Nieuwsbrief Landschapsbeheer Oss

Nieuwsbrief Landschapsbeheer Oss Jaargang 11, nr. 42 Maart 2010

In dit nummer • • • • • •

Poelen en wielen in Lith Project Ecologische verbindingszone Erfdijk Bevers in Maasuiterwaarden? Nieuwe plukvelden in Oss Eerste boom van project “Planten nu” de grond in Werkgroep Landschapsbeheer Oss

0

Nieuwsbrief Landschapsbeheer Oss Colofon Jaargang 11, nr. 42, Oplage 350 exemplaren Maart 2010

Inhoudsopgave Poelen en wielen in Lith Project Erfdijk Landschapsbeheer weer op toeristische markt Wanneer bevers in de Maasuiterwaarden? Eerste boom van project “Planten nu” de grond in Nieuwe plukvelden in Oss Kort nieuws Werkgroep Landschapsbeheer Oss

2 3 3 4 5 6 7 10

Redactie: Dick Roza en Richard Ceelen De Stichting Landschapsbeheer Oss is gevestigd te Oss en ingeschreven bij KvK Oost-Brabant onder nummer 17105068 Rabobank Oss, banknummer 17.04.19.894

Adressen en telefoonnummers Landschapsbeheer Oss Hermelijnedreef 30 5343 XD Oss T 0412-632223 I www.landschapsbeheer-oss.nl E [email protected] Projectbureau Landschapsbeheer Oss H. Smouter (Projectcoördinator) Floraliastraat 75 5342 BH Oss T 06-54288252 E [email protected] Voorzitter Ronald Widdershoven T 0412-631362 E [email protected]

Voorjaarsschoonmaak In deze nieuwsbrief leest u alles over onze grote projecten bij de poelen en wielen bij Lith en Maren-Kessel en de herinrichting van de Erfdijk in Herpen. En verder maakten we ditmaal een aantal artikeltjes,waarin onze vrijwilligers figureren, want zij zijn tenslotte de ruggengraat van onze organisatie! En de groep is nu met 65 mensen zó groot geworden dat men elkaar steeds minder kent en een artikeltje in onze nieuwsbrief leest tenslotte iedereen! We hopen dat uit onze groep er weer zoveel mogelijk zullen meedoen met de Grote Voorjaarsschoonmaakactie in “De Stelt” op vrijdag 26 maart. Die wordt dan weer gehouden in het kader van de Nationale Opschoonweken. Verzameld zal worden om 9.00 uur op de kruising Koningsweg/Suggelaarsestraat. Evenals de voorgaande twee jaar zullen we dan weer dit mooie natuurgebied van alle zwerfafval en illegale vuilstortingen ontdoen. Ook andere lezers van de nieuwsbrief zijn natuurlijk welkom. We zullen die schoonmaakactie combineren met regulier werk, zoals het onderhoud aan onze wandelroute door het gebied. Die wordt nog steeds, vooral door de bewoners van de Witte Hoef, veel gebruikt. De gemeente Oss helpt ons weer door het beschikbaar stellen van vuilknijpers, afvalzakken, hesjes en handschoenen en zorgt tevens voor de afvoer van de opgehaalde rommel. En natuurlijk óók weer voor een heerlijke traktatie voor bij de koffie! We wensen u veel leesplezier! De redactie.

Secretaris Nora Servaes T 0412-632223 E [email protected]

Voorpagina

Penningmeester Pim Rinses T 0412-624079 E [email protected]

Linksboven: Rechtsboven: Linksmidden: Rechtsmidden: Linksonder: Rechtsonder:

Coördinator Werkgroep Ton Velders T 0412-648196 E [email protected] Redactie, Werving & Vrijwilligerscontact Dick Roza T 0412-642368 E [email protected] Redactie & Webmaster Richard Ceelen T 06-54218521 E [email protected]

Hardarts in Lith “er voor” (Foto: Henk Smouter) Hardarts in Lith “er na” (Foto: Henk Smouter) Lange Del in Huisseling (Foto: Dick Roza) Plukveld in Oss (Foto: Henk Smouter) Nieuwe poel bij Erfdijk (Foto: Henk Smouter) Nieuwe ecologische oever aan de Erfdijkse wetering (Foto: Henk Smouter)

Kopij De sluitingstermijn voor kopij voor de volgende nieuwsbrief is 31 mei 2010. Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door:

Juridisch Adviseur Maarten Furnée T 0412-454204 E [email protected] 1

Poelen en wielen in Lith De laatste maanden is er hard gewerkt aan het project “herstel natuurwaarden van poelen en wielen” in Lith. Meest ingrijpend en in het oog springend waren de grootschalige kapwerkzaamheden bij het Soldatenwiel in Lith en bij de natuurgebieden Hardarts en Velmer in Maren-Kessel.

Op 17 maart, tijdens de boomplantdag, worden op diverse plaatsen door de schoolkinderen van Lith en Maren-Kessel, uiteraard bijgestaan door vrijwilligers van Landschapsbeheer Oss, weer nieuwe bomen (essen en knotwilgen) en besdragende struiken (o.a meidoorn, sleedoorn, wilde roos) geplant, zodat deze zomer de vrij kale aanblik al weer snel doorbroken zal zijn. Henk Smouter

Vaak onder zeer slechte omstandigheden met veel sneeuw en kou hebben de zagers van aannemer en rondhouthandel Meulendijks er voor gezorgd dat de kapwerkzaamheden zonder noemenswaardige vertraging zijn afgerond. “Het was een uitdaging”, aldus de zagers, “om onder deze omstandigheden in het drassige gebied toch nog een beetje uit de voeten te kunnen”. Grootste tegenslag was dat de kraan die werd ingezet om de boomstammen te verslepen van de draglineschotten afgleed en er door een andere moest worden uitgetrokken. Bij het Soldatenwiel zijn aan de zuidzijde alle hoogopgaande populieren gekapt. De kap was noodzakelijk omdat de meeste bomen zwaar uitgegroeid waren en met ruim 40 jaar oud in de aftakelingsfase verkeerden met veel dood zwaar hout. Bovendien veroorzaakten ze zoveel bladinval en overschaduwing dat de waterkwaliteit van het wiel in de loop der jaren steeds slechter werd. Vervolgens is in een deel van het westelijke wiel de voedselrijke sliblaag verwijderd. Beide maatregelen zullen er aan bijdragen dat de waterkwaliteit weer verbetert. Ook bij het gebied Hardarts zijn de populieren verwijderd. Toen pas werd eigenlijk de typerende structuur van het gebied, ribben met sloten ertussen, goed zichtbaar. Ook hier heeft de jarenlange inval van blad een enorme negatieve invloed gehad op de kwaliteit van het gebied. Daar waar vroeger de waterviolieren en dotterbloemen volop groeiden (volgens de omwonenden) restte alleen nog een stelsel van dichtgeslibde sloten met ruigtevegetatie. Na de kap zijn de sloten opgeschoond waarbij de oorspronkelijke structuur van het gebied is gehandhaafd. Ook dit was geen gemakkelijke klus. Gelukkig hadden we in Rob (van loonwerkbedrijf Koornbeemd/Van Erp) een uiterst vakkundig kraanmachinist die met veel inzicht en inventiviteit er in slaagde alles af te werken. Vanaf nu moet de natuur zijn werk gaan doen, maar met het voorjaar voor de deur weten we uit ervaring dat het maar enkele maanden duurt voordat de begroeiing weer opkomt. Het beste voorbeeld hebben we aan de poelen in Dieden, waar in juli alle zwarte slib en grond alweer volledig was bedekt met vegetatie. Er zullen zich eerst natuurlijk ruigtekruiden ontwikkelen omdat de grond is omgezet. Maar omdat er van nature een sterke kwel in het gebied zal die naar verwachting geleidelijk plaatsmaken voor de kenmerkende vegetatie die er thuishoort. Het wachten is op de eerste waarneming van dotterbloem en waterviolier!

