
Begroot
Besteed
Begroot
Besteed
Adviezen Burger
4%
3%
75
62,25
Vrijwilligersinzet
24%
26%
500
554,5
6%
8%
125
166
17%
16%
350
348,5
50%
52%
1050
1131,25
De Actieve Burger
14%
9%
300
190,5
Ruimtelijke Kwaliteit: Identiteit van de eigen omgeving
14%
17%
300
375,5
Duurzaamheid
12%
6%
250
125,75
Biodiversiteit
10%
16%
200
340,5
50%
48%
1050
1032,25
100%
100%
2100
2163,5
Thema’s
Adviezen (semi) overheden, organisaties Meldpunt V&M Subtotaal Productontwikkeltaken
Tijdsbesteding in %
Thema’s
Subtotaal Totaal
2.4 Projectenoverzicht 2014 B Landschapsbeheer Particulieren en (semi-) overheden 1 Gebiedsfonds Oranjewoud-Katlijk 2 Erfplannen 3 LS Inventarisatie NL NFW 4 Biodiversiteit NFW 5 Gebiedsfonds O-K administratie 6 Erf in het groen Zuid-Oost 7 Herstel en versterken DYG Weststellingwerf fase 6 8 Elsloo-Tronde, groen dorp 9 Erfbeplantingen incidenteel 10 Landschapscoördinatie GLB 11 Takomst fan it Boerehiem 12 VALD Singels rond dorpen 13 Centrale As Planvorming 14 Centrale As Realisatie 15 Aldegea hiem, singellan & DYG 16 Landschapsinventarisatie ZOF 17 Energie uit Hout Implementatie 18 GLB Drachtster Compagnie
24
Jaaroverzicht 2014
C Cultuurhistorisch en aardkundig landschapsbeheer 1 Waddenwandelen 2 Effecten schapenbegrazing ZO 3 Wandelnetwerk Frije wiken 4 Wandelnetwerk NB OW OU 5 Regie Friese waterlinie 6 Wadden in oorlog werkconferentie 7 Wandelnetwerk Zuidwest 8 Schans Frieschepalen 9 Terpen & Wierden Wijnaldum Firdgum 10 Terpen & Wierden (LBG) 11 Kongsi van de Kooi-eend 12 Wandeltotaalplan
D Soortenbeheer
1 Boschhoeve 2 Ringslang Oldelamerpolder/Zandhuizerveld fase 2 3 Biotoopverbetering Ringslang 2008-2013 4 Njirre yn beweging (heideherstel) 5 Njirre yn beweging fase 2 6 Groen & Doen fase 2 VOFF 7 Biotoopverb. Ringslang 2013-2015 8 Heikikker & Ringslang Oranjewoud
E Vrijwilligerswerk
1 Scholenproject / Biologiedagen 2 Maatschappelijke stages 3 Natuurwerkdag 4 Amvest vrijwilligerswerk 5 Educatieproject NL ZWF 6 Koepelbos Oldeberkoop 7 Romte foar Blije 8 DYG Offingawier Ysbrechtum 9 Landschap rond dorpen Heerenveen 10 Groen en Doen fase 2 11 Groene knopen, rode draden fase 2 12 Roodbaards rijkdom invent. 13 Lautastate Wier 14 Dorpslandbouw 15 Shared Green Space ZWF 16 Hoogstambrigade 17 Lauta State Wier fase 2 18 Groene Knopen fase 3
F Kenniscentrum
1 Nieuwsbrief Groen Licht / website 2 MKLE (MAC) 3 Autochtoon plantmateriaal 4 Meldpunt Vm&Sm va 2011 kosten 5 Blauwe Flits 6 Onbereikbaar Fryslân 7 Moai Fryslân 8 Lekker Landschap 9 Herdruk Veldgids Digitaal 10 Leestekens in het Landschap 11 Cursus Gemeente Dantumadeel 12 Bermbeheer Littenseradiel 13 Leestekens ih landschap fase B
25
Jaaroverzicht 2014
3. Ontwikkelingen op het gebied van burgerparticipatie Tendens van vrijwilligerswerk naar participatie
Landschapsbeheer Friesland ondervindt geen hinder van een teruglopend aantal vrijwilligers. Wel signaleren we een verschuiving van het structurele vaste vrijwilligerswerk naar het meer flexibele, eenmalige en/of projectgebonden vrijwilligers. Men wil zich tegenwoordig niet meer voor een lange tijd binden aan één en dezelfde organisatie. Landschapsbeheer Friesland zet daarom steeds meer in op korte, gerichte acties, waarbij de doelgroep zich steeds meer verbreedt. Het is niet alleen meer de vaste achterban, bestaande uit natuurliefhebbers, maar het zijn ook de actieve vrijwilligers in de dorpen die zich bij wijze van spreken gister nog bezig hielden met het dorpshuis, vandaag met de groene omgeving en morgen met het organiseren van mantelzorg in het dorp. Er is wel een duidelijke tendens dat bewoners steeds meer het heft in eigen hand nemen als het gaat om inrichting en beheer van de eigen omgeving, wat zich o.a. uit in de aanleg van moestuinen. Dit is een tendens waar gemeentebesturen dankbaar gebruik van maken. Landschapsbeheer Friesland speelt hierop in met projecten die deze tendens ondersteunen. Nieuwe projecten van Landschapsbeheer Friesland sluiten aan bij het nieuwe concept “Shared ‘Grien’ Space”, waarbij gepoogd wordt om processen te ondersteunen waarbij overheden een faciliterende rol krijgen t.a.v. initiatieven uit de samenleving die betrekking hebben op beheer en inrichting van openbaar groen of tijdelijk onbestemde terreinen.
Methodiek Landschapsbeheer Friesland
Door rekening te houden met het maatschappelijke krachtenveld kan Landschapsbeheer Friesland inspelen op de kansen die zich voordoen. De afgelopen jaren is er een duidelijke methodiek ontstaan, bestaande uit een themagerichte, een groepsgerichte en een projectgerichte aanpak.
• Themagericht
Het formeren van vrijwilligersgroepen rondom thema’s die geïnteresseerden bindt, zoals eenden kooien, fruitbomen, dorpsbossen en stinzenflora.
• Groepsgericht
Korte, gerichte acties waarbij groepen het uitgangspunt zijn, zoals het organiseren van cursussen of werkdagen voor scholen, bedrijven en dorpsbelangenverenigingen.
• Projectgericht
Werkwijze waarbij Landschapsbeheer Friesland werkt als katalysator voor bottom-up-ideeën uit de samenleving.
26
Jaaroverzicht 2014
Kwantiteit
Ook in 2014 besteedden honderden vrijwilligers en scholieren vele uren aan het landschap. De uitgevoerde werkzaamheden droegen in belangrijke mate bij aan het onderhoud van natuur- en landschapselementen. Bovendien zorgde de vrijwillige inzet voor (meer) betrokkenheid en draagvlak. In 2014 besteedden scholieren en vrijwilligers, onder coördinatie van Landschapsbeheer Friesland, 27.789 uur aan het werken in en aan het landschap. Na een stevige groei in de afgelopen tien jaar, lijkt er nu sprake van enige stabilisatie. Tabel 4 geeft een overzicht van alle vrijwilligersactiviteiten. De tabellen 2a, 2b, 2c en tabel 3 laten de kwantitatieve gegevens van werkdagen, vrijwilligers en scholieren zien alsmede het totaal aantal uren dat gewerkt is.
Soorten vrijwilligers
Landschapsbeheer Friesland trekt verschillende vrijwilligers. Variërend van vaste en gelegenheidsvrijwilligers tot scholieren en mensen die uit gezondheidsoverwegingen aan de slag gaan in de natuur. • Weekendvrijwilligers We onderscheiden vaste weekendvrijwilligers en gelegenheidsvrijwilligers. De vaste weekendvrijwilligers bestaan meestal uit groepen mensen, verenigd in een organisatie of vereniging, die tijdens het werkseizoen een of meerdere zaterdagen landschapsonderhoud uitvoeren. Denk aan IVN-afdelingen, landschaps- en/of soortbeschermingsclubs, groencommissies dorpsbosjes en hoogstambrigades. De gelegenheidsvrijwilligers bestaan meestal uit groepen die één keer per werkseizoen een werkdag of kamp organiseren. We noemen enkele voorbeelden uit eigen praktijk: • Verenigingen Plaatselijk Belang die in het kader van groenprojecten enkele werkdagen met vrijwilligers uit het dorp het dorp letterlijk in het groen zetten. • Praktijkdagen voor (oud)cursisten die via Landschapsbeheer Friesland de cursus erfbeplanting of de cursus hoogstamvruchtbomen volgen of hebben gevolgd. • Bedrijven die de personeelsdagen invullen met een dagdeel werken in de natuur. • De VOBULA-landgoedkampen (voorheen ANWB-vrijbuitens). • Doordeweekse vrijwilligers Deze groepen bestaan uit mensen die graag in de natuur aan het werk zijn en daar op doordeweekse dagen tijd voor hebben. Zij zijn het gehele seizoen gemiddeld een dag per week actief in het landschapsbeheer. We noemen enkele voorbeelden uit eigen praktijk. groep Leeuwarden (8 personen)
maandag
eendenkooi Gytsjerk, Lytse Geast, Kobbekooi
groep Stellingwerven (6 personen)
dinsdag
natuurterreintjes Stellingwerven omgeving
groep Heerenveen (4 personen)
woensdag
natuurterreintjes gemeente Heerenveen
groep Opsterland/Smallingerland (4 personen)
woensdag
natuurterreintjes Zuidoost-Fryslân
groep Opsterland/Smallingerland (6 personen)
donderdag
natuurterreintjes Zuidoost-Fryslân
groep Anjum (4 personen)
donderdag
eendenkooien Anjum en omgeving
• Zorginstellingen Vergelijkbaar van opzet, maar met een iets andere doelstelling, wordt er samengewerkt met de zorgboerderij Gaegelpolle. In beide gevallen gaat het om een nuttige dagbesteding van cliënten die op geestelijke zorgverlening zijn aangewezen.
