Levend landschap. Nieuwsbrief van Landschapsbeheer Drenthe

Levend landschap Nieuwsbrief van Landschapsbeheer Drenthe

Wethouder Liesbeth Koster kiest voor een gebiedsgerichte aanpak Vier omgevingsprojecten van start Het landschap als onderdeel van de bedrijfsvoering Drents ommetje in de Heerlijkheid Ruinen

Najaar 2009

Levend Landschap najaar 2009

Inhoud Voorwoord door Erik de Gruijter 1 Interview 2 Wethouder Liesbeth Koster van gemeente De Wolden Bakens in de tijd 4 Bomenwachtlid Bas Been over Drentse biologische pannenkoeken onder de oude eik Korte berichten 5 Bomendokter op bezoek Spoedingreep Hollandse Linde Medewerkers stellen zich voor 6 Senior projectleiders Bert Dijkstra en Rianne Vos Vier omgevingsprojecten van start 8 “Ik vind dit project net een droom die uitkomt” Vrijwilliger aan het woord 10 Luit Mulder van de hoogstambrigade Korte berichten 11 Interview betrokken eigenaar 12 Arjan Muggen Streekeigen struik 13 De Vlierbes Drents Ommetje 14 Heerlijkheid Ruinen Korte berichten 15 Ontwerpstudio Erven, natuur en landschap 18 Agenda 20 Column 21 Marten van Dijken, Landschapsonderhoud Vanboeijen

Voorwoord Voor u ligt alweer de vierde nieuwsbrief van de Stichting Landschapsbeheer Drenthe. U kunt hierin lezen hoe we met vele enthousiaste betrokkenen bezig zijn in een aantal gebieden met omgevingsprojecten, twee medewerkers stellen zich voor, de eigenaar van een prachtige monumentale boom brengt dit (en zijn pannenkoeken) onder de aandacht en meer van al de zaken waar we mee bezig zijn. We zitten volop in het werk. Niks tijden van recessie voor het landschap, het leven in en beleven van onze omgeving heeft onze aandacht en dat is goed.

Erik de Gruijter

Kijkt u ook eens op onze website: www.lbdrenthe.nl. Deze site geeft een actueel beeld van onze Stichting en laat treffend zien met welke activiteiten we ons onder andere bezig houden. Steeds wisselende activiteiten en projecten in de gehele provincie!

Zelf vind ik het heerlijk om die artikelen te lezen. Ik betrap mij erop dat projecten veel te vaak een brij aan informatie worden van uren, planning en kostenbewaking. Maar lees je dan de verhalen van de betrokken mensen, en zie je de mooie plaatjes, dan weet je weer: om een project echt te waarderen moet je naar buiten. Daar gebeurt het. Als deze nieuwsbrief datzelfde gevoel bij u oplevert is het helemaal goed. Dan kom ik u vast ergens tegen, buiten. Erik de Gruijter Directeur Landschapsbeheer Drenthe


Wethouder Liesbeth Koster van gemeente De Wolden:

“LBD begrijpt wat je van mensen kunt vragen” Het begon allemaal met het landschapsontwikkelingsplan voor de Heerlijkheid Ruinen. De gemeente De Wolden was zich bewust van de bijzondere landschappen binnen haar gemeentegrenzen en wilde die daar waar ze het meest waardevol zijn een extra impuls geven. Ze koos voor een gebiedsgerichte aanpak in een klein deel van het gebied. Inmiddels is er sprake van een olievlek van enthousiasme, aldus wethouder Liesbeth Koster. Ze vond het landschapsbeleidsplan bij haar aantreden in 2004 in haar portefeuille. Uit de manier waarop ze erover praat, wordt duidelijk dat ze het als cadeautje ervaart. “We krijgen heel enthousiaste reacties van bewoners”, vertelt ze. “In Echten is bijvoorbeeld een slotgracht uitgediept. Een zorgboerderij heeft het onderhoud van de hagen voor haar rekening genomen. Mensen zijn trots op wat ze met dit plan bereiken. De dorpen en

buurtschappen in De Wolden vormen hechte gemeenschappen. Mensen steken elkaar aan en doen mee.” Evenwicht Dat het plan op zo’n grote betrokkenheid onder inwoners mag rekenen, heeft zeker ook te maken met de manier waarop Landschapsbeheer Drenthe er uitvoering aan heeft gegeven, stelt Koster. Om dit soort projecten met succes uit te voeren, heb je volgens haar drie partijen nodig. De gemeente om het plan aan te zwengelen, in de ogen van de wethouder de ‘minst belangrijke partij’, de uitvoerder en de groep waar het echt om gaat: de boeren, natuurorganisaties en particuliere grondeigenaren in het buitengebied. “Je gaat als gemeente bij dit soort plannen over de grond en dus het eigendom van een ander. Dan is het van het grootste belang dat de uitvoerende organisatie daar gevoel voor heeft. Landschapsbeheer Drenthe heeft dat. Zij snapt

wat ze van mensen kan vragen. Ze legt uitgebreid uit waarom ze dingen doet en zoekt de ruimte.” Ze kan daar ook uit eigen ervaring over meepraten, geeft ze als voorbeeld. Haar woning staat in een van de gebieden die inmiddels is aangepakt. In haar tuin heeft ze een grote boom die jaren door haar kinderen als klimboom is gebruikt. Zij en haar man hebben er veel goede herinneringen aan. Maar landschappelijk gezien hoort hij niet in Drenthe thuis. “In zo’n geval zal Landschapsbeheer niet doordrammen.” Mocht hij eens sneuvelen,