Hardarts, na bomenkap de kraan erin. (Foto: Henk Smouter) \

Hardarts, westelijk deel uitgebaggerd (Foto: Henk Smouter)

Zeer ingrijpend zijn de werkzaamheden aan de Velmer (nabij de tennisvelden in Maren-Kessel geweest). Ook hier zijn alle populieren gekapt. Wat eens een fraai nat weide- en hooiland is geweest is ook door 40 jaar populierenaanplant grondig veranderd. Bij de herinrichting van het gebied zal het water weer een belangrijke functie krijgen. Er worden twee poelen aangelegd en de aangrenzende kavelsloten worden verbreed en voorzien van een ecologische oever. Het gebied zal in eerste instantie als hooiland worden beheerd om verschraling in te zetten (maaien en afvoeren), gecombineerd met een nabeweiding door schapen of paarden. Door deze maatregelen verwachten we binnen enkele jaren de bodem zover verschraald te hebben dat er zich een bloemrijke vegetatie, afgewisseld met struikengroepen kan ontwikkelen. Velmer, populieren gekapt (Foto: Henk Smouter)

. 2

Project Erfdijk Vanaf november is er hard gewerkt aan de Erfdijk. Inmiddels zijn er vele vrijwilligersuren gaan zitten in het dunnen en kappen van ongewenste beplanting. De snoei- en dunningswerkzaamheden vonden voornamelijk plaats op het talud aan de zuidzijde van de Erfdijk in de omgeving van de Hamelspoelweg. Naar schatting is nu 70% van de voorgenomen werkzaamheden uitgevoerd, conform de fasering die aan de uitvoering ten grondslag ligt. Het vrijkomende rond- en takhout is afgevoerd. Ondanks het winterse weer hebben we vrijwel altijd volgens planning kunnen werken. Gelukkig voor ons was de laatste werkdag in december net de laatste sneeuwvrije dag, de dag erna lag alles dik in de sneeuw! In januari is een begin gemaakt met het verwijderen van ongewenste beplanting en dunning op het dijkgedeelte achter het Lindenwiel. Eind november 2009 zijn ook de weilandpercelen aan de zuidzijde van de Erfdijk bij het Kouwiel (hoek Elsstraat/ Hamelspoelweg) opnieuw ingericht. De inrichting is afgestemd op de maatregelen die voor de inrichting van de Ecologische verbindingszone Erfdijk Munsche Wetering zijn opgesteld. In de percelen zijn twee poelen van elk ca 200 m2 gegraven, omringd door een natte laagte van elk ca 225 m2. Langs de flauwe oevers kan zich nu een oevervegetatie ontwikkelen die van belang is voor libellen, vlinders, amfibieën en vogels. Op enkele plaatsen worden nog (voorjaar 2010) struikvegetaties van meidoorn en sleedoorn en enkele solitaire bomen (zwarte els) aangeplant. De Erfdijkse wetering is over een lengte van ca 700 m opgeschoond en voorzien van een ecologische oever aan de zuidzijde. Op diverse plaatsen is de Erfdijk hersteld door aanvullen van het bestaande dijklichaam. De watergang, die de Erfdijk langs de Hamelspoelweg doorsnijdt, is overbrugd met een dijklichaam, voorzien van een duiker. De duiker is in zijn geheel nieuw aangelegd, dus ook het gedeelte onder de Hamelspoelweg. Hiermee een veilige doorgang voor de das op dit knelpunt gerealiseerd. Een overbodig geworden dam met

Herstel dijklichaam Erfdijk (Foto: Henk Smouter)

duiker is verwijderd, waardoor ook een open verbinding met het Kouwiel is ontstaan. Het dijklichaam is met grond uit de uit te graven poelen aangelegd. Ook op enkele plaatsen waar het dijklichaam deels was afgegraven of teveel was uitgesleten door overstekend landbouwverkeer is grond aangebracht tot de oorspronkelijke hoogte. De benodigde hoeveelheid grond uit de poelen bleek niet toereikend om alle herstel op dit tracé uit te voeren. Er zal nog grond nodig zijn om enkele delen aan de oostzijde aan te vullen (grenzend aan perceel Konings). Dit werk is in het voorjaar van 2010 voorzien. Vanaf medio maart zullen we onze werkzaamheden op de Erfdijk moeten staken in verband met het broedseizoen. De vegetatie krijgt dan ook weer de gelegenheid zich te herstellen. Vooral op de vrijgemaakte stukken zijn we benieuwd of zich daar spontaan een kruidenlaag kan ontwikkelen. Vanaf september gaan we weer verder! Henk Smouter TE KOOP

Landschapsbeheer weer op toeristische markt Evenals vorig jaar zal Landschapsbeheer Oss weer als standhouder aanwezig zijn op de Toeristische markt die op zaterdag 17 april van 12:00 tot 16:00 gehouden wordt.