27
Jaaroverzicht 2014
4. Communicatie 2014 Het jaar 2014 is voor de PR & communicatie van Landschapsbeheer Friesland een redelijk succesvol jaar geweest. Ondanks teruglopende budgetten bij verschillende overheden, wist LBF zich goed staande te houden in de media. Dat geldt zowel voor nieuwe projecten als Terpen- en Wierdenland, een Verhaal in Ontwikkeling en Kongsi van de Kooi-eend, beide voor het Waddenfonds. Maar ook de uitzending van de tv-serie Moai Fryslân (project binnen ruimtelijke kwaliteit), nieuwe wandelknooppunten in Zuidwest- en Zuidoost-Friesland, het geslaagde symposium Rijke biodiversiteit in de Noardlike Fryske Wâlden, het realiseren van dertig herstelde boerenerven in Zuidwest-Friesland, de druk bezochte Natuurwerkdag en de onthulling van een prachtig nieuwe Stekje bij de oude schans in Frieschepalen wierpen hun publicitaire vruchten af. Met deze en tal van andere activiteiten wist LBF goed de media te interesseren. Ook de introductie van een nieuwe website en de koppeling met sociale media als Facebook, Twitter en YouTube hadden de nodige extra exposure tot gevolg. Terugkijkend op het verslagjaar vielen de volgende zaken op door hun communicatieve karakter: • Het Ministerie van Economische Zaken gaf groen licht gegeven voor de plannen van Landschaps beheer Nederland, De12Landschappen, IVN, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en VOFF voor uitvoering van de regeling Groen en Doen. Dat betekende dat deze zes landelijke groene vrijwilligersorganisaties, waaronder ook Landschapsbeheer Friesland, ook in 2014 weer opleidin gen, cursussen en trainingen konden geven aan vrijwilligers in natuur en landschap. Met Groen en Doen wil EZ vrijwilligerswerk in natuur en landschap en ‘groen in de stad’ stimuleren. • LBF sloot het project Waddenwandelen definitief af met aanwezigheid op de Fiets- en Wandel beurs in de Amsterdamse RAI. Bij de eigen stand van Waddenwandelen was het een komen gaan van wandelliefhebbers die kiezen voor fraaie landschapswandelingen en de rust en ruimte van het Waddengebied. De Nationale Wandeltrofee, waarvoor ook Waddenwandelen was genomi neerd, zat er helaas niet in. Die eer ging naar Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig uit Raalte met de wandelgids Kroeglopers die de prijs moest delen met het Watersnood pad van KNBLO Wandelsportorganisatie Nederland. Daarmee kwam Waddenwandelen uit een selectie van in totaal 34 ingezonden wandelinitiatieven uit 2013 op de 2e plaats. Op de beurs werden 11 arrange menten gepresenteerd die op en rond het knooppuntennetwerk zijn gesitueerd. Deze gevarieerde arrangementen zijn te vinden op de website www.waddenwandelen.nl onder het kopje Arrange menten. • De voorjaarsvakantie in Natuurmuseum Fryslân draaide om de internationale trek van de grutto. En niet alleen de grutto ging trekken, ook bezoekers van het museum maakten de avontuurlijke reis van Afrika naar Nederland, hetzij als fietser, hetzij als grutto. In een levend ganzenbordspel, voor deze gelegenheid omgetoverd tot gruttospel, trokken mens en vogel met elkaar op van het Zuiden naar het Noorden. Er waren verschillende opdrachten in het gruttospel. Ook Kening fan ‘e Greide, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, Staatsbosbeheer, de Friese Milieu Federatie, Vogelbescherming Nederland, Skriezekrite Idzegea, Boerengilde en LTO Noord werkten mee aan de Grote Grutto Race en waren vertegenwoordigd met een stand.
28
Jaaroverzicht 2014
• De Nationale Postcode Loterij maakte tijdens het Goed Geld Gala in Koninklijk Theater Carré in Amsterdam bekend dat zij een recordbedrag van ruim 302 miljoen euro doneerde aan 101 goede doelen waaronder Landschapsbeheer Nederland. Ook Landschapsbeheer Friesland is één van de beneficianten van de NPL; de grootste goede doelenloterij van Nederland. Landschapsbeheer Friesland ontving een bijdrage van € 187.500, - voor haar eigen werk en projecten, zoals de Natuurwerkdag en de Biologiedagen voor het basisonderwijs. • Leeuwarden als Culturele Hoofdstad van Europa in 2018: LBF heeft van meet af aan meegedacht en gedaan in de aanloop naar de kandidaatstelling (o.a. Dodo-pad in Haskerdijken). Dat Leeuwarden CH2018 nu een feit is, is dan ook uitbundig gevierd. Temeer daar wij met Kening fan ‘e Greide (King of the Meadows) in het uitvoeringsprogramma staan, maar ook omdat op de landschappelijke en ecologische thema’s er kan worden samengewerkt met It Fryske Gea en de Friese Milieu Federatie. Die samenwerking werd in 2014 verder uitgewerkt. Onder de naam ‘Groene Alliantie’ willen It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, Staatsbosbeheer, IVN Noord, Friese Milieu Federatie, Waddenvereniging en Natuurmonumenten zich de komende jaren aan het Lwd2018-programma verbinden. In september 2014 is daarvoor een inspiratie bijeenkomst georganiseerd waarin de GA met de projectleiders van de bidbook projecten nadachten over mogelijke samenwerking. In de pers kreeg dit aandacht, de GA was een initiatief zoals de provincie dat graag wil zien. • Iedere tuinliefhebber heeft gehoord van de negentiende-eeuwse tuinarchitect Lucas Roodbaard, bijna niemand kende zijn opvolger Gerrit Vlaskamp. Maar daar is afgelopen jaar verandering ingekomen. Auteur Aly van der Mark ontdekte dat hij 350 tuinen en parken heeft aangelegd in het noorden van Nederland. De basis voor het project ‘De vergeten tuinen van Gerrit Vlaskamp’ was met deze ontdekking gelegd. De Afûk, Omrop Fryslân, Landschapsbeheer Friesland en het Fries Museum gaven Vlaskamp nu gezamenlijk de aandacht die hij verdient: met een boek, een documentaire én een tentoonstelling. Tijdens de opening van de tentoonstelling in het nieuwe Friese Museum werd ook het boek ‘De vergeten tuinen van Gerrit Vlaskamp’ gepresenteerd. • In mei opende wethouder Piet van Dijk (Gemeente Opsterland) het Rûntsje Ald Djip. Onder een stralende lucht heette Jan Machiela van de Kuier Commissie Nij Beets de aanwezigen hartelijk welkom. Hij blikte terug op de afgelopen jaren van voorbereiding om dit rondje van 11 km (of naar keuze 16 km) te realiseren. Samen met de gemeente Opsterland en Landschaps beheer Friesland heeft de Kuier Commissie de rondwandeling uitgedacht, deels aangelegd, gemarkeerd en is er een schitterend boekje gemaakt met een uitgebreide beschrijving. Het Rûntsje Ald Djip maakt onderdeel uit van het in ontwikkeling zijnde Wandelnetwerk Zuidoost Friesland en gaat daarmee ook aansluiten bij het Wandelnetwerk Fryslân dat de hele provincie gaat omvatten. • De ´Kongsi´ kreeg 2,3 miljoen euro subsidie van het Waddenfonds om het project Kongsi van de Kooi-eend te realiseren. De ‘kongsi’ wordt gevormd door Landschapsbeheer Friesland, Landschapsbeheer Groningen, Landschap Noord-Holland, Vereniging Natuurmonumenten, It Fryske Gea, Het Groninger Landschap, Staats bosbeheer en de Kooikersvereniging. Zij sloegen de handen ineen om de laatste kooien voor het Waddengebied te behouden. • Het project over ruimtelijke kwaliteit Moai Fryslân is in 2013 gehonoreerd. Vanaf de zomer 2013 zijn de opnames gemaakt voor de zesdelige tv-serie. In het voorjaar en in de zomer kon de Friese bevolking het resultaat bekijken op Omrop Fryslân.
