INTENTIENOTA MET BETREKKING TOT HET CONVENANT CULTUREEL ERFGOED TUSSEN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP EN DE VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE

INTENTIENOTA MET BETREKKING TOT HET CONVENANT CULTUREEL ERFGOED 2005-2006 TUSSEN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP EN DE VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE

1.OMGEVINGSANALYE 1.1. Situatieschets Inleiding Een schets van de Brusselse institutionele situatie is een voorwaarde om in dit document tot kennis en begrip te komen. Het grondwettelijk vastgelegde gebied van het Brusselse hoofdstedelijke gewest wordt in wetteksten beschreven als het ‘tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad’. Het Brussels hoofdstedelijk gewest bestaat uit 19 gemeenten, met name Anderlecht, Brussel, Elsene, Etterbeek, Evere, Ganshoren, Jette, Koekelberg, Oudergem, Schaarbeek, Sint-Agatha-Berchem, Sint-Gillis, Sint-Jans-Molenbeek, Sint-Joost-tenNode, Sint-Lambrechts-Woluwe, Sint-Pieters-Woluwe, Ukkel, Vorst en WatermaalBosvoorde die samen sinds 1989 het gewest vormen.

Socio-demografie

Het Brussels hoofdstedelijk gewest is wettelijk begrensd tot die 19 gemeenten, maar vanuit sociologisch standpunt bekeken, deint de invloed ervan zeer ver uit. Voorzieningsfuncties – wonen, werken, school lopen, gezondheidszorg, inkopen verrichten, recreatie en cultuurbeleving – hebben een uitstraling die groter is dan het gewest van 19 gemeenten. De stedelijke ruimte moet gezien worden als bestaande uit een agglomeratie, met naast de kernstad met 19 gemeenten ook 17 omliggende gemeenten en een voorstad met 28 gemeenten, dit is de demografische groeizone, hoofdzakelijk ontwikkeld door suburbanisatie. 1

Het bevolkingsaantal van het Brussels hoofdstedelijk gewest lijkt te stabiliseren rond 997.000 inwoners. De suburbanisatie van de Brusselaars is, na een daling in de jaren tachtig, in de jaren negentig tot op heden terug toegenomen. Een derde van de Brusselaars is van niet-Belgische oorsprong. Het Brussels hoofdstedelijk gewest is bijgevolg een uitgesproken interculturele regio. Brussel is tevens de nationale hoofdstad van België en wordt beschouwd als de hoofdstad van de Europese Unie. Met andere woorden, de socio-culturele uitstraling van het Brussels hoofdstedelijk gewest deint sterk uit. Bestuurlijke positie De Vlaamse Gemeenschapscommissie is in het Brussels hoofdstedelijk gewest bevoegd voor de beleidsdomeinen Cultuur, Welzijn en Gezondheid, en Onderwijs voor wat de Nederlandstalige gemeenschap betreft. Onder het beleidsdomein Cultuur is ook de bevoegdheid voor immaterieel en roerend (cultureel) erfgoed gehuisvest, in navolging van de Vlaamse Gemeenschap. Aangezien het immaterieel en roerend erfgoed tot de gemeenschapsmateries behoren, worden deze gemeenschapsbevoegdheden in het Brussels hoofdstedelijk gewest dan ook door de twee Gemeenschappen uitgevoerd. Dit betekent dat nog andere overheden belangrijke beleidsmakers voor erfgoed zijn. Dit zijn de Vlaamse Gemeenschapscommissie, de Vlaamse Gemeenschap, de Commission Communautaire française en de Communauté française. Uiteraard blijven ook de 19 gemeenten een stem in het ‘erfgoed’-kapittel houden, met een belangrijke taak in de lokale vertaling van een erfgoedbeleid. Daarnaast maken de verschillende statuten van erfgoedinstellingen (federaal, gemeentelijk, gewestelijk, gemeenschap, privé) mee de complexe situatie van voogdij en beleidssturing uit. De bevoegdheid rond het onroerend erfgoed (monumenten, landschappen en het roerend erfgoed dat door bestemming onroerend is geworden) ligt bij het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

2

1.2. Erfgoedactoren In een grote en complexe regio als het Brussels hoofdstedelijk gewest bestaat er een veelheid en grote verscheidenheid aan erfgoedactoren. Het overzicht dat hier gegeven wordt, is de huidige stand van zaken1. Deze is gebaseerd op de gegevens uit de databank van Culturele Biografie Vlaanderen vzw, aangemaakt voor de Erfgoeddag. Waar nodig zijn deze gegevens aangevuld met ervaring uit de praktijk en werden ze nog gecontroleerd via gegevens van andere overkoepelende verenigingen. Aangezien het erfgoedlandschap in Vlaanderen en Brussel nog volop in kaart wordt gebracht, is dit overzicht nog niet volledig.

Archieven – Bewaarbibliotheken – Documentatiecentra 68 instellingen Deze instellingen beschikken meestal over een omvangrijke documentaire bewaarcollectie. Zij zorgen ervoor dat ons erfgoed zoals dat op papier of andere documenten staat, bewaard blijft voor huidige en toekomstige generaties. Bij de archieven vinden we zowel overkoepelende archieven, archieven van instellingen of organisaties, stedelijke of gemeentelijke archieven, archieven van overheden, archieven van bedrijven als privé-archieven. Zij bewaren, onderzoeken en ontsluiten het documentair erfgoed volgens de methodes eigen aan de archivistiek. Bewaarbibliotheken treffen we aan in verschillende sectoren (universiteiten, musea, verenigingen, bedrijven, wetenschappelijke instellingen enz.). Zij bewaren en ontsluiten roerend (documentair) erfgoed, in het bijzonder manuscripten met een serieel karakter, oude drukken en kunstenaarsboeken. Documentatiecentra verzamelen en ontsluiten documentair erfgoed met betrekking tot cultuurhistorische thema’s en leggen de focus op culturele ontsluiting. Musea 75 instellingen De Brusselse Museumraad vzw is de overkoepelende vereniging voor de Brusselse musea : het lidmaatschap wordt bepaald aan de hand van de internationale ICOMnormen maar die worden soepel gehanteerd bij de beoordeling van een kandidaatmuseum.

1

Een lijst met de instellingen en organisaties vindt u in bijlage.

3

Op dit ogenblik zijn bijna alle Brusselse musea lid van de vzw Brusselse Museumraad, naast enkele musea die net over de grens van het Brusselse hoofdstedelijke gewest zijn gelegen en enkele attracties. De Brusselse Museumraad is hoofdzakelijk actief in de promotie van de musea, met een accent op de promotie als “gewest van musea” en het uitwisselen van expertise. Het grote aantal musea vertaalt zich in de verscheidenheid aan thema’s die in de museumcollecties aanwezig is. Het gediversifieerde Brusselse museumveld bezit een zekere eigenheid, met volgende kenmerken : -

de inrichtende macht en het beheer van musea kan federaal, gemeentelijk of privé zijn;

-

de omvang, de vorm en de collecties van de musea zijn heel verschillend, wat resulteert in sterk verschillende doelstellingen;

-

de kwaliteitsnormen uit de internationale museumstandaard van de International Council of Museums worden niet overal gehaald;

-

samenwerkingsverbanden zijn nog te weinig aanwezig.