Oss ontdekken Ditmaal zal de markt niet, zoals vorig jaar in de Bibliotheek aan de Raadhuislaan gehouden worden, maar op het grasveld naast het gebouw. De organisatie van de markt is weer in handen van de makers van de website toerisme-oss.nl en heeft tot doel toeristen en Ossenaren op de hoogte te brengen of te houden van toeristische uitjes in onze gemeente, U treft er stand aan met info over recreatie, vrije tijd, gemeente, overnachtingen, museumbezoek, familie- en kinderfeestjes etc. Voor iedereen die Oss en omgeving ( opnieuw) wil ontdekken is deze Toeristische markt beslist een aanrader! (DR)

Haardhout in handzame stukken: Gekloofd eiken € 60,- per m3 Gekloofd gemengd € 55,- per m3 Ongekloofd resp. €40,- en €35,- per m3 Af te halen elke dinsdagmorgen (9.00-11.30 uur) op de Landschapswerf, Tolstraat 3, Oss

Klussenbedrijf Wilja Berghemseweg 94 5348 CL Oss 0412-623477 06-53460406

Voor alle aanpassingen en werkzaamheden in en om uw woning of bedrijf Glas, schilderwerk, behang, metsel- en stucwerk Renovatie bad- en tegelwerk Elektra en tuinwerk

3

Wanneer bevers in de Maasuiterwaarden? Sinds de bever, na een afwezigheid van een paar eeuwen, door het uitzetten van 50 dieren in 1988 in de Biesbosch weer terug is in ons land, gaat het uitstekend met deze bewoners van rivieren en beken. Er zijn op dit moment alweer zo’n 450 dieren, verdeeld over een zestal locaties in ons land. Binnen nu en 10 jaar zal de bever ook in de Diedense Uiterwaarden of de “Lithsche Ham” kunnen voorkomen, zo verwacht Fons Mandigers van Natuurmonumenten!

Fors waterdier De bever is geen exoot; het is een inheems dier, dat helemaal thuis hoort in Nederland. Het dier werd in de 19e eeuw in ons land volledig en in Europa bijna geheel uitgeroeid. Er werd voor allerlei doeleinden op hem gejaagd, voor voedsel, bont en het zogenaamde “Bevergeil”. Met dit laatste bakent hij zijn territorium af en het gold ook als een soort “Viagra” en werd gebruikt in de parfumerie. Ook werd het leefgebied van de bever ernstig beperkt doordat steeds meer ooibos werd gekapt. De bever is een nachtdier; overdag zul je hem niet vaak zien. Pas als je knaagsporen aan bomen ziet, verraadt hij zijn aanwezigheid. Een bever wordt ook vaak verward met een beverrat, maar de bever is veel groter! Hij weegt zo’n 20-30 kilo en is – inclusief staart- tot wel 130 centimeter groot. Die staart ( 30 cm) gebruikt de bever vooral om te zwemmen. Bij gevaar slaan ze ermee op het water. Ook dient de staart als zitkussen, vetopslag en warmteregulator. Een bever wordt gemiddeld 10 jaar oud en leeft in principe alleen of in een gezin. Per familie hebben ze aan twee tot drie kilometer natuurlijke oever voldoende leefruimte. De bever is vegetariër en eet met zijn sterke tanden alle delen van struiken en bomen, bast, stam, takken, bladeren en wortels. Ook lust hij kruiden, jonge scheuten van waterplanten en grassen. Een voorkeur heeft hij voor wilgen en ratelpopulier. Met zijn speciale voortanden heeft hij geen moeite om dikke bomen om te knagen. De takken eet hij op, legt er voorraden mee aan, bouwt er burchten (woningen) van of zelfs hele dammen. Daardoor is hij een goede beheerder van natuurlijke oevers. Hij houdt de wilgengroei in toom en maakt open plekken in het gewas. Zijn dammen in beken zorgen voor vernatting. Hiervan profiteren weer moerasplanten, vissen, amfibieën en libellen. Zo creëert de bever zijn eigen biotoop!

Toekomstbeeld Maasuiterwaarden???

Beverpopulatie verspreidt zich gestaag! De bevers heeft zich, zij het ook met behulp van natuurorganisaties, inmiddels goed verspreid tussen de verschillende uitzetplaatsen op zoek naar nieuwe vestigingsplekken. Zwemmend, wat lopen doet hij alleen als het echt nodig is! Na de Biesbosch, waar inmiddels zo’n 150 dieren leven, was in 1994 natuurgebied “ De Millingerwaard” aan de beurt. Daar groeide de toen uitgezette populatie van 54 dieren uit tot zo’n 100. Rond 2000 zijn langs de Nederrijn, bij Rhenen ook enkele beverparen uitgezet, die nu een groep van 20 dieren vormen en vervolgens konden in 2002, 33 bevers een nieuw leefgebied vinden in verschillende natuurgebieden in Noord- en Midden-Limburg. Die groep is inmiddels ook al gegroeid tot 100 dieren! Noordwaarts in ons land vormen een zestal bevers die ontsnapt waren uit een dierenpark in Flevoland al een groep van 80 dieren en tenslotte werd in 2008 begonnen met de introductie van de bever in het Hunzedal en het Zuidlaardermeer gebied. Daar telt men nu 15 bevers. Op eigen kracht zoeken alle uitgezette bevers naar nieuwe vestigingsplekken verder langs de rivieren. Zo zijn ze al gesignaleerd in Natuurgebied “ Meinerswijk” bij Arnhem, bij Loevestein langs de Waal en langs de IJssel tussen Deventer en Zwolle. Maar ook dichter bij onze regio liet de bever al zijn aanwezigheid zien. Er waren waarnemingen in november 2008 in de Hedelse Bovenwaarden, in 2009 in de “Koornwaard” bij den Bosch, bij Hedikhuizen, in de “Loonsewaard” bij Wijchen en zelfs bij Keent, vlak bij dus! De voorspelling van Fons Mandigers en óók van beverdeskundige de ecoloog Gijs Kurstjens uit Beek-Ubbergen dat de bever zich over een jaar of 10 óók in onze Maasuiterwaarden zal laten zien, is dus beslist niet voorbarig! Dick Roza

4

Johan en Margot nu helemaal samen!

Eerste boom van project “Planten nu” de grond in

In onze nieuwsbrief van september 2009 stelden we u in het kort voor aan een nieuwe vrijwilliger n.l. Johan Horst (65), sinds maart 2007 de vriend van Margot van den Hurk.

Dinsdag 9 februari vond op het erf van “Kolluks Hofke” het biologisch melkveebedrijf van Adrie en Annemiek Nass aan de Koolwijksestraat 18, een kleine plechtigheid plaats. De Osse wethouders Hendrik Hoeksema en Jules Iding plantten er gezamenlijk de eerste eik in het kader van het erfbeplantingproject “Planten Nu”.