bijvoorbeeld door een storm, dan vervangt de wethouder hem door een inheems ras. Maar tot die tijd mag hij als goed geïntegreerde vreemdeling gewoon in de tuin blijven staan. In één keer goed Door die nuchtere aanpak, krijg je mensen mee, aldus Koster. Daarbij is ze ook nog steeds blij dat De Wolden voor een gebiedsgerichte aanpak heeft gekozen. Veel projecten richten zich op een specifiek landschapselement, de paddenpoel, en houtwal of boomgaarden, in De Wolden worden alle elementen in een gebied tegelijk meegenomen. “Het voorkomt dat je meerdere keren bij bewoners terug moet komen”, licht Koster haar voorkeur voor de gebiedsgerichte aanpak toe. “Wij komen één keer en dan is het ook helemaal klaar. Dan heeft een gebied een prachtige natuurlijke metamorfose gekregen.”


Bakens in de tijd

In ’t Hoes van Hol-An bakken ze met zorg voor mens en natuur Drentse biologische pannenkoeken onder de oude eik Bas Been woont in Dalen. Sinds 2001 is hij eigenaar van de Pannenkoekboerderij ’t Hoes van Hol-An in het nabij gelegen dorp Oud Aalden. In de prachtige omgeving kan genoten worden van de echte Drentse pannenkoek. Maar ook van de prachtige monumentale eik bij de boerderij die in beheer is bij de Bomenwacht van Landschapsbeheer Drenthe. De inwoners van Oud Aalden kennen de weg naar de pannenkoekboerderij op hun duimpje. De schoonheid van het landschap en de geur van pannenkoeken trekt dagelijks klanten aan. “Met mooi weer kunnen klanten buiten eten terwijl de kippen in de tuin scharrelen.” In het Drentse brinkdorp staat een aantal monumentale Saksische boerderijen. ’t Hoes van Hol-An is zo’n rijksmonument. “Gasten zijn vaak onder de indruk van het interieur en de omgeving. De originele muur van leem, stro en koeienmest, maar ook de oude bedstee

trekken de aandacht”, aldus Been. Naast de ingang van het restaurant staat een ander monument. Deze monumentale eik verwelkomt gasten met zijn dansende bladeren. De eik heeft onlangs nog een ‘special treatment’ van de Bomenwacht gekregen, waarbij enkele gaten zijn geboord waarlangs voedingsstoffen zijn toegediend. Been is dan ook al jaren lid van de Bomenwacht die regelmatig langskomt waardoor zijn boom in prima conditie blijft. “En die jongens houden ook wel van een pannenkoek, kan ik je vertellen!” Voeding krijgen ook de bezoekers van de Pannenkoekboerderij voldoende. Al is het geheim van de Drentse pannenkoek volgens Been dat deze niet te machtig is door het gebruik van boekweitmeel en bloem. Daarbij zijn pannenkoeken goed voor mens én omgeving. “Alle ingrediënten die we gebruiken zijn biologisch, ook de kaas en het spek”, aldus Been.

Korte berichten

Bomendokter op bezoek De Bomenwacht heeft afgelopen jaar de bomen van haar leden aan een uitgebreide inspectie onderworpen. Na de controle bleek dat voor vijf monumentale bomen nader onderzoek nodig was naar de kwaliteit en stabiliteit. Het ging om twee beuken, een paardenkastanje en twee linden. Een gespecialiseerd bureau uit Vught (Pius Floris) voerde een meting uit met de Resistograaf en de Picus Schalltomograph om de hoeveelheid gezond hout en aantastingen, bijvoorbeeld door schimmels, in de stam vast te kunnen stellen. Een van de beuken (in Gasselternijveenschemond) was dermate aangetast dat hij niet meer te redden was. Hij leverde bovendien een gevaar op voor de omgeving en moet daarom gerooid. De andere vier konden met een speciaal onderhoudsplan behouden blijven. De Bomenwacht houdt hun conditie scherp in de gaten!

Spoedingreep Hollandse Linde Meestal plant de Bomenwacht het onderhoud aan monumentale bomen ver vooruit, maar soms is spoedeisende hulp vereist. Zo ook afgelopen zomer, toen er een noodoproep binnenkwam van een Bomenwachtlid uit Taarlo. Haar Hollandse Linde uit ca. 1860 stond op splijten en leverde een gevaar op voor de woning. De Bomenwacht rukte snel uit en constateerde dat de stam bij deze uitgegroeide knotboom op de knot op scheuren stond. De oorzaak bleek een schimmel. De remedie: het acuut knotten van de boom! Een noodmaatregel, want knotten gebeurt gewoonlijk in de bladloze periode.


