AANTEKENEN Veronica RTV Beheer B.V. p/a Yorin T.V. B.V. / Afd. Juridische Zaken Franciscusweg 219 1216 SE HILVERSUM Hilversum
Onderwerp
16 augustus 2001
Sanctiebeschikking / Digitale revolutie
Uw kenmerk
Ons Kenmerk
Contactpersoon
Doorkiesnummer
JuZa-004446-ld
Mevr. mr. L.H. Doorman
(035) 6 721 729
Bij brief van 8 mei 2001, kenmerk PTZ-001943-jga, hebben wij u op de hoogte gebracht van ons voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete wegens overtreding van artikel 52h, tweede lid, tweede volzin, en artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit. In deze brief hebben wij u uitgenodigd voor een hoorzitting. Op 31 mei 2001 is een hoorzitting gehouden waarbij u uw zienswijze naar voren heeft gebracht. Het verslag van de hoorzitting is bijgevoegd. 1. Feiten Op 3 maart en 15 april 2001 heeft u afleveringen van het televisieprogrammaonderdeel De digit@le revolutie uitgezonden. Het betreft een programmaonderdeel, bestaande uit een aantal informatieve items op het gebied van computers en internet. Aan het begin en aan het einde van beide afleveringen van het programmaonderdeel is hetzelfde billboard met de volgende tekst getoond: “Dit programma wordt (respectievelijk “werd”) mede mogelijk gemaakt door Qlik.nl.” Op het billboard is het logo van Qlik.nl getoond in de vorm van een cursor dat bestaat uit een handje. Tijdens de op 3 maart 2001 uitgezonden aflevering leidt de presentator het tweede item in met de volgende tekst: “Steeds meer bedrijven hebben een eigen website. E-commerce is een begrip waar de meeste bedrijven dan ook niet meer onderuit kunnen. En dat betekent dat er steeds meer sites bijkomen. Maar hoe vind je nu snel de homepage van het bedrijf waarnaar je op zoek bent? Dat is een kwestie van clicken.” Een voice-over meldt vervolgens: “Er zijn een aantal internetsites die je bij je zoektocht naar dit soort informatie kan helpen. Je zou kunnen zoeken via verschillende startpagina’s. Ook de telefoongids en de Gouden Gids zijn al jaren online. Daarin kun je via categorieën op zoek naar bedrijven bij jou in de buurt, maar daar vind je alleen de adresgegevens en het telefoonnummer. Meer informatie over bedrijven vind je er niet. Het kan ook anders. Op de website ‘Qlik.nl’ kun je heel gericht zoeken naar bedrijven in je eigen regio. In de categorie van Qlik staan veel bedrijven die een eigen homepage hebben. Zoek je in een bepaalde categorie, dan is het vervolgens een kwestie van clicken op een link. Je komt dan vanzelf op de homepage. Zo kan je dus meer over het gezochte bedrijf te weten komen. IT- en internetontwikkelingen gaan snel, het is dus zaak om bij te blijven. De hoogste tijd om op zoek te gaan naar een leuke computercursus. We typten de term ‘computer’ in en kozen daarna ‘computeronderwijs’. We kozen voor de regio Den Bosch. Je ziet dat er een lijstje met opleidingscentra te voorschijn komt. Allemaal hebben ze hun eigen website. Zo komen we bij de
JuZa-004446-ld
website van internetopleidingscentrum ‘Via Milia’. Dit is een bedrijf dat zich specialiseert in consultancy, webdesign en webhosting. Ook hebben ze een groot aanbod van trainingen en cursussen van – bijvoorbeeld – HTML, Flash, Dreamwever en Javascript. Wij kozen voor een cursus HTML. Dit is een tweedaagse cursus. Snel en gericht zoeken doe je dus via ‘Qlik.nl’. Je hoeft niet meer op zoek te gaan naar moeilijke URL’s van bedrijven, maar door eenvoudig te clicken krijg je snel een overzichtelijke lijst van bedrijven van jou in de regio.” Terwijl de voice-over bovenstaande tekst heeft uitgesproken, zijn beelden getoond aan de hand waarvan te zien is hoe door middel van ‘Qlik.nl’ kan worden gezocht en hoe je vervolgens gemakkelijk bij de websites van bedrijven terechtkomt. Vervolgens zegt de presentator het volgende: “Meer van dit soort tips om snel je weg te vinden op het internet vind je op onze website ‘dedigitalerevolutie.nl’. Trouwens, heb je zelf een handige tip, mail hem ons dan. Misschien dat wij hem in het programma kunnen gebruiken.” Tijdens de op 15 april 2001 uitgezonden aflevering zegt de presentator onder meer het volgende: “Zoeken op internet wordt steeds eenvoudiger door allerlei nieuwe zoekdiensten, maar