Samen veel zeilen Johan woonde toen nog zelfstandig in Lelystad en pendelde in de weekeinden heen en weer tussen zijn woonplaats en het huis van Margot in Oss en Margot deed hetzelfde andersom. Zodoende zagen we Johan na zijn eerste kennismaking op 1 augustus 2009 in de “Lange Del” in Huisseling tot nu toe nog maar enkele keren. Maar aan dat pendelen is nu gelukkig per begin maart een einde gekomen, want Johan heeft zijn maisonnette in Lelystad, waar hij 20 jaar woonde, van de hand gedaan en is bij zijn grote liefde in de Oude Kerkstraat ingetrokken! Johan en Margot hebben elkaar leren kennen tijdens een gezamenlijke zeilvakantie, want zeilen is hun beider hobby. Johan heeft een zeewaardig zeiljacht van ruim 5,50 meter lengte, dat zijn ligplaats bij de watersportvereniging in Lelystad behoudt, heeft zijn vaarbewijs en een navigatiediploma. Ze zullen samen dus nog heel wat verre zeiltochten kunnen maken in de vakanties van Margot. Johan hoeft niet meer te werken; na een opleiding op de LTS, de avond-MTS en een cursus middelbaar elektronicus werkte hij zijn hele leven als horlogemaker. In dat vakgebied was hij óók nog actief bij het kwaliteitscentrum technische voorlichting. Uit dat beroep van horlogemaker heeft Johan ook één van zijn belangrijkste hobby’s overgehouden n.l. het repareren en reviseren van oude klokken en uurwerken. Dat blijft hij óók in Oss doen op de zolder en in de schuur van hun huis. De hele voorraad zware - onderdelen uit zijn huis in Lelystad zijn naar Oss verhuisd.

Tuinieren en computerkunde Zijn andere hobby die hij in zijn oude woonplaats met overgave bedreef n.l. met een groep techneuten oude vliegtuigen restaureren op het vliegveld van Lelystad, moet Johan helaas laten schieten. Maar hij zal zich in Oss beslist niet vervelen; hij voelt zich hier al helemaal thuis. Hij houdt ook erg van tuinieren en gaat Margot in haar leuke tuin bij haar huis en ook bij haar groentetuin bij tuinvereniging Amsteleind helpen. En tenslotte heeft hij zich aangesloten bij de landelijke computerclub HCCP waar hij nog veel hoopt te leren over computers, en de toepassingen daarvan bij beeld en geluid. Johan en Margot zijn van plan om zoveel mogelijk samen naar onze werkochtenden te komen. Ze hebben zich samen óók al aangemeld om een zestal keren de padden over te zetten op de Zevenbergseweg. (DR)

Voor particulieren en agrariërs Dat gebeurde o.a. in aanwezigheid van een aantal medewerkers van de gemeente Oss en een drietal afgevaardigden van Landschapsbeheer Oss, die voorafgaand aan de plantplechtigheid in de gezellige ontvangstruimte van het bedrijf met koffie, cake en enkele toespraakjes bijeen waren geweest. Die eerste eik, die door de beide wethouders eendrachtelijke aan de bodem werd toevertrouwd, zal gezelschap krijgen van nog veertien andere eiken. Samen met veel bosplantsoen zullen ze ervoor zorgen, dat de bedrijfsgebouwen van de boerderij, de voederopslag etc. mooi verstopt zullen worden achter een groene wal, die goed te zien zal zijn vanaf de Berghemseweg. Het project “Planten Nu” van de gemeente Oss, dat in augustus 2009 van start ging, biedt subsidieregelingen voor erfbeplanting en vormt een aanvulling op het “Groen-Blauw Stimuleringskader” dat nu ca 1,5 jaar loopt in de gemeente Oss. Het gaat om beplanting bij particulieren vanaf 150 meter buiten het woonhuis en bij agrarische bedrijven vanaf 10 meter buiten het agrarische bouwblok. De gemeente Oss vergoedt, in samenwerking met het Brabants Landschap de totale kosten van ontwerp tot aanplant. Te denken valt bijvoorbeeld aan houtsingels, heggen of rijen met open beplantingen op perceelranden, losse bomen en struiken op het erf of langs perceelranden, hoogstamboomgaarden en beplantingen t.b.v. landschappelijke inpassing van bestaande opstallen. Binnenkort zullen, verdeeld over veertien projecten in totaal 4.879 stuks bosplantsoen, 176 laanbomen en 39 fruitbomen worden geplant. Een van de projecten is bijv. de Speciaalbierbrouwerij in Oijen waar aan de Oostkant van de perceelgrens knotwilgen en eiken zullen worden geplant. De gemeente Oss is voor de uitwerking van het project “Planten Nu” een samenwerking aangegaan met Projectbureau Orbis in Den Bosch tel: 06-22224146 [email protected]. De plaatsing van bomen en struiken is in handen van hoveniersbedrijf Aldaron in Boxtel. Dick Roza Hendrik Hoeksema en Jules Iding planten de eerste eik (Foto: DR)

5

Wintertellingen vleermuizen in Oss Begin dit jaar, 10 januari, hebben we een rondje Oss gedaan als het gaat om de winterverblijven voor vleermuizen. Deze winterverblijven zijn niet alleen ingericht voor vleermuizen, maar ook voor andere dieren die moeten overwinteren (padden etc.). Het gaat hierbij om vier verblijven. De Fietstunnel (de Ruwaardsingel) De pomp is gemaakt , het water heeft een paar jaar flink hoog gestaan. Nu staat de tunnel droog. Er waren op het moment van onze aanwezigheid geen overwinterende dieren aanwezig. Hoogstwaarschijnlijk komt er nog een gesprek met de gemeente over eventuele verdere aanpassingen van dit winterverblijf. De Rietgors Het riet voor de deur is weg, er is heftig gesnoeid. Dit soort klusjes dienen vóór oktober gedaan te worden, om eventuele verstoringen van wat dan ook te beperken. Ook hier geen leven gezien, ook geen sporen. Het voorste gedeelte is erg nat (water van het plafond), het tweede gedeelte droger dan vorig jaar( gunstiger dan vorig jaar). De tuinen van Demen Hier is de eerste vleermuis gevonden, een bruine grootoor. Tevens 6 roestjes, 1 salamander, 1 dagpauwoog. Tekenen dat deze kelder goed is. Toch droger dan vorig jaar (lage waterstand). Vleermuiskelder in Herpen Hier ook een bruine grootoor, of het dezelfde is als vorig jaar is niet te achterhalen. Verder 1 roestje, wat pissebedden en een levende muis die even kwam kijken wat we aan het doen waren. Hopelijk worden de resultaten beter en kunnen we genieten van goede winterverblijven die vele dieren helpen de winter te overwinteren.