Immaterieel en oraal erfgoed 19 instellingen en verenigingen Deze noemer is erg ruim. Hieronder vallen onder meer heel wat verenigingen die actief zijn rond de instandhouding van het Brussels dialect. Een aantal andere verenigingen zijn sterk ingebed in de geschiedenis van Brussel en haar tradities. Deze verenigingen kenmerken zich door een werking die (meestal) gedragen wordt door vrijwilligers.

Geschied- en heemkundige kringen 18 instellingen en verenigingen Het gaat hier om verenigingen die sterk lokaal gebonden zijn : meestal richten ze zich op het geschied- en heemkundig onderzoek in één gemeente. Kenmerkend voor deze kringen is de werking die hoofdzakelijk door vrijwilligers wordt gedragen.

4

Zelforganisaties 46 instellingen en verenigingen Het Brussels hoofdstedelijk gewest is een multiculturele regio met een aanwezigheid van culturen en talen die ook een plaats moeten krijgen in het erfgoedverhaal. Zij behoren immers tot het erfgoedverhaal dat elke dag omvangrijker wordt. Men kan stellen dat Brussel in die zin een spiegel is van de wereld. In sommige gevallen groeperen bevolkingsgroepen of culturen zich binnen hun gemeenschap. Men spreekt dan van ‘zelforganisaties’. Hun hoofdbekommernis bestaat erin om mensen met dezelfde achtergrond en ervaringen bij elkaar te brengen, met de achterliggende gedachte hun gemeenschappelijke culturele achtergrond te bewaren binnen de stedelijke context van Brussel. Deze zelforganisaties zijn daarom geen erfgoedactoren in de strikte zin van het woord. Zij vormen wel een belangrijke brug naar de allochtone gemeenschappen. Uiteraard bestaan naast deze zelforganisaties ook de clubs en verenigingen van expats, Eurocraten, en dergelijke meer. Enkele van deze verenigingen werden al gecontacteerd naar aanleiding van Erfgoeddag en een tweetal werkten ook actief mee aan de Erfgoeddag 2004.

Steunpunten Het is van belang het bestaan van een aantal steunpunten ter ondersteuning van de erfgoedsector te vernoemen. Een aantal van deze steunpunten zijn werkzaam in Vlaanderen en Brussel, maar hun aanwezigheid in de hoofdstad is een belangrijke meerwaarde. -

Culturele Biografie Vlaanderen vzw

Dit is het steunpunt voor archiefinstellingen, bewaarbibliotheken, documentatiecentra, erfgoedcellen en musea. Meer informatie over hun taken en hun werking kan je vinden op hun website www.culturelebiografie.be. -

Vlaams Centrum voor Volkscultuur vzw

Het steunpunt binnen de ergoedsector dat zich richt naar volkscultuur, immaterieel en oraal erfgoed, heemkunde, familiekunde, ... Meer informatie over het VCV is te vinden op www.vcv.be.

5

1.3. Cultureel erfgoed in het Brusselse hoofdstedelijke gewest We kunnen er van uitgaan dat het Brussels hoofdstedelijk gewest een van de rijkste regio’s van het land is qua ‘erfgoeddichtheid’. In deze paragraaf maken we een onderscheid tussen het onroerend, roerend (materieel) en immaterieel erfgoed.2 De noemer ‘roerend cultureel erfgoed’ is erg ruim. Als men spreekt over roerend erfgoed, kan het gaan om kunstvoorwerpen zoals schilderijen, beelden, textiel of meubilair, maar ook over gebruiksvoorwerpen zoals machines en gereedschappen. Onder deze term verstaan we ook boeken en andere documenten. Dit erfgoed kan bewaard worden in professioneel georganiseerde instellingen zoals musea, archieven en bewaarbibliotheken. Uiteraard zijn in Brussel ook privé-personen of (amateur)verenigingen aanwezig die materieel erfgoed in hun bezit hebben. Gelet op het grote aantal musea, archieven, heemkundige kringen, documentatiecentra (zie hoger) in Brussel, zou een opsomming van het gekende roerend cultureel erfgoed binnen dit bestek ons te ver leiden. Het spreekt voor zich dat het voor het erfgoedbeleid van belang is om dit roerend cultureel erfgoed in de toekomst beter in kaart te brengen. Het Brussels hoofdstedelijk gewest beschikt tevens over een brede waaier immaterieel erfgoed. Door de positie van Brussel als belangrijke regio, zowel nationaal als internationaal, in een multiculturele omgeving en met een grote economische rol heeft de stad in de loop der eeuwen een grote rijkdom aan verhalen, gebruiken en tradities weten te verzamelen. Het immateriële erfgoed is binnen de steeds veranderende stedelijke context vaak een grote onbekende gebleven, maar is zeker een terrein dat het waard is om ontgonnen te worden. Met behulp van mondelinge geschiedenis kan men deze verhalen, deze ‘kleine geschiedenissen’ optekenen voor de toekomst. Het gamma aan mogelijke thema’s in Brussel is schier onuitputtelijk. Beroepen, wijken, mensen uit andere culturen en gemeenschappen, bedrijven of instellingen dragen allemaal hun eigen stukje geschiedenis met zich mee. Een andere vorm van immaterieel erfgoed is het Brusselse dialect. Ook dit onderdeel van het erfgoed moet een plaats krijgen binnen het geheel. Vaak is het dialect een bindmiddel tussen Brussel en zijn oorspronkelijke bewoners, of ze nu nog in Brussel wonen of zijn uitgeweken. 2

Het cultureel erfgoed is een gemeenschapsbevoegdheid. In het vervolg van de tekst bedoelen we daarom met de term ‘erfgoed’ of ‘cultureel erfgoed’ steeds het immateriële en roerend erfgoed, behalve waar anders wordt genoteerd. De werking van het erfgoedconvenant van de VGC spitst zich in hoofdzaak toe op het roerende en immateriële erfgoed, maar waar samenwerking mogelijk is inzake studie van, communicatie over en sensibilisering m.b.t. het onroerend erfgoed wordt dat ook opgenomen in het convenant.

6

Onder de term onroerend cultureel erfgoed vallen zowel monumenten, landschappen, archeologisch patrimonium, als het roerend erfgoed dat door bestemming onroerend geworden is . We kunnen zonder overdrijven stellen dat Brussel een groot openluchtmuseum is met een belangrijke collectie aan onroerend erfgoed. In Brussel vinden we zelfs werelderfgoed zoals de Grote Markt en enkele stadshuizen van Victor Horta. De Directie Monumenten en Landschappen van het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voert het beleid rond het onroerend erfgoed. Dit wil niet zeggen dat de VGC geen belang kan hechten aan dit erfgoed. Studieopdrachten, publieksgerichte activiteiten of acties op het vlak van sensibilisering behoren tot de mogelijkheden waarmee de VGC het onroerend erfgoed mee onder de aandacht kan brengen. De VGC dient in haar beleid wel rekening te houden met de bevoegdheidsverdeling en de versnippering op dit vlak. Vaak is de scheidingslijn tussen roerend en onroerend erfgoed dun en artificieel. Een historisch pand dat tegelijkertijd dienst doet als museum behoort tot het onroerend erfgoed, maar speelt ook een belangrijke museale rol voor het roerend erfgoed. Huizenonderzoek bijvoorbeeld is zowel materieel als het gaat over het bouwarcheologisch of het bouwhistorisch onderzoek, als immaterieel als het gaat over de zeden of gebruiken van de inwoners. We kunnen verwijzen naar een aantal websites waar men informatie kan vinden : -

Brusselse Museumraad www.brusselsmuseums.be

-

Verenigingswijzer van het Vlaams Centrum voor volkscultuur vzw www.erfgoedverenigingen.be

Culturele Biografie Vlaanderen vzw werkt momenteel in samenwerking met alle erfgoedcellen aan een erfgoeddatabank met daarin uitgebreide informatie over de erfgoedsector.