Medewerkers portret

Senior projectleider Bert Dijkstra:

“De natuur is hier gevarieerder dan in andere provincies” Hij groeide op in Appelscha, waar zijn passie voor het landschap begon. Zijn liefde voor de natuur zorgde ervoor dat hij Friesland verruilde voor Drenthe. “De natuur en het landschap is hier veel gevarieerder en gaver gebleven dan in andere provincies.” Bert Dijkstra heeft dan ook geen spijt van zijn besluit om naar Drenthe te verhuizen waar hij nog steeds met veel plezier woont. Weidevogels Met evenveel plezier werkte hij sinds 1996 als coördinator weidevogels bij Landschapsbeheer Drenthe. Hij droeg actief bij aan het destijds nieuwe project voor de vrijwillige vogelbescherming. Twee jaar geleden maakte Dijkstra de overstap naar de combinatiefunctie van senior projectleider en lid van het management. Als senior projectleider heeft hij de eindverantwoordelijkheid voor diverse projecten. Voor een goed verloop van projecten heeft hij veel contacten met provinciale en gemeentelijke overheden. Ook houdt hij de planning van projecten nauwkeurig in de gaten. Kernwaarde In het managementteam is Dijkstra verantwoordelijk voor de inhoudelijke vraagstukken. Maar hij stuurt ook mee in

de totaalbegroting van Landschapsbeheer Drenthe. “Ik hoop de kernwaarde van het Drentse landschap te kunnen behouden. Ook hoop ik de ontwikkeling van de stichting te kunnen versterken.”

Senior projectleider Rianne Vos:

“Landschapsbeheer Drenthe is volop in ontwikkeling” Het Drentse landschap met zijn diversiteit vindt ze prachtig. Maar het is vooral de organisatie in ontwikkeling die het werken bij Landschapsbeheer Drenthe voor haar zo interessant maakt.

Sinds april 2008 bekleedt ze de functie van senior projectleider en is ze lid van het managementteam. “De organisatie is volop in ontwikkeling. Aan ons om de mogelijkheden en kansen die dat met zich meebrengt te zien en te benutten.” Portefeuille Met haar bedrijfskundige achtergrond zorgt Vos voor de zakelijke noot in het managementteam. Het Drentse landschap heeft haar belangstelling, maar dat geldt minstens even zeer voor organisatorische vraagstukken. En die liefde kan ze bij Landschapsbeheer Drenthe goed kwijt. Als senior projectleider houdt ze zich voornamelijk bezig met de vrijwillige tak van de organisatie. Daarnaast heeft ze omgevingsprojecten en vrijwel alle projecten van de Bomenwacht in haar ‘portefeuille’. Netwerken In het managementteam houdt ze zich vooral bezig met de ontwikkeling van de organisatie als geheel. Omdat Landschapsbeheer in de meeste projecten in netwerken opereert, behoort het activeren van andere partijen tot haar dagelijkse werk. Ook zorgt zij ervoor dat alle relevante partijen in de provincie gebruik kunnen maken van de kennis die bij Landschapsbeheer Drenthe aanwezig is. Deze wordt in tal van projecten steeds verder ontwikkeld.


Vier omgevingsprojecten van start

“Ik vind dit project net een droom die uitkomt”

Dr. De Larijweg Landschapsbeheer Drenthe werkt momenteel aan vier omgevingsprojecten: in Broekhuizen, Wachtum-Dalen, Ansen en aan de Dr. De Larijweg in Ruinerwold. Het doel van deze projecten is het landschap, de cultuurhistorische waarden en de aantrekkelijkheid van plant en dier veilig te stellen en te versterken. Wat vooral opvalt? Hoe het streekbewoners, (boeren)bedrijven en gemeentes bij elkaar brengt en laat samenwerken! De vier omgevingsprojecten bevinden zich alle vier nagenoeg in dezelfde fase, vertelt projectleider Sibert Hoeksma van Landschapsbeheer Drenthe. In de voorbereidende fase zijn informatie-avonden voor bewoners georganiseerd en werkgroepen gevormd waarin bewoners participeren. “We betrekken de inwoners zoveel mogelijk. Tijdens een informatie-avond vertel

len wij wat de doelstelling van het project is en welke mogelijkheden bewoners hebben. Zij kunnen bijvoorbeeld het erf op authentieke wijze inrichten door een boomgaard aan te leggen of een meidoornhaag te plaatsen. Wij bezoeken iedereen die zich aanmeldt, nemen de mogelijkheden en de wensen door en leggen de voorgenomen werkzaamheden vast in een werkplan. We vragen van alle deelnemers een eigen bijdrage van 10 procent, in de vorm van een financiële bijdrage of in de vorm van zelf-werkzaamheid. We stimuleren vooral het laatste, dat vergroot de betrokkenheid.” Dr. De Larijweg Bij het omgevingsproject in Ruinerwold, Dr. De Larijweg, zal de nadruk op de erven liggen”, vervolgt Hoeksma. “De omgeving van de Dr. De Larijweg maakt deel uit van het slagenland-

schap van Ruinerwold-Koekange. Veel lange met elzensingels begrensde percelen die loodrecht op de Dr. De Larijweg staan. De erven worden weer zichtbaar verbonden met het omliggende landschap en de weg. Overigens heeft de Dr. De Larijweg een fraaie laanbeplanting van perenbomen die rond 1920 zijn geplant. Deze laanbeplanting zullen we ook in optimale staat terugbrengen.” Broekhuizen Het omgevingsproject Broekhuizen, aan de Oostkant van Meppel, voert Landschapsbeheer uit in opdracht van de gemeente Meppel. Carolien van de Bles is als gemeente-ambtenaar nauw betrokken. “De gemeente wil het landschap rond Meppel versterken. Dat kunnen wij niet alleen, daar hebben we de inzet van bewoners bij nodig. Draagvlak vinden wij dan ook heel belangrijk. Vanwege de betrokkenheid van de inwoners van Broekhuizen, hebben we dit gebied aangewezen als eerste land-