de informatie die je te zien krijgt is niet altijd even betrouwbaar. Ben je op zoek naar adressen, telefoonnummers en vooral websites van bedrijven bij jou in de buurt, dan is de volgende click voor jou.” Vervolgens spreekt de voice-over de volgende tekst uit: “Er zijn verschillende manieren om websites te zoeken. Via portals kun je per onderwerp op zoek gaan naar de websites van bedrijven. Er zijn veel startpunten te vinden, zoals ‘Ilse’, ‘Alta Vista’ en ‘MSN’. Een website die je kunt vergelijken met portals is de site van ‘Qlik’. Hier kun je heel gericht op zoek gaan naar de site van het bedrijf waar je naar op zoek bent. Op de homepage type je als eerste de branche in. Vaak is het al genoeg om slechts de eerste vier letters in te typen om tot een goed resultaat te komen. Dan krijg je een lijst met verschillende rubrieken. Als je bijvoorbeeld de rubriek ‘auto’ intypt, dan krijg je verschillende opties. Hier vind je de bedrijven in je eigen regio. We clicken even door en komen bij een bedrijf dat zich richt op de verkoop van auto’s en lichte bestelwagens. Via de online database kun je snel en gemakkelijk zoeken naar de auto van je keuze. Als je een link aanclickt op de site, dan wordt er automatisch een nieuw venster geopend. Dat venster kun je daarna ook weer direct wegclicken, zodat je automatisch op de vorige pagina terechtkomt. We probeerden het nog een keer en typten bij ‘branche’ weer ‘auto’ in. Nu kozen we voor ‘auto-inkoop online’. Als regio kozen we ‘Rotterdam’. Zo kwamen we vanzelf uit bij de auto-inkoopcentrale. Dit bedrijf richt zich op de online inkoop van tweedehands auto’s. Via de site kun je je auto verkopen door simpelweg een formulier in te vullen met alle benodigde informatie. Je vult alle gegevens in en binnen één dag krijg je antwoord met een bod op jouw auto. Voor meer informatie over zoeken op internet click je even snel op de site van ‘De digit@le revolutie’. Evenals bij de op 5 maart 2001 uitgezonden aflevering zijn bij de door de voice-over uitgesproken teksten beelden getoond, aan de hand waarvan te zien is hoe door middel van ‘Qlik.nl’ op internet kan worden gezocht en hoe je vervolgens gemakkelijk bij de websites van bedrijven terechtkomt. 2. Relevante bepalingen Artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit: 1. Onverminderd het bepaalde in de artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid, worden in programma-onderdelen van commerciële omroepinstellingen geen namen, beeldmerken, logo's, handelsmerken, produkten, diensten of activiteiten van personen, bedrijven of instellingen vermeld of getoond, indien de desbetreffende commerciële omroepinstelling, naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, daarmee beoogt of mede beoogt het publiek te bewegen tot het kopen van een bepaald produkt of het gebruik maken van een bepaalde dienstverlening,
-2-
JuZa-004446-ld
dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van een bepaald bedrijf, een bedrijfstak of een bepaalde instelling teneinde de verkoop van produkten of de afname van diensten te bevorderen Artikel 52h, tweede lid, van het Mediabesluit 2. Aan het begin of aan het einde van een gesponsord programma-onderdeel worden, ter informatie van het publiek, alle sponsors vermeld. De vermelding gebeurt door middel van naam, handelsmerk, logo of beeldmerk en is zodanig vormgegeven dat zij niet voldoet aan de definitie van reclameboodschap, bedoeld in artikel 1, onderdeel kk, van de Mediawet. Artikel 10, onderdeel b, van de Beleidsregels sponsoring commerciële omroep (BSCO): Een vermelding, als bedoeld in de artikelen 52h, tweede lid, en 52i, eerste lid, van het besluit, voldoet in ieder geval aan de wettelijke definitie van reclameboodschap, indien: b. met gebruikmaking van beeld of geluid, direct of indirect, wordt verwezen naar een product of dienst dan wel de consumentenverpakking van een product; 3. Overwegingen 3.1
Sponsorvermelding
