jaarverslag 2010
Resultaat met bewoners
Inhoud ASW Nieuwezijds Voorburgwal 32 1012 RZ Amsterdam 020-5230130
[email protected] www.steunpuntwonen.nl
5
Resultaat met bewoners
9
Duurzaamheid
16
Wijkontwikkeling
26
Belangenbehartiging
42
2010 in feiten en cijfers
COLOFON Redactie: Pieter Pieter De Stefano (Gordon-Bennett), Rik Winsemius Grafische vormgeving: Studio Pollmann, Amsterdam Fotografie: Bas Baltus, Tina Westphal Drukwerk: Slimdruk
2
3
Resultaat met bewoners Graag presenteren wij ons jaarverslag over 2010. Ook dit jaar kunnen we weer een aantal goede en blijvende resultaten laten zien. Vooral met dank aan de hoofdrolspelers, de bewoners. We hebben ons in 2010 geconcentreerd op drie gebieden met grote meerwaarde voor bewoners: duurzaamheid (groen & energie), bewoners gestuurde (wijk)ontwikkeling en ondersteuning van belangenbehartiging. Werken met de eigen kracht en potentie van bewoners én een goede samenwerking met andere instellingen vormen van oudsher de kern van onze werkwijze. Bij de bewonersgestuurde wijkontwikkeling nemen de bewoners hun leven, leef omgeving en hun economische toekomst in eigen hand. De eerste start-ups van bedrijfjes in Amsterdam Nieuw-West en Zuidoost zijn in vervolg hierop in 2011 gerealiseerd. De ‘voucherprojecten’ in Zuidoost, geïnitieerd door de Huurdersvereniging Amsterdam en de honderden bewonersinitiatieven die wij hebben gegenereerd laten zien hoeveel bewoners zelf willen en kunnen realiseren. Dat geldt evenzeer voor onze woonzorgprojecten. We ondersteunen ouders die een 4
5
woonvorm zoeken voor hun autistische kinderen, of ouderen die gemeenschappelijk willen wonen. Zo werd samen met Stadgenoot de eerste woongroep voor Marokkaanse ouderen in Slotervaart ‘Andalus’ gerealiseerd. Bij duurzaamheid stimuleert en ondersteunt het Energieteam sinds november, in opdracht van de Huurdersvereniging Amsterdam, bewonerscommissies en verhuurders om gezamenlijk te werken aan energiebesparing. Ons Wijksteunpunt Wonen Zuideramstel ontwikkelde de Energiecheck om naast hulp bij de huurprijs of onderhoud ook naar snelle besparingsmogelijkheden op de kosten voor energie te kijken. Ons project Energie in Huis is de effectieve methode om bewoners zelf energie te laten besparen. Via deze duurzaamheidsprojecten zijn al meer dan 30 complexen en 3.000 individuele huishoudens in Amsterdam bereikt. In 2011 is dit met onze nieuwe kennispartner Twinstone doorontwikkeld in “Besparen met de Buren”. Daarnaast hebben onze Wijksteunpunten Wonen meer dan 10.000 huurders geadviseerd en zijn aan het eind van het jaar de eerste energiechecks door de 6
Wijksteunpunten uitgevoerd. Alle Wijksteunpunten Wonen krijgen begeleiding en ondersteuning van ons Stedelijk Bureau Wijksteunpunten Wonen. We ondersteunden verder de Huurdersvereniging Amsterdam en de verschillende huurderskoepels, de vertegenwoordigers van alle huurders van in Amsterdam gevestigde woningcorporaties. Door deze ondersteuning kunnen zij weer effectiever opkomen voor huurders en bewonerscommissies. En als huurders echt in de knel komen, kunnen ze terecht bij ons Meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag, dat samen met de Wijksteunpunten Wonen in 2010 meer dan 500 huurders heeft bijgestaan bij intimidatie, afpersing en grove nalatigheid van ‘huisbazen’, vaak met een goede afloop voor de huurder. Tot slot danken we bewoners, partners en financiers voor de samenwerking in 2010 en de medewerkers voor de getoonde inzet. Jacqueline van Loon & Eef Meijerman directie ASW 7
Duurzaamheid In een duurzame stad is het prettig wonen, nu én in de toekomst. Bewust omgaan met energie kan bovendien zorgen voor een fikse kostenbesparing voor bewoners, zeker nu de energieprijzen blijven stijgen.
8
9
Michiel Lamers
Duurzaam met bewoners Het ASW is toonaangevend in projecten waar bewoners worden betrokken bij duurzaamheid in hun eigen woning en woonomgeving. Samen met bewoners kijken we naar eenvoudige maatregelen en grotere ingrepen in hun eigen woning en wijk. Juist bij duurzaamheid is het van groot belang dat bewoners zelf aan de basis van projecten staan. Bewoners maken zich de kennis eigen
en dragen deze weer over aan andere bewoners, onder andere door onze ‘tupperware-aanpak’. In 2010 heeft het ASW op deze manier meer dan 3.000 huishoudens bereikt in het terugdringen van energieverbruik. Michiel Lamers, directeur van Twinstone, kennispartner van het ASW, vertelt: “Het ASW is dé partij in
Amsterdam die bewoners kan betrekken bij duurzaamheidsprojecten. Door hun goede netwerk bij bewoners en instanties, hun frisse blik en can do mentaliteit zijn de projecten van het ASW een succes. Het mooiste is dat door deze projecten bewoners langdurig participeren in energiebesparing. Zo brengt het ASW een structurele gedragsverandering teweeg. Er zijn maar weinig partijen
in Nederland die dat voor elkaar kunnen krijgen. We vinden het dan ook een genoegen om met het ASW samen te werken. Zo combineren we onze ervaring in frisse nieuwe producten, strategieontwikkeling en communicatie met hun kennis over bewonersparticipatie en gedragsverandering. Een combinatie die borg staat voor duurzaam resultaat.”
Het ASW is toonaangevend in projecten waar bewoners worden betrokken bij duurzaamheid in hun eigen woning en woonomgeving. 10
11
Henk Lalji
De ‘tupperware-aanpak’ Twee van de meest succesvolle ASWprojecten op het gebied van duurzaamheid is Energie Zó ! en Energie in Huis. Deze projecten zijn uitgevoerd in delen van Amsterdam Zuidoost, Amsterdam West, Nieuw-West en Noord. Het basisidee is simpel. Bewoners worden uitgenodigd voor een grote bijeenkomst over duurzaamheid en energiebesparing in hun eigen buurt. Als vervolg op deze
bijeenkomst organiseren bewoners zelf tupperwareparties bij hen thuis. Tijdens deze avonden geeft de duurzaamheidsexpert van het ASW praktische tips, gaan bewoners met elkaar in gesprek over duurzaamheid en krijgen zij de Energiebox uitgereikt. In deze box zitten bijvoorbeeld spaarlampen, een standbykiller en een waterbesparende douche kop. Aan het eind wordt gevraagd
wie de volgende tupperwareparty wil organiseren. En zo breidt het zich vanzelf uit. Het project krijgt in 2011 een vervolg onder de naam Besparen met de Buren. Bewoners kunnen zich vanaf het najaar van 2011 ook opgeven voor het energieklusteam. Dit team is een aanvulling op het huidige concept van Energie in Huis. Het energieklusteam bestaat uit Amsterdammers in een
re-integratietraject die langskomen om simpele karweitjes uit te voeren die voor veel energiebesparing zorgen. Bewoners kunnen tijdens de tupperwareparties aangeven of zij hier interesse in hebben.
delen. Dat succes wordt door andere stadsdelen weer opgemerkt, zodat zij ons ook weten te vinden voor hun duurzaamheidsprojecten.”
Henk Lalji, duurzaamheidsexpert bij het ASW: “Het losgemaakte enthousiasme onder bewoners maakt dit zo’n succesvol project in de verschillende stads-
Het losgemaakte enthousiasme onder bewoners maakt dit zo’n succesvol project in de verschillende stadsdelen. 12
13
Justin Kleijn
Energieteam Ook al is het eigen gedrag een belangrijke factor bij energiebesparing, er is ook veel te winnen bij verbeteringen aan de woning zelf. Een ander onderdeel van het duurzaamheidsaanbod van het ASW is daarom het Energieteam. Dit team buigt zich over fysieke maatregelen die de energiezuinigheid van woning en complex verbeteren. In 2010 is dit team in opdracht van de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) gevormd. De HA heeft het Energieteam bij ons Stedelijk Bureau Wijksteunpunten Wonen ondergebracht vanwege het netwerk en de benodigde expertise op het gebied van bouwen en duurzaamheid. Bewo14
nerscommissies kunnen het Energieteam inschakelen voor een gedegen advies voor het hele complex. Uitgangspunt van dit advies is dat de bouwkundige maatregelen en het aanpassen van warmte installaties leiden tot energiebesparing, kostenbesparing en een beter wooncomfort voor huurders. Om dit te kunnen berekenen wordt een steekproef genomen binnen enkele woningen van het complex en wordt een gecertificeerd maatwerkadvies opgesteld. De huurders kunnen vervolgens het advies voorleggen aan de verhuurder. Medewerkers van de Wijksteunpunten Wonen begeleiden de huurders indien gewenst bij
de besprekingen met de verhuurder. Het Energieteam geeft waar nodig verder technisch advies. Met dit advies kunnen huurders concrete afspraken maken met hun verhuurder over de energiebesparende investeringen en de nieuwe huurprijs. De verhuurder verdient de investeringen terug terwijl het wooncomfort voor de huurder hoger wordt en de woonlasten gelijk blijven of zelfs dalen. Zo hebben de huurder én de huisbaas baat bij energiebesparing. Justin Kleijn van het Energieteam vertelt over de betrokkenheid van bewoners en verhuurders: “Zowel bewoners als
verhuurders vinden duurzaamheid belangrijk. Ons uitgangspunt is dat het wooncomfort toeneemt. Denk daarbij aan minder vocht, minder tocht en een gemakkelijker te verwarmen huis. De investeringen die gedaan worden, vallen door de sterk verminderde stookkosten voor beide partijen vaak ruimschoots terug te verdienen. Op die manier worden huurder, verhuurder én het
klimaat er beter van. De Wijksteunpunten Wonen hebben direct contact met huurders in de wijk en kunnen hen doorverwijzen naar ons. Samen met de kennis en ervaring van het Energieteam is het ASW op deze manier de verbindende factor tussen bewoners, verhuurders en de gemeente in het werken aan energiebesparing.”
Samen met het Energieteam is het ASW de verbindende factor tussen bewoners, verhuurders en de gemeente in het werken aan energiebesparing. 15
Wijkontwikkeling Een stad die leeft is vooral een stad waarin bewoners zelf aan de slag gaan in de buurt. Bewoners weten tenslotte zelf het beste wat er moet en kan gebeuren in een buurt. En wat vooral ook niet.
17
Mercedes Zandwijken
Bewoners aan zet Nu de overheid meer ruimte aan bewoners laat om zelf invulling te geven aan hun buurt is bewonersgestuurde wijkontwikkeling dé manier waarop verbetering van de wijk vorm krijgt. Daarbij is belangrijk dat bewoners ook echt de mogelijkheden en middelen krijgen om zelf initiatieven te nemen. Het ASW heeft daar inmiddels veel ervaring mee opgedaan. Dit komt onder meer tot uiting in de Voucherprojecten en andere bewonersinitiatieven, die met succes zijn uitgevoerd in Amsterdam Zuidoost, Oost, West en Nieuw-West. Deze successen zetten we door in het nieuwe 18
concept BuurtBizz, dat nu in Amsterdam Nieuw-West wordt ontwikkeld. Het ASW was tot slot ook één van de drijvende krachten achter de conferentie ‘Empowered Participation’, in het najaar van 2010. Mede door deze conferentie werd bewonersgestuurde wijkontwikeling een van de centrale thema’s in het vormgeven van opbouwwerk in Amsterdam.
Voucherprojecten Mercedes Zandwijken – zelfstandig adviseur op het gebied van sociale cohesie – roemt de spilfunctie van het ASW in de wijk: “We moeten echt gaan samenwerken met elkaar. Inmiddels is er niet meer genoeg geld meer voor allerlei aparte clubjes, maar moet er zoveel mogelijk met elkaar gebeuren. Dat betekent dat er een facilitator nodig is die partijen meekrijgt en de neuzen dezelfde kant op laat staan en de netwerken en kennis van die partijen met elkaar verbindt. Het ASW is daar het schoolvoorbeeld van.”
De Voucherprojecten zorgen ervoor dat bewoners zelf het heft in handen nemen in de ontwikkeling van hun wijk. Bewoners kunnen projecten indienen die goed zijn voor de wijk. De Voucherprojecten zijn deels in opdracht van de Huurdersvereniging Amsterdam en samen met hen ontwikkeld. Een regiegroep van bewoners uit dezelfde wijk beoordeelt vervolgens deze projecten. De bewoners Marlon Carrot en Leila Frindi Azzam zijn beide lid van de regiegroep Holendrecht: “In 2010 zijn er 67 projecten succesvol uitgevoerd. Dat komt onder andere doordat wij zelf ook bewoners zijn en daardoor bewoners weten aan
te sporen om aan de slag te gaan. Het indienen van een project is zo eenvoudig mogelijk gemaakt. Een voorstel op een dubbelzijdig A4’tje volstaat, zolang alles daarna maar wel goed wordt verantwoord.” De goedgekeurde projecten zijn divers: van een langlopend leesproject voor kinderen met een leesachterstand tot een dag met zang en toneel voor eenzame ouderen. Een buitengewoon succesvol project draaide om jongeren. Carrot: “Het idee kwam vanuit de bewoners zelf. Overlastgevende jongeren werden door buurtbewoners gevraagd of zij samen met andere jongens één weekend een training wilden volgen bui-
Christien Kop 19
Marlon Carrot en Leila Frindi Azzam
ten de buurt. Er was voor deze training maar weinig geld, waardoor de voorzieningen karig waren en de jongeren letterlijk op elkaar waren aangewezen. De jongens groeiden daardoor naar elkaar toe en maakten zelf plannen om de buurt beter te maken, in plaats van overlast te veroorzaken. Na het weekend waren de jongeren zo geïnspireerd dat zij nu zelf projecten voor jongeren opzetten zijn die in dezelfde situatie zitten.
Voor een fractie van de gebruikelijke kosten is hiermee overlast omgezet in betrokkenheid van de jongeren bij de buurt.” De ASW ondersteuner heeft bij zulke projecten een adviserende en ondersteunende rol. Frindi Azzam: “De ASW adviseur denkt aan zaken waar wij wellicht niet aan denken. Zij heeft de expertise in huis om aan ons zaken uit te leggen die niet duidelijk zijn of waar we geen verstand van hebben. De
samenwerking is echt 1.000 procent.” Dit beaamt ASW adviseur Christien Kop: “Wij zijn er gewoon voor de regiegroep en dat weten ze. Ze kunnen me altijd bellen. Als je een project van de grond wilt krijgen dan moet je niet de houding hebben dat bewoners jou nodig hebben, maar andersom. Juist daarom zijn de Voucherprojecten zo’n succes: ze zijn niet voor de leuk, maar om bewoners te empoweren en dat werkt.”
De ASW adviseur denkt aan zaken waar wij wellicht niet aan denken. De samenwerking is echt 1.000 procent. 20
Bij de Bewonersinitiatieven in de Reimerswaalbuurt (Amsterdam NieuwWest) wordt door de hele buurt bepaald wat er gaat gebeuren. Dit werkt door middel van een drietrapsraket. Ten eerste kondigen de ASW medewerkers in de buurt grootscheeps aan dat er initiatieven kunnen worden ingediend die de buurt beter maken. Bewoners worden daarbij tegelijkertijd uitgenodigd voor een startbijeenkomst. Op deze bijeenkomst bepalen bewoners wat de meest urgente thema’s in de buurt zijn. Op basis van deze thema’s kunnen vervolgens initiatieven worden ingediend. In de daarop volgende besluit-
vormingsbijeenkomst wordt – wederom door alle bewoners tezamen – bepaald welke initiatieven het meeste bijdragen aan de buurt en dus van start kunnen gaan. In 2010 zijn op deze manier 80 grote en kleine initiatieven van de grond gekomen. Marcel Suitela is vanuit het ASW verantwoordelijk voor de begeleiding van de bewonersinitiatieven in de Reimerswaal. Suitela: “Tijdens de bijeenkomsten begeleiden we de discussies tussen de bewoners. Want het is nog niet zo makkelijk om met elkaar als buurt te bepalen hoe het beschikbare geld op de meest effectieve en meest duurzame manier kan worden ingezet.
Marcel Suitela 21
Mostafa El Filali
BuurtBizz Mij is vooral het enthousiasme van bewoners opgevallen, de betrokkenheid is echt heel groot. Wij helpen de bewoners om hun ideeën te vertalen naar concrete plannen. Daarnaast bieden wij, waar gewenst, begeleiding in de voorbereiding en uitvoering. Doordat we midden in de buurt zitten en je altijd onze ruimte in Garage Notweg kunt binnenlopen, maken we echt wat los onder bewoners. In 2010 is er onder andere huiswerkbegeleiding gekomen voor
jongeren en zijn er zwemcursussen voor volwassenen die niet kunnen zwemmen opgestart. Ook is er door bewoners een speeltuin ingericht en hebben zij zelf een grote moestuin aangelegd. In die nieuwe moestuin verbouwt de buurt nu zijn eigen groenten. Als ASW hebben we een totaaloverzicht van de wijk: we zien wat er in de ene buurt gebeurt en koppelen dat weer aan de andere buurt. Doordat de initiatieven door de bewoners zelf worden bedacht, is er heel
veel mogelijk en worden hun talenten optimaal benut.” Juist die koppeling van de talenten van bewoners kan zorgen voor economisch rendabele projecten in de wijk. Deze koppeling wordt gelegd binnen het nieuwe ASW-project BuurtBizz.
Doordat de initiatieven door de bewoners zelf worden bedacht, is er heel veel mogelijk en worden hun talenten optimaal benut. 22
In een gemeenschappelijke organisatie – BuurtBizz – ondernemen buurtbewoners maatschappelijke en economische activiteiten. De organisatie vormt zo een functionele gemeenschap met twee doelen. Enerzijds is het economisch rendement van de organisatie belangrijk, deze moet uiteindelijk zichzelf kunnen bedruipen. Anderzijds zorgt de organisatie voor sociale samenhang en het versterken van de maatschappelijke structuur in de wijk. De gedachte hierachter is dat economisch en maatschappelijk rendement hand in hand gaan en dat deze combinatie de buurt naar een hoger plan tilt. Immers, het gaat pas beter met
de buurt, als het ook beter gaat met de mensen. Met BuurtBizz wordt vanaf 2010 geëxperimenteerd in Nieuw-West. De eerste resultaten daarvan zijn veelbelovend. Mostafa El Filali vertelt: “In Osdorp hebben we inmiddels enkele initiatieven opgestart en we zijn nu in gesprek om het hele project vorm te geven. De initiatieven die nu al lopen zijn bijvoorbeeld een vrouwencateringgroep en een fietsenwinkel. Er zijn daarnaast vergevorderde plannen voor een naaiatelier, een sportcoöperatie en de verkoop van groenten uit de drie gezamenlijke 23
moestuinen. De basis van BuurtBizz is dat we buurtbewoners bij elkaar brengen die de potentie hebben om te gaan ondernemen. Individueel zouden deze mensen het als ondernemer misschien niet redden, maar collectief ondersteunen ze elkaar op de punten waarop hun medeondernemers nog niet ver genoeg zijn. In de eerste fase brengen we gelijkstemde buurtbewoners bij elkaar. Deze bewoners krijgen een startkapitaal. Met dat budget kan men kennis opdoen, investeren in benodigde machines en basismaterialen inslaan. De volgende
fase is dat de BuurtBizz gaat leveren aan externe klanten. Deze betalen een relatief laag bedrag, dat weer in de organisatie wordt geïnvesteerd. In de derde fase kan de organisatie zichzelf bedruipen maar wordt deze nog wel door ons ondersteund. In deze laatste fase bekijken we gezamenlijk of de organisatie zelfstandig verder gaat als een coöperatie of een onderneming. Het kan ook zijn dat we de organisatie onderbrengen bij een reeds bestaande onderneming.” Het project wordt uitgevoerd in overleg met de ondernemers in de buurt. “Bewoners
Naast een inkomen en winst wordt er ook maatschappelijk kapitaal gegenereerd. 24
kopen en verkopen op deze manier diensten en producten uit hun eigen wijk, in plaats van dat ze al hun geld uitgeven buiten de wijk.” aldus Mostafa El Filali. “Naast een inkomen en winst wordt er ook maatschappelijk kapitaal gegenereerd. Figuurlijk doordat een buurt meer economische en sociale samenhang krijgt. En letterlijk doordat de buurt welvarender wordt. En dit wordt vervolgens deels weer in nieuwe ondernemingen geïnvesteerd zodat er een sneeuwbaleffect ontstaat. Bewoners worden daarmee weer eigenaar van hun wijk en geven de
wijk een push naar boven.” Buurtbewoonster Samira Dahman is met hulp van het ASW in AmsterdamOsdorp, Nieuw West, een huiskamerproject begonnen voor kinderen van vier tot tien jaar oud. In het door haarzelf opgeknapte pand kunnen kinderen met elkaar spelen, creatief bezig zijn en leren zij over bijvoorbeeld gezond eten. De oudere kinderen lezen ook voor aan de jongere kinderen en regelmatig zijn er sportactiviteiten op het grasveld voor de deur. De moeders van de kinderen zijn ook regelmatig aanwezig en zelfs andere buurtbewoners komen een kijkje nemen. Samira Dahman: “Je ziet dat de buurtbewoners en de kinderen echt behoefte hebben aan een gezamenlijke plek in
de buurt. In het begin kwamen er zes kinderen en dat is nu al uitgegroeid tot twintig, het pand wordt bijna te klein. In de toekomst wil ik ook ouderen erbij betrekken. Bijvoorbeeld een middag waarop jongeren en ouderen samen de straat gaan schoonmaken. Door het project zijn er ook twee stageplekken gecreëerd. We kijken nu als buurtbewoners hoe we dit project een zelfstandige financiële toekomst kunnen geven. Mostafa heeft me echt geholpen bij het stimuleren van de buurtbewoners. Je hebt veel aan hem en hij staat altijd voor je klaar, daar ben ik natuurlijk heel blij mee.” Samira Dahman 25
Belangenbehartiging Tevreden bewoners zorgen voor een fijne wijk. Daarom ondersteunen wij bewoners, bewonerscommissies, huurderskoepels en huurdersverenigingen bij goed wonen en sterke belangenvertegenwoordiging.
26
27
Ondersteuning van bewoners Individueel kunnen huurders aankloppen bij de Wijksteunpunten Wonen over huurprijzen, servicekosten en trajecten rondom renovatie, sloop en verkoop. Als het gaat om complexe zaken waarbij intimidatie een rol speelt dan werken de Wijksteunpunten samen met het Meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag. Het ASW is werkgever van vier Wijksteunpunten Wonen in Amsterdam. Daarnaast biedt het ASW secretariële en inhoudelijke ondersteuning aan
bewonerscommissies, huurderskoepels en de HA. Tot slot maakt het ASW zich hard voor de belangen van specifieke groepen bewoners, zoals woonwagenbewoners of mensen met een beperking. Het ASW biedt bewoners de ondersteuning die zij nodig hebben om prettig te kunnen wonen. De Wijksteunpunten Wonen (WSWonen) bevinden zich letterlijk en figuurlijk midden in de wijk. Zij vormen voor
Het ASW biedt bewoners de ondersteuning die zij nodig hebben om prettig te kunnen wonen. 28
huurders een laagdrempelige plek waar zij terecht kunnen voor problemen met hun huisbaas. Hoe belangrijk het werk van de WSWonen is blijkt bij het Wijksteunpunt Wonen in Zuidoost. In Stadsdeel Zuidoost is de afgelopen jaren veel gesloopt en gerenoveerd. Eén van de gedachten hierbij was dat wanneer de woonomstandigheden van mensen verbeteren, de sociale problematiek ook minder wordt. WSWonen Zuidoost medewerker Ivan Nibte: “Er
is ontzettend veel tijd en geld gestoken in het verbeteren van het fysieke gebied om zo uiteindelijk de leefbaarheid te verbeteren. Maar alleen een verandering van woonomgeving leidt niet tot een gedragsverandering en díe is uiteindelijk noodzakelijk. Bij het WSWonen ondersteunen we bewoners zoveel mogelijk in het zelf verbeteren van hun leefomgeving. Bijvoorbeeld door het opleiden en ondersteunen van flatcoaches en de oprichting van de Huurdersvereniging Zuidoost.”
Ivan Nibte
29
Wijksteunpunt Wonen Zuid
30
Rob Delno
In het nieuwe Stadsdeel Amsterdam Zuid past het WSWonen Zuid zich aan de veranderende omgeving aan. Coördinator Rob Delno: “In Zuid verdwijnen steeds meer huurwoningen en worden de bestaande huurwoningen gesplitst. Hier passen we als Wijksteunpunt ons dienstenaanbod op aan. Naast de bestaande ondersteuning van huurders bij klassieke kwesties als de huurprijs, hebben we extra aandacht besteed aan de gevolgen van het splitsen van een complex. Sommige verhuurders proberen huurders weg te pesten door bijvoorbeeld zolang mogelijk over een splitsingsverbouwing te doen. Daar-
naast richten we ons sinds enige tijd ook op eigenaren van woningen. We zijn immers een Wijksteunpunt Wonen en zijn er dus voor iedereen die woont in Zuid – huur of koop. Aan eigenaren bieden we bijvoorbeeld een basiscursus VvE aan en hebben we een VvE inloopspreekuur.” De bevolkingssamenstelling van Zuid noopt ook tot specifieke diensten. Edo Gommers van het WSWonen Zuid: “In Zuid wonen veel expats. Dat zijn lang niet altijd mensen met hele hoge inkomens, maar zij betalen wel vaak zeer hoge huren. Zij komen uit het
buitenland en zijn dus niet op de hoogte van de Nederlandse huurregels zoals het puntensysteem. In samenwerking met het Expatcenter in het World Trade Center aan de Zuidas stoppen we een folder over huren in Amsterdam in de informatiemap. We merken dat ook expats zo het Wijksteunpunt Wonen steeds beter weten te vinden.”
Het ASW is de werkgever van het WSWonen Zuideramstel, maar de band gaat verder dan zuiver functioneel. Delno: “We zijn heel blij met het ASW. Juist de hoeveelheid kennis die aanwezig is maakt dat de band ook inhoudelijk zeer belangrijk is. We voelen ons echt een onderdeel van het ASW.”
In Zuid verdwijnen steeds meer huurwoningen en worden de bestaande huurwoningen gesplitst. Hier passen we als Wijksteunpunt ons dienstenaanbod op aan.
Edo Gommers
31
De heer Hughes
Stedelijk Bureau De heer Hughes is een expat die samen met het WSWonen Zuid bij de Huurcommissie een huurverlaging heeft bedongen: “Edo Gommers helped us through the Huurcommissie procedure for the lowering of an unjust rent. It transpired that the ‘kale huur’ was too high and that it had been too high for many years. I had overpaid the owner for 2.000 euro per year. For many years! Eventually, the Kantonrechter decided in our favor. This was a great victory for us and for the Wijksteunpunt Wonen. People such as myself need the Wijk32
steunpunt Wonen for the very reason that we do not know the rules and we are very vulnerable to abuse.”
People such as myself need the Wijksteunpunt Wonen for the very reason that we do not know the rules and we are very vulnerable to abuse.
Het Stedelijk Bureau ondersteunt de Wijksteunpunten Wonen in de stadsdelen in het bijstaan van individuele huurders en bewonerscommissies. Ingrid Houtepen vertelt over een aantal van de werkzaamheden. Ingrid Houtepen: “We trainen de medewerkers van alle Wijksteunpunten in het huurrecht, specifieke Amsterdamse regelingen en het contact met de bewoners. Op die manier zorgen we dat de kennis en vaardigheden van alle medewerkers up to date blijven. We besteden ook aandacht aan communicatie met bewoners en verhuurders. We wisselen kennis en projecten uit via
verschillende overleggen en het intranet.” Het Stedelijk Bureau fungeert ook als achtervang voor lastige problemen of vastgelopen kwesties. Op basis van de afspraken die er stedelijk met de verhuurders en huurderskoepels zijn gemaakt, kan het Stedelijk Bureau dan bijdragen aan een oplossing. De Wijksteunpunten registreren alle vragen en klachten van bewoners die zij behandelen in het speciale registratieprogramma dat het Stedelijk Bureau heeft ontwikkeld. Ingrid: “Met de gegevens uit dit programma hebben we goed inzicht in
Ingrid Houtepen 33
Meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag de huurdersproblematiek in Amsterdam. We kunnen meteen zien hoe vaak verschillende klachten voorkomen, hoe er op wordt gereageerd en wat de uiteindelijke afhandeling is. Daardoor kunnen we bij nieuwe zaken telkens putten uit de ervaring die we in het verleden al hebben opgedaan. Bovendien hebben we zo met één druk op de knop inzichtelijk welke problemen er spelen rondom de woonomgeving van Amsterdammers. Signalen hieruit bespreken we met de gemeente, stadsdelen en verhuurders. 34
De registratie vindt natuurlijk wel op zo´n manier plaats dat de privacy van de bewoners geen moment in gevaar komt.” Verder beheert het Stedelijke Bureau de gezamenlijke websites, twitter- en Facebookpagina van de Wijksteunpunten Wonen en één van de meest bezochte websites van hurend Nederland: huurders.info. “Via deze websites bereiken we veel bewoners binnen en buiten Amsterdam. Zo wordt huurders.info 200.000 keer per jaar bezocht door personen die op zoek zijn naar eerlijke informatie over
huren. En natuurlijk verzorgen we ook allerlei papieren communicatiemiddelen: de jaarlijkse Woonlastenkrant, brochures over regelgeving, foldermateriaal en een nieuwsbrief”. Ingrid Houtepen: “We zorgen er met minimale menskracht voor dat de ondersteuning van bewoners in Amsterdam overal soepel, deskundig, snel en efficiënt verloopt. Door het Stedelijk Bureau kunnen de bewoners in en rond Amsterdam optimaal van de Wijksteunpunten Wonen gebruik maken“.
Het Meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag biedt advies en ondersteuning aan huurders die bijvoorbeeld geïntimideerd of bedreigd worden door hun huisbaas. Het zoekt oplossingen voor huurders die te maken krijgen met onleefbare woningen. Het Meldpunt heeft hiertoe een uitgebreid netwerk opgebouwd van onder andere juristen, de politie en de gemeente en stadsdelen. Daarnaast werkt het Meldpunt nauw samen met de Wijksteunpunten Wonen. Het ASW verzorgt het Meldpunt Ongewenst
Verhuurgedrag. Ramón Donicie, medewerker van het Meldpunt: “In 2010 zijn we 535 keer ingeschakeld. Na een flinke stijging in 2009 zijn we nu weer terug op het niveau van 2008, het gaat dus weer iets beter. Veel van de gevallen gingen om intimidatie en bedreiging. Daarnaast was er vaak sprake van een extreme huurprijs of een huisbaas die de huurprijs illegaal verhoogt. Wij kunnen in die gevallen de huurder ondersteunen. Vaak zorgen we ervoor dat er oplossingen komen in conflicten die al jaren lopen.”
Ramón Donicie 35
André Kroon
Ondersteuning huurderskoepels Eén van de belangrijke vormen van collectieve belangenbehartiging van Amsterdamse bewoners is de ondersteuning van huurderskoepels bij woningbouwcorporaties. Deze koepels zijn de vertegenwoordigers van alle huurders van een corporatie in Amsterdam. Het ASW ondersteunt alle koepels van de in Amsterdam gevestigde corporaties: sommigen op een incidentele
basis, de meesten structureel. De mate van ondersteuning wisselt per koepel. Sommige koepels hebben behoefte aan een continue ondersteuning en andere koepels hebben meer behoefte aan een incidenteel advies. Kenmerkend aan de aanpak van het ASW is dat er een gedegen inhoudelijke kennis wordt gekoppeld aan een op hun taak toegesneden procesbegeleiding. Doordat het ASW
alle koepels van nabij kent kan het ook inspelen op corporatie-brede trends. Medewerker van het team Koepelondersteuning Ria Heldens vertelt: “In 2010 hebben we extra aandacht gehad voor de gevolgen van de economische crisis bij de corporaties. Het gaat dan bijvoorbeeld om onderhoud dat al jaren uitgesteld is omdat een pand toch gesloopt zou worden. Maar door de
Wij zijn samen met de koepels aan de slag gegaan om te zorgen dat je als koepel ook daadwerkelijk weet wat er speelt in de verschillende complexen en bij de verschillende bewoners. 36
crisis wordt zo’n pand niet gesloopt. Het is dan zaak om het onderhoud wel weer op de agenda te krijgen. Wij ondersteunen de koepels daarbij.” Een belangrijk deel van het werk bestaat uit het functioneren van de huurderskoepels zelf. Heldens: “De koepels vertegenwoordigen de bewonerscommissies. Die commissies hebben de wettelijke taak om alle bewoners uit één complex te vertegenwoordigen. Maar hoe bereik je nu als koepel alle bewonerscommissies en als commissie de huurders? Wij zijn samen met de koepels aan de slag gegaan om te zorgen dat je als koepel ook daadwerkelijk weet wat er speelt in de verschillende complexen en bij de verschillende bewoners.” Een groot voordeel voor de huurders-
koepels van het samenwerken met het ASW is dat het ASW een brede organisatie is. Ria Heldens: “Voor koepels is het ontzettend handig dat het ASW een one-stop-shop is. We hebben een Team Wijkontwikkeling, de Wijksteunpunten en bieden cursussen aan. Op die manier kunnen we koepels met alles helpen.” André Kroon is voorzitter van Huurgenoot, de huurderskoepel bij woningcorporatie Stadgenoot. Huurgenoot vertegenwoordigt alle huurders bij Stadgenoot via een getrapt systeem. Leden van de koepel zijn bewonerscommissies, die op hun beurt weer de huurders van een complex vertegenwoordigen. De koepel besteedt veel aandacht aan het betrekken van huurders: “Als je goed je
best doet, dan is het zeker mogelijk om bewoners bij je werk te betrekken. Een avond over de rol van huismeesters in een complex trok bijvoorbeeld 80 bewoners. Dit zijn dan mensen met allerlei achtergronden. Wel merken we dat het moeilijk is om jongeren te betrekken. Daarom willen we in de toekomst meer met internet doen.” Het ASW ondersteunt Huurgenoot zowel secretarieel als inhoudelijk. Kroon: “Het mooie van de ondersteuning van het ASW is dat er expertise op veel verschillende vlakken aanwezig is. Je kunt op die manier snel veel regelen als koepel. Het ASW is echt een verlengstuk van onze vereniging.”
37
Woonwagenbewoners Een specifieke vorm van belangenbehartiging is die van woonwagenbewoners. Gemeente en woonwagenbewoners staan vaak ver van elkaar vandaan. In zo’n geval is het essentieel om een bemiddelaar te hebben die door beide partijen wordt vertrouwd. Knelpunten waarbij het ASW bemiddelt zijn bijvoorbeeld de problemen die ontstaan doordat de kinderen volwassen worden en ook een eigen standplaats willen. Daarvoor is geen ruimte. Hierdoor
moeten zij lang bij hun ouders blijven inwonen of verblijven zij illegaal in een caravan op de standplaats van hun ouders. Een andere kwestie doet zich voor als het terrein van de woonwagenbewoners voor andere doeleinden nodig is, zoals bij de herstructurering van het Food Center, waarbij het kamp van de Kermisexploitanten verplaatst moet worden. Dit vraagt goed overleg tus-
sen bewoners, stadsdeel en Gemeente Amsterdam (OGA). Consulent woonwagenwerk van het ASW, Cathy Kabalt: “Woonwagenbewoners weten net zoals elke groep zelf wat het beste voor hen is. Alleen is het soms moeilijk om de vertaalslag naar de gemeente en andere instanties te maken. Doordat ik zelf een woonwagenbewoner ben, heb ik het vertrouwen van de bewoners en spreek ik zowel hun taal als
Doordat ik zelf een woonwagenbewoner ben, heb ik het vertrouwen van de bewoners en spreek ik zowel hun taal als die van de instanties. 38
die van de instanties. Dat zorgt ervoor dat ik verschillende groepen woonwagenbewoners kan ondersteunen bij het oplossen van hun problemen. Zo hebben we in november een avond speciaal voor vrouwen georganiseerd. Juist de vrouwen weten wat er speelt op een woonwagenlocatie en dus zijn zij een bron van kennis. In zijn algemeenheid is het belangrijk dat de gemeente en woonwagenbewoners samen in gesprek gaan over wat nu precies nodig is, wat de achtergronden van bepaalde problemen zijn en hoe die opgelost kunnen worden. Dat wil niet zeggen dat iedereen altijd zijn zin kan krijgen,
je moet aan beide kanten begrip kweken voor wat er wél kan. Woonwagenbewoners vragen niet alleen gemeentelijk, maar ook Europees om aandacht voor hun situatie. Zo is op uitnodiging van de woonwagenbewoners in december Europarlementariër Emine Bozkurt op bezoek geweest. Naar aanleiding van een gesprek met vertegenwoordigers van woonwagenbewoners, Roma en Sinti pleit zij nu voor een Europees meldpunt.”
Cathy Kabalt 39
Cursussen Bij het ASW kunnen bewoners via cursussen ook in zichzelf investeren. De cursussen zijn bestemd voor bewoners die deelnemen in een bewonerscommissie of huurderskoepel. Het ASW heeft een vast aanbod van cursussen, maar kan ook maatwerk leveren. Bij een cursus op maat wordt deze toegespitst op de specifieke situatie van de desbetreffende bewonerscommissie of huurderskoepel. Voor het functioneren van een bewonerscommissie of huur-
derskoepel is kennis van de gemeentelijke en landelijke wetgeving en regels van groot belang. Een voorbeeld is de cursus Overlegwet & Samenwerkingsovereenkomst. Sinds enige tijd is het wettelijk verplicht dat woningcorporaties samenwerkingsovereenkomsten afsluiten met de huurderskoepel en met de bewonerscommissies. De overeenkomst regelt de wederzijdse rechten en plichten. De deelnemers krijgen uitleg over deze wet en wat dit betekent voor
de huurders en bewonerscommissies. De deelnemers zijn daardoor in staat om te zorgen dat de samenwerkingsovereenkomst ook daadwerkelijk een krachtig instrument wordt. Doordat het ASW betrokken is bij alle corporaties en koepels in Amsterdam, kan deze cursus zeer specifiek op de desbetreffende situatie worden ingericht. Het ASW heeft deze cursus onder meer verzorgd voor nieuwe commissieleden
Door verschillende opdrachten uit te voeren, raakten de cursisten vertrouwd met hun rechten en plichten. 40
van Huurdersplatform Palladion. Voorzitter Toos Kloppenburg: “Wat opviel was hoe goed Petra van der Meulen, de cursusleidster, het verband wist te leggen tussen wat de wetgever zegt en de specifieke afspraken waar wij mee werken. Door verschillende opdrachten uit te voeren, raakten de cursisten vertrouwd met hun rechten en plichten. Het belangrijkste doel was zorgen dat zij de weg vinden in de documenten waar deze rechten en plichten staan vermeld. Wij verwachten tweemaal per jaar deze cursus aan onze leden aan te bieden.” Petra van der Meulen
2010: feiten en cijfers
42
43
Ondersteuning individuele bewoners door het ASW Wijksteunpunt
Bewonersgestuurde wijkontwikkeling Geholpen huishoudens
WSWonen Baarsjes, Bos & Lommer 1.005 WsWonen Geuzenveld-Slotermeer & Osdorp 1.523 WsWonen ZuiderAmstel 1.037 WsWonen Zuidoost 403 Meldpunt Ongewenst verhuurgedrag 535 Woonwagenwerk 200 Totaal 4.703
Vouchers Bewonersgestuurde projecten Holendrecht (Zuidoost) 67 Dapperbuurt (Oost) 68 Bewonersinitiatieven Reimerswaal (Nieuw West) 80 Blomwijckerbuurt (Nieuw West) 60 Wildemanbuurt (Nieuw West) 58 Zuid-Westkwadrant (Nieuw West) 59 Buurtbizz Reimerswaal& Wildeman 3 Vrouwenbrigades Zaandam 4 Totaal
44
396
45
Bewonersparticipatie bij duurzaamheid Activiteit
Ondersteuning huurderskoepels & belangenverenigingen Deelnemende Deelnemende huishoudens complexen
Besparen met de buren/ Energie in Huis 800 Energiechecks WSWonen Zuid (1-11-2010 tot 31-12-2010) 90 Energieteam (1-12 tot 31-12) Totaal
46
3
890 3
Ondersteuning Corporatie
Aantal huishoudens per corporatie
Huurdersplatform Palladion De Alliantie Huurgenoot Stadsgenoot SBO Ymere Arcade De Key Huurdersraad Rochedale Rochedale Huurdersfederatie Alert Eigen Haard Huurdersvereniging Amsterdam Huurdersvereniging Zuidoost De Latei
20622 29450 45214 30462 38794 35716 Alle Amsterdamse huurders Alle huurders in Amsterdam Zuidoost Ondersteuning bij opzetten van woongroepen voor personen met een lichamelijke, verstandelijke, psychische of sociale beperking
47
Resultaat met bewoners
Nieuwezijds Voorburgwal 32
t 020
‒ 52 30 130
1012 RZ Amsterdam
f 020
‒ 63 82 976
www.steunpuntwonen.nl
[email protected]