schapsproject in het buitengebied. We bekijken hier hoe deze pilot verloopt. We zijn tot nu toe razend enthousiast, het project slaat behoorlijk aan! Als dit project slaagt, gaan we over tot een tweede project rond Nijeveen.” Dromen over een eikenboom Anneke Mous is één van de leden van de werkgroep in Broekhuizen, een particuliere grondeigenaar, met circa 15 hectare natuurgebied. “Mijn man en ik keken altijd hoe we ons natuurlandschap zo oorspronkelijk mogelijk konden inrichten. Tot mijn man plotseling overleed. Daarom is dit omgevingsproject zo geweldig. Wij droomden ooit over een mooie oude eikenboom in het midden van een hoog stuk land achter ons huis. Dat krijg ik nu zo in de schoot geworpen. Ik vind het net een droom!” Anneke is verrast door het enthousiasme van de betrokken boeren. “Elke boer die ik ken, wil altijd bomen kappen. Maar ze zijn nu allemaal enthousiast over het voorstel de boomsingels terug te brengen in het land. Mooi he?!” Ansen Ook Arjan Muggen is een enthousiaste boer. Hij is betrokken bij het omgevingsproject in Ansen. “Het mooie van dit project is, dat er ook aandacht is voor andere zaken, zoals zeldzame vogels”, weet Arjan. “Ik woon in een gebied met veel steenuilen. Op een aantal erven zullen dan ook nestkasten worden geplaatst. De steenuil hoort immers bij dit landschap.” De omgevingsprojecten zullen in november zichtbaar van start gaan, in de meeste gevallen met een werkdag voor de betrokken bewoners. In Broekhuizen zal in het bijzijn van genodigden de oude eikenboom op het land van Anneke Mous geplaatst worden. Kruiwagencorso Ansen had het omgevingsproject als thema


Vrijwilliger aan ’t woord

“Een goed gesnoeide fruitboom is net een ladder” Hoewel hij ooit last had van hoogtevrees, klimt Luit Mulder tegenwoordig zonder vrees elke hoogstamfruitboom in. De 77-jarige vrijwilliger uit Assen is actief bij één van de hoogstambrigades van Landschapsbeheer Drenthe. Deze brigades ondersteunen eigenaren van boomgaarden bij het planten, snoeien, enten en oogsten van hoogstamfruitbomen. Een vakkundig gesnoeide hoogstamfruitboom pik je er zo uit, volgens Luit Mulder. “Wanneer een boom altijd goed gesnoeid is, klim je er in alsof je een ladder oploopt.” Luit Mulder is enthousiast. “Het liefst snoei ik oude bomen. Daarbij zie je vaak direct welke takken je weg moet halen, op welke takken je kunt staan en op welke niet. Na het snoeien klim je naar beneden en klaar. Je hebt er geen omkijken meer naar: de natuur neemt het weer over.” Hoog de boom in Luit koestert mooie jeugdherinneringen aan boomgaarden. “Mijn grootouders hadden een boomgaard. Als jongen was ik daar graag.” Hij hoefde dan ook niet lang na te denken toen een kennis uit Limburg hem benaderde met: ‘Luit, wij zoeken mensen die hoog de boom in durven’. “Ik ben begonnen met snoeien bij een fruitboombrigade van de Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg (IKL). Elk jaar, tussen januari en maart, vertrok ik een aantal malen voor een midweek richting het zuiden van het land, om te gaan snoeien.” 10

Luit Mulder in de boom Snoeicursus “Zoiets moet ik hier in Drenthe toch ook kunnen doen”, meende Luit Mulder op een gegeven moment. Vervolgens kwam hij terecht bij Landschapsbeheer Drenthe, nu zo’n tien jaar geleden. “Ik volgde een cursus bij een groep in Peize. Slechts weinig cursisten sloten zich na afloop aan bij één van de hoogstambrigades. De meesten leerden snoeien zodat ze voortaan de bomen op het eigen erf bij konden houden.” Hoogstamfruitbomen komen traditioneel veel voor op boerenerven, het is een waardevol cultuurhistorisch landschapselement. Landschapsbeheer Drenthe stimuleert goed onderhoud van de bomen door het inzetten van de hoogstambrigades. Hiervoor zijn veel vrijwilligers nodig. Durft u net als Luit Mulder hoog in de boom? Meldt u dan aan via Landschapsbeheer Drenthe!