7

1.4. Culturele en maatschappelijke verantwoordelijkheid t.o.v. cultureel erfgoed in Brussel Brussel is een gewest met 19 gemeenten. Dat betekent onder meer dat 19 verschillende omgangvormen/inhouden zijn ontwikkeld tegenover uiteenlopende beleidsthema’s. Pas bij de oprichting van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een overkoepelend beleid voor bepaalde materies uitgetekend en zijn vormen van samenwerking ontstaan binnen wettelijke kaders. Cultuurbeleid De Vlaamse Gemeenschapscommissie is in het Brussels hoofdstedelijk gewest bevoegd voor de beleidsdomeinen Cultuur, Welzijn en Gezondheid, en Onderwijs. De Vlaamse Gemeenschapscommissie is op deze manier een belangrijke institutionele aanwezige in het Brussels hoofdstedelijk gewest. Globaal ontwikkelt de Vlaamse Gemeenschapscommissie het Nederlandstalig cultuurbeleid op drie assen. Op lokaal niveau zijn we geëvolueerd van een zichtbaar lokaal georganiseerde gemeenschap op basis van verenigingsleven naar een meer heterogene gemeenschap die zich naast dat verenigingsleven ook verzamelt rond projectmatige initiatieven en geprofessionaliseerde instituten. De 22 gemeenschapscentra zijn en blijven nog steeds het sluitstuk van de lokale culturele verankering. Toch zijn er tijdens de laatste beleidsperiode o.m. door een toenemende diversiteit van cultuurbeleving verschillende nieuwe lokale culturele ankerpunten ontwikkeld (informele en formele: de werking van sommige SIF-projecten en Samenlevingsprojecten; de gepelde banaan, curasauwa, wijkpartnerariaat…; nieuwe vormen van vrijetijdskunstbesteding met nieuwe media bij jongeren, garage intiatieven…) die nog onvoldoende zijn geïntegreerd in het VGC-beleid en vaak verzamelpunt zijn van Brusselaars. Op het niveau van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest blijft de VGC zich kenmerken als een grondwettelijke instelling die oud wordt zonder volwassen te geraken. De positie van de VGC is voortdurend in evolutie en ze zal op basis hiervan haar instrumentarium en de uitoefening van haar bevoegdheden dienen af te stemmen. Het culturele profiel van de Vlaams-Brusselse gemeenschap wordt in sterke mate mee bepaald door enerzijds de hoofdstedelijke Vlaamse culturele en sociale instellingen en hun hoog kwalitatief internationaal aanbod. Toch situeren deze instellingen zich nog te vaak in een eilandsituatie t.o.v. de Brusselse realiteit. Anderzijds bepaalt ook de zuigkracht van het Hoofdstedelijk Gewest naar zijn hinterland en de aanwezigheid van een groot aantal Nederlandstalige stadsgebruikers het gezicht van de Vlaams-Brusselse gemeenschap. 8

Het is van het allergrootste belang om de culturele instellingen te versterken in hun impact op zowel de Brusselse culturele agenda als op de politieke besluitvorming hierover. Brussel als hoofdstad van Vlaanderen veronderstelt een geprofileerde aanwezigheid van een aantal grote Vlaamse instellingen en initiatieven waarvoor de Vlaamse Gemeenschap de eerste beleidsactor is. Zij dienen in eerste instantie ontwikkeld en ondersteund te worden vanuit Vlaanderen en best in overleg met de Vlaams-Brusselse instellingen, voorzieningen en initiatieven. In hun programma en publieksbereik zullen zij best open staan voor alle gebruikers die deze stad rijk is. De VGC dient aan deze “Vlaamse Instellingen” de Brussel-vertaling (Brusselluik) te geven en de band van deze instellingen met de Brusselse omgeving te versterken. Het VGC-beleid zal naast de implementatie van het cultuurbeleid van de Vlaamse Gemeenschap een aanvullend en eigen beleid voeren op hoofdstedelijk vlak en in samenwerking met de gemeentelijke overheden bijdragen tot het voeren van een lokaal cultuurbeleid. Waar nodig zal het ook de lokale overheid vervangen indien deze onvoldoende of niet inspeelt op geboden kansen. Cultuurbeleid vraagt keuzes Vanuit deze benadering van cultuur en cultuurbeleid zijn een aantal algemene prioriteiten vast te leggen t.a.v. zowel de individuele als de collectieve cultuurbeleving en expressie (productie): -

-

-

-

-

-

Initiatieven die de communicatie en uitwisseling van cultuurbeleving tot doel hebben De participatie aan het culturele gebeuren verhogen naar alle lagen van de bevolking met speciale aandacht voor de cultureel armere doelgroepen; Het ontwikkelen van “cultuur educatieve initiatieven” naar specifieke doelgroepen teneinde de kwaliteit van de individuele cultuurbeleving te verhogen; Banden creëren met informele vormen van cultuurbeleving, de animatieve en meer commerciële vormen van cultuurbeleving met speciale aandacht voor jongerencultuur; Uitbouw van een evenwichtig cultureel programma dat zich beweegt over de verschillende dimensies van cultuurbeleving met speciale aandacht naar wijkgebonden en plaatselijke activiteiten De uitstraling van de Vlaamse cultuur in al haar vormen blijvend ondersteunen en dit zowel in Brussel als buiten, op internationaal niveau, en met speciale aandacht om deze uitstraling open te trekken naar alle lagen van de bevolking.

9

De VGC moet een belangrijke rol spelen in het positioneren van de Brusselse Vlamingen in Brussel als gemeenschap en dit zowel in Brussel zelf als t.a.v. de Vlaamse Gemeenschap. -

een permanent overleg tussen Vlaamse Gemeenschap en VGC over de beleidsrol waarbij de VGC zeker haar rol moet vervullen in de verankering van het Vlaams cultureel programma in de Brusselse realiteit (kerntakendebat).

-

het zoeken naar een juist profiel van de Vlaamse identiteit in de Brusselse realiteit en/of naar een profiel van de Brusselse identiteit van de Vlaming in Brussel.

-

Het vergroten van de impact op de Brusselse culturele agenda en op de culturele besluitvorming.

-

Initiatieven die de aantrekkingskracht van Brussel vergroten voor de Vlaamse Gemeenschap, maar er ook aandacht aan schenken om deze boodschap open te trekken naar alle lagen van de bevolking.