Volgens artikel 52h, tweede lid, tweede volzin, van het Mediabesluit dient de vermelding van de sponsor te gebeuren door middel van naam, handelsmerk, logo of beeldmerk en is zodanig vormgegeven dat zij niet voldoet aan de wettelijke definitie van reclameboodschap. Ingevolge artikel 10, onderdeel b, van de BSCO voldoet een vermelding als bedoeld in artikel 52h, tweede lid, van het Mediabesluit in ieder geval aan de wettelijke definitie van reclameboodschap indien met gebruikmaking van beeld direct of indirect wordt verwezen naar een dienst van de sponsor. Door het tonen van het logo van Qlik.nl, dat bestaat uit een cursor in de vorm van een handje wordt direct verwezen naar de dienst van dit bedrijf, t.w. een site waarop door middel van het clicken gericht naar informatie op internet kan worden gezocht. U heeft derhalve naar ons oordeel artikel 52h, tweede lid, tweede volzin, van het Mediabesluit overtreden. Tijdens de hoorzitting heeft u gesteld dat in het “webverkeer” inmiddels geldt dat zodra zich een aanklikmogelijkheid voordoet een handje in beeld verschijnt. Door het vertonen van het logo van Qlik.nl heeft géén directe verwijzing naar de producten of diensten van Qlik.nl plaatsgevonden. Het handje is het generieke teken op het internet dat aangeeft dat er zich een klikmogelijkheid voordoet. Wij blijven, gelet op artikel 10, onderdeel b, van de BSCO, van oordeel dat u in casu artikel 52h, tweede lid, van het Mediabesluit heeft overtreden. Het feit dat het handje al dan niet het generieke teken op het internet is, doet niet af aan het feit dat dit logo verwijst naar de dienst van Qlik.nl. In artikel 10, onderdeel b, van de BSCO wordt overigens niet alleen bepaald dat directe verwijzingen, maar ook indirecte verwijzingen naar producten, diensten of consumenten verpakkingen voldoen aan de wettelijke definitie van reclameboodschap.
-3-
JuZa-004446-ld
3.2
Sluikreclame
Uitgangspunt Een hoofdregel van de Nederlandse Mediaregelgeving is dat reclameboodschappen in televisieprogramma’s uitsluitend worden uitgezonden in blokken en dat reclameboodschappen als zodanig herkenbaar zijn en duidelijk onderscheiden zijn van de andere programmaonderdelen. Op grond van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit, zijn daarom in programmaonderdelen van commerciële omroepinstellingen alle vermeldingen en vertoningen van namen, beeldmerken, logo’s, handelsmerken, producten, diensten of activiteiten verboden, voor zover de omroepinstelling, naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, daarmee beoogt of mede beoogt reclame te maken. Reclame-uiting In de door u op 3 maart 2001 uitgezonden aflevering van het programmaonderdeel De digit@ale revolutie zijn diensten van Qlik.nl vermeld en getoond. Deze uitingen zijn voor het gemiddelde publiek duidelijk waarneembaar, op grond waarvan het in staat is de door Qlik.nl verleende diensten te identificeren. De genoemde uitingen in het programmaonderdeel zijn voorts geschikt om een positieve houding van het publiek ten opzichte van de door Qlik.nl verleende diensten te bevorderen. Het mag als een feit van algemene bekendheid worden verondersteld dat indien diensten op min of meer opvallende wijze en niet in negatieve zin worden getoond of vermeld in een tv-uitzending, doorgaans een deel van het kijkerspubliek tot aankoop wordt bewogen (zie ook uitspraak van de RvSt., d.d. 21 augustus 1997, nr. R01.93.2121, TROS-Aktua in Bedrijf). Het tonen en vermelden van diensten van Qlik.nl in het programmaonderdeel zijn derhalve reclameuitingen in de zin van de Mediawet. Oogmerk Uit de eerder omschreven feiten, met name het feit dat het tonen van de diverse webpagina’s tijdens beide afleveringen vergezeld is gegaan van door de voice-over uitgebreide, stap voor stap gegeven uitleg bij de wijze waarop Qlik.nl functioneert, blijkt dat de desbetreffende diensten met opzet in de programmaonderdelen zijn vermeld en getoond. Uit de aan het begin en aan het einde van het programmaonderdeel getoonde, hiervoor beschreven sponsorvermelding leiden wij af dat het programmaonderdeel De digit@le revolutie is gesponsord door Qlik.nl. Gezien het bovenstaande kan redelijkerwijs worden aangenomen dat u met het tonen en vermelden van diensten van Qlik.nl beoogd, of mede beoogd heeft het publiek te bewegen tot het gebruik maken van de dienstverlening van Qlik.nl, dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van Qlik.nl, teneinde de afname van