Hondsrug College volgt maatschappelijke stage in landschap Vanaf 2011 moeten leerlingen in het vo een maatschappelijke stage volgen in de vorm van een werkproject buiten de school. Landschapsbeheer Drenthe heeft een format in de maak voor het volgen van zo’n stage in landschap & natuur. Leerlingen kunnen dan op diverse plekken in Drenthe meehelpen aan het behoud en beheer van waardevol cultuurhistorisch landschap en zeldzame planten en dieren. Momenteel loopt er een pilotproject bij het Hondsrug College in Emmen. Hier zijn 40 scholieren onder begeleiding van Landschapsbeheer bezig met het opstellen van een beheerplan voor een ven bij Odoorn. Landschapsbeheer wil jongeren laten zien dat er in natuur en landschap heel wat valt te ontdekken en onderzoeken. De leerlingen maken in hun stage ook kennis met de vaak al jaren actieve vrijwilligers van Landschapsbeheer. Ze kunnen zo van elkaar leren en elkaar inspireren. Landschapsbeheer kan voor iedere school een aanbod verzorgen dat aan de behoeften voldoet. Meer informatie bij Pieter Posthumus, T (0592) 316 616 E [email protected]

Aanbod landschappelijke stage Met het format als leidraad kan Landschapsbeheer voor iedere geïnteresseerde school een aanbod verzorgen dat aan de behoeften voldoet. Meer informatie bij Rianne Vos of Pieter Posthumus T (0592) 316 616 E [email protected] E [email protected]

Leerlingen Hondsrug College op stage

Natuurwerkdag

Zaterdag 7 november 2009 vindt de landelijke Natuurwerkdag plaats. Iedereen kan een dag werken aan het behoud en herstel van natuur en landschap. In Drenthe gaan we aan de slag op 25 locaties. De meeste activiteiten bestaan uit kleinschalig onderhoudswerk. Kinderen zijn zeer welkom en kunnen onder andere helpen bij het opruimen van takken en volladen van kruiwagens. Op sommige locaties worden speciale kinderactiviteiten georganiseerd. 11


Betrokken eigenaar

“Het landschap is onderdeel geworden van mijn bedrijfsvoering” “Deze plek wordt al sinds 1200 bewoond. Vind je dat geen bijzonder idee? Het is dan ook een prachtige plek. Ik geniet er alle dagen van. Dit landschap moeten we koesteren, goed onderhouden en beheren.” Arjan Muggen woont en werkt als boer in Ansen, op de Groene Hof.

van harte welkom op zijn boerderij. “Toeristen vinden het hier prachtig. Daar heb ik op ingespeeld. Wij hebben bij de boerderij bijvoorbeeld een prachtige kruidentuin. Deze tuin is vooral in de zomer een waar vlinderparadijs. En in de toekomst willen we in de omgeving nog een aantal nieuwe wandelpaden realiseren, met informatieborden. Zodat toeristen nog meer van het landschap kunnen genieten.”

Het landschap rondom de boerderij van Arjan Muggen is gevarieerd. Er zijn houtwallen, knotwilgen, elzensingels, open velden, bossen en mooie doorkijkjes. “Dit gebied is zo bijzonder, dat moet in stand gehouden worden. Ik heb daarom al twaalf jaar een onderhoudscontract met Landschapsbeheer Drenthe. Ik onderhoud en beheer de houtwallen en singels zelf en krijg hiervoor een vergoeding. Het landschap is onderdeel geworden van de bedrijfsvoering.”

Omgevingsproject De boer uit Ansen is ook actief betrokken bij het omgevingsproject in Ansen. “Landschapsbeheer spreekt mij erg aan. Ik heb dan ook geen moment geaarzeld toen ik via de boermarke gevraagd werd voor de werkgroep van dit omgevingsproject. Je ziet hier in de omgeving veel achterstallig onderhoud. Met dit project kunnen we het landschap weer netjes maken. En daarna moeten we het met elkaar proberen te onderhouden. Zodat we bijvoorbeeld elk jaar mooie jonge singels hebben in plaats van ze te laten overwoekeren.”

Toeristische trekpleister Arjan Muggen laat anderen graag delen in de schoonheid van de omgeving. Bezoekers zijn

Nieuwsgierig geworden naar de boerderij van Arjan Muggen? Kijk voor meer informatie op www.degroenehof.nl

12

Streekeigen struik

Vlierbe (Sambus c

us nigr a) (nigra

= zwar Hoogte t) : 2.00 6.00 m Hout: li eter / B cht en g loeitijd evuld m De Vlie : juni et spon rbes,of juli zig mer gewon voor op g e Vlier, de Dren komt a tse ruig op boe l eeuwe ten, lan renerve n gs akke n en bij s Een pla rranden tatige h nt die e , erenhu en gen zou heb izen. eeskrac ben en h t ig zelfs als e werkin bescho heilig e g uwd. n magis ch werd Op Dre ntse er ven we Vledde rd de V r genoe lierbes, md, ge omdat ook we t olereer hij voor l d of aa a l praktis geuren n gepoot ch was de witt : van de e bloes de zwa heerlijk em kun rte bes je s thee tr e n maakt b e v e a kken, t ten vee er jam, l vitam siroop eerst ko in o e f s en je zelfs je ken wa never v nt rauw een ste an. We e vlierb rk laxer l essen h ende w ebben erking! De Vlie r had o ok een dat een zwarte heks zic kant: m hzelf in ren en en mee een vlie dat het nde r kon ve verbran opriep. randeden van Een Vli vlier de er op h duivel t et erf d duivel egenho aarente uden. gen zou de

13


Drents Ommetje

Ommetje Heerlijkheid Ruinen Deze keer nemen we u mee naar de Heerlijkheid Ruinen, het gebied tussen Ruinen en Hoogeveen met zijn karakteristieke es- en brinkdorpen. Landschapsbeheer is hier al jaren bezig met de uitvoering van omgevingsprojecten, zoals elders vermeld in deze nieuwsbrief. Een gebied waar u prachtig kunt wandelen en waar dan ook vele interessante wandelroutes zijn uitgezet. Een selectie.