De grootstedelijke context geeft ook specifieke aandachtspunten aan voor het cultuurbeleid van de VGC. Een aantal prioriteiten: -

Het uitbouwen van onze culturele instellingen en initiatieven naar de verscheidenheid van publieken

-

De sociaal-culturele banden creëren tussen rijk en arm op lokaal en hoofdstedelijk vlak.

-

De internationale dimensie van de culturele agenda voldoende stofferen met speciale aandacht voor interstedelijke initiatieven, niet alleen in de kunstensector maar in alle aspecten van het cultuurbeleid.

Uiteraard houdt het cultuurbeleid rekening met een wisselwerking met andere beleidsdomeinen van VGC, namelijk Welzijn en Onderwijs. Binnen het beleidsdomein Cultuur zelf wordt gestreefd naar een samenwerking met de verschillende diensten. Erfgoedbeleid De Vlaamse Gemeenschapscommissie wenst het erfgoedbeleid op te bouwen vanuit een maatschappelijke context, rekening houdend met de lokale, hoofdstedelijke en internationale dimensie die aanwezig is in het Brussels hoofdstedelijk gewest, maar met de wetenschap dat de VGC in het Brussels hoofdstedelijk gewest niet de enige beleidsmaker is. Bovendien zal de Vlaamse Gemeenschapscommissie in haar erfgoedbeleid scherpe keuzes moeten maken, die zo mogelijk complementair zijn met het beleid van de andere beleidsinstanties met bevoegdheden m.b.t. erfgoed. 10

Daarnaast heeft de VGC vanuit haar eigen grondwettelijke bevoegdheden een vernieuwende en experimentele rol te vervullen die aansluiting vindt bij het erfgoedbeleid in Vlaanderen. Niets houdt VGC tegen om op sommige vlakken een voortrekkersrol te spelen.

11

2. MISSIE EN VISIE 2.1. Missie Het erfgoedbeleid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie beoogt de integrale en geïntegreerde aanpak rond het erfgoed te stimuleren, te ontwikkelen en te ondersteunen. De klemtoon ligt op de diversiteit aan bevolkingsgroepen, culturen, erfgoedactoren en erfgoed. De Vlaamse Gemeenschapscommissie valoriseert het culturele erfgoed vanuit de intrinsieke waarde ervan en laat het functioneren als een motor tot dialoog tussen verschillende gemeenschappen en culturen.

2.2. Visie op erfgoed en erfgoedbeleid in Brussel Algemeen De Vlaamse Gemeenschapscommissie dient de banden met de andere beleidsinstanties die binnen het Brussels hoofdstedelijk gewest actief zijn op het vlak van erfgoedbeleid aan te halen. In de toekomst onderzoekt de erfgoedcel van de VGC hoe ze nauwer kan samenwerken met de Directie Monumenten en Landschappen van het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest rond erfgoedcommunicatie, publieksparticipatie en de organisatie van evenementen. De VGC stippelt binnen haar cultuurbeleid een specifiek beleidskader uit voor het cultureel erfgoed in het Brussels hoofdstedelijk gewest. Het erfgoedconvenant, afgesloten tussen Vlaamse Gemeenschap en de VGC, laat toe om via enkele goed gekozen projecten het Brusselse culturele erfgoed in de kijker te zetten. Het is hierbij belangrijk de Vlaamse authenticiteit van vele aspecten van het Brussels erfgoed in evidentie te plaatsen. Een eerste stap is om in de bestaande inventaris van het Brusselse roerend en immaterieel erfgoed op het niveau van de instellingen lacunes en blinde vlekken bloot te leggen. Daarnaast moet het tot de hoofdtaken van de erfgoedcel behoren om de expertise en kennis aanwezig in de verschillende instellingen en organisaties in kaart te brengen zodat het stimuleren van samenwerkingsverbanden en netwerking eenvoudiger kunnen verlopen. Met de inventaris op de achtergrond is het belangrijk om het omgaan met cultureel erfgoed, vanuit actuele, interdisciplinaire invalshoeken te promoten. Aangepaste methodieken voor behoud, beheer en ontsluiting van het erfgoed zullen in hun ontwikkeling worden ondersteund.

12

Op basis van deze elementen kunnen dan activiteiten en initiatieven worden georganiseerd op het vlak van sensibilisatie, promotie, communicatie, ontsluiting en beveiliging. Contexten Belangrijke lijnen waarop het beleid zal bewegen, zijn … Internationale context Brussel – kruispunt van internationale bewegingen Brussel heeft in de loop van de geschiedenis een gestage opgang gemaakt als centrum van politiek, cultuur, economie, … Brussel bekleedde en bekleedt onmiskenbaar een plaats als politiek centrum in het oude hertogdom Brabant, in de Nederlanden, in België en in de Europese context. Getuigen hiervan zijn de vestigingen van internationale instellingen als NoordAtlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en Europese Unie. De aanwezigheid van deze internationale instellingen zorgen ervoor dat Brussel haar rol van hoofdstad ook in de toekomst zal behouden. Daarnaast is er de weerslag van belangrijke architecturale stromingen in de stedelijke architectuur en stedenbouw zoals laatmiddeleeuwse architectuur, 19de eeuwse neostijlen, art nouveau, art deco, modernisme en hedendaagse architectuur. Brussel was en is eveneens een kruispunt van gemeenschappen en culturen, een trefpunt waar kunstenaars, filosofen, wetenschappers elkaar vonden in een sfeer van vrijheid en soms anarchie. Brussel is niet alleen vandaag een ‘vluchthaven’, het is het al eeuwen. Immigranten van allerlei slag hebben in Brussel hun plaats gevonden. Tegen deze achtergrond is het niet verwonderlijk dat Brussel – letterlijk – het toneel is geweest van belangrijke nationale en internationale evenementen zoals Expo ’58, de inhuldigingen van prinsen en koningen, kunstevenementen als het Kunstenfestivaldesarts, … De voorbeelden zijn legio. Deze internationale geschiedenis van Brussel heeft haar stempel gedrukt op het stedelijk weefsel. Zo vind je in Brussel het Koninklijk Paleis, het Arenbergpaleis, het Hotel Errera, het Congressenpaleis, het Justitiepaleis, Flagey, de vestigingen van internationale instellingen zoals NAVO en Europese Unie, vestigingen van internationale bedrijven, … Dergelijke grote ingrepen in het stedelijk weefsel hebben een grote invloed gehad op de stad, op het leven in Brussel en op de wijze waarop de bewoners de stad ervaren. De stad wordt ook – en misschien vooral vandaag – als een internationaal georiënteerde stad ervaren.