Vleermuiskasten 2009 In 2009 zijn de vleermuiskasten die hangen bij het Vierwindenbos weer met regelmaat gecontroleerd. Op de oproep die gedaan is in een van de eerdere uitgaven van Landschapsbeheer Oss, zijn twee reacties gekomen. Deze heren helpen nu mee om de kasten te controleren. De groep bestaat nu uit vijf mensen die met regelmaat hun controle op de kasten uitvoeren. Dat is niet alleen het kijken of dat er vleermuizen in hangen, maar ook of de kasten dicht zitten, er misschien wel insecten in verblijven etc. In de hoop een samenhang te vinden wat wel kan en wat niet kan. De kasten worden ook door andere diersoorten gebruikt. Een aantal kasten worden als klankkast gebruikt door spechten, te zien aan de buitenkant. Er zijn insecten die het hout er van af schrapen om daarmee hun nest te bouwen. Verder zijn er een paar kasten die gebruikt worden als overnachtingplaats door kleinere vogels (te zien aan de ontlasting). Dit is waar genomen in de afgelopen winter tegen de avond. Een kast wordt al een paar jaar gebruikt om een nest in te bouwen, of er ooit echt jongen in uit komen weten we niet. Dit jaar zijn er vanaf maart zowel grootoren als dwergen gezien. Eigenlijk tot aan de het begin van de winter door. De aantallen wisselen, er is ook meer wisseling van kast naar kast. Verder is er een kast vanaf gevallen/getrokken en later weer opgehangen door Landschapsbeheer Oss. Het lijkt erop dat men vaker heeft geprobeerd de kasten open te maken om te kijken wat er in zat. Met als gevolg dat de kasten na een tijdje open staan. Deze kasten zijn nu zo

aangepast dat ze niet zo maar open kunnen. Soms lastig met schoonmaken, maar dat is beter zo. Laten we hopen dat we komend jaar een goed vleermuisjaar hebben bij het Vierwindenbos en de kasten goed gebruikt worden. Met alle dank aan de tellers die afgelopen jaar hebben meegeholpen. Antoinette van Wilgen Voor meer info of vragen: [email protected]

Nieuwe plukvelden in Oss In het kader van het project “NatuurRijk Oss” zijn vorig jaar op enkele plaatsen in de gemeente Oss zgn. “Plukvelden” aangelegd. In de wijkparken Schadewijk en de Strepen (Ussen) gaven ze tot ver in het najaar kleur aan de omgeving met hun uitbundige bloei. Dit jaar worden, gezien het succes, op meer plaatsen plukvelden aangelegd, zoals in het nieuw ingerichte park Bergse Hoeve (Ruwaard) en op enkele plaatsen langs de Julianasingel (Oss-zuid). Anders dan in de “vrije” natuur, waar bloemen plukken doorgaans niet is toegestaan om juist de zeldzame planten te beschermen, mag in plukvelden naar hartenlust een veldboeket worden geplukt. Omdat de ingezaaide bloemen allen eenjarige planten zijn is het zelfs gunstig als er regelmatig wordt geplukt. De plant zal zich, als natuurlijke reactie hierop, sterk gaan vertakken en nog veel meer bloemstengels gaan vormen. Een regelmatige pluk zorgt er voor dat het veld tot ver in het najaar in stand blijft. In de winter sterven de bloemen af, maar dan hebben ze al zoveel zaad gevormd dat het veld in het volgende jaar uit eigen zaadvoorraad weer kan ontstaan. Het enige wat dan moet worden gedaan is het losmaken (frezen) van de grond om vergrassing tegen te gaan. De plukvelden zullen veel vlinders, bijen en andere insecten aantrekken waardoor het stedelijke groen steeds meer “stadsnatuur” gaat worden. Dus waar voor iedereen, jong en oud, veel te zien en te beleven is. En waar het gevoel van “vroeger”, toen het nog heel gewoon was een veldboeketje mee te nemen of een bloemenslinger te rijgen met je (klein-)kinderen, weer terug kan komen. Henk Smouter

6

Kort nieuws De ril van Marjo

IVN Wandelingen

Zo lang we al in bosgebieden werken, maken we van gekapte- en gesnoeide takken zogeheten takkenrillen of richels, zoals sommige zeggen.

IVN Oss heeft de komende maanden weer een drietal wandelingen op het programma staan. Ook vanuit het bezoekerscentrum Slabroek in Nistelrode worden een tweetal wandelingen alsmede een fietstocht georganiseerd.

Examenstuk De bedoeling is om de takken zo compact mogelijk in een lange rij langs de snoeiplek te leggen, zodat allerlei vogels en zoogdieren er een vlucht-, overwintering- of broedplaats in kunnen vinden. De ril moet niet te breed of te hoog worden om een eenheid met het omringende boslandschap te vormen en passanten in het bos niet te storen. Sommigen van onze vrijwilligers volstaan om de takken zo snel mogelijk op de ril te gooien meters maken is voor hen het belangrijkste - en maken zich niet druk over het uiterlijk van de ril. Maar we hebben in ons team tóch óók een aantal mensen (vooral de dames) die erg precies zijn en het een eer vinden om er iets moois van te maken. Ze creëren een mooi compact vlechtwerk. Eén van die mooie rilbouwers is onze Marjo Groenen. Haar deel van de ril haal je er altijd direct uit! Het bewijs ziet u hierbij, een mooi stuk ril bij de Lange Del in Huisseling! (DR)

Zondag 11 april Natuurwandeling door de Rijsvennen in uitvoering en een kijkje bij de paddentrek. Verzamelen 10:30 uur bij de parkeerplaats van de Naaldhof aan de Docfalaan. Lengte wandeling 5 kilometer, duur ca. 2,5 uur. Zondag 2 mei Lentewandeling door de natuur van Demen. Lengte wandeling 5 kilometer duur ca. 3 uur. Verzamelen om 10:30 uur op de Maasdijk, bij de Kerk van Dieden.

Marjo’s “rilwerk” trekt ook toeschouwers! (Foto: Dick Roza)

Zeer geslaagde Nieuwjaarsinloop Voor de tweede keer sinds we ons home in de Tolstraat hebben, werd er op zaterdagmiddag 9 januari een zeer geslaagde Nieuwjaarsinloop gehouden. Deze keer in een besneeuwde setting! Gezellig bijpraten Onder de 53 bezoekers van de inloop waren 36 vrijwilligers en een zeventiental gasten waaronder een grote afvaardiging van de “ Stofvreters”, die met hun oude landbouwmachines het maaien en dorsen van onze granen altijd voor onze rekening nemen. Er werd onder het genot van glühwein, andere drankjes en met kaas en worst gezellig gebabbeld. En omdat onze vrijwilligerskring zó groot is en niet iedereen uit de groep elke week op de werkochtenden is, was het voor sommigen gelijk een kennismaking! De nieuwsjaarsinlopen hebben hun waarde zeker al bewezen! (DR)