29
Jaaroverzicht 2014
Deze coproductie van de Friese Milieu Federatie, Landschapsbeheer Friesland en Omrop Fryslân ging over de ruimtelijke kwaliteit van ons landschap. Als vervolg daarop kon men door middel van een enquête laten weten wat men daar zelf vond van wat er in de omgeving gebouwd, gepland en ingericht wordt. De resultaten uit de enquête werden gepresenteerd aan plannen makers en bestuurders, met als doel ervoor te zorgen dat Friesland de mooiste provincie van Nederland blijft. • Elke terp en wierde in het Waddengebied heeft een eigen geschiedenis en een eigen verhaal. Samen maken die verhalen duidelijk hoe de bewoners van het gebied het landschap door de eeuwen heen hebben gevormd. In nauwe samenwerking met de huidige bewoners gaan Land schapsbeheer Friesland en Groningen, het Terpencentrum en het Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen en Museum Wierdenland die verhalen boven water halen om daarmee vervolgens de zichtbaarheid van de terp- en wierdedorpen te versterken en het unieke landschap beleefbaar te maken. Eind april zegde het Waddenfonds 2,2 miljoen euro subsidie toe om dit project te realiseren. • Op donderdag 8 mei werd in Katlijk een symposium georganiseerd rond het beheer met gesche perde schaapskuddes. Hier werden de resultaten gepresenteerd van een 3-jarig veldonderzoek naar de effecten van gescheperde kuddes op de heidefauna In het ochtendprogramma stond de toekomst van gescheperde kuddes centraal. Onder leiding van gedeputeerde Johannes Kramer kwamen verschillende partijen aan het woord en werd er gediscussieerd over de vraag hoe we gescheperde kuddes in de benen houden. • Afgelopen zomer hard gewerkt aan de vernieuwing van de website van LBF! De oude website bood geen goede mogelijkheden voor interactie met de bewoners van Fryslân. In de vernieuwde website is er een applicatie voor Facebook, YouTube en Twitter. Verder is de site beter leesbaar door gebruik van grotere letters en een andere typografie. De lay-out is ook meteen meegenomen in de upgrading, en oogt eigentijds en fris. Voor het effectief gebruik van sociale media hebben de meeste LBF-medewerkers een training gehad. • Tijdens een feestelijke bijeenkomst op 19 juni in Dalfsen presenteerden Landschapsbeheer Nederland en De12Landschappen hun nieuwe, gezamenlijke organisatie: LandschappenNL. LandschappenNL is de grootste belangenbehartiger voor het Nederlandse landschap. “Door de krachten te bundelen kunnen we ons nog effectiever en efficiënter inzetten voor landschap, natuur, erfgoed en burgers die zich hierbij betrokken voelen”, aldus directeur Hank Bartelink. LandschappenNL is de ondersteunende organisatie voor de aangesloten partners: de provinciale Landschappen en de provinciale organisaties Landschapsbeheer. Deze organisaties vertegenwoor digen ruim 75.000 vrijwilligers, 110.000 hectare beschermde natuur, ruim 800 monumenten en hebben een achterban van bijna 310.000 donateurs. • Op donderdag 27 november gaf gedeputeerde Jannewietske de Vries het startsein voor de uitvoe ring van het project Takomst fan it Boerehiem. Dat gebeurde door het planten van een boom op het erf van de familie Oevering in Idzegea. Het project Takomst fan it Boerehiem is één van de projecten die uitvoering geeft aan de land bouwagenda in Súdwest-Fryslân en de landbouwagenda Foarútbuorkje 2011-2013 van de provincie Fryslân. Samen met de eigenaren is er voor dertig boerenerven een inrichtingsplan gemaakt. Vervolgens is er voor elk bedrijf een werkplan opgesteld, waarmee op donderdag 27 november een start werd gemaakt. De uitvoering moet 30 maart 2015 zijn afgerond. Het project Takomst fan it Boerehiem gaat uit van een bundeling van krachten. Agrarische natuurverenigingen en LTO Noord beschikken over netwerken en draagvlak onder de agrariërs in Súdwest Fryslân. Dit netwerk is door Landschapsbeheer Friesland ingezet om de deelnemers voor het project te werven. • Op vrijdag 21 november hebben kinderen van de groepen 7 en 8 van CBS De Ikker in Blije 3000 bloembolletjes geplant in het kader van het project ‘Romte foar Blije’. Deze aanplant moet zorgen voor een opvallend blauw accent langs de Unemastrjitte en Farrewei, de voormalige slenk die
30
Jaaroverzicht 2014
Blije ooit met de zee verbond. Het project ‘Romte foar Blije’ is in 2013 gestart en is een samen werking tussen Dorpsbelang Blije, Landschapsbeheer Friesland, Wonen Noordwest en de gemeente Ferwerderadiel met ondersteuning van AXON-adviseurs. • Op vrijdag 14 november startten Landschapsbeheer Friesland en agrarische natuurvereniging Elan met de aanleg van een eerste nestwand voor de ijsvogel in Lippenhuizen. De nestwand in Lippenhuizen maakt deel uit van het project Blauwe Flits dat op tien locaties in Zuidoost-Fries land vergelijkbare nestwanden moet opleveren. Doel is om een blijvende plek voor deze mooie vogel te creëren in het agrarisch gebied. Door dit project kan Landschapsbeheer Friesland werken aan extra broedmogelijkheden voor de ijsvogel in Zuidoost-Friesland. • De officiële aftrap van de Natuurwerkdag op zaterdag 1 in Fryslân november werd gedaan door Roel de Jong, namens Water Natuurlijk lid van het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân. Hij deed dat op de startlocatie bij Katlijk, in de buurt van zijn woonplaats Oranjewoud. Op de Natuurwerkdag, die jaarlijks georganiseerd wordt door Landschapsbeheer Friesland, staken een record aantal mensen de handen uit de mouwen om het landschap een opknapbeurt te geven. Zonder de overige projecten en persmomenten tekort te willen doen, waren dit communicatief en lobby-technisch wel de hoogtepunten van 2014. Momenten waarop een groot publiek of selectieve doelgroepen van bestuurders, politici en beslissers door uitnodigingen, bijeenkomsten, actieve participatie in bestuurlijke processen en via de media werden bereikt.