13

Brussel – poort naar de wereld De internationale uitstraling van Brussel vormt een ideale uitgangspositie om het erfgoed van de Vlaamse gemeenschap uit te dragen : Brussel is de poort naar de wereld. Het is aangewezen dat de Vlaamse Gemeenschapscommissie dit gegeven aangrijpt om de instellingen waarin het Vlaamse erfgoed wordt bewaard en getoond, te ondersteunen in hun profilering en uitstraling in binnen- en buitenland. Omdat net in het Brussels hoofdstedelijk gewest die verschillende taal- en cultuurgemeenschappen samenleven, kan Brussel die ‘uitstalraam’-functie opnemen. Volgende hoofdaccenten kunnen in het erfgoedbeleid van de VGC aan bod komen : -

Brussel als politiek machtscentrum

-

Brussel als smeltkroes van gemeenschappen, culturen, nationaliteiten

-

Brussel als internationale kunststad

-

Brussel als poort naar de wereld

(Groot)stedelijke context De internationale context waarin Brussel leeft, heeft uiteraard een belangrijke invloed op de ontwikkeling van de stad en van het gewest. Doorheen de geschiedenis is Brussel uitgegroeid tot een smeltkroes van volkeren, culturen en taalgemeenschappen, elk met hun eigen kenmerken, gebruiken, talen, tradities, die schijnbaar achteloos werden vermengd met die van de nieuwe thuishaven, maar dikwijls toch werden gekoesterd. Die smeltkroes biedt een ongekende rijkdom aan immaterieel erfgoed. Heel wat kunstdisciplines vonden in Brussel een rijke voedingsbodem waarvan de getuigen verspreid over Brussel te vinden zijn. Dit was al zo ten tijde van het hertogdom Brabant en is ook nu nog het geval in België. Zo fungeerde Brussel als voortrekker in het stimuleren van nieuwe kunstdisciplines zoals dans, mode en architectuur. Dit geldt ook voor heel wat kunstambachten : wandtapijten, kant, retabels, glaskunst, edelsmeedkunst, keramiek. Op het gebied van de architectuur bijvoorbeeld zijn vele kunstenaars in de 19de en de eerste helft 20ste eeuw Vlamingen, die nu internationale faam genieten. We kunnen ook vaststellen dat Brussel door veel Vlamingen geassocieerd wordt met werk. Dit geldt in het bijzonder voor alle pendelaars naar de hoofdstad. Brussel heeft steeds volk aangetrokken dat op zoek was naar kostwinning. De stad en later het gewest boden inderdaad heel wat mogelijkheden omwille van de hoofdstedelijke en internationale context. 14

Door de economische ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen zijn vele oude, bijna archaïsche beroepen aan het verdwijnen of reeds verdwenen, waaronder heel wat activiteiten die specifiek zijn voor Brussel. Andere beroepen werden voornamelijk ingepalmd door ingeweken Vlamingen zoals de trambestuurders, beenhouwers, bakkers en spoorwegmensen. Dankzij de economische aantrekkingskracht zijn de omliggende gemeenten erg populaire woongebieden geworden. Vanuit deze vaststellingen kunnen enkele hoofdaccenten voor het erfgoedbeleid van de VGC worden gedistilleerd : -

Brussel als stad van vele kunstdisciplines

-

Brussel als smeltkroes van gemeenschappen, culturen, nationaliteiten

-

Brussel als economisch hart van België

-

Brussel als arbeidsplaats

-

Brussel als smeltkroes van talen en dialecten Lokale context

Uiteraard is het huidige Brussels hoofdstedelijk gewest – eigenlijk een stadsgewest – gegroeid rond een kern van het middeleeuwse Brussel. Dit is de natuurlijke uitbreiding die de meeste middeleeuwse steden hebben gekend. In de loop der jaren heeft de stadskern van Brussel zich verder uitgebreid naar de omliggende gemeenten, met als gevolg dat deze oorspronkelijk landelijke kernen werden opgenomen in het Brusselse stadsweefsel. Hoewel inwoners van Brussel deel uit maken van een wereldstad, hebben velen nog steeds het wijkgevoel niet verloren. Naast kosmopoliet en inwoner van een internationale stad, voelen zij zich ook nauw verbonden met de wijk of de gemeente waarin ze wonen. Wat het multiculturele leven in Brussel betreft, kunnen we ook zien dat bevolkingsgroepen zich vaak gaan groeperen in bepaalde wijken. Een andere vaststelling is dat men in de gemeenten aan de uiterste grenzen van het Brussels hoofdstedelijk gewest nog sporen van landelijke kernen terugvindt. Het voorgaande kan verklaren waarom vele lokale verenigingen zijn blijven bestaan, ondanks de onheilstijdingen dat het middenveld aan het verdwijnen is. Bij deze lokale verenigingen zien we lokaal verankerde heemkundige kringen, schutterskringen, gilden, en zo meer. De erfgoedcel wil dat lokale verenigingsleven niet loslaten : in deze verenigingen zitten soms pareltjes aan erfgoed verborgen. Tegelijk vormen ze de weerklank van het eens landelijke karakter van de streek rond de stad Brussel, die toen in een natuurlijke ‘cohabitation’ leefde met gemeenschappen tot ver buiten de huidige grenzen van het gewest.

15

Het erfgoed dat zich op dit niveau situeert, is een neerslag van het dagelijkse leven van de bewoners en ze voelen er zich vaak nauw mee verbonden. Vanuit deze vaststellingen kunnen enkele hoofdaccenten voor het erfgoedbeleid van de VGC afgeleid worden : -

Brussel als verzameling van 19 gemeenten met elk hun typische gemeenteleven

-

Brussel als dorp in de stad Vlaamse context

Els Witte beschreef de taalsituatie in het Brussels hoofdstedelijk gewest als volgt: ‘De Belgische hoofdstad is vanuit linguïstisch oogpunt al jarenlang één van de meest interessante steden die Europa kent. De massale immigratie uit de mediterrane, EUen andere landen maakte er een smeltkroes van talen van en verhoogde nog de complexiteit van het bestaande taalbeeld, dat in de dagelijkse praktijk door twee- en meertaligheid gekenmerkt wordt, terwijl de politieke taalstrijd er daarentegen nog goeddeels door de voorstanders van Frans- en Nederlandstaligen beheerst wordt. Vergelijkt men de hedendaagse taalsituatie met deze van twee eeuwen geleden, dan blijkt er zich een indringend taalverschuivingsproces te hebben voorgedaan. In het laatste kwart van de 18de eeuw was deze Vlaams-Brabantse stad nog een zo goed als Nederlandstalig gebied. De laatste talentelling die gehouden werd (1974) toonde aan dat toen nog slechts één vierde van de Brusselse bevolking zichzelf als Nederlandstalig beschouwde, dat de helft van de Franstaligen wel een Nederlands dialect kende, maar dat het aantal Franstaligen zeer sterk in omvang toegenomen was.In de loop van 150 jaar was het taalkeuzegedrag dus ontegensprekelijk in het voordeel van het Frans geëvolueerd. Brussel blijkt dus een uitermate interessant studieveld op taalsociologisch en taalhistorisch vlak. De politieke aspecten van het probleem springen echter het meest in het oog. In het conflict tussen de Vlaamse en Franstalige gemeenschap staat Brussel immers centraal, aangezien twee diametraal tegenovergestelde visies met elkaar geconfronteerd worden. De Franstaligen beroepen zich op het individueel recht op taalvrijheid om elke controle op de verfransing af te remmen, in Brussel zowel als in het randgebied; de Vlamingen verdedigen het principe van de taalhomogeniteit van Vlaams-Brabant en eisen dat de hoofdstad van het tweetalige België, met een Vlaamse meerderheid, strikt tweetalig zou zijn en paritair bestuurd zou worden.