Meerdaagse Hooge-Wold tocht

Hooge-Wold tocht

Tweedaags wandelarrangement Omgeving Ruinen en Hoogeveen Een volledig verzorgde wandelroute van 20-25 kilometer per dag inclusief uitgebreid ontbijt, lunches, koffie/thee, warme maaltijd en overnachting. Plus een goed gesprek met boer en boerin en daarbij een rondleiding over het bedrijf. Meer info en aanmelden: www.wandelenboerenland.nl

14

Wilt u meerdere dagen wandelen en overnachten bij de boer? Jannie Benning-Muller en Jo Muller organiseren de Hooge-Wold tocht, een meerdaagse wandeling in de omgeving van Ruinen. U wandelt gedurende twee of drie dagen over onbekende weggetjes, langs sloten, soms dwars door weilanden en door dorpen met authentieke Saksische boerderijen. U ontmoet Drentse boeren en maakt zo kennis met het agrarische leven in Drenthe. Alles is voor u geregeld: koffie/thee, lunches, ’s avonds een stevige maaltijd en een overnachting op het boerenbedrijf.

Rondje om de Es Zelf hebben we de wandeling ‘Rondje om de es’ ontwikkeld. Wandelroutes door de buurtschappen Hees en Oldenhave (gemeente De Wolden). Met GPS routepunten, achtergronden van de streek en veel informatie over landschap, natuur en cultuurhistorie. U kunt het bestellen via onze website www.lbdrenthe.nl/winkel

Korte berichten

Extra handen door inzet zorgboerderijen

Medewerkers zorgkwekerij Pesse

Eerder al maakten we in onze nieuwsbrief melding van onze actieve samenwerking met zorgboerderijen bij de uitvoering van projecten in het landschap. Voor de mensen op de zorgboerderij (vaak mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking) betekent het dat ze aan de slag kunnen in de vrije natuur en zo meer variatie in het werk krijgen. Voor landschapsbeheer levert het veel extra handen op waarmee het noodzakelijke onderhoudswerk – waar vaak geen of weinig geld voor is – kan worden uitgevoerd. Goed voorbeeld is het werk van zorgkwekerij De Blinkende wilg in Pesse. Hun mensen werkten vijf dagen per week in en om de kassen. Nu werken ze een dag per week aan een gemeentelijk project van Landschapsbeheer. Het werk bestaat uit het verwijderen van opslag Ook in(struiken en boompjes) op een heideterrein en rondom vennetjes en van Amerikaanse vogelkers in het bos. Momenteel zijn er contacten met 22 zorgboerderijen in Drenthe waarvan er tien actief aan de slag zijn gegaan binnen projecten van Landschapsbeheer. Volgend jaar zullen hier nog zo’n tien boerderijen bij komen.

15


Korte berichten

Ruimte voor erfvogels

Landschapsbeheer Drenthe is van start gegaan met het Project Steenuil & Boerenzwaluw. In Zuidwest Drenthe (Uffelte e.o.) worden 25 erven ‘gescand’ op hun geschiktheid voor twee typische erfvogels: de steenuil en de boerenzwaluw. Daarna volgen maatregelen om het leefgebied voor deze soorten te verbeteren. Uitgangspunt is het zoveel mogelijk terugbrengen van de karakteristieke diversiteit van het ‘kleinschalig landschap.’ Denk hierbij aan houtsingels, houtwallen en erven met ‘ruige hoekjes’, heggen, poelen, fruitbomen en solitaire bomen. Ook het plaatsen van nestkasten voor de steenuil en het toegankelijk maken van schuren voor de boerenzwaluw is effectief. Meer informatie over dit samenwerkingsproject op onze site: www.lbdrenthe.nl

16

LBD wordt gebiedscoördinator SNL: goed voor de weidevogels! De provincie heeft Landschapsbeheer Drenthe de rol van gebiedscoördinator binnen de Subsidieregeling Natuur- en Landschapsbeheer toegewezen, de opvolger van de oude programmabeheer regeling. In de nieuwe regeling zijn de grondeigenaren, binnen een door de provincie opengesteld subsidiegebied, samen verantwoordelijk voor een kwalitatief goed plan voor de weidevogels. Binnen een gebied gedijen weidevogels het beste met “een mozaïek” aan beheer. Kort, lang en hergroeiend gras, beweiding, ruige mest en plasdras zijn belangrijke factoren in zo’n plan. De afgelopen maanden zijn met de eigenaren binnen drie subsidiegebieden ‘keukentafelgesprekken’ gevoerd. Eind van het jaar worden de plannen definitief. Meer informatie op onze website.