31
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 1a: Bestuurssamenstelling in 2014 Mevr M. Jager Voorzitter De Logten 19 8431 KR Oosterwolde De heer J. Boelen vice-voorzitter Reidlânswei 26 9254 JH Hurdegaryp De heer R Boersma penningmeester Van Osingaweg 84 8744 EX Schettens Mevr. H. Feenstra secretaris Zuiderveldstraat 5 8501 JZ Joure De heer M. Ruys Boerestreek 13 8408 JD Lippenhuizen De heer H. de Kroon Felixwei 44 9051 KC Stiens
32
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 1b: Nevenfuncties bestuursleden en directeur M. Jager (voorzitter): • Lid Raad van Commissarissen Fier Fryslân • Onafhankelijk voorzitter adviescommissie Natura 2000 • Raadslid van EUROPARC Federation • Bestuurslid KNHM • Voorzitter JM Fonds • Vice-voorzitter Raad van Commissarissen Cosis • Voorzitter NVTZ J. Boelen (vice-voorzitter): • Lid Gebiedsontwikkelingscommissie De Centrale As (Namens Landschap en Natuur) • Lid Stuurgroep Nationaal Landschap “Noardlike Fryske Wâlden (namens SBB en LBF) • Deelnemer/promotor project ”Fietsen voor Onderwijs”. • Schaatstrainer van STG De Pinguïns • Docent schoolschaatsen in Leeuwarden • Sinds december 2004 met FPU R. Boersma (penningmeester): • Geen nevenfucties in 2014 H. Feenstra (secretaris): • Lid van de raad van Toezicht van de Fries Milieufederatie, namens de Bomenstichting • Lid van de klankbordgroep van het Netwerk Duurzame Dorpen • Lid van de initiatiefgroep van Transition Town Joure M. Ruys (lid ): • Voorzitter Vereniging boseigenaren Beetsterzwaag H. De Kroon (lid): • Raadslid Leeuwarderadeel • Voorzitter Integrale Gebiedscommissie Ferwerderadeel R. ter Steege (directeur): • Regent van Teyensfundatie, Beetsterzwaag • Lid klankbordgroep CSG Liudger, Drachten • Voorzitter Vocaal Ensemble Leeuwarden
33
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 1c: Doelstelling CBF keur Doelstelling CBF keur Het CBF houdt toezicht op goede doelen in Nederland. Op verzoek van de fondsenwervende instelling of kansspelbegunstigde beoordeelt het CBF het bestuur en beleid van de instelling, hoe ze geld binnenkrijgt, hoe ze het besteedt en hoe ze daar verslag over uitbrengt. Als het goede doel aan de criteria van het CBF voldoet krijgt ze een stempel van goedkeuring: het CBF-Keur (voor grote goede doelen) of het CBF-Certificaat (voor kleine goede doelen). Klachten over goede doelen worden, zover het CBF daartoe over de middelen beschikt, in behandeling genomen. Het CBF streeft naar het in stand houden en versterken van het vertrouwen van het publiek in goededoelenorganisaties. Dat is belangrijk omdat die een cruciale rol vervullen in de maatschappij. Goededoelenorganisaties financieren ontelbare zaken die niet altijd direct in geld zijn uit te drukken, maar die onmisbaar zijn voor het gezond functioneren van onze samenleving. Het CBF vraagt alle gecertificeerde organisaties om een verantwoordingsverklaring af te leggen. Deze treft u hierbij aan: VERANTWOORDINGSVERKLARING Algemeen De directeur en de bestuursleden van Stichting Landschapsbeheer Friesland hebben allen een verklaring ondertekend waarin zij aangeven dat zij het principe van het CBF onderschrijven dat de functie van toezicht houden gescheiden is (en dient te zijn) van de uitvoering van het beleid. Met deze verklaring hebben zij ook onderschreven dat LBF steeds streeft naar de meest effectieve en doelmatige wijze waarop de beschikbare middelen worden besteed. Tevens staat in deze verklaring dat er gestreefd wordt naar optimale informatieverschaffing aan en communicatie met belanghebbenden. En tenslotte hebben alle bovengenoemde personen hun relevante nevenfuncties vermeld en aangegeven dat zij onderling geen van allen familie- en/of vergelijkbare relaties onderhouden en ook geen bestuur- of toezichtfunctie vervullen of in dienst zijn bij een organisatie die statutair of financieel aan LBF verbonden is. 1 Toezicht houden Binnen de instelling dient de functie ‘toezicht houden’ (vaststellen of goedkeuren van plannen, en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk te zijn gescheiden van het ‘besturen’ dan wel van de ‘uitvoering’. • Hoe intern toezicht op bestuurlijke en/of uitvoerende taken is georganiseerd, en hoe daaraan uitvoering wordt gegeven; • Hoe er gewerkt wordt aan een optimale samenstelling van het bestuur en een eventueel toezicht houdend orgaan; • Hoe het functioneren van directie, bestuurders en eventueel toezichthouders wordt geëvalueerd. Het Bestuur van Landschapsbeheer Friesland is een onbezoldigd bestuur en bestaat uit leden die vanuit persoonlijke affiniteit, dikwijls in relatie met hun maatschappelijke positie, een bijdrage willen leveren aan de doelstelling van de stichting. De stichting heeft als doel zich actief in te stellen voor behoud, beheer en ontwikkeling van natuur en landschap in Friesland. Uit de leden is een voorzitter, penningmeester en secretaris benoemd. Stichting Landschapsbeheer Friesland heeft gekozen voor een bestuursmodel waarbij sprake is van toezichthoudend bestuur. Het bestuur heeft zijn directeur volmacht gegeven en gedelegeerd voor een groot aantal taken. Het bestuur is verantwoordelijk voor het beleid en de beleidsontwikkeling. Dit betekent dat het bestuur de hoofdlijnen van het beleid bepaalt en het meerjaren(beleids)plan, de begroting, jaarrekening en het jaarverslag vaststelt. Het bestuur ziet erop toe dat de afgesproken inhoudelijke doelen worden gerealiseerd binnen de vastgestelde financiële kaders. Het vastgestelde beleid wordt op hoofdlijnen voorbereid door de directeur
34
Jaaroverzicht 2014
gezamenlijk met het bestuur. In de rol van werkgever zorgt het bestuur ervoor, samen met de directeur van Landschapsbeheer Friesland, dat Landschapsbeheer Friesland op correcte wijze haar werk doet. In overeenstemming met het directiestatuut is de directeur belast met de dagelijkse leiding van de organisatie. Zij is belast met de voorbereiding van de vergaderingen van het bestuur en met de inhoudelijke voorbereiding van de op de agenda voorkomende onderwerpen. Daarnaast is de directeur verantwoordelijk voor het uitvoeren van bestuursbesluiten en geformuleerd beleid. Bovengenoemde werkwijze is vastgesteld in het Directiestatuut zoals vastgelegd in de vergadering van het Bestuur van 23 september 2008. 2 Optimale besteding van middelen De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling • Het benoemen van richtinggevende doelstellingen op relevante gebieden en niveaus; • Het monitoren en evalueren van de uitvoering van activiteiten en interne processen; • Het in werking stellen van aanpassingen naar aanleiding van de evaluaties. Landschapsbeheer Friesland stelt, op basis van het meerjarenplan, jaarlijks een jaarplan en een activiteitenplan op. In dit plan zijn de projecten voor het komende jaar opgenomen. Binnen de projecten wordt voortdurend gezocht naar mogelijkheden met minder middelen meer resultaat te behalen (effectiviteit en efficiency). Landschapsbeheer Friesland is een zgn. projectenorganisatie. Voor de basistaken zijn afspraken gemaakt met de provincie. Nagenoeg voor alle overige projecten wordt subsidie aangevraagd. De monitoring en evaluaties vinden voor alle projecten conform de subsidievoorwaarden plaats. Waar zich mogelijkheden voordoen om projectactiviteiten te combineren, worden deze kansen benut. 3 Omgang met belanghebbenden De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbende, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten • Wie de belanghebbenden van de organisatie zijn; • De inhoud en kwaliteit van de aan belanghebbenden te verstrekken informatie; • De wijze waarop de informatie wordt verstrekt; • De inrichting van de communicatie, zodat de informatie relevant, eenduidig en toegankelijk is voor belanghebbenden; • De manier waarop de instelling omgaat met de ideeën, opmerkingen wensen en klachten van belanghebbenden. Belanghebbenden (vrijwilligers, bedrijven en agrariërs), subsidieverleners en opdrachtgevers krijgen tussentijdse en eind-projectrapportages m.b.t. voortgang en resultaten (inhoudelijk en financieel). Waar zich kansen voordoen wordt de media actief ingezet bij de promotie van doelstellingen en/of specifieke projecten. Bij sommige projecten wordt middels bebording informatie gegeven over het project en de financiers. Tevens worden speciale projectgerichte informatie-bijeenkomsten gehouden. Tijdens de projectperiode worden de ideeën, opmerkingen van belanghebbenden verzameld en voor zover toepasbaar meegenomen in de uitvoering van het lopende c.q. toekomstige project. LBF heeft een klachtenprocedure, waarvan in 2012 geen gebruik is gemaakt.
35
Bijlage 1d: Intentieverklaring Samenwerking
Jaaroverzicht 2014
Intentieverklaring samenwerking ----------------------------------------------------------------
Landschapsbeheer Friesland
Winst voor ons landschap Commissieweg 15
info@landschapsbeheerf
T (0512) 38 38 00
KvK Leeuwarden 4100194
9244 GB Beetsterzwaag F (0512) 38 14 57
It Fryske Gea en Landschapsbeheer Friesland
www.landschapsbeheerf Banknr. 38.90.67.474
IBAN: NL36 Rabo 0389 06 BIC: RABONL2U
Intentie
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De besturen van de provinciale vereniging voor natuurbescherming It Fryske Gea en van de Stichting Landschapsbeheer Friesland hebben de intentie om te komen tot een intensieve, niet vrijblijvende vorm van samenwerking. Op deze wijze kan, onder andere door bundeling van expertise, meerwaarde worden bereikt voor de landschappelijke kwaliteit van Fryslân in de meest brede zin, op een zo duurzame, doeltreffende en efficiënt mogelijke wijze.
Overwegingen
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------• Natuur en landschap vormen voor beide organisaties een onlosmakelijk geheel. • Veel mensen maken geen onderscheid tussen natuur en landschap: men beleeft het groen, de ruimte, de stilte, geniet van de mogelijkheden om er te verblijven en in te recreëren. • Door bundeling van krachten is het voor de twee organisaties een logische stap om ook in operationele zin samenwerking te zoeken en daarmee voor de samenleving beter herkenbaar te zijn. • Beide organisaties staan voor de kwaliteit van natuur en landschap. Beide richten zich op natuurgebieden, op groene en blauwe elementen in het landschap, op het landschap als geheel, inclusief cultureel erfgoed (rood en groen). Bovendien richten beide organisaties zich daarbij in het bijzonder op de participatie van bewoners en gebruikers van dat landschap. • Beide organisaties achten het van belang natuur en landschap op de politieke agenda te zetten en te houden. • De twee organisaties willen gezamenlijk het gezicht en de belangenbehartiger van het Friese landschap zijn en richten zich daarbij op een groot draagvlak onder de Friese bevolking. Landschapsbeheer Friesland maakt deel uit van een samen-
werkingsverband van twaalf provinciale organisaties: Op basis van bovenstaande overwegingen is het van belang te onderzoeken op welke wijze de samenwerking van Landschapsbeheer Nederland. Zij streven naar behoud, beheer en ontwikkeling van een ecologisch cultuurlandschap met beide organisaties vorm kan krijgen. Een uiteindelijk samengaan wordt niet uitgesloten. een streekeigen karakter.