16

Maar ook de geleidelijke evolutie van België in de richting van een federale staat heeft van Brussel een communautair probleemgebied bij uitstek gemaakt. De splijtzwam die Brussel op die manier vormt, maakt er een zeer boeiend politicologisch onderzoeksproject van.’3 In de zestiger jaren is Brussel het strijdtoneel voor de Vlaamse beweging. Deze staat voor een versterking van de status van het Nederlands in Brussel door onder andere striktere toepassing van de taalwetgeving. Zo komen er onderwijsnormen en wetten voor het Brusselse onderwijs. Vanaf de jaren zeventig werd de basis voor de federalisering ingesteld via de bepaling van culturele autonomie en de uitbouw van het begrip ‘gemeenschap’. In 1972 werd de NCC (Nederlandse Cultuurcommissie) opgericht, die ook in Brussel actief is. In 1989 worden de Brusselse instellingen, zoals we die nu kennen, ingesteld. Brussel krijgt een rechtstreeks verkozen parlement. In 1989 wordt ook de Vlaamse Gemeenschapscommissie opgericht. Het verdere federaliseringsproces zal ervoor zorgen dat de VGC een sterke Brusselse pijler wordt. Het Brusselse verhaal is nog niet volledig geschreven, maar het erfgoedconvenant kan er verder aan meeschrijven, samen met onder meer het Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel. Het is belangrijk daarnaast aandacht te hebben voor de Vlaamse cultuur en haar uitstraling door de eeuwen heen in Brussel, of vanuit Brussel over heel de wereld. In het erfgoedbeleid van de VGC kan volgend hoofdaccent worden gelegd: -

De Brusselse geschiedenis in relatie tot de Vlaamse gemeenschap

3

Els Witte (1999) Een overzicht van het onderzoek naar de Brusselse taalproblematiek, in: Piet Franzen (ed.) Nederlandstalige Brusselaars in een multiculturele samenleving, Brussel, p 133149.

17

3. DOELSTELLINGEN

I.

Een instrumentarium creëren voor het erfgoedbeleid

Concrete doelstellingen 1. Een advieswerkgroep Erfgoed oprichten die advies uitbrengt aan de beleidsverantwoordelijke, over het erfgoedbeleid en het subsidiebeleid ten gunste van erfgoedinstellingen. 2. Een beleidsplan Erfgoed 2005 – 2006 opmaken. 3. Een jaarlijks actieplan VGC-erfgoedbeleid opstellen. 4. Een jaarlijks werkingsverslag opmaken. 5. Het in kaart brengen van het Brusselse erfgoedveld met aandacht voor het blootleggen van de aanwezige expertise en kennis.

II.

Het erfgoed in Brussel zichtbaar maken, zowel nationaal als internationaal

Concrete doelstellingen 1. De ontsluiting van het opgetekende Brusselse erfgoedveld zoals vermeld in vorige doelstelling. 2. Promotionele acties ontwikkelen op het vlak van de verschillende erfgoedsectoren, in samenwerking met de preferentiële partners : de vzw Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel en vzw SintLukasarchief. 3. Promotionele acties organiseren die het cultureel erfgoed zichtbaar maken in samenwerking met vzw Brusselse Museumraad en/of andere verenigingen.

18

4. De internationale publieksparticipatie verhogen door samenwerking met de evidente partners op het terrein: Toerisme Vlaanderen en Brussels International Tourism and Congres. 5. Het erfgoed van het multiculturele Brussel onder de aandacht brengen.

III.

Het behoud van het erfgoed in Brussel verzekeren

Concrete doelstellingen 1. Oplossingen zoeken voor de infrastructuur en het collectiebeheer van de instellingen waar belangrijke collecties erfgoed aanwezig zijn. 2.

IV.

Het wetenschappelijk onderzoek naar het erfgoed stimuleren.

Samenwerking tussen erfgoedactoren stimuleren

Concrete doelstellingen 1. Horizontale overlegstructuur organiseren, zodat samenwerkingsverbanden tussen de erfgoedinstellingen, de erfgoedcel en/of andere betrokken structuren en ‘netwerking’ ontstaan. 2. Samenwerkingsverbanden stimuleren tussen erfgoedinstellingen zodat kennis en expertise worden uitgewisseld en een netwerk ontstaat van ‘erfgoedzorgers’.

19

V.

Streven naar een kwalitatieve publieksontsluiting

Concrete doelstellingen 1. Zorg dragen voor bredere publieksparticipatie aan erfgoedbeleving door organisatie van en/of deelname aan grote publieksevenementen in de erfgoedsectoren. 2. Publieksontsluiting organiseren, op een gedifferentieerde wijze, aangepast aan het doelpubliek, met speciale aandacht voor het publiek uit Vlaanderen, de jeugd en het kansarme publiek uit het Brussels hoofdstedelijk gewest. 3. Zorg dragen voor verdieping van de erfgoedbeleving door de erfgoedinstellingen ondersteuning te bieden bij de productie in kwalitatieve publiekswerking.

VI.

Het erfgoedbeleid van de VGC inpassen in de context van het Brussels hoofdstedelijk gewest

Concrete doelstellingen 1. Streven naar structureel overleg en samenwerking met het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Commission Communautaire française en de Brusselse gemeenten. 2. Eigen subsidieregeling van VGC inzake erfgoed en musea afstemmen op de al bestaande decreten en reglementen van de Vlaamse Gemeenschap. 3. Ontwikkelen van een eigen subsidiebeleid voor verenigingen actief in het domein van het cultureel erfgoed (met aandacht voor een kwalitatieve Nederlandstalige publiekswerking, -promotie en -presentatie)

20

4. Situering en planning van de werking van de erfgoedcel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie In juni 2003 werd een eerste convenant afgesloten tussen de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. De erfgoedcel ressorteert binnen de Vlaamse Gemeenschapscommissie onder de dienst Culturele Uitstraling, die op zijn beurt binnen de directie Cultuur valt. Alle medewerkers van de erfgoedcel zijn personeelsleden van de VGC en vallen onder het gebruikelijke personeelsstatuut. Het adres van de dienst Culturele uitstraling is: Sainctelettesquare 17 - 1000 Brussel. De erfgoedcel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie bestaat uit 3 personen. Een medewerker is vast in dienst van de VGC en werkt al langere tijd rond erfgoed en musea als adjunct van de directeur. Twee nieuwe medewerkers werden aangeworven als respectievelijk erfgoedcoördinator Beleid en erfgoedcoördinator Communicatie. Deze twee personen werden per 1 november 2003 in dienst genomen. Het gaat voorlopig om een contract van bepaalde duur voor de termijn van 1 jaar. Een verlenging van de contracten wordt onderzocht. De medewerker die vast in dienst is van de VGC en die vooral bezig is met het domein van erfgoed en musea, alsook cultureel toerisme, treedt coördinerend op voor het geheel van de erfgoedcel. Naast de opvolging van het convenant (financieeladministratief), werkt zij ook nog aan andere subsidiedossiers. Daarnaast zijn de twee erfgoedcoördinatoren precies in dienst genomen voor de uitvoering van het convenant. De opsplitsing tussen de taken van de erfgoedcoördinator Beleid en de erfgoedcoördinator Communicatie is in het eerste half jaar van de werking van de erfgoedcel nog niet strikt doorgevoerd. Vanaf nu zal ook daar aandacht aan geschonken worden, zodat de aspecten van communicatie door de ene en de beleidsaspecten door de andere erfgoedcoördinator behandeld worden. Daarnaast blijft het wel zo dat de erfgoedcoördinatoren bepaalde projecten nauwer opvolgen. Dat wil zeggen dat onderling duidelijk moet gecommuniceerd worden, zodat alle leden van de erfgoedcel toch het overzicht over het geheel behouden.