Zondag 6 juni “Beleef de kleine beestjes in de natuur” Locatie Ossermeer, lengte wandeling 3,5 kilometer, duur 2 uur. Start vanaf de parkeerplaats bij het pannenkoekenhuis, Ossestraat 11 in Macharen. Vanaf het bezoekerscentrum Slabroek in Nistelrode kunt u een wandeling maken op zondag 18 april met als thema: “De ontluikende Maashorst”. Lengte 5 kilometer, duur 1,5 uur, start om 10:30 uur. Zondag 16 mei Moet u vroeg op, want al om 9:00 uur start de wandeling “ Wandelen met vroege vogels”. Die is 6 kilometer lang en duurt zo’n 2 uur. Start ook bij het bezoekerscentrum in Slabroek. Zondag 20 juni Dan kunt u in zo’n 5 uur ca. 40 kilometer fietsen in de Maashorst om dat natuurgebied opnieuw te ontdekken en te verkennen in zijn ontwikkeling. Start om 10:30. Info wandelingen Oss: Frank van 0486-462889. E-mail: [email protected] Wandelingen Slabroek: 0412-611945 E-mail: [email protected]

Cranberrymania Dat cranberry’s en alle producten die er van gemaakt worden, zoals sap, frisdrank, saus, compote, jam, siroop, honing, mosterd, wijn, bier, likeur en zelfs chocoladecranberry’s en cranberrychips, de laatste jaren populair zijn, is voldoende bekend uit talloze artikelen in de media. Recent stuitten we op een tweetal items in de pers,die we u niet willen onthouden. Het eerste betrof een krantenadvertentie van Westcordhotel op Terschelling. Dat hotel biedt daarin een driedaags cranberry-arrangement aan. Daarin zijn een cranberry-welkomstverrassing op de kamer, een presentatie en cranberrypresentatie en een proeverij en een prachtig geïllustreerd boekje over cranberry’s inbegrepen. Alles voor de all in prijs van €139 p.p. www.westcordhotel.nl/cranberryarrangement Het tweede verhaal is zeer recent en stond in het Brabants Dagblad van 20 februari j.l. Het memoreert het feit dat de cranberry de nationale trots is van Canada. In de provincie British Columbia oogst men per jaar zo’n 40 miljoen kilo van de gezonde rode bessen,die het land ruim 25 miljoen Euro opbrengen. Tijdens de Olympische Winterspelen in Vancouver vorige maand hadden de Canadezen vol trots op hun nationale product, in een vijver bij het stadhuis van Richmond,de voorstad van Vancouver, maar liefst dertien miljoen cranberry’s verwerkt in een gigantisch drijvend logo van het Canadees Olympisch comité. De kunstschaatser Brian Biotano bewonderde het bessenkunstwerk en kreeg,toen hij er in een rubber waadpak doorheen mocht lopen,een ZENgevoel! We wensen u,als u dezer dagen een cranberryproduct nuttigt, eenzelfde gevoel toe. Misschien lukt dat beter als U er een cranberry geurkaars(ja,die zijn er echt) bij aansteekt! (DR)

7

Jan van Eerd: milieubewust! Onze vrijwilliger Jan van Eerd (53), die we op de Natuurwerkdag in Dieden voor het eerst begroetten is zeer milieubewust, zo merkten we al tijdens onze gesprekken. Dat werd nog eens bevestigd in een paginagroot artikel over Jan in de Energiebesparingskrant van de Provincie Noord-Brabant. Duurzaam bouwen vereist In die Energiebesparingkrant, die in een oplage van maar liefst ruim 985.000 exemplaren eind januari in de gehele provincie huis aan huis werd verspreid, vertelt Jan over zijn bijdrage om zoveel mogelijk energie te besparen en om zo milieubewust te leven. Aanleiding voor zijn verhaal in de – zeer interessante- krant is, is de subsidie van 500 Euro die Jan ontving voor het plaatsen van een zonnepaneel en een zonneboiler in zijn huis aan de Katwijkstraat in Oss. Een grote foto van de installatie van dat zonnepaneel illustreert het artikel. Van Eerd heeft vertrouwen in de unieke ambitie van de Provincie Noord Brabant met het subsidieprogramma voor energiebesparing. Uit dit project blijkt voor hem dat onze provincie inziet dat het anders kan! Want over het algemeen vindt hij dat de overheid ver achterblijft als het gaat om een duurzaam beleid! Dat Nederland op de 55e plaats in de wereld staat wat betreft energiebesparing vindt Jan diep triest, zo zegt hij. Hij vindt dat bij de bouw van een nieuwe wijk al direct rekening moet worden gehouden met energiebesparing. Geen diepvries, magnetron en droger! Jan zelf houdt het niet alleen bij het zonnepaneel en de zonneboiler. Hij en zijn vriendin zijn thuis heel milieubewust! Ze hebben een abonnement op een groentetas met biologische groente uit de regio en doen hun boodschappen bij de natuurwinkel. Hun huis is volledig geïsoleerd, ze hebben groene stroom, overal spaarlampen en zelfs LED-verlichting waar dat mogelijk is. De keuken hebben ze verbouwd met duurzaam hout en daarin zijn geen magnetron, diepvries of wasdroger te vinden! Luxe elektrische apparaten, zoals een groot plasma TV scherm zijn aan Jan en zijn vriendin niet besteed. En alle standbyknoppen gaan uit, dat bespaart veel stroom!

En tenslotte verplaatst Jan zich bij voorkeur per fiets of met de trein. Een auto hoeft voor hem niet per se, al is het soms wel makkelijk om er over te kunnen beschikken. Een deelauto van bijvoorbeeld Green Wheels is zijn ideaal, maar helaas beschikt de gemeente Oss nog niet over een afhaalpunt. Dus Jan zien we – tenzij het echt niet anders kan – altijd op de fiets op onze werkochtenden verschijnen! Wilt u, net als Jan, er alles aan doen om Nederland van die irritante 55e plaats op de wereldranglijst af te halen, kijk dan eens op: www.brabant.nl/brabantbespaart (DR)

Onze nieuwe houtklover (Foto: Dick Roza)