Constateringen
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Beide organisaties constateren dat: • landschap een kernkwaliteit van Fryslân is, maar dat er geen eenduidige hoeder van dat landschap is; • It Fryske Gea en Landschapsbeheer Friesland beide bescherming en ontwikkeling van landschap als statutair doel hebben opgenomen, maar op verschillende wijze werken en georganiseerd zijn; • It Fryske Gea en Landschapsbeheer Friesland tot nu toe vooral aanvullend op elkaar werken.
36
Jaaroverzicht 2014
Meerwaarde
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De gezamenlijke visie van beide organisaties is dat samenwerking een meerwaarde oplevert voor natuur en landschap in de provincie Fryslân. Die meerwaarde kan tot uiting komen doordat: • beide organisaties aan diverse actuele thema’s op een integrale en gebiedsgerichte wijze uitwerking kunnen gaan geven door elkaars kwaliteiten te benutten; • beide organisaties vanuit één en dezelfde visie aan de Friese natuur en het landschap willen gaan werken; • de herkenbaarheid wordt vergroot door samen één loket te vormen voor de vrijwilligersactiviteiten in natuur en landschap; • publieksgerichte samenwerking eveneens de herkenbaarheid vergroot en daarmee de zo essentiële betrokkenheid en een groter draagvlak van burgers stimuleert voor onze doelen in natuur en landschap; • samenwerking tot voordelen in de bedrijfsvoering kan leiden. Beide organisaties kunnen elkaar versterken op: • kennis en ervaring op het gebied van bescherming, beheer en onderhoud, en ontwikkeling van natuur en landschap; • projectontwikkeling en projectmatig werken; • participatie van burgers en maatschappelijke partijen; • educatie; • verbinden van agrarisch en particulier natuur- en landschapsbeheer aan terreinbeheer; • inzet en mobilisatie van vrijwilligers; • werven van externe middelen; • beleidsmatige advisering.
Doelstelling
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Doelstelling van de samenwerking is om de slagvaardigheid inzake de ontwikkeling, de bescherming en het beheer van het Friese cultuur- en natuurlandschap te vergroten, en daarmee een belangrijke bijdrage te leveren aan de kernkwaliteit van Fryslân. Daarbij is het van groot belang de gebruiker van natuur en landschap daarbij zoveel mogelijk te betrekken (bewoner, gebruiker, vrijwilliger). Fryslân is verkozen tot landschappelijk de mooiste provincie van Nederland. Beide organisaties dragen bij om dat zo te houden. Bovendien willen ze er aan werken dat inwoners van Fryslân trots zijn op hun cultuur- en natuurlandschap en zich daaraan op één of andere manier verbinden. Tevens wordt gestreefd naar bedrijfseconomische voordelen. Om vanuit de verschillende kwaliteiten gezamenlijk te werken aan deze doelstelling, is het van belang om daarop een gemeenschappelijke visie te hebben, met aandacht voor: • Cultuurwaarde • Natuurwaarde • Belevingswaarde • Productiewaarde De gemeenschappelijke visie en het provinciale beleid moeten op elkaar afgestemd worden. Vanuit deze gemeenschappelijke visie op natuur en landschap kunnen de verschillende thema’s worden opgepakt en inhoud worden gegeven. De rollen die de gezamenlijke organisaties voor natuur en landschap van Fryslân hebben, zijn: • Adviseur; • Organisator; • Stimulator; • Hoeder; • Gastheer; • Uitvoerder.
37
Jaaroverzicht 2014
Tijdpad en vorm
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het vormgeven van de samenwerking moet een zorgvuldig proces zijn, waarin aandacht is voor ieders doelstelling, (rechtspositionele en financiële) positie, bedrijfsstructuur en bedrijfscultuur. Een aantal samenwerkingsscenario’s moet ontwikkeld worden waarin kansen en risico’s benoemd zijn. Daarvoor moet een aantal stappen doorlopen worden: • Formele vastlegging van de intentie; • Communicatie met Provincie Fryslân over deze intentie; • Informeren collega-organisaties; • Uitwerken van een gezamenlijke visie op landschap; • Verkenning van de mogelijke vormen van de samenwerking en het in beeld brengen van de voor- en nadelen daarvan; • Bestuurlijke afweging op hoofdlijnen en de keuze van de meest geschikte vorm; • Stappenplan voor de implementatie van de samenwerking; • Uitvoeringsfase.
Stuurgroep
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Er wordt een stuurgroep benoemd uit de besturen van beide partijen. De stuurgroep heeft als taak het proces om te komen tot samenwerking aan te sturen.
Projectgroep
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Met ingang van heden wordt een projectgroep benoemd met als taak een aantal samenwerkingsscenario’s voor te bereiden. De plannen van de projectgroep worden voorgelegd aan de stuurgroep. Zij moet de plannen beoordelen. De besturen worden op de hoogte gehouden van de voortgang van de werkzaamheden door de stuurgroep. Uiterlijk in december 2013 wordt de onderzoeksfase afgesloten en wordt een rapportage ter besluitvorming voorgelegd aan beide besturen.
Ondertekening
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Olterterp, 22 maart 2013
Landschapsbeheer Friesland
Winst voor ons landschap
Vereniging It Fryske Gea
Stichting Landschapsbeheer Friesland Commissieweg 15
[email protected]
Mr. A. van der Meer (voorzitter)
T (0512) 38 38 00 Ir. L.J. Zwierstra (voorzitter) F (0512) 38 14 57
9244 GB Beetsterzwaag
H.G. Buith (secretaris)
www.landschapsbeheerfriesland.nl KvK Leeuwarden 41001941 Banknr. 38.90.67.474
IBAN: NL36 Rabo 0389 0674 74 BIC: RABONL2U
H. K. Feenstra (secretaris)
38
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 1e: Exploitatiebegroting 2015 Landschapsbeheer Friesland Inkomsten Produkttaken
Exploitatie 2013
Provinsje Fryslan
Begroting 2014
Begroting 2015
€
632.974
€
236.000
€
240.720
€
-
€
164.023
€
160.340
Projecten
€
1.280.082
€
1.764.323
€
3.024.668
Samenwerkingsactiviteiten LBN Overige projectbijdragen Compensatie afschaffing btw-plicht
€ € €
65.386 23.386 -
€ € €
55.000 11.000 -
€ € €
55.000 4.000 20.000
Saldo
€ €
17.206 2.019.034
€
2.230.346
€
3.504.728
Structurele bijdrage tbv producttaken Tijdelijke middelen: Bijdrage tbv verander- en frictiekosten
Overige projectbijdragen
Totaal: +pm Uitgaven Projectbureau en bedrijfsbureau 1a Salarissen inclusief sociale lasten Dotatie continuiteitsreserve 1b Overige personeelskosten - Forenzenvergoeding Vergoedingen CAO Bos en Natuur - Arbodienst - Personeelsactiviteiten - Overig - Personeelsverzekeringen 2 Huisvesting - Huur kantoor en werkplaats incl. energie Schoonmaakkosten - Klein onderhoud 3 Verzekeringen - WA-bedrijf/SV-bestuurders - Aansprakelijkheid bestuur - Aanvullende Cascoverzekering - Verzekeringen tbv kantoorinventaris Verzekeringen tbv de werkplaats 4 Apparaatskosten - Burokosten - Kosten accountant - Vakkennisbeheer - Reis- en verblijfkosten personeel (staf) - Werkplaatsbeheer en machinepark - Overige organisatiekosten 5 Bestuurskosten - Reiskosten - Vacatievergoedingen 6 Communicatie/PR/Marketing - Uitvoering communicatieplan 7 Investering samenwerkingsactiviteiten LBN 8 Rentelast In verband met leningen liquiditeitspositie
Uitvoeringskosten Projecten
Uitvoeringskosten ondersteuning vrijwilligers Frictiekosten en transitiekosten
Frictiekosten Totaal
Exploitatie 2013 €
997.145
€ € € € € € €
Begroting 2014
Begroting 2015
€ €
750.862 -
€ €
819.205 -
22.072 530 2.795 935 6.074 36.894 69.300
€ € € € € € €
18.000 576 2.322 300 21.674 42.872
€ € € € € € €
18.000 600 2.881 968 363 32.476 55.287
€ € € €
75.272 6.666 1.519 83.457
€ € € €
39.000 9.000 8.000 56.000
€ € € €
50.989 8.470 242 59.701
€
2.965
€ € € €
550 1.320 996 5.831
€ € € € € €
1.732 1.032 884 1.184 1.656 6.488
€ € € € € €
2.500 650 550 1.320 1.000 6.020
€ € € € € € € €
68.895 21.713 5.455 27.962 8.267 19.727 152.019 3.581
€ € € € € € € €
28.970 15.000 4.500 16.400 12.548 5.670 83.088 3.300
€ € € € € € € €
35.090 18.150 5.445 21.635 17.899 9.743 107.962 3.300
€ €
23.974 77.028
€ €
15.000 55.000
€ €
18.150 55.000
€
-2.550
€
1.000
€
1.000
€ €
601.180 8.069
€ €
1.020.435 8.300
€ €
2.209.140 9.623
- €
164.023
€ €
160.340 3.504.728
39
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 1f: Toelichting lastenverdeling 2014
Personeelskosten kantoor (4) Overige personeelskosten (4) Huisvesting Verzekeringen Apparaatskosten Bestuurskosten Communicatie Bureau- en organisatiekosten Af: organisatiekosten bovenstaande rubrieken ten laste van projecten Basisactiviteiten vrijwilligerswerk Rentelast Projecten
Totaal uitvoeringskosten
Activiteiten in het kader v.d. doelstelling (3)
Werving baten (2)
Beheer en administratie (3)
€ 82.213 € 55.033 € 42.167 € 6.267 € 100.673 € 2.369 € 8.821 € 51.077 € 348.621 € -159.366
€ € € € € € € € € €
-
€ 6.314 € 4.227 € 3.238 € 481 € 7.732 € 182 € 677 € 3.923 € 26.774 € -12.239
€ € €
189.255 8.477 -659
€ € €
-
€ € €
14.535 651 -51
€ €
1.473.941 1.671.015
€ €
-
€ €
113.198 141.172
Gem. aantal personeelsleden (1) in dienst van Landschapsbeheer Friesland
Totaal 2014
Begroot 2014
€ € € € € € € € € €
88.527 59.260 45.406 6.748 108.405 2.551 9.498 55.000 375.395 -171.605
€ € € € € € € € € €
167.696 53.195 62.200 4.272 83.088 3.300 15.000 55.000 443.751 -156.216
€ € € € € €
203.790 9.129 -710 180.000 1.587.139 1.979.348
€ € € € € €
287.535 8.300 1.000 164.023 1.764.323 2.225.181
14,0
14,0
Totaal 2013 € € € € € € € € € €
441.183 69.300 83.458 5.831 152.019 3.581 23.974 77.028 856.374 -151.860
€ € €
704.514 8.069 -2.550
€ €
1.280.082 1.990.116 15,0
Het bestuur verricht haar werkzaamheden onbezoldigd. Er worden geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders en toezichthouders. (1) (2) (3) (4)
Uitgedrukt in fulltime arbeidsplaatsen. Landschapsbeheer Friesland is geen fondsenwervende organisatie. De kosten kunnen hier derhalve niet aan toegerekend worden. De vermelde bedragen uitvoeringskosten naar doelstelling zijn exclusief de kosten voor beheer en administratie. Zie toelichting in Verschillenanalyse en bestemming resultaat. De toerekening van de kosten beheer & administratie is gebaseerd op de loonkosten van ondersteunend personeel +20% overhead. Specificatie van de personeelskosten in lonen en salarissen, sociale lasten, pensioenlasten en overige personeelskosten wordt gegeven op blz. 18 en 20 van deze jaarrekening.
40
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 2: Directiestatuut Landschapsbeheer Friesland Het doel van het directiestatuut is het vastleggen van de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de directeur van Landschapsbeheer Friesland in relatie tot het bestuur.
Taak / rollen
1 De directeur is belast met de dagelijkse leiding van de organisatie. 2 De directeur is belast met de voorbereiding van vergaderingen van het bestuur en met de inhoudelijke voorbereiding van de op de agenda voorkomende onderwerpen. 3 De directeur is verantwoordelijk voor het uitvoeren van bestuursbesluiten en geformuleerd beleid. 4 De directeur neemt deel aan bestuursvergaderingen om het bestuur te informeren en te adviseren, behoudens in situaties die betrekking hebben op de persoonlijke situatie van de directeur zelf. 5 Het Bestuur stelt beleidsbepalende documenten vast ( beleidsplan en jaarplannen, financieel (jaarbegroting en jaarrekening), positionering Landschapsbeheer Friesland in de Provincie, strategische samenwerking, externe communicatie, PR en Marketing, personeelsbeleid) en toetst de uitvoering op hoofdlijnen, tenzij anders is aangegeven of wordt afgesproken. 6 Het Bestuur geeft de uitvoering van het vastgestelde beleid in handen van de directeur. 7 Het bestuur delegeert zaken uitsluitend aan de directeur en namens de werkorganisatie rapporteert de directeur aan het bestuur, tenzij nadrukkelijk anders overeengekomen. 8 Overige verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de directeur zijn omschreven in het functie- en competentieprofiel “Directeur Landschapsbeheer Friesland”. De directeur is bevoegd om taken door te mandateren aan medewerkers van de werkorganisatie.
Benoeming, schorsing en ontslag van de directeur
1 Het Bestuur is bevoegd tot het benoemen, schorsen en ontslaan van de directeur. 2 De voorzitter van het Bestuur voert eenmaal per jaar een functioneringsgesprek met de directeur.
Bezoldiging
De bezoldiging van de directeur is bepaald conform de CAO Bos en Natuur, Ondernemingsdeel De Landschappen. Schaal 11 is van toepassing op de directeursfunctie.
Nevenfuncties
De aanvaarding van nevenfuncties door de directeur behoeft goedkeuring door het bestuur.
Personeel
1 Bij mandaat van het Bestuur geeft de directeur invulling aan het werkgeverschap van de organisatie, passend binnen de CAO Bos en Natuur / Ondernemingsdeel Landschappen, het vastgestelde personeelsbeleid en het vastgestelde formatieplan. 2 Bij mandaat van het Bestuur benoemt de directeur alle overige personeelsleden en verleent hen ontslag op verzoek. 3 Het verlenen van gedwongen ontslag is voorbehouden aan het Bestuur, op aandragen van de directeur. 4 Wijzigingen in organisatiestructuur, personeelsbeleid en arbeidsvoorwaarden, worden vastgesteld door het Bestuur, op advies van de directeur.
Rapportages en jaarstukken
1 De directeur is verantwoordelijk voor het opstellen van de meerjarige beleidsvisie en het jaarlijkse werkplan. 2 De meerjarige beleidsvisie en het jaarlijkse werkplan worden door de directeur ter vaststelling aangeboden aan het Bestuur.
41
Jaaroverzicht 2014
3 De directeur informeert het Bestuur over de voortgang van bestuursbesluiten, relevante inhoudelijke ontwikkelingen en de financiële stand van zaken, opdat het Bestuur haar taak kan vervullen. 4 De directeur is verantwoordelijk voor het opstellen van de jaarrekening, jaarverslag. 5 Jaarrekening, jaarverslag worden door de directeur voorgelegd aan Bestuur ter vaststelling.
Externe vertegenwoordiging
1 In beginsel vertegenwoordigt de directeur Landschapsbeheer Friesland in externe relevante netwerken. 2 Bij extern overleg op bestuurlijk niveau en met een politiek-strategisch karakter vindt vertegenwoordiging plaats in nauw overleg tussen de directeur en de voorzitter van het Bestuur. De directeur en de voorzitter rapporteren aan het Bestuur over de uitkomsten van extern overleg op bestuurlijk niveau en met een politiek-strategisch karakter. 3 Het algemene woordvoerderschap berust bij de directeur; bij bestuurlijke aangelegenheden berust het woordvoerderschap bij de voorzitter van het Dagelijks Bestuur.
Tekeningsbevoegdheid
1 Uitgaande correspondentie die past binnen de vastgestelde beleidsvisie en/of het werkplan / projectenplan wordt ondertekend door de directeur. 2 Overige correspondentie en die correspondentie waarbij het Bestuur uitdrukkelijk daartoe besluit, wordt ondertekend door de voorzitter van het Bestuur.
Financiën
1 De directeur is bevoegd tot het aangaan van verplichtingen en het doen van betalingen voor zover deze vallen binnen de vastgestelde begroting en/of het vastgestelde werkplan / projecten plan. 2 Bij het aangaan van verplichtingen en het doen van betalingen die tot tien procent uitstijgen boven de bedragen genoemd in de vastgestelde begroting en/of het vastgestelde werkplan / projectenplan, informeert de directeur achteraf de penningmeester. 3 Bij het aangaan van verplichtingen en het doen van betalingen die meer dan tien procent uit stijgen boven de bedragen genoemd in de vastgestelde begroting en/of het vastgestelde werkplan / projectenplan, pleegt de directeur vooraf overleg met de penningmeester. 4 De directeur is bevoegd tot het doen van investeringen binnen het vastgestelde investerings programma.
Juridische procedures
1 Het vertegenwoordigen van Landschapsbeheer Nederland in juridische procedures is primair een verantwoordelijkheid van het Bestuur. 2 Het Bestuur kan de directeur mandateren tot het vertegenwoordigen van Landschapsbeheer Friesland in juridische procedures.
Vaststelling en wijzigingen
1 Het directiestatuut is vastgesteld in de vergadering van het Bestuur van Landschapsbeheer Friesland 25 maart 2008, en herzien op 28 maart 2012. 2 Wijzigingen in het directiestatuut vinden slechts plaats nadat hierover overleg is tussen Bestuur en de directeur.
42
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 3: Overzicht personeel in dienst 2014 Overzicht personeel in dienst 2014
aantal fte 31.12.2013
aantal fte 01.01.2014
aantal fte 31.12.2014
waarvan tijdelijk 0,4
directie en staffuncties
3,16
2,96
2,1
secretariaat / administratie
1,6
1,6
1,2
senior projectleiders
3
3
3
project leiders / project medewerkers
5,37
4,77
5,12
1
faciliteren vrijwilligerswerk en werkplaatsbeheer
1,21
1,01
1,21
1
totaal full time arbeidsplaatsen
14,34
13,34
12,63
2,4
extern ingehuurd
0,8
0,8
0,8
eindtotaal fte’s
15,14
14,14
13,43
aantal personen
19
18
16
43
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 4: Tabellen Tabel 1: Kwantitatieve gegevens uitvoering per elementsoort Tabel 2a: Overzicht werkdagen zaterdag- en vakantievrijwilligers Tabel 2b: Overzicht werkdagen vaste vrijwilligers op doordeweekse dagen Tabel 2c: Overzicht werkdagen scholieren op doordeweekse dagen Tabel 3: Totaal van gewerkte uren vrijwilligers en scholieren Tabel 4 : Overzicht activiteiten en werkzaamheden vrijwilligers en scholen
44
7
stuks
mtrs
stuks
stuks
stuks
stuks
stuks
stuks
stuks
km
Lanen/ bomenrijen
hagen
solitaire bomen
buitenplaatsen
hoogstamboomgaarden
kerk en kerkhofbeplantingen eendenkooien
pingoruines/dobben
kleine wateren/ drinkpoelen soortbeheer & bescherming
recreatief medegebruik
3
1
74 (144)
1 18
754
6
7
64st. (328 bomen)
3
692
3696
6
84
1
8 0 1000
3
2
9
6
3
4
26
5
1
3
6
81
6
64
3
710
4450
1
6
39
1287
11
13015
43918
7
Advisering particulieren
*GLB-pilot: eerste getal is de lengte singel of houtwal of het aantal dobben met een in 2013/2014 uit te voeren kwaliteitsimpuls. Getal tussen haakjes is de totale geïnventariseerde lengte of aantal dobben binnen GLB-pilot. Dubbele singels en houtwallen zijn dubbelzijdig geïnventariseerd. *Landschapsfonds: alleen elementen die in het afgelopen seizoen uitgevoerd zijn.
Totaal aantal adviezen:
0
stuks
1000
0
stuks
landschappelijke beplantingen klimaatbosjes
3
0
stuks
dorpsbeplantingen
39
stuks
120
erfbeplantingen
1167
1046
355
26618
ha.
3091
1951
892
bosjes
11 (86419 m2)
17756 (188450) 32734
22749 (218463) 2977
stuks
Totaal
natuurterreintjes
Vrijwilligers
mtrs
VALD Landschaps- WandelEls op fonds Oranje- routes ‘t Hiem woud-Katlijk*
mtrs
Gebiedsontwikkeling De Centrale As
houtsingels
Erven GLB Pliot Noardlike Fryske Walden*
elzensingels
DYG
mtrs
Dobben Oranjewoud
hout- en dykswallen
Heideherstel fase 2
Eenheid
Type projecten/ Landschapselementen
Tabel 1: Kwantitatieve gegevens uitvoering per elementsoort Jaaroverzicht 2014
45
Jaaroverzicht 2014
Tabel 2a: Overzicht werkdagen zaterdag en vakantievrijwilligers Jaar
Tabel 2b: Totaal aantal werkdagen door vaste vrijwilligers op doordeweekse dagen
Totaal aantal vrijwilligers 1054
Jaar
2009
Totaal aantal werkdagen 103
2008
Totaal aantal werkdagen 176
Totaal aantal vrijwilligers 46
2010
105
2011
98
1109
2009
145
42
1115
2010
136
37
2012
152
1356
2011
138
39
2013
126
1218
2012
142
37
2014
143
1616
2013
121
35
2014
167
37
Tabel 2c: Overzicht werkdagen scholieren (basis- en voortgezet onderwijs ) op doordeweekse dagen Jaar
Tabel 3: Totaal van gewerkte uren vrijwilligers en scholieren
2008
Totaal aantal werkdagen 56
Totaal aantal scholieren 1699
Gewerkte uren door vrijwilligers en scholieren Jaar Aantal
2009
92
2026
2008
23.824
2009
23.577
2010
103
1722
2010
23.755
2011
99
2180
2011
24.251
2012
67
1366
2012
23.854
2013
64
1979
2014
49
1255
2013
29.434
2014
27.789
Tabel 4: Overzicht activiteiten en werkzaamheden vrijwilligers en scholen Doordeweekse werkdagen groep werkterrein
werkzaamheden
aantal werkdagen
aantal betrokkenen
Vrijwilligersgroep De Stellingwerven
Diverse natuurterreintjes Stellingwerven
Divers werk w.o. onderh. bos, heide, projecten adder, ringslang
37
6
Vrijwilligersgroep LBF/ SBB Heerenveen e.o.**
Diverse terreinen in Heerenveen
Divers werk w.o. onderhoud heide en hakhoutbos
36
4
Vrijwilligersgroep Opsterland woensdag
Diverse natuurterreintjes Opsterland
Prunus bestrijding 10 en heideonderhoud
4
Vrijwilligersgroep Smallingerland en Opsterland donderdag
Diverse natuurterreintjes Smallingerland en Opsterland
Divers werk w.o. onderh. bos, heide, projecten adder, ringslang
39
6
Vrijwilligersgroep LBF/ IFG, Leeuwarden e.o.*
Buismans eendenkooi, Gytsjerk
Onderhoud kooibos vlechten rietschermen
20
8
Vrijwilligersgroep LBF/ IFG, Anjum e.o.*
Eendenkooien Anjumer Kolken
Onderhoud kooibos vlechten rietschermen
15
4
Talant, zorgboerderij Oosterwolde
Heide Puntersbosje
Onderhoud heide
10
5
Totaal
167
37
* Werkgroep Landschapsbeheer Friesland i.s.m. It Fryske Gea ** Werkgroep Landschapsbeheer Friesland i.s.m. Staatsbosbeheer 46
Jaaroverzicht 2014
Diverse werkgroepen Diverse werkgroepen groep
werkterrein
werkzaamheden
aantal werkdagen
aantal betrokkenen
WNL Leeuwarden e.o.
terreinen SBB, Schier, Leeuwarder bos
Verwijderen opslag kwetsbaar terrein, knotten wilgen
7
8
IVN-afd. Heerenveen samen met WARF
Bos en heide zuidoost
Bosonderhoud en heidebeheer
3
8
Lions Heerenveen
Heideterrein Oudehorne
Heidebeheer, opslag verwijderen
1
12
Kiwani’s Leeuwarden
Puntersbosje Elsloo
Bosonderhoud en heidebeheer i.s.m. IVN-werkdagen
1
10
Tuin der mogelijkheid
Park Haulerwijk
Divers onderhoud
1
8
Werkdagen divers IFG
Alde Feanen
Beheer rietland
1
20
Ver. Natuur en Milieu Ureterp
Merskenheide
Onderhoud heide
5
5
1
25
Onderhoud heide
2
15
Kerkenpad Beetsterzwaag Landgoederen Beetsterzwaag
Aanleg / onderhoud kerkenpad
10
8
Scouting Burmania
Divers onderhoud
1
110
Route aanleg
4
12
Bosonderhoud
1
20
Weekendwerkgroepen
Jeugdvogelwachtdag Kollum Werkdagen divers SBB, o.a. vogelwacht
Mountainbikegroep Kensoor
Zuidoost Friesland
Landgoederen Beetsterzwaag Landgoederen Beetsterzwaag Dodobos Hakerdijken
Vakantie- / Landgoedkampen SIW-kamp
Omgeving Twijzel
Onderhoud hooilandjes
10
30
Vobula landgoedkamp
Vegelinbossen St. Nicolaasga
Onderhoud landgoed divers, heide en lanen
10
10
Alpherveld
Biotoop ringslang
2
36
Ottema-Wiersmareservaat
Vergrote areaal blauwgrasland
1
80
Groencommissies Dongeradeel
Tiental dorpen in de gemeente
Bosonderhoud, w.o. afzetten randen, dunnen, planten
5
10
Groencommissie Metslawier Blije
Bossen rondom Metslawier Dorp en omgeving
Bosonderhoud
3
25
Aanplant groen
5
30
Tjalleberd
Dorp en omgeving
Aanplant groen
2
25
Bedrijvenwerkdagen AEGON Veiligheidsregio Fryslân Groencommissies
Nieuwehorne
Dorp en omgeving
Aanplant groen
1
30
Ysbrechtum
Dorp en omgeving
Aanplant groen
2
30
Langelille, Nijetrijne
Dorp en omgeving
Aanplant groen
1
50
Beetsterzwaag
Praktijksnoei Lippenhuizen
1
25
Cursus Easterein
Praktijksnoei Easterein
1
25
Totaal
82
687
Cursuspraktijkdagen Cursus vruchtbomen
47
Jaaroverzicht 2014
Natuurwerkdag 2014 Natuurwerkdag 2013 locatie
werkzaamheden
aantal betrokkenen
Heempark Heeg
Divers onderhoud
20
Alde Feanen, Eernewoude
Rietlandbeheer
25
Houtwiel Broeksterwoude
Rietlandbeheer
100
Doarpsbos Hantumhuzen
Bosbeheer
20
Oude Kooi Lang
Onderhoud eendekooi
25
Terschelling Kooibosje Hee
Onderhoud elzensingels
50
Ketlykerheide, Katlijk
Heidebeheer
150
Landgoed Harinxma
Herstel kerkenpad
20
Offingawier Groene Dijk Sneekermeer
Verwijderen opslag
100
Drents Friese Wold
Bosbeheer
100
Dorpstuin Hurdegaryp
Beheer en aanleg dorpstuin
15
Nannewiid Douwepolle
Onderhoud moerasgebied
25
Tuin der Mogelijkheid Haulerwijk
Divers onderhoudswerk
25
Leerschool permacultuurtuin
Divers onderhoudswerk
35
Fogelsanghstate
Bosbeheer, padenonderhoud
10
Blesdijkerheide
Heidebeheer
15
Totaal
735
De Hoogstambrigade De Hoogstambrigade regio
werkzaamheden
aantal werkdagen
aantal betrokkenen
Noordwest
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
3
5
Midden
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
19
4
Noordoost
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
19
5
Zuidoost
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
9
6
Zuidwest
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
8
6
Zuid
Snoeien vruchtbomen bij particulieren
8
4
Stolwijk
Startdag snoeiseizoen
1
45
Schatzenburg
Snoeien vruchtbomen landgoed
2
15
Totaal 69
89
48
Jaaroverzicht 2014
Schoolwerkdagen Schoolwerkdagen organisatie
werkterrein
werkzaamheden
aantal werkdagen
aantal leerlingen
Vlietster Bos Witmarsum, Makkumerwaard
Dunnen dorpsbos, onderhoud rietveld
12
300
Douw Pôle, De Twigen
Bosonderhoud, onderhoud gagelveld, hooiwerk
NME Naturij Smallinger- Bos en Heide Opsterland, Bosonderhoud, verwijde- 13 land en Opsterland de Sanding ren opslag en heide
306
Biologiedagen NME Mar en Klif Súdwest-Fryslân en Friese Meren
Noordelijke Friese Wouden Educatieproject Heerenveen
Overtuin Oranjewoud
NME De Klyster (Dantumadeel, Kollumerland)
Alde Feanen, Botniahiem, Houtwiel Dorp en omgeving
2
64
Onderhoud rietland, elzenzingels
12
275
Planten bomen
2
50
Boomfeestdagen Boomfeestdag Blije Boomfeestdag Tjalleberd
Dorp en omgeving
Planten bomen
1
20
Boomfeestdag Ysbrechtum Boomfeestdag Koepelbos
Dorp en omgeving
Planten bomen
1
25
Koepelbos Oldeberkoop
Planten bomen
1
35
Dantumadeel, Damwoude e.o.
Planten bomen
1
35
De Sanding
Knotten wilgen
1
14
Boomfeestdag NFW Maatschappelijke stages ROC Drachten Piter Jelles, Leeuwarden
Leeuwarder Bos
Onderhoud bos
1
42
OSG Zevenwolden
Katlijker Heide
Onderhoud heide
1
70
Op Natuurwerkdag
Divers
Divers
1
19
Totaal
49
1255
49
Jaaroverzicht 2014
Bijlage 5: Lijst van afkortingen ANV - Agrarische Natuurvereniging AMvB - Algemene Maatregel van Bestuur AOC - Agrarisch Onderwijs Centrum BenN - BoerenNatuur BFVW - Bond van Friese Vogelbeschermings Wachten BNO - Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers CA - Centrale As CLM - Centrum voor Landbouw en Milieu CVL - Coördinatiepunt Vrijwillig Landschapsbeheer DLG - Dienst Landelijk Gebied DLV - De Landbouw Voorlichting DYG - Doarpen yn ‘t Grien EHS - Ecologische Hoofd Structuur EVZ - Ecologische Verbindingszones Zuidoost Friesland FMF - Friese Milieu Federatie FTE - Full Time Equivalent FYLG - Frysk Investearingsbutzjet Lânlik Gebiet GGZ - Geestelijke Gezondheidszorg (Beschermde Woonvorm Drachten) GIS - Geografisch Informatie Systeem GLB - Gemeenschappelijk landbouwbeleid IAHL - Internationale Agrarische Hogeschool Larenstein ICES - Interdepartementale Commissie Economische Structuur versterking IFG - It Fryske Gea ILG - Investeringsbudget Landelijk Gebied IPO - Inter Provinciaal Overleg ISLBN - Informatie Systeem Landschapsbeheer Nederland IVN - Instituut voor Natuurbeschermingseducatie JWG - Jeugdwerkgarantieplan KNNV - Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KRS - Kaderregeling Scholing LBP - Landschaps Beleids Plan LNV - Landbouw, Natuurbeheer en Visserij LOP - Landschap Ontwikkelings Plan LSBC - Landelijk Orgaan Leerlingwezen St. Praktijkonder wijs en Leerlingwezen voor Bosbouw, Cultuur techniek en Groene sector NCM - Nationaal Contact Monumenten NHL - Noordelijke Hogeschool Leeuwarden NFW - Noordelijke Friese Wouden NJM - Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie MKLE - Monitoring Kleine Landschaps Elementen LTO - Land- en Tuinbouw Organisatie NM - Natuur Monumenten NME - Natuur en Milieu Educatie NPL - Nationale Postcode Loterij NTDH - Noordelijk Team Drentse Heideschapen MAP - Markt Actie Plan MCO - Motor Club Ooststellingwerf
OL - Onderhoudsovereenkomsten Landschapselementen PAGO - Periodiek Arbeids Gezondheidskundig Onderzoek PIOFA - Personele Informatie Organisatie Financiën en Administratie pMJP - Provinciaal Meerjaren Programma POP - Plattelands Ontwikkelings Programma POT - Project Ontwikkel Team PVT - Personeelsvertegenwoordiging RAVON - Reptielen Amfibieën en Vissen Onderzoek Nederland RBON - Regeling Beheersovereenkomsten en Natuurontwikkeling RI&E - Risico-inventarisatie en evaluatie ROC - Regionaal Onderwijs Centrum ROL/RAL- Regeling Onderhoudsovereenkomsten Landschapselementen/ Regeling Aanwijzing Landschapselementen (vh BOL/BAL) ROM - Ruimtelijke Ordening en Milieu REA - Wet Reïntegratie Arbeidsgehandicapten SAN - Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer SANL - Samenwerkingsverband Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer SAT - Strategisch Acquisitie Team SBB - Staatsbosbeheer SGB - Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid SGM - Stimuleringsregeling Gebiedsgericht Milieubeleid SBNL - Stichting Beheer Natuur en Landelijk Gebied STAM - Steunpunt Arbeidsmarkt moeilijk lerenden Friesland TSV - Tijdelijke Stimulering Vrijwilligers VALD - Vereniging Agrarisch Landschapsbeheer Dantumadeel VANLA - Vereniging Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer Achtkarspelen VCA - Veiligheids Checklist Aannemers VEL - Vereniging Eastermar’s Lânsdouwe Vobula - Stichting Vrijwillig Onderhoud Buitenplaatsen en Landschappen VOFF - Stichting Veldonderzoek Flora & Fauna VROM - Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu WARD - Werkgroep Amfibieën en Reptielen Drente WARF - Werk- en studiegroep Amfibieën en Reptielen Friesland WBE - Wildbeheerseenheid WCL - Waardevol Cultuur Landschap WIW - Wet inschakeling werklozen WKF - Werkgroep Kerkuilen Friesland WNL - Wereld Natuurfonds Leeuwarden WSW - Wet Sociale Werkvoorziening
50