21

5. Effecten en middelen 5.1. Effecten De situatie die we in dit document hebben geschetst van het Brussel hoofdstedelijk gewest en het aanwezige erfgoed is duidelijk zeer verscheiden en complex. Dit maakt een integraal en geïntegreerd erfgoedbeleid niet gemakkelijk, maar houdt langs de andere kant veel uitdagingen en mogelijkheden in. De effecten die de erfgoedcel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie wil bereiken door de uitvoering van het erfgoedconvenant 2005-2006 zijn : - Een eerste belangrijke effect dat de erfgoedcel wil bereiken is een duidelijk overzicht van het aanwezige cultureel erfgoed. Hiermee bedoelen wij niet enkel een opsomming van de erfgoedactoren, maar ook een zicht op de aanwezige expertise en kennis. Dit is een eerste belangrijk instrument om te kunnen komen tot een erfgoedbeleid. Deze ‘kaart’ van Brusselse erfgoedinstellingen, expertise en kennis zal ook de samenwerking tussen de instellingen ten goede komen. - Een advieswerkgroep Erfgoed is een tweede belangrijk instrument om de beleidsverantwoordelijke van de Vlaamse Gemeenschapscommissie te adviseren over het erfgoedbeleid, en om tegelijk de werking van de erfgoedcel te toetsen aan verwachtingen uit het veld. Samen met de advieswerkgroep kan de VGC een erfgoedbeleid uitstippelen dat gedragen wordt door de sector. - Het opzetten van regelmatige overlegmomenten tussen de verschillende erfgoedactoren is een onontbeerlijke stap in het ontstaan van een netwerk waarbij samenwerkingsverbanden worden gesmeed en waarbij expertise en kennis op het niveau van de instellingen worden uitgewisseld. Concreet is de organisatie van Erfgoeddag in het Brusselse hoofdstedelijke gewest een ideale gelegenheid om samenwerking tussen erfgoedinstellingen en –verenigingen te stimuleren. Daarnaast is het ook van belang voor de toekomst van het erfgoed dat de banden met andere beleidsniveaus worden aangehaald omdat het anders door de bevoegdheidsverdeling moeilijk is om te komen tot een integraal en geïntegreerd erfgoedbeleid. - Bij de ontsluiting van het culturele erfgoed is het belangrijkste effect een verbreding van de publieksparticipatie. De erfgoedcel wil op een positieve manier bijdragen aan initiatieven die het culturele erfgoed op een vernieuwende manier in de kijker zetten, rekening houdend met de specifieke context van het Brusselse erfgoed. Hierbij wil de erfgoedcel zich niet beperken tot het publiek dat al min of meer bekend is met het erfgoed, maar wil ze ook steeds nieuwe groepen aanspreken om kennis te maken met het rijke erfgoed. 22

5.2. Middelen De middelen die de Vlaamse Gemeenschapscommissie voorziet om haar doelstellingen te bereiken zijn: -

De financiële middelen die beschikbaar zijn voor de uitvoering van het convenant bedragen in het totaal minimaal 350.000 EUR. Dit houdt in minimaal 245.000 EUR van de Vlaamse Gemeenschap en minimaal 105.000 EUR eigen inbreng door de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

-

Op het vlak van personeel zijn twee erfgoedcoördinatoren in dienst genomen voor de uitvoering van het erfgoedconvenant, wat een minimale bezetting is. Een coördinator is vooral verantwoordelijk voor de beleidsaspecten, en de andere voor alles wat met erfgoedcommunicatie te maken heeft. Deze coördinatoren worden binnen de directie Cultuur in hun dagelijkse werking bijgestaan door een adjunct van de directeur die het erfgoedconvenant vooral administratief en financieel opvolgt. Daarnaast is deze persoon ook actief betrokken bij alle materie die betrekking heeft op de Brussels musea en op het cultureel toerisme. Uiteraard wordt de erfgoedcel van hoger uit bijgestaan door het diensthoofd en de directeur Cultuur.

-

De logistiek-administratieve ondersteuning van de erfgoedcel bestaat vooral uit het ter beschikking stellen van bureaus en vergaderlokalen, computers, telefoon en fax.

Voor meer details omtrent een eerste model van begroting wordt doorverwezen naar het ontwerp van begroting, dat later wordt opgemaakt.

Gezien om gevoegd te worden bij het collegebesluit nr. 04/320 van 10 juni 2004 houdende goedkeuring van de intentienota met betrekking tot het erfgoedconvenant 2005-2006 tussen de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie De Collegeleden,

Jos CHABERT

Guy VANHENGEL

Pascal SMET

23

BIJLAGE - LIJST MET ERFGOEDACTOREN Archieven - Bewaarbibliotheken - Documentatiecentra Afrika Instituut / Afrika Studie- en Dokumentatiecentrum (ASDOC) Algemeen Rijksarchief Annie Meiresonne Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel vzw Archief voor Hedendaagse Kunst in België Archiefcentrum voor Vrouwengeschiedenis Archieven en museum van het OCMW-Brussel Belgisch Centrum van het Beeldverhaal Belgisch Centrum voor Muziekdocumentatie (CeBeDeM) Belgische Parlement Bibliotheca Wittockiana Brusselse Intercommunale Watermaatschappij (BIWM) Centrum voor Geschiedenis en Tradities van de Rijkswacht Dexia Bank Documentatie- en Archiefcentrum van de Communistische Beweging (DACOB vzw) Erasmushogeschool Brussel. Departement Koninklijk Conservatorium Brussel Erasmushuis European Saving Bank Group Faculteit voor Protestantse Godsgeleerdheid te Brussel Fortis Bank Gemeentearchief Anderlecht Gemeentelijke archieven Jette Geschied- en Heemkundige Kring van het Graafschap Jette Historisch Archief KBC Bankverzekeringsholding Historische Dienst van de Politie Hogeschool Sint-lukas Brussel Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek Brussel Kamer Volksvertegenwoordigers Katholieke Universiteit Brussel (KUB) Kind en gezin Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN)