Versterking leefgebied Knoflookpad Vanaf 2004 is Landschapsbeheer Drenthe in zuidoost Drenthe actief met het beschermen, versterken en uitbreiden van het leefgebied van de grootste populatie knoflookpadden van Nederland. Er is vooral gewerkt aan behoud en versterking van de (potentiële) voortplantinglocaties en het herstel van het landen winterbiotoop hier omheen. Gebieden zijn verder versterkt door ze met elkaar te verbinden en barrières op te heffen en er is nieuw landen voortplantingsbiotoop aangelegd. Op deze wijze is de soort voor de korte en middenlange termijn veiliggesteld. In opdracht van de provincie Drenthe en in overleg met de gemeente Borger Odoorn, Staatsbosbeheer en andere grondeigenaren, heeft Landschapsbeheer inmiddels zes fasen in het meerjarige project uitgevoerd. Het gaat daarbij om herstel en/of aanleg van poelen en laagten, houtwallen en singels, het plaggen van heide en zandruggen, het verwijderen van struiken en andere opslag, het afsluiten van afvoersloten en het plaatsen van een hefboom om verkeersslachtoffers onder de knoflookpadden te voorkomen. De komende jaren zet Landschapsbeheer Drenthe zich verder in om de knoflookpad in dit gebied voor de toekomst veilig te stellen.

Egelvriendelijke tuin

Op 19 en 20 september vond het Nationale Egelweekend plaats, georganiseerd door de Zoogdiervereniging in het kader van het Jaar van de Egel. In Drenthe werd tijdens de Fair van Staatsbosbeheer in Borger voorlichting gegeven over Egels en Tuinen. Want tuinen zijn steeds minder groen en open. De Zoogdiervereniging geeft daarom een folder uit met informatie en praktische tips voor egelvriendelijke tuinen. De folder is te downloaden op www.jaarvandeegel.nl.

Egel gezien? Meld het ons! Heeft u een egel gezien? Meld dit dan aan Landschapsbeheer. Zo helpt u mee aan de ontwikkeling van de Zoogdieratlas voor Drenthe. Lees meer op onze site www.lbdrenthe.nl.

17


Ontwerpstudio Landschappelijke inpassing van recreatieterreinen

Afgelopen zomer is het provinciale project “Versterking Ondernemerschap Toeristische en Recreatieve sector” weer van start gegaan. Recreatiebedrijven kunnen in dit project ook subsidie ontvangen voor het landschappelijk inrichten van hun terrein. De ontwerpstudio voor Natuur & Landschap van Landschapsbeheer Drenthe, kan ze hierbij ondersteunen. Impuls Het project is opgezet om een impuls te geven aan het ondernemerschap van bedrijven uit de recreatieve sector. Tot eind 2012 kunnen noordelijke ondernemers in de toeristische en recreatieve sector ondersteund worden op allerlei gebieden. De ontwerpstudio heeft recreatieondernemers afgelopen jaren bijgestaan met het opstellen van beheersplannen en het geven van onderhoudsadviezen.

18

Identiteit Ook is een aantal compleet nieuwe inrichtingsen beplantingsplannen gemaakt. Hierbij krijgt het recreatieterrein naast een landschappelijke inpassing een eigen en unieke identiteit. Volgens Lex Kleyn, projectleider van de ontwerpstudio, is het thematiseren van het terrein een belangrijk uitgangspunt: “Zo kan bijvoorbeeld de identiteit van het kampeerterrein versterkt worden met streekeigenaardigheden. Gedacht kan worden aan de toepassing van zwerfkeien, heideveldjes, streekeigen hagen en houtwallen.” De aanmelding en afhandeling worden in principe verzorgd door Hanzeconnect in Groningen. Voor meer informatie over de projecten van de Ontwerpstudio kunt u zich in verbinding stellen met Lex Kleijn, T (0592) 333767 E [email protected]

Herstel erf bij Saksische boerderij in Orvelte In het dorp Valthe restaureert de ontwerpstudio voor Natuur & Landschap het erf van een Saksische boerderij. De boerderij wordt op authentieke wijze gerestaureerd en daar hoort een authentiek erf bij. Er zijn nog veel oude erfelementen terug te vinden zoals een eikengaarde of huisbrink. Dat is een oud element op een Drents erf dat doorgaans uit zomereiken bestaat en een duidelijke functie had: de productie van duurzaam (bouw)hout. In de loop der tijden werd het erf gemoderniseerd. Zo werden diverse uitheemse planten aangeplant en een vijver aangelegd. In samenwerking met de nieuwe eigenaar worden planten verwijderd en vijver gedempt. De oude moestuin op het zuiden wordt weer aangelegd en voor het woongedeelte in de boerderij worden, zoals gebruikelijk was, weer

knotlinden aangeplant. De linde werd vroeger toegepast om de woonkamer koel te houden. In de herfst, wanneer de bladeren van de boom vielen, gaf de linde weer meer licht in de woonkamer. Na een aantal jaren werd de boom zo groot dat de takken het dak raakten. Op dat moment werd de linde ontdaan van al zijn takken. In het voorjaar liep de linde gewoon weer uit. Zo ontstond het fenomeen ‘knotlinde’. De bestaande beukenhagen op het erf ten slotte, worden vervangen door meidoornhagen. Deze werden gebruikt om bijvoorbeeld een moestuin te beschermen tegen gevaren van buitenaf. In de boomgaard was het net andersom. Daar liep ook kleinvee zoals kalveren. Die moesten juist in de boomgaard blijven en konden door de meidoornhaag niet ontsnappen.