Weer vier nieuwe vrijwilligers Sinds onze vorige nieuwsbrief van december 2009 is onze vrijwilligersgroep weer uitgebreid met maar liefst vier nieuwe mensen. De groep telt nu, eind februari, 65 vrijwilligers! Enthousiaste stagiair De eerste nieuweling, met wie we op 12 januari kennis maakte, is de 64 jarige Frans van Weerden uit de Ruwaard in Oss, die tot hij kortgeleden ophield met werken, actief was als vertegenwoordiger van een specerijenfabriek. De tweede nieuwe vrijwilliger is Bart van Leest uit Ussen in Oss, 63 jaar en tot 1 maart chauffeur op één van onze vier stadsbuslijnen. Hij werd op 26 januari tijdens een gesprek bij hem thuis volledig ingelicht over ons werk. De derde vrijwilliger is Jan-Willem van Kaathoven uit Oss, de jongste vrijwilliger die we in ons bijna 12-jarige bestaan hadden. Jan-Willem wordt op 20 mei 16 jaar en meldde zich als leerling van klas 4V1 van het Titus Brandsma Lyceum op 29 januari aan als stagiair. Nadat hij na een intake was voorgelicht over ons werk, gaf hij zich al op 3 februari op als “echte” vrijwilliger en hij werkt al op 6 februari hard mee bij het Lindewiel aan de Erfdijk in Herpen. Vanwege zijn schooltijden kan Jan-Willem eigenlijk alleen op zaterdagen bij ons werken, maar hij had op de eerste keer zó naar zijn zin gehad, dat hij de vrijdag van de krokusvakantie op 19 februari óók weer van de partij was, óók bij het Lindenwiel. Het viertal wordt gecompleteerd met Marjolijn van Oers uit Oss, die zich op 24 februari aanmeldde als vrijwilliger. Ze is met haar 52 jaar nog redelijk jong in onze groep. Ze werkte op 12 maart voor het eerst mee en gaf zich ook al voor een achttal keren op voor de padden overzetten. We wensen het nieuwe viertal heel veel werkplezier toe bij onze groep! (DR)

Houtklover voor haardblokken Omdat er steeds meer belangstelling komt voor het haardhout dat we vanaf onze werf in de Tolstraat verkopen, hebben we een forse houtkloofmachine aangeschaft. Elke dinsdag afhalen Die machine stelt ons in staat om, nadat er natuurlijk met de bijl al het nodige voorwerk is gedaan, nu echt hapklare haardhoutblokken te klieven. Ook wordt er gewerkt aan een goede, overdekte houtopslagplaats bij onze schuur in de Tolstraat, zodat het hout wat droogt en makkelijk te pakken is. Voor diegenen die het nog niet wisten, maar óók voor familie, kennissen en vrienden: U kunt elke dinsdagochtend van 9:30 tot 11:30 uur met uw eigen aanhangwagentje voor 60 Euro een kubieke meter gekloofd eikenhout halen en voor 55 Euro een kubieke meter gemengd gekloofd hout (eiken, essen, elzen en berken). Ongekloofd is de prijs respectievelijk 40 en 35 Euro. Vooraf bellen is niet nodig, maar is wel makkelijk: 0412-648196/06-20894923. (DR)

Jan-Willem van Kaathoven (Foto: Dick Roza)

Kopij Jan van Eerd (Foto: Dick Roza)

Wij nodigen graag iedereen uit om bijvoorbeeld een verslag(je) van een excursie, een lezing, een expositie of een interessante waarneming te schrijven. U kunt uw bijdrage (evt. met foto’s) mailen naar [email protected]. 8

Nieuwe medewerker Natuurmonumenten Per 1 december 2009 is Rolf Dijkstra bij Natuurmonumenten in dienst gekomen als beheersmedewerker van het team NoordOost Brabant en Mook, dat valt onder gebiedsbeheerder Fons Mandigers. Rolf zal met name langs de Maas actief zijn in het uitvoerend terreinwerk. Houdt ook van reizen Rolf is nog jong, pas 22 jaar, is in Friesland geboren en getogen en woont nu in Nijmegen. Hij studeerde MBO Bos- en Natuurbeheer in Velp en liep tijdens die opleiding stage in Nationaal Park de “Alde Feanen” in Noord Friesland, de Utrechtse Heuvelrug en op het landgoed Middachten bij Doesburg in Nationaal park “De Veluwezoom”. Na het afronden van zijn studie werkte Rolf een jaar bij ingenieurburo Fugro in Leidschendam als laborant bouwstoffen in de wegenbouw. Zijn aanstelling als teammedewerker bij Natuurmonumenten is natuurlijk een baan die veel beter bij hem past dan die van laborant en Rolf heeft het dan ook zeer goed naar zijn zin in zijn werkgebied langs de Maas, dat veel groter is dat hij zich had voorgesteld. Hij kwam tot nu toe nog geen vervelende klusjes tegen en waardeert de sfeer in de groep waar hij in werkt. Daarvan kennen we bij Landschapsbeheer natuurlijk Hugo v.d. Wal, Jan Quik, Wim Jacobs en Ton van Lieshout. We zullen Rolf binnenkort wel eens tegen komen als we weer een werkje in de Maasuiterwaarden doen met Natuurmonumenten. Rolf rekent alle bezigheden in de natuur tot zijn hobby’s en daarnaast houdt hij veel van reizen. Sinds een paar jaar werkt hij in de zomer dan ook een paar weken voor een reisorganisatie. (DR)

Rolf Dijkstra (Foto: Hugo v.d. Wal)

Vrijwilligersgroep vergrijst Uit recent onderzoek van het Brabants kennisonderzoek PON over sociale participatie, bleek dat vrijwilligerswerk steeds meer onder druk staat. Men is steeds minder te porren voor vrijwilligerswerk en het meeste werk wordt steeds meer gedaan door mensen die geen werk hebben of gepensioneerd zijn. Geen aanwas jongeren In totaal verricht 31% van de Brabanders vrijwilligerswerk in georganiseerd verband. Bij eenzelfde onderzoek in 2004 was dat nog 36% en in 1999 zelfs 39%! Mensen tussen de 50 en 74 jaar zijn het meeste actief, zo bleek uit het PONonderzoek. Dat blijkt ook als we de huidige groep van 64 vrijwilligers van Landschapsbeheer Oss eens onder de loep nemen. Daarvan is de gemiddelde leeftijd maar liefst 62 jaar! Daarvan zijn er 9 boven de 70 jaar, 24 boven de 65 jaar, 13 tussen de 60 en 65 jaar, 11 boven de 50 jaar en 5 in de groep van 34 tot 42 jaar. In de leeftijdsgroep tussen de 51 en 56 jaar tellen we slechts één vrijwilliger. Tot nu toe hebben pogingen om jonge vrijwilligers te werven via het aanbieden van maatschappelijke stageplaatsen aan leerlingen uit het voortgezet onderwijs ook nog maar één nieuwe medewerker opgeleverd (zie pagina 8 van dit blad). (DR)