diensten te bevorderen. Volgens de Nota van Toelichting bij artikel 52j van het Mediabesluit is het oogmerk om reclame te maken bijvoorbeeld niet aanwezig in gevallen die vergelijkbaar zijn met die, bedoeld in de artikelen 27 tot en met 30a en 32 van het Mediabesluit (Stb. 1992, 334, blz. 25-26). De genoemde reclame-uitingen in het programmaonderdeel zijn niet aan te merken als nietvermijdbare reclame-uitingen als bedoeld in artikel 27 van het Mediabesluit. Voorts is de wijze waarop de reclame-uitingen voor Qlik.nl zijn vertoond en vermeld is niet vergelijkbaar met de gevallen bedoeld in de artikelen 28 tot en met 30a en artikel 32 van het
-4-
JuZa-004446-ld
Mediabesluit. Het vermelden van diensten van Qlik.nl zou op grond van artikel 28 niet zijn toegestaan, aangezien de diensten door de voice-over zijn aangeprezen. De tijdens de op 5 maart 2001 uitgezonden aflevering door de voice-over uitgesproken tekst “(…) Op de website Qlik.nl kun je heel gericht zoeken naar bedrijven in je eigen regio (…) Snel en gericht zoeken doe je dus via Qlik.nl. Je hoeft niet meer op zoek te gaan naar moeilijke URL’s van bedrijven, maar door eenvoudig te clicken krijg je een overzichtelijke lijst van bedrijven bij jou in de regio (…)” merken wij aan als specifieke aanprijzingen van diensten van Qlik.nl. Voorts merken wij de tijdens de op 15 april 2001 uitgezonden aflevering door de voice-over uitgesproken tekst “(…) Hier kun je heel gericht op zoek gaan naar de site van het bedrijf waar je naar op zoek bent (…)” aan als een specifieke aanprijzing van de dienst van Qlik.nl. U heeft tijdens de hoorzitting erkend dat in de uitzending van 3 maart 2001 een tekst is opgenomen die kan worden aangemerkt als een aanprijzing van de diensten van Qlik.nl. Ten aanzien van de uitzending van 15 april 2001 heeft u tijdens de hoorzitting gesteld dat deze vergelijkbaar is met artikel 28 van het Mediabesluit. In het item waarbij de site van Qlik.nl aan bod komt wordt een vergelijking gemaakt tussen de site en verschillende vergelijkbare sites van concurrenten van Qlik.nl. Door de voice-over wordt de gebruikswijze van Qlik.nl op een neutrale wijze toegelicht. De tekst uitgesproken door de voice-over dat men via de site heel gericht kan zoeken naar bedrijven in je eigen regio doet hier niets aan af. Er wordt op geen enkele manier opgeroepen gebruik te maken de site. Er kan derhalve niet worden geconcludeerd dat er sprake is van een specifieke aanprijzing. In de Beleidslijn informatieve en educatieve programma’s (BIEP) wordt een nadere invulling aan artikel 28 van het Mediabesluit gegeven. In deze beleidslijn zijn ondermeer bepalingen opgenomen voor het tonen en vermelden van producten en diensten in consumentenprogramma’s. De grenzen van artikel 28 van het Mediabesluit mogen echter in deze gevallen nooit worden overschreden. Met de genoemde specifieke aanprijzing in de uitzending van 15 april 2001 is dit echter het geval. Overigens zijn wij van oordeel dat de vergelijking met de vergelijkbare sites van concurrenten van Qlik.nl zich beperkt tot de enkele vermelding van die betreffende sites. Voorts zijn teksten als “heel gericht op zoek gaan”, “Vaak is het al genoeg”, “snel en gemakkelijk” eveneens aan te merken als specifieke aanprijzingen. Nu wij niet hebben gesteld dat in casu sprake is van een oproep de site te bezoeken is uw verweer dienaangaande dan ook niet relevant. Wij blijven derhalve van oordeel dat de vermeldingen van de diensten van Qlik.nl in de uitzending van 15 april 2001 niet vergelijkbaar zijn met de gevallen zoals bedoeld in artikel 28 van het Mediabesluit. Aangezien het onderhavige geval niet vergelijkbaar is met de gevallen bedoeld in de artikelen 27 tot en met 30a en 32 van het Mediabesluit, kan niet worden gesteld dat het oogmerk om reclame te maken niet aanwezig is. Uitzonderingen Van het algemene verbod in artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit zijn slechts uitgezonderd de vermeldingen en vertoningen bedoeld in de artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid van het Mediabesluit. Artikel 52g van het Mediabesluit is niet van toepassing, aangezien het programmaonderdeel geen telewinkelen betreft.
-5-
JuZa-004446-ld
Krachtens artikel 52h, tweede lid, van het Mediabesluit, dienen sponsors aan het begin of aan het einde van een gesponsord programmaonderdeel te worden genoemd. Het tonen en vermelden van diensten van Qlik.nl in het programmaonderdeel is geen sponsorvermelding in bovengenoemde zin en is op basis daarvan derhalve niet toegestaan. Ingevolge artikel 52h, derde lid, van het Mediabesluit mogen diensten van bedrijven in een gesponsord programmaonderdeel worden vermeld, voor zover het publiek niet, door middel van specifieke aanprijzingen of anderszins, wordt aangespoord tot het afnemen van die diensten. Zoals eerder gesteld, zijn de diensten van Qlik.nl aangeprezen. Het vermelden van diensten van Qlik.nl in het programmaonderdeel is derhalve niet toegestaan op grond van artikel 52h, derde lid, van het Mediabesluit. Aangezien het programmaonderdeel niet bestaat uit het verslag of de weergave van een evenement, is artikel 52i van het Mediabesluit in casu niet van toepassing. Conclusie Aangezien u, naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, met het tonen en vermelden van diensten van Qlik.nl in het programmaonderdeel De digit@le revolutie beoogd of mede beoogd heeft het publiek te bewegen tot het gebruik maken van de diensten van Qlik.nl dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van Qlik.nl teneinde de afname van diensten te bevorderen, en de uitzonderingen bedoeld in de artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid, van het Mediabesluit niet van toepassing zijn, zijn wij van oordeel dat u in dit geval artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit heeft overtreden. Tijdens de hoorzitting heeft u met betrekking tot de uitzending van 3 maart 2001 erkend dat artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit is overtreden. 4. Sanctievoornemen Op grond van artikel 135, eerste lid, van de Mediawet kunnen wij u een bestuurlijke boete opleggen bij overtreding van het bepaalde bij of krachtens de Mediawet. Ingevolge de Beleidslijn Sanctiemaatregelen 1999 hanteren wij voor de bepaling van de hoogte van de boete een vaste berekeningsgrondslag die met factoren voor de ernst van de overtreding en voor de mate van verwijtbaarheid worden vermenigvuldigd. Sponsorvermelding Bij overtreding van artikel 52h, tweede lid, tweede volzin van het Mediabesluit in een televisieprogramma geldt voor u als commerciële omroep met een publieksbereik van meer dan 500.000 huishoudens een berekeningsgrondslag van f 10.000,-. Voor de ernst van de overtreding kennen wij in dit geval geen punten toe. Voor de mate van verwijtbaarheid kennen wij in dit geval 1 punt toe. Hierbij is rekening gehouden met de omstandigheid dat u bij besluit van 14 december 1999, kenmerk PTZ/HO/99.032/7489, een boete is opgelegd wegens artikel 52h, tweede lid, tweede volzin, van het Mediabesluit. Wij zijn leggen u derhalve wegens overtreding van artikel 52h, tweede lid, tweede volzin, van het Mediabesluit een bestuurlijke boete op van f 10.000,-.
-6-
JuZa-004446-ld
Sluikreclame Bij overtreding van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit in een televisieprogramma geldt voor u als commerciële omroep met een publieksbereik van meer dan 500.000 huishoudens een berekeningsgrondslag van f 10.000,-. Voor de ernst van de overtreding kennen wij in dit geval 3 punten toe. Hierbij is rekening gehouden met de omstandigheid dat diensten van Qlik.nl in meerdere programmaonderdelen in beeld en geluid zijn aangeprezen. Voor de mate van verwijtbaarheid kennen wij in dit geval geen punten toe. Wij leggen u derhalve wegens overtreding van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit een bestuurlijke boete op van f 30.000,-. Totaal Wij leggen u een bestuurlijke boete op van in totaal ƒ 40.000,- wegens overtreding van artikel 52h, tweede lid, tweede volzin, en artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit. 5.
Betaling
Wij verzoeken u de aan u opgelegde boete binnen vier weken na ontvangst van dit besluit over te maken op bankrekeningnummer 67.57.61.239 van de ING-Bank te Hilversum ten name van het Commissariaat voor de Media.
Hoogachtend, Commissariaat voor de Media
drs. L. van der Meulen Commissaris Programma Toezicht
Mevr. mr. I. Brakman Commissaris Financieel Toezicht
Wij wijzen u erop dat op grond van de Algemene wet bestuursrecht de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, een bezwaarschrift kan indienen bij het Commissariaat voor de Media, Postbus 1426, 1200 BK Hilversum.
Aantal bijlagen : 1 -7-