19


Agenda Oktober

Cursus snoeien fruitbomen 24 en 31 oktober De ontwerpstudio organiseert twee cursussen snoeien van fruitbomen in Broekhuizen en Gieterveen. Meer informatie en opgave via Alet de Hoop, T (0592) 316 616 of [email protected]

November

Openingsprogramma omgevingsproject Dalen-Wachtum 5 november In het dorp vindt een openingshandeling plaats m.m.v. de plaatselijke bevolking en de wethouder. Meer info via Inge de Vries T (0592) 316 616 Landelijke Natuurwerkdag zaterdag 7 november Op 25 locaties in Drenthe aan de slag in landschap en natuur. Voor jong en oud. Kijk voor de locaties, het programma en aanmelding op www.natuurwerkdag.nl Openingshandeling omgevingsproject Broekhuizen 18 november Meer info over het programma via Sibert Hoeksma T (0592) 316 616 Openingshandeling omgevingsproject Ansen en werkdag Dr. De Larijweg 28 november Openingshandeling met medewerking van wethouder Liesbeth Koster. Meer info via Rianne Vos T (0592) 316 616

20

Word donateur! Deelt u de zorg voor landschap en natuur in Drenthe? Wordt dan donateur van onze stichting en steun onze activiteiten. U ontvangt dan tevens onze nieuwsbrief en we nodigen u uit voor bijzondere activiteiten als een natuurwerkdag. Donateur bent u al voor een jaarlijkse bijdrage van 25 euro. We bieden ook een opmaat aanbod voor speciale wensen of bijdrages. Neem hiervoor contact op met het secretariaat T (0592) 316 616

Februari

Cursus Weidevogelbescherming Twee avonden in februari in Dalen en Anderen. Voor iedereen die de weidevogels een warm hart toedraagt en mee wil helpen aan de bescherming. Meer info: www.lbdrenthe.nl

Column Andere buren

Een gastcolumnist geeft zijn of haar visie op het landschap in Drenthe

Als in een mooi verhaal, zijn we zo maar buren geworden: Landschapsbeheer Drenthe en Landschapsonderhoud Vanboeijen. Samen werken, ieder op zijn of haar terrein en plaats. In dat piepkleine landje, waar ook nog plaats is voor natuur. Jullie door de inmiddels wijd en zijd bekende projecten voor natuureigenaren en beheerders. En wij verlenen onze diensten aan Staatbosbeheer in het gebied Drentsche Aa-zuid. In het Nationaal Park de Drentsche Aa, waar het Jakobskruiskruid de tongen losmaakt, het steenuiltje wordt verjaagd door hondenclubs en de kerstsparren mogen groeien op de es. Maar ook het gebied waar de orchidee zo overweldigend aanwezig is, het geluid van de vistrappen je rustig en blij maakt en de weidsheid en de stilte regeert. Samen werken in een gebouw, de Natuurwerkplaats met haar mooi bloeiende dak in het lieflijke dorpje Anderen, een bijzondere positie. Het is en het voelt als een kroon op ons werk. Wij zaten er al een half jaartje eerder dan jullie, als echte kwartiermakers. Het was wel even wennen, zomaar midden in de maatschappij, weg uit het oude vertrouwde Boshuis op het lommerrijke veilige Vanboeijen terrein. Maar we gingen samen en dat hielp. En hoe snel, als je de natuur een handje helpt, je je ook thuis kunt voelen: Zwaluwen scheerden van de zomer over de nieuwe drinkdobbe, kwik- en roodstaarten inspecteren de opgezette houtstapels en de mussen zitten alvast op het ooievaarsnest. Merels onderzoeken de opgeworpen wal voor de nieuwe houtwal en de bloeiende facelia nodigt insecten uit. En om de natuur nog dichter bij de ramen te halen zijn fruitbomen geplant, straks de velbollen erin en strengen pinda’s. Samen maken we er iets moois van in Anderen, met ons als andere buren, bijzondere buren. Pure mensen wars van arrogantie en scoringsdriften, no nonsens. Als heuse ambassadeurs van het Landschap en de Zorg. Als echte natuur in een mooi landschap. Dat treft mij elke dag weer. Marten van Dijken, Landschapsonderhoud Vanboeijen 21

Colofon Levend Landschap is een tweejaarlijkse uitgave van Landschapsbeheer Drenthe. De nieuwsbrief wordt verstuurd naar relaties in een oplage van 4500. Redactie Jan-Kees van Loon, Erik de Gruijter en Rianne Vos, Landschapsbeheer Drenthe, Assen

Landschapbeheer Drenthe maakt zich sterk voor behoud en herstel van streekeigen landschap & natuur. Ons werk (en deze uitgave) wordt mede mogelijk gemaakt met steun van de provincie Drenthe en de Nationale Postcode Loterij.

Interviews Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar, Leeuwarden Overige teksten en eindredactie Jan-Kees van Loon, Waterloo Communicatie Fotografie Medewerkers Landschapsbeheer Drenthe, of zoals vermeld bij foto VossY-Art (foto omslag) Ontwerp en opmaak In Ontwerp, bureau voor vormgeving, Assen Druk Drukkerij De Bruin, Zuidbroek

Landschapsbeheer Drenthe Nijend 18a 9465 TR Anderen tel (0592) 316 616

provincie Drenthe

Levend landschap. Nieuwsbrief van Landschapsbeheer Drenthe

Recommend Documents