24

Koninklijk Conservatorium Brussel Bibliotheek Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) Koninklijk Paleis Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) Koninklijke Militaire School Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) Koninklijke Sterrenwacht van België - Koninklijk Meteorologisch Instituur van België (KSB-KMI) Koninlijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) Koninlijke Museum van het Leger en van Krijgsgeschiedenis Koninlijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (KVABWK) Ministerie van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en ontwikkelingssamenwerking Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Afdeling Monumenten en Landschappen / Instituut Archeologisch Patrimonium (IAP) (Bron) Ministerie van Defensie Ministerie van Economische Zaken - Queteletfonds Ministerie van Financiën Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Ministerie van Middenstand en Landbouw Munt Nationale Bank van België (NBB) Nationale Museum van de Weerstand Navorsings- en Studiecentrum oor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) Prevent Rode Kruis Vlaanderen Archieven Senaat Sint-Lukasarchief vzw Société des Bollandistes Stadsarchief Brussel Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA) Vereniging voor Alcohol- en Andere Drugproblemen Vlaams Centrum voor Volkscultuur vzw Vlaams Omroeporkest en Kamerkoor Vlaams Parlement (VLP)

25

Vlaams Theater Instituut (Vti) Vrije Universiteit Brussel (VUB) Vrijzinnig Studie-, Archief- en Documentatiecentrum Karel Cuypers VRT Archief – Audiotheek - Beeldarchief Musea Album-Reclamemuseum Archeologisch Museum Autoworld Musea Beeldentuin (Musea van de UCL) Begijnhof Anderlecht Belgisch Centrum van het Beeldverhaal Belgisch Liftmuseum Belgisch Museum van de Vrijmetselarij Belgisch Museum voor Radiologie Bibliotheca Wittockiana Brussel Museum van de Geuze Brussels Museum voor Arbeid en Industrie, La Fonderie Centrum voor onderzoek en technologische studies van de plastische kunsten (Musea van de ULB) Charliermuseum China Museum Scheut Clockarium Computermuseum - Unisys Belgium (Verzameling Jacques Laffut) Confederate Museum Dierkunde Museum Auguste Lameere (Musea van de ULB) Erasmushuis Experimentarium (Musea van de ULB) Farmaceutische collectie Albert Couvreur (Musea van de UCL) Gemeentelijk Museum van Evere Gemeentelijk Museum van het Graafschap Jette Gemeentelijk Museum van St. Lambrechts Woluwe Geneeskundemuseum Hortamuseum Informaticamuseum

26

Internationaal Marionettenmuseum Joods Museum van België Kindermuseum Koninklijk Muntmuseum Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis - Hallepoortmuseum Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis - Japanse Toren en Chinees Paviljoen Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis - Jubelparkmuseum Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis - Muziekinstrumentenmuseum Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België Musea van de Stad Brussel Musea van de UCL-Brussel Museum Camille Lemonnier Museum David en Alice Van Buuren Museum Maurice Carême Museum van de Belgische brouwers Museum van de Belgische Spoorwegen Museum van de Boekdrukkunst Museum van de Dynastie en Koning Boudewijn Memoriaal Museum van de Orthodoxe Kerk Museum van de Radio- en TV-omroep van België Museum van Geneeskrachtige planten en Farmacie (Musea van de ULB) Museum van het Gemeentelijk Leven te Sint-Gillis Museum van het Koninklijk Theater Toone Museum voor Architectuur - De Loge Museum voor Geld en Geschiedenis van de Nationale Bank van België Museum voor Grafkunst Museum voor het Kostuum en de Kant Museum voor het Stedelijk vervoer Museum voor menselijke anatomie en embryologie Museum voor Natuurwetenschappen Museum voor Schone Kunsten van Elsene Museum voor Spontane Kunst Museum-Bibliotheek Michel de Ghelderode

27

Nationaal Museum van de Weerstand Paleis van Keizer Karel vzw Protestants Museum van België René Magritte Museum Riolenmuseum Schaarbeeks Museum van het bier Schermsportmuseum Charles Debeur Schoolmuseum Scientasctic Museum Speelgoedmuseum Tuin van Geneeskrachtige planten (Musea van de UCL) Association pour la Connaissance des Plantes Médicinales (ACPM) Witloofmuseum - Geuzenberg Immaterieel en oraal erfgoed Academie van het Brussels Ancient Grand Serment Royal et Noble des Arbalétriers de Notre-Dame au Sablon Brussels Volkstejoêter Crejateef Complot De Brusseleers De Buumdroegers De Fanfare van de Meybuum De Gardevils De Orde van de Bloempanch De Orde van Saint Laurent De Poepedroegers De Speegelmanne K.T. De Zuidstar Koninklijke en Keizerlijke Gilde St. Sebastiaan vzw Meybuum Orde der vrienden van Menneke Pis Orde van de Plattekeis Sint-Michiels Riddersorde Société des Bollandistes

28

Geschied- en Heemkundige kringen Cercle d'Histoire de Schaerbeek - Scarenbeka Cercle d'Histoire et d'Architecture des woluwe Cercle d'Histoire et de Documentation de Saint-Gilles Cercle d'Histoire et du Patrimoine historique d'Etterbeek Cercle d'Histoire locale d'Ixelles Geschied- en Heemkundige kring Anderlechtensia Geschied- en Heemkundige kring 'Laca' Geschied- en Heemkundige kring van Evere Geschied- en Heemkundige kring van Jette Geschied- en Heemkundige kring van Ukkel en omgeving Geschied- en Heemkundige kring Vorst Geschiedkundige Kring Watermaal-Bosvoorde, Oudergem Heemkundige Kring 'Hertog Hendrik I' vzw Heemkundige Kring 'Op-Weule' Heemkundige Kring 'Sint-Achtenberg' Koninklijke geschied- en oudheidkundige Genootschap van Vlaams Brabant Lokale Heemkundige Kring Molenbecca Vlaamse Vereniging voor Familiekunde afdeling Brussel Allochtone zelforganisaties ACLI Brussel-Brabant ACLI Schaarbeek ACLI Sint-Joost-ten-Node Afrikans Agrupacion Cultural Sur Amauta ANACAONA Arthis Asanteman Association Associaçao Cultural do Brasil na Belgica Association of Nigerians in Belgium Baako Ankonam Association

29

Brong-Ahafo Association Caleidoscoop Centro Galego - La Tentation Culturele Vereniging NAZCA Culturele Vereniging N'Imazighen De mangoboom in bloei Espace Impulse Ewe Association Feda-Stichting Afrikaanse Hoop Federatie Marokkaanse Democratische Organisaties Ga Adangbe Union Ghanaba Greater Accra Het Klein Kasteeltje Het Meervoud High Society Hodari VZW Inyange Kern Culturele Activiteiten Kern Kunstzinnige Vorming Koerdisch Bureau voor Ontmoeting en Informatie Koerdisch Instituut vzw Lucchesi nel Mondo-Brussel Mandacaru Matalumbo VZW Multicultureel Jongerencentrum Chicago Nigerian Women Association Onder Ons Progres-Vooruitgang RIBA Saudade_be Verbond van Latijns-Amerikaanse Verenigingen in het Brussels Gewest

30

Vereniging van Marokkaanse Jongeren Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims

Gezien om gevoegd te worden bij het collegebesluit nr. 04/320 van 10 juni 2004 houdende goedkeuring van de intentienota met betrekking tot het erfgoedconvenant 2005-2006 tussen de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie De Collegeleden,

Jos CHABERT

Guy VANHENGEL

Pascal SMET

31