Tino van der Pas herstelt na operatie Het zal sommige van onze vaste vrijwilligers wellicht zijn opgevallen dat onze medewerker Tino van der Pas uit Lith sinds september vorig jaar nooit meer op onze werkochtenden was. We hadden wel regelmatig telefonisch contact met hem,maar zijn gezondheidstoestand belette hem om te komen werken. De gezondheidsklachten resulteerden tenslotte in een zware hersenoperatie, waarbij een grote,gelukkig goedaardige, tumor werd verwijderd. Die operatie,die eind januari in Tilburg plaats vond, slaagde gelukkig heel goed en Tino mocht al vijf dagen na de operatie weer naar huis om daar in een lange rustperiode van vele weken verder te herstellen van de zware ingreep. Zodra Tino het aan kan, mogen we bij hem op bezoek komen. We wensen hem ondertussen hierbij,namens alle vrijwilligers en het bestuur van harte een goed,algeheel herstel toe en hopen hem in de toekomst weer op het werk te mogen zien! (DR)

Twee boombladen gefuseerd Het vakblad “Natuur, Bos en Landschap” (10x per jaar) en het “Boomblad” (4x per jaar), die elkaar qua lezerskring en inhoud vaak overlapten, hebben per januari van dit jaar hun krachten gebundeld. Dat resulteerde in een totaal vernieuwd en sterk vakblad met in een moderne lay-out, waarin de meest gewaardeerde kanten van beide bladen samen zijn gekomen. Ook voor leek goed leesbaar Het nieuwe blad gaat verder onder de naam vakblad “Natuur, Bos, Landschap” en verschijnt 10x per jaar (elke maand, behalve juli en augustus) in een oplaag van 2500 exemplaren. Het formaat is vergroot tot het oude formaat van het “Boomblad” de lay-out is gemoderniseerd en de omvang is uitgebreid met 4 pagina’s tot 40 pagina’s full colour. Het blad heeft als doelgroepen: bosbouwers, studenten, medewerkers van natuurorganisaties, gemeenten, etc. maar is toch ook goed leesbaar voor natuurminnaars. Ook Landschapsbeheer Oss is op het vakblad “Natuur, Bos, Landschap” geabonneerd en u kunt exemplaren inzien of lenen op de leestafel van ons landschapswerf in de Tolstraat. Mocht u zelf een abonnement willen hebben, de abonnementsprijs is €50,00 per jaar. Meer info: Postbus 618, 6700 AP Wageningen, tel: 0317466429 of email: [email protected] en www.vakbladnatuurboslandschap.nl (DR)

Tino van der Pas hersteld (Foto: Dick Roza)

Wie zijn de “stofvreters”? De “Stofvreters” bestaat uit een groep van zo’n vijftien mannen die het verzamelen van oude landbouwwerktuigen en het werken ermee tot hun hobby hebben verheven. Ze zijn afkomstig uit de directe regio en maken deel uit ven de Klassieke Landbouw Werktuigen Vereniging, die in totaal zo’n 700 leden telt, voornamelijk actief in Noordoost Brabant en Limburg. In hun tweemaandelijkse blad “D’n Uitlaat”, dat een omvang heeft van ca. 44 pagina’s, is van alles te lezen over de vele activiteiten. Kijkt u maar eens op hun website: klw-vereniging.nl (DR)

Kijk ook eens op onze vernieuwde website www.landschapsbeheer-oss.nl 9

Werkgroep Landschapsbeheer Oss Mededelingen & Werkdagen Collega vrijwillig(st)ers, n Schema vaste werkdagen 2010 Het verschijnen van de eerste Nieuwsbrief in het nieuwe jaar luidt tegelijkertijd de wisseling van de seizoenen in en dat heeft ook consequenties voor ons werk. We hebben een drukke en productieve periode achter ons gelaten waar veel in tot stand is gekomen en ondanks enkele uitvalsdagen door de sneeuw hebben we onze geplande doelen klaar kunnen krijgen. We hebben nog veel zaken op het programma staan maar gaan de komende tijd het wel rustiger aan doen en met zo min mogelijk machines dit in verband met het broedseizoen, we willen en mogen de kraamkamers niet verstoren. De club vrijwilligers groeit nog steeds met nieuwelingen en waarvan enkelen al wekelijks aanwezig zijn. Om de groep op peil te houden is dit ook wel nodig want vooral deze winter hebben verschillende van onze vrijwilligers het moeten laten afweten vanwege gezondheidsklachten en met name vooral door valbreuken veroorzaakt door sneeuw en ijs (niet gebeurd op het werk maar in hun eigen tijd). De inloop dinsdagsochtends in de Tolstraat is een groot succes en niet alleen vanwege de koffie maar er wordt op de werf en in de werkplaats veel tot stand gebracht door de aanwezige vrijwilligers. De komende maanden zullen er weer veel van jullie op vakantie gaan en die wensen we een fijne tijd toe en verder treffen we elkaar weer op onze werkdagen. Groeten, Ton Velders Coördinator Werkgroep Landschapsbeheer Oss

Maart April Mei Juni

Zaterdag 6 Vrijdag 12 Zaterdag 3 Vrijdag 9 Zaterdag 1 Vrijdag 7 Zaterdag 29 Zaterdag 5 Vrijdag 11

Woensdag 17 Vrijdag 26 Woensdag 14 Vrijdag 23 Woensdag 12 Vrijdag 21 Woensdag 16 Vrijdag 25

Werktijd 09.00-13.00 uur. Waar we werken en de verzamelplaats wordt per email of post bericht. Ook als langer gewerkt wordt of bij extra dagen krijg je op deze wijze bericht. Iedere dinsdag, vanaf 09.30 uur, inloopochtend in de Tolstraat (Landschapswerf).

Inlichtingen en/of aan- en afmeldingen E-mailadres Werkgroep Landschapsbeheer Oss [email protected] Telefoonnummers coördinatoren Ton Velders 0412-648196 / 06-20894923 Henk van Grunsven 0412-402157 Tonnie Wittenberg 0412-634930 / 06-21582447 Vrijwilligerscontact Dick Roza

0412-642368

Magazijn/materiaalbeheerder Jan van Bernebeek 0412-630598 / 06/26302016 Op de werkdagen zijn wij bereikbaar op de hierboven genoemde mobiele nummers. Vanaf heden is Dick Roza bereikbaar via email: [email protected]

Als het om ontlakken gaat! Ontlakwerk uitbesteden, chemisch en thermisch ontlakken van ophanggereedschap, foutief gelakte producten en renovatiewerk. Zowel staal als aluminium!!

C&T technics b.v. Frontstraat 12a 5405 AK Uden T 0413-331083 Fax 0413-331195 I www.ct-technics.nl E [email protected]

10

www.duurendseind.nl op afspraak

Beregeningsinstallaties www.regenopafroep.nl RUIJS Tuintechniek M 06-51286021

Houtversnipperservice www.houtversnipperservice